Buddhavamsa
Input by the Sri Lanka Tripitaka Project
[CPD Classification 2.5.14]
[PTS Vol Bu - ] [\z Bv /] [\f I /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Vol Bu - ] [\z Bv /] [\w I /]
[BJT Page 002] [\x 2/]
Suttantapiṭake khuddakanikāye
Buddhavaṃsapāḷi
THIS GRETIL TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
Text converted to Unicode (UTF-8).
(This file is to be used with a UTF-8 font and your browser's VIEW configuration
set to UTF-8.)
| description: | multibyte sequence: |
| long a | ā |
| long A | Ā |
| long i | ī |
| long I | Ī |
| long u | ū |
| long U | Ū |
| vocalic r | ṛ |
| vocalic R | Ṛ |
| long vocalic r | ṝ |
| vocalic l | ḷ |
| vocalic L | Ḷ |
| long vocalic l | ḹ |
| velar n | ṅ |
| velar N | Ṅ |
| palatal n | ñ |
| palatal N | Ñ |
| retroflex t | ṭ |
| retroflex T | Ṭ |
| retroflex d | ḍ |
| retroflex D | Ḍ |
| retroflex n | ṇ |
| retroflex N | Ṇ |
| palatal s | ś |
| palatal S | Ś |
| retroflex s | ṣ |
| retroflex S | Ṣ |
| anusvara | ṃ |
| visarga | ḥ |
| long e | ē |
| long o | ō |
| l underbar | ḻ |
| r underbar | ṟ |
| n underbar | ṉ |
| k underbar | ḵ |
| t underbar | ṯ |
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.
For a comprehensive list of GRETIL encodings and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf
For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Ratanacaṅkamanakaṇḍo
1. Brahmā ca lokādhipatī sahampati1
Katañjalī anadhivaraṃ ayāvatha
Santīdha sattā apparajakkhajātikā2
Desehi dhammaṃ anukampimaṃ pajaṃ.
2. Sampannavijjācaraṇassa tādino
Jutindharassantimadehadhārino
Tathāgatassappaṭipuggalassa
Uppajji kāruññatā sabbasatte.
3. Na hete jānanti sadevamānusā
Buddho ayaṃ kīdisako naruttamo
Iddhibalaṃ paññābalañca kīdisaṃ buddhibalaṃ lokahitassa kīdisaṃ.
4. Na hete jānanti sadevamānusā
Buddho ayaṃ īdisako naruttamo
Iddhibalaṃ paññābalañca īdisaṃ3
Buddhabalaṃ lokahitassa īdisaṃ3
5. Handāhaṃ dassayissāmi - buddhabalaṃ anuttaraṃ4
Caṅkamaṃ māpayissāmi - nahe ratanamaṇḍitaṃ5
1. Sahampatī, machasaṃ, sīmu, mavi 4. Buddhabalamanuttara - machasaṃ, mavi.
2. Sattāpparajakkhajātikā - machasaṃ, mavi 5. Sabbaratanamaṇḍitaṃ - mavi
3. Edisaṃ - machasaṃ, mavi
[BJT Page 4] [\x 4/]
6. Bhummā mahārājikā tāvatiṃsā
Yāmā ca devā tusitā ca nimmitā
Paranimmitā yepi ca brahmakāyikā
Ānanditā vipulamakaṃsu ghosaṃ.
[PTS Page 002] [\q 2/]
7. Obhāsitā ca paṭhavī sadevakā
Puthū ca lokantarikā asaṃvutā
Tamo ca tibbo vihato tadā ahū
Disvāna accherakaṃ pāṭihīraṃ.
8. Sadevagandhabbamanussarakkhase
Ābhā uḷārā vipulā ajāyata
Imasmiṃ loke parasmiñcohayasmiṃ1
Adho'pi uddhaṃ tiriyañca vitthataṃ.
9. Sattuttamo anadhivaro vināyako
Satthā ahū devamanussapūjito
Mahānubhāvo satapuññalakkhaṇo
Dassesi accherakaṃ pāṭihīraṃ
10. So yācito devavarena cakkhumā
Atthaṃ samekkhitva tadā naruttamo
Caṅkamaṃ tattha 2 māpayi lokanāyako
Suniṭṭhitaṃ sabbaratanānimmitaṃ.
11. Iddhi ca ādesana nusāsanī
Tipāṭihīre bhagavā vasī ahū
Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako
Suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
12. Dasasahassī lokadhātuyā sinerupabbatuttame
Thambhe'va dassesi paṭipāṭiyā caṅkame ratanāmaye
13. Dasasahassī atikkamma caṅkamaṃ māpayī jino
Sabbasovaṇṇamayā3 passe caṅkame ratanāmaye
1. Parasmiñcobhaye - mavi, cūhaye - syā
2. Tattha iti - machasaṃ natthi
3. Sabbasoṇṇamayā - machasaṃ
[BJT Page 6] [\x 6/]
14. Tulāsaṅghāṭānuvaggā sovaṇṇaphalakatthatā
Vedikā sabbasovaṇṇā1 dubhato passesu nimmitā
15. Maṇimuttā vālukākiṇṇā2nimmitā ratanāmayā
Obhāseti disā sabbā sataraṃsī'va uggato.
16. Tasmiṃ caṅkamane dhīro dvattiṃsavaralakkhaṇo
Virocamāno sambuddho caṅkame caṅkamī jino.
17. Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ padumaṃ pāricchattakaṃ3
Caṅkamane okiranti sabbe devā samāgatā.
18. Passanti taṃ devasaṅghā dasasahassī pamoditā
Namassamānā nipatanti tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
19. Tāvatiṃsā ca yāmā ca tusitā cā'pi devatā
Nimmānaratino devā ye devā vasavattino
Udaggavittā sumanā passanti lokanāyakaṃ.
20. Sadevagandhabbamanussarakkhasā
Nāgā supaṇṇā athavā'pi rakkhasā
[PTS Page 003] [\q 3/]
Passanti taṃ lokahitānukampakaṃ
Nabhe'va accuggatacandamaṇḍalaṃ.
21. Ābhassarā subhakiṇṇā
Vehapphalā akaniṭṭhā ca devatā
Susuddha sukkavatthavasanā4
Tiṭṭhanti pañjalīkatā.
22. Muñcanti pupphaṃ pana 5 pañcavaṇṇikaṃ
Mandāravaṃ candanavuṇṇamissitaṃ
Bhamenti celāni ca ambare tadā
Aho jino lokahitānukampako.
23. Tuvaṃ satthā ca ketu ca dhajo yūpo ca pāṇinaṃ
Parāyano patiṭṭhā6 ca dīpo ca dipaduttamo7
1. Sabbā sovaṇṇa-sīmu 5. Supaphāni vā-pu
2. Vālikākiṇṇā-machasaṃ, maci 6. Patiṭṭho-sīmu 3. Pārichatatakaṃ-machasaṃ 7.
Dvīpaduttamo-machasaṃ, sīmu
4. Susuddhasukkavasanā-pu
[BJT Page 8] [\x 8/]
24. Dasasahassīlokadhātuyā devatāyo mahiddhikā
Parivāretvā namassanti tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
25. Devatā devakaññā ca pasantā tuṭṭhamānasā
Pañcavaṇṇikapupphehi pūjayanti narāsabhaṃ.
26. Passanti taṃ devasaṅghā pasannā tuṭṭhamānasā
Pañcavaṇṇikapupphehi pūjayanti narāsabhaṃ.
27. Aho acchariyaṃ loke abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ
Na medisaṃ bhūtapubbaṃ accheraṃ lomahaṃsanaṃ.
28. Sakaṃ sakaṃ hi1 bhavane nisīditvāna devatā
Hasanti tā2 mahāhasitaṃ disvānaccherakaṃ nabhe.
29. Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā tiṇapanthanivāsino3
Katañjalī namassanti tuṭṭhahaṭṭhāpamoditā.
30. Ye'pi dīghāyukā nāgā puññavanto mahiddhikā
Pamoditā namassanti pūjayanti naruttamaṃ.
31. Saṅgītiyo pavattenti ambare anilañjase
Cammanaddhāni vādenti disvānaccherakaṃ nabhe.
32. Saṅkhā ca paṇavā ceva atho deṇḍimā4 bahū
Antalikkhasmiṃ vajjenti 5 disvānaccherakaṃ nabhe.
33. Abbhuto vata no ajja uppajji lomahaṃsano
Dhuvaṃ atthasiddhiṃ 6 labhāma khaṇo no paṭipādito.
34. Buddho'ti tesaṃ sutvāna pīti uppajji tāvade
Buddho buddho'ti kathayantā tiṭṭhanti pañjalī katā.
35. Hiṃkāraṃ sādhukārañca 7 ukkuṭṭhiṃ sampasādanaṃ 8
Pajā ca vividhā gagane vattenti 9 pañjalīkatā.
1. Sakasakamhi-machasaṃ sakaṃ sakamhi-sīmu. Mavi. 6. Dhuvamatthasiddhiṃ-machasaṃ
2. Hasanti-sīmu 7. Hiṅkārā, sādhūkārā ca-machasaṃ
3. Tiṇapiṭṭhanivāsano-sīmu 8. Ukkuṭṭhisampahaṃsanaṃ-machasaṃ
4. Ḍiṇaḍimā-machasaṃ 9. Ukkuṭṭhisampahaṃsanaṃ-machasaṃ
5. Vajjanti-machasaṃ
[BJT Page 10] [\x 10/]
36. Gāyanti selenti ca vādayanti ca
Bhujāni poṭhenti1 ca naccayanti ca
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ
Mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ.
[PTS Page 004] [\q 4/]
37. Yathā tuyhaṃ mahāvīra pādesu cakkalakkhaṇaṃ
Dhajavajirapatākā2 vaḍḍhamānaṅkusācitaṃ
38. Rūpe sīlasamādhimhi paññāya ca asādiso
Vimuttiyā asamasamo dhammacakkappavattane
39. Dasanāgabalaṃ kāye tuyhaṃ pākatikaṃ balaṃ
Iddhibalena asamo dhammacakkappavattane.
40. Evaṃ sabbaguṇopetaṃ sabbaṅgasamupāgataṃ
Mahāmuniṃ kāruṇikaṃ lokanāthaṃ namassatha.
41. Abhivādanaṃ thomanañca vandanañca pasaṃsanaṃ
Namassanañca pūjañca sabbaṃ arahasī tuvaṃ.
42. Ye keci loke vandaneyyā
Vandanaṃ arahanti ye
Sabbaseṭṭho mahāvīra
Sadiso te na vijjati.
43. Sāriputto mahāpañño samādhijjhānakovido
Gijjhakūṭe ṭhitoyeva passati lokanāyakaṃ.
44. Suphullaṃ sālarājaṃ va 3 candaṃva gagane yathā
Majjhantike'va 4 suriyaṃ oloketi narāsabhaṃ
45. Jalantaṃ dīparukkhaṃ'va taruṇasuriyaṃ'va 5 uggataṃ.
Byāmappabhānurañjitaṃ dhīraṃ passati nāyakaṃ.
46. Pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ katakiccānatādinaṃ
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ khaṇena sannipātayi.
1. Pothenti-machasaṃ 4. Majjhanahikeva-machasaṃ
2. Paṭākā-machasaṃ 5. Sūriyaṃ'va-machasaṃ
3. Suphullasālarājaṃva-mavi.
[BJT Page 12] [\x 12/]
47. Lokappasādanaṃ1 nāma pāṭibhīraṃ nidassayi
Amhe'pi tattha gamissāma 2 vandissāma mayaṃ jinaṃ.
48. Etha sabbe samāgantvā pucchissāma mayaṃ jinaṃ.
Kaṅkhaṃ vinodayissāma passitvā lokanāyakaṃ.
49. Sādhūti te paṭissutvā nipakā saṃvutindiyā
Pattacīvaramādāya taramānā upāgamuṃ3
50. Khīṇāsavehi vimalehi dantehi uttame dame
Sāriputto mahāpañño iddhiyā upasaṅkami.
51. Tehi bhikkhūhi parivuto sāriputto mahāgaṇī.
Jalanto devo gagane'va 4 iddhiyā upasaṅkamī.
52. Ukkāsitañca khipitaṃ5 ajjhupekkhitva 6 subbatā
Sagāravā sappatissā sambuddhaṃ upasaṅkamuṃ.
53. Upasaṅkamitvā passanti sayambhuṃ lokanāyakaṃ
Nabhe accuggataṃ dhīraṃ candaṃ'ca gagane yathā.
54. Jalantaṃ dīparukkhaṃ'va vijjuṃ'va7 gagane yathā
Majjhantike'va suriyaṃ passanti lokanāyakaṃ.
55. Pañcabhikkhusatā sabbe passanti lokanāyakaṃ
Rahadamiva vippasannaṃ salilaṃ suphulla padumaṃ yathā8
[PTS Page 005] [\q 5/]
56. Añjaliṃ paggahetvāna tuṭṭhahaṭṭhā9 pamoditā
Namassamānā nipatanti satthuno cakkalakkhaṇe.
57. Sāriputto mahāpañño koraṇḍasamasādino
Samādhijjhānakusalo vandati10 lokanāyakaṃ.
1. Lokappasādakaṃ-pū 2. Gantvāna-machasaṃ 3. Mūpāgamuṃ-mavi. 4. Laḷanetā, devo'va
gagane-machasaṃ 5. Khipitañca-syā 6 ajjhūpekkhiya-machasaṃ 7. Vijjūva-sīmu 8. Suphullaṃ
padumaṃ yathā-machasaṃ, sīmu, pu. 9. Bhaṭṭhatuṭṭhā-mavi. 10. Vandate-machasaṃ.
[BJT Page 14] [\x 14/]
58. Gajjitā1 kālamegho'va nīluppalasamasādiso
Iddhibalena 2 asamo moggallāno mahiddhiko.
59. Mahākassapo'pi ca thero uttattakanakasantibho
Dhutaguṇe agganikkhitto thomito satthu vaṇṇito.
60. Dibbakkhūnaṃ yo aggo anuruddho mahāgaṇī
Ñātiseṭṭho bhagavato avidūre'va tiṭṭhati.
61. Āpattianāpattiyā satekicchāya 3 kovido
Vinaye agganikkhitto upāli satthu vaṇṇito.
62. Sukhumanipuṇatthapaṭividdho kathikānaṃ pavaro gaṇī
Isi mantāniyā putto puṇṇo nāmā'ti vissuto.
63. Etesaṃ cittamaññāya opammakusalo muni
Kaṅkhacchedo mahāvīro kathesi attano guṇaṃ.
64. Cattāro te asaṅkheyyā koṭi yesaṃ na ñāyati
Sattakāyo ca ākāso cakkavāḷā ca nantakā
Buddhañāṇaṃ appameyyaṃ na sakkā ete vijānituṃ.
65. Kiṃ etaṃ acchariyaṃ loke yaṃ me iddhivikubbanaṃ
Aññe bahū acchariyā abbhutā lomahaṃsanā.
66. Yadā'haṃ tusite kāye santusito nāmahaṃ tadā
Dasasahassī samāgamma yāvanti pañjalī mamaṃ.
67. Kālo'yaṃ te 4 mahāvīra uppajjamātukucchiyaṃ
Sadevakaṃ tārayanto bujjhassu amataṃ padaṃ.
1. Gajjito-sīmu. 2. Iddhivisaye-mavi. 3. Satikicchāya-pu 4. Kālo kho te-machasaṃ, kālo
deva-sīmu, kālo te-pu.
[BJT Page 16] [\x 16/]
68. Tusitā kāyā cavitvāna yadā okkamī1 kucchiyaṃ
Dasasahassīlokadhātu kampittha dharaṇī tadā.
69. Yadā'haṃ mātukucchito sampajāno'va nikkhamiṃ
Sādhukāraṃ pavattentī 2 dasasahassī pakampatha 3.
70. Okkanti 4 me samo natthi jātito abhinikkhame
Sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho dhammacakkappavattane.
71. Aho acchariyaṃ loke buddhānaṃ guṇamahantatā
Dasasahassīlokadhātu chappakāraṃ pakampatha
Obhāso ca mahā āsi accheraṃ lomahaṃsanaṃ.
72. Bhagavā ca tamhi samaye lonajeṭṭho narāsabho
Sadevakaṃ dassayanto iddhiyā caṅkamī jino.
73. Caṅkame caṅkakamanto'va kathesi lokanāyako
Antarā na nivatteti catuhatthe caṅkame yathā5.
[PTS Page 006] [\q 6/]
74. Sāriputto mahāpañño samādhijjhānakovido
Paññāya pāramīppanno 6 pucchati lokanāyakaṃ.
75. Kīdiso te mahāvīra abhinīhāro narāsabha
Kamhī kāle tayā dhira patthitā bodhimuttamā.
76. Dānaṃ sīlaṃ ca nekkhammaṃ paññāviriyaṃ ca kīdisaṃ
Khantisaccamadhiṭṭhānaṃ mettupekkhā ca kīdisā.
1. Okkami-sīmu. 2. Pavattenti-machasaṃ. 3. Pakamapittha-mavi. 4. Okkantiṃ-machasaṃ 5.
Tadā-sīmu. 6. Pārappatto'pi, sīmu.
[BJT Page 18] [\x 18/]
77. Dasapāramī tayā dhīra kīdisā1 lokanāyaka
Kathaṃ upapāramī puṇṇā paramatthapāramī kathaṃ.
78. Tassa puṭṭho viyākāsi 2 karavīkamadhuraṃ giro3
Nibbāpayanto hadayaṃ hāsayanto sadevakaṃ.
79. Atītabuddhānaṃ jinānaṃ desitaṃ
Nikīḷitaṃ4 buddhaparamparāgataṃ
Pubbenivāsānugatāya buddhiyā
Pakāsayī lokahitaṃ sadevake.
80. Pītipāmojjajananaṃ sokasallavinodanaṃ
Sabbasampattipaṭilābhaṃ cittikatvā suṇotha 5 me
81. Madanimmadanaṃ sokanudaṃ saṃsāraparimocanaṃ6
Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ sakkaccaṃ paṭipajjathā'ti.
Ratanacaṅkamanakaṇḍo niṭṭhito.
1. Kīdisi-machasaṃ. 2. Vyākāyi-sīmu. 3. Karavikamadhuragiro-machasaṃ. 4.
Nikīlitaṃ(machasaṃ). 5. Punātha-machasaṃ, 6. Saṃsāramochanaṃ-sīmu,
saṃsārasamatikkamaṃ-pu.
[BJT Page 20] [\x 20/]
Sumedha kathā
1. Kappe ca satasahasse ca caturo ca asaṅkhiye
Amaraṃ nāma nagaraṃ dassaneyyaṃ manoramaṃ.
2. Dasahi saddehi avivittaṃ annapānasamāyutaṃ hatthisaddaṃ assasaddaṃ
bherisaṅkharathāni ca 1
Khādatha pivatha ceva annapānena ghositaṃ.
3. Nagaraṃ sabbaṅgasampannaṃ sabbakammamupāgataṃ
Sattaratanasampannaṃ nānājanasamākulaṃ
Samiddhaṃ devanagaraṃva āvāsaṃ puññakamminaṃ.
4. Nagare amaravatiyā sumedho nāma brāhmaṇo
Anekakoṭinicayo pahūtadhanadhaññavā.
[PTS Page 007] [\q 7/]
5. Ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedānapāragu
Lakkhaṇe itihāse ca sadhamme pāramiṃ gato.
6. Rahogato nisīditvā evaṃ cintesahaṃ tadā
Dukkho punabbhavo nāma sarīrassa ca bhedanaṃ
(Sammohamaraṇaṃ dukkhaṃ jarāya abhimaddanaṃ. )*
7. Jātidhammo jarādhammo vyādhidhammo ca'haṃ sadā
Ajaraṃ amaraṃ khemaṃ pariyesissāmi nibbutiṃ.
8. Yannūnimaṃ pūtikāyaṃ nānā kuṇapapūritaṃ
Chaḍḍhayitvāna gaccheyyaṃ anapekho2 anatthiko.
9. Atthi hehiti so maggo na so sakkā na hetuye
Pariyesissāmi taṃ maggaṃ bhavato parimuttiyā.
10. Yathā'pi dukkhe vijjante sukhaṃ nāma'pi vijjatī
Evaṃ bhave vijjamāne vibhavo'pi icchitabbako.
1. Bherisaṅkarathāna ca-asā * gāthaddhamidaṃ, sammohavinodaniyā, aṭṭhakathāya, dissate.
2. Anepekkho-machasaṃ.
[BJT Page 22] [\x 22/]
11. Yathā'pi uṇhe vijjante aparaṃ vijjati sītalaṃ
Evaṃ tividhaggi vijjante nibbānaṃ icchitabbakaṃ.
12. Yathā'pi pāpe vijjante kalyāṇampi vijjati
Evameva jāti vijjante ajātipicchitabbakā1
13. Yathā gūthagato puriso taḷākaṃ disvāna pūritaṃ
Na gavesati taṃ taḷākaṃ na doso taḷākassa so.
14. Evaṃ kilesamaladhovaṃ 2 vijjante amatantaḷe
Na gavesati taṃ taḷākaṃ na doso amatantaḷe.
15. Yathā arīhi pariruddho vijjante gamanaṃpathe3.
Na palāyati so puriso na doso añjasassa so.
16. Evaṃ kilesapariruddho vijjamāne sive pathe
Na gavesati taṃ maggaṃ na doso sivamañjase.
17. Yatha'pi byādhito puriso vijjamāne tikicchake
Na tikicchāpeti taṃ vyādhiṃ na so doso tikicchake.
18. Evaṃ kilesavyādhīhi dukkhito paripīḷito4.
Na gavesati taṃ ācariyaṃ na so doso5 vināyake.
19. Yathā'pi kuṇapaṃ puriso kaṇṭhe baddhaṃ jigucchiya
Movayitvāna gaccheyya sukhī serī sayaṃ vasī.
20. Tathe'vimaṃ pūtikāyaṃ nānā kuṇapasañcayaṃ6
Chaḍḍayitvāna 7 gaccheyyaṃ anapekho8 anatthiko.
21. Yathā uccāraṭhānamhi 9 karīsaṃ naranāriyo
Chaḍḍayitvāna 7 gacchanti anapekhā anatthikā.
1. Ajātipicchitabbakaṃ-sīmu. 2. Kilesamaladhove-dha. A. Sīmu, kilesamaladhova-machasaṃ.
3. Gamane pathe-sīmu, asā. 4. Patipiḷito-mavi. 5. Na doso so-sīmu, machasaṃ. 6. Nānā
kuṇapapūritaṃ-pu. 7. Chaḍḍhayitvā-sīmu. 8. Anapekkho-sīmu. Machasaṃ, asā. 9.
Ussāsaṭhānamhi - pu
[BJT Page 24] [\x 24/]
22. Evamevā'haṃ imaṃ kāyaṃ nānā kuṇapapūritaṃ
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ vaccaṃ katvā yathā kuṭiṃ.
23. Yathā'pi jajjaraṃ nāvaṃ paluggaṃ udakagāhiniṃ1
Sāmī chaḍḍetva 2 gacchanti anapekhā anatthikā.
[PTS Page 008] [\q 8/]
24. Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ navacchiddaṃ dhuvassavaṃ
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ chinnanāvaṃ'va sāmikā.
25. Yathā'pi puriso corehi gacchanto bhaṇḍamādiya
Bhaṇḍacchedahayaṃ disvā chaḍḍayitvāna gacchati.
26. Evamevamayaṃ kāyo mahācorasamo viya
Pahāyimaṃ gamissāmi kusalacchedanā bhayā.
27. Evā'haṃ cintayitvāna nekakoṭisataṃ dhanaṃ
Nāthānāthānaṃ datvāna himavantamupāgamiṃ.
28. Himavantassa avidūre 3 dhammako nāma pabbato
Assamo sukato mayhaṃ paṇṇasālā sumāpitā.
29. Caṅkamaṃ tattha māpesi pañcadosavivajjitaṃ
Aṭṭhaguṇasamupetaṃ abhiññābalamāhariṃ.
30. Sāṭakaṃ pajahiṃ tattha navadesamupāgataṃ
Vākacīraṃ nivāsesiṃ dvādasaguṇamupāgataṃ4
31. Aṭṭhadosasamākiṇṇaṃ pajahiṃ paṇṇasālakaṃ
Upāgamiṃ rukkhakamūlaṃ guṇedasahupāgataṃ5.
32. Vāpitaṃ ropitaṃ dhaññaṃ pajahiṃ niravasesato
Anekaguṇasampannaṃ pavattaphalamādiyiṃ.
33. Tattha padhānaṃ6 padahiṃ nisajjaṭṭhānacaṅkame
Abbhantaramhi sattāhe abhiññābalamapāpuṇiṃ7
1. Paluggaṃ udagāhiniṃ-machasaṃ, paluggaṃ udakavāhiniṃ-sī. 2. Chaḍḍetvā-machasaṃ,
mavi.
3. Himavanatasasāvidūre-machasaṃ. 4. Dvādasaguṇupāgataṃ-sīmu. 5. Guṇe
dasamupagataṃ-sīmu, guṇehi dasahupāgataṃ-asā. 6. Tatthapapadhānaṃ-machasaṃ. 7.
Abhiññā balapāpuṇiṃ-machasaṃ
[BJT Page 26] [\x 26/]
34. Evaṃ me siddhippattassa vasībhūtassa sāsane
Dīpaṅkaro nāma jino uppajji lokanāyako.
35. Uppajjante ca jāyante bujjhante dhammadesane
Caturo nimitte nāddasaṃ jhānaratisamappito.
36. Paccantadesavisaye nimantetvā tathāgataṃ
Tassa āgamanaṃ maggaṃ sodhenti tuṭṭhamānasā.
37. Ahaṃ tena samayena nikkhamitvā sakassamā
Dhunanto vākacīrāni gacchāmi ambare tadā.
38. Vedajātaṃ janaṃ disvā tuṭṭhahaṭṭhaṃ pamoditaṃ
Orohitvāna gaganā mānuse pucchiṃ tāvade.
39. Tuṭṭhahaṭṭho pamudito "vedajāto mahājano
Kassa sodhīyati maggo añjasaṃ vaṭumāyanaṃ.
40. Te me puṭṭhā byākariṃsu1 buddho loke anuttaro
Dīpaṅkaro nāma jino uppajji lokanāyako.
Tassa sodīyato maggo2 añjasaṃ vaṭumāyanaṃ.
41. Buddho'ti mama sutvāna pīti uppajji tāvade
'Buddho buddho'ti kathayanto somanassaṃ pavedayiṃ.
42. Tattha ṭhatvā vicintesiṃ tuṭṭho saṃviggamānaso
Idha bījāni ropissaṃ khaṇo ce mā upaccagā.
[PTS Page 009] [\q 9/]
43. Yadi buddhassa sodhetha ekokāsaṃ dadātha me
Ahampi sodhayissāmi añjasaṃ vaṭumāyanaṃ.
44. Adaṃsu te mamokāsaṃ sodhetuṃ añjasaṃ tadā
'Buddho buddho'ti cintento maggaṃ sodhemahaṃ tadā
1. Viyākāsuṃ-sīmu, viyākaṃsuṃ-machasaṃ.
2. Sodhīyati patho-pu, sodhīyati maggo-sīmu, machasaṃ.
[BJT Page 28] [\x 28/]
45. Aniṭṭhite mamokāse dīpaṅkaro mahāmuni
Catūhi satasahassehi jaḷabhiññehi tādihi
Khīṇāsavehi vimalehi paṭipajji añjasaṃ jino.
46. Paccuggamanā vattanti vajjanti bheriyo bahū
Amoditā narumarū sādhukāraṃ pavattayuṃ.
47. Devā manusse passanti manussāpi ca devatā
Ubho'pi te pañjalikā anuyanti tathāgataṃ.
48. Devā dibbehi turiyehi manussā mānusehi1 ca
Ubho'pi te vajjayantā anuyanti tathāgataṃ.
49. Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ padumaṃ pāricchattakaṃ
Diso disaṃ okiranti ākāsanabhagatā marū.
50. Campakaṃ salalaṃ nīpaṃ nāgapunnāgaketakaṃ
Diso dasaṃ ukkhipanti bhūmitalagatā narā.
51. Kese muñcitvahaṃ tattha vākavīrañca cammakaṃ
Kalale pattharitvāna avakujjo nipajjahaṃ.
52. Akkamitvāna maṃ buddho saha sissehi gacchatu
Mā naṃ kalale akkamittho hitāya me bhavissati.
53. Paṭhaviyaṃ2 nipannassa evaṃ me āsi cetaso
Icchamāno ahaṃ ajja kilese jhāpaye mamaṃ
54. Kiṃ me aññātavesena dhammaṃ sacchikatenidha
Sabbaññūtaṃ pāpuṇitvā buddho hessaṃ sadevake.
55. Kiṃ me ekena tiṇṇena purisena thāmadassinā
Sabbaññūtaṃ pāpuṇitvā santāressaṃ sadevake.
56. Iminā me adhikārena katena purisuttame
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā3 tāremi janataṃ bahu.
1. Mānusakehi-sīmu. 2. Pathaviyaṃ-machasaṃ, puthuviyā-pu. 3. Pāpuṇāmi-mavi.
[BJT Page 30] [\x 30/]
57. Sāsārasotaṃ chinditvā viddhaṃsetvā tayo bhave
Dhammanāvaṃ samāruyha santāressaṃ sadevake.
58. Manussattaṃ liṅgasampatti hetu satthāradassanaṃ
Pabbajjāguṇasampatti adhikāro ca chandatā
Aṭṭhadhammasamodhānā abhinīhāro samijjhati.
59. Dīpaṅkaro lokavidū āhutīnaṃ paṭiggaho
Ussīsake maṃ ṭhatvāna idaṃ vacanamabrūvi.
[PTS Page 010] [\q 10/]
60. Passatha imaṃ tāpasaṃ jaṭilaṃ uggatāpanaṃ
Aparimeyye ito kappe buddho lokena bhavissati.
61. Ahu1 kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ*
62. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato*
Tattha pāyāsamaggayha 2 nerañjaramupehiti
63. Nerañjarāya tiramhi pāyāsaṃ ādāya 3 so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlaṃ hi ehitī.
64. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro4
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
65. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
66. Anāsavā vītarāgā5 santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā.
67. Ānando nāmupaṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ
Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā.
68. Anāsavā vītarāgā5 santacittā samāhitā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
1. Atha-sīmu.
* Pādadvayamidaṃ sīhaḷakkhara muddita potthake na dissate.
2. Pāyasamaggayaha-sīmu, pasāsaṃ paggayaha-syā.
3. Pāyasaṃ adā-sīmu, pāyāsa-adi-machasaṃ, syā.
4. Naruttaro-sīmu, anuttaraṃ-syā.
5. Vītamalā-sīmu.
[BJT Page 32] [\x 32/]
69. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantūpaṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantupaṭṭhikā.
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
70. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
71. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti1 apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
72. Yadimassa lonāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
73. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
74. Evameva mayaṃ sabbe yadimuñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
75. Dīpaṅkaro lokavidū āhutīnaṃ paṭiggaho
Mama kammaṃ pakittetvā dakkhiṇaṃ padamuddhari.
76. Ye tatthāsuṃ jinaputtā padakkhīṇamakaṃsu maṃ
Devā manussā asurā ca abhivādetvāna pakkamuṃ.
77. Dassanaṃ me atikkante sasaṅghe lokanāyake
Sayanā vuṭṭhahitvāna pallaṅkamābhujiṃ tadā.
78. Sukhena sukhito homi pāmojjena pamodito
Pītiyā ca abhissanto pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
[PTS Page 011] [\q 11/]
79. Pallaṅkena nisīditvā evaṃ cintesahaṃ tadā
Vasībhūto ahaṃ jhāne abhiññāpāramiṃ gato.
80. Sahassiyamhi lokamhi isayo natthi me samā
Asamo iddhidhammesu alabhiṃ īdisaṃ sukhaṃ.
81. Pallaṅkābhūjena mayhaṃ dasasahassādhivāsino
Mahānādaṃ pavattesuṃ dhuvaṃ buddho bhavissasi.
1. Ukakuṭaṭhī sadadā - sīmu.
[BJT Page 34] [\x 34/]
82. Yā pubbe bodhisattānaṃ pallaṅkavaramābhuṃ
Nimittoni padissanti tāni ajja padīssare.
83. Sītaṃ vyapagataṃ hoti uṇhañca upasammati
Tāni ajja padissanti dhūvaṃ buddho bhavissasi.
84. Dasasahassī lokadhātu nissaddā hoti nirukulā
Tāni ajja padissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
85. Mahāvātā na vāyanti na sandanti savantiyo
Tāni ajja padissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
86. Thalajā dakajā pupphā sabbe pupphanti tāvade
Tepajja pupphitā sabbe dhuvaṃ buddho bhavissasi.
87. Latā vā yadi vā rukkhā phalabhārā honti tāvade tepajja phalitā sabbe dhuvaṃ buddho
bhavissasi.
88. Ākāsaṭṭhā ca bhummaṭṭhā ratanā jotanni tāvade
Tepajja ratanā jotanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
89. Mānusakā ca dibbā ca turiyā vajjanti tāvade
Tepajjuho abhiravanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
90. Vicittapupphā gaganā abhivassanti tāvade
Tepi ajja padissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
91. Mahāsamuddo ābhujati dasasahassī pakampati
Tepajjubho abhiravanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
[BJT Page 36] [\x 36/]
92. Nirayesu dasasahassī1 aggī nibbanti tāvade
Tepajja nibbutā aggī dhuvaṃ buddho bhavissasi.
93. Vimalo hoti suriyo sabbā2 dissanti tārakā te'pi ajja padissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
94. Anovaṭṭhena udakaṃ mahiyā ubbhijji tāvade
Tampajjubbhijjate mahiyā dhuvaṃ buddho bhavissasi.
95. Tāragaṇā virocanti nakkhattā gaganamaṇḍale
Visākhā candimayuttā dhuvaṃ buddho bhavissasi.
96. Khīlāsayā darīsayā nikkhamanti sakāsayā
Tepajja āsayā chuddhā dhuvaṃ buddho bhavissasi.
97. Na hoti arati sattānaṃ santuṭṭhā honti tāvade.
Tepajja sabbe santuṭṭhā dhuvaṃ buddho bhavissasi.
[PTS Page 012] [\q 12/]
98. Rogā tadupasammanti jigacchā ca vinassati
Tāni ajja padissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
99. Rāgo tadā tanu hoti doso moho vinassati
Te' pajja vīgatā sabbe dhuvaṃ buddho bhavissasi.
100. Bhayaṃ tadā na bhavati ajjapetaṃ padissati
Tena liṅgena jānāma dhuvaṃ buddho bhavissasi.
101. Rajonuddhaṃsati uddhaṃ ajjapetaṃ padissati
Tena liṅgena jānāma dhuvaṃ buddho bhavissasi.
102. Aniṭṭhagandho pakkamati dibbagandhe pavāyati
Sopajja vāyati gandho dhuvaṃ buddho bhavissasī.
1. Nirayepi dasasahasesa-machasaṃ, asā.
Nirayesu dasasahassīsu-maci.
2. Sabbe-sīmu.
[BJT Page 38] [\x 38/]
103. Sabbe devā padissanti ṭhapayitvā arūpino
Te'pajja sabbe dissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
104. Yāvatā nirayā nāma sabbe dissanti tāvade
Te'pajja sabbe dissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
105. Kuḍḍā kacāṭā selā ca na hontāvaraṇā1 tadā
Ākāsabhūtā te' pajja dhuvaṃ buddho bhavissasi.
106. Cutī ca upapatti ca khaṇe tasmiṃ na vijjati
Tāni ajja padissanti dhuvaṃ buddho bhavissasi.
107. Daḷhaṃ paggaṇha viriyaṃ mā nivatti2 abhikkama
Mahampetaṃ pajānāma dhuvaṃ buddho bhavissasīti.
108. Buddhassa vacanaṃ sutvā dasasahassīna cūbhayaṃ
Tuṭṭhahaṭṭho3 pamudito evaṃ cintesahaṃ tadā.
109. Advejjhāvacanā buddhā amoghavacanā jinā vitathaṃ natthi buddhānaṃ dhuvaṃ buddho
bhavāmahaṃ
110. Yathā khittaṃ nabhe leḍḍu dhuvaṃ patati bhūmiyaṃ
Tathe'va buddhaseṭṭhānaṃ vacanaṃ dhuvasassataṃ
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ
111. Yathā'pi sabbasattānaṃ maraṇaṃ dhuvayassataṃ
Tathe'va buddhaseṭṭhānaṃ vacanaṃ dhuvasassataṃ
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
112. Yathā rattikkhaye patte suriyassuggamanaṃ dhuvaṃ
Tathe'va buddhaseṭṭhānaṃ vacanaṃ dhuvasassataṃ
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
1. Bhonatāvaraṇaṃ-sīmu. 2. Mā nivatta-machasaṃ. 3. Bhaṭaṭhatuṭeṭhā-sīmu.
[BJT Page 40] [\x 40/]
113. Yathā nikkhantasayanassa sīhassa nadanaṃ dhuvaṃ
Tatheva budadhaseṭṭhānaṃ vacanaṃ dhuvasassataṃ
Vitataṃ natthi buddhānaṃ dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
[PTS Page 013] [\q 13/]
114. Yathā āpannasattānaṃ bhāramoronaṃ dhuvaṃ
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ vacanaṃ dhuvasassataṃ
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ
115. Handa buddhakare dhamme vivināmi ito cito
Uddhaṃ adho dasadisā yāvatā dhammadhātuyā,
116. Vicinanto tadā dakkhiṃ1 paṭhamaṃ dānapāramiṃ
Pubbakehi mahesīhi anuciṇṇaṃ mahāpathaṃ.
117. Imaṃ tvaṃ paṭhamaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Dānapāramitaṃ gaccha yadi bodhiṃ pattumicchasi.
118. Yathā'pi kumbho sampuṇṇo yassa kassaci adhokato
Vamate udakaṃ nissesaṃ na tattha parirakkhati
119. Tatheva yācake disvā hīnamukkaṭṭhamajjhime
Dadāhi dānaṃ nissesaṃ kumbho viya adhokato
120. Na he te ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā
121. Vicinanto tadādakkhiṃ1 dutiyaṃ sīlapāramiṃ
Pubbakehi mahesīhi asevitanisevitaṃ.
122. Imaṃ tvaṃ dutiyaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Sīlapāramitaṃ gaccha yadi bodhiṃ pattumicchasi.
123. Yathāpi camarī vālaṃ2 kismīci 3 patilaggitaṃ upeti maraṇaṃ tattha na vikopeti
vāladhiṃ.
124. Tatheva tvaṃ catusu bhūmīsu sīlāni paripūraya
Parirakkha sabbadā sīlaṃ camarī viya vāladhiṃ.
1. Tadādakkhi-sīmu, machasaṃ. 2. Vāḷaṃ-sīmu. 3. Kisamiñci-machasaṃ.
[BJT Page 42] [\x 42/]
125. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā
126. Vicinanto tadā dakkhiṃ tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ. Pubbakehi mahesīhi
āsevitanisevitaṃ.
127. Imaṃ tvaṃ tatiyaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Nekkhammapārami1 gaccha yadi bodhiṃ pattumicchasi.
128. Yathā andughare puriso ciravuttho dukhaddito
Ta tattha rāgaṃ abhijaneti muttiṃ yeva gavesati.
129. Tatheva tvaṃ sabbabhave passa andughare viya
Nekkhammābhimukho hohi bhavato parimuttiyā.
130. Na hete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
131. Vicinanto tadā dakkhiṃ catutthaṃ paññāpāramiṃ
Pubbakehi mahesīhi āsevitanisevitaṃ.
132. Imaṃ tvaṃ catutthaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Paññāpāramitaṃ2 gaccha yadi bodhiṃ pattumicchasi.
133. Yathā'pi 3 bhikkhu bhikkhanto hīnamukkaṭṭhamajjhime
Kulāni na vivajjento evaṃ labhati yāpanaṃ.
[PTS Page 014] [\q 14/]
134. Tatheva tvaṃ sabbakālaṃ paripucchanto budhaṃ janaṃ
Paññāpāramitaṃ2 gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
135. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññepi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
136. Vicinanto tadā dakkhiṃ pañcamiṃ viriya pāramiṃ4
Pubbakehi mahesīhi āsavitanisevitaṃ.
1. Nekkhammapāramitaṃ-syā. Machasaṃ 2. Paññāya pāramiṃ-maci.
3. Yathāhi-maci. 4. Viriya pāramiṃ-machasaṃ.
[BJT Page 44] [\x 44/]
137. Imaṃ tvaṃ pañcamaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Viriya pāramitaṃ gaccha yadi bodhiṃ pattumicchasi.
138. Yathā'pi sīho migarājā nisajjaṭṭhānacaṅkame
Alīnaviriyo hoti paggahitamano tadā
139. Tatheva tvaṃ1 sabbabhave paggaṇha viriyaṃ daḷhaṃ
Viriyapāramitaṃ gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
140. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
141. Vicinanto tadā dakkhiṃ chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ
Pubbakehi mahesīhi āsevitanisevitaṃ.
142. Imaṃ tvaṃ chaṭṭhamaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Tattha advejjhamanaso2 sambodhiṃ pāpuṇissasi.
143. Yathā'pi paṭhavī 3 nāma sucimpi asucimpi ca
Sabbaṃ sahati nikkhepaṃ na karoti paṭighaṃ dayaṃ4
144. Tathe'va tvampi sabbesaṃ sammānāvamānakkhamo5
Khantipāramitaṃ gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
145. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññepi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
146. Vicinanto tadā dakkhiṃ sattamaṃ saccapāramiṃ
Pubbakehi mahesīhi āsevitanisevitaṃ.
147. Imaṃ tvaṃ sattamaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Tattha advejjhavacano sambodhiṃ pāpuṇissasi.
1. Tvamapi-sīmu. 2. Adevajjhamānaso-machasaṃ. 3. Pathavī-machasaṃ. 4. Tayā-pu.
5. Sammānanāvamānanakkhamo-maci sabbabhave sammānanacimāna kakhamo-pu.
[BJT Page 46] [\x 46/]
148. Yathā'pi osadhī nāma tulābhūtā sadevake
Samaye utuvasse1 vā nevokkamati 2 vīthito.
149. Tathe'va tvampi saccesu mā okkami hi 3 vīthito
Saccapāramitaṃ gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
150. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
[PTS Page 015] [\q 15/]
151. Vicinanto tadā dakkhiṃ aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ
Pubbakehi mahesīhi āsevitanisevitaṃ.
152. Imaṃ tvaṃ aṭṭhamaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Tattha tvaṃ acalo hutvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
153. Yathā'pi pabbato selo acalo suppatiṭṭhito
Na kampati bhusavātehi sakaṭṭhāne'va tiṭṭhati.
154. Tathe'ca tvampi adhiṭṭhāne sabbadā acalo bhava
Adhiṭṭhānapāramiṃ4 gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
155. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
156. Vicinanto tadā dakkhiṃ navamaṃ mettāpāramiṃ pubbakehi mahesīhi āsevitanisevitaṃ.
157. Imaṃ tvaṃ navamaṃ daḷhaṃ katvā samādiya
Mettāya asamo hohi yadi bodhiṃ pattumicchasi.
158. Yathā'pi udakaṃ nāma kalyāṇe pāpake jane
Samaṃ pharati sītena pavāheti rajomalaṃ. 5
1. Utuvaṭṭe-pu. 2. Na vokkamati-sīmu, machasaṃ, syā, na okkamati-asā.
3. Nātikkama hi-sīmu, mā vokkama hi-machasaṃ, mā vokkami hi-maci. Mā vokkamasi-syā
4. Adhiṭṭhāna pāramitaṃ-sīmu, machasaṃ. 5. Rajaṃ malaṃ-pu.
[BJT Page 48] [\x 48/]
159. Tathe'va tvampi hitāhite7 samaṃ mettāya bhāvaya
Mettāpāramitaṃ gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
160. Na hete ettakāyeva buddhadhammā bhavissare
Aññe'pi vicinissāmi ye dhammā bodhipācanā.
161. Vicinanto tadā dakkhiṃ dasamaṃ upekkhāpāramiṃ.
Pubbakehi mahesīhi āsevitanisevitaṃ.
162. Imaṃ tvā asamaṃ tāva daḷhaṃ katvā samādiya
Tulābhūto daḷho hutvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
163. Yathā'pi paṭhavī 2 nāma nikkhittaṃ asuciṃ suciṃ
Upekkhati ubhopete kopānunayavajjitā.
164. Tathe'va tvampi sukhadukkhe tulābhūto sadā bhava
Upekkhāpāramiṃ gantvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
165. Ettakāye'va te loke ye dhammā bodhipācanā
Tatuddhaṃ natthi aññatra daḷhaṃ tattha patiṭṭhaha.
166. Ime dhamme sammasato sabhāvasarasalakkhaṇā. 3
Dhammatejena vasudhā dasasahassī pakampatha.
167. Calati ravati paṭhavī 4 ucchuyantaṃ va pīḷitaṃ5
Telayante yathā cakkaṃ evaṃ kampati medinī.
168. Yāvatā parisā6 āsī buddhassa parivesane
Pavedhamānā sā tattha mucchitā seti bhūmiyaṃ.
169. Ghaṭānekasahassāni kumbhīnañca satā bahū
Sañcuṇṇā mathitā tattha aññamaññaṃ paghaṭṭitā. 7
[PTS Page 016] [\q 16/]
170. Ubbiggā tasitā bhītā bhantā byādhitamānasā
Mahājanā samāgamma dīpaṅkaramupāgamuṃ.
1. Tvaṃ hitāhite-syā-machasaṃ, tvaṃ ahitahite-sīmu, maci. 2. Pathavimachasaṃ.
3. Sabhāva sarasalakkhaṇe-syā, machasaṃ, maci. 4. Calatī ravatī pathavī-machasaṃ, calatī
ravatī puthūvī, - maci. 5. Guḷayantaṃva pīḷitaṃ-pu, 6. Sā tadā parisā-pu 7.
Aññamaññapaghaṭṭitā-asā.
[BJT Page 50] [\x 50/]
171. Kiṃ bhavissati lokassa kalyāṇamatha pāpakaṃ
Sabbo upadduto loko taṃ vinodehi cakkhūma.
172. Tesaṃ tadā saññapesi dīpaṅkaro mahāmuni
Vissatthā hotha mā bhātha1 imasmiṃ paṭhavikampane.
173. Yamahaṃ ajja byākāsiṃ buddho loke bhavissati
Eso sammasati dhammaṃ pubbakaṃ jinasevitaṃ
174. Tassa sammasato dhammaṃ buddhabhūmiṃ asesato
Tenā'yaṃ kampitā paṭhavī 2 dasasahassī sadevake.
175. Buddhassa vacanaṃ sutvā mano nibbāyi tāvade
Sabbe maṃ upasaṅkamma punāpi abhivādayuṃ3
176. Samādiyitvā buddhaguṇaṃ daḷhaṃ katvāna mānasaṃ
Dīpaṅkaraṃ namassitvā āsanā uṭṭhahiṃ tadā.
177. Dibbaṃ māsusataṃ pupphaṃ devā mānusakā ubho
Samokiranti pupphehi vuṭṭhāhantassa āsanā.
178. Vedayanti ca te sotthiṃ devā mānusakā. Ubho
Mahantaṃ patthitaṃ tuyhaṃ taṃ labhassu yathicchitaṃ.
179. Sabbītiyo vivajjantu soko rogo4 vinassatu
Mā te bhavatthavantarāyo5 phusa khippaṃ bodhimuttamaṃ.
180. Yathā'pi samaye patte pupphanti pupphino dumā
Tatheva tvaṃ buddhavīra buddhañāṇena pupphasi.
181. Yathā ye keci sambuddhā pūrayuṃ dasapāramī
Tatheva tvaṃ mahāvīra pūraya dasapāramī.
1. Haṅgatha-machasaṃ. 2. Pathavī-machasaṃ, puthuvī-sīmu. 3. Punapi maṃ
abhivandisuṃ-sīmu, maci, punāpi abhivandisuṃ-machasaṃ, syā. 4. Sabbarogo-sīmu. 5.
Bhavanatvantarāyā-machasaṃ.
[BJT Page 52] [\x 52/]
182. Yathā ye keci sambuddhā bodhimaṇḍamhi bujjhare
Tatheva tvaṃ mahāvīra bujjhassu jinabodhiyaṃ.
183. Yathā ye keci sambuddhā dhammacakkaṃ pavattayuṃ
Tatheva tvaṃ mahāvīra dhammacakkaṃ pavattaya.
184. Puṇṇamāse yathā cando parisuddho virocati
Tatheva tvaṃ puṇṇamano viroca dasasahassiyaṃ.
185. Rāhumutto yathā suriyo tāpena abhirocati1
Tatheva lokā muñcitvā viroca siriyā tuvaṃ.
186. Yathā yā kāci nadiyo osaranti mahodadhiṃ
Evaṃ sadevakā lokā osarantu 2 tavantike.
187. Tehi thutappasattho3 so dasadhamme samādiya
Te dhamme paripūrento pavanaṃ pāvisī 4 tadāti.
Sumedhakathā niṭṭhitā
1. Atirocati-machasaṃ. 2. Osaranti-sīmu. 3. Thutippasattho-sīmu. 4. Pāvisī-machasaṃ.
[BJT Page 54] [\x 54/]
1. Dīpaṅkara buddhavaṃso
[PTS Page 017] [\q 17/]
1. Tadā te bhojayitvāna sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ
Upagañchuṃ saraṇaṃ tassa 1 dīpaṅkarassa satthuno.
2. Saraṇāgamane kañci niveseti 2 tathāgato
Kañcī pañcasu sīlesu sīle dasavidhe paraṃ
3. Kassaci deti sāmaññaṃ caturo phalamuttame
Kassaci asame dhamme deti so paṭisambhidā.
4. Kassaci varasamāpattiyo aṭṭha deti narāsabho
Tisso kassaci vijjāyo chaḷabhiññā pavecchati.
5. Tena yogena janakāyaṃ ovadi so mahāmuni
Tena vitthārikaṃ āsi lokanāthassa sāsanaṃ
6. Mahāhanūsahakkhandho3 dīpaṅkarasanāmako4.
Bahū jane tārayati parimoceti duggatiṃ.
7. Bodhaneyyaṃ janaṃ disvā satasahassepi yojane
Khaṇena upagantvāna bodheti taṃ mahāmuni.
8. Paṭhamābhisamaye buddho koṭisatamabodhayi
Dutiyābhisamaye nātho navutikoṭimabodhayī.
9. Yadā ca devabhavanamhi buddho dhammamadesayi
Navutikoṭisahassānaṃ tatiyābhisamayo ahu.
10. Sannipātā tayo āsuṃ dīpaṅkarassa satthuno
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo.
1. Tattha-pu 2. Nivesesi-machasaṃ, nivāsesi-sīmu. 3. Mahāhanu usabhakkhandho-mavi 4.
Dīpaṅkarassa nāmako-machasaṃ.
[BJT Page 56] [\x 56/]
11. Puna nāradakūṭamhi pavivekagate jine
Khīṇāsavā vītamanā samiṃsu satakoṭiyo.
12. Yamhī kāle mahāvīro sudassanasiluccaye
Navutikoṭisahassehi pavāresi1 mahāmuni.
13. (Ahaṃ tena samayena jaṭilo uggatāpano
Antalikkhamhi caraṇe pañcābhiññāsu pāragū. *)
14. Dasavīsasahassānaṃ dhammābhisamayo ahu
Ekadvinnaṃ abhīsamayā gaṇanāto asaṅkhiyā.
15. Vitthārikaṃ bāhujaññaṃ iddhaṃ phītaṃ ahū tadā
Dīpaṅkarassa bhagavato sāsanaṃ suvisodhitaṃ.
16. Cattārisatasahassāni chaḷabhiññā mahiddhikā
Dīpaṅkaraṃ lokaviduṃ parivārenti sabbadā.
17. Ye keci tena samayena jananti mānusaṃ bhavaṃ
Appattamānasā sekhā garahitā va 2 bhavanti te.
18. Supupphitaṃ pāvacanaṃ arahantehi tādihi
Khīṇāsavehi vimalehi upasobhati sabbadā3
19. Nagaraṃ rammavatī nāma sudevo nāma khattiyo
Sumedhā nāma jānikā dīpaṅkarassa satthuno.
[PTS Page 018] [\q 18/]
20. Dasavassasahassāni agāramajjhaso4 vasī
Haṃsā koñcā mayūrā ca tayo pāsādamuttamā.
21. Tīṇi satasahāni nāriyo samalaṅkatā
Padumā nāma sā nārī usabhakkhandho nāma atrajo.
22. Nimitte caturo disvā hatthiyānena nikkhami
Anūnadasamāsāni padhānaṃ padahi jino.
1. Parivāresi-sīmu. 2. Garahitā-machasaṃ. 3. Upasobhati sadevake-pu.
4. Agāraṃ ajjhaso-sīmu. -Machasaṃ, agāraṃ ajjhāvasi jino-syā
* Ayaṃ gāthā atthasāliniyā dhammasaṅgaṇi-aṭṭha kathā nidānavaṇṇanāya dīpaṅkara
buddhavaṃse likhitā imasmiṃ pana buddhavaṃse natthibhāvo yeva panassā yuttataro.
Kasmāti ce? Heṭṭha, sumedhakathāsu kathitā hi. (Aṭṭha kathā)
[BJT Page 58] [\x 58/]
23. Padhānacāraṃ caritvāna abujjhi mānasaṃ1 muni
Brahmunā yācito sanno dīpaṅkaro mahāmuni.
24. Vatti cakkaṃ mahāvīro nandāme sirīghare 3
Nisinno sirīsamūlamhi akā titthiyamaddanaṃ.
25. Sumaṅgalo ca tisso ca ahesuṃ aggasāvakā
Sāgato nāmupaṭṭhāko dīpaṅkarassa satthuno
26. Nandā ceva sunandā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato pipphalīti pavuccati.
27. Tapussa bhallikā4 nāma ahesuṃ aggupaṭṭhakā
Sirimā soṇā upaṭṭhikā dīpaṅkarassa satthuno.
28. Asīti hatthamubbedho dīpaṅkaro mahāmuni
*Sobhati dīparukkho'va sālarājā'va phullito
29. Satavassasahassāni 5 āyu 6 tassa mahesino
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
30. Jotayitvāna saddhammaṃ santāretvā mahāsanaṃ7
Jalitvā aggikkhandho'va nibbuto so sasāvako
31. Sā ca iddhi so ca yaso tāni capādesu cakkarattāni
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārāti.
32. Dīpaṅkaro jino satthā nandārāmamhi nibbuto
Tattheva tassa jinathūpo chattiṃsubbedhayojanoti.
Dīpaṅkarabuddhavaṃso paṭhamo.
1. Mānasā-syā. 2. Vattacakko-syā. 3. Siridhare-sīmu, vasī jino-syā. 4. Tapassubhallikā-sīmu.
*"Pahāniddhāvati tassa samantā dasayojane"-syāmā
Potthake idampi gāthaddhaṃ dissati.
5. Satasahassa vassani-sīmu-machasaṃ, mavi. 6. Āyuṃ-sīmu. 7. Santāretvā sadevakaṃ-pū
[BJT Page 60] [\x 60/]
2. Koṇḍañña buddhavaṃso
[PTS Page 019] [\q 19/]
1. Dīpaṅkarassa aparena koṇḍañño nāma nāyako
Anantatejo amitayaso appameyyo durāsado
2. Dharaṇupamo1 khamanena sīlena sāgarūpamo
Samādhinā merūsamo2 ñāṇena gaganūpamo.
3. Indriyabalabojjhaṅga - maggasaccappakāsanaṃ
Pakāsesi sadā buddho hitāya sabbapāṇinaṃ
4. Dhammacakkaṃ pavattente 3 koṇḍaññe lokanāyake
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamābhisamayo ahu.
5. Tato parampi desente naramarūnaṃ samāgame
Navutikoṭisahassānaṃ dutiyābhisamayo ahu.
6. Titthiye abhimaddanto yadā dhammamadesayi
Asītikoṭisahassānaṃ dhammābhisamayo4 ahū.
7. Sannipātā tayo āsuṃ koṇḍaññassa mahesino
Khiṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna tādinaṃ.
8. Koṭisatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo
Dutiyo koṭisahassānaṃ tatiyo navutikoṭinaṃ.
9. Ahaṃ tena samayena vijitāvī nāma khattiyo
Samuddaṃ antamantena 5 issariyaṃ6 vattayāmahaṃ.
10. Koṭisatasahassānaṃ vimalānaṃ mahesinaṃ
Saha lokaggānāthena paramannena tappayiṃ.
1. Dharaṇūpamo so-sīmu, syā. 2. Merūpamo-machasaṃ, syā. 3.
Dhammacakkappavattane-mavi. 4. Tatiyābhisamayo-machasaṃ, syā. 5. Samudda
antamantena-syā. 6. Issaraṃ-sīmu.
[BJT Page 62] [\x 62/]
11. So'pi maṃ buddho vyākāsi koṇḍañño lokanāyako
Aparimeyye ito1 kappe buddho loke bhavissati.
12. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
13. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
14. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
15. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
16. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
17. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmupaṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
18. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
[PTS Page 020] [\q 20/]
19. Citto ca hatthāḷavako aggāhessantupaṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca 2 aggā hessantupaṭṭhikā.
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
20. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
21. Ukkuṭṭhīsaddā vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
22. Yadimassa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
1. Aparimeyyato- machasaṃ. 2. Nandamātā ca uttarā-machasaṃ.
[BJT Page 64] [\x 64/]
23. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
24. Evameva mayaṃ sabbe yadi muñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
25. Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Tameva atthaṃ sādhento mahārajjaṃ jine adaṃ
Mahārajjaṃ vajitvāna pabbajiṃ tassa santike.
26. Suttantaṃ vinayañcā'pi navaṅgaṃ satthusāsanaṃ
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna sohayiṃ jinasāsanaṃ.
27. Tatthappamatto viharanto nisajjaṭṭhānacaṅkame
Abhiññāpāramiṃ1 gantvā bramhalokamagacchahaṃ.
28. Nagaraṃ rammavatī nāma sunando nāma khattiyo
Sujātā nāma janikā koṇḍaññassa mahesino.
29. Dasavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Suci suruci subho ca tayo pāsādamuttamā2
30. Tīṇi satasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Rucidevī nāma nārī vijitaseno nāma atrajo.
31. Nimitte caturo disvā rathayānena nikkhami
Anūnadasamāsāni padhānaṃ padahī jino.
32. Brahmunā yācito santo koṇḍaññe dipaduttamo 3
Vattī cakkaṃ mahāvīro devānaṃ nagaruttame.
33. Bhaddo ceva subhaddo ca ahesuṃ aggasāvakā
Anuruddho nāmupaṭṭhāko koṇḍaññassa mahesino.
1. Abhiññāsu pāramī-mavi. 2. Pāsādavaramuttamā-sīmu. 3. Dvīpaduttamo-machasaṃ.
[BJT Page 66] [\x 66/]
34. Tissā ca upatissā ca ahesuṃ aggasāvikā
Sālakalyāṇiko bodhi koṇḍaññassa mahesino.
35. Soṇo ca upasoṇo ca ahesuṃ aggupaṭṭhakā
Nandā ceva sirimā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
36. So aṭṭhāsīti hatthāni accuggato mahāmunī
Sobhati 1 uḷurājāva suriyo majjhantike 2 yathā.
37. Vassasatasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
[PTS Page 021] [\q 21/]
38. Khīṇāsavehi vimalehi vicittā āsi medinī
Yathāhi gaganaṃ uḷuhi evaṃ so upasobhatha.
39. Tepi nāgā appameyyā asaṃkhobhā durāsadā
Vijjupātaṃca dassetvā nibbutā te mahāyasā.
40. Sā ca atuliyā jinassa iddhiñāṇaparibhāvito ca samādhi
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā'ti.
41. Koṇḍañño pavaro buddho candārāmamhi nibbuto
Tattheva cetiyo citto sattayojanamussito'ti.
Koṇḍañña buddhavaṃso dutiyo.
1. Sobhate- machasaṃ. 2. Majjhantike-machasa.
[BJT Page 68] [\x 68/]
3. Maṅgala buddhavaṃso
1. Koṇḍaññassa aparena maṅgalo nāma nāyako,
Tamaṃ loke nihantvāna, dhammukka'mabhidhārayi. 1
2. Atulā'si 2 pahā tassa, jineha'ññehi uttariṃ,
Canda suriyappabhaṃ3 hantvā dasa sahassī virocati. 4
3. So'pi buddho pakāsesi, caturo saccavaruttame 5
Te te sacca rasaṃ pītvā, vinodenti mahātamaṃ.
4. Patvāna bodhi'matulaṃ, paṭhame dhammadesane,
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamā'bhisamayo6 ahu.
5. Surindadevabhavane buddho dhammamadesayi, 7
Navakoṭisahassānaṃ, 8 dutiyā'bhisamayo ahu.
6. Yadā sunando cakkavatti, sambuddhaṃ upasaṅkami,
Tadā ahani sambuddho, dhammabheriṃ varuttamaṃ. 9
7. Sunandassā'nucarā janatā, tadā'suṃ navutikoṭiyo,
Sabbe'pi te niravasesā, ahesuṃ ehibhikkhukā.
8. Sannipātā tayo āsuṃ, maṅgalassa mahesino,
Koṭisata sahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo.
9. Dutiyo koṭisahassānaṃ, tatiyo navuti koṭinaṃ,
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, tadā āsi samāgamo.
1. Dhammokkamabhidhārayī-bahūsu. 2. Atulāpi-sīmu. 3. Candasūriyapahaṃ-machasaṃ.
Dhammokkaṃ abhidhārayi-sīmu. 4. Virocayīti-sīmu. 5. Catusacca varuttame-sīmu.
Cattāro saccavaruttame-pu. 6. Dhammābhisamayo-machasaṃ. 7. Dhamme adesayi-manupa,
yadā buddhopakāsayi
8. Tadākoṭi sahassānaṃ-machasaṃ manupa, 9. Varuttamo manupa.
[BJT Page 70] [\x 70/]
10. Ahaṃ tena samayena surucī nāma brāhmaṇo,
Ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu.
[PTS Page 022] [\q 22/]
11. Tamahaṃ upasaṅkamma, saraṇaṃ gantvāna satthuno,
Sambuddhapamukhaṃ saṅghaṃ gandhamālena pūjayiṃ
Pūjetvā gandhamālena gavapānena tappayiṃ.
12. So'pi maṃ buddho vyākāsi maṅgalo dipaduttamo
Aparimeyye ito1 kappe ayaṃ buddho bhavissati.
13. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ. 2
14. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
15. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
16. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
17. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
19. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato, assattho'ti pavuccati.
20. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nanda mātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassa sataṃ tassa, gotamassa yasassino.
21. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddha bījaṅkuro ayaṃ.
1. Aparimeyyato-machasaṃ. 2. Dukkarakāriyaṃ-[PTS]
[BJT Page 72] [\x 72/]
22. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭenti 1 hasanti ca
Katañjalī namassanti dassasahassī sadevakā.
23. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatampi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti 2 mahānadiṃ.
25. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
26. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ2 vatamadhiṭṭhāsiṃ dasa pārami pūriyā.
27. Tadā pīti 3 manubrūhanto sambodhivara pattiyā
Buddhe datvāna maṃ gehaṃ pabbajiṃ4 tassa santike.
28. Suttantaṃ vinayañcā'pi navaṅgaṃ satthusāsanaṃ
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna 5 sohayiṃ6 jinasāsanaṃ.
29. Tatthappamatto viharanto brahmaṃ bhāvetva7 bhāvanaṃ
Abhiññā pāramiṃ gantvā brahmalokamagacchahaṃ. 8
30. Nagaraṃ uttaraṃ nāma 9 uttaro nāma khattiyo,
Uttarā nāma janikā maṅgalassa mahesino.
31. Nava vassasahassāni agāra majjha so vasi
Yasavā sucimā sirimā' tayo pāsādamuttamā.
32. Samatiṃsa sahassāni' nāriyo samalaṅkatā
Yasavatī nāma nārī sīvalo nāma atrajo.
1. Appotenti-machasaṃ. 2. Uttari-manupa. 3. Tadāpi-manupa. 4. Pabbaji-manupa.
5. Pariyāpuṇitvā-machasaṃ 6. Sobhati-manupa. 7. Bhāvetvā-manupa, machasaṃ.
8. Brahmaloka agacchihaṃ-manupa. 9. Uttaraṃ nāma nagaraṃ machasaṃ, manupa.
10. Vatatamadhiṭhāsiṃ-syā.
[BJT Page 74] [\x 74/]
33. Nimitte caturo disvā assa yānena nikkhami,
Anūnakaṃ aṭṭhamāsaṃ1 padhānaṃ padahī jino.
34. Brahmunā yācito satto maṅgalo lokanāyako2
Vatti cakkaṃ mahāvīro vane siri varuttame.
35. Sudevo dhammaseno ca ahesuṃ aggasāvakā,
Pālito nāmupaṭṭhāko maṅgalassa mahesino.
36. Sīvalā3 ca asokā ca ahesuṃ aggasāvikā,
Bodhi tassa bhagavato nāgarukkhoti vuccati.
37. Nando ceva visākho4 ca ahesuṃ aggu'paṭṭakā,
Anulā ceva sutanā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
38. Aṭṭhāsīti ratanāni accuggato mahāmunī,
Tato niddhāvanti 5 raṃsī anekasatasahassiyo.
39. Navutivassasahassāni 6 āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
40. Yathā'pi sāgare ūmi na sakkā tā gaṇetuye,
Tathe'va sāvakā tassa na sakkā te gaṇetuye.
[PTS Page 023] [\q 23/]
41.Yāva aṭṭhāsi 7 sambuddho maṅgalo lokanāyako,
Ta tassa sāsane atthi saṃkilesa 8 maraṇaṃ tadā.
42. Dhammukkaṃ9 dhārayitvāna santāretvā mahājanaṃ,
Jalitvā10 dhumaketūva nibbuto so mahāyaso. 11
43. Saṅkhārānaṃ sabhāvantaṃ dassayitvā sadevake, jalitvā aggikkhandho'va suriyo
atthaṃgato yathā.
44. Uyyāne vessare12 nāma buddho nibbāyi maṅgalo,
Tatthe'va tassa jinathūpo tiṃsa yojanamuggato'ti.
Maṅgala buddhavaṃso tatiyo.
1. Anunakaṭṭhamāsāni-manupa
2. Maṅgalo nāma nāyako-ma, machasaṃ.
Anunaaṭṭhamāsāni-machasaṃ, syā. 3. Sīlā-manupa. 4. Visākhā-manupa.
5. Nidhāvati-mavi. 6. Navutivasasatasahassāni-manupa. 7. Yāvadaṭṭhāsi-sīmu.
8. Sakilesa-machasaṃ. 9. Dhamme kkaṃ-machasaṃ, syā, sīmu. 10. Jāletvā-sīmu.
11. Sasāvako-sīmu. 12. Vasasatarā-ma, yevatanā-manupa.
Yevatano-manupa.
[BJT Page 76] [\x 76/]
4. Sumana buddhavaṃso
1. Maṅgalassa aparena sumano nāma nāyako
Sabbadhammehi asamo sabbasattāna' muttamo.
2. So'pi tadā amatabheriṃ1 ahanī 2 mekhale pure,
Dhammasaṅkhasamāyuttaṃ navaṅgaṃ jinasāsanaṃ.
3. Nijjinitvā3 kilese so4 patvā sambodhi'muttamaṃ
Māpesi nagaraṃ satthā5 saddhammapuravaruttamaṃ. 6
4. Nirantaraṃ akuṭilaṃ ujuṃ7 vipula vitthataṃ māpesi so mahāvīthiṃ
satipaṭṭhānavaruttamaṃ.
5. Phale cattāri sāmaññe catasso paṭisambhidā
Chaḷabhiññāṭṭha samāpatti pasāresi tattha vīthiyaṃ.
6. Ye appamattā akhilā hiri viriyehu'pāgatā
Te te ime guṇavare ādiyanti yathā sukhaṃ.
7. Evametena yogena uddharanto mahājanaṃ
Bodhesi paṭhamaṃ satthā koṭisatasahassiyo.
8. Yamhi kāle mahāvīro ovadi 8 titthiye gaṇe
Koṭi sahassābhisamiṃsu 9 dutiye dhammadesane.
9. Yadā devā manussā ca samaggā ekamānasā
Nirodha pañhaṃ pucchiṃsu saṃsayañcā'pi mānasaṃ. 10
10. Tadā'pi dhammadesane11 nirodha paridīpane12
Navuti koṭi sahassānaṃ tatiyā'bhisamayo13 ahu.
1. Tadāamatabheriṃ so-machasaṃ 2. Āhani-machasaṃ āhari manupa, 3. Nijinitvā-manupa,
Vicinitvā-sīmu, jinitvāna-[PTS. 4.] Kilesehi-pu. 5. Tattha-sīmu.
6. Dhammapuravaruttame-sīmu. 7. Uca-manupa, ma, [PTS. 8.] Ovadati-sīmu.
9. Koṭisatasahassānaṃ abhisamiṃsu-manupa. 10. Mānaso-mavi. 11. Dhammaṃ desento-mavi.
12. Paridīpanaṃ-mavi. 13. Dhammābhisamayo-mavi
[BJT Page 78] [\x 78/]
11. Sannipātā tayo āsuṃ sumanassa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santa cittāna tādinaṃ.
[PTS Page 024] [\q 24/]
12. Vassaṃ vutthassa bhagavato abhighuṭṭhe1 pavāraṇe
Koṭisatasahassehi pavāresi tathāgato.
13. Tato paraṃ sannipāte vimale kañcana pabbate
Navutikoṭisahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
14. Yadā sakko devarājā buddhadassanu'pāgami
Asītikoṭisahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo.
15. Ahaṃ tena samayena nāgarājā mahiddhiko
Atulo nāma nāmena ussannakusalasañcayo. 2
16. Tadā'haṃ nāgabhavanā nikkhamitvā sa ñātihi
Nāgānaṃ dibbaturiyehi sasaṅghaṃ jinamupaṭṭhahiṃ.
17. Koṭi sata sahassānaṃ annapānena tappayiṃ3
Paccekaṃ4 dussayugaṃ datvā saraṇaṃ taṃ upāgamiṃ.
18. Sopi maṃ buddho vyākāsi sumano loka nāyako
Aparimeyye ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
19. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
20. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjara mupehiti.
21. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
22. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattha rukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
1. Abhisaṃghuṭṭhe-sya. 2. Ussannakusalapaccayo-sīmu. 3. Tappayi-dhasu, vèmu.
4. Sacceka-mua, [PTS.] Uppannakusala sañcayo syā.
[BJT Page 80] [\x 80/]
23. Imassa janitā mātā māyā nāma bhavissati
Sītā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
24. Kolito upatisso ca aggāhessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
25. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
26. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassa sataṃ tassa gotamassa yasassino.
27. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddha bījaṅkuro ayaṃ.
28. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasa sahassī sadevakā.
29. Yadi'massa loka nāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
30. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
31. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ anāgatamhi addhāne hessāma
sammukhā imaṃ.
32. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapārami pūriyā.
33. Mekhalaṃ nāma1 nagaraṃ sudatto nāma khattiyo
Sirimā nāma janikā sumanassa mahesino.
34. Nava vassa sahassāni agāramajjhaso vasī 2
Cando sucando caṭaṃso ca tayo pāsādamuttamā.
1. Nagaraṃ mekhalaṃ nāma-machasaṃ. 2. Agāraṃ ajjha so vasī-machasaṃ.
[BJT Page 82] [\x 82/]
35. Te saṭṭhisahassāni 1 nāriyo samalaṅkatā,
Vaṭaṃsikā 2 nāma nārī anupamo nāma atrajo.
36. Nimitte caturo disvā hatthiyānena nikkhami
Anūnadasamāsāni padhānaṃ padahī jino.
37. Brahmunā yācito santo sumano loka nāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro mekhale puramuttame. 3
38. Saraṇo bhāvitatto ca ahesuṃ aggasāvakā
Udeno nāmu'paṭṭhāko sumanassa mahesino.
39. Soṇā ca upasoṇā ca ahesuṃ aggasāvikā
So'pi buddho amitayaso nāgamūle abujjhatha.
40. Varuṇo ca saraṇo ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Cālā ca upacālā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
41. Uccavattanena 4 so buddho navuti hatthasamuggato
Kañcanagghiya saṃkāso dasa sahassī virocati. 5
42. Navuti vassa sahassāni āyuvijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
[PTS Page 025] [\q 25/]
43. Tāraṇīye tārayitvā bodhanīye ca bodhayī
Parinibbāyi sambuddho uḷurājā'ca atthamī. 6
44. Te'pi khīṇāsavā bhikkhu so ca buddho asādiso
Atulaṃ pahaṃ dassayitvā nibbutā te mahāyasā.
45. Tañca ñāṇaṃ atuliyaṃ tāni cā'tuliyāni ratanāni
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
46. Sumano yasadharo buddho aṅgāramamhi nibbuto
Tatve'va tassa jinathūpo catuyojana muggato'ti.
Sumana buddhavaṃso catuttho.
1. Tesaṭṭhisata sahassāni-machasaṃ. 2. Vaṭaṃsakī-sīmu, syā, vaṭaṃsakā-mavi, valaṃ
sīki-[PTS. 3.] Puravaruttame-sīmu, mavi, syā. 4. Uccatarena-sīmu. 5. Virocatha-sīmu.
6. Aṭṭhavī-sīmu.
[BJT Page 84] [\x 84/]
5. Revata buddhavaṃso
1. Sumanassa aparena revato nāma nāyako
Anupamo asadiso atulo uttamo jino.
2. So'pi dhammaṃ pakāsesi brahmunā abhiyācito
Khandhadhātuvavatthānaṃ appavattaṃ bhavā'bhave.
3. Tassā'bhisamayā tīṇi ahesuṃ dhammadesane
Gaṇanāya na vattabbo paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Yadā arindamaṃ rājaṃ vinesi revato muni
Tadā koṭisahassānaṃ1 dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Sattā'haṃ paṭisallānā vuṭṭhahitvā narāsabho
Koṭisataṃ naramarūnaṃ2 vinesi uttame phale.
6. Sannīpātā tayo āsuṃ revatassa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ suvimuttāna' tādinaṃ. 3
7. Atikkattā gaṇanapathaṃ4 paṭhamaṃ ye samāgatā
Koṭisatasahassānāṃ dutiyo āsi samāgamo.
8. Yo'pi 5 paññāya asamo tassa cakkānuvattako
So tadā vyādhito āsi patto jīvitasaṃsayaṃ.
9. Tassa gilānapucchāya 6 ye tadā upagatā muni
Koṭisatasahassā7 arahanto tatiyo āsi samāgamo.
10. Ahaṃ tena samayena atidevo nāma brāhmaṇo
Upagantvā revataṃ buddhaṃ saraṇaṃ tassa gacchahaṃ.
11. Tassa sīlaṃ samādhiñca paññāguṇamanuttamaṃ8
Thomayitvā yathāthāmaṃ uttarīya'madāsa'haṃ.
[PTS Page 026] [\q 26/]
12. So'pi maṃ buddho vyākāsi revato lokanāyako
Aparimeyye ito kappe ayaṃ buddho9 bhavissati.
1. Koṭisatasahassānaṃ-sīmu. 2. Naravarā-machasaṃ. 3. Suvimuttānaṃ tādīnaṃ-khasu, sīmu,
[PTS. 4.] Atikkantagaṇapathā-khaya, vèmu, [PTS. 5.] Yoso-machasaṃ, vèmu, [PTS.]
6. Gilāni-mavi. 7. Koṭisahasahassa-machasa, koṭisatasahassānaṃ-syā. 8.
Guṇavaruttamaṃ-sīmu. 9. Sambuddhe-sīmu.
[BJT Page 86] [\x 86/]
13. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
14. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
15. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
16. Tato padakkhīṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
17. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu' paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
19. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
20. Citto ca hatthālavako aggā hessantu' paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu' paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
21. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
22. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjali namassanti dasasahassī sadevakā.
23. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
25. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi' maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[BJT Page 88] [\x 88/]
26. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vata'madhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
27. Tadā'pi maṃ1 buddhadhammaṃ saritvā anubrūhayiṃ āharissā mi taṃ dhammaṃ yaṃ
mayhaṃ2 abhipatthitaṃ.
28. Nagaraṃ sudhaññavati 3 nāma vipulo nāma khattiyo
Vipulā nāma janikā revatassa mahesino.
29. Chabbassasahassāni 4 agāramajjhaso vasī
Sudassano ca ratanagaghi 5 āceḷo6 ca vibhūsito
Puññakammābhinibbattā tayo pāsāda muttamā.
30. Tettiṃsa sahassāni 7 nāriyo samalaṅkatā
Sudassanā nāma devī varuṇo nāma atrajo.
31. Nimitte caturo disvā rathayānena nikkhami
Anūnasattamāsāni padhānaṃ padahī jino.
32. Brahmunā yācito santo revato loka nāyako
Vattī cakkaṃ mahāvīro varuṇā rāme sirīghare. 8
33. Varuṇo brahmadevo ca ahesuṃ aggasāvakā
Sambhavo nāmupaṭṭhāko revatassa mahesino.
34. Bhaddā ceva subhaddā ca ahesuṃ aggasāvikā
So'pi buddho asamasamo nāgamūle abujjhatha.
35. Padumo kuñjaro ceva ahesuṃ aggu'paṭṭhakā sirimā veva yasavatī ahesuṃ
aggu'paṭṭhikā.
36. Uccattanena 9 so buddho asīti hattha muggato
Ohāseti disā sabbā indaketūva uggato.
1. Taṃ-machasaṃ. 2. Mayaṃ-manupa. 3. Sudhammakaṃ-sīmu, sudhaññakaṃ, [PTS,] syā.
4. Cha ca vassasahassāni-machasaṃ. 5. Sudassane, ratanagghi-machasaṃ. 6. Acelo-sīmu.
7. Tettiṃsa ca sahassa ni-machasaṃ. 8. Sirīghane-sīmu. "Vatatavatetā, mahāvīro, varuṇārāme
vasi jino"-syā. 9. Uccatarena-sīmu.
[BJT Page 90] [\x 90/]
37. Tassa sarīre nibbattā pahā mālā anuttarā
Divā vā yadivā rattiṃ samantā pharati1 yojanaṃ. 2
38. Saṭṭhivassasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
39. Dassayitvā buddhabalaṃ amataṃ loke pakāsayaṃ
Nibbāyi anupādāno yatha'ggu'pādānasaṅkhayā.
40. So ca kāyo ratananibho so ca dhammo asādiso
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
41. Revato yasadharo buddho nibbuto so mahāmuni 3
Dhātuvitthārikaṃ āsī tesu tesu padesato'ti.
Revata buddhavaṃso pañcamo.
1. Eri-sīmu.
2. Tassa dehābhinibbattaṃ pahājālamanuttaraṃ
Divā ceva tadā rattiṃ, niccaṃ pharati yojanaṃ"
Dhātuyo mama sabbāpi, vikirantuti so jino,
Adhiṭṭhāsi mahā vīro, sabba sattānu kampako"
Mahāsāre panuyyāne, mahato nagarassa yojane pūjito nara sārehi, parinibbāyi revato"-bua.
3. Mahāpūre-machasaṃ.
[BJT Page 92] [\x 92/]
6. Sobhita buddhavaṃso
[PTS Page 027] [\q 27/]
1. Revatassa aparena sobhito nāma nāyako
Samāhito santacitto asamo appaṭipuggalo.
2. So jino sakagehamhi mānasaṃ vinīvaṭṭayī1
Patvāna kevalaṃ bodhiṃ dhammacakkaṃ pavattavī 2.
3. Yāva heṭṭhā avīcito bhavaggācā'pi uddhato3
Etthantare ekaparisā ahosi dhammadesane.
4. Tāya parisāya sambuddho dhammacakkaṃ pavattayī
Gaṇanāya na vattabbo paṭhamā'bhisamayo ahū.
5. Tato parampi desente 4 marūnaṃ ca 5 samāgame
Navutikoṭisahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
6. Punāparaṃ rājaputto jayaseno nāma khattiyo
Ārāmaṃ ropayitvāna buddhe niyādayi tadā.
7. Tassa yāgaṃ pakittento dhammaṃ desesi cakkhumā
Tadā koṭisahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
8. Sannipātā tayo āsuṃ sobhitassa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna'tādinaṃ.
9. Uggato nāma so rājā dānaṃ deti naruttame
Tamhi dāne samāgañchuṃ arahantā satakoṭiyo.
10. Punāparaṃ puragaṇo6 deti dānaṃ naruttame
Tadā navutikoṭinaṃ dutiyo āsi samāgamo.
1. Vinivattayi, [PTS,] machasaṃ, syā. 2. Cakkappavattayi-sīmu
3. Yāva uddhaṃ avīvito bhavaggācāpiheṭṭhato [PTS. 4.] Desento-mavi,
5. Naramarūnaṃ- sīmu, syā. 6. Pūgagaṇe-syā.
[BJT Page 11] [\x 11/]
11. Devaloke vasitvāna yadā orohatī jino
Kadā asītikoṭinaṃ tatiyo āsi samāgamo.
12. Ahaṃ tena samayena sujāto nāma brāhmano
Tadā sasāvakaṃ buddhaṃ annapānena tappayiṃ.
13. So'pi maṃ buddho vyākāsi 1 sobhito lokanāyako
Aparīmeyye ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
14. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
15. Ajapārukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
16. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
17. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
18. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati,
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā,
Ānando nāmu' paṭṭhāko, upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
20. Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā,
Bodhi tassa bhagavato, assattho'ti pavuccati.
21. Citto ca hatthāḷavako, aggā hessantu' paṭṭhakā,
Uttarā nandamātā ca, aggā hessantu' paṭṭhikā,
Āyu vassa sataṃ tassa, gotamassa yasassino.
22. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
1. Viyākāsi-mavi.
[BJT Page 96] [\x 96/]
23. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasa sahassī sadevakā.
24. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
25. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
26. Eva'meva mayaṃ sabbe yadimuñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Tassā'pi vacanaṃ sutvā haṭṭho saṃviggamānaso
Tamevatthamanuppattiyā uggaṃ dhitimakāsahaṃ.
28. Sudhammaṃ nāma nagaraṃ sudhammo nāma khattiyo
Sudhammā nāma janikā sobhitassa mahesino.
[PTS Page 028] [\q 28/]
29. Navavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Kumudokalīro1 padumo tayo pāsādamuttamā.
30. Sattati sahassāni 2 nāriyo samalaṅkatā
Makhīlā3 nāma sā nārī sīho nāmā'si atrajo.
31. Nimitte caturo disvā pāsādenā'bhi nikkhami
Sattā'haṃ padhānācāraṃ caritvā purisuttamo
Bujjhamāno ca so buddho nāgamūle abujjhatha.
32. Brahmunā yācito santo sobhito lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro sudhamamuyyānamuttame.
33. Asamo ca sunento ca ahesuṃ aggasāvakā
Anomo4 nāmu paṭṭhāko sobhitassa mahesino
Nakulā ca sujātā ca ahesuṃ aggasāvikā.
1. Nāḷino-machasaṃ. 2. Sattatiṃsa sahassāni-machasaṃ.
Ticattāri sahassāni-syā.
Chasattati sahassāni-sīmu.
3. Maṇīlā-machasaṃ, makilā-syā.
* Gāthaddho'yaṃ, machasaṃ, syāma potthakesu, na vijjati.
4. Vattacakko-syā. 5. Anumo-sīmu.
[BJT Page 98] [\x 98/]
34. Rammo ceva sudatto ca ahesuṃ aggupaṭṭhakā
Nakulā ceva cittā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
35. Aṭṭhapaññāya ratanaṃ accuggato mahāmuni
Obhāseti disā sabbā sataraṃsī'va uggato.
36. Yathā suphullaṃ pavanaṃ nānā gandhehi dhūpitaṃ
Tatheva tassa pāvacanaṃ sīlagandhehi dhūpitaṃ.
37. Yathāpi sāgaro nāma dassanena atappiyo
Tathe'va tassa pāvacanaṃ savaṇena atappiyaṃ.
38. Navutivassasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
39. Ovādaṃ anusiṭṭhiñca datvāna sesake jane
Hūtāsanova tāpetvā nibbuto so sa sāvako.
40. So ca buddho asamasamo te'ca1 sāvakā balappattā
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
41. Sobhito varasambuddho sīhārāmamhi nibbuto
Dhātu vitthārikaṃ āsi tesu tesu padesato'ti.
Sobhita buddhavaṃso chaṭṭho.
1. Tepi ca-sīmu tepi-machasaṃ.
[BJT Page 100] [\x 100/]
7. Anomadassi buddhavaṃso
[PTS Page 029] [\q 29/]
1. Sobhitassa aparena sambuddho dipaduttamo
Anomadassī amitayaso tejassī1 duratikkamo.
2. So chetvā bandhanaṃ sabbaṃ viddhaṃsetvā tayo bhave
Anivatti gamanaṃ maggaṃ desesi devamānuse.
3. Sāgaro'va asaṅkhobho2 pabbato'va durāsado
Ākāso'va ananto so sālarājāva phullito.
4. Dassanena'pi taṃ buddhaṃ tositā honti pāṇino
Vyāharantaṃ gira sutvā amataṃ pāpuṇanti te.
5. Dhammābhisamayo tassa iddho phito tadā ahu
Koṭisatāni abhisamiṃsu paṭhame dhammadesane.
6. Tato paramhi samaye 3 vassante dhammavuṭṭhiyo
Asītikoṭiyo abhisamiṃsu dutiye dhammadesane.
7. Tato parampi vassante tappayante ca pāṇinaṃ
Aṭṭhasattatikoṭīnaṃ tatiyā'bhisamayo ahū
8. Sannipātā tayo āsuṃ tassāpi ca mahesino
Abhiññā balappattānaṃ pupphitānaṃ vimuttiyā.
9. Aṭṭhasatasahassānaṃ sannipāto tadā ahū
Pahīnamadamohānaṃ santacittāna 4 tādinaṃ.
10. Sattasatasahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo
Anaṅgaṇānaṃ virajānaṃ upasantāna tādinaṃ.
1. Techasi-sīmu, syā. 2. Asaṅkhobho-mavi. 3. Tato paraṃ, abhisamaye-machasaṃ, syā
Tato parampi, abhisamaye-sīmu.
4. Santacittānaṃ-ma.
[BJT Page 102] [\x 102/]
11. Channaṃ satasahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Abhiññābalappattānaṃ1 nibbutānaṃ tapassīnaṃ.
12. Ahaṃ tena samayena yakkho āsiṃ mahiddhiko
Nekānaṃ yakkhakoṭīnaṃ vasavattīmahissaro. 2
13. Tadā'pi taṃ buddhavaraṃ upagantvā mahesinaṃ
Annapānena tappesiṃ sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ.
14. So'pi maṃ tadā vyākāsi 3 visuddhanayano muni
Aparimeyye ito kappe ayaṃ buddho4 bhavissati.
15. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
16. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
17. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
18. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
19. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
20. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
21. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
1. Balapattānaṃ-mavi. 2. Vasavattimhi-sīmu, machasaṃ, syā. 3. Vyākāsi-sīmu.
4. Sambuddho-sīmu.
[BJT Page 104] [\x 104/]
22. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā.
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
23. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
24. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī samassanti dasasahassī sadevakā.
25. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā
imaṃ.
26. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
27. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
28. Tassā'pi vacanaṃ sutvā haṭṭho saṃviggamānaso
Uttariṃ vata madhiṭṭhāsiṃ dasa pāramipūriyā.
[PTS Page 030] [\q 30/]
29. Nagaraṃ candavatī1 nāma yasavā nāma khattiyo
Mātā yasodharā nāma anomadassissa satthuno.
30. Dasa vassasahassāni agāramajjhaso vasī
Siri upasirisirivaḍḍho tayo pāsāda muttamā.
31. Tevīsatisahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sirimā nāma nārī ca upavāno2 nāma atrajo.
32. Nimitte caturo disvā sivikāyā'bhinikkhami
Anūnadasamāsāni padhānaṃ padahī jino.
33. Brahmunā yācito santo anomadassī mahāmuni
Vattivakkaṃ mahāvīro uyyāne so sudassane.
1. Bandhumatī dhammapadaaggasāvaka 53. 2. Upavāraṇo-mavi.
[BJT Page 106] [\x 106/]
34. Nisabho ca 1 anomo2 ca ahesuṃ aggasāvakā
Varuṇo nāmu'paṭṭhāko anomadassissa satthuno.
35. Sundarī 3 ca sumanā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato ajjuno'ti pavuccati.
36. Nandivaḍḍho sirivaḍḍho ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Uppalā ceva padumā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
37. Aṭṭhapaññāsa ratanaṃ accuggato mahāmuni
Pabhā niddhāvati tassa sataraṃsī'va uggato.
38. Vassasatasahassāni āyu vijjati tāvade tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
39. Supupphitaṃ pāvacanaṃ arahantehi tādihi
Vītarāgehi vimalehi sobhittha jinasāsanaṃ.
40. So ca satthā amitayaso yugāni tāni 4 atuliyāni
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
41. Anomadassī jino satthā dhammārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa jinathūpo ubbedho pañcavīsatī'ti.
Anomadassī buddhavaṃso sattamo.
1. Nipako-manupa, 2. Asoko-sīmu. 3. Sundarā-dhammapadaṭṭakathā 53.
4. Tīṇi-sīmu.
[BJT Page 108] [\x 108/]
8. Paduma buddhavaṃso
[PTS Page 031] [\q 31/]
1. Anoma dassissa aparena sambuddho dipaduttamo
Padumo nāma nāmena asamo appaṭipuggalo.
2. Tassā'pi asamaṃ sīlaṃ samādhi'pi anantako
Asaṅkheyyaṃ ñāṇavaraṃ vimutti ca anūpamā.
3. Tassā'pi atulatejassa dhammacakkappavattane
Abhisamayā tayo āsuṃ mahātamapavāhanā.
4. Paṭhamābhisamaye buddho koṭisatamabodhayī
Dutiyābhisamaye dhīro navutikoṭimabodhayī.
5. Yadā ca padumo buddho ovadī sakama'trajaṃ
Tadā asītikoṭīnaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
6. Sannipātā tayo āsuṃ padumassa mahesino,
Koṭisatasahassānaṃ paṭhaho āsi samāgamo.
7. Kaṭhina1tthārasamaye uppanne kaṭhina1cīvare
Dhammasenāpata'tthāya 2 bhikkhu sibbiṃsu cīvaraṃ. 3
8. Tadā te vimalā bhikkhu chaḷabhiññā mahiddhikā
Tīṇi satasahassāni samiṃsu aparājitā.
9. Punāparaṃ so narāsabho4 pavane vāsaṃ upāgato5
Tadā samāgamo āsā dvinnaṃ satasahassānaṃ6.
10. Ahaṃ tena samayena sīho āsiṃ migādhibhū7 pavivekamanubrūhantaṃ pavane addasaṃ
jinaṃ8.
11. Vanditvā sirasā pāde katvāna taṃ padakkhiṇaṃ
Tikkhattuṃ abhināditvā sattāhaṃ jinamupaṭṭhahiṃ9.
12. Sattāhaṃ varasamāpattiyā uṭṭhahitvā tathāgato
Manasā cintayitvāna koṭibhikkhu samānayī.
1. Kathina-machasaṃ. 2. Dhammasenāpatitthāya-machasaṃ. 3. Cīvare-mavi.
4. Narausabho-syā. 5. Upāgami-machasaṃ, syā, [PTS. 6.] Satasahassīnaṃ-machasaṃ.
7. Migāhibhū-syā. 8. Vivekamanubrūhanataṃ pavane vāsaṃ upāgataṃ-sīmu.
9. Jinamupaṭṭhahaṃ-machasaṃ, mavi.
[BJT Page 110] [\x 110/]
13. Tadāpi so mahāvīro tesaṃ majjhe viyākarī
Aparimeyye ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
14. Ahu kapilamhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
15. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
16. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
17. Tato padakkhīṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
18. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmupaṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
20. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
21. Citto ca hatthālavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassa sataṃ tassa gotamassa yasassino.
22. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
23. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭhenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
24. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
25. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
26. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[BJT Page 112] [\x 112/]
27. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramī pūriyā.
28. Campakaṃ nāma nagaraṃ asamo nāma khattiyo
Asamā nāma janikā padumassa mahesino.
[PTS Page 032] [\q 32/]
29. Dasavassasahassāni agāramajjhaso vasi
Uttaravasuyasuttarā1 tayo pāsādamuttamā.
30. Tettiṃsa satasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Uttarā nāma sā nāri rammo nāmā'si atrajo.
31. Nimitte caturo disvā rathayānena nikkhamī
Anūnaaṭṭhamāsāni 2 padhānaṃ padahī jino.
32. Brahmunā yācito'santo padumo lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro dhanañjayuyyānamuttame.
33. Sālo ca upasālo ca ahesuṃ aggasāvakā
Varuṇo nāmu'paṭṭhāko padumassa mahesino.
34. Rādhā ce'va surādhā'ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato mahāsoṇo'ti vuccati.
35. Bhīyyo ceva asamo ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Rucī ca nandarāmā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
36. Aṭṭhapaññasaratanaṃ accuggato mahāmunī
Pabhā niddhāvati tassa asamā sabbato disā.
37. Candappabhā suriyappabhā ratanaggi-maṇippabhā3
Sabbā'pi tā hatā honti patvā jinapabhuttamaṃ.
38. Vassasatasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
39. Paripakkamānase satte bodhayitvā asesato
Sesa'ññe4 anusāsitvā nibbuto so sasāvako.
40. Uragova tacaṃ jiṇṇaṃ vaddhaṃ5 pattaṃ'va pādapo
Jahitvā sabbasaṅkhāre nibbuto so yathā sikhī.
41. Padumo jinavaro satthā dhammārāmamhi nibbuto
Dhātuvitthārikaṃ āsi tesu tesu padesato.
1. Nandā vasu yasuttarā-machasaṃ, nandā ca suyasā uttarā-sīmu.
Nando vasu yasuttaro-syā.
2. Anūnakaṭṭhamāsāni-machasaṃ, anūnakaṃaḍḍhamāsaṃ sīmu. [PTS. 3.] Ratanagghi-sīmu.
4. Sesake-sīmu, machasaṃ. 5. Vuḍḍhaṃ sīmu, [PTS.]
[BJT Page 114] [\x 114/]
9. Nārada buddhavaṃso
[PTS Page 033] [\q 33/]
1. Padumassa aparena sambuddho dipaduttamo
Nārado nāma nāmena asamo appaṭipuggalo.
2. So buddho cakkavattissa jeṭṭho dayitaoraso
Āmuttamālābharaṇo1 uyyānaṃ upasaṅkami.
3. Tatthā'si 2 rukkho yasavipulo abhirūpo brahā suvī
Tamajjhappatvā upanisīdi mahāsoṇassa heṭṭhato,
4. Tattha ñāṇavaruppajji anantaṃ vajirūpamaṃ
Tena vicini saṅkhāre ukkujjama'vakujjakaṃ.
5. Tattha sabba kilesāni asesamabhivāhayī
Pāpuṇi kevalaṃ bodhiṃ buddhañāṇo ca cuddasa.
6. Pāpuṇitvāna sambodhiṃ dhammacakkaṃ pavattayī
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamābhisamayo ahū.
7. Mahādoṇaṃ nāgarājaṃ vinayanto mahāmuni
Pāṭiheraṃ tadākāsi dassayanto sadevake.
8. Tadā devamanussānaṃ tamhi dhammappakāsane
Navutikoṭisahassāni tariṃsu sabbasaṃsayaṃ.
9. Yamhi kāle mahāvīro ovadi sakamatrajaṃ
Asītikoṭi sahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahu.
10. Sannipātā tayo āsuṃ nāradassa mahesino
Koṭisatasassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo.
11. Yadā buddho buddhaguṇaṃ sanidānaṃ pakāsayi
Navutikoṭisahassāni samiṃsu vimalā tadā.
1. Āmuttamālyābharaṇo-sīmu. [PTS. 2.] Tatrāsi-sīmu.
Āmuttamalyābharaṇo-syā. Tatthāpi-manupa.
[BJT Page 116] [\x 116/]
12. Yadā cerocano nāgo dānaṃ dadāti satthuno
Tadā samiṃsu jinaputtā asitisatasahassiyo1.
13. Ahaṃ tena samayena jaṭilo uggatāpano,
Antalikkhacaro āsiṃ pañcābhiññāsu pāragū.
14. Tadā'pa'haṃ2 asamasamaṃ sasaṅghaṃ saparijjanaṃ
Annapānena tappetvā candanenā'bhipūjayiṃ.
15. So'pi maṃ buddho3 vyākāsi, nārado loka nāyako
Aparimeyye ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
16. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
17. Ajapālarukkhamūlasmi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
18. Nerañjarāya tiramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
19. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
20. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
21. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
22. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
23. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarānandamātā ca aggā hessantupaṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
1. Asītisatasahassino-syā. 2. Tadāpāhaṃ-machasaṃ, syā, sīmu; manupa.
3. Sambuddho-sīmu.
[BJT Page 118] [\x 118/]
24. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
25. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
26. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ.
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
28. Evameva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[PTS Page 034] [\q 34/]
29. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo bhāvetva1 mānasaṃ
Adhiṭṭhahiṃ vataṃ uggaṃ dasapāramīpūriyā.
30. Nagaraṃ dhaññavatī nāma sudevo nāma khattiyo
Anomā nāma janikā nāradassa mahesino.
31. Navavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Jito vijito vijitā'bhirāmo2 tayo pāsāda muttamā.
32. Ticattārīsasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Vijitasenā3 nāma nārī nanduttaro nāma atrajo.
33. Nimitte caturo disvā pa sā4 gamanena nikkhamī
Sattāhaṃ padhanacariyaṃ5. Acarī lokanāyako.
1. Bhāsetva-sīmu, machasaṃ, syā, bhāsetvā. [PTS.]
2. Jino vijitābhirāmo-machasaṃ, syā.
Jitā vijitā bhūrimā-sīmu. 3. Jitasenā-sīmu. 4. Pāsāda-sīmu. 5. Padhānacāraṃ-machasaṃ, syā.
[BJT Page 120] [\x 120/]
34. Brahmunā yācito santo nārado lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro dhanañjayu'yyāna muttame.
35. Bhaddasālo jitamitto ahesuṃ aggasāvakā
Vāseṭṭho nāmu'paṭṭhāko nāradassa mahesino.
36. Uttarā phaggunī ce'va ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato mahāsono'ti vuccati.
37. Uggarindo ca vasabho ca ahesuṃ aggupaṭṭhakā
Indīvarī ca undī ca1 ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
38. Aṭṭhāsītiratanāni accuggato mahāmuni
Kañcanagghiyasaṃkāso dasasahassī virocati 2.
39. Tassa vyāmappabhā kāyā niddhāvati disodisaṃ
Nirantaraṃ divārattiṃ yojanaṃ pharate tadā3.
40. Na keci tena samayena samantā yojane janā
Ukkā padīpe ujjālenti 4 buddharaṃsena otthaṭā.
41. Navutivassasahassāni ayu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
42. Yathā uḷuhi gaganaṃ vicittaṃ upasobhati
Tathe'va sāsanaṃ tassa arahantehi sobhati.
43. Saṃsārasotaṃ taraṇāya sesake paṭipantake
Dhammasetuṃ daḷhaṃ katvā nibbuto so narāsabho.
44. So'pi buddho asamasamo te'pi khīṇāsavā atulatejā
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
45. Nārado jinavasabho nibbuto sudassane pure
Tatthe'va jinatūpavaro catuyojana'muggato'ti.
Nārada buddhavaṃso navamo.
1. Indāvarī ca caṇḍī ca - machasaṃ. Indavarī ca gaṇḍī ca -syā.
2. Virocatha-sīmu. 3. Disā-sīmu. Sadā-syā, machasaṃ. 4. Ujjalenti-[PTS.]
[BJT Page 122] [\x 122/]
10. Padumuttara buddhavaṃso
[PTS Page 035] [\q 35/]
1. Nāradassa aparena sambuddho dipaduttamo1 padumuttaro nāma jino akkhobho2
sāgarūpamo.
2. Maṇḍakappo'va so āsi yamhi buddho3 ajāyatha
Ussannakusalā janatā tamhi kappe 4 ajāyatha.
3. Padumuttarassa bhagavato paṭhame dhammadesane
Koṭisatasahassānaṃ dhammābhisamayo ahū.
4. Tato parampi vassante tappayante ca pāṇino
Sattatiṃsatasahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Yamhi kāle mahāvīro ānandaṃ upasaṅkami
Pitusantikamupāgantvā ahani 5 amatadundubhiṃ.
6. Āhate 6 amatabherimhi 7 vassante dhammavuṭṭhiyā8
Paññāsasatasahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
7. Ovādako viññāpako tārako sabbapāṇinaṃ
Desanākusalo buddho tāresi janataṃ bahuṃ.
8. Sannipātā tayo āsuṃ padumuttarassa satthuno
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo.
9. Yadā buddho asamasamo vasī vehārapabbate
Navutikoṭisahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
10. Puna cārikaṃ pakkante gāmanigamaraṭṭhato asītikoṭisahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo.
11. Ahaṃ tena samayena jaṭilo nāma raṭṭhiko
Sambuddhapamukhaṃ saṅghaṃ sahattaṃ dussama'dāsa'haṃ.
1. Dvīpaduttamo-sīmu. 2. Akkhobho-mavi. [PTS. 3.] Buddhā-sīmu.
4. Kāle - sīmu. 5. Āhani-machasaṃ. 6. Ahate-sīmu.
7. Dhammabherīmhi-sīmu amatadundubhiṃ [PTS. 8.] Vuṭṭhiyo-sīmu.
[BJT Page 124] [\x 124/]
12. So'pi maṃ buddho1 vyākāsi saṅghamajjhe nisīdiya
Satasahasse ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
13. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato.
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
14. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
15. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
16. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
17. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
19. Khemā uppalavaṇṇā ca aggāhessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthālavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
21. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
22. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
1. Tadā - sīmu.
[BJT Page 126] [\x 126/]
23. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
25. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
26. Tassā'pi vacanaṃ sutvā uttariṃ vatamadhiṭṭhahiṃ
Akāsi'muggaṃ daḷhadhitiṃ dasapāramipūriyā.
27. Vyāhatā1 titthiyā sabbe vimanā dummanā tadā
Na tesaṃ keci paricaranti raṭṭhato nicchubhanti te.
[PTS Page 036] [\q 36/]
28. Sabbe tattha samāgantvā upagañjuṃ2 buddhasantike
Tuvaṃ nātho mahāvīra saraṇaṃ hohi cakkhuma 3.
29. Anukampako kāruṇiko hitesī sabbapāṇinaṃ
Sampatte titthiye sabbe pañcasīle patiṭṭhahi.
30. Evaṃ nirākulaṃ āsi suññakaṃ titthiyehi taṃ
Vicittaṃ arahantehi vasībhūtehi tādihi.
31. Nagaraṃ haṃsavatīnāma4 ānando nāma khattiyo
Sujātā nāma janikā padumuttarassa mahesino.
32. Dasa 5 vassasahassāni agāramajjhaso vasī
Naravāhano yaso vasavatti tayo pāsādamuttamā.
33. Ticattārisasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Vasudattā nāma nārī uttaro nāma atrajo.
34. Nimitte caturo disvā pāsādenā'bhinikkhami
Sattāhaṃ padhānacāraṃ acarī purisuttamo.
1. Byāhatā-machasaṃ. 2. Upagacchuṃ-sīmu, [PTS. 3.] Cakkhumā-sīmu.
4. Hemavatī-sīmu. 5. Navaṃ-manupa,
[BJT Page 128] [\x 128/]
35. Brahmunā yācito santo padumuttaro vināyako1
Vatti cakkaṃ mahāvīro mīthiluyyānamuttame.
36. Devalo ca sujāto ca ahesuṃ aggasāvakā
Sumano nāmupaṭṭhāko padumuttarassa satthuno2.
37. Amitā asamā veva ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato salalo'ti pavuccati.
38. Vitiṇṇo ceva tisso ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Hatthā ceva vicittā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
39. Aṭṭhapaññāsaratanaṃ3 accuggato mahāmuni
Kañcanagghiya 4 saṃkāso dvattiṃsavaralakkhaṇo.
40. Kuḍḍā kavāṭā bhittī ca rukkhā nagasiluccayā
Na tassā'varaṇaṃ atthi samantā dvādasayojane.
41. Vassasatasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
42. Santāretvā bahujanaṃ chinditvā sabbasaṃsayaṃ
Jalitvā aggikkhandho'va nibbuto so sasāvako.
43. Padumuttaro jino buddho nandārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa 5 thūpavaro dvādasubbedha yojano'ti.
Padumuttarabuddhavaṃso dasamo.
1. Padumuttaranāyako-manupa. 2. Mahesino-mavi. [PTS. 3.] Aṭṭhapaṇṇasaṃ-machasaṃ.
4. Kañcanagghika-sīmu. 5. Tatthevassa-machasaṃ.
[BJT Page 130] [\x 130/]
11. Sumedha buddhavaṃso
[PTS Page 037] [\q 37/]
1. Padumuttarassa aparena sumedho nāma nāyako
Durāsado uggatejo sabbalokuttamo1 muni.
2. Pasannanetto sumukho brahā uju patāpavā hitesī sabbasattānaṃ bahū mocesi bandhanā.
3. Yadā buddho pāpuṇitvā kevalaṃ bodhimuttamaṃ
Sudassanamhi nagare dhammacakkaṃ pavattayi,
4. Tassābhisamayā tīṇi ahesuṃ dhammadesane
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
5. Punāparaṃ kumbhakaṇṇaṃ yakkhaṃ so damayī jino navuti koṭisahassānaṃ dutiyābhi
samayo ahū.
6. Punāparaṃ amitayaso catusaccaṃ pakāsayi
Asīti koṭisahassānaṃ tatiyābhisamayo ahu.
7. Sannipātā tayo āsuṃ sumedhassa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna'tādinaṃ2.
8. Sudassanaṃ nagaravaraṃ upagañchi jino yadā
Tadā khīṇāsavā bhikkhū samiṃsu satakoṭiyo.
9. Punāparaṃ devakūṭe bhikkhūnaṃ kaṭhinatthate
Tadā navuti koṭīnaṃ dutiyo āsi samāgamo.
10. Punāparaṃ dasabalo yadā carati cārikaṃ
Tadā asītikoṭīnaṃ tatiyo āsi samāgamo.
11. Ahaṃ tena samayena uttaro nāma māṇavo
Asītikoṭiyo mayhaṃ ghare sannivitaṃ dhanaṃ.
1. Lokuttaro-sīmu. 2. Cittānatādinaṃ-manupa,
[BJT Page 132] [\x 132/]
12. Kevalaṃ sabbaṃ datvāna sasaṅghe lokanāyake1
Saraṇaṃ tassu'pāgañjiṃ pabbajjañcā'bhirocayi 2.
13. So'pi maṃ buddho3 vyākāsi karonto anumodanaṃ
Tiṃsakappasahassamhi ayaṃ buddho bhavissati.
14. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
15. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tatthapāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
16. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
17. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
18. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmupaṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
20. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvakā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
21. Citto ca hatthālavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
22. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
23. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasantī ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
1. Sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ - [PTS. 2.] Abhirocayi - [PTS. 3.] Tadā - mavi.
[BJT Page 134] [\x 134/]
24. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
25. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
26. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramī pūriyā.
28. Suttantaṃ vinayañcāpi navaṅgaṃ satthusāsanaṃ
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna sobhahiṃ jinasāsanaṃ.
[PTS Page 038] [\q 38/]
29. Tattha'ppamatto viharanto nisajjaṭṭhānacaṅkame
Abhiññāsu pāramiṃ gantvā brahmalokamagañcha'haṃ. 1
30. Sudassanaṃ nāma nagaraṃ sudatto nāma khattiyo
Sudattā nāma janikā sumedhassa mahesino.
31. Navavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Sucandanaka koñca sirivaḍḍhā2 tayo pāsāda muttamā.
32. Ti soḷasasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sumanā nāma sā nārīpunabba sumitte 3 nāma atrajo.
33. Nimitte caturo disvā hatthiyānena nikkhami
Anūnakaṃ aṭṭhamāsaṃ4 padhānaṃ padahī jino.
34. Brahmunā yācito santo sumedho lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro sudassanuyyānamuttame.
35. Saraṇo sabbakāmo ca ahesuṃ aggasāvakā
Sāgaro nāmupaṭṭhāko sumedhassa mahesino.
1. Brahmalokamagacchahaṃ-sīmu.
2. Sucanda kañcana sirivaḍḍhā-machasaṃ.
Sugandho kañcano sirivaḍḍho-syā.
3. Punabbasu-machasaṃ.
Punabbo-syā.
4. Aḍḍhamāsaṃ-machasaṃ, manupa.
[BJT Page 136] [\x 136/]
36. Rāmā ceva surāmā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato mahānīpoti1 vuccatī.
37. Uruvelo ca yasavo ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Yasodharā sirimā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
38. Aṭṭhāsīti ratanāni accuggato mahāmuni
Obhāsesi 2 disā sabbā cando tārāgaṇe 3 yathā.
39. Cakkavattimaṇi nāma yathā tapati yojanaṃ
Tathe'va tassa ratanaṃ samantā pharati yojanaṃ.
40. Navutivassasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
41. Tevijjachaḷabhiññehi balappattehi tādihi
Samākulamidaṃ āsi arahantehi sādhuhi 4.
42. Te'pi sabbe amitayasā vippamuttā nirūpadhī
Ñāṇālokaṃ dassayitvā nibbutā te mahāyasā.
43. Sumedho jinavaro buddho medhārāmamhi nibbuto
Dhātuvitthārikaṃ āsi tesu tesu padesato'ti.
Sumedha buddhavaṃso.
1. Nimboti-sīmu, nimbarukkhoti-syā. 2. Pahāseti-mavi, obhāseti-syā.
3. Tāragaṇe-mavi. 4. Tādihi [PTS.] Sāsanaṃ-syā.
[BJT Page 138] [\x 138/]
12. Sujāta buddhavaṃso
[PTS Page 039] [\q 39/]
1. Tatthe'va maṇḍakappamhi sujāto nāma nāyako
Sīhahanu'sabhakkhandho appameyyā durāsado.
2. Cando'ca vimalo suddho sataraṃsī'ca patāpavā1
Evaṃ sobhati sambuddho jalanto siriyā sadā2.
3. Pāpuṇitvāna sambuddho kevalaṃ bodhimuttamaṃ
Sumaṅgalamhi nagare dhammakkaṃ pavattayī.
4. Desente pavaraṃ dhammaṃ sujāte lokanāyake
Asītikoṭi abhisamiṃsu paṭhame dhammadesane.
5. Yadā sujāto amitayaso deve vassaṃ upāgamī
Sattatiṃsasahassānaṃ dutiyābhisamayo ahū.
6. Yadā sujāto asamasamo upagañchi 3 pitusantikaṃ
Saṭṭhisatasahassānaṃ tatiyābhisamayo ahū.
7. Sannipātā tayo āsuṃ sujātassa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittānatādinaṃ.
8. Abhiññābalattānaṃ appattānaṃ4 bhavābhave
Saṭṭhisatasahassāni 5 paṭhamaṃ sannipatiṃsu te.
9. Punāparaṃ sannipāte tidīvorohane jine
Paññāsasatasahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
10. Upasaṅkamanto naravasabhaṃ6 tassa yo aggasāvako
Catūhi sata sahassehi sambuddhaṃ upasaṅkami.
1. Tāpavā- sīmu. 2. Pahā-sīmu. 3. Upagacchi-sīmu, manupa.
4. Appamattānaṃ-sīmu.
Appavattā, -pu.
5. Saṭṭhisata sahassānaṃ-sīmu. 6. Narāsabhaṃ-machasaṃ, naramusabhaṃ-syā.
[BJT Page 140] [\x 140/]
11. Ahaṃ tena samayena catudīpamhi issaro
Antalikkhacaro āsiṃ cakkavatti mahabbalo
12. Loke acchariyaṃ disvā abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ
Upagantvāna candiṃ so sujātaṃ lokanāyakaṃ.
13. Catudīpe mahārajjaṃ ratane satta uttame
Buddhe niyyādayitvāna pabbajiṃ tassa santike.
14. Arāmikā jānapadā1 uṭṭhānaṃ paṭipiṇḍiya 2 upanenti bhikkhusaṅghassa paccayaṃ
sayanāsanaṃ.
15. So'pi maṃ buddho3 vyākāsi dasasahassimhi issaro ti sakappasahassamhi ayaṃ buddho
bhavissati.
16. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
17. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato.
Tattha pāyāsamaggayha nerañjamupehiti.
18. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino.
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
19. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
20. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
21. Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmupaṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
22. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
23. Citto ca hatthālavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
1. Janapade-sīmu, syā. 2. Paṭipiṇḍiyaṃ-[PTS. 3.] Tadā -mavi.
[BJT Page 142] [\x 142/]
24. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
25. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
26. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
28. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[PTS Page 040] [\q 40/]
29. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo bhāsaṃ janesa'haṃ
Adhiṭṭhāhiṃ vataṃ uggaṃ dasapāramīpūriyā.
30. Suttantaṃ vinayañcā'pi navaṅgaṃ satthusāsanaṃ
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
31. Tattha'ppamatto viharanto brahmaṃ bhāvetva bhāvanaṃ
Abhiññāpāramiṃ gantvā brahmalokamagacchahaṃ.
32. Sumaṅgalaṃ nāma nagaraṃ uggato nāma khattiyo
Mātā pabhāvatī nāma sujātassa mahesino.
33. Navavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Sirī upasirī nandā tayo pāsādamuttamā.
34. Tevisatisahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sirinandā nāma nārī upaseno nāma atrajo.
35. Nimitte caturo disvā assayānena nikkhami
Anūnanavamāsāni padhānaṃ padahī jino.
* Bhīyyobhāvetva mānasaṃ
9 Buddhavaṃso 26 gā.
[BJT Page 144] [\x 144/]
36. Brahmunā yācito nanto sujāto loka nāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro sumaṅgalū'yyānamuttame.
37. Sudassano ca devo1 ca ahesuṃ aggasāvakā
Nārado nāmupaṭṭhāko sujātassa mahesino.
38. Nāgā ca nāgasamālā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato mahāvelū'ti vuccati.
39. So ca rukkho jātaruciro2 acchiddo hoti pattako3
Ujuvaṃso brahā hoti dassanīyo manoramo.
40. Ekakkhandho pavaṭṭhitvā4 tato sākhā pabhijjatha 5
Yathā subaddho morahattho evaṃ sobhati so dumo.
41. Na tassa kaṇṭakā6 honti nā'pi chiddaṃ mahā ahu
Vitthiṇṇasākho aviralo sandacchāyo manoramo.
42. Sudatto ceva citto ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Subhaddā ceva padumā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
43. Paññāsa ratano āsi uccattanena 7 so jino sabbākāravarūpeto sabbaguṇamupāgato.
44. Tassappabhā asamasamā niddhāvati samantato
Appamāṇo atuliyo ca opantehi anūpamo.
45. Navutivassasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
46. Yathāpi sāgare ūmī gagane tārakā yathā
Evaṃ tadā pāvacanaṃ arahantehi cittitaṃ8.
[PTS Page 041] [\q 41/]
47. So ca buddho asamasamo guṇāni ca tāni atuliyāni
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
48. Sujāto jinavaro buddho sīlārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa cetiyo tīṇi gāvuta muggato'ti.
Sujāta buddhavaṃso dvādasamo.
1. Sudevo-sīmu. 2. Ghanaruciro-sīmu.
Ghanakkhandho-syā, machasaṃ. 3. Chaddaṃ hoti parittakaṃ-pu.
Acchaddo hoti pattiko-machasaṃ.
4. Pavaḍḍhetvā-sīmu, -[PTS. 5.] Pahijjati-mavi. Abhijjati-sīmu. 6. Kaṇḍakā-sīmu. 7.
Uccatarena-sīmu. 8. Vicittikaṃ-[PTS.]
[BJT Page 146] [\x 146/]
13. Piyadassī buddhavaṃso
1. Sujātassa aparena sayambhū1 loka nāyako
Durāsado asamasa piyadassī mahāyaso.
2. So'pi buddho amitayaso ādicco'va virocati
Nihantvāna tamaṃ sabbaṃ2 dhammacakkaṃ pavattayī.
3. Tassā'pi atulatejassa ahesuṃ abhisamayā tayo
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Sudassano devarājā micchādiṭṭhima' rocayī
Tassa diṭṭhiṃ vinodento satthā dhamma ma' desayī.
5. Janasannipāto atulo mahāsannipatī tadā
Navutikoṭisahassānaṃ dutiyābhisamayo ahū.
6. Yadā doṇamukhaṃ hatthiṃ vinesi narasārathi
Asītikoṭisahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
7. Sannipātā tayo āsuṃ tassā'pi piyadassino
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo.
8. Tato paraṃ navutikoṭī samiṃsu ekato munī
Tatiye sannipātamhi asītikoṭiyo ahū.
9. Ahaṃ tena samayena kassapo nāma brāhmaṇo
Ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedānapāragū.
10. Tassa dhammaṃ suṇitvāna pasādaṃ janayiṃ ahaṃ
Koṭisatasahassehi saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.
11. Tassa datvāna ārāmaṃ haṭṭho saṃviggamānaso
Sareṇa pañcasīle ca 3 daḷhaṃ katvā samādiyiṃ4
12. So'pi maṃ buddho vyākāsi saṅghamajjhe nisīdiya
Aṭṭhārase kappasate ayaṃ buddho bhavissati.
1. Sambuddho-sīmu. 2. Sabbaṃ tamaṃ nihantvāna-machasaṃ. 3. Saraṇaṃ pañcasīlañca-sīmu.
4. Samādayi-manupa.
[BJT Page 148] [\x 148/]
13. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
14. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
15. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlaṃ hi ehiti.
16. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
17. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
19. Khemaṃ uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā.
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
20. Citto ca hatthālavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassīno.
21. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
22. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
23. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhātitthe hahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
[PTS Page 042] [\q 42/]
25. Evame'va mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[BJT Page 150] [\x 150/]
26. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsi dasapāramīpūriyā.
27. Sudhaññaṃ nāma nagaraṃ sudatto nāma khattiyo
Sucandā nāma1 janikā piyadassissa satthuno.
28. Nava vassa sahassāni agāramajjhaso vasī
Sunimmalavimalagiribrahā2 tayo pāsādamuttamā.
29. Tettiṃsatisahassāni nāriyo samalaṅkatā
Vimalā nāma nārī ca kañcanāvelo3 nāma atrajo.
30. Nimitte caturo disvā rathayānena nikkhami
Chamāsaṃ padhānacāraṃ acarī purisuttamo.
31. Brahmunā yācito santo piyadassī mahāmuni
Vatti cakkaṃ mahāvīro usabhuyyāne manorame
32. Pālito sabbadassī 4 ca ahesuṃ aggasāvakā
Sobhito nāmupaṭṭhāko piyadassissa satthuno.
33. Sujātā dhammadinnā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato kakudho'ti pavuccati.
34. Sandhako5 dhammako6 ceva ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Visākhā7 dhammadinnā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
35. So'pi buddho amitayaso dvattiṃsavaralakkhaṇo
Asītihatthamubbedho sālarājā'va dissati.
36. Aggīcanda suriyānaṃ natthi tādisikā pabhā
Yathā ahu 8 pabhā tassa asamassa mahesino.
37. Tassā'pi devadevassa āyu tāvatakaṃ ahū
Navutivassasahassāni loke aṭṭhāsi cakkhumā.
38. So'pi buddho asamasamo yugāni'pi tāni atuliyāni
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
39. So piyadassī munivaro assatthārāmamhi nibbuto
Tattheva tassa jinathūpo tīṇi yojana muggato'ti.
Piyadassī buddhavaṃso terasamo.
1. Candānamāsi-machasaṃ, 2. Giriguhā-machasaṃ. 3. Kañcanacelo-sīmu.
4. Piyadassī-sīmu, manupa. 5. Santako-sīmu. 6. Dhammiko-sīmu.
Sandako-syā. 7. Visikho-sīmu. 8. Āsuṃ-mavi.
[BJT Page 152] [\x 152/]
14. Atthadassī buddhavaṃso
[PTS Page 043] [\q 43/]
1. Tatthe'va maṇḍakappamhi atthadassī narāsabho1
Mahā tamaṃ nihantvāna patto sambodhimuttamaṃ.
2. Brahmunā yācito santo dhammacakkaṃ pavattayī
Amatena tappayī lokaṃ dasasahassī sadevakaṃ.
3. Tassā'pi lokanāthassa ahesuṃ abhisamayā tayo
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamābhisamayo ahū.
4. Yadā buddho atthadassī carati devacārikaṃ
Koṭisatasahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Punāparaṃ yadā buddho desesi pitusantike
Toṭisatasahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
6. Sannipātā tayo āsuṃ tassā'pi ca mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna'tādinaṃ.
7. Aṭṭhanavutisahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo
Aṭṭhāsītisahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
8. Aṭṭhasattatisahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Anupādāvimuttānaṃ vimalānaṃ mahesinaṃ.
9. Ahaṃ tena samayena jaṭilo uggatāpano
Susīmo2 nāma nāmena mahiyā seṭṭhasammato
10. Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ padumaṃ pāricchattakaṃ
Devalokā haritvāna 3 sambuddhaṃ abhipūjayiṃ.
11. Sopi maṃ buddho4 vyākāsi atthadassī mahāmuni
Aṭṭhāraso kappasate ayaṃ buddho bhavissati.
1. Mahāyaso-mavi. 2. Supino-manupa, susimo-[PTS. 3.] Devalokato ā haritvā. 4. Tadā-bu. A.
[BJT Page 154] [\x 154/]
12. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
13. Ajapālarukkhamulasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
14. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
15. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi brajjhissati mahāyaso.
16. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
17. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nā'mupaṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
18. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
19. Citto ca hatthālavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassa sataṃ tassa gotamassa yasassino.
20. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
21. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
22. Yadimassa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
23. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhātitthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
24. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcami'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[BJT Page 156] [\x 156/]
25. Tassā'pi vacanaṃ sutvā haṭṭho saṃviggamānaso
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
26. Sobhanaṃ nāma nagaraṃ sāgaro nāma khattiyo
Sudassanā nāma janitā atthadassissa satthuno.
27. Dasavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Amaragirisuragirigirivāhanā1 tayo pāsādamuttamā.
28. Tettiṃsatisahassāni 2 nāriyo samalaṅkatā
Visākhā nāma sā nārī selo3 nāmā'si atrajo.
[PTS Page 044] [\q 44/]
29. Nimitte caturo disvā assayānena nikkhamī
Anunaaṭṭhamāsāni padhānaṃ padahī jino.
30. Brahmunā yācito santo atthadassī mahāyaso
Vatti cakkaṃ mahāvīro anomuyyāne narāsabho.
31. Santo ca upasanto ca ahesuṃ aggasāvakā
Abhayo nāmu'paṭṭhāko atthadassissa satthuno.
32. Dhammā ce'va sudhammā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato campako'ti pavuccati.
33. Nakulo ca nisabho ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Makilā ca sunandā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
34. So'pi buddho asamasamo asīti ratanuggato4
Sobhati sālarājā'va uḷurājā'va pūrito.
35. Tassa pākatikā raṃsī 5 anekasatakoṭiyo
Uddhaṃ adho dasadisā pharanti yojanaṃ tadā6.
36. So'pi buddho narāsabho sabbasattu'ttamo muni
Vassasatasahassāni loke aṭṭhāsi cakkhumā.
37. Atulaṃ dassetvā obhāsaṃ virocetvā sadevake
So'pi aniccataṃ patto yatha'ggu'pādānasaṅkhayā.
38. Atthadassī jinavaro anomārāmamhi nibbuto
Dhātuvitthārikaṃ āsi tesu tesu padesato'ti.
Atthadassī buddhavaṃso cuddasamo.
1. Aparagirisugirivāhano-machasaṃ. 2. Tettisaṃca-sīmu. 3. Sono-sīmu. Seno-[PTS. 4.]
Buddhavaṃse 26 gā. 6. Sadā-machasaṃ.
[BJT Page 158] [\x 158/]
15. Dhammadassī buddhavaṃso
[PTS Page 045] [\q 45/]
1. Tatthe'va maṇḍakappamhi dhammadassī mahāyaso
Tama'ndhakāraṃ vidhametvā atirocati sadevake.
2. Tassā'pi atulatejassa dhammacakkappavattane
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamā'bhi samayo ahū.
3. Yadā buddho dhammadassī vinesi sañjayaṃ isiṃ
Tadā navutikoṭīnaṃ dutiyā'bhisamayo ahu.
4. Yadā sakko upagañji sahapariso1 vināyakaṃ
Tadā asīti koṭīnaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
5. Tassā'pi devadevassa sannipātā tayo ahū 2
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna' tādinaṃ.
6. Yadā buddho dhammadassī saraṇe vassaṃ upāgamī
Tadā koṭisahassānaṃ3 paṭhamo āsi samāgamo.
7. Punā'paraṃ yadā buddho devato eti mānusaṃ4
Tadā'pi satakoṭīnaṃ dutiyo āsi samāgamo.
8. Punā'paraṃ yadā buddho pakāsesi dhute guṇe
Tadā asīti koṭīnaṃ tatiyo āsi samāgamo.
9. Ahaṃ tena samayena sakko āsiṃ purindade
Dibbena gandhamālena 5 turiyena abhipūjayiṃ.
10. So'pi maṃ buddho vyākāsi devamajjhe nisīdiya
Aṭṭhārase kappasate ayaṃ buddho bhavissati.
11. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkakārikaṃ.
12. Ajapālarukkhamūlasmiṃ nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
1. Sapariso-sīmu, machasaṃ. 2. Āsuṃ-mavi, ahuṃ-machasaṃ.
3. Koṭisatasahassānaṃ-sīmu, machasaṃ. 4. Mānuse-sīmu,
5. Dibbagandhenamālena-manupa.
[BJT Page 160] [\x 160/]
13. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
14. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
15. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
16. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
17. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
18. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
19. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
20. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
21. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
22. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
23. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
25. Saraṇaṃ nāma nagaraṃ saraṇo nāma khattiyo
Sunandā nāma janikā dhammadassissa satthuno.
[BJT Page 162] [\x 162/]
26. Aṭṭha vassasahassāni agāramajjhaso vasī arajo virajo sudassano tayo pāsādamuttamā.
27. Ticattārīsasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Vicatolī nāma nārī atrajo puññavaḍḍhano.
[PTS Page 046] [\q 46/]
28. Nimitte caturo disvā pāsādenā'bhinikkhami
Sattāhaṃ padhānacāraṃ acarī purisuttamo.
29. Brahmunā yācito santo dhammadassī narāsabho
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāye naruttame.
30. Padumo phussadevo ca ahesuṃ aggasāvakā
Sunento nāmu'paṭṭhāko dhammadassissa satthuno.
31. Khemā ca saccanāmā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato bimbijālo1 ti vuccati.
32. Subhaddo kaṭisabho ceva ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Sāliyā ca valiyā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
33. So'pi buddho asamasamo asītihatthamuggato
Atirocati tejena dasasahassimhi dhātuyā.
34. Suphullo sālarājāva vijjū'va gagane yathā
Majjhantike va suriyo evaṃ so upasobhatha 2.
35. Tassā'pi atulatejassa samakaṃ āsi jīvitaṃ
Vassasatasahassāni loke aṭṭhāsi cakkhumā.
36. Obhāsaṃ dassayitvāna vimalaṃ katvāna sāsanaṃ
Ravicando va gagane nibbuto so sasāvako'ti.
37. Dhammadassī mahāvīro kesārāmamhi 3 nibbuto
Tatthe'va'ssa 4 thūpavaro tiyojana samuggatoti.
Dhammadassī buddhavaṃso paṇṇarasamo.
1. Bimbajālo-sīmu, 2. Upasobhittha-[PTS. 3.] Sālārāmamhi-machasaṃ.
4. So-sīmu. [PTS.]
[BJT Page 164] [\x 164/]
16. Siddhattha buddhavaṃso
[PTS Page 047] [\q 47/]
1. Dhammadassissa aparena siddhattho lokanāyako1
Nihanitvā tamaṃ sabbaṃ suriyo abbhuggato yathā2
2. So'pi patvāna sambodhiṃ3 santārento4 sadevakaṃ
Abhivassi dhammameghenana nibbāpento sadevakaṃ.
3. Tassā'pi atulatejassa ahesuṃ abhisamayā tayo
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahu.
4. Punā'paraṃ bhīmarathe 5 yadā ahani dundubhiṃ6
Tadā navutikoṭīnaṃ dutiyā'bhi samayo ahu.
5. Yadā buddho dhammaṃ desesi vehāre so puruttame
Tadā navuti koṭīnaṃ tatiyā'bhisamayo ahu.
6. Sannipātā tayo āsuṃ tasmi'mpi dīpaduttame
Khīṇāsavānaṃ vamalānaṃ santacittāna'tādinaṃ.
7. Koṭisatānaṃ navutīnaṃ asītiyā ca koṭīnaṃ
Ete āsuṃ tayo ṭhānā vimalānaṃ samāgame.
8. Ahaṃ tena samayena maṅgalo nāma tāpaso
Uggatejo duppasaho abhiññābalasamāhito.
9. Jambuto phalamā'netvā7 siddhatthassa adāsa'haṃ
Paṭiggahetvā sambuddho idaṃ vacana'mabruvi.
10. Passatha imaṃ tāpasaṃ jaṭilaṃ uggatāpanaṃ
Catunavute ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
11. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
12. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehitī.
1. Nāmanāyako-sīmu. 2. Suriyovabbhuggato tadā-mavi. 3. Sambuddhaṃ-sīmu.
4. Santāretvā-mavi. 5. Bhīmaraṭṭho-sīmu, [PTS] syā.
6. Yadiāhanidundubhiṃ-[PTS. 7.] Phalamāhatvā-sīmu. [PTS.]
[BJT Page 166] [\x 166/]
13. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
14. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
15. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
16. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
17. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
18. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
19. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
20. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
21. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
22. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
23. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
25. Vehāraṃ nāma nagaraṃ udeno nāma khattiyo
Suphassā nāma janikā siddhatthassa mahesino.
[BJT Page 168] [\x 168/]
26. Dasavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Kokāsuppalakokanadā tayo pāsādamuttamā.
27. Tisoḷasasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sumanā nāma sā nārī anupamo nāma atrajo.
28. Nimitte caturo disvā sivikāyānena nikkhami
Anūnadasamāsāni padhānaṃ padahī jino.
[PTS Page 048] [\q 48/]
29. Brahmunā yācito santo siddhattho lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāye naruttamo. 1
30. Sambalo ca sumitto ca ahesuṃ aggasāvakā
Revato nāmu'paṭṭhāko siddhatthassa mahesino.
31. Sīvalā ca surāmā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato kaṇikāroti vuccati.
32. Suppiyo ca samuddo ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Rammā ceva surammā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
33. So buddho saṭṭhī ratanaṃ ahosi nabhamuggato,
Kañcanagghiya 2 saṃkāso dasasahassī virocati.
34. So'pi buddho asama samo atulo appaṭipuggalo
Vassasatasahassāni loke aṭṭhāsi cakkhumā.
35. Vipulaṃ3 pabhaṃ dassayitvā pupphāpetvāna sāvake
Vilāsetvā ca samāpatyā4 nibbuto so sāsavako.
36. Siddhattho munivaro buddho anomārāmamhi nibbuto
Tatthe'va'ssa thūpavaro catuyojanamuggato'ti.
Siddhattha buddhavaṃso soḷasamo.
1. Puruttame-sīmu. 2. Kañcanagsika-sīmu. 3. Vimalaṃ-sīmu. 4. Samāpattiyā-sīmu. [PTS]
[BJT Page 170] [\x 170/]
17. Tissa buddhavaṃso
1. Siddhattha aparena assamo appaṭipuggalo
Anantatejo1 amitayaso tisso lokagganāyako.
2. Tama'ndhakāraṃ vidhametvā obhāsetvā sadevakaṃ2
Anukampako mahā vīro loke uppajji cakkhumā.
3. Tassā'pi atulā iddhi atulaṃ sīlaṃ samādhi ca
Sabbattha pāramiṃ gantvā dhammacakkaṃ pavattayī.
4. So buddho dasasahassimhi viññāpesi giraṃ suciṃ
Koṭisatāni abhisamiṃsu paṭhame dhammadesane.
5. Dutiyo navutikoṭīnaṃ3 tatiyo saṭṭhikoṭiyo4
Bandhanāto5 pamocesi 6 sampatte naramarū tadā.
6. Sannipātā tayo āsuṃ tisse lokagganāyake
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna tādinaṃ.
7. Khīṇāsavasatasahassānaṃ7 paṭhamo āsi samāgamo
Navuti sata sahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
[PTS Page 049] [\q 49/]
8. Asīti satasahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ pupphitānaṃ vimuttiyā.
9. Ahaṃ tena samayena sujāto nāma khattiyo
Mahābhogaṃ chaḍḍhayitvā pabbajiṃ isipabbajaṃ.
10. Mayi pabbajite sante uppajji lokanāyako
Buddho'ti saddaṃ sutvāna pīti me upapajjatha.
11. Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ padumaṃ pāricchattakaṃ
Ubho hatthehi paggayha dhunamāno upāgamiṃ.
1. Anantasīlo-mavi. [PTS. 2.] Sadevake-mavi. 3. Dutiye navutikoṭiyo-sīmu.
4. Tatiyo satta koṭiyo-sīmu. 5. Bandhanāso-sīmu. 6. Vimocesi-[PTS.]
7. Khīṇāsava sahassānaṃ-sīmu.
[BJT Page 172] [\x 172/]
12. Cātuvaṇṇaparivutaṃ tissaṃ lokagganāyakaṃ
Tama'haṃ pupphaṃ gahetvāna matthake dhārayiṃ jinaṃ.
13. So'pi buddho1 vyākāsi janamajjhe nisīdiya
Dvenavute ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
14. Ahū kapilavhayā rammaṃ nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
15. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tatthapāyāsamaggayha nerañjaramupehitī.
16. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
17. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
18. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
20. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
21. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
22. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
23. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
1. Tadā-sīmu.
[BJT Page 174] [\x 174/]
24. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
25. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
26. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
28. Khemakaṃ nāma nagaraṃ janasandho nāma khattiyo
Padumā nāma janikā tissassa ca mahesino.
29. Sattavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Guhā selanāri nisabhā tayo pāsāda muttamā.
30. Samatiṃsa sahassāni nāriyo samalaṅkatā
Subhaddā nāma sā nāri ānando nāma atrajo.
31. Nimitte caturo disvā assayānena nikkhami
Anūnakaṃ aṭṭhamānaṃ padhānaṃ padahī jino.
32. Brahmunā yācito santo tisso lokagganāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro yasavatīdāyamuttame.
33. Brahmadevo ca udayo ca ahesuṃ aggasāvakā
Samaṅgo1 nāmupaṭṭhāko tissassa ca mahesino.
34. Phussā ce'vā ca sudattā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato asano'ti pavuccati.
35. Sambalo ca sirī 2 ceva ahesuṃ aggupaṭṭhakā
Kisāgotamī upasenā ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
1. Samāho-mavi, samago-syā, sumaṅgalo. 2. Sirimā-machasaṃ. -Sīmu.
[BJT Page 176] [\x 176/]
36. So'pi buddho saṭṭhiratano ahu uccattane1 jino
Anupamo asadiso himavā viya dissati.
37. Tassā'pi atulatejassa āyu āsi anuttaro
Vassasatasahassāni loke aṭṭhāsi cakkhumā.
38. Uttamaṃ pavaraṃ seṭṭhaṃ anubhātvā maihāyasaṃ
Jalitvā aggikkhandho'va nibbuto so sasāvako.
[PTS Page 050] [\q 50/]
39. Valāhakova anilena suriyena viya ussāvo
Andhakārova dīpena nibbuto so sasāvako.
40. Tisso jinavaro buddho nandārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa jinathūpo tīṇi yojanamussito'ti.
Tissa buddhavaṃso sattarasamo.
1. Uccatarena - sīmu.
[BJT Page 178] [\x 178/]
18. Phussa buddhavaṃso
1. Tatthe'va maṇḍakappamhi ahu satthā anuttaro
Anupamo asadiso1 phusso lokagganāyako.
2. So'pi sabbaṃ tamaṃ hantvā vijaṭetvā mahājaṭaṃ
Sadevakaṃ tappayanto abhivassī amatambunā.
3. Dhammacakkaṃ pavattente phusse nakkhattamaṅgale
Koṭisatasahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Navutisatasahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū
Asītisatasahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
5. Sannipātā tayo āsuṃ phussassa'pi mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna'tādinaṃ.
6. Saṭṭhisatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo
Paññāsasatasahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
7. Cattārīsasatasahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Anupādā vimuttānāṃ vocchinnapaṭisandhinaṃ.
8. Ahaṃ tena samayena vijitāvi nāma khattiyo
Chaḍḍayitvā2 mahārajjaṃ pabbajiṃ tassa santike.
9. So'pi maṃ buddho vyākāsi phusso lokagganāyako
Ito dve navuti 3 kappe ayaṃ buddho bhavissati.
10. Ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
11. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjaramupehiti.
1. Asamasamo-sīmu. 2. Jāḍḍayitvāna-sīmu. 3. Dvānavrate-mavi, dvenavute-sīmu.
[BJT Page 180] [\x 180/]
12. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamhi ehiti.
13. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
14. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
15. Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
16. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
17. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
18. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
19. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
20. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
21. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajhiya
Heṭṭhā titthe1 gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
22. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi'maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
23. Tassā'pi vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
24. Suttantaṃ vinayañcā'pi navaṅgaṃ satthusāsanaṃ
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
1. Titthaṃ -mua.
[BJT Page 182] [\x 182/]
[PTS Page 051] [\q 51/]
25. Tatthappa'matto viharanto brahmaṃ bhāvetva1 bhāvanaṃ
Abhiññāsu pāramiṃ gantvā brahmaloka' magaccha'haṃ.
26. Kāsikaṃ nāma nagaraṃ jayaseno nāma khattiyo
Sirimā nāma janikā phussa'ssāpi mahesino.
27. Navavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Garuḷapakkhahaṃsasuvaṇṇahārā2 tayo pāsādamuttamā.
28. Tīṇidasasahassāni 3 nāriyo samalaṅkatā
Kisāgotamī nāma nāri anupamo4 nāma atrajo.
29. Nimitte caturo disvā hatthiyānena nikkhami
Chamāsaṃ padhānacāraṃ acarī purisuttamo.
30. Brahmunā yācito santo phusso lokagganāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāye naruttamo.
31. Surakkhito5 dhammaseno ca ahesuṃ aggasāvakā
Sabhiyo nāmu'paṭṭhāko phussassa ca mahesino.
32. Cālā ca upacālā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato āmaṇḍo'ti pavuccati.
33. Dhanañjayo visākho ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Padumā ce'va nāgā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
34. Aṭṭhapaññāsaratanaṃ so'pi accuggato muni
Sobhati sataraṃsīva ulurājāva pūrito6.
35. Navutivassasahassāni āyu vijjati tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
36. Ovaditvā bahū satte santāretvā mahājane
So'pi satthā atulayaso nibbuto'so sasāvako7.
37. Phusso jinavaro satthā setārāmamhi 8 nibbuto
Dhātuvitthārikaṃ āsī tesu tesu padesato'ti.
Phussa buddhavaṃso aṭṭhārasamo.
1. Bhāvetvā-[PTS. 2.] Garuḷapakkhahaṃsasuvaṇṇabhārā- machasaṃ. Garuḷa haṃsa
suvaṇṇatārā- syā.
3. Tevīsatisahassāni-sīmu. 4. Ānando-sīmu. 5. Sukhito-sīmu.
6. Uḷurajāva pūjito-mavi. 7. Nibbutovasasāko-mavi.
8. Sotārāmamhi-sīmu, senāramamhi-syā-machasaṃ.
[BJT Page 184] [\x 184/]
19. Vipassī buddhavaṃso
[PTS Page 052] [\q 52/]
1. Phussassa ca aparena sambuddho dipaduttamo
Vipassī nāma nāmena loke uppajji cakkhumā1.
2. Avijjaṃ sabbaṃ padāletvā patto sambodhimuttamaṃ
Dhammacakkaṃ pavattetuṃ pakkāmi bandhumatiṃ puraṃ.
3. Dhammacakkaṃ pavattetvā ubho bodhesi nāyako
Gaṇanāya na vattabbo paṭhamā'bhisamayo ahu.
4. Punāparaṃ amitayaso tattha saccaṃ pakāsayi
Caturāsīti sahassānaṃ dutiyā'bhīsamayo ahū.
5. Caturāsīti sahassāni sambuddhaṃ anupabbajuṃ
Tesamārāmapattānaṃ dhammaṃ desesi cakkhumā.
6. Sabbākārena bhāsato sutvā upanisādino2
Te'pi dhammaṃ varaṃ gantvā tatiyā'bhisamayo ahū.
7. Sannipātā tayo āsuṃ vipassissa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittānatādinaṃ.
8. Aṭṭhasaṭṭhisatasahassānaṃ3 paṭhamo āsi samāgamo
Bhikkhusatasahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
9. Asītibhikkhusahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Tattha bhikkhugaṇamajjhe sambuddho atirocati.
10. Ahaṃ tena samayena nāgarājā mahiddhiko
Atulo nāma nāmena puññavanto jutindharo.
11. Nekānaṃ nāgakoṭīnaṃ parivāretvāna'haṃ tadā
Vajjento' dibbaturiyehi lokajeṭṭhaṃ upāgamiṃ.
1. Nāyako-sīmu. 2. Bhāsate sutvā upanissa jine-sīmu. 3. Aṭṭhasaṭṭhisahassānaṃ-sīmu.
[BJT Page 186] [\x 186/]
12. Upasaṅkamitvā sambuddhaṃ vipassiṃ lokanāyakaṃ
Maṇimuttaratanakhacitaṃ sabbābharaṇabhūsitaṃ
Nimantetvā dhammarājassa suvaṇṇapīṭha' madāsahaṃ.
13. So'pi maṃ buddho vyākāsi saṅghamajjhe nisīdiya
Ekanavute ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
14. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
[PTS Page 053] [\q 53/]
15. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjara'mupehiti.
16. Nerañjarānadītīre pāyāsaṃ asati jino,
Paṭiyattavaramaggena bodhimūla'mupehiti.
17. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍamanuttaraṃ
Assatthamūle sambodhiṃ bujjhissati mahāyaso.
18. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
19. Anāsavā vītarāgā1 santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānandonā'mupaṭṭhāko2 upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
20. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
21. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
22. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
1. Vītamalā-sīmu. 2. Ānando nāma nāmena - mavi.
[BJT Page 188] [\x 188/]
23. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭhenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
24. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
25. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
26. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Tassā'haṃ vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasa pāramī puriyā.
28. Nagaraṃ bandhumatī nāma bandhumā nāma khattiyo
Mātā bandhumatī nāma vipassissa mahesino.
29. Aṭṭhavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Nando sunando sirimā tayo pāsādamuttavā.
30. Tivattārīsa sahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sutanā nāma sā nāri samavattakkhandho nāma atrajo.
31. Nimatte caturo disvā rathayānena nikkhamī
Anūnaaṭṭhamāsāni padhānaṃ padahī jino.
32. Brahmunā yāvito santo vipassī lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāyo naruttamo.
33. Khaṇḍo1 ca tissanāmo ca ahesuṃ aggasāvakā
Asoko nāmu'paṭṭhāko vipassissa mahesino.
34. Candā ca candamittā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato pāṭalī'ti pavuccati.
1. Khandho - sīmu.
[BJT Page 190] [\x 190/]
35. Punabbasumitto nāgo ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Sirimā uttarā ceva ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
36. Asīti hatthamubbedho1 vipassī lokanāyako
Pabhā niddhāvati tassa samantā satta yojane.
37. Asīti vassasahassāni āyu buddhassa tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
38. Bahū deve manusse ca bandhanā parimocayī
Maggā' maggañca ācikkhi avasesaputhujjane.
[PTS Page 054] [\q 54/]
39. Ālokaṃ dassayitvāna desetvā2 amataṃ padaṃ
Jalitvā aggikkhandho'va nibbuto so sasāvako.
40. Iddhivaraṃ puññavaraṃ lakkhaṇaṃ ca kusumitaṃ
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
41. Vipassījinavaro buddho3 sumittārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa thūpavaro sattayojana mussito'ti.
Vipassī buddhavaṃso ekūnavīsatimo.
1. Asītihatthubbedho-mavi. 2. Desitvā-sīmu. 3. Dhīro-sīmu.
[BJT Page 192] [\x 192/]
20. Sikhī buddhavaṃso
1. Vipassissa aparena sambuddho dipaduttamo
Sikhīvhayo1 āsi jino asamo appaṭipuggalo.
2. Mārasenaṃ pamadditvā2 patto sambodhimuttamaṃ
Dhammacakkaṃ pavattesi anukampāya pāṇinaṃ.
3. Dhammacakkaṃ pavattente sikhimhi muni puṅgave 3 koṭisatasahassānaṃ
paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Aparampi dhammaṃ desento gaṇaseṭṭhe naruttame
Navutikoṭisahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Yamakaṃ pāṭihīrañca dassayante sadevake
Asītikoṭisahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
6. Sannipātā tayo āsuṃ sikhissa'pi mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna'tādinaṃ.
7. Bhikkhusatasahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo
Asīti bhikkhusahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
8. Sattati bhikkhusahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Anupalitto padūmaṃ'va toyamhi sampavaḍḍhitaṃ.
9. Ahaṃ tena samayena arindamo nāma khattiyo
Sambuddhapamukhaṃ saṅghaṃ annapānena tappayiṃ.
10. Bahu dussavaraṃ datvā dussakoṭiṃ anappakaṃ
Alaṅkataṃ hatthiyānaṃ sambuddhassa adāsa'haṃ.
11. Hatthiyānaṃ nimminitvā kappiyaṃ upanāmayiṃ
Pūrayiṃ mānasaṃ mayhaṃ niccaṃ daḷhamupaṭṭhitaṃ.
1. Sikhīsavhayo nāma-sīmu. 2. Pahinditvā-mavi. 3. Jinapuṅgave-mavi. Machasaṃ. Syā.
[BJT Page 194] [\x 194/]
[PTS Page 055] [\q 55/]
12. So'pi maṃ buddho vyākāsi sikhīlokagganāyako
Ekatiṃse ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
13. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
14. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjara'mupehiti.
15. Nerañjarānadītīre pāyāsaṃ asati jino,
Paṭiyattavaramaggena bodhimūla'mupehiti.
16. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍamanuttaraṃ
Assatthamūle sambodhiṃ bujjhissati mahāyaso.
17. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
18. Anāsavā vītarāgā1 santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānandonāmu 'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
19. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
21. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
22. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭhenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
[BJT Page 196] [\x 196/]
23. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
25. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
26. Tassā'haṃ vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vata madhiṭṭhāsiṃ dasa pāramī puriyā.
27. Nagaraṃ aruṇavatī nāma aruṇavā nāma 1 khattiyo
Pabhāvati nāma janikā sikhissa ca mahesino.
28. Sattavassasahassāni agāramajjhaso vasī
Sucando girivasabho tayo pāsādamuttamaṃ.
29. Catuvīsati sahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sabbakāmā nāma nāri atulo nāma atrajo.
30. Nimitte caturo disvā hatthiyānena nikkhami
Aṭṭhamāsaṃ padhānavāraṃ acarī purisuttamo.
31. Brahmunā yācito santo sikhī lokagganāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migācire naruttamo2.
32. Abhibhū sambhavo nāma ahesuṃ aggasāvakā
Khemaṅkaro nāmu'paṭṭhāko sikhissa'pi mahesino.
33. Makhilā3 ca padumā ceti ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato puṇḍarīkoti vuccati.
34. Sirivaḍḍho ca nando4 ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Cittā ce'va suguttā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
1. Aruṇo nāma-sīmu, machasaṃ, syā. 2. Migadāye - sīmu.
3. Akhilā-sīmu. 4. Cando - sīmu.
[BJT Page 198] [\x 198/]
35. Uccattanena so buddho sattati hatthamuggato
Kañcanagghiya 1 saṃkāso dvattiṃsavaralakkhaṇo.
36. Tassa 2 byāmappabhā kāyā divārattiṃ nirantaraṃ
Diso disaṃ niccharanti tīṇiyojanaso pabhā.
37. Sattativassasahassāni āyu tassa mahesino
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
38. Dhammameghaṃ pavassetvā temayitvā sadevake
Khemantaṃ3 pāpayitvāna nibbuto so sasāvako.
39. Anuvyañjanasampannaṃ dvattiṃsavaralakkhaṇaṃ
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
40. Sikhī munivaro buddho dussārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa thūpavaro tīṇiyojanamuggato.
Sikhī buddhavāso vīsatimo.
1. Kañcanagghika-sīmu. 2. Tassāpi-machasaṃ, sīmu, syā. 3. Khemattaṃ-sīmu.
[BJT Page 200] [\x 200/]
21. Vessabhū buddhavaṃso
[PTS Page 056] [\q 56/]
1. Tattheva maṇḍakappamhi asamo appaṭipuggalo
Vessabhū nāma nāmena loke uppajji nāyako.
2. Ādittanti ca 1 rāgaggi taṇhānaṃ vijitaṃ tadā
Nāgo'va bandhanaṃ chetvā patto sambodhimuttamaṃ.
3. Dhammacakkaṃ pavattente 2 vessabhūlokanāyake
Asītikoṭisahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Pakkante cārikaṃ raṭṭhe lokajeṭṭhe 3 narāsabhe
Sattati koṭisahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Mahādiṭṭhiṃ vinodento pāṭihīraṃ karoti so
Samāgatā naramarū dasasahassī sadevake.
6. Mahā acchariyaṃ disvā abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ
Devā ce'va manussā ca bujjhare saṭṭhikoṭiyo.
7. Sannipātā tayo āsuṃ vessabhussa mahesino
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna tādinaṃ.
8. Asītibhikkhusahassānaṃ paṭhamo āsi samāgamo
Sattatibhikkhusahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
9. Saṭṭhi bhikkhusahassānaṃ tatiyo āsi samāgamo
Jarādi bhayā'tītānaṃ4 orasānaṃ mahesino.
10. Ahaṃ tena samayena sudassano nāma khattiyo
Nimantetvā mahāvīraṃ dānaṃ datvā mahārahaṃ
Annapānena vatthena sasaṅghaṃ jinamapūjayiṃ.
1. Ādittaṃ vata-machasaṃ, asittamva-sīmu. 2. Dhammacakkappavattane - sīmu.
Ādittaṃ ida - syā. 3. Lokaseṭṭhe - mavi. 4. Jarādibhayabhītānaṃ - sīmu. Machasaṃ.
[BJT Page 202] [\x 202/]
11. Tassa budadhassa asamassa cakkaṃ vattita'muttamaṃ
Sutvāna paṇītaṃ dhammaṃ pabbajja'mahirocayiṃ.
12. Mahādānaṃ pavattetvā rattiṃ divamatandito
Pabbajjaṃ guṇasampannaṃ pabbajiṃ jinasantike.
13. Ācāraguṇasampanno vattasīlasamāhito
Sabbaññutaṃ gavesanto ramāmī jinasāsane
14. Saddhāpītimu'pāgantvā pāde vandāmi satthari1
Pīti uppajjatī mayhaṃ bodhiyāye'va kāraṇā.
15. Anivattimānasaṃ2 ñatvā sambuddho etada'bravi
Ekatiṃse ito kappe ayaṃ buddho bhavissati.
16. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
17. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsaṃ paggayha neraṃjaramupehiti.
18. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ ādāya so jino
Paṭiyattavaramaggena bodhimūlamupehiti.
19. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assattharukkhamūlamhi bujjhissati mahāyaso.
20. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
21. Anāsavā vītarāgā santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ
1. Saddhāpītiṃ upagantvā buddhaṃ vandāmi sattharaṃ - machasaṃ.
Sddhāpītiṃ upāgantvā buddhaṃ vandāmi satthāraṃ - sīmu.
Saddhāpītiṃ uppādetvā buddhaṃ vandāmi sattharaṃ - syā.
2. Anivattamānasaṃ - sīmu, machasaṃ.
[BJT Page 204] [\x 204/]
[BJT Page 204] [\x 204/]
22. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
23. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
24. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
25. Ukkuṭṭhisaddaṃ vattenti apphoṭenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
26. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
27. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
28. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmi maṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
[PTS Page 057] [\q 57/]
29. Tassā'haṃ vacanaṃ sutvā bhīyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramīpūriyā.
30. Anūpamaṃ1 nāma nagaraṃ suppatito nāma khattiyo
Mātā yasavatī nāma vessabhussa mahesino.
31. Chabbassasahassāni agāramajjhaso vasī
Rucisurucirativaḍḍhano2 tayo pāsādamuttamā.
32. Anūnatiṃsasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sucittā nāma sā nārī suppabuddho nāma atrajo.
1. Anomaṃ-sīmu, machasaṃ. 2. Rucisurucivaḍḍhamānā-sīmu, rucisurucivaḍḍhakā-syā.
[BJT Page 206] [\x 206/]
33. Nimitte caturo disvā sivikāyā'bhinikkhamī
Cha māsaṃ padhānacāraṃ acarī purisuttamo.
34. Brahmunā yācito santo vessabhulokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro aruṇārāme naruttamo.
35. Soṇo ca uttaro ceva ahesuṃ aggasāvakā
Upasanto nāmu'paṭṭhāko vessabhussa mahesino.
36. Dāmā1 deva samālā ca ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato sālo iti pavuccati 2.
37. Sotthiko ceva rammo ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Gotamī ca sirimā ca 3 ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
38. Saṭṭhiratanamubbedho hemayūpasamūpamo
Kāyā niccharatī raṃsi 4 rattiṃ sikhī va pabbate.
39. Saṭṭhivassasahassāni āyu vijjati tāvade5
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
40. Dhammaṃ vitthārikaṃ katvā vibhajitvā mahājanaṃ
Dhammanāvaṃ ṭhapetvāna nibbuto so sasāvako.
41. Dassanīyaṃ sabbajanaṃ vihārañciriyāpathaṃ
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā
42. Vessabhū jinavaro satthā khemārāmamhi 6 nibbuto
Dhātu vitthārikaṃ āsī tesu tesu padesatoti.
Vessabhū buddhavaṃso ekavīsatimo.
1. Rāmā-machasaṃ. 2. Mahā sāloti vuccati-sīmu, machasaṃ.
3. Kāligotamī-mavi, gotami sirimāceva-machasaṃ. 4. Rasmimachasaṃ.
5. Āyu tassa, mahesino-mavi. 6. Kheme migadāye-mavi.
[BJT Page 208] [\x 208/]
22. Kakusandha buddhavaṃso
[PTS Page 058] [\q 58/]
1. Vessabhussa aparena sambuddho dipaduttamo
Kakusandho1 nāma nāmena appameyyā durāsado
2. Ugghāṭetvā sabbabhavaṃ cariyāpāramiṃ gato
Sīho'ca pañjaraṃ bhetvā patto sambodhimuttamaṃ.
3. Dhammacakkaṃ pavattante kakusandhe lokanāyake
Cattāḷīsa 2 koṭisahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Antalikkhamhi ākāse yamakaṃ katvā vikubbanaṃ
Tiṃsakoṭisahassānaṃ bodhesi devamānuse.
5. Naradevassa yakkhassa catusaccappakāsane
Dhammā'bhisamayo tassa gaṇanāto asaṅkhīyo.
6. Kakusandhassa 3 bhagavato eko āsisamāgamo
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna tādinaṃ.
7. Cattāḷīsasahassānaṃ tadā4 āsi samāgamo
Danta bhūmimanuppattānaṃ āsavārigaṇakkhayā5
8. Ahaṃ tena samayena khemo nāmāsiṃ khattiyo6
Tathāgate jinaputte ca dānaṃ datvā anappakaṃ.
9. Pattañca cīvaraṃ datvā añjanaṃ madhulaṭṭhikaṃ
Imetaṃ patthitaṃ sabbaṃ paṭiyādemi 7 varaṃ varaṃ.
10. So'pi maṃ muni vyākāsi kakusandho lokanāyako8
Imamhi bhaddake kappe 9 ayaṃ buddho bhavissati.
1. Kukkusandho-syā. 2. Cattārisaṃ-sīmu. 3. Kukkusandhassa-syā.
4. Dutiyo-sīmu. 5. Āsavādigaṇakkhayā-sīmu. [PTS. 6.] Khemo nāma khattiyā-mavi.
7. Paṭiyādetvā-sīmu. 8. Vināyako-sīmu. 9. Imamhi bhaddakappamhi-mavi.
[BJT Page 210 [\x 210/] 11.] Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
12. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjara'mupehiti.
13. Nerañjarānadītīre pāyāsaṃ asati jino,
Paṭiyattavaramaggena bodhimūla'mupehiti.
14. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍamanuttaraṃ
Assatthamūle sambodhiṃ bujjhissati mahāyaso.
15. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
16. Anāsavā vītarāgā1 santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānandonāmu 'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
17. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
18. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
19. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
20. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭhenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
21. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
22. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
[BJT Page 212] [\x 212/]
23. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Tassā'haṃ vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vata madhiṭṭhāsiṃ dasa pāramī puriyā.
25. Nagaraṃ khemavatī nāma khemo nāmāsa'haṃ tadā
Sabbaññutaṃ gavesanto pabbajiṃ tassa santike.
26. Brāhmaṇo aggidatto ca āsi buddhassa so pitā
Visākhā nāma janikā kukusandhassa mahesino.
27. Vasati1 tattha khemapure sambuddhassa mahākulaṃ
Narānaṃ pavaraṃ seṭṭhaṃ jātimantaṃ mahāyasaṃ.
28. Catuvassasahassāni agāramajjhaso vasī
Ruci suruci rativaddhano tayo pāsāda muttamā.
[PTS Page 059] [\q 59/]
29. Samatiṃsasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Virocamānā nāma nārī uttaro nāma atrajo
30. Nimitte caturo disvā rathayānena nikkhamī
Anūnakaṃ aṭṭhamāsaṃ padhānaṃ padahī jino.
31. Brahmunā yācito santo kakusandho lokanāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāye naruttamo.
32. Vidhuro sañjīvanāmo ca ahesuṃ aggasāvakā
Buddhijo2 nāmu'paṭṭhāko kakusandhassa satthuno.
33. Sāmā ca campā nāmā ca 3 ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato sirīso'ti pavuccati.
34. Accuto ca sumano ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Nandā ceva sunandā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
1. Vasī-sīmu. 2. Bhaddijo-sīmu. 3. Sāmā ca campanāmāca - sīmu.
[BJT Page 214] [\x 214/]
35. Cattāḷīsa ratanāni accuggato mahāmuni
Kanakappabhāniccharati1 samantā dasa yojanaṃ. 2
36. Cattālīsavassasahassāni āyu tassa mahesino
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
37. Dhammā'paṇaṃ pasāretvā3 naranārīnaṃ sadevake
Naditvā sīhanādaṃva 4 nibbuto so sasāvako.
38. Aṭṭhaṅgavacanasampanno acchiddāni nirantaraṃ
Sabbaṃ samattarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
39. Kakusandho jinavaro khemārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa thūpavaro gāvutanabhamuggato.
Kakusanandha buddhavaṃso dvāvīsatimo.
1. Niccharanti-sī. 2. Dvādasayojanaṃ-sīmu. 3. Pasāritvā-mavi. 4. Sīhanādaṃca-sīmu
[BJT Page 216] [\x 216/]
23. Koṇāgamana buddhavaṃso
[PTS Page 060] [\q 60/]
1. Kakusandhassa aparena sambuddho dipaduttamo
Koṇāgamano nāma jino lokajeṭṭho narāsabho
2. Dasadhamme pūrayitvāna1 kantāraṃ samatikkami
Pavāhiya malaṃ sabbaṃ patto sambodhimuttamaṃ.
3. Dhammacakkaṃ pavattente koṇāgamananāyake 2
Tiṃsakoṭisahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Pāṭihīraṃ karonte ca paravādappamaddane
Vīsatikoṭisahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Tato vikubbanaṃ katvā jino devapuraṃ gato
Vasati tattha sambuddho sīlāyaṃ paṇḍukambale
6. Pakaraṇe satta desento vassaṃ vasati so muni
Dasakoṭisahassānaṃ tatiyā'bhisamayo ahū.
7. Tassā'pi devadevassa eko āsi samāgamo
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittāna'tādinaṃ.
8. Tiṃsabhikkhusahassānaṃ tadā āsi samāgamo
Oghānama'tikkantānaṃ3 bhijjitānañca 4 maccunaṃ.
9. Ahaṃ tena samayena pabbato nāma khattiyo
Mittāmaccehi sampanno balavāhanamanappakaṃ5.
10. Sambuddhadassanaṃ gantvā sutvā dhammamanuttaraṃ
Nimantetvā sajinaṃ saṅghaṃ dānaṃ datvā yadicchakaṃ6.
11. Pattuṇṇaṃ cīnapaṭṭañca koseyyaṃ kambala'mpi ca
Sovaṇṇapādukañce'va adāsiṃ satthusāvake.
1. Pūrayitvā-mavi. 2. Koṇāgamanenāma nāyake-sīmu. 3. Atikkantacaturoghanaṃ-[PTS. 4.]
Bhañjitānaṃ-machasaṃ. 5. Anantabalavāhano-sīmu.
6. Yaticchakaṃ-sīmu.
[BJT Page 218] [\x 218/]
12. So'pi maṃ muni vyākāsi saṅghamajjhe nisīdiya
Imamhi bhaddake kappe ayaṃ buddho bhavissati.
13. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
14. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjara'mupehiti.
15. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ2 ādāya so jino,
Paṭiyattavaramaggena bodhimūla'mupehiti.
16. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ anuttaro
Assatthamūle sambodhiṃ bujjhissati mahāyaso.
17. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
18. Anāsavā vītarāgā santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānandonāmu 'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
19. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Anāsavā vītarāgā4 santacittā samāhitā bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
20. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
21. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
22. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭhenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
1. Kāriyaṃ-sīmu. 2. Pāyāsaṃ-sīmu. 3. Anuttaraṃ-sīmu. 4. Vītamalā-sīmu.
[BJT Page 220] [\x 220/]
23. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
24. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
25. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
26. Tassā'haṃ vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ vata madhiṭṭhāsiṃ dasa pāramī puriyā.
27. Sabbaññutaṃ gavesanto dānaṃ datvā naruttame
Ohāyāhaṃ1 mahārajjaṃ pabbajiṃ tassa santike
28. Nagaraṃ sobhavatī nāma sobho nāmā'si khattiyo
Vasati tattha nagare sambuddhassa mahākulaṃ
[PTS Page 061] [\q 61/]
29. Brāhmaṇo yaññadatto ca āsi buddhassa so pitā
Uttarā nāma janikā koṇāgamanassa satthuno
30. Tīṇi vassasahassāni agāramajjhaso vasī
Tusitasantusita santuṭṭhā tayo pāsādamuttamā.
31. Anūnasoḷasasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Rucigattā nāma nāri satthavāho2 nāma atrajo
32. Nimitte caturo disvā hatthiyānena nikkhami
Chamāsaṃ padhānavāraṃ acarī purisuttamo.
33. Brahmunā yācito santo koṇāgamano nāma nāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāye naruttamo
34. Bhiyyaso3 uttaro nāma ahesuṃ aggasāvakā
Sotthijo4 nāmupaṭṭhāko koṇāgamanassa satthuno
35. Samuddā ca uttarāceti 5 ahesuṃ aggasāvikā
Bodhi tassa bhagavato udumbaro'ti pavuccati.
1. Ohāyimaṃ-sīmu. 2. Santadhāvo-manupa. 3. Bhiyyoso-manupa.
4. Soṭṭhajo-sīmu. [PTS. 5.] Uttarāceva - sīmu.
[BJT Page 222] [\x 222/]
36. Uggo ca somadevo ca ahesuṃ aggupaṭṭhakā
Sīvalā ceva sāmā ca ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
37. Uccattanena so buddho tiṃsahatthasamuggato
Ukkāmukhe yathā kambu evaṃ raṃsīhi maṇḍito.
38. Tiṃsavassasahassāni āyu vijjati1 tāvade
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
39. Dhammacetiṃ samussitvā2 dhammadussavibhūsitaṃ
Dhammapupphagulaṃ katvā nibbuto so sasāvako.
40. Mahāvilāso tassa jano siridhammappakāsano
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
41. Koṇāgamano sambuddho pabbatārāmhi nibbuto
Dhātuvitthārikaṃ āsi tesu tesu padesato'ti.
Koṇāgamana buddhavaṃso tevīsati mo.
1. Buddhassa-sīmu. 2. Samussetvā-mavi.
[BJT Page 224] [\x 224/]
24. Kassapa buddhavaṃso
[PTS Page 062] [\q 62/]
1. Koṇāgamanassa aparena sambuddho dipaduttamo
Kassapo nāma nāmena dhammarājā pabhaṅkaro.
2. Sañjiḍḍhitaṃ, kulamūlaṃ bahuṃ ca pānabhojanaṃ1
Datvāna yācake dānaṃ pūrayitvāna mānasaṃ
Usabho'va ālakaṃ hetvā patto sambodhimuttamaṃ.
3. Dhammacakkaṃ pavattente kassape lokanāyake
Vīsatikoṭisahassānaṃ paṭhamā'bhisamayo ahū.
4. Catumāsaṃ yadā buddho loke carati cārikaṃ
Dasakoṭisahassānaṃ dutiyā'bhisamayo ahū.
5. Yamakaṃ vikubbanaṃ katvā ñāṇadhātuṃ pakittayi 3
Pañcakoṭisahassānaṃ, tatiyā'bhi samayo ahū.
6. Sudhammadevapure ramme tattha dhammaṃ pakāsayi
Tīṇi koṭisahassāni 4 devānaṃ bodhayī jino.
7. Naradevassa yakkhassa apare dhammadesane
Etesānaṃ abhisamayo5 gaṇanāto asaṅkhiyo6.
8. Tassā'pi devadevassa eko āsi samāgamo
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santacittānatādinaṃ.
9. Vīsati bhikkhusahassānaṃ tadā āsi samāgamo
Atikkantarāgavantānaṃ7 hirisīlena tādinaṃ.
10. Ahaṃ tadā māṇavako8 jotipāle ti vissuto
Ajjhāyako mantadharo tiṇṇaṃ vedāna'pāragū.
1. Saṃjinditaṃ-manupa. 2. Bahunnapāna bhojanaṃ-machasaṃ, bavhanna.
Pāna bhojanaṃ-mavi. Bahunaṃpānaṃ bhojanaṃ-[PTS.]
3. Pakāsayī-mavi. 4. Sahassānaṃ-sīmu, machasaṃ. 5. Abhisamayā-sīmu, mavi.
6. Asaṅkhiyā-sīmu, mavi. 7. Itikkanta bhavantānaṃ-syā, machasaṃ.
Atikkanta bhavakaṃtānaṃ-sīmu, atikkanta bhagavantānaṃ-[PTS. 8.] Ahaṃ tena samayena -
mavi.
[BJT Page 226] [\x 226/]
11. Lakkhaṇe itihāse ca sadhamme pāramiṃ gato
Bhūmantaḷikkhe1 kusalo katavijjo anāvayo2.
12. Kassapassa bhagavato ghaṭikāro nāmu'paṭṭhāko
Sagāravo sappatisso nibbuto tatiyo phale.
13. Ādāya maṃ ghaṭīkāro upagañji kassapaṃ jinaṃ
Tassa dhammaṃ suṇitvāna pabbajiṃ tassa santike.
14. Āraddhaviriyo hutvā vattā'vattesu kovido
Na kvā'pi 3 parihāyāmi pūremi jinasāsanaṃ.
15. Yāvatā buddhabhaṇitaṃ navaṅgaṃ jinasāsanaṃ
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
16. Mama acchariyaṃ disvā so'pi buddho viyākari
Imamhi bhaddake kappe ayaṃ buddho bhavissati.
[PTS Page 063] [\q 63/]
17. Ahū kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato
Padhānaṃ padahitvāna katvā dukkarakārikaṃ.
18. Ajapālarukkhamūlamhi nisīditvā tathāgato
Tattha pāyāsamaggayha nerañjara'mupehiti.
19. Nerañjarāya tīramhi pāyāsaṃ paribhuñjiya paṭiyattavaramaggena bodhimaṇḍamupehiti.
20. Tato padakkhiṇaṃ katvā bodhimaṇḍaṃ naruttaro4 aparājitaṭhānamhi
bodhipallaṅkamuttame
Pallaṅkena nisīditvā bujjhissati mahāyaso.
21. Imassa janikā mātā māyā nāma bhavissati
Pitā suddhodano nāma ayaṃ hessati gotamo.
22. Anāsavā vītarāgā5 santacittā samāhitā
Kolito upatisso ca aggā hessanti sāvakā
Ānandonāmu 'paṭṭhāko upaṭṭhissati taṃ jinaṃ.
1. Bhummantalikkhe-syā, mavi. 2. Anāmayo-mavi. 3. Kvaci-syā, mavi, machasaṃ. 4.
Naruttamo-sīmu. 5. Vītamalā-sīmu.
[BJT Page 228] [\x 228/]
23. Khemā uppalavaṇṇā ca aggā hessanti sāvikā
Anāsavā vītarāgā santacittā samāhitā bodhi tassa bhagavato assattho'ti pavuccati.
24. Citto ca hatthāḷavako aggā hessantu'paṭṭhakā
Uttarā nandamātā ca aggā hessantu'paṭṭhikā
Āyu vassasataṃ tassa gotamassa yasassino.
25. Idaṃ sutvāna vacanaṃ asamassa mahesino
Āmoditā naramarū buddhabījaṅkuro ayaṃ.
26. Ukkuṭṭhi saddaṃ vattenti apphoṭhenti hasanti ca
Katañjalī namassanti dasasahassī sadevakā.
27. Yadi'massa lokanāthassa virajjhissāma sāsanaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
28. Yathā manussā nadiṃ tarantā paṭititthaṃ virajjhiya
Heṭṭhā titthe gahetvāna uttaranti mahānadiṃ.
29. Eva'meva mayaṃ sabbe yadi muñcāmimaṃ jinaṃ
Anāgatamhi addhāne hessāma sammukhā imaṃ.
30. Tassā'haṃ vacanaṃ sutvā bhiyyo1 cittaṃ pasādayiṃ
Uttariṃ2 vata madhiṭṭhāsiṃ dasa pāramī puriyā. 31. Evaṃ ahaṃ saṃsaritvā parivajjento
anācāraṃ3 dukkarañca kataṃ mayhaṃ bodhiyā'yeva kāraṇā.
32. Nagaraṃ bārāṇasī nāma kikīnāmā'si khattiyo
Vasati tattha nagare sambuddhassa mahākulaṃ.
33. Brāhmaṇo brahmadatto ca āsi buddhassa so pitā
Dhanavatī nāma janikā4 kassapassa mahesino.
[PTS Page 064] [\q 64/]
34. Duve vassasahassāni agāramajjhaso vasī
Haṃso yaso sirinando tayo pāsādamuttamā.
1. Bhīyo-mavi, manupa. 2. Uttari-machasaṃ. 3. Anāvaraṃ-machasaṃ.
4. Mātā dhanavatī nāma-mavi, manupa.
[BJT Page 230] [\x 230/]
35. Tisoḷasasahassāni nāriyo samalaṅkatā
Sunandā nāma sā nāri vijitaseno nāma atrajo.
36. Nimitte caturo disvā pāsādenā'bhinikkhami
Sattā'haṃ padhānacāraṃ acarī purisuttamo.
37. Brahmunā yācito santo kassapo loka nāyako
Vatti cakkaṃ mahāvīro migadāye naruttamo.
38. Tisso ca bhāradvājo ca ahesuṃ aggasāvakā
Sabbamitto upaṭṭhāko kassapassa mahesino.
39. Anulā ca uruvelā ca ahesuṃ aggasāvikā bodhi tassa bhagavato nigrodho'ti pavuccati.
40. Sumaṅgalo ghaṭīkāro ca ahesuṃ aggu'paṭṭhakā
Vijitasenā ca bhaddā ca ahesuṃ aggu'paṭṭhikā.
41. Uccattanena so buddho vīsatiratanamuggato
Vijjulaṭṭhiva ākāse cando'va gahapūrito.
42. Vīsativassasahassāni āyu tassa mahesino
Tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
43. Dhammataḷākaṃ māpetvā sīlaṃ datvā vilepanaṃ
Dhammadussaṃ nivāsetvā dhammamālaṃ vibhajjiya 1.
44. Dhammavimalamādāsaṃ ṭhapayitvā mahājane
Keci nibbānaṃ patthentā passantu me alaṅkaraṃ.
45. Sīlakañcukaṃ datvāna jhānakavacavammitaṃ2
Dhammacammaṃ pārupitvā datvā santāha'muttamaṃ.
46. Satiphalakaṃ datvāna tikhiṇaṃ ñāṇakuntimaṃ
Dhammakhaggavaraṃ datvā sīlaṃ3 saṃsaggamaddanaṃ
1. Virājiya-sīmu. 2. Jhāna kavaca dhammikaṃ-sīmu. 3. Sīla - sīmu.
[BJT Page 232] [\x 232/]
47. Tevijja 1 bhūsanaṃ datvā āvelaṃ caturo phale
Chaḷabhiññābharaṇaṃ datvā dhammapupphipilandhanaṃ.
48. Saddhammapaṇḍaracchattaṃ2 datvā pāpanivāraṇaṃ
Māpayitvā'bhayaṃ3 pupphaṃ nibbuto so sāvako.
49. Eso hi sammā sambuddho appameyyo durāsado
Esohi dhammaratano svākkhāto ehipassiko.
50. Eso hi saṅgharatano suppaṭipanno anuttaro
Sabbaṃ samantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā.
51. So kassapo jinavaro satthā setyārāmamhi nibbuto
Tatthe'va tassa jinathūpo yojanubbedhamuggato'ti.
Kassapa buddhavaṃso catuvīsatimo.
1. Te vijjā-sīmu. 2. Saddhammapaṇḍaraṃjatanaṃ-sīmu. 3. Māpetvāabhayaṃ-sīmu.
[BJT Page 234] [\x 234/]
Gotama buddhavaṃso
[PTS Page 065] [\q 65/]
1. Ahame'tarahi sambuddho1 gotamo sakyavaḍḍhano2
Padhānaṃ padahitvāna patto sambodhimu'ttamaṃ.
2. Brahmunā yācito santo dhammacakkaṃ pavattayiṃ
Aṭṭhārasannaṃ koṭīnaṃ paṭhamā'bhi samayo ahū.
3. Tato parañca desente naramarūnaṃ3 samāgame
Gaṇanāya na vattabbo dutiyā'bhi samayo ahū.
4. Idhevā'haṃ etarahi ovadiṃ mama 4 atrajaṃ
Gaṇanāya na vattabbo tatiyā'bhi samayo ahū.
5. Eko'va 5 sannipāto me sāvakānaṃ mahesinaṃ
Aḍḍhateḷasasatānaṃ bhikkhunāsi samāgamo.
6. Virocamāno vimalo bhikkhusaṅghassa majjhago
Dadāmī patthitaṃ sabbaṃ maṇī'va sabbakāmado.
7. Phalamā'kaṅkhamānānaṃ bhavacchandajahesinaṃ
Catusaccaṃ pakāsemi 6 anukampāya pāṇinaṃ.
8. Dasavīsasahassānaṃ dhammābhisamayo ahū
Ekadvinnaṃ abhisamayo gaṇanāto asaṅkhiyo.
9. Vitthārikaṃ bāhujaññaṃ7 iddhaṃ phītaṃ suphullitaṃ
Idha mayhaṃ sakyamunino sāsanaṃ suvisodhitaṃ.
10. Anāsavā vītarāgā santacittā samāhitā
Bhikkhū'neka satā sabbe parivārenti maṃ sadā.
11. Idāni ye etarahi jahanti-mānusaṃ bhavaṃ
Appattamānasā sekhā te bhikkhu viññūgarahitā.
1. Ahaṃ etarahi buddho-sīmu. 2. Sakyavaddhano-mavi, sakyapuṅgavo - pu.
3. Naradeva - sīmu, sya, machasaṃ. 4. Dhavadissāmi-mavi. 5. Ekosi-mavi.
6. Pakāsesiṃ-sīmu. 7. Bahūjaññaṃ - sīmu.
[BJT Page 236] [\x 236/]
12. Ariyañjasaṃ thomayantā sadā dhammaratā janā
Bujjhissanti satimanto saṃsārasaritā narā.
13. Nagaraṃ kapilavatthu me rājā suddhodano pitā
Mayhaṃ janettikā mātā māyā devī'ti vuccati.
14. Ekūnatiṃsa vassāni agāmajjhahaṃ vasiṃ
Rammo surammo subhako1 tayo pāsāda muttamā.
15. Cattārīsa sahassāni nāriyo samalaṅkatā
Bhaddakaccānā2 nāma nārī rāhulo nāma atrajo.
16. Nimitte caturo disvā assayānena nikkhakamiṃ
Chabbassaṃ padhānacāraṃ acariṃ dukkaraṃ ahaṃ.
[PTS Page 066] [\q 66/]
17. Bārāṇasiyaṃ isipatane jinacakkaṃ pavattitaṃ3
Ahaṃ gotama sambuddho saraṇo4 sabbapāṇinaṃ.
18. Kolito upatisso ca dve bhikkhu aggasāvakā
Ānando nāmu'paṭṭhāko santikāvacaro mama.
19. Khemā uppalavaṇṇā ca bhikkhūnī aggasāvikā
Citto ca hatthāḷavako aggupaṭṭhāku'pāsakā.
20. Uttarā nandamātā ca aggupaṭṭhīku'pāsikā
Ahaṃ assatthamūlamhi patto sambodhi muttamaṃ.
21. Byāmappabhā sadā mayhaṃ soḷasahatthamuggatā5
Appaṃ vassasataṃ āyu idāne'tarahi vijjati
Tāvatā tiṭṭhamāno'haṃ tāremi janataṃ bahuṃ.
1. Sucandako kokanudo ko bhuvo - syā. 2. Yasodharā-mavi. Syā.
3. Cakkaṃ pavattitaṃ mayā-sīmu. 4. Saraṇaṃ-sīmu, machasaṃ, syā. 5. Muggato - sīmu.
[BJT Page 238] [\x 238/]
22. hapayitvāna dhammukkaṃ1 pacchimaṃ janabodhanaṃ
Aha'mpi 2na cirasseva saddhiṃ sāvakasaṅghato
Idhe'va parinibbissaṃ aggī'vāhārasaṅkhayā.
23. Tāni ca atulatejāni imāni ca dasabalāni iddhiyo3
Ayaṃ ca guṇadharavaradeho4 dvattiṃsa lakkhaṇavicitto5.
24. Dasa disā pabhāsetvā sataraṃsī'va jappabhā
Sabbā samantarahessanti nanu rittā sabbasaṅkhārā'ti.
Gotama buddhavaṃso pañcavīsatimo.
1. Dhammokkaṃ-sīmu. 2. Ahampi-sīmu. 3. Imāni ca dasabalāni ca - sīmu, imāni ca
yasabalāni iddhiyo-syā, imāni ca dasabalānibalāni-machasaṃ
4. Ayaṃcaguṇavaradeho-sīmu, ahaṃguṇadhāraṇe deho-syā, aya bhuva guṇadhāraṇo
deho-machasaṃ. 5. Dvattisaṃvaralakkhaṇavicitto-machasaṃ, sya dvattisaṃvara
lakkhaṇacito-sīmu
[BJT Page 240] [\x 240/]
Buddhapakiṇṇaka kaṇḍo
1. Aparimeyye ito kappe caturo āsuṃ vināyakā
Taṇhaṅkaro medhaṅkaro atho'pi saraṇaṅkaro
Dīpaṅkaro ca samabuddho ekakappamhi te jinā.
2. Dīpaṅkarassa aparena koṇḍañño nāma nāyako
Eko'va eka kappamhi tāresi janataṃ bahuṃ.
3. Dīpaṅkarassa bhagavato koṇḍaññassa ca satthuno
Etesaṃ antarā tappā gaṇanāto asaṅkhiyā.
4. Koṇḍaññassa aparena maṅgalo nāma nāyako
Tesampi antarā kappā gaṇanāto asaṅkhiyā.
5. Maṅgalo ca sumano ca revato sobhito muni
Tepi buddhā eka kappe cakkhumanto pabhaṅkarā.
[PTS Page 067] [\q 67/]
6. Sobhitassa aparena anomadassī mahāyaso
Tesampi antarā kappā gaṇanāto asaṅkhiyā.
7. Anomadassī padumo nārado cā'pi nāyako
Te' pi buddhā ekakappe tamantakārakā munī.
8. Nāradassa aparena padumuttaro nāma nāyako
Ekakappamhi uppanno tāresi janataṃ bahuṃ.
9. Nāradassa bhagavato padumuttarassa satthuno
Tesampi antarā kappā gaṇanāto asaṅkhiyā.
10. Kappasatasahassamhi eko āsi mahāmuni
Padumuttaro lokavidū āhutīnaṃ paṭiggaho.
11. Tiṃsakappasahassamhi duce āsuṃ vināyakā
Sumedho ca sujāto ca orato padumuttarā1.
1. Dharaso padumuttaro-sīmu. Dharato padumuttaro-syā.
[BJT Page 242] [\x 242/]
12. Aṭṭhārase kappasate tayo āsuṃ vināyakā
Piyadassī atthadassī dhammadassī ca nāyakā
Orato1 ca sujātassa sambuddhā dvīpaduttamā.
13. Catunavute ito kappe eko āsi mahāmuni
Siddhattho so lokavidū sallakatto anuttaro.
14. Dvenavute ito kappe duve āsuṃ vināyakā
Tisso phusso ca sambuddho asamā appaṭi puggalā.
15. Ekanavute ito kappe vipassī nāma nāyako
So'pi buddho kāruṇiko satte mocesi bandhanā.
16. Ekatiṃse ito kappe duve āsuṃ vināyakā
Sikhī ca vessabhū ce'va asamā appaṭipuggalā.
17. Imamhi bhaddake kappe tayo āsuṃ vināyakā
Kakusandho2 koṇāgamano kassapo cā'pi nāyako
Aha'metarahi sambuddho metteyyo cā'pi hessati.
18. Ete'pi pañca sambuddhā3 dhīrā lokānukampakā
Etesaṃ dhammarājūnaṃ aññesaṃ neka koṭinaṃ
Ācīkkhitvāna taṃ maggaṃ nibbutā te sasāvakā'ti.
Buddhapakiṇṇakakaṇḍo niṭṭhito.
1. Dharaso-sīmu. 2. Kukkusandho-syā. 3. Etepime pañca buddhā-machasaṃ, syā. Etepi pañca
buddhā-sīmu.
[BJT Page 244] [\x 244/]
Dhātubhājanīya kathā
[PTS Page 068] [\q 68/]
1. Mahāgotamo jinavaro kusānārāya1 nibbuto
Dhātu vitthārikaṃ āsi tesu tesu padesato.
2. Eko ajātasattussa eko vesāliyāpure
Eko kapilavatthumhi eko ca allakappake.
3. Eko ca rāmagāmamhi eko va veṭhadīpake
Eko pāveyyake malle eko ca kosinārake.
4. Kumbhassa thūpaṃ kāresi brāhmaṇo doṇa savhayo
Aṅgārathūpaṃ kāresuṃ moriyā tuṭṭha mānasā.
5. Aṭṭhasārīrikā thūpā navamo kumbhacetiyo
Aṅgāra thūpo dasamo tadāyeva patiṭṭhito.
6. Ekā dāṭhā tidasapure ekā nāgapure ahū
7. Cattāḷīsa samādantā kesā lomā ca sabbaso
Devā hariṃsu ekekaṃ cakkavāḷa paramparā.
8. Madhurāyaṃ bhagavato patto daṇḍañca cīvaraṃ
Nivāsanaṃ kusaghare paccattharaṇaṃ kapilavhaye.
9. Pāṭaliputtanagare karakaṃ kāyabandhanaṃ
Campāyamudakasāṭikā uṇṇalomañca kosale.
1. Kusinārāmamhi-sīmu, kusirāramhi-machasaṃ
Uṇahīsaṃ tasesā dāṭhā-akakhakā ceva dhātuyo
Asamahinanā imā satata-sesā bhinanā va dhātuye
Mahanatā mugga matatā ca-majjhamā hinana taṇadhulā
Khuddakā sāsa pamattā-nānā vannā ca dhātuyo
[BJT Page 246] [\x 246/]
10. Kāsāvañca brahmaloke veṭhanaṃ tidase pure
Pāsāṇake padaṃ seṭṭhaṃ yañcāpi accutippadaṃ
Nisīdanaṃ avanti pure raṭṭhe attharaṇaṃ tadā.
[PTS Page 069] [\q 69/]
11. Araṇī ca mithilāyaṃ videhe parissāvanaṃ
Vāsi sucigharañcā'pi indapatte pure tadā.
12. Parikkhāraṃ avasesaṃ janapade aparantake
Paribhuttañca muninā akaṃsu manujā tadā.
13. Dhātu vitthārikaṃ āsi gotamassa mahesino
Pāṇinaṃ anukampāya āhu porāṇikā tadā.
Dhātubhājanīyakathā niṭṭhitā.
Buddhavaṃso niṭṭhito.
Mahantā suvaṇṇa vaṇṇā ca - muttā vaṇṇā ca majjhimā
Khuddakā makulavaṇṇāca - soḷasa deṇa matatikā
Mahantā pañca nālīyo - nāliyo pañca majjhimā khuddakā chanālī ceva - etā sabbā'pi
dhātuyo
Uṇahisaṃ sīhaḷe dīpe - brahma loke ca vāmakaṃ
Sīhaḷe dakkhīṇakakhaṃca - sabbā petā patiṭṭhitā'ti 1. Vajirāyaṃ-[PTS. 2.]
Makuṭapure-sīmu.
3. Kāsāvā, brahmaloke, ca - machasaṃ, kāsāvakaṃ brahmaloke -syā.
Imā gāthāyo marammapotthake dissanti.
Sīhaḷa potthake natthi.