Hatthavanagallaviharavamsa
Input by the Sri Lanka Tripitaka Project
[CPD Classification 4.1.8]
[SL Vol Att - ] [\z Att /] [\w I /]
[SL Page 001] [\x 1/]
Hatthavanagallavihāra vaṃso
THIS GRETIL TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
Text converted to Unicode (UTF-8).
(This file is to be used with a UTF-8 font and your browser's VIEW configuration
set to UTF-8.)
| description: | multibyte sequence: |
| long a | ā |
| long A | Ā |
| long i | ī |
| long I | Ī |
| long u | ū |
| long U | Ū |
| vocalic r | ṛ |
| vocalic R | Ṛ |
| long vocalic r | ṝ |
| vocalic l | ḷ |
| vocalic L | Ḷ |
| long vocalic l | ḹ |
| velar n | ṅ |
| velar N | Ṅ |
| palatal n | ñ |
| palatal N | Ñ |
| retroflex t | ṭ |
| retroflex T | Ṭ |
| retroflex d | ḍ |
| retroflex D | Ḍ |
| retroflex n | ṇ |
| retroflex N | Ṇ |
| palatal s | ś |
| palatal S | Ś |
| retroflex s | ṣ |
| retroflex S | Ṣ |
| anusvara | ṃ |
| visarga | ḥ |
| long e | ē |
| long o | ō |
| l underbar | ḻ |
| r underbar | ṟ |
| n underbar | ṉ |
| k underbar | ḵ |
| t underbar | ṯ |
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.
For a comprehensive list of GRETIL encodings and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf
For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
1.
Snehuttarāya hadayā malamallikāya
Pajjālito matidasāya jinappadīpo
Mohaṇdhakāramakhilaṃ mama nīharanto
Niccaṃ vibhāvayatu cāru padattharāsiṃ
2.
Laṅkābhisittavasudhādhipatīsu rājā
Yo bodhisattaguṇavā sirisaṅghabodhi
Tassāticāru cariyā racanāmukhena
Vakkāmi hatthavanagallavihāra vaṃsaṃ
3.
Brahmanvayenanugatatthamanomadassī
Khyātena sabbayatirājadhuraṇdharena
Vyāpāritohamitibhānugataṃ kathañca
Nissāya pubbalikhitaṃvidha vāyamāmi.
4. Arṇtha sugatāgamasudhāpagāniddhotakudiṭṭhivisakalaṅkāya laṃkāya bhagavato
aṅgīrasassamahānāgavanuyyāne samitisamāgatayakkha rakkhasalokavijayāpadānassa
siddhakkhentabhūto sīhaḷamahīmaṇḍalamaṇḍanāya māno
vividharatanākaropalakkhamānamahagghamaṇi bhedo maṇi bhedo nāma janapado.
5.
Laddhāna satthu varaṇaṅkamanaññalabbha
Mānaṇdinā sumanakūṭasiluccayena
Ussāpitā vijayaketumatallikeva
Suddhoruvālukanadī yamalaṅkaroti.
6.
Laṅkāya yakkhagaṇanīharaṇe jinassa
Cammāsanugganahunāsanaphassadāhā
Saṃsārarakkhasavapubbhavabubbulaṃca
Yasmiṃ vihāti mahiyaṅgaṇa thūparājā
[SL Page 002] [\x 2/]
7.
Sadāmahoghāya mahāpagāya
Pānīyapānāya samosaṭānaṃ
Samuccayo sāradavāridānaṃ
Nūnaṃ gato thāvarathūparūpaṃ
8.
Tassāpagāya vimalambuni dissamāna
Mālolavicitaralaṃ paṭibimbarūpaṃ
Bhogehi veṭhiya nijaṃ bhavanaṃ phaṇīhi
Pūjatthikehi viya rājati nīyamānaṃ
9. Tassa mahiyaṅgaṇa mahā vihārassa pariyantagāmake selābhayo nāma khattiyo
paṭivasanto puttaṃ paṭilabhitvā aṅgalakkhaṇapāṭhakānaṃ dassesi te tassa kumārassa
aṅgalakkhaṇāni oloketvā "ayaṃ kumāro khamakasatto nahoti.
Dhaññapuññalakkhaṇasampanno, sakalampi sīhaḷadīpaṃ ekacchattaṃ karitvā
mahantamahantāni acchariyabbhutāni mahāvīracaritāni dassessatī"ti vyākariṃsu.
10. Tato selābhaya khattiyo puttassa abhisekādisampattiṃ sutvā
koṭippattapamodaparavasopi tasmiṃ kāle anurādhapure rajjaṃ kārayatā
"vohāratissamahārājato kadāci keci upaddavo jāyissatī ti. Jātaparisaṅkotaṃ kumāramādāya
mahiyaṅgaṇamahāvihāre bodhi aṅgaṇe parittagge sannipatitassa
naṇdamahātherapamukhassa mahābhikkhusaṅghassa majjhe nipajjāpetvā "eso me bhante
kumāro mahāsaṅghassa ca mahā bodhipādassa ca saraṇaṃ gacchati taṃ sabbepi bhadantā
rakkhantu saṅghabodhi nāmako cāyaṃ hotu"ti mahāsaṅghassa ca bodhi devatāya ca
niyyādetvā paṭijagganto kumārassa sattavassika kāle kālamakāsi.
11. Atha mātulo naṇdamahāthero kumārakaṃ vihāramānetvā paṭijagganto tepiṭakaṃ
buddhavacanaṃ uggaṇhāpetvā bāhirasatthesu ca paramakocidaṃ kāresi.
Saṅghabodhikumāropi katādhikārattā tikkhapaññattā ca ñāṇaviññāṇasampanno hutvā
vayappatto lokassa locanehinipiyamānāya rūpasampattiyā savañjalipuṭehi
assādiyamānasadācāraguṇa sampattiyā ca pattha ṭa yasoghoso ahosi.
12. Kimiha bahunā:- kādambinī kadambato siniddhanīlāyataguṇaṃdhammillakalāpe,
paripuṇṇahariṇaṅkamaṇḍalato hilādakarapasādasommaguṇaṃ mukhamaṇḍale
cāmīkarapiṃjarakambuvarato medurodārabaṇdhurabhāvaṃ gīvāvayave, kalyāṇasiluccayato
saṃhata vilāsaṃ uratthale,
[SL Page 003] [\x 3/]
Surasādhisākhato pīvarāyatalalitarūpaṃ kāmadānapadānadva bāhuyugaḷe,
samadagaṇdhasindhurato gamanalīḷhaṃ karākāradva hatthiyugaḷe,
cārutaratharucirocamānacāmīkaramukurato tadākāraṃ sajāṇumaṇḍale jaṅghayugaḷe, niccā
sīnakamalā kamalato rattakomaḷadalasiraṃ caraṇayugaḷe ādāya yojayatā
pāramitādhammasippitā nimmitassa paramadassanīyagarūpavilāsassa tassa attabhāvassa
saṃvaṇṇanāganthagāravamāvahati.
13.
Dehe sulakkhaṇayute navayobbanaḍḍhe
Tassujjale ca pasamāharaṇodayena
Kā vaṇṇanā kamalarūpini jātarūpe
Lokuttaraṃ parimalaṃ parito vahante.
14.
Dosārayo hadayaduggapure vijitvā
Tatthābhisicca suhadaṃ viya dhammabhūpaṃ
Atthānusāsanimimassa vadaṃ girāya
Tatthappavattayi sudhī nijakāyakammaṃ
Iti rājakumāruppatti paricchedo paṭhamo.
15.
Athekadā mātulamahātherā vayappattaṃ sirisaṅghabodhi kumāraṃ dhammasavanāvasāne
āmantetvā evamāha, "kumāra! Mahābhāgadheyya! Idāni tvamasi adhītasugatāgamo,
viditasakala bāhirasattho. Catubbidhapaṇḍiccakoṭippatto, tathāpi abhimānadhane
khattiyakule jāti, sabbapatthavyāpitā yobbanavilāsena samalaṅkataṃ sarīraṃ, appaṭimā
rūpasiri,amānusaṃ balañceti mahatīya balavanaṇtha paramparā'sabbāavinayāna mekekampi
tesamāyatanaṃ kimuta samavāyo?" Yebhuyyena satthasalila vikkhālanāti nimmalāpi
kālusiyamupayāni buddhī, anujjhitadhavalatāpi sarāgāeva bhavati navayobbanagabbitānaṃ
diṭṭhi, apaharati ca vātamaṇḍali keva sukkhapaṇṇaṃ ubabhutarajo bhanti atidūramattano
icchāya yobbanasamaye purisaṃ pakati. Iṇdriyabhariṇabhārinī sattamatidurantāya
mupabhogamigataṇahikā tasmā ayamevānassādita visaya rasassa te kālo gurupadesassa.
Madanasarappabhārajajjarite hadaye jalamiva galati gurūnamanussānaṃ akāraṇaṃchavati
duppakati no kulaṃvā sutaṃ vā manayassa vaṇdanappabhavonadahati kiṃ dahano?
Kiṃvāpasamahetunāpi nātivaṇḍataro bhavati vaḍabānaḷo salilena, tasmā gāḷhatara
manusāsītabbosi.
16. Apagatamale hi manasi elikamaṇimhi viya rajanikaramayukhāpavisanti,
sukhamupadesaguṇā, guruvacanamamalampi salilamiva mahantaṃ jānimupajanayati
savanahataṃ sūlamiva abhabbassa, bhabbassa
[SL Page 004] [\x 4/]
Tu karino viya sabbābharaṇamānanasobhāsamudayamadhikatara mupavahati, anādisiddha
taṇhākasāyitiṇdriyānucaraṃ hi cittaṃ nāvahati kannāmānatthaṃ, tasmā rāja kumārānañca
yatīnañca satibalena iṇdriyavijayo diṭṭhadhammikasamparāyikambilaṃ
kalyāṇajātamupajanayati, iṇdriyavijayo ca sambhavati guruvuddhopasevāya
tabbavanamavirādhetvā paṭipajjato, tasmā tayā āpāṇapariyantaṃ
vatthuttayasaraṇaparāyaṇatā na pahātabbā.
Na rāgāpasmāravibodhanaṃ visayadahanasalila saṃsevanaṃ kātabbaṃ, passatū hi
kalyāṇābhinivesi cakkhūṇdriyalāḷana paravasassa salabhassa samujjalita dīpasikhāpatanaṃ
sotiṇdriya sukhānuyuttassa taruṇa harīṇassa usu pātasammukhībhavanaṃ ghāṇiṇdriya
paravasassa madhukarassa madavāraṇakaṇṇatālabhannaṃ rasaniṇdriyatappaṇavyasanino
puthulomassa balisāghāsavyasanaṃ phassīṇdriyānubhavanalālasassamataṅgajassavāriṇi
baṇdhanāpāyaṃ imehi iṇdriyehi militehi ekassa kāmino sadideva pañcannaṃ,
visayarasānamupasevāya pattabbaṃ mahantaṃ dukkhajālaṃ kathamupavaṇṇayāma? Imāni
ca subhāsitāni paccavekkhatu anukkhaṇaṃ vicakkhaṇo.
17.
Nāgārikaṃ sukhamudikkhati kiñci dhīro
Jānāti dehapaṭijagganamatthatove
Saṃsevatopi yuvatiṃ ratimohitassa
Kaṇḍuyane viya banassa sukhābhimāno
18.
Ko seveyya paraṃ poso avamānaṃ saheyyavava
Na ve kalattanigaḷaṃ yadi dukkhanibaṇdhanaṃ,
19.
Ākaḍḍhamānā cisikhā smipaṃ
Parammukhāyeva sadā pavattā
Dūrampi gacchanti guṇaṃ vihāya
Pavattanaṃ tādisameva thīna:
20.
Asanthutaṃ tā purisampi anto
Karonti ādāyakatāva bhitti
Nettiṃ savallī viya haṇthagāpi
Dasāsu sabbāsu ca saṅkanīyā
21.
Antoruddhā bahiddhāpi nissāsā viya nāriyo
Karonti nāsamevassa kodhīmātāsu vissase
22.
Mānasa pāpasaṃninnaṃ apāyā vivaṭā nanā
Samantā pāpamittāva mokkho sabbabhayākathaṃ
[SL Page 005] [\x 5/]
23. Api ca hadayatarukoṭara kuṭīro kodha kuṇḍalīna kadāci bahi kātabbo. Api
tu'titikkhāmantena acipphaṇdantaṃ upanetabbo.
24. Sataṃ titikkhākavace viguṇṭhitā
Siyuṃ durālāpakhagā khalānaṃ
Sabhāpasaṃsākusumatta metā
Nibajjhare tā guṇa mālikāya.
25.
Lokādhipaccaṃ vipuledhane ca
Manonukūle tanaye ca dāre
Laddhāpi yāyeti na jātu titatiṃ
Bādhetu sātaṃ na papañca taṇhā
26.
Vaṇṇappasādā yassā sukhā va
Dhanā ca hāyantupa jīvikāca
Yenābhibhūtāripuneva sattā
Dosaggi so te hadayaṃ jahātu,
27.
Khedo vipattīsu paṭikirayā na
Tasmā na dīnappa katiṃ bhajeyya
Paññānuyātaṃ viriyaṃ vadanti
Sabbattha siddhiggahaṇaggahaṇthaṃ
28.
Vyāpārā sabbabhūtānaṃ sukhatthāya vidhīyare
Sukhañca na vinā dhammaṃ tasmā dhammaparo bhavā'ti.
29. Evamādikaṃ sappurisanītipathaṃ ādisante mahāthere tena kalyāṇadhammena
asotabbatānādariyaracitabhukūṭika mukhena vā disācikkhittacakkhunā ca
ahaṅkāraparavasena gajanimilitamubbhāvayatā vā attano paññādhikkhepamivaca acintayatā
cuḷāvinihitakomaḷañjalipuṭena tanninnena, tappoṇena sirasā ca pīti samudita
sādhuvādavikasitakapolenamukhena ca. Sakalāvayavacitthaṭaromañca kañcukitena dehena
ca bhūmiyaṃ nipajjitvā dīghappamāṇa pamāṇa māvarattāmaggaphalalābhatoviya
visiṭṭhataraṃ pamuditamāvikatamāsi.
Iti anusāsana paricchedo dutiyo
30. Tato paṭṭhāya yathāvuttapaṭipadaṃ avirādhetvā samāvaraṇena santuṭṭho tassa
saṅghabodhi samaññaṃ gopetukāmo mātulamahāthero dhammikoti vohāraṃ paṭṭhapesi.
31. Lakkhaṇapāṭhakānaṃ vacanaṃ saddahanto bhāgineyyaṃ
[SL page 006]
Pabbajitukāmampi apabbājetvā "idha vāsato anurādhapure vāso yeva kumārassa
yogakkhemāvaho, puññānurūpena jāyamānassa vipākassa ca ṭhānaṃ hoti, mahācetiyassa
vattapaṭivattasamācaraṇenaca mahanto puññakkhaṇdho sampajissati" ti maññamāno taṃ
kumāramādāya gacchanto anurādhapuraṃ gantukāmo nikkhami. Saṅghatissogoṭhābhayoti
ca lambakaṇṇā rāja kumārā aparepi duce tassa paṃsukīḷanato paṭṭhāya sahāyātena
kumārena saddhiṃ nikkhamiṃsu te tayo kumāre ādāya gacchanto mahāthero puretarameva
anurādhapuraṃ pāvisi. Mahātheramanugacchantesu tesu kumāresu jeṭṭho saṅghatisso
majjhimo saṅghabodhi kaniṭṭho goṭhābhayoti te theraṃ pacchato anugacchantā tayopi
paṭipāṭi yā tissavāpiyā setumatthakena gacchanti.
32. Tattha setusālāya nisinno koci aṇdhovicakkhaṇo tesaṃ tiṇṇantaṃ kumārānaṃ
padaviññāsaddaṃ sutvā lakkhaṇānusārena upaparikkhipitvā "ete tayopi sīhaḷadīpe
paṭhavissarā bhavissantī" ti tattha nisinnānaṃ vyākāsi. Taṃvacanaṃ pacchā gacchanto
goṭhābhayo sutvā itaresaṃ gacchantānaṃ anivedayitvā paccāgamma "katamo ciraṃ rajjaṃ
kāressati? Caṃsaṭṭhitiñca karoti" ti? Pucchitvā pacchimoti vutte haṭṭhapahaṭṭho
udaggudaggo sīghataraṃ āgamma tehi saddhiṃ gacchanto tikhiṇa mantitāya
gambhīrabhāvato ca kañci ajānāpetvā antopuraṃ pāvisi. Te tayopi patirūpe nivāse vāsaṃ
gaṇhiṃsu.
33. Atha kaniṭṭho "ete dvepi appāyukattā rajje patiṭṭhitāpi na ciraṃ jīvanti kira ahameva
tesaṃ rajjaṃ dupessāmi"ti tadanurūpena upāyenapaṭijjanto tesaṃ rajjalābhāya upāyaṃ
dassento abhiṇhaṃ matteti. Jeṭṭhopi tasmiṃ atipiyāsamāno tenopadiṭṭhameva
samācarantorājānaṃ disvā laddha sammāno sabbesu rājakiccesu pubbaṅgamo hutvā na
cirasseva rājavallabho ahosi: tasmiṃ kāle rajjaṃ kārento vijaya rājā nāma khattiyo tasmiṃ
pasanno sabbesu rājakiccesu tamameva padhānabhūtaṃ katvā senāpatiṃ akāsi.
34. Dhammiko pana rajjena anatthikatāya rajjalābhāya cittampi anuppādetvā kevalaṃ
mahātherassa anusāsanamatteneva rājupaṭṭhānavelāyaṃ anucaraṇamattamācaranto
rājagehaṃ pavisitvā tato tehi saddhiṃ nikkhamma sāyaṃ mahā therassa vihāreyeva vasanto
attano dhammikānuṭṭhānaṃ ahāpetvā mahācetiyo
[SL Page 007] [\x 7/]
Paṭṭhānagilānupaṭṭhānādikaṃ anavajja dhammaṃcaranto kālaṃ vītināmeti.
Tadā saṅghatisso sakalarajjañca purañca attanohatthagataṃ katvā ekasmiṃ dine laddhokāso
rājānaṃ antobhavane yeva goṭhābhayena mārāpetvā sayaṃ rajje patiṭṭhati.
Iti anurādhapurappavesaparicchedo tatiyo.
35. Atha goṭhābhayo dhammikaṃ anicchāmānampi senāpatiṭṭhāne ṭhapetvā āyatiṃ
apekkhamāno sayaṃ bhaṇḍāgāriko ahosi. Atha saṃghatisso rājā bahuṃ puññca apuññca
pasavanto jambuphalapākakāle saseno sāmacco sabhorodho abhiṇhaṃ pācīna desaṃ gantvā
jambuphalāni khādati. Rañño yebhuyyena gamanā gamanena upaddutā raṭṭhavāsino
rājupabhogārahesu jambuphalesu visaṃ yojesuṃ. Atha so saṃghatisso rājā tena visena
tattheva kālamakāsi.
36. Atha goṭhābhayo aṇdhavicakkhaṇassa vacanaṃ anussaranto anukkamena rajjaṃ dāpetvā
pacchā ahaṃ suppatiṭṭho bhavissāmi'ti maññamāno sāmacco saseno saṃghabodhikumāraṃ
rajjena nimantesi. So temiya mahābodhisattena diṭṭhādīnavattā rajjasukhāpariccāgānubhūtaṃ
mahantaṃ dukkhajālaṃ anussaritvā punappunaṃ yāciyamānopi paṭikkhipiyeva abhayo
gāmanigamarājadhānīsu sabbepi manusse sannipātetvā tehi saddhiṃ nānāppakāraṃ
yācamānopi sampaṭicchāpetuṃ nāsakkhi. Atha sabbepi raṭṭhavāsino sāmaccāmahāvihāraṃ
gantvā mahā saṃghaṃ sannipātetvā saṃgha majjhe saṃghabodhikumāro mahā saṃghaṃ
bhūmiyaṃ nipajja namassitvā laddhokāso ekamantaṃ nisīditvā evaṃ vattumārabhī.
37. Ayaṃ hi rājalakkhīnāma yathā yathā dippate, tathā tathā kappuradīpasikheva
kajjilaṃmalinameva kammajātaṃ kevalamubbamati. Tathāhi ayaṃ saṃvadhanavāridhārā
taṇhāvisavallīnaṃ, nenāda madhurabhītikā ayaṃ iṇdriyamigānaṃ, parāmāsadhumalekhā
sucarita cittakammassa vibbhamaseyyā mohaniddānaṃ timiruggati paññādiṭṭhīnaṃ,
purassarapatākā avinayamahāsenāya, uppattininnanā kodhavega kumbhilānaṃ, āpānabhūmi
micchādiṭṭhivadanaṃ. Saṃgīti sālā issariya vikāranāṭakānaṃ āvāsadarīdosāsivisānaṃ,
ussāraṇavettalatā sappurisavohārānaṃ, akālajadāgamo sucarita haṃsānaṃ, patthāvanā
kapaṭanāṭakānaṃ, kadalikā kāmakarino vajjhavālā sādhubhāvassa, rāhumukhaṃ
[SL Page 008] [\x 8/]
Dhammacaṇda maṇḍalassa, nahi taṃ passāmi yohi aparicitāyāpi etāya nibbharamupagulho
na vippaladdho, apica, abhisekasamaye rājaññānaṃ maṅgalakalasajalehi viya
vikkhālanamupayāti dakkhiññaṃ aggihutatadhumeneva malinībhavati hadayaṃ purohita
kusagga samajjatena viya apaniyate titikkhā, uṇhīsa paṭṭa baṇdhanena viya chādīyatī
jarāgamadassanaṃ, ātapatta maṇḍalena viya tirokarīyati paralokāpekkhaṇaṃ,
cāmarapavanena viya duramuddhuyate saccāditā vettalatāppahārena viya duramapayanti
sagguṇā eke rajjasiri madirā madamattā sakatthanipphādanaparehi dhanapisitāghāsagijjhehi
sahānalīnībakehi dūtaṃ vinodanaṃ ti, paradārābhigamanaṃ viddhatāti, mīgavan
parissamoti, surāpānaṃ vilāsoti, niccappamattatā, surabhāvoti sadārappiccāgaṃ avyasanitāni,
guruvacanāvadhīraṇaṃ aparappaneyattamiti ajitahaccataṃ sukhopasevattamīti, naccagīta
gaṇākānusatti rasikatehi paribhavasahattaṃ khameti, serībhāvaṃ paṇḍiccāmiti vaṇdijana
navacanaṃ yaseṃghosoti taralatā ussāhoti. Avisesaññèttaṃ apakkhapātittamiti: eva
dosagaṇampi guṇapakkhe ajjhāropayantehi sayampi anto ha santehi patāraṇakusalehi
dhuttehi amānusocitāhi thomānāhi patāriyamānā, cittamadamatta cittā nicceta na tāya tatheti
attani ajjhāropayantā alikābhimānaṃ maccadhammasamānāpi dibbaṃ sāvatiṇṇamiva
amānusamiva attāna maññamānā āradhadibbocitakirayānu bhāvā sabbajano pabhasanīya
bhāvamupayanti. Atta milambanañca anu jīvijanena karīyamānaṃ abhinaṇdanti.
38. Mānasā devatājjhāropaṇappatāraṇa sambhūta sambhāvano pahataṃ ca anto paviṭṭha
aparabhujayugaṃ viya attano bāhuyugaṃ sambhāvayanti. Tacantarita locanaṃsakalalāṭa
māsaṃkanti, alikasambhāvanābhimānabharitā na namassanti devatāyo na pūjayanti samaṇa
brāhmaṇe na mānayantī mānanīye, na upatiṭṭhanti gurudassanepi anatthakāyā sāntarīta,
visayo pabhogasukhāti apahasanti yatino: jarābhi bhavapalapimiti na suṇanti
vuddhajanupadesaṃ, attano paññā paribhavoti ususanti sacivo pahesassa,kuñjanti ekanta
hitavādinaṃ evamādinā kākaṇena bahunnaṃ dosānaṃ mākara bhūtaṃrajjīvibhavaṃ ayaṃ na
icchāmī'ti avoca.
39. Atha mahājanena sādara majjhesito mahāsaṃgho kumārabhimukho hutvā
"mahābhāgadheyya! Thanacucuke laggitājaluka tikkhaḍasanenatattha vedanuppādayanti
lohitameva ākaḍḍhati, dārako pana komalena mukhapuṭenamātu sukhasaññaṃ
uppādayanto khīrameva avheti.
[SL Page 009] [\x 9/]
40. Evameva rajjavibhavaṃ patto adhīro bālo bahuṃ apuññameva sañciṇāni, medhāvi
dhirapuriso pana āyusaṅkhārassa dubbalattañca dhanasañcayassa nissārattañca paññāya upa
parikkhitvā dasa kusalakammāni pūrento tādisena mahatā bhogakkhaṇdhena mahantaṃ
kusalarāsiṃ upaciṇāti, tvamasikatādhi kāro mahāsattadhuraṇdharo, etādisaṃ
puññāyatanaṭṭhānaṃ laddhā dhammena samena lokaṃ paripālento sugatasāsanaṃ
paggaṇhanto dānapāramikoṭippattaṃ katvā pacchā abhinikkhamaṇañca karonto
bodhipakkhiyadhamme paripācehī"ti anusāsi.
41. Atha so mahajjhāsayo purisavaro mahāsaṃghassa anusāsaniṃ madditu masamaṇtho
adhivāsesī. Anantarañca mahājanakāyo saṃghassa anuññāya sakalaṃ sīladīpaṃ ekacchattaṃ
katvā abhisiñciya dhammika sirisaṃghabodhirājāti vohāraṃ paṭṭhapesi goṭhābhayañca
senāpatiṭṭhāne ṭhapesi.
42.
Dānaṃ adā dhārayi niccasīlaṃ
Vahī titikkhaṃ bhaji appamādaṃ
Pajā hitajjhāsaya sommarūpo
Dhammo ca so viggabhavā virocī
43.
Viññāya lokassa hi so sabhāvaṃ
Padhānavattānu gatippadhānaṃ
Nidhātukāmo jantāsu dhammaṃ
Sayampi dhammā varaṇamhi satto
Iti rajjābhiseka paricchedo catuttho
44. So rājā mahā vihāre mahaggha mahāvisālaṃ salākaggaṃ kārāpetvā anekasahassānaṃ
bhikkhūnaṃ niccaṃ salāka bhattaṃ paṭṭhapesi. Mātulamahātherassaṃca sakanāma dheyyena
mahantaṃ pariveṇa vihāraṃ kārāpetvā anekehi kappiyabhaṇḍehi saddhiṃ saparivāra veṇā
kāni gāmakkhettāni saṅasaparibhogārahāni katvā dāpesi sattameva nisīthakāle rahogato
mahābodhisattassa dukkaracaritāni sallakkhento tādisāpadānaṃ attani sampādetumāsiṃsi.
Tathā hi
45.
Dehīti vatthumasukaṃ gaditotthikehi
Nālaṃ kathetumha natthi na demicāti
Citte mahākaruṇāya pahaṭāvakāsāva
Duraṃjagāma viya tassa bhavatthu taṇhā
[SL Page 010] [\x 10/]
Evamamhākaṃ bodhisattassa viya bāhira vatthupariccāgamahussavo kadā me bhavissatiti ca,
46.
Ānīyate nisita satthanipātanena
Nikkaḍḍhate ca muhu dānhavāyaratyā
Evaṃ punappuna gatāgatavegakhinnaṃ
Dukkhaṃ na tassa hadayaṃ vata pīḷayittha
Evaṃ kirassa mahāsattassa maṃsa lohitādi ajjhattikavatthudānasamaye dukkhavedanā
manaṃ na sambādhesi. Mamāpi īdisaṃ ajjhattika dānamahāmaṅgalaṃ kadā bhavissatīti ca.
47.
So saṃkhapālabhūjago visavegavāpi
Sīlassa bhedanabhayena akuppamāno
Icchaṃ sadehaharavābhijane dayāya
Gantuṃ sayaṃ apadatāya susocanūnaṃ
Evaṃ sīla rakkhanāpadānasiriṃ kadā viṇdāmīti ca,
48.
Piveyya thaññaṃ amataṃ ca bālo
Vuddhiṃ gato sova jigucchite taṃ
Sa jātu evaṃ anubhūya rajjaṃ
Ñāṇassa pāke satataṃ jahāti
Evaṃ mayāpi acirasseva avassaṃ abhinikkhamanaṃ kātabbanti ca,
49.
So senako dvijapasibbakasāyisappaṃ
Aññāsi dosakalusāya dhiyābbhutaṃtaṃ
Kā vaṇṇanāssa khalu dosaviniggatāya
Sabbaññètāya dasapāramisādhitāya
Evaṃvidhā kalyānañāṇasampatti kadā me samijjhissatīti ca,
50.
Vālena so kisakalaṇdakajātiyampi
Ussiñcituṃ salilamussahi sāgarassa
Taṃ muddhatāya na bhave matiyā mahanyā
Sampādanāya bhimatassa samatthatāya
Evaṃ vidhāya viriyapāramiyā kadā bhājanaṃ bhavissāmiti ca
51.
Kalāburājena hi khantivādi
Vadhaṃ vidhāyāpi atittakena
Hate padenorasi khantisodhe
So kūṭasaṇdhiggahaṇaṃ bubodha
Evaṃ vidhāya khattipāramiyā attānaṃ kadā alaṃkarissāmiti ca
[SL Page 011] [\x 11/]
52.
Micchābhiyogaṃ na sahiṃsu tassa
Rāmābhidhānassapi pādukāyo
Saccañcayā nāññamabhāsidhīro
So saccasaṇdho catusaccavādī
Ahampi īdisena saccapāramitābalena sabbalokassa catu saccāva bodhana samattho kadā
bhavissāmiti ca
53.
So mugapakkha vidito siribhīrukāya
Mukādikaṃ vatavidhiṃ samadhiṭṭhahitvā
Taṃ tādisa anubhavaṃ asahampi dukkhaṃ
Yāvābhinikkhammabhedi adhiṭṭhitaṃno
Evaṃ ma māpi adhiṭṭhāna pāramitāya pāripūrī kadā bhavissatīti ca
54.
Mettānubhāvena sa lomahaṃso
Pemānubaddhena sabīkaronto
Satte samattepi ca niccaverī
Saddaṃ viruddhatthamakāsi dhīro
Ahampi evaṃvidhāya mettāpāramitāya koṭippatto kadā bhavissāmīti ca.
55.
So ekarājā vidito samacittatāya
Mānāvamāna nakaresu tulāsarūpo
Tosañca rosamanupecca bhajī upekkhaṃ
Sabbattha pītivikatī hatacetanova
Evaṃ ahappi upakkhāpāramitāya kadā sabbasādhāraṇobhavissāmiti ca niccaṃ cintesi.
Iti pāramitāsiṃsana paricchedo pañcamo
56. Evamanavajjadhammena rajjaṃ kārente tasmiṃ kadāci kenacipajānaṃ akusala vipākena-
Jaṭhara piṭharabhārakkantavaṅkorujāṇu
Sajala jalada kuṭākāraghororukāyo
Kuṭilakaṭhinadāṭhākoṭisaṇdaṭṭhahaṇḍo
Navadivasakarakkho rakkhasodipamāga
57.
So tesu tesu gāmapariyantesu nisīdati, ye ye manussā tamāgamma taṃ
rattakkhamudikkhanti tesaṃ akkhini rattāni bhavanti. Taṃ khaṇeyeva rattakkhamārako
nāma jararogo pātubhavitvā māreti.
[SL Page 012] [\x 12/]
58. So yakkho matamate nirāsaṅke khādati. Taṃ yakkhaṃ adasvāpi ye ye narā tenāturā te te
passanti, tepi so rogo āvisati. Evaṃ na cironavayakkhabhayena rogena ca janapado viralajano
jāto.
59. Rājā taṃ pavattiṃ sutvāmayi rajjaṃ kārente pajānaṃ īdisassa bhayassa uppajjana
ananucchavikanti maññamāno tadaheva aṭṭhaṃga sīlaṃ svādiyitvā attanā niccaṃ
karīyamānāni dasakusalakammāni anussaritvā ahaṃ dhammavijayi bhavissāmīti
taṃrakkhasaṃ ādisvā na uṭṭhahissāmīti daḷhataraṃ adhiṭṭhāya vāsagabbhe sayi. Tassa tena
ācāra dhammatejena rājānubhāvena ca so rakkhaso santatto uttasitvā khaṇampi ṭhātuṃ
asahanto ākāsenā gantvā balavapaccusa samaye antogabbhaṃ pavisitumasakkonto bāhire
ṭhatvā rañño attānaṃ dassesi. Raññā ca kositvanti puṭṭho āha. Rattakkho nāmāhaṃ rakkhaso
durajanapadesmiṭhito, ahaṃ khaṇampi ṭhātuṃ asakkonto tavānubhāvena baddhoviyahutvā
idhānīto: bhāyāmi deva tava dassananti."
60. Atha rājā sayanato vuṭṭhahitvā sīhapañjaraṃ vivaritvā oloketvā are! Jamma! Mma
visayagate manusse kasmā? Khādayīti. Mahārāja tava visaye mayā māretvā ekopi khādito
natthi, apitumatakalebaraṃ sonasigālādīnaṃ sādhāraṇa bhakkhabhūtaṃ khādāmi, na me koci
aparādho atthi, atthi ce rājadaṇḍo mayi vidhīyatū'ti vatvā pavedhamāno niccalabhāvena
ṭhātuṃ asakkonto bhayavegena jātalomahaṃso sānunayameva māha. "Devassa raṭṭhaṃthitaṃ
dhanadhañña samiddhisampuṇṇaṃ devassa dhana vassena sampuṇṇamāno rathā manussā,
idāni yācakāpi bahutarā na honti, aha mīdisaṃ raṭṭhaṃ patvāpi aladdhagocaro
aparipuṇṇamanoratho jato pipāsitova hutvā dīna bhāvena jīvikaṃ kappemi, tathā īdisaṃ
bhayaṃ pattomhi abhayaṃ me dehi mahārājā'ti.
61. Atha rājā tassa dīnavacanaṃ sutvā karuṇāya kampitahadayo "mā bhāyitvaṃ rakkhasa!
Abhayaṃ te dammi icchitaṃ tevadā"ti āha. Evaṃ raññoca rakkhassaca aññamaññehi saddhiṃ
sallapannānaṃ saddaṃ sutvā antogatā anucarā rājānaṃ parivāresuṃ, atha kathānukathāya
rakkhaso "agato raññā saddhiṃ sallapatī"ti sutvā sabbe amaccā ca nāgarā ca senā ca
sannipatitvā rājaṅgaṇañca rāja bhavanañca pūretvā aruṇe uggacchante mahantaṃ
kolāhalamakaṃsu.
[SL Page 013] [\x 13/]
62. Atha sorakkhaso sannipatitaṃcaturaṅgabalañca āyudha hatthaṃ aneka
sahassayodhabalañca disvā ativiyabhīto ṭhātuñca rañño āṇattibalena gattuñca kimapi
bhāṇituñca na sakkoti, rājā tadavatthaṃ taṃ disvā laddhābhayosi imacchitaṃ te kathehī'ti
āha, dhammiko rājā na me kiñci bhayaṃ uppādessatiti ñatvā rājānameva māha "devo jānāti
yeva sabbesaṃ sattānaṃ āharaṭṭhitikataṃ, tathāhi uddhalokavāsino deva sudhābhojanena
pīṇitā jīvanti, adhe lokavāsine nāgā bhekabhojanena suhitā vasanti manussā
khajjakādinānāvidhena āhārajātena pīṇitā jīvanti. Amhādisā yakkha rakkhasādayo pana
maṃsalohi sassādato tussanti: tesvaha maññataro chāte ca pipāsite ca tādisaṃ
karuṇāparāyaṇaṃ mahāpurisaṃ disvā pi aparipuṇṇamanorato maṇdabhāgadheyyo
socāmī"ti āha.
63. Tanutcamavoca "matakalebarāni khāditvā vasāmi"ti saccaṃ mahārāja! Matasarīraṃ
sukkhapaṇṇaṃ viya nīrasaṃ kiṃ metāya dujjavikāya pasīda deva! Varaṃ me dehi nava
visayethita manusso eko janapado gocaratthāya me dīyatu, tattha manussānaṃ
anapagatuṇhavegaṃ jīvarudhirañca jīvamaṃ sañca khāditvā ciraṃ sukhena jīvituṃ sakkā'ti
āha. Atha rājā arepāpima! Rakkhasa! Nāhaṃ pāṇavadhaṃ anujānissāmi cajetaṃ tava
gāhavikāranti. "Tenahi dine dine ekaṃ manussabaliṃdehi"ti. Jīvabalimekampi na demīti
vutte "sacca menaṃ maṃdisāna kappa rukkhāpi avakesino jāyantīti hā hatosmi kimahaṃ
karomī"ti visāda dinnayano dummukho domanassappatto appaṭihāno aṭṭhāsi.
64.
Atha tassa nariṇdassa karuṇābhūyasi tahiṃ jāyamānā manotassa viratyā vyākulaṃ akāsi.
Atha rājā evaṃ pari vitakkesi.
65.
Nānussarāmi vata yācitu māgatānaṃ
Icchāvighāta paritāpa hatajjutīti
Hemanta nibbahimamāruta nissirīka
Paṅkerubhehi sadisāni mukhāni jātu
66.
Etassa rakkhassa paresaṃ dukkhamā pādayituṃ na kadāci sakkā, ahañca ajjhattika dānaṃ
kadādassāmi ti patthemi, tadidaṃ pattakakālaṃ jātaṃ, saka sarīrassa ahameva issaro, mama
maṃsalohitena etaṃ santappayāmī ti kata nicchayo amacce āmantetvā evamāha.
[SL Page 014] [\x 14/]
67.
Imaṃ sarattaṃ piyitaṃ sarīraṃ
Dhāremi lokassa hitattha meva,
Ajjātitheyyatta mupeti tañce
Ato paraṃ kiṃ piya matthi mayhaṃ
Amaccā evamāhaṃsu ekassa rakkhassa atthāya sakala lokaṃ anāthikattu micchato koyaṃ
dhamma maggo devassa atha rājā evamāha.
68.
Nicco pahogassa dhanassa cāpi
Na yācake daṭṭhu mahaṃ labhāmi
Evaṃ vidhaṃ atthi janantu laddhuṃ
Na devatā rādhanāya pi sakkā
69.
Apetha tumhe na me dānantarāyaṃ karothā'ti āha. Atha amaccā yadicāyaṃ nicchayo
apariccajanīyo amhesu ekeka meva dine dine rakkhassa balikammāya hotūti āhaṃsu. Atha
rājā "ahameva jīvanto evaṃ nānājānissāmi"ta sallakattaṃ sīghaṃ ettha ānehī ti saṃvidhahi.
Atha tattha samāgatā sabbe janā taṃ pavattiṃ sutvā tassa guṇe anurattā sokena kampamānā
tahiṃ patiṭṭhitena paṭighena ati kuddhā visuṃ visuṃ evamāhaṃsu.
70.
Eso rakkhaso sīsacchedamarahatiti keci, kāla megha sadisa metassa mahā sarīraṃ aneka
satānaṃ sarānaṃ tuṇirabhāvaṃ netumarahatīti keci, anekesaṃ khepana satthānaṃ
lakkhabhāvaṃ mupanetuṃ yuttamiti ca pare, asikadalikīlāya vajjhoyamiti aññño telacolena
veṭhetvā mahatā pāvakena ujjāletvā dahitabboyamiti apare, idaṃ sabbaṃ rājānānu jānāti.
Imaṃ asappurisaṃ jīvagāhaṃ gahetvā rajjūhi guḷapiṇḍaveṭhanaṃ veṭhetvā baṇdhanāgāre
pakkhipi tabbanti aññe evamevaṃ tattha bahudhā kathentānaṃ kaṭukataraṃ vadhavidhānaṃ
yakkho sutvā tasito militakkhamatadeho viya niccalova ṭhito, atha so rājā "ehi sakhe
rakkhasa! Mahopakāra karaṇa bhūta!
71.
Deyyañca dānappavanañcacittaṃ
Atthi tuvaṃ lohita maṃsakāmī
Sametu metaṃ hitāya durāpaṃ
Mano ratho sijjhatu no ubhinnaṃ ti
Vatvā "mama sarīrato dīyamānaṃ jīvamaṃsaṃ jīvarudhirañca mayi anuggahena
sampaṭicchā' ti rakkhassa vatvā sallakattābhimukhaṃ dakkhiṇabāhuṃ pasāresi
maṃsakattanāya.
[SL Page 015] [\x 15/]
72. Atha so yakkho ubho kaṇṇe pidhāya santaṃ pāpaṃ paṭihatamamaṃgalaṃ rañño sotthi
bhavatu, kimidamāpatitaṃ mahatā me pāpa vipākena jīvatu micchato visabhojanamicca,
ātapatilantassa dāvaggi parikkhepo viya ca yadi īdiso me saṃkappa mahārāje samujjo yeyya
deva daṇḍo me sirasi addhā patatūti, lokapālā pi me sīsaṃ chiṇdanti nāha mevaṃ
vidhamaparādhaṃ karissāmī'ti na sampaṭicchi,
73. Atha rājā tena hi yakkha! "Kiṃ te mayā kātabbantī'ti āha. Atha so rakkhaso mahājanānaṃ
vadha vidhānena rañño ānāya ca bhīto santatto "deva! Nāha maññaṃ patthayāmi kintu
itoppabhūti rājārahena bhojanena gāme gāme upahārabaliṃ laddhukāmomhi'ti āha atha rājā
"evaṃ karontu raṭṭhavāsino"ti nagareva sakala raṭṭhe ca bheriṃ carāpetvā pānātipāta
viramaṇāya ovaditvā naṃ yakkhaṃ uyyojesi.
Iti rattakkhidamana paricchedo chaṭṭho.
Atha kadāci vassādhikatānaṃ devatānaṃ pamādena avaggaho pāturahosi.
74.
Nidāghavegena ravi patāpi
Uṇhābhitattā pacano baro ca
Jarāturevāsisirā dharā ca
Piviṃsu te sabbadhi sabbima mbu
75.
Anetābhusuṇehana vipaccamāna
Sanīssanamebhāhariteva vāṭī
Tibbātapakkattavanantarājī
Runākulā khāyati vīrikānaṃ
76.
Vassānakālepi pabhākarassa
Patāpasantāpitamantalikkhaṃ
Samācitaṃ paṇḍaravāridehi
Savaṇdanālepamivātirocī
77. Evaṃ mahatā gimhavipphuraṇena nadītaḷākasobbhādīsu sikatākaddamāvasesaṃ
sositesu kedāresu mata sassesu bahudhā eḷitabhūmibhāgesu salilabhāvena kilantesu
migapakkhisu taṃ pavattiṃ sutvā rāja karuṇāya kampitahadayo aṭṭhaṅgasīlaṃ samādiyitvā
mahācetiyaṅgaṇamāgamma yāva devo sabbattha vittha tāhi saliladhārāhi sakala laṅkādīpaṃ
pinento vassaṃ vassitvā mahatā udakappavāhena maṃ na plavayissati maramānopi tāva na
uṭṭhahissāmīti daḷhataraṃ adhiṭṭhāya tattha silāpatthare sayi.
[SL Page 016] [\x 16/]
78. Taṃkhaṇe tassa raññe dhammatejena cakitānaṃ guṇappabaṇdhena ca pasantānaṃ
devanāgayakkhānaṃ ānubhāvena samantato vassavalāhakā uṭṭhahiṃsu tathā hi.
79.
Dīghāminantāva disāpayāmaṃ
Vitthārayantāva tamaṃ sikhāhī
Chāyā girīnaṃ viya kāḷameghā
80.
Gambhīradhīratthanitā payodā
Tahiṃ tahiṃ vassitumārabhiṃsu
Samunnadattā sikhino kalāpaṃ
Saṇdhārayuṃ jattamicuttamaṅige
81.
Muttākalāpā viya tehi muttā
Lambiṃsu dhārā pasamiṃsu reṇu
Gaṇdho subho mediniyāvacāra
Vitaññamāno jaladānilena
82.
Jutīhi jambunadapippharāhi
Muhuṃ disante anura jayanti
Meghassanāḷituriyānuyātā
Vijjullatā naccamivācariṃsu
83.
Kodhena rattā viya tambavaṇṇā
Ninādavanto jayapītiyāva
Gavesamānā viya gimhaveriṃ
Vyāpiṃsu sabbattha tadā mahoghā
84. Evaṃvidhe vasse pavattesi rājā namaṃ mahogho uppilāpadhīti na uṭṭhāsiyeva atha
amaccā cetiyaṅgaṇe jalaniggamapaṇāliyo thakeseṃ anto sampuṇṇavāripūro rājānaṃ
uppilāpesi. Atha so uṭṭhāya cetiyassa mahussavā vidhāya rājabhavanameva gato.
85.
Tato adaṇḍena asatthena rajjamanusāsato rañño accantamudramānasattaṃ viditvā unnaḷā
keci manussā gāmavilopādikaṃ ācarantā corā ahesuṃ taṃ sutvā rājā te core jīvagāhaṃ
gāhāpetvā baṇdhanāgāre khipitvā rahasi tesaṃ ratanahiraññādikaṃ datvā mā evaṃ karothāti
ovaditvā palāpetvā rattiyaṃ āmakasusānato chavarūpe ānetvā corahiṃsaṃkārento viya
[SL Page 017] [\x 17/]
Agginā uttāpetvā nagarato bahi khipāpesi evaṃ corabhayadva apanetvā ekadā evaṃ cintesi.
86. Kimanena rajjavibhavena, indaṃ paripuṇṇaṃ sakosaṃ saparajanaṃ sahorodhaṃ sāmaccaṃ
sakhavāhanaṃ rajjaṃ kassaci dānarūpena datvā vanaṃ pavisitvā sīlaṃ samādāya kāyavivekaṃ
cittavivekadva sampādetuṃ vaṭṭatīti abhinikkhamane ratiṃ janesi. Tadā goṭhābhayopi
evarūpaṃ pāpavitakkaṃ uppādesi. Esa rājā dhammiko sadācārakusalo patidivasaṃ
vīdhīyamānehi dasavidhakusalakammehi āyusaṃkhāropissa vaḍḍhati
upapīḷakakammānica dūramapayanti. Tatoyeva cirataraṃ jīvissati etassa accayena kadāhaṃ
rajjaṃ labhissāmi rajjaṃ patvāpi vaḍataro āhaṃ yuvajanasevanīyaṃ visayasukhaṃ
kathamanubhavissāmi sīghamimaṃ ito palāpetvā rajje patiṭhahissāmīti cintetvā bahuṃ
sāradhanamādāya uttaradvārato nikkhamitvā pubbacore sannipātetvā balakāyaṃ gahetvā
āgamma nagaradvāraṃ gaṇhi taṃ pavattiṃ sutvā rājā "rajjaṃ kassacidatvā abhinikkhamanaṃ
karissāmiti katasanniṭṭhānassa mama ayaṃ kenaci devānubhāvena sannidhāpito maññe
amaccā mayaṃ ananumatāpi purāyujjhitumāra bhanti evaṃ sati maṃ nissāya
ubhayapakkhagatassa mahājanassa vipulaṃ dukkhaṃ "bhavissati kimanena rajjena phalaṃ
rajjaṃ tasseva dinnaṃ hotu"ti vatvā kaṃci ajānāpetvā parissāvanamattaṃ gahetvā
dullakkhiyamānaveso dakkhiṇadvārena nikkhamitvā malayadesaṃ gacchanto
87.
Sadāsantuṭṭhacittānaṃ sakkā sabbattha jīvitu
Kutra nāma na vijjanti phalamūlajallāyā
88. Iti cintayanto kamena gantvā hatthavanagallaṃ nāma mahantaṃ araññāyantaṃ pāvisi,
Aviralapavālakusumaphalasaṃjannavisālasākhāmaṇḍalehi uccāvacehi
panassahakārakapittha timbarujambirajambuvibhita kāmalaka bharīta
katirīṭakasālasaralavakula punnāga nāgakandambakāsoka nīpacampaka
bhintālatālappabhūtihi vividhatarugaṇehi samākiṇṇaṃ
vipulavimalasiluccayapariyapariyantasaṅhatanadīsambhedatitthopasaṃkanta
vividhamigayuthavihagavagganisevitaṃ mahesakkha devatādhiggahītaṃ
naṇdanavanakamanīyaṃ suḷabhamūlaphalasalila sukhopabhogaramaṇīya taṃ mahā kānnaṃ
oloketvā idaṃ me tapovanaṃ bhavitumarahatiti katālayo kāyavivekacittavivekānaṃ lābhena
ekaggamānaso mettāvihāramanuyujantovaññajīvikāya
saṃjanitasantosavippharaṇapinītakāyo vāsaṃ kappeti.
Iti abhinikkhamanaparicchedo sattamo.
[SL Page 018] [\x 18/]
89. Goṭhābhayopi rajjaṃ patvā katipāhaccayena "mama caṇḍatāya vīratto pajāvaggo manaṃ
paviṭṭhaṃ saṅghabodhiṃ ānetvā rajjaṃ kāretuṃ kadāci ussahatī"ti saṃjātaparisaṅko taṃ
mārāpetuṃ vaṭṭatīti abhisaṇdhāya "saṅghabodhirañño yo sīsaṃ ānessati tassa sahassaṃ
pāritosikadhananti nagare bheriṃ carāpesi. Tato malayadesasiko koci duggatapuriso attano
kaccena puṭabhatta ādāya vana maggena gacchanto bhojana velāya soṇḍisamīpe nisinnaṃ
saṅghabodhirājānaṃ disvā tassa ākappena pasannahadayo bhattena taṃ nimantesi rājā taṃ
nasampaṭicchi. So purisonāhaṃ nihīna jātiyaṃ jāto na pāṇavadhaṃ jivikāya jīvanto kevaṭṭo
vā luddako vā bhavāmi atha ko uttama vaṇṇehi paribhogārahe vaṃse sañjātomhi mama
santakamidaṃ bhattaṃ bhottumarabhati kallyāṇa dhammikoti taṃ punappuna yāci. Atha rājā
90.
Chāyaya gehaṃ sādhāya seyyaṃ vatthaṃ tacenaca
Asanaṃ thalapattehi sādhenti taravo mama
91.
Evaṃ sampanna bhogassa na taṇhā parasantake
Tava jaccādimuddissa garahā mama na vijjatīti
Vatvā na icchi eva.
92. Atha so puriso bhūmiyaṃ nipajjanamassamāno nibandhitva yāci. Tato tassa nibaṇdhanaṃ
nivāretumasakkonto sagāravaṃ sopacāraṃ dīyamānaṃ bhattañca
sakaparīssāvanaparīputapānīyañcā paribhuñjitvā hatthamukhadhovanena parisamatta
bhatta kicco annohaṃ katupakāro kīdisamassa paccupakāraṃ karissāmiti cintayanto va taṃ
abhimukhīkariya "anurādhapure kā pavattī"ti pucchi, atha so puriso pubbarājānaṃ
palāpetvā goṭhābhayo nāma rājā rajjepatiṭṭhahitvā siri saṅghabodhirañño yo sīsaṃ ādāya
dasseti tasha sahassaṃ pāritosikadhananti nagare bheriṃ carāpesi kirāti suyati"ti.
Tassa vacana samanantarameva tuṭṭhapahaṭṭhahadayo mama sahassārahasīsadānena idāni
etassa paccupakāro kato bhavissati ajjhattikadānattā dānapāramitāva koṭippattā bhavissati
idañca vatare-
93.
Na puti pugīphalamattakampi
Agghanti sīsāni cichivitānaṃ
Sīsantu me vattati bodhiyā ca
Dhanassa lābhāya ca addhikassa
[SL Page 019] [\x 19/]
Api ca.
94.
Nāḷivanasseva rujākarassa
Putippadhānassa kalebarassa
Dukkhannubhuta paṭijagganne
Sadatthayogā saphalaṃ karomīti-
Cintetvā kataticchayo" bho purisa sobhaṃ pirī sirisaṅghabodhi rājānāma, mama sīsaṃ
gahetvā gantvā rañño dassehī"ti āha. So taṃ sutvā "deva nāhamevaṃ vidhaṃ mahāpātaka
kammaṃ āvajissāma bhāyāmi"ti āha.
95.
Atha rājā "mā bhāyi kahāpaṇasaggassalābhāya ahameva te upāsaṃ karissāmi kevalaṃ tvaṃ
mayā vuttaniyāmeva paṭipajjā"ti vatvā sahassalābhagiddhena tena pathikapurisena
adhivāsite sīsacchedāya satthaṃ alabhamāno dhammādhiṭṭhānateja sā sīsaṃ saṇdhito visuṃ
karitvā dassāmīti cintetvā pallaṅkaṃ suṇthiraṃ baṇdhitvā mamedaṃ sīsadānaṃ
sabbaññètañāṇa paṭilābhāya paccayo bhavatūti somanassapubbakaṃpatthanaṃ katvā taṃ
purisaṃ attano samīpaṃ āmantesi. So adhikapuriso pubbe adiṭṭhāsutapubbadukkarakamma
dinnaṃ sīsaṃ gahetvā anurādhapuraṃ gantvā dissemi kotaṃ sañjānāti kotaṃ saddahissatīti,
atha so goṭhābhayo sace tena saddahissati ahavettha sakkhihutvā sahassaṃ dāpessāmi
tayātu tattha evaṃ kattabba"nti paṭipajjitabbā karaṃ upadisitvā ehisappurisa mma santike
mbaṇato hutvā ubhayartthalānaṃ ekīkaraṇavasena añjaliṃ katvā bāhuṃ pasārehīti
vatvāubhosu passesu nīlamaññāsamaññānaṃ nālinaṃ ujubhāvāpādanena kaṇḍhanāḷaṃ
sammā ṭhapetvā salilaparissāvanne sīsasaṇdhiṃ jala lekhāya paricchaṇditvā sakena
dakkhiṇa hatthamuṭṭhinā culābaddhaṃ daḷhaṃ gaṇhitvā yāva mama sīraṃ ādāya addhikaṃ
purisassa hatthe samappemi tāva mama cittakiriya vāyo dhātuvego avicchinno pavattatūti
adhiṭṭhāya cuḷābaddhaṃ uddhābhimukhaṃ ukkhipi. Tāvadeva sīsabaṇdho puthubhūto
hutvā tena dakkhiṇa hattha muṭṭhināgahito yeva paggharantiyā lohitadhārāya saddhi
addhikassahatthatāle patiṭṭhāsi, tasmiṃ yeva khaṇe vanādhivatthā devatā
sādhuvādamukharā pupphavassaṃ vassāpetvā sīsassa ārakkhaṃ gaṇhiṃsu.
96.
Saṃsattaratta kalale ddhikapāṇikhetteta
Nikkhitta sīsa varabīja samubbhavāya,
Etassa dānamaya pāramitālatāya
Sabbaññètā phalaraso janataṃ dhinotuṃ.
[SL Page 020] [\x 20/]
97. Atha so addhikapuriso sugaṇdhavana kusuma mālāhi taṃ sīsaṃ alaṃkaritvā
pugakuhulikāpuṭe pakkhipitvā sīghagati vegena anurādhapuraṃ gantvā goṭhābhayassa
dassesi, so taṃ disvā sañjanitu masakkonto saṃsayappatto aṭṭhāsi. Atha addhikapuriso
raññā vuttavidhi manussaranto taṃ sīsaṃ gahetvā ākāse khipitvā "sāmi!
Sirisaṃghabodhimahārāja! Tva mettha me sakkhibhavā"ti añjalimpaggahetvā ākāsa
muddikkhamāno yāci, atha taṃ devatādhiggahitaṃ sīsaṃ nirālambe ambare laddha patiṭṭhaṃ
goṭhābhayassa abhimukhaṃ hutvā.
98.
Rājā hameva suhado sirisaṃghabodhi
Sīsappadāna vidhināsmi samiddhicitto
Tvaṃ cāsi rajja sirilābha sukhena deva
Eso va hotu paṭipanna sahassalābho'ti āha.
99. Taṃ sutvā goṭhābhayo sāmacco vimbhītahadayo sīhāsanaṃ sajjetvā upari setacchattaṃ
kāretvā idha deva! Otarāti yācitvā tattha otiṇṇaṃ taṃ sīsaṃ nānāvidhāhi pūjāhi ārādhetvā
namassamāno khamāpetvā mahatā mahena āḷāhanakiccaṃ kāretvā aṅikaṃ
kahāpaṇasahassena tosetvā uyyojesi.
Iti ajjhattikadāna paricchedo aṭṭhamo
100. Sirisaṃghabodhi rañño mahesī pana rañño palātabhāvaṃ ñatvā "ahañca taṃ
anubbajāmi"ti aññatara vesena dakkhiṇadvārena nikkhamitvā maggaṃ ajānanni
ujukamaggaṃ pahāya taṃ taṃ gāmaṃ pavisitvā sāmikaṃ apassantī bhayena sālintāya ca
pacchitumpi asahamānā malaya desa meva gatoti cintetvā vaṅkamaggena gacchantī
komalatāya sīghaṃ gantumasakkonti kālaṃ yāpetvā tassa araññāyatanassa samīpagāmasmiṃ
raññosisadānappavattiṃ sutvā "sā haṃ varākī dassanamattampi nālattha" nti soka
paripuṇṇahadayā tameva vanasaṇḍaṃ adhiruyha bhattuno kalebaraṃ vicinantī
samīpagāmesu mahajanaṃ pucchanti avandinasaṅiketattā tattha tattha vicarantī
samīpagāmavāsino bālakā gopālakā kaṭṭhabhārikā itthiyo ca etissā vilāpaṃ sutvā kampita
hadayā tāya saddhiṃ vicarantī. Sā evaṃ cilūpamānā bhīmiyaṃ supupphitaṃ vimalavālukaṃ
vanagumbaṃ disvā tattha nipatitvā bhūmiyaṃ parivantamānā atikaruṇaṃ vilāpamakāsi, so
padeso ajjāpi vidhavācana"nti vohārīyati.
[SL Page 021] [\x 21/]
101. Sā mahatā rodante rodanena taṃrattiṃta ttheva khepetvā puna divase ito cito ca
vicaranti mahatā sokagginā ḍayhamānā santāpaṃ adhivāsetuṃ asakkonti ekasmiṃ khuddaka
jalāsaye nipatitvā nimuggaṃ yeva mucchāvegena dve tayo muhutte ativāhetvā
upaladdhapaṭibodhā pariḷāhaṃ nibbāpesi, taṃ ṭhānametarahi ca "nibbāṇa pokkharaṇī"ti ca
samaññaṃ alabhi.
102. Tato uṭṭhahitvā anubhūmiṃ anurukkhaṃ anusilā talaṃ gavesamānā soṇḍi samīpe
sayamānaṃ devatādhiggahena sigālādīhaanupahataṃ sukkhaṃ kavaṇdharūpaṃ disvā
sokavega phalipataneva hadayena daḷhataraṃ taṃ aliṃgitvā sayi, tāva bhone vekallena
durāgamanena tattha tattha nipatita sarīra ghātena ca nilanta rūpā mucchā samakālameva
kālamakāsi.
103. Samīpagāma vāsino sannipatitvā muddhābhi sittassa rañño ca mahesiyā ca sarīraṃ
amhādisehi phusituñca na yoggaṃ, vattamānassa rañño anivedayitvā āḷāhana kiccaṃ
kātumpi na yuttanti sammanetatvā vassātapa nivāraṇāya kuṭiṃ katvā
tiracchānappavesanisedhāya vatiṃ ca katvā pakkamiṃsu.
104. Goṭhābhayo sirisaṃghabodhirājassa anañña sādhāraṇa guṇappabaṇdhaṃ anussaranto
daharakālato paṭṭhāya vatthuttaya saraṇaparāyaṇataṃ niccaṃ sīlarakkhaṇaṃ sugatāgama
vicikkhaṇattaṃ sakalakalākosallaṃ rajje anatthikataṃ dānasoṇḍa taṃ rakkhasadamanādikaṃ
dukkaracaritakañca tassa nāma sacetanassa na pitimāvahati visesato "addhikaduggatassa
sahassa lābhāya sahatthena sīsaṃ kaṇṭhanālato uddharitvā dānaṃ sīsassāpi nirālambe ākāse
avaṭṭhānaṃvyattatarāya girāya sādhippāyañcetaṃ nivedanañceti acchariyaṃ abbhutaṃ
adhiṭṭhapubbaṃ assuta pubbañca nimmalacaritaṃ mama mahāparādhakalaṅike neva
saddhiṃ cirakālaṃ pavattīssati, aho ahaṃ suciraṭṭhāyinā īdisena akittīsaddena sādhuhi
niṇdaniyo bhavissāmi visesato pana niccakālaṃ kalyāṇa mittabhūtassa īdisassa
mahānubhāvassa anaparedhassa mahāpurisassa rajjaṃ acchiṇditvā vadhaṃ kāresiṃ
aññadatthu mittadubhikammena ahaṃ paḷiveṭhito bhavissāmi"ti cintetto yeva bhayasantā
pehi nikkhanta sedo pavedhamāno kathamidisā mahāpāpā mocessāmīti upa parikkhī.
105. Atha tassa daṇḍakammassa karaṇavasena uḷāraṃ taraṃ kusalakammaṃ kātabbanti
paṭibhāyi. Atha so amacce sannipātetvā tehi saddhiṃ sammantetvā kata nicchayo mahā
saṃgheneva tatheva
[SL Page 022] [\x 22/]
Anusiṭṭho mahatā balakāyena saddhiṃ gantvā tassa araññāyatanassa avidūre
senāsannivesaṃ kāretvā tassa mahāpurisassa dukkarapadāna sakkhībhūtaṃ puññaṭṭhānaṃ
sayameva gantvā soṇḍikā samīpe anurūpaṭṭhānaṃ sallakkhetvā attano rājānubhāvaṃ
dassento āḷāhanaṭṭhānaṃ devanagaramiva alaṅkārāpetvā kevalehi mahantehi
caṇdanadāruhi uccataraṃ citakaṃ kāretvā bhārena pamāṇena ca rañño sīsasadisaṃ
jambonadakanakehi sakaṇṭha nāḷaṃ sīsākāraṃ sippihi kāretvā kavaṇdharūpe saṃghaṭitvā
vividha ratana samujjalaṃ suvaṇṇakirīṭaṃ pilaṇdhāpetvā mahesiñca tatheva alaṃkaritvā te
ubhopi kāghikavatthasadisehi mahaggha dukulehi acchādetvā anekaratanakhacitaṃ
suvaṇṇasayanaṃ āropetvā caṇdana citakamatthake ṭhapetvā parisuddhajoti pāvakaṃ jāletvā
aneka khattiyakumāraparivārito sayameva tattha ṭhatvā anekasappighaṭasatehi siñcitvā
āḷāhana mahussavaṃ kāresi.
106. Tatheva dūtiya divasepi mahatā jaṇena āḷāhanaṃ nibbāpetvā tasmiṃ ṭhane cetiya
bhavanaṃ vaṭṭulākāretuṃ vaṭṭatīti cintetvā amacce āmantetvā etarahi anekabhūmikaṃ
ativisālaṃ kanakamaya vaṭṭulagharaṃ kāretuṃ sakatā āyati parihārakānaṃ abhāvena
nappavattati raṭṭhavilepakāpi suvaṇṇalobhena nāsenti tasmā alohanīyaṃ
sukhaparihārārahaṃ pamāṇayuttaṃ vaṭṭulagharañca cetiyaṃ ca nacirasseva kātuṃ yuttanti
mantetvā mahābalakāyaṃ niyojetvā vuttaniyāmeneva dvibhumakaṃ vaṭṭula bhavanaṃ
nimmāpetvā tassa abbhantare sugatadhātunidhānaṃ pūjanīyaṃ cetiyaṃ ca kārāpetvā
mahussadivase mahāsaṃghassa taṃ dassetvā "eso bhante sirisaṅghabodhi mahārājā pubbe
ekacchattena laṅkātale rajjaṃ kāresi, idāni mayā tassa rañño cetiyarūpassa kittimaya sarīrassa
chattādhichattaṃ viya dvibhumakaṃ vaṭṭulavimānaṃ kāretvā cetiyasīse kirīṭaṃ viya
kanakamayaṃ thūpikañca yojetvā sabbehi devamanussehi māna nīyataṃ caṇdanīyataṃva
pāpito"ti vatvā cetiyagharassa anekāni gāmakkhettāni parosahassaṃ parivārajanaṃca
niyādetvā pabbatapāde anekasatapāsāda pariveṇacaṅkamana rattiṭṭhāna divāṭṭhāna
dhammasālāgopurapākārādi avayavasahite vividhe saṅghārāme kāretvā tattha vasantassa
anekāni sahassassa bhikkhusaṃghassa niccaṃ paccayalābhāya anekāni saparijanāni
gāmakkhettāni datvā "mahā lekharaṭṭhassa samussitadhajāyamāno ayaṃ mahāvihārolaṅkā
bhūmisāmikānaṃ khattiya janānaṃ kuladhanabhūto sabbehi khattiyehi aparihāpaniya
vibhavo niccaṃ pālanīyo"ti mahājanakāyassa majjhe khattiya kumārānaṃ ādisitvā
[SL Page 023] [\x 23/]
Anurudhapuraṃ gatopi tasse ca pāpakammassa nirākaranāya tesu tesu vihāresu mahantāni
puññakammāni kāropesi, tatoppabhūti laṅkādhipaccāmupagate hi khattiyehi mahā
maccādīhi ca so hatthavanagallamahāvihāro antarattarā paṭisaṅkharīyamāno aparihīna
parihāro pavattataki.
Iti vaṭṭulavimānuppatti paricchedo navamo
107. Athāparena samayena kadāci kasmiṃ vihāre nivasato mahā bhikkhusaṅghassa antare
keci mahāthero ambhokāsiko hutvā antovihāre ekasmiṃ padese nisiditvā
bhāvanamanuyujanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā mahāmedaniyā nigghosena ākāsaṃ pūrento
arahattaṃ pāpuṇi.
108. Tadā upatisso nāma rājā rajjaṃ kārento nisīthasamaye bhayāvahaṃ taṃ paṭhavisaddaṃ
sutvā kiṃ vā mebhavissatiti santāpena niddaṃ alabhamāno sokena santappeti, atha taṃ
setacchattā dhivatthā devatā "mahāyi mahārāja! Ito kāraṇākidvite avamaṅgalaṃ natthi
hatthavanagallamahāvihāre keci mahāthero arahattaṃ pāpuṇī" ti āha, tassa
arahattappattikāle paṭhaviniggosassa kāraṇaṃ kiṃtu vutte so thero pubbe puññakammaṃ
karento ākāsena saddhiṃ paṭhaviṃ unnādetvā arahā bhaveyyanti patthanaṃ ṭhapesi tassa
phalamidanti samassāsesi.
109. Taṃ sutvā rājā avasesabhikkhūnaṃ arahatthappattito visiṭṭhataro tassa kilesavijayoti
pasannahadayo taṃ mahātheraṃ namassitvā tassa asavakkhayassa mahussave āsanabhūtaṃ
bhumippadesadva pāsādakaraṇavasena sammānissāmīti cintetvā mahābalakāyamādāya
tattha gantvā tasmiṃ padese pañcabhūmakaṃ mahāpāsaṃ kāretvā vividha cittakammehi
samalaṅkārāpetvā kanaka khacita tambamaya pattharehi chādetvā devavimānaṃ viya sajjetvā
taṃ khīṇāsava mahāteraṃ sabhikkhusaṅghaṃ tattha vāsetvā catūhi paccayehi upaṭṭhāpetvā
saparijanāti gāmakkhettāni pāsādasantikāni katvā pakkāmi,
110. Tato dīghassa addhuno accayena malayadesavāsino keci corā ekato hutvā gāmavilopaṃ
katvā mahantena dhanalābhenamattā dhanaṃ datvā balakāyaṃ uppādetvā yebhuyye serino
hutvā mahanta mahante vihāreva vilumpannā suvaṇṇapattharacchadanaṃ gaṇhantā
mahāpāsādaṃ viddhaṃsitvā pātayiṃsu.
111. Tadā moggallāno nāma rājā rajjaṃ kārento taṃ pavattiṃ sutvā tesaṃ santike care pasetvā
dānasāmabhedehi
[SL Page 024] [\x 24/]
Aññamaññaṃ bhiṇdi, te corā bhiṇdantā itaretarehi yujjhitvā sayameva dubbalā ahesuṃ,
athaso rājā te asamagge ñatvā attano senaṃ gahetvā tattha gantvā te visuṃ visuṃ gahetvā
niggayha raṭṭhe abhayabheriṃ carāpetvā janapadaṃ suppatiṭṭhitaṃ katvā tehi
apaviddhavihāre pākatike kāretvā mahāpāsādaṃ suvaṇṇa gaṇhanakāle pātesuṃ tī sutvā
"pubbeviya suvaṇṇapattharehi chādito pacchāpi īdisi vipattijāyissatī"ti ñatvā tebhūmakaṃ
kāretvā yathāpure pāsādaṃ nimmāpetvā mattikā pattharehi chādetvā vaṭṭulabhavanaṃ
paṭisaṃkhāretvā sabbasaṅghārāmañca pākatikaṃ kāretvā pakkāmi.
Iti pāsāduppatti paricchedo dasamo
112. Atha laṅkālaṅkārabhūtesu visālapuññiddhivikkamesu ratanattayamāmakesu anekesu
laṅkānāthesu kittipuñjāvasesesu jātesu apetanītimaggesu rajjaparipānocitavidhānavirahitesu
mudubhūkesvevāmaccajanesuca yebhuyyena aññamaññaṃ viruddhesu vattamānesu
laṅkāvāsīnaṃ purākatena kenāpi dāruṇena pāpakammunā nānādesavāsinī
aviditasatthusamayā paviṭṭhamicchādiṭhigahaṇā paccatthisenā jambudīpā idhāgamma
sakalalaṅkādīpaṃ anekātaṅka saṅkulamakāsi.
113. Tadātāya paccatthisenāya gālhataraṃ nippiḷiyamānā rāja rāja mahāmattādayo
anekasahassajanakāyā ca bhayavakitahadayāsakatāṇa gavesino jaḍḍitagāmanigamanagarā
tattha tattha gariduggādo kicchena vāsaṃ kappesuṃ tato sugatadasanadhāturakkhādhikatā
uttaramūḷavāyino mahāyatayo dantadhātudva pattadhātuvaradva gahetvā
kunnamalayābhidhānaṃ giriduggaṃ duppavesaṃjanapadamupāgamma tatthāpi
tampaṭijaggitumasamatthā bhūmiyaṃ nidabhitvā yathākāmaṃ gatā.
114. Tato pubbe jayamahābodhidumiṇdena saha sakalajambudīpādhipatinā
dinakarakulatilakena dhammāsokanariṇdena pesitānaṃ attanā samāna gottānaṃ rājaputtānaṃ
nattapannatādiparamparāgatassa vijayamallanarādhipassa orasaputto vijayabāhu nariṇdā
nāma rājā suciññātabbasamayantaro sattasamāciṇṇa sunītipatho sampannabalavāhano
jambuddoṇiṃ nāma puravaraṃmāpetvā tattha vasanto mahatā balakāyena
katasakalapaccatthivijayokunta malayabhūmippadesato bhagavato dantadhātubhaṭṭārakaṃ
pattadhātuvarañca āharāpetvā surasandanasadisamativirocamānaṃ vimānaṃ māpetvā tasmiṃ
taṃ dhātuyugaḷaṃ nivesetvā mahatā upahāravidhānā
[SL Page 025] [\x 25/]
Sādaramupaṭṭhahanto bhagavato caturāsītidhammakkhaṇdhane mahantaṃ praññāpadānaṃ
janayanto dhammikasirisaṅghabodhimahārājasirodānāpadānasiddhakṚkhattabhute
anekakhīṇāsavasahassa caraṇarajoparipūtamanoharabhūmibhāge goṭhābhayamahārājena
kārite hatthavanagallamahāvihāramaṇḍanāyamāne vaṭṭulavimānepurā raṭṭha vilopāgatāya
colake raḷādikāya titthiyasenāyamahācetiyaṃ udare bhinnamatte jīvite viya dhātubhaṭṭārake
antarahite hadayavatthumaṃsamīva suvaṇṇarantādikama paharitvā viddhastaṃ
piṇṇudhāravidhīnā paṭisaṃvaronto pupphādhānatta yato paṭṭhāya sakkaccaṃ vināpetvā
mahantaṃ suvaṇṇa thūpikāmabhadva kāretvā saparijanāni gāmakkhettādīni ca datvā tattha
nivasantānaṃ bhikkhūnaṃ nibaddhadānavaṭṭaṃ paṭṭhapetvā taṃ hatthavanagalla mahā
vihāraṃ sabbathā samiddhamakāsi,
115. Atha tasmiṃ laṅkānāthe kittisarīrāvasese jāte tassa tujavaro parakkamabhujo nāmarājā
amhākaṃ bhagavato arahato sammāsambuddhassa bodhimūle nisīditvā mārabalaṃ
vidhametvā sambodhirajjappattito paṭṭhāya aṭṭhasatādhikavassasahasse catuvīsatiyā ca
vaccharesu atikkantesu sampattarajjābhiseko anekavidhasaṅgahavatthuhi saṅgahitamahājano
catupaccayadānena satatasamārādhitā nekasahassabhikkhusaṅgho
bhujabalavidhutārātirājakulāvalepo aneka maṇi rattasamubbhāsitaratanakaraṇḍakañca
pañcahi suvaṇṇasahassehi sovaṇṇakaraṇḍakañca pañcavīsatiyā rajatasahassehi
rajatakaṇḍakañca dāṭhādhātubhadantassa kārāpetvā atīca pasannahadayo suhumuttena
tattha sampayanto attanonagarañca dhantadhātumaṇdirañca sakkañcaṃ samalaṅkārāpetvā
bahumāna purassarodasanadhātuvaramādāya anekāni bhagavato cariyāpadānānī
samanussaritvā purā nekabhupatayo pāṭihīrasaṇdassanena pasāditā iti
pavattakathāmataraseneva me savanayugaḷaṃ paripīnitamadhunāpi kenaci
pāṭihāriyavisesena mama cakkhupaṭilābho saphalo kātabboti sādaramārādhanamakāsi.
116. Tasmiṃ khaṇe sā dasanadhātu tassa karapaṅakaje rājahaṃsivilāsamātanvatī
pāṭihīramakāsi. Kathanti ce? Yathā antimabhave mātu tucchito jātamattova bodhisatto
naravarakaratopanītadukulacumbaṭakato otarantova bālo samānopi soḷasavassuddesiko
viya amaṇḍitopi anekavatthābharaṇavibhusito viya bhūmiyā gacchantopi ākāsena
gacchanto viya sabbesaṃ janānaṃ paṭihāsi, tatheva tattha tadā dantadhātubhaṭṭārako
sugabimbā kāra salakkhaṇāvayavena rūpena bhāsamāno anekavidharaṃsinikare vikiranto
tattha santipatitānaṃ janānaṃ mānanaṃ jānesi. Vuttaṃ hi.
[SL Page 026] [\x 26/]
117. "Laṅkādhināthakarapaṅkaja rājahaṃsi
Nimmāya sā dasanadhātu muniṇdarūpaṃ
Nekehi raṃsivisarehi samujjalantī
Sabbādisā ca vidisā samalaṅkarittha.
118.
Disvā tamabbhūtamatīca pasannacitto
Sampattacakkaratano viya cakkavatti
Seṭṭhehi nekaratanābharaṇādikehi
Pūjesi dhātumasamaṃ manujādhinātho
119. Tato jinadantadhātuvarappasādakālamhi tejobalaparakkamamahimo
parakkamabāhumahānariṇdo pulatthipuranivāsiniṃ kataloka sāsanavilopaṃ
sarājikamanekasahassasaṃkha colakeraḷavāhinica
nekadesamahipālamattamātaṅgakesarivikkamaṃ duratikkamaṃ
lokasāsanasaṅgahakaraṇavasena vacitasakalalokaṃ sampannabalavāhanaṃ
laṅkārajjagahaṇatthinaṃ tambaliṅgavisayāgatamatisāhasaṃ vaṇdabhānumanujādhipaṃva
sasāmantakabhavanamupanīya sakala laṅkādīpamekacchattaṃvidhāya attanopitumahārājato
diguṇaṃlokasāsanasaṅgahaṃ karonto kadāci saṅghassa kaṭhinacīvarānidātukāmo
kappāsaparikammakantanādikāni sabbakaraṇīyāni ekāheneva naṭṭhapetvā
paccekamanekamahaggha garubhaṇḍamaṇḍitāni sasāmaṇikaparikkhārāni asītimattāni
kaṭhinacīvarāni dāpetvā lokassa sādhuvādena dasadisaṃ pūresi.
120. Evamaññānipi bahūni lokavimbhayakarāni puññapadānāni sampādento so
parakkamabāhumahānariṇdo hatthavanagalla vihāre attano pitumahārañño āḷāhanaṭṭhāne
mahācetiyaṃ baṇdhāpetvā tattheva aṇekakhīṇāsavasahassaparibhuttaṃ pāsādavaraṃ
cirakāla cinaṭṭhaṃ sutvā dhanuketakivatthuvaṃse jātaṃ saddhādiguṇasampatti samuditaṃ
patirājadeva nāmakaṃ amaccavaraṃ pesetvā tena anekasahassadhanapariccāgena
bhumittitayamaṇḍitaṃ sumanobharaṃ pure piyataṃ pāsādaṃ kārāpetvā tattha nivasantānaṃ
anekasaṃ bhikkhunaṃ nibaddha paccayadānaṃ pavattesi.
121. Tattheva vaṭṭulavimānassa heṭṭhimatale gopānasiyo ṭhapetvā samantā chadanarūpaṃ
kāretvā dvibhumakaṃ vimānaṃ tibhumakamakāsi tatthevalaṅkādīpe abhūtapubbaṃ
jinamaṇdiraṃ kārāpetukāmo vaṭṭulavimānato uttaradisābhāge paṭhamaṃ porisappamāṇaṃ
silātalapariyantaṃ khaṇitvā paṃsūni apanetvā nadīvālukāhi pūretvā
kuñjararājavirājitaādhārabaṇdhakato paṭṭhāya yāva phupikaṃ aṭṭhaṃsavibhāgena
[SL Page 027] [\x 27/]
Bhitticchadanāni vibhattāni katvā paccekaṃ nānāvaṇṇavicittānamaṭṭhavidhānaṃ
bhittībhāgānamupari
keliparihāsarasajanakanānāvesavilāsabhūsitapahūtabhūtakiṃkaraparigataviṭaddhakama-
ṇḍalamaṇḍitaṃ pamukhapariyante vividhacittarūpamanoharamuccataraṃ iḍhikāhi nivitaṃ
katasudhāparikammaṃ makaratoraṇamaṇḍalañca nimminitvā antoviracitāti
manoharamālākammalatā kammādi nānāvidha cittakamma samujjalaṃ
suvihitasopānadvārakavāṭaṃ samalaṅkataṭṭhānalīḷhamanohara sajīvajinasaṃ
kāsapaṭibimbarūpavibhūsitaṃ paṭibimbassa dakkhiṇato ghanasilāvihita
sugatarūpapatimaṇḍitaṃ tibhūmakaṃ mahā vimānaṃ kāresi.
Iti aṭṭhaṃsa vimānuppattiparicchedo ekādasamo.
122. Viddhastasaṃkharaṇato navakammunāvā
Khettādidānavidhināca anāgatepi
Ye sādhavo pariharanti imaṃ vihāraṃ
Nāmadva kārampi tesamihālikhantu