Yamasmṛti (South Indian recension)

āśramasthaṃ sukhāsīnaṃ vedaśāstraviśāradam /
apṛcchann ṛṣayo gatvā yamaṃ yamitamānasam // YamS-s_1.1

ṛṣayaḥ

mahāpātakasaṃyuktāḥ upapātakinas tathā /
yair yair vratair viśudhyanti tan no brūhi mahāmune // YamS-s_1.2

yamaḥ

divā vātārkasaṃspṛṣṭaṃ rātrau nakṣatramārutaiḥ /
saṃdhyādvayor vā saṃdhyābhyāṃ pavitraṃ sarvadā jalam // YamS-s_1.3

svabhāvayuktam avyāptam amedhyena sadā śuci /
bhāṇḍasthaṃ dharaṇīsthaṃ vā pānīyaṃ pāvanaṃ nṛṇāṃ // YamS-s_1.4

amedhyena tu saṃspṛṣṭo rātrāv ahani vā dvijaḥ /
sadyaḥ snātvā spṛśed agniṃ sandhyayoś ca sadā śuciḥ // YamS-s_1.4A

śvāpadoṣṭrahayādyaiś ca mānuṣaiś caritaṃ vinā /
daṣṭaḥ snātvā śuciḥ sadyo naraḥ saṃdhyādirātriṣu // YamS-s_1.5

antyād ajñānato bhuktvā caṇḍālānnaṃ kathañcana /
gomūtrayāvakāhāro daśarātreṇa śudhyati // YamS-s_1.6

jalāgnyudbandhanabhraṣṭāḥ pravrajyānāśakacyutāḥ /
viṣaprapatanaprāyāḥ śastraghātahatāś ca ye // YamS-s_1.7

navaite pratyavasitāḥ sarvadharmabahiṣkṛtāḥ /
cāndrāyaṇena śudhyanti taptakṛcchradvayena vā // YamS-s_1.8

ubhayāvāsinaḥ pāpā ye śyāmaśabalācyutāḥ /
aindavābhyāṃ viśudhyanti dattvā dhenuṃ tathā vṛṣaṃ // YamS-s_1.9

gobrāhmaṇahataṃ dagdhvā mṛtam udbandhanena ca /
pāśaṃś chittvā tathā tasya kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret // YamS-s_1.10

kṛmibhir vraṇasaṃbhūtair makṣikādyupaghātitaḥ /
kṛcchrābdaṃ samprakurvīta parāko mohasaṃgamāt // YamS-s_1.11

ekaike tu kṛte pāpe prāyaścittaṃ vidur budhāḥ /
sarvapātakasampāte prāyaścittaṃ na vidyate // YamS-s_1.12

sarvapātakasampāte kapālagrahaṇaṃ smṛtam /
tat kāpālikam asyāgraṃ prāyaścittaṃ manīṣibhiḥ // YamS-s_1.13

kāpālikānnabhoktṝṇāṃ tannārīgāmināṃ tathā /
jñānāt kṛcchrābdam uddiṣṭam ajñānād aindavadvayam // YamS-s_1.14

surāmadyapāne kṛte gomāṃsabhakṣaṇe 'pi vā /
taptakṛcchraparikliṣṭo mauñjīhomena śudhyati // YamS-s_1.15

prāyaścitte 'vyavasite kartā yadi vipadyate /
śuddhas tad ahar evāsāv ihaloke paratra ca // YamS-s_1.16

yāvad eko 'pṛthagdravyaḥ prāyaścittaṃ niṣevate /
apraśastās tu taṃ spṛṣṭvā bhaveyuḥ te vigarhitāḥ // YamS-s_1.17

asaṃbhojyā apratigrāhyā asaṃpāṭhyā avivāhinaḥ /
pūyante tadvrate pūrṇe sarve te (')rikthabhāginaḥ // YamS-s_1.18

aśītir yasya varṣāṇi bālo vāpy ūnaṣoḍaśaḥ /
prāyaścittārdham arhanti striyo rogiṇa eva ca // YamS-s_1.19

apūrṇaṣoḍaśābdasya caturvarṣādhikasya ca /
prāyaścittaṃ cared bhrātā pitā vānyo 'pi bāndhavaḥ // YamS-s_1.20

ato bālatarasyāsya nāparādho na pātakaṃ /
rājadaṇḍo na tasyāsti prāyaścittaṃ ca neṣyate // YamS-s_1.21

kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ kuryād hatvā saṃkīrṇayonijam /
sūtaṃ hatvātikṛcchraṃ tu kuṇḍagolakam eva ca // YamS-s_1.22

striyo hatvāviśeṣeṇa carec cāndrāyaṇavratam /
hatvā gāṃ kṣatriyaṃ vaiśyaṃ śūdraṃ vāpy anulomajam // YamS-s_1.23

eṣāṃ bhuktvā striyo gatvā tathaiva pratigṛhya ca /
kṛcchrābdam abdakṛcchraṃ vā śuddhyarthaṃ samyag ācaret // YamS-s_1.23A

anyaprāṇilayaṃ kurvan dadyāc chaktyā ca dakṣiṇām /
kṛcchraṃ cāpi caren nityaṃ prājāpatyam iti sthitiḥ // YamS-s_1.24

mahāpātakakartāraś catvāro 'py aviśeṣataḥ /
agniṃ praviśya śudhyanti snānād vāpi hayakratau // YamS-s_1.25

rahasyakāriṇas tv ete māghamāse tu pauruṣam /
japtvāghamarṣaṇaṃ sūktaṃ śudhyanty antarjale sthitāḥ // YamS-s_1.26

paradāre nare ṣaṇḍe hayājāvipaśuṣv api /
āgomaithunam āsevyaḥ pāvamānīs tryahaṃ japet // YamS-s_1.27

caṇḍālādyāsu nārīṣu goṣu maithunakāriṇaḥ /
japtvāghamarṣaṇaṃ pakṣaṃ śudhyanti hi payovratāḥ // YamS-s_1.28

mātaraṃ gurupatnīṃ ca svasāraṃ duhitāṃ tathā /
gatvā tu praviśed agniṃ nānyaśuddhir vidhīyate // YamS-s_1.29

svasāraṃ ca pitur mātuḥ svasutāṃ mātulasya ca /
putrasya bhāryāṃ gatvā tu ṣaṇmāsaṃ kṛcchram ācaret // YamS-s_1.30

ṣaṭcatasras tathānyāś ca bandhubhyāṃ pitṛmātṛtaḥ /
gatvaitāṃś ca sagotrāṃ ca parākaṃ kṛcchram ācaret // YamS-s_1.31

rajakaś carmakāraś ca naṭo buruḍa eva ca /
kaivartaś caiva śailūṣo mallaś cāntyāvasāyinaḥ // YamS-s_1.32

eṣāṃ bhuktvā ca pītvā ca rahas saṃkamya vā sakṛt /
āsye ca maithunaṃ kṛtvā taptakṛcchraṃ samācaret // YamS-s_1.32A

caṇḍālamuṣṭikāś caiva tathā saṃkīrṇayonijāḥ // YamS-s_1.32B

eṣāṃ bhuktvā striyo gatvā tathaiva pratigṛhya ca /
jñānāt kṛcchrābdam uddiṣṭam ajñānād aindavaṃ smṛtaṃ // YamS-s_1.33

kulācārasmṛto yeṣāṃ surāpānaṃ tu yoṣitāṃ /
patitakṣetrasaṃbhūtāḥ te 'kulācārikāḥ smṛtāḥ // YamS-s_1.34

caturṇām api varṇānāṃ bāhyā brāhmaṇamāninaḥ /
pāraṃparyeṇa saṃkīrṇā varjanīyāḥ prayatnataḥ // YamS-s_1.35

ārūḍhapatitāj jāto brāhmaṇyāṃ śūdrataś ca yaḥ /
caṇḍālau tāv ubhau jñeyau sagotrād yaś ca jāyate // YamS-s_1.36

jārajātaḥ savarṇāyāṃ kuṇḍo jīvati bhartari /
mṛte golakanāmā tu jātihīnau tathāiva tau // YamS-s_1.37

asavarṇāsu nārīṣu dvijair utpāditāś ca ye /
parapatnīṣu sarvāsu kuṇḍāḥ te golakāḥ smṛtāḥ // YamS-s_1.37A

mātṛvarṇā na te proktāḥ pitṛvarṇā na te smṛtāḥ /
avivāhyāḥ sutāś caiva bandhubhiḥ pitṛmātṛtaḥ // YamS-s_1.38

mātṛsvatantrair nṛpasaṃgataiś ca bālādivṛddhair nṛpapīḍitaiś ca /
bhāṣā pravṛttā na khalu pramāṇam na hy uttaraṃ naiva kṛtaṃ kṛtās te // YamS-s_1.39

aśvasya hantā puruṣasya hantā chettā tarūṇāṃ ghaṭasevitānāṃ /
parasya dāreṣu ca ye prasaktāḥ te śastravaddhyā na vihīnadaṇḍyāḥ // YamS-s_1.40

yo duṣṭabhāvena parasya hantā hinasti bhāryāṃ sasutaṃ kalatram /
kṣetraṃ tathā dhānyadhanaṃ śarīram taṃ ghātayet mudgarapātaghātaiḥ // YamS-s_1.41

kartānumantā 'py upadeśadātā protsāhakas saṃpratighātakaś ca /
mantrī sahāyas sahavāsyavadhyaḥ śaṅkāviśuddhiḥ puruṣeṇa kāryā // YamS-s_1.42

yo yasya bhaktāśrayadāsasaktaḥ doṣe kṛte tena nareṇa kartā /
tad arpite bhoktari nānuśeyaṃ bhaktapradātā pratimucyate tu // YamS-s_1.43

pare 'pare lobhahatās tatas tu parāvaraś caiva pare 'pare ca // YamS-s_1.44

yajñe vivāhe ca tathotsaveṣu samānapuṃsā 'py asamānapuṃsā /
parābdikām pākavidhau pravṛttiṃ naiteṣu bhaktapradadoṣam āhuḥ // YamS-s_1.45

śastrapradātā viṣavahnido 'pi māsaṃ samāpnoti parāya dattvā /
dharmārthakāmapratipattihetor yadi pravṛttau na paropatāpe // YamS-s_1.46

yo vāhanaṃ kartari vāraṇaṃ vā hy ādāya gacchaty aviśiṣṭabuddhiḥ /
tatrāpi doṣaṃ na vadanti tajjñāḥ tatraiva śuddhaś ca tathaiva daṇḍyaḥ // YamS-s_1.47

bhāryā sutā gotraruhā snuṣā vā bhrātā suto dāsabhṛto jano vā /
yo doṣaduṣṭas sa nṛpeṇa śāsyo nakārakas tu prabhur eṣa dharmaḥ // YamS-s_1.48

dravyapradānena samāsamena karmaprayogena tathā yudhena /
yo vartate yasya narasya citte jñeyas sahāyas tu sukhāsukheṣu // YamS-s_1.49

mahāmṛgaṃ pakṣimṛgaṃ paśuṃ vā samānajātīyam athetaraṃ vā /
acodito hanti narastriyaṃ vā svāmīyagaus tasya na khaṇḍanīyaḥ // YamS-s_1.50

yad yaddhi jātir dvijavargajātyā yāgādikam pāpakṛto na daṇḍyāḥ /
grahapradāneṣu niruddhabaddhāḥ sarpā na hiṃsanti parair abhītāḥ // YamS-s_1.51

taṃ dāpayitvā dhanine nṛpeṇa tatsvāminaḥ prāṇidhanair vimucyaḥ // YamS-s_1.52

dharmārthavādeṣu gavādayo hi svecchāpramādād yadi te mriyante /
tatrāpi doṣañ ca paśupramāṇaṃ nācakṣate dharmavidas tathaiva // YamS-s_1.53

āraṇyakā ye yadi daṃṣṭriṇas tu gāvo mriyante yadi tā adagdhāḥ /
pāpān niroddhuṃ na ca pāśadātuḥ dhārāsvahastaṃ pravadanti pāpaṃ // YamS-s_1.54

eko hato yo bahubhiḥ sametaiḥ na jñāyate kasya mṛtopaghātaiḥ /
divyena teṣām upalabhya hantā nivartanīyo nṛpasaṃniyuktaiḥ // YamS-s_1.55

saṃtyaktajīvo mriyate kadācid niṣpāpakaḥ pātakaśuddhikāryāt // YamS-s_1.55A

tarkapramāṇaiḥ pratitarkayitvā kecid vadanty evam idaṃ pramānam /
nityāntajīvo mriyate kadācid vedaiś ca pṛṣṭair ṛṣibhiś ca gītaṃ // YamS-s_1.56

cāndrāyaṇādīni hi pāvanāni pāpā yad icchanti hitāya kartum /
saṃsargam icchanti phalaṃ tathā syāt jñānapradīpena tamo 'ndhakāre // YamS-s_1.57

prāyaścittīyatāṃ prāpya ye narās tv akṛtavratāḥ /
teṣāṃ daṇḍaṃ vratañ cāpi kramaśaś coditaṃ śṛṇu // YamS-s_2.1

svayam eva tu yaḥ pāpaṃ nivedya vratam ācaret /
tasmin damo na prayojyo vrataṃ daṇḍaś ca gṛhyate // YamS-s_2.2

na pātake 'rtthadaṇḍo 'sti tulyadoṣe vidaṇḍanam /
tatra vratam akurvāṇaṃ sahasraṃ dāpayed damaṃ // YamS-s_2.3

upapātakayukto yo mānavo nācared vrataṃ /
sadāpy asāhasaṃ pūrvaṃ prāyaścittaṃ viśodhanaṃ // YamS-s_2.4

cāṣamaṇḍūkamārjāragodholūkāṃś ca vāyasān /
hatvā śatam avāpnoti vipro nakulam eva hi // YamS-s_2.5

mayūrahaṃsabhāsāñ ca tathā śyenaṃś ca kukkuṭaṃ /
triṃśat paṇam avāpnoti tathaiva vanabarhiṇaṃ // YamS-s_2.6

vipram agniparityaktaṃ saṃdhyopāsanavarjitaṃ /
śūdrapreṣyakarañ caiva rājā rāṣṭrāt pravāsayet // YamS-s_2.7

utsṛṣṭāgnis tu yo vipras tv asnāto 'mantrato 'pi vā /
upasthānārcano sūryaṃ sandhyāṃ nopāsate dvijaḥ // YamS-s_2.8

akartā nityayajñānāṃ bhuñjāno vṛṣalāśanaṃ /
jīvamāno 'pi vā śastraiḥ pratyahaṃ paṇam āpnuyāt // YamS-s_2.9

śūdrāsu śuklasektāraṃ vṛṣalāyāṃ ca vāñchakaṃ /
vipraṃ sarvasvam ādāya lalāṭe bhagam aṅkayet // YamS-s_2.10

bhagacihnaṃ madyacihnaṃ surācihnaṃ lalāṭake /
veśyāsu śuklasektāraṃ sarvam ādāya bhūmipaḥ // YamS-s_2.11

apasnāto divāsnātaḥ parānnam api vātmanaḥ /
bhoktā naṣṭakriyas tasya rājñaḥ svārtthaṃ pracakṣate // YamS-s_2.12

viprasyoktaparityaktaṃ vṛṣalāśanasevinaḥ /
pratyabdaṃ sarvam ādāya vedavidbhyo nivedayet // YamS-s_2.13

parītaṃ vottaraṃ vāsaḥ adharmadaṇḍasāhasaṃ /
striyam eva prakurvāṇaṃ dviguṇaṃ dāpayed damaṃ // YamS-s_2.14

bālāndharogivṛddhānāṃ na tu daṇḍo vidhīyate /
visṛjya tu naro mūtraṃ rathyādau doṣam āpnuyāt // YamS-s_2.15

tathā purīṣam uddiṣṭaṃ chardiś ca na bhavet pathi /
dviguṇaṃ daṇḍam āpnoti mūtraṃ sthitvā samutsṛjet // YamS-s_2.16

māhendrīṃ vāruṇīñ cāpi diśaṃ vīkṣya tu mūtrayan /
purīṣaṃś ca tathā muñcan daṇḍaṃ dviguṇam āvahet // YamS-s_2.17

stenaḥ piśunavaktā ca sāhasī vṛṣalīpatiḥ /
tyaktāvāritā vijñeyāḥ pañcaite grāmakaṇṭakāḥ // YamS-s_2.18

visṛṣṭvānuparīkṣyaitān rājā rāṣṭreṣu kaṇṭakān /
anutsṛṣṭā hi lokasya tv anṛtaṃ kurvate tamaḥ // YamS-s_2.19

viṣṭādipūrṇasaṃkṣiptaṃ raktamālyavibhūṣitaṃ /
poṣitaṃ stenakāryeṇa stenaṃ rājā nihanyate // YamS-s_2.20

śvapadādi mukhe nyasya pariyāpya kharājinaṃ /
piśunaṃ kharam āropya hṛtavittaṃ vivāsayet // YamS-s_2.21

bhittvā gṛhāṃs tu hṛtvā svaṃ kṛtvopaskaram eva ca /
rājā sāhasikaṃ rāṣṭrāc caṇḍāḷotsṛṣṭam utsṛjet // YamS-s_2.22

vratabhaṅgaṃ surābhāṇḍaṃ dvayaṃ saṃbadhyate tataḥ /
hṛdayaṃ viṣṭhayā liptaṃ vṛṣalīpatim utsṛjet // YamS-s_2.23

bhasmanāpi ca liptāṅgaṃ śavakeśāsthidhūpitaṃ /
tyaktāgniṃ sarvam ādāya rājā rāṣṭrāt pravāsayet // YamS-s_2.24

śavakeśair vījyamānaṃ tanmālābaddhaśekharaṃ /
digvāsaṃ gamayed rājā naraṃ samayalaṅghinaṃ // YamS-s_2.25

śūdrāsūtpāditāpatyaṃ rājasaṃ brāhmaṇādhamaṃ /
grāmād bahiḥ prakurvīta naraṃ saṃsargapātakaṃ // YamS-s_2.26

tasyāṃ tu śuklasektāraṃ miśritya saha sādhubhiḥ /
bhojayet tulyapaṅktau tu prāpnuyāt prathamaṃ damaṃ // YamS-s_2.27

vittaṃ dattaṃ tathāmārgād adhītañ ca dvijādibhiḥ /
jāyate viphalaṃ sarvaṃ bhāṣaṇāt piśunair naraiḥ // YamS-s_2.28

devabrahmasvayonyas tu chidradātā vilaṃbhane /
dehabhedam avāpnoti vipro hṛtvākhilaṃ dhanaṃ // YamS-s_2.29

chidrapradātā stenānāṃ stena eva sa ucyate /
tasya hṛtvā tu sarvasvaṃ śvapadaṃ tu mukhe 'ṅkayet // YamS-s_2.30

naktaṃ rātrau tu janitā liṅgāj jānāti mānavaḥ /
tathā vai śūnyavaktāraṃ jñātvā liṅgaiḥ pravāsayet // YamS-s_2.31

asatyavādinaṃ vāde daṇḍitvā sākṣiṇaṃ nṛpaḥ /
yaś chadati hi pāpānāṃ viṃśatiṃ vratam ādiśet // YamS-s_2.32

vratacāryaś caran bhikṣām aniṣṭvā ca hutāśanaṃ /
bhuñjānaḥ prāpnuyāt grāsaṃ kāle kāle tv anāturaḥ // YamS-s_2.33

ācāryasya pitur bhrātuḥ śvaśurasya nṛpasya ca /
pratyutthānaṃ naro 'kurvans trīn paṇān dāpyate damaṃ // YamS-s_2.34

āsane tu samāsīna uttame 'sminn avasthite /
śūdraṣ ṣaṭpadam āpnoti gacchatāprasthitena tu // YamS-s_2.35

unmānañ ca tathāmānaṃ variṣṭhalaghu vāgṛte /
dṛṣyate yasya tasya svaṃ rājña ity eva kalpayet // YamS-s_2.36

miśritaṃ tilatailena vikrītaṃ ghṛtakākhyayā /
vaṇik caturguṇaṃ dāpyaṃ tailaṃ vā miśritaṃ ghṛtaiḥ // YamS-s_2.37

marīcaṃ khaṇḍapāṣāṇaiḥ lavaṇañ ca tathā mṛdā /
hiṅguñ ca vṛkṣaniryāsaiḥ tathā dāpyaś caturguṇaṃ // YamS-s_2.38

dhānyaṃ pulākapāṣāṇaiḥ khalu miśritya vā punaḥ /
vikretā tatsamaṃ dāpyo dadyāt tasyāpi miśritaṃ // YamS-s_2.39

tulyair atulyair vā dravyaiḥ miśrīkṛtya tato nṛṇāṃ /
damaś caturguṇaḥ proktas tena nityaṃ samācaret // YamS-s_2.40

pretasammārjanaṃ malaṃ kapālaṃ tuṣam eva ca /
pathi grāmasya vikṣeptā dāpyaḥ illegible: 4 syllables paṇaṃ // YamS-s_2.41

ucchiṣṭasalilasrāvaṃ gṛhī yaḥ parimuñcati /
dviguṇaṃ daṇḍam āpnoti moktā rūpye ca daṇḍyate // YamS-s_2.42

hatvā kakaraṃ divā tu tripaṇaṃ brāhmaṇo bhavet /
śaśaṃ kūrmañ ca godhāñ ca meṣaṃ hatvā ca ṣoḍaśa // YamS-s_2.43

kṣīraṃ kṣīravikārañ ca lavaṇaṃ tailam eva ca /
lākṣāñ ca vikrayaṃ kurvan vipraḥ prāpnoti madhyamaṃ // YamS-s_2.44

apūpam annaṃ māṃsañ ca somam asthi tathā madhu /
tvacañ ca vikrayaṃ kurvan prāpnuyān madhyamaṃ damaṃ // YamS-s_2.45

janakañ janakādhyakṣo nikarṣan viṣamopame /
damaṃ paṇam avāpnoti bhoktā ca viṣamopame // YamS-s_2.46

vipram utpāditāpatyaṃ vṛṣalyāṃ yo vahed ataḥ /
sahasraṃ damam āpnoti prasūtiḥ prathamaṃ bhavet // YamS-s_2.47

bhuñjāno yasya pakvānnaṃ vipras tu vṛṣalīpateḥ /
paṇañ caturdaśāpnoti dviguṇaṃ tasya sūtake // YamS-s_2.48

śrāddhaṃ tu tadgṛhe bhuktvā paṇan tāvad avāpnuyāt /
sāhasaṃ pūrvam āpnoti viśeṣāc cānimittataḥ // YamS-s_2.49

anvaṣṭakām aṣṭakāṃ vā bhuñjāno vṛṣalīpateḥ /
paṇāñ caturdaśāpnoti tathā bhoktā ca māsikaṃ // YamS-s_2.50

kramam apy aṣṭakādeśāt gṛhṇāno vṛṣalālayāt /
ṣaṇṇavatyarddham āpnoti bhuktvā pūrvaṃ tu tadgṛhe // YamS-s_2.51

madyādīnāṃ tv abhakṣyāṇāṃ vipraḥ prāpnoti ṣoḍaśa /
dviguṇaṃ pratipīḍānāṃ matsyānāṃ āpnuyāc chataṃ // YamS-s_2.52

evaṃ dviguṇatāṃ dadyāt doṣeṣv eteṣu somapāḥ /
kharāśvasūkarādīnaṃ bhakṣaṇe patitaḥ smṛtaḥ // YamS-s_2.53

dārvasthiśṛṅgapāṣāṇair yas tu bhāryābhṛtiṃ dvijaḥ /
sahasraṃ damam āpnoti kurvāṇo vapanaṃ yadi // YamS-s_2.54

aṅgeṣu vyaktadeśeṣu yo jāyāṃ karajair vraṇaṃ /
kartā kārayitā svāṅgair dāpyaḥ syāt prathamaṃ damaṃ // YamS-s_2.55

yoṣitmukhaṃ tu bhuñjāno pītvā vāpidadaṃ dvijaḥ /
tathā bhojayitā svaṃ vā dāpyaḥ syāt pūrvasāhasaṃ // YamS-s_2.56

atyarthaṃ vedayaṃś caiva brāhmaṇaḥ patito bhavet /
striyaṃ tathāśvavad gacchamś cuṃbayan guhyam eva vā // YamS-s_2.57

prayatnāc chuklam utsṛjya vipraḥ pañcāśad āpnuyāt /
maithunaṃ goṣu gatvā tu tathā dāpyo bhavec chataṃ // YamS-s_2.58

gacchaṃs tathājayonau tu prāpyate pūrvasāhasaṃ /
madhyamaṃ daṇḍam āpnoti vrajan māhiṣayoniṣu // YamS-s_2.59

sahasraṃ damam āpnoti yonyāṃ goṣu naro vrajet /
evam eva dviguṇitā bhavanti vratacāriṣu // YamS-s_2.60

pathi śrāntāya tulyāya panthā deyo 'thavāśramaṃ /
yamadātur bhaven meṣo 'deśadātāpratiśrayaḥ // YamS-s_2.61

śūdrāṃ tu sevamānād dhi vipraḥ śūdrāvaraḥ smṛtaḥ /
gatopagamanād eva śūdrāyāṃ patito bhavet // YamS-s_2.62

gamanād eva śūdrāyāṃ tv apatyaṃ tanmayo dvijaḥ /
mātā tu tasya śūdrasya pātityaṃ tu pracakṣate // YamS-s_2.63

tasmāc chūdras tu yajñārthaṃ gṛhyārtham api vā dvijaḥ /
śuklasektari kṛṣṇāyāṃ vipro 'gnihā pratīkṣate // YamS-s_2.64

dṛṣṭvāpatyaṃ tu śūdrāyāṃ prayānti tv āpadaṃ mahat /
viśo vittaṃ nayād illegible: 2 syllables svayaṃ vā na dvijo yadi // YamS-s_2.65

śūnām api aśuddhānām ajadantaṃ suśobhanaṃ /
śūdrāgāmī dvijaḥ paśyet pitṝṇāṃ taṃ parīkṣyati // YamS-s_2.66

tasmād avaśyaṃ śrāddheṣu vipraṃ tu vṛṣalīpatiṃ /
śunaś cāpi tiraskṛtya brāhmaṇān āśayed dvijaḥ // YamS-s_2.67

vṛṣaḷīpatinā spṛṣṭam īkṣitaṃ bhuktamiśritaṃ /
sarvam annam abhojyaṃ syāt siddham annam idaṃ punaḥ // YamS-s_2.68

apāṅktyānāṃ tv akalyāṇāṃ paṅktau tulyo 'pi ca dvijaḥ /
sasyaṃ vṛddhaṃ samādadyāt paṅkeṣu vṛṣalīpatiḥ // YamS-s_2.69

janakaṃ śuḷbasaṃspṛṣṭaṃ rajatena tathaiva ca /
śakyaṃ śodhayituṃ prājñaiḥ śrāddhe spṛṣṭaṃ vinaśyati // YamS-s_2.70

vipraḥ kṣatriyayā spṛṣṭas tathaivaṃ vaiśyayoṣitā /
upāyaiś śuddhim āyāti na tu śūdrāṅganāṃ gataḥ // YamS-s_2.71

upekṣako yo rājā tu grāme vā vṛṣaḷīpatiṃ /
sa rājāsatpratigrāhyaḥ svārthabhyo grāma eva tu // YamS-s_2.72

kaṇṭakānāṃ tu sarveṣāṃ balabhṛto hi sāhasī /
tasmāt sāhasino rājā bhraṃśadaṇḍam prakalpayet // YamS-s_2.73

svalpasāhasakarttā yaḥ kālād āyakasāhasī /
atha bhavaty eva pāpam iti saṃcintya daṇḍayet // YamS-s_2.74

evaṃ pañca viśād rājā kaṇṭakānāṃ samuddharet /
dharmam arthaṃ tathāyuṣyaṃ yaśo rāṣṭraṃ ca varddhate // YamS-s_2.75

kaṇṭakānāṃ tu kathitaṃ nyāyena prathamena yaḥ /
caturvidhā kriyā proktā saṃsidhyati ca mārgataḥ // YamS-s_2.76

kulādayo vivādasya śravaṇe 'dhikṛtāgamāt /
koṇe 'py adhigatā śāstrair brāhmaṇena vipaścitā // YamS-s_2.77