% Dhoyi (12th cent.): Pavanaduta

% Input by Harunaga Isaacson
% from Chintaharan Chakravarti (ed.): Pavanadutam of Dhoyi.
% Edited with Critical and Historical Introduction, Sanskrit Notes, Variants
% Etc. etc. Calcutta: Sanskrit Sahitya Parishat 1926. Sanskrit Sahitya
% Parishat Series No. 13.



THIS GRETIL TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.

Text converted to Unicode (UTF-8).
(This file is to be used with a UTF-8 font and your browser's VIEW configuration
set to UTF-8.)

description:multibyte sequence:
long a ā
long A Ā
long i ī
long I Ī
long u ū
long U Ū
vocalic r ṛ
vocalic R Ṛ
long vocalic r ṝ
vocalic l ḷ
vocalic L Ḷ
long vocalic l ḹ
velar n ṅ
velar N Ṅ
palatal n ñ
palatal N Ñ
retroflex t ṭ
retroflex T Ṭ
retroflex d ḍ
retroflex D Ḍ
retroflex n ṇ
retroflex N Ṇ
palatal s ś
palatal S Ś
retroflex s ṣ
retroflex S Ṣ
anusvara ṃ
visarga ḥ
long e ē
long o ō
l underbar ḻ
r underbar ṟ
n underbar ṉ
k underbar ḵ
t underbar ṯ

Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.

For a comprehensive list of GRETIL encodings and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm






asti śrīmati+akhilavasudhāsundare candanādrau
gandharvāṇām+kanakanagarī nāma ramyas+nivāsas+|
haimais+līlābhavanaśikharais+ambaram+vyālikhadbhis+
dhatte śākhānagaragaṇanām+yas+surāṇām+purasya|| 1

tasmin+ekā kuvalayavatī nāma gandharvakanyā
manye jaitram+mṛdu kusumatas+api+āyudham+yā smarasya|
dṛṣṭvā devam+bhuvanavijaye lakṣmaṇam+kṣoṇipālam+
bālā sadyas+kusumadhanuṣas+saṃvidheyībabhūva|| 2

bālyeṣu+ālīṣu+api manasijam+sā+anabhivyañjayantī
pāṇḍukṣāmā katicit+anayat+kātarā vāsarāṇi|
gantum+deśāntaram+atha madhau+anyathā+eva pravṛttam+
gāḍhotkaṇṭhā malayapavanam+sapraṇāmam+yayāce|| 3

tvattas+prāṇās+sakalajagatām+dakṣiṇas+tvam+prakṛtyā
jaṅghālam+tvām+pavana manasas+anantaram+vyāharanti|
tasmāt+eva tvayi khalu mayā sampraṇītas+arthibhāvas+
prāyas+bhikṣā bhavati viphalā na+eva yuṣmadvidheṣu|| 4

vīkṣya+avasthām+virahavidhurām+rāmacandrasya hetos+
yātas+pāram+pavana saritām+patyus+api+āñjaneyas+|
tat+tātasya+apratihatagates+yāsyatas+te madartham+
gauḍī kṣoṇī kati nu malayakṣmādharāt+yojanāni|| 5

tatra+avaśyam+kusumasamaye sa tvayā śīlanīyas+
sāndrodyānasthagitagaganaprāṅgaṇas+gauḍadeśas+|
tat+me+avasthām+kathaya nṛpates+jīvanatrāṇahetos+
prādurbhāvas+trijagati khalu tvādṛśānām+parārthas+|| 6

hṛtvā+anarghyam+parimalam+itas+candanānokahānām+
tūrṇam+tāvat+visṛja malayopatyakākānanāni|
yāvat+na+ete nidhuvanakalākelibhājas+bhujaṅgās+
bhogavyājāt+culukaculukam+matsarās+tvām+pibanti|| 7

śrīkhaṇḍādres+parisaram+atikramya gavyūtimātram+
gantavyas+te kim+api jagatīmaṇḍanam+pāṇḍyadeśas+|
tatra khyātam+puram+uragam+iti+ākhyayā tāmrapārṇyās+
tīre mugdhakramukatarubhis+baddharekhe bhajethās+|| 8

sambhogānte ślathabhujalatāniḥsahānām+vadhūnām+
vyādhunvantas+anucitakavarībhāram+avyājamugdham|
asmin+sadyas+śramajalanudas+saudhajālais+upetya
pratyāsannās+malayamarutas+tālavṛntībhavanti|| 9

krīḍāśailam+bhujaganagarīyoṣitām+kautukam+cet+
setum+yāyās+jaladhikariṇas+śṛṅkhalādāma dīrgham|
bhāti snehāt+avanitanayājīvanāśvāsahetos+
laṅkādvīpam+prahitas+iva yas+bāhus+ekas+pṛthivyās+|| 10

krudhyadgaurīkarakiśalayākṛṣṭacūḍāsudhāṃśos+
drakṣyasi+uccais+kulam+akaluṣam+tatra rāmeśvarasya|
madhyam+yatra trivaliviṣamam+vārasīmantinīnām+
hastotkampam+kathayati vidhes+sṛṣṭakāñcīpadasya|| 11

līlāgārais+amaranagarasya+api garvam+harantīm+
gacches+kāñcīpuram+atha diśas+bhūṣaṇam+dakṣiṇasyās+|
naktam+yatra praharikas+iva+ujjāgaram+nāgarāṇām+
kurvan+pāṇipraṇihitadhanus+jāyate pañcabāṇas+|| 12

ābhram+līlāvihasitam+iva śyāvatām+abhyupete
sadyas+phenavyatikaramiṣādarpayati+aṃśukāntam(?)|
ambhaḥkrīḍākutukarabhasabhraṣṭacīnottarīye
yannārīṇām+urasi subalā vīcihastais+sakhī+iva|| 13

manye mokṣas+kaṭhinasuratāyāsalabdhasya tūrṇam+
duṣprāpas+te pavana bhavitā colasīmantinībhyas+|
ke vā tāsām+alakaracanālīnanīlīsanāthe
gaṇḍābhoge malayajapayaḥpicchile na skhalanti|| 14

hitvā kāñcīm+avinayavatībhaktarodhonikuñjām+
tām+kāverīm+anusara khagaśreṇivācālakūlām|
kāntāśleṣāt+api khalu sukhasparśam+indutviṣas+api
svaccham+bhikṣāpravaṇamanasas+api+ambu yasyās+laghīyas+|| 15

yā gaṅgā+iva prakṛtisubhagā jāyate keralīnām+
kelisnāne kucamalayajais+pāṇḍimānam+dadhānā|
śaśvadgotraskhalanajanitatrāsalolasya sindhos+
udvīcibhrus+caraṇapatanapremavācām+rasajñā|| 16

tasyās+līlāsaritas+iva tās+srotasi śroṇidaghne
toyakrīḍām+yadi vidadhate dākṣiṇātyās+taruṇyas+|
vīcikṣepais+stanaparisareṣu+astahāreṣu tāsām+
muktājālam+racaya tat+apām+bindubhis+kundagaurais+|| 17

snigdhaśyāmam+gurubhis+upalais+parvatam+mālyavantam+
paśyes+uttambhitam+iva puras+keśapāśam+pṛthivyās+|
tatra+adya+api pratijharajalais+jarjarās+prasthabhāgās+
sītābhartus+pṛthutaraśucas+sūcayanti+aśrupātān|| 18

ramyopāntam+saralatarubhis+māṇḍakarṇas+saras+tat+
gacches+pañcāpsaras+iti hṛtaprauḍhatāpam+maghonas+|
yatra+adya+api tridaśataruṇīmugdhasaṃgītimālā
pūrvapremopagatahariṇaśreṇim+utkaṇṭhayanti|| 19

krīḍāśokakramukabahulārāmaramyopakaṇṭhās+
sampatsyante pathi pathi tava prītaye prasthitasya|
pīnottuṅgastanabharanamatpāmarīpremalobhāt+
nirvicchedabhramitapathikās+pallayas+palvalinyas+|| 20

andhrān+hitvā janapadavadhūgāḍhagodāvarīkān+
kāliṅgasya+anusara nagarīm+nāma tām+rājadhānīm|
sambhogānte mukulitadṛśām+tatra vārāṅganānām+
aṅgaglānim+hara paripatan+kelivātāyaneṣu|| 21

kheladvīcipracayaracitānekasopānarekham+
tīram+yāyās+phalabharanamatpūgamālam+payodhes+|
gāyantīnām+śravaṇasubhagam+tatra siddhāṅganānām+
sthāne sthāne janaya śanakais+tān+aśabdānuvādān|| 22

kuñjakrīḍattridaśataruṇīkeliniśvāsavātais+
glāyadvallīkiśalayarucas+nirviśes+vindhyapādān|
paśyan+vaktrāṇi+anaticaturavyādhasīmantinīnām+
mādyadgandhadviradarasitatrāsalolekṣaṇāni|| 23

svecchāramyam+vihara vihagavyākulottuṅgavṛkṣe
vindhotsaṅgapraṇayini vane mānavatyas+api yatra|
saṃjāyante rahasi kariṇām+krūram+ākarṇya śabdam+
bhartus+kaṇṭhe praṇihitabhujāvallayas+bhillayoṣās+|| 24

svairakrīḍārasikaśabarīsiktarodhonikuñjām+
gacches+revām+abhinavaśukaśyāmavaṃśīvanena|
manyante yat+parisarabhuvi prauḍhasīmantinīnām+
līlāmānagraham+api rates+antarāyam+yuvānas+|| 25

līlām+netum+nayanapadavīm+keralīnām+rates+cet+
gacches+khyātām+jagati nagarīm+ākhyayā tām+yayātes+|
gāḍhāśliṣṭakramukataravas+prāṅgaṇe nāgavallyas+
bālām+yatra priyatamaparīrambham+adhyāpayanti|| 26

gaṅgāvīciplutaparisaras+saudhamālāvataṃsas+
yāsyati+uccais+tvayi rasamayas+vismayam+suhmadeśas+|
śrotrakrīḍābharaṇapadavīm+bhūmidevāṅganānām+
tālīpatram+navaśaśikalākomalam+yatra yāti|| 27

tasmin+senānvayanṛpatinā devarājyābhiṣiktas+
devas+suhme vasati kamalākelikāras+murāris+|
pāṇau līlākamalam+asakṛt+yatsamīpe vahantyas+
lakṣmīśaṅkām+prakṛtisubhagās+kurvate vārarāmās+|| 28

yātasya+ūrdhvam+dhanapatiganena+eva gaurais+agārais+
paśyes+tasmin+nagaram+anagham+cāru candrārdhamaules+|
yatra+anekapriyanakhapadavyājatas+vārarāmās+
bhartus+bhūṣāśaśadharakalācihnam+aṅke vahanti|| 29

tatra+anarghyam+raghukulagurum+svarṇadītīradeśe
natvā devam+vraja girisutāsaṃvibhaktāṅgaramyam|
yāte yasmin+nayanapadavīm+sundarabhrūlatānām+
prauḍhastrīṇām+galati ramaṇapremajanmābhimānas+|| 30

tat+kṣetram+ca tridivasaritam+ca+antarā sevanīyas+
śrīballālakṣitipatiyaśobāndhavas+setubandhas+|
ārūḍhānām+tridivataṭinīsnānahetos+janānām+
yatra dvedhā+api+amaranagarī sannikṛṣṭā vibhāti|| 31

gaṅgām+phenastabakamukuram+vīcihaste vahantīm+
sevethās+tām+atha parisaraprauḍhahaṃsāvataṃsām|
pratyāvṛtya vrajati jaladhau preyasi premalolā
kartum+keśagraham+iva kim+api+uddhatā yā vibhāti|| 32

toyakrīḍāsarasanipatatsuhmasīmantinīnām+
vīcīdhautais+stanamṛgamadas+śyāmalībhūya bhūyas+|
bhāgīrathyās+tapanatanayā yatra niryāti devī
deśam+yāyās+tam+atha jagatīpāvanam+bhaktinamras+|| 33

saṃsarpantīm+prakṛtikuṭilām+darśitāvartacakrām+
tām+ālokya tridaśasaritas+nirgatām+ambugarbhāt|
mā nirmuktāsitaphaṇivadhūśaṅkayā kātaras+bhūs+
bhītas+sarvas+bhavati bhujagāt+kim+punas+tvādṛśas+yas+|| 34

krīḍantīnām+payasi rabhasāt+tatra līlāvatīnām+
vīcīhastais+racaya kucayos+aṃśukasraṃsanāni|
sadyas+tāsām+api ca ramaṇālokanavyākulānām+
yāntu krīḍāmasṛṇahasitāni+uttarīyāñcalatvam|| 35

skandhāvāram+vijayapuram+iti+unnatām+rājadhānīm+
dṛṣṭvā tāvat+bhuvanajayinas+tasya rājñas+adhigacches+|
gaṅgāvātas+tvam+iva caturas+yatra paurāṅganānām+
sambhogānte sapadi vtanoti+aṅgasaṃvāhanāni|| 36

yatsadhānām+upari vaḍabhīśālabhañjīṣu līnās+
susnigdhāsu prakṛtimadhurās+kelikautūhalena|
unnīyante katham+api rahaḥpāṇipaṅkeruhāgrasparśodgacchatpulakamukulās+subhruvas+vallabhena|| 37

snigdhaśyāmāramaṇamaṇibhis+baddhamundhālavālās+
paurastrībhis+kramukataravas+ropitās+prāṅgaṇeṣu|
yatra+ayatnopagatasalilais+naktam+āsiktamūlās+
na+apekṣante parijanavadhūpāṇiviśrāṇitāmbhas+|| 38

gaṅgāśleṣaprakṛtivimale pālite tena rājñā
jātā lokadvitayavigaladbhītayas+yatra paurās+|
bālābhyas+atha praṇayakalahais+rūḍhakopāṅkurābhyas+
vicasyanti bhrukuṭiracanācārubhīmānanābhyas+|| 39

āttam+karṇāt+praṇihitapadam+sāñjanais+aśruleśais+
baddham+tāpaglapitabisinītantunā bandhanena|
yatra strīṇām+adhararucakanyastasindūramudram+
tālīpatram+praṇayini jane premalekhatvam+eti|| 40

bhartus+svairam+suratajanitasvedabindūn+vinetum+
yatra snehāt+agaṇitajinaglānibhis+mugdhadārais+|
sīdhotsaṅge śaśadhararucas+tantujālapraviṣṭās+
vyākṛṣyante ruciracamarībālabhārabhrameṇa|| 41

vṛddhoṣmāṇas+stanaparisarās+kuṅkumasya+aṅgarāgās+
dolās+kelivyasanarasikās+sundarīṇām+samūhās+|
krīḍāvāpyas+pratanusalilās+mālatīdāma rātris+
styānajyotsnā mudam+aviratam+kurvate yatra yūnām|| 42

bhrāmyantīnām+tamasi nibiḍe vallabhākāṅkṣiṇīnām+
lākṣārāgās+caraṇagalitās+paurasīmantinīnām|
raktāśokastabakalalitais+bālabhānos+mayūkhais+
na+ālakṣyante rajanivigame pauramārgeṣu yatra|| 43

ratnais+muktāmarakatamahānīlasaugandhikādyais+
śaṅkais+bālāvalayaracanābandhubhis+vidrumais+ca|
lopāmudrāramaṇamuninā pītaniḥśeṣavāras+
śrīḥsarvasvam+harati vipadam+yatra ratnākarasya|| 44

mūkībhūtām+marakatamayīm+hārayaṣṭim+dadhānās+
yasmin+bālās+mṛgamadamasīpicchileṣu staneṣu|
cetovartismarahutavaham+dīpitam+snehapūrais+
kṛtvā yānti priyatamagṛhān+andhakāre ghane+api|| 45

nītam+yatnāt+avinayalipes+patratām+āyatākṣyā
nirgacchantyas+sapadi hṛdayam+kṣālayitvā+iva yatra|
kānte pādapraṇayini milatkajjalaśyāmalānām+
unmucyante nayanapayasām+śreṇayas+māninībhis+|| 46

agre teṣām+vyapagatamadas+sthātum+eva+asamarthas+
dṛṣṭvā kāntim+kusumadhanuṣas+kā kathā vikramasya|
subhrūlīlācaturanayanakṣeparamyais+vilāsais+
yasmin+yātās+tat+api sudṛśām+kiṃkaratvam+yuvānas+|| 47

tvayi+āsīni manasijagurau yatra sāraṅganetrās+
saṃdṛśyante racitacaturodyānadolāvilāsās+|
abhyasyantyas+sarabhasam+iva vyomakāntārayānam+
kandarpasya tridivayuvatīm+jetukāmasya senās+|| 48

prāsādānām+dinapariṇatau garbham+dagdhāgurūṇām+
jālodgīrṇas+sajalajaladaśyāmalas+yatra dhūmas+|
sadyaḥkrīḍākutukarabhasārūḍhapaurīmukhendujyotsnāsaṃgaprasṛmaratamaḥśreṇiśaṅkām+tanoti|| 49

vyarthībhūtapriyasahacarīcāruvācām+niśīthe
roṣāt+astrīkṛtakuvalayottaṃsavisraṃsimālyam|
yūnām+yatra praṇayakalaham+keliharmyāgrabhājām+
indus+pratyādiśati savidhībhūya śaśvat+kareṇa|| 50

tatra svecchārativinimaye ca+eav sīmantinīnām+
karṇasraṃsi prakṛtisubhagam+ketakīgarbhapatram|
utpaśyanti vyatikaracalatkuṇḍalāghaṭṭanābhis+
bhinnam+sākṣāt+iva mukhavidhos+khaṇḍam+ekam+vidagdhās+|| 51

vācas+śrotrāmṛtam+anugatabhrūvilāsās+kaṭākṣās+
rūpam+hastoccayasamucitam+snigdhamugdhās+ca hāvās+|
yātam+līlāñcitam+akṛtakam+yatra nepathyam+etat+
paurastrīṇām+draviṇasulabhā prakriyā bhūṣaṇam+ca|| 52

puñjībhūtam+jagat+iva tatas+saptakakṣyāniveśais+
ramyam+yāyās+bhavanam+avanīmaṇḍalākhaṇḍalasya|
yatsaudhānām+śikharisuhṛdām+mūrdhni viśrāntameghe
vidyullekhā vitarati muhus+vaijayantīvilāsam|| 53

snigdhaśyāmais+iva viracitā dāritais+indranīlais+
vyāpī tasmin+avanivanitāramyaromāvalī+iva|
yasyās+tīre viharadanatiprauḍhasīmantinīnām+
manye līlāgatiṣu guravas+rājahaṃsās+bhavanti|| 54

devam+sākṣāt+manasijam+iva prāptarājyābhiṣekam+
sevethās+tvam+vyathitasamaye cāmaragrāhiṇībhis+|
yasya snigdhasphuradasilatāsphāragatyā jalānām+
labdhas+sakhye ripukulavadhūlocanais+saṃvibhāgas+|| 55

yasya+autsukyāt+asamasamarālokanonmādabhājām+
svargastrīṇām+aparigaṇitasrastacelāñcalānām|
manye dhārācaturaturagotkhātareṇupratānas+
sadyolagnas+stanakalaśayos+antarīyatvam+eti|| 56

bhugnagrīvam+bhujabisalatāsaktavaktrāmbujābhis+
sas+ayam+senānvayanṛpas+iti trāsakautūhalābhyām|
viṣvak+pītas+kuvalayadalaśreṇidīrghais+kaṭākṣais+
paurastrībhis+sapadi nagarīvidrave vidviṣām+yas+|| 57

baddhākrāndās+vihagaruditais+bibhratī caitasī+iva
krīḍāgāre suciralikhitām+ākṛtim+vallabhasya|
prauḍhārāmā yadarinagarī saudhasaṃjātadūrvājālavyājāt+alakapaṭalīm+dūranamrām+bibharti|| 58

krīḍāroṣe sutanucaraṇāhanyamānasya patyus+
pratyudgacchatpulakapaṭalena+api bādhām+dadhānā|
bhrāmyasi+adres+vanabhuvi katham+krūradarbhāṅkurāyām+
evaṃprāyas+yadarinagarīśārikāṇām+vilāpas+|| 59

tasmin+kāle kvacit+api sa cet+vāsarasya tribhāgam+
rājā śaktas+gamayati rahas+cintayan+antarāyān|
saṃdeśas+me na pavana tadā kiṃcit+āvedanīyas+
kāryottapte manasi labhate na+avakāśam+vilāsas+|| 60

āsādya+atas+kam+api samayam+saumya vaktum+vivikte
devam+nīcais+vinayacaturas+kāmin+prakramethās+|
api+anyeṣu praṇayibhis+abhivyañjitas+kāryabhāgas+
siddhim+gantum+prabhus+avasare kim+punas+pārthiveṣu|| 61

śrīkhaṇḍādres+vasati śikhare kas+api gandharvalokas+
tatra+asti+ekā kuvalayavatī nāma mānyā+aṅganānām|
dūtam+tasyās+kalaya malayopatyakāmārutam+mām+
kāmidvandvam+ghaṭayati mithas+viprayuktam+yas+ekas+|| 62

jitvā deva tvayi sarabhasam+dākṣiṇātyān+kṣitīśān+
pratyāvṛtte malayakaṭakāt+cittam+ādāya tasyās+|
dūram+yāte kamitari vṛthā vṛttis+asya+iti tasyās+
bāṣpotpīḍā sapadi padavīm+saṃrurodha+īkṣaṇasya|| 63

vinyasya+agram+bhuvi caraṇayos+kautukottambhitākṣī
tvatsamparkaprakṛtisubhagām+unnatagrīvam+āśām|
utpaśyantī kim+api sutanus+lakṣyate saudhaśṛṅgāt+
udbhinnāśrusthagitam+asakṛt+tvatsamīpam+yiyāsus+|| 64

yasmin+kāle nayanaviṣayam+sāhasiniyā+asi nītas+
sāraṅgākṣyās+sakalalalanālocanānandakārin|
jāne tasmāt+prabhṛti janitasvāntasaṃtāpakhedā
sā ramyeṣu kvacit+api na viśvāsam+ekāntam+eti|| 65

muṣṭigrāhyam+kim+api vidhinā kurvatā madhyabhāgam+
manye bālā kusumadhanuṣas+nirmitā kārmukāya|
rājan+uccais+virahajanitakṣāmabhāvam+vahantī
jātā samprati+aha sutanus+sā ca maurvī latā+iva|| 66

kīdṛk+kāntas+kathaya tarale vartate yas+tava+antar+
yatnāt+ittham+subhaga bahuśas+pṛṣṭayā+ālījanena|
niḥśvasya+uccais+katham+api tayā stambhitāśrupravāhā
nyastā dṛṣṭis+likhitamadane bhittibhāge gṛhasya|| 67

dhatte sadyas+tvadupagamitapremalekhabhramam+sā
tālīpatre priyasahacarīkarṇapāśacyute+api|
kim+ca krīḍāśukam+api muhus+pṛcchati tvatpravṛttim+
gāḍhodbhūtas+kva khalu gaṇayati+anvayam+tu+arthibhāvas+|| 68

na+uttaṃsatvam+dṛśam+api nayati+utpale baddhakopā
mālyais+klāntā na bhujalatikām+api+asau saṃvṛṇoti|
padmodvignās+hṛdayanihitāt+tāpasampattihetos+
ālīhastāt+api ca sahasā mīlitākṣī bibheti|| 69

abhyasyantī sarasakusumasvastaros+prāntasuptā
śuṣyatpaṅkaprakarasapharīsambhramodvartitāni|
dhārābāṣpam+nayananalinīnālatām+ca+ānayantī
manye bālā gamayati punas+sā kathaṃcit+dināni|| 70

antas+tāpam+tuhinapayasām+api+anucchidyam+āpya
tvattas+bālās+malayajarajaḥsrotasām+api+asādhyam|
dhatte nindām+kusumaviśikhe+atyantasādṛśyamūḍhā
susthā+api syāt+kim+uta virahavyākulās+vibhramiṇyas+|| 71

dveṣas+krīḍāvipinavasatau candanāmbhoniṣedhas+
pratyākhyānam+sarasanalinītālavṛntānilasya|
jātas+tasyām+katham+api sakhībuddhijas+tvadviyoge
mūrchāvegavyapagamavidhes+eṣas+eva prakāras+|| 72

dhatte dveṣam+śaśini kurute na graham+keśahaste
dūre hāram+kṣipati ramate nindayā candanasya|
vaktum+deva tvayi param+asau svām+avasthām+kathaṃcit+
gāḍhodvegā nayati kavitācintayā vāsarāṇi|| 73

ādau yātas+nayanapadavīm+stambhayan+pakṣmamālām+
cumban+gaṇḍasthalabhuvam+atho pītabimbādharoṣṭhas+|
kurvan+kaṇṭhagraham+api kucotsaṅgaśayyāśayānas+
tasyās+bāṣpas+kim+iva na khalu tvadviyoge karoti|| 74

śāraṅgākṣyā janayati na yat+bhasmasāt+aṅgakāni
tvadviśleṣe smarahutavahas+śvāsasaṃdhukṣitas+api|
jāne tasyās+sa khalu nayanadroṇivārām+prabhāvas+
yat+vā śaśvat+nṛpa tava manovartinas+śītalasya|| 75

śāntaprāye rajanisamaye kiṃcit+āmīlitākṣī
prāpya svapne katham+api puras+tvām+atiprauḍharāgā|
śliṣyantī svām+tanum+anupadam+viprabuddhā+atha bālā
lajjālolam+balayati mukham+sā sakhīnām+mukheṣu|| 76

candrāt+ramyām+upavanabhuvam+dūratas+dveṣṭi bālā
na+ālāpam+ca kvacana kurute sārdham+ālījanena|
rakṣāhetos+smaraviśikhatas+kevalam+sā varākī
dhatte līlāphalakam+urasi tvatpraticchandaśobhi|| 77

vinyasyantī śaśini nayane durdinais+aśruvārām+
dhārāśvāsais+bakulakusumāmodam+āghrātukāmā|
śuśrūṣas+ca bhramaravirutam+mūrchayā rakṣitā+asau
vīkṣya+avasthām+kas+iva karuṇākātaras+syāt+na tasyās+|| 78

cetovṛttis+sphurati karuṇā viprayoge virāgas+
kopāveśas+kusumaviśikhe nityam+ātmani+avajñā|
ittham+svāṅge sthitam+iva samālambya citrā varākī
tvayi+ekāntasthiraviracitam+bhāvam+āviṣkaroti|| 79

prāk+ālāpās+pratimuhus+api premaramyās+sakhīnās+
tvaji+ekāntavyapagatadaye saṃgamāśā+api na+eva|
tasyās+cintām+virahajanitām+nātha vismārayantī
mūrchā+eva+ekā bhavati satatam+jīvitālambanāya|| 80

tasyās+rājan+anubhavam+anāsādyahastāvarodhāt+
gaṇḍābhoge nayanasalilasrotasā kṣālitas+api|
pratyāsannas+stanaparisare cetasā tvām+vahantyās+
prāleyāṃśus+nṛpatikakudacchatrabhaṅgīm+bibharti|| 81

yātas+kṛcchrāt+tuhinasamayas+samprati tvatsakāśāt+
āgacchantīm+pavanalaharīm+api+anāsādayantyās+|
kas+sannaddhe parabhṛtavadhūkelivācālalole
caitre tasyās+kathaya subhaga prāṇarakṣābhyupāyas+|| 82

bhūyas+bhūyas+praviśati manas+dāruṇe manmathāgnau
magnam+bāṣpāmbhasi nayanayos+dvandvam+indīvarākṣyās+|
tasyās+rājan+atanuvirahavyākulāyās+tapasvī
jātas+bhasmacchuritas+iva sa kṣāmapāṇḍus+kapolas+|| 83

rājan+urvīvalayavanitākāmuka tvatsakāśāt+
āśātantus+bhavatu sudṛśas+durlabhas+prematantus+|
kaṣṭāt+kaṣṭam+punar+idam+aho svapnasaṃketadūtī
nidrā+api+asyās+kṣaṇam+api na yat+netrasīmānam+eti|| 84

pratyāvṛttās+stanaparisarāt+candanasphītamūrtes+
śvāsās+eva smarahutavahoddīpanaikapragalbhās+|
tām+utkaṇṭhākulitahṛdayām+khedayanti prakāmam+
samprāpyante malayapavanais+evam+eva+ayaśāṃsi|| 85

tvadvaktrānusmaraṇarasikā kātarā ca prakāmam+
jyotsnāsekais+dvijapatim+adhikṣepapātram+karoti|
kim+ca dveṣṭi tridaśabhiṣajau sundara tvām+vicintya
prāyeṇa+evam+bhavati vidhurāsannamṛtyos+manīṣā|| 86

sā vairasyāt+asitanayanā hematālīdalānām+
pratyākhyānāt+prakṛtisubhagam+karṇapāśam+bibharti|
tadgātrāṇām+kim+api sahasā durbalatvam+vicintya
tyaktam+trāsāt+guṇam+iva manojanmanā kārmukasya|| 87

api+ājanmaprabhṛtisuhṛdas+candanasya+aparādhāt+
adhyāste sā na khalu malayopatyakākānanāni|
kim+ca dveṣāt+upari madanasya+iva sarvāṅgatanvī
baddhāveśā manasi rataye na+avakāśam+dadāti|| 88

līlodyāne vitarati dṛśam+yatnasaṃruddhabāṣpā
sāndre candrārciṣi niviśate candanābhyaktagātrī|
krīḍāvāpīm+marut+abhimukham+dhāvati vyākulā+asau
kim+vā nāryas+ramaṇavirahe sāhasam+na+ācaranti|| 89

yātās+kaṇṭhasthalam+api ghanaśvāsamātrāvaśeṣās+
tām+utkaṇṭhāpratanum+asavas+sarvathā na tyajanti|
labdhvā kaṇṭhapraṇayam+athavā tādṛśam+aṅganānām+
śaktas+tyāge kas+iva bhuvane cetasā vicyutas+api|| 90

kṣīṇas+tāpas+vapuṣi vigatā netrayos+aśrudhārā
viśrāntāni kramakṛśatanos+aṅgavikṣepaṇāni|
ittham+śānte virahajanite vyādhirāge mṛgākṣyās+
śvāsas+tasyās+param+upacitas+nirvṛtes+antarāyas+|| 91

līlodyāne parabhṛtavadhūpañcamais+pīḍyamānā
tāmyanmūrtis+malayamarutā kelivātāyaneṣu|
sā na+ekatra kvacit+api padam+kātarākṣī vidhatte
yat+satyam+na tribhuvanam+api prītaye duḥkhitānām|| 92

sā sarvatra+apratihatagatis+vidyayā sati+api tvām+
pratyākhyānāt+subhaga sahasā bibhyatī na+abhyupaiti|
rājānas+hi prakṛtirasavaccetasas+api+anyanārīm+
rūḍhapremaprabalavanitābhīravas+no lasanti|| 93

tasyās+tīvrasmarahutabhujā dahyamānāṅgayaṣṭes+
nyastam+sadyas+stanaparisare candanam+śoṣam+eti|
uktais+kim+vā bahubhis+apadāropitasvāntavṛttes+
tvayi+āyattas+kuvalayadṛśas+jīvarakṣāprakāras+|| 94

iti+ākhyāte pulakitatanus+medinīpuṣpaketus+
pratyutthāya praṇayasubhagam+gāḍham+āśliṣyati tvām|
vākyais+ebhis+karuṇamasṛṇais+komalatvam+bhajante
grāvāṇas+api prakṛtisarasas+kim+punas+tādṛśas+yas+|| 95

sadyas+kṛtvā pavana vinayāt+añjalim+mūrdhni kiṃcit+
vaktavyas+asau rahasi bhavatā madgirā gauḍarājas+|
tvattas+śroṣyati+avahitamanās+sas+anuraktāṅganānām+
jāyante hi praṇayini sudhāvīcayas+vācikāni|| 96

pārśve paścāt+api ca puratas+darśayan+ātmarūpam+
vyaktam+deva tvam+asi jagatām+īśvaras+śārṅgapāṇis+|
tat+mām+bhaktipravaṇamanasam+na+anugṛhṇāsi kasmāt+
kāyavyūham+racayitum+alam+na+aparas+kaiṭabhāres+|| 97

saudhotsaṅge mukulitadṛśam+tatsakhīnām+purastāt+
mām+āsādya tvam+ayam+akṛthās+gocare yat+na vācām|
tat+kurvīthās+subhaga na satām+garhaṇīyā yathā syām+
kanyām+loke na khalu sudhiyas+dūṣayitvā tyajanti|| 98

vṛtte gaurīpariṇayavidhau pīvaraprītibhājā
sṛṣṭasya+iva tripurajayinā puṣpaketis+navasya|
rājan+astu praṇayacaturas+dūratas+premabandhas+
puṇyena syām+tava caraṇayos+kena saṃvāhane+api|| 99

saṃdeśas+ayam+manasi nihitas+kaccit+āyuṣmatā me
kim+vā bhūyas+tvayi viracitais+aṅga bhikṣāprakārais+|
pārārthyaikapravaṇamanasas+tvadvidhās+bāṣpamiśrān+
āpannānām+na khalu bahuśas+kākuvādān+sahante|| 100

dantivyūham+kanakalatikām+cāmaram+haimadaṇḍam+
yas+gauḍendrāt+alabhata kavikṣmābhṛtām+cakravartī|
śrīdhoyīkas+sakalarasikaprītihetos+manasvī
kāvyam+sārasvatam+iva mahāmantram+etat+jagāda|| 101

goṣṭhībandhas+sakalakavibhis+vāci vaidarbharītis+
vāsas+gaṅgāparisarabhuvi snigdhabhogyā vibhūtis+|
satsu snehas+sadasi kavitācāryakam+bhūbhujām+me
bhaktis+lakṣmīpaticaraṇayos+astu janmāntare+api|| 102

yāvat+śambhus+vahati girijāsaṃvibhaktam+śarīram+
yāvat+jaitram+kalayati dhanus+kausumam+puṣpaketus+|
yāvat+rādhāramaṇataruṇīkelisākṣī kadambas+
tāvat+jīyāt+kavinarapates+eṣa vācām+vilāsas+|| 103

kīrtis+labdhā sadasi viduṣām+śītalakṣoṇipālās+
vāksaṃdarbhās+katicit+amṛtasyandinas+nirmitās+ca|
tīre samprati+amarasaritas+kva+api śailopakaṇṭhe
brahmābhyāse prayatamanasā netum+īhe dināni|| 104

śrīdhoyīkavirājaviracitam+pavanadūtākhyam+kāvyam+samāptam|