ācārakāṇḍam
cāturvarṇyācāram
athāto himaśailāgre
devadāruvanālaye
/
vyāsam ekāgram āsīnam
apṛcchann ṛṣayaḥ purā
//
atha ato hima-śaila-agre
deva-dāru-vana-ālaye
/
vyāsam eka-agram āsīnam
apṛcchann ṛṣayaḥ purā
//
mānuṣāṇāṃ hitaṃ dharmaṃ
vartamāne kalau yuge
/
śaucācāraṃ yathāvac ca
vada satyavatīsuta
//
mānuṣāṇāṃ hitaṃ dharmaṃ
vartamāne kalau yuge
/
śauca-ācāraṃ yathāvac ca
vada satyavatī-suta
//
tac chrutvā ṛṣivākyaṃ tu
saśiṣyo 'gnyarkasaṃnibhaḥ
/
pratyuvāca mahātejāḥ
śrutismṛtiviśāradaḥ
//
tac chrutvā ṛṣi-vākyaṃ tu
saśiṣyo 'gny-arka-saṃnibhaḥ
/
pratyuvāca mahā-tejāḥ
śruti-smṛti-viśāradaḥ
//
na cāhaṃ sarvatattvajñaḥ
kathaṃ dharmaṃ vadāmy ahaṃ
/
asmatpitaiva praṣṭavya
iti vyāsaḥ suto 'bravīt
//
na ca ahaṃ sarva-tattvajñaḥ
kathaṃ dharmaṃ vadāmy ahaṃ
/
asmat-pita aiva praṣṭavya
iti vyāsaḥ suto 'bravīt
//
tatas ta ṛṣayaḥ sarve
dharmatattvārthakāṅkṣiṇaḥ
/
ṛṣiṃ vyāsaṃ puraskṛtya
gatā badarikāśramam
//
tatas ta ṛṣayaḥ sarve
dharma-tattva-artha-kāṅkṣiṇaḥ
/
ṛṣiṃ vyāsaṃ puras-kṛtya
gatā badarikā-āśramam
//
nānāpuṣpalatākīrṇaṃ
phalavṛṣkair alaṃkṛtam
/
nadīprasravaṇopetaṃ
puṇyatīrthopaśobhitaṃ
//
nānā-puṣpa-latā-ākīrṇaṃ
phala-vṛṣkair alaṃ-kṛtam
/
nadī-prasravaṇa-upetaṃ
puṇya-tīrtha-upaśobhitaṃ
//
mṛgapakṣininādāḍhyaṃ
devatāyatanāvṛtam
/
yakṣagandharvasiddhaiś ca
nṛtyagītair alaṃkṛtam
//
mṛga-pakṣi-nināda-āḍhyaṃ
devatā-āyatana-āvṛtam
/
yakṣa-gandharva-siddhaiś ca
nṛtya-gītair alaṃ-kṛtam
//
tasminn ṛṣisabhāmadhye
śaktiputraṃ parāśaram
/
sukhāsīnaṃ mahātejā
munimukhyagaṇāvṛtam
//
tasminn ṛṣi-sabhā-madhye
śakti-putraṃ parāśaram
/
sukha-āsīnaṃ mahā-tejā
muni-mukhya-gaṇa-āvṛtam
//
kṛtāñjalipuṭo bhūtvā
vyāsas tu ṛṣibhiḥ saha
/
pradakṣiṇābhivādaiś ca
stutibhiḥ samapūjayat
//
kṛta-añjali-puṭo bhūtvā
vyāsas tu ṛṣibhiḥ saha
/
pradakṣiṇa-abhivādaiś ca
stutibhiḥ samapūjayat
//
tataḥ saṃtuṣṭahṛdayaḥ
parāśaramahāmuniḥ
/
āha susvāgataṃ brūhīty
āsīno munipuṅgavaḥ
//
tataḥ saṃtuṣṭa-hṛdayaḥ
parāśara-mahā-muniḥ
/
āha susvāgataṃ brūhi ity
āsīno muni-puṅgavaḥ
//
kuśalaṃ samyag ity uktvā
vyāsaḥ pṛcchaty anantaram
/
yadi jānāsi bhaktiṃ me
snehād vā bhaktavatsala
//
kuśalaṃ samyag ity uktvā
vyāsaḥ pṛcchaty anantaram
/
yadi jānāsi bhaktiṃ me
snehād vā bhakta-vatsala
//
dharmaṃ kathaya me tāta
anugrāhyo hy ahaṃ tava
/
śrutā me mānavā dharmā
vāsiṣṭhā kāśyapās tathā
//
dharmaṃ kathaya me tāta
anugrāhyo hy ahaṃ tava
/
śrutā me mānavā dharmā
vāsiṣṭhā kāśyapās tathā
//
gargeyā gautamīyāś ca
tathā cośanasā smṛtāḥ
/
atrer viṣṇoś ca saṃvartād
dakṣād aṅgirasas tathā
//
gargeyā gautamīyāś ca
tathā ca uśanasā smṛtāḥ
/
atrer viṣṇoś ca saṃvartād
dakṣād aṅgirasas tathā
//
śātātapāc ca hārītād
yājñavalkyāt tathaiva ca
/
āpastambakṛtā dharmā
śaṅkhasya likhitasya ca
//
śātātapāc ca hārītād
yājñavalkyāt tatha eva ca
/
āpastamba-kṛtā dharmā
śaṅkhasya likhitasya ca
//
kātyāyanakṛtāś caiva
tathā prācetasān muneḥ
/
śrutā hy ete bhavatproktāḥ
śrutyarthā me na vismṛtāḥ
//
kātyāyana-kṛtāś ca eva
tathā prācetasān muneḥ
/
śrutā hy ete bhavat-proktāḥ
śruty-arthā me na vismṛtāḥ
//
asmin manvantare dharmāḥ
kṛtatretādike yuge
/
sarve dharmāḥ kṛte jātāḥ
sarve naṣṭāḥ kalau yuge
//
asmin manv-antare dharmāḥ
kṛta-tretā-ādike yuge
/
sarve dharmāḥ kṛte jātāḥ
sarve naṣṭāḥ kalau yuge
//
cāturvarṇyasamācāraṃ
kiṃcit sādhāraṇaṃ vada
/
caturṇām api varṇānāṃ
kartavyaṃ dharmakovidaiḥ
//
cātur-varṇya-samācāraṃ
kiṃcit sādhāraṇaṃ vada
/
caturṇām api varṇānāṃ
kartavyaṃ dharma-kovidaiḥ
//
brūhi dharmasvarūpajña
sūkṣmaṃ sthūlaṃ ca vistarāt
/
vyāsavākyāvasāne tu
munimukhyaḥ parāśaraḥ
//
brūhi dharma-svarūpajña
sūkṣmaṃ sthūlaṃ ca vistarāt
/
vyāsa-vākya-avasāne tu
muni-mukhyaḥ parāśaraḥ
//
dharmasya nirṇayaṃ prāha
sūkṣmaṃ sthūlaṃ ca vistarāt
/
śṛṇu putra pravakṣyāmi
śṛṇvantu munayas tathā
//
dharmasya nirṇayaṃ prāha
sūkṣmaṃ sthūlaṃ ca vistarāt
/
śṛṇu putra pravakṣyāmi
śṛṇvantu munayas tathā
//
kalpe kalpe kṣayotpattyā
brahmaviṣṇumaheśvarāḥ
/
śrutismṛtisadācāra
nirṇetāraś ca sarvadā
//
kalpe kalpe kṣaya-utpattyā
brahma-viṣṇu-mahā-īśvarāḥ
/
śruti-smṛti-sad-ācāra
nirṇetāraś ca sarvadā
//
na kaścid vedakartā ca
vedaṃ smṛtvā caturmukhaḥ
/
tathaiva dharmān smarati
manuḥ kalpāntare 'ntare
//
na kaścid veda-kartā ca
vedaṃ smṛtvā catur-mukhaḥ
/
tatha aiva dharmān smarati
manuḥ kalpa-antare 'ntare
//
anye kṛtayuge dharmās
tretāyāṃ dvāpare yuge
/
anye kaliyuge nṝṇāṃ
yugarūpānusārataḥ
//
anye kṛta-yuge dharmās
tretāyāṃ dvāpare yuge
/
anye kali-yuge nṝṇāṃ
yuga-rūpa-anusārataḥ
//
tapaḥ paraṃ kṛtayuge
tretāyāṃ jñānam ucyate
/
dvāpare yajñam evāhuḥ
dānam eva kalau yuge
//
tapaḥ paraṃ kṛta-yuge
tretāyāṃ jñānam ucyate
/
dvāpare yajñam evā ahuḥ
dānam eva kalau yuge
//
kṛte tu mānavā dharmās
tretāyāṃ gautamāḥ smṛtāḥ
/
dvāpare śāṅkhalikhitāḥ
kalau pārāśarāḥ smṛtāḥ
//
kṛte tu mānavā dharmās
tretāyāṃ gautamāḥ smṛtāḥ
/
dvāpare śāṅkha-likhitāḥ
kalau pārāśarāḥ smṛtāḥ
//
tyajed deśaṃ kṛtayuge
tretāyāṃ grāmam utsṛjet
/
dvāpare kulam ekaṃ tu
kartāraṃ tu kalau yuge
//
tyajed deśaṃ kṛta-yuge
tretāyāṃ grāmam utsṛjet
/
dvāpare kulam ekaṃ tu
kartāraṃ tu kalau yuge
//
kṛte saṃbhāṣaṇād eva
tretāyāṃ sparśanena ca
/
dvāpare tv annam ādāya
kalau patati karmaṇā
//
kṛte saṃbhāṣaṇād eva
tretāyāṃ sparśanena ca
/
dvāpare tv annam ādāya
kalau patati karmaṇā
//
kṛte tātkālikaḥ śāpas
tretāyāṃ daśabhir dinaiḥ
/
dvāpare caikamāsena
kalau saṃvatsareṇa tu
//
kṛte tāt-kālikaḥ śāpas
tretāyāṃ daśabhir dinaiḥ
/
dvāpare ca eka-māsena
kalau saṃvatsareṇa tu
//
abhigamya kṛte dānaṃ
tretāsv āhūya dīyate
/
dvāpare yācamānāya
sevayā dīyate kalau
//
abhigamya kṛte dānaṃ
tretāsv āhūya dīyate
/
dvāpare yācamānāya
sevayā dīyate kalau
//
abhigamyottamaṃ dānam
āhūyaiva tu madhyamam
/
adhamaṃ yācamānāya
sevādānaṃ tu niṣphalam
//
abhigamya uttamaṃ dānam
āhūya eva tu madhyamam
/
adhamaṃ yācamānāya
sevā-dānaṃ tu niṣphalam
//
jito dharmo hy adharmeṇa
satyaṃ caivānṛtena ca
/
jitāś coraiś ca rājānaḥ
strībhiś ca puruṣāḥ kalau
//
jito dharmo hy adharmeṇa
satyaṃ caiva-anṛtena ca
/
jitāś coraiś ca rājānaḥ
strībhiś ca puruṣāḥ kalau
//
sīdanti cāgnihotrāṇi
gurupūjā praṇaśyati
/
kumāryaś ca prasūyante
asmin kaliyuge sadā
//
sīdanti ca agni-hotrāṇi
guru-pūjā praṇaśyati
/
kumāryaś ca prasūyante
asmin kali-yuge sadā
//
kṛte tv asthigatāḥ prāṇās
tretāyāṃ māṃsam āśritāḥ
/
dvāpare rudhiraṃ caiva
kalau tv annādiṣu sthitāḥ
//
kṛte tv asthi-gatāḥ prāṇās
tretāyāṃ māṃsam āśritāḥ
/
dvāpare rudhiraṃ ca eva
kalau tv anna-ādiṣu sthitāḥ
//
yuge yuge ca ye dharmās
tatra tatra ca ye dvijāḥ
/
teṣāṃ nindā na kartavyā
yugarūpā hi te dvijāḥ
//
yuge yuge ca ye dharmās
tatra tatra ca ye dvijāḥ
/
teṣāṃ nindā na kartavyā
yuga-rūpā hi te dvijāḥ
//
yuge yuge tu sāmarthyaṃ
śeṣaṃ munivibhāṣitam
/
parāśareṇa cāpy uktaṃ
prāyaścittaṃ vidhīyate
//
yuge yuge tu sāmarthyaṃ
śeṣaṃ muni-vibhāṣitam
/
parāśareṇa ca apy uktaṃ
prāyaś-cittaṃ vidhīyate
//
aham adyaiva tat sarvam
anusmṛtya bravīmi vaḥ
/
cāturvarṇyasamācāraṃ
śṛṇvantu ṛṣipuṅgavāḥ
//
aham adya eva tat sarvam
anusmṛtya bravīmi vaḥ
/
cāturvarṇya-samācāraṃ
śṛṇvantu ṛṣi-puṅgavāḥ
//
parāśaramataṃ puṇyaṃ
pavitraṃ pāpanāśanam
/
cintitaṃ brāhmaṇārthāya
dharmasaṃsthāpanāya ca
//
parāśara-mataṃ puṇyaṃ
pavitraṃ pāpa-nāśanam
/
cintitaṃ brāhmaṇa-arthāya
dharma-saṃsthāpanāya ca
//
caturṇām api varṇānām
ācāro dharmapālakaḥ
/
ācārabhraṣṭadehānāṃ
bhaved dharmaḥ parāṅmukhaḥ
//
caturṇām api varṇānām
ācāro dharma-pālakaḥ
/
ācāra-bhraṣṭa-dehānāṃ
bhaved dharmaḥ parāṅ-mukhaḥ
//
ṣaṭkarmābhirato nityaṃ
devatātithipūjakaḥ
/
hutaśeṣaṃ tu bhuñjāno
brāhmaṇo nāvasīdati
//
ṣaṭ-karma-abhirato nityaṃ
devatā-atithi-pūjakaḥ
/
huta-śeṣaṃ tu bhuñjāno
brāhmaṇo na avasīdati
//
saṃdhyāsnānaṃ japo homo
devatātithipūjanam
/
ātithyaṃ vaiśvadevaṃ ca
ṣaṭkarmāṇi dine dine
//
saṃdhyā-snānaṃ japo homo
devatā-atithi-pūjanam
/
ātithyaṃ vaiśvadevaṃ ca
ṣaṭ-karmāṇi dine dine
//
iṣṭo vā yadi vā dveṣyo
mūrkhaḥ paṇḍita eva vā
/
saṃprāpto vaiśvadevānte
so 'tithiḥ svargasaṃgramaḥ
//
iṣṭo vā yadi vā dveṣyo
mūrkhaḥ paṇḍita eva vā
/
saṃprāpto vaiśvadeva-ante
so 'tithiḥ svarga-saṃgramaḥ
//
dūrādhvopagataṃ śrāntaṃ
vaiśvadeva upasthitam
/
atithiṃ taṃ vijānīyān
nātithiḥ pūrvam āgataḥ
//
dūra-adhva-upagataṃ śrāntaṃ
vaiśvadeva upasthitam
/
atithiṃ taṃ vijānīyān
na atithiḥ pūrvam āgataḥ
//
naikagrāmīṇam atithiṃ
saṃgṛhṇīta kadācana
/
anityam āgato yasmāt
tasmād atithir ucyate
//
naika-grāmīṇam atithiṃ
saṃgṛhṇīta kadācana
/
anityam āgato yasmāt
tasmād atithir ucyate
//
atithiṃ tatra saṃprāptaṃ
pūjayet svāgatādinā
/
arghyāsanapradānena
pādaprakṣālanena ca
//
atithiṃ tatra saṃprāptaṃ
pūjayet svāgata-ādinā
/
arghya-āsana-pradānena
pāda-prakṣālanena ca
//
śraddhayā cānnadānena
priyapraśnottareṇa ca
/
gacchantaṃ cānuyānena
prītim utpādayed gṛhī
//
śraddhayā ca anna-dānena
priya-praśna-uttareṇa ca
/
gacchantaṃ ca anuyānena
prītim utpādayed gṛhī
//
atithir yasya bhagnāśo
gṛhāt pratinivartate
/
pitaras tasya nāśnanti
daśa varṣāṇi pañca ca
//
atithir yasya bhagna-āśo
gṛhāt pratinivartate
/
pitaras tasya na aśnanti
daśa varṣāṇi pañca ca
//
kāṣṭhabhārasahasreṇa
ghṛtakumbhaśatena ca
/
atithir yasya bhagnāśas
tasya homo nirarthakaḥ
//
kāṣṭha-bhāra-sahasreṇa
ghṛta-kumbha-śatena ca
/
atithir yasya bhagna-āśas
tasya homo nirarthakaḥ
//
sukṣetre vāpayed bījaṃ
supātre nikṣiped dhanam
/
sukṣetre ca supātre ca hy
uptaṃ dattaṃ na naśyati
//
sukṣetre vāpayed bījaṃ
supātre nikṣiped dhanam
/
sukṣetre ca supātre ca hy
uptaṃ dattaṃ na naśyati
//
na pṛcched gotracaraṇe
na svādhyāyaṃ śrutaṃ tathā
/
hṛdaye kalpayed devaṃ
sarvadevamayo hi saḥ
//
na pṛcched gotra-caraṇe
na svādhyāyaṃ śrutaṃ tathā
/
hṛdaye kalpayed devaṃ
sarva-devamayo hi saḥ
//
apūrvaḥ suvratī vipro hy
apūrvaś cātitihir yathā
/
vedābhyāsarato nityaṃ
tāv apūrvau dine dine
//
apūrvaḥ suvratī vipro hy
apūrvaś ca atitihir yathā
/
veda-abhyāsa-rato nityaṃ
tāv apūrvau dine dine
//
vaiśvadeve tu saṃprāpte
bhikṣuke gṛham āgate
/
uddhṛtya vaiśvadevārthaṃ
bhikṣukaṃ tu visarjayet
//
vaiśvadeve tu saṃprāpte
bhikṣuke gṛham āgate
/
uddhṛtya vaiśvadeva-arthaṃ
bhikṣukaṃ tu visarjayet
//
yatiś ca brahmacārī ca
pakvānnasvāmināv ubhau
/
tayor annam adattvā tu
bhuktvā cāndrāyaṇaṃ caret
//
yatiś ca brahma-cārī ca
pakva-anna-svāmināv ubhau
/
tayor annam adattvā tu
bhuktvā cāndrāyaṇaṃ caret
//
dadyāc ca bhikṣātritayaṃ
parivrāḍ brahmacāriṇām
/
icchayā ca tato dadyād
vibhave satyavāritam
//
dadyāc ca bhikṣā-tritayaṃ
parivrāḍ brahma-cāriṇām
/
icchayā ca tato dadyād
vibhave satya-vāritam
//
yatihaste jalaṃ dadyād
bhaikṣaṃ dadyāt punar jalam
/
tad bhaikṣyaṃ meruṇā tulyaṃ
taj jalaṃ sāgaropamam
//
yati-haste jalaṃ dadyād
bhaikṣaṃ dadyāt punar jalam
/
tad bhaikṣyaṃ meruṇā tulyaṃ
taj jalaṃ sāgara-upamam
//
yasya chatraṃ hayaś caiva
kuñjarāroham ṛddhimat
/
aindraṃ sthānam upāsīta
tasmāt taṃ na vicārayet
//
yasya chatraṃ hayaś ca eva
kuñjara-āroham ṛddhimat
/
aindraṃ sthānam upāsīta
tasmāt taṃ na vicārayet
//
vaiśvadevakṛtaṃ pāpaṃ
śakto bhikṣur vyapohitum
/
na hi bhikṣukṛtān doṣān
vaiśvadevo vyapohati
//
vaiśvadeva-kṛtaṃ pāpaṃ
śakto bhikṣur vyapohitum
/
na hi bhikṣu-kṛtān doṣān
vaiśvadevo vyapohati
//
akṛtvā vaiśvadevaṃ tu
bhuñjate ye dvijādhamāḥ
/
sarve te niṣphalā jñeyāḥ
patanti narake 'śucau
//
akṛtvā vaiśvadevaṃ tu
bhuñjate ye dvija-adhamāḥ
/
sarve te niṣphalā jñeyāḥ
patanti narake 'śucau
//
vaiśvadevavihīnā ye
ātithyena bahiṣkṛtāḥ
/
sarve te narakaṃ yānti
kākayoniṃ vrajanti ca
//
vaiśvadeva-vihīnā ye
ātithyena bahiṣkṛtāḥ
/
sarve te narakaṃ yānti
kāka-yoniṃ vrajanti ca
//
pāpo vā yadi caṇḍālo
vipraghnaḥ pitṛghātakaḥ
/
vaiśvadeve tu saṃprāptaḥ
so 'tithiḥ svargasaṃkramaḥ
//
pāpo vā yadi caṇḍālo
vipraghnaḥ pitṛ-ghātakaḥ
/
vaiśvadeve tu saṃprāptaḥ
so 'tithiḥ svarga-saṃkramaḥ
//
yo veṣṭitaśirā bhuṅkte
yo bhuṅkte dakṣiṇāmukhaḥ
/
vāmapāde karaṃ nyasya
tad vai rakṣāṃsi bhuñjate
//
yo veṣṭita-śirā bhuṅkte
yo bhuṅkte dakṣiṇā-mukhaḥ
/
vāma-pāde karaṃ nyasya
tad vai rakṣāṃsi bhuñjate
//
avratā hy anadhīyānā
yatra bhaikṣacarā dvijāḥ
/
taṃ grāmaṃ daṇḍayed rājā
corabhaktaprado hi saḥ
//
avratā hy anadhīyānā
yatra bhaikṣa-carā dvijāḥ
/
taṃ grāmaṃ daṇḍayed rājā
cora-bhakta-prado hi saḥ
//
kṣatriyo hi prajā rakṣañ
śastrapāṇiḥ pradaṇḍavān
/
nirjitya parasainyāni
kṣitiṃ dharmeṇa pālayet
//
kṣatriyo hi prajā rakṣañ
śastra-pāṇiḥ pradaṇḍavān
/
nirjitya para-sainyāni
kṣitiṃ dharmeṇa pālayet
//
puṣpaṃ puṣpaṃ vicinuyān
mūlacchedaṃ na kārayet
/
mālākāra ivārāme
na yathāṅgārakārakaḥ
//
puṣpaṃ puṣpaṃ vicinuyān
mūla-cchedaṃ na kārayet
/
mālā-kāra ivā arāme
na yatha āṅgāra-kārakaḥ
//
lābhakarma tathā ratnaṃ
gavāṃ ca paripālanam
/
kṛṣikarma ca vāṇijyaṃ
vaiśyavṛttir udāhṛtā
//
lābha-karma tathā ratnaṃ
gavāṃ ca paripālanam
/
kṛṣi-karma ca vāṇijyaṃ
vaiśya-vṛttir udāhṛtā
//
śūdrasya dvijaśuśrūṣā
paramo dharma ucyate
/
anyathā kurute kiṃcit
tad bhavet tasya niṣphalam
//
śūdrasya dvija-śuśrūṣā
paramo dharma ucyate
/
anyathā kurute kiṃcit
tad bhavet tasya niṣphalam
//
lavaṇaṃ madhutailaṃ ca
dadhitakraṃ ghṛtaṃ payaḥ
/
na duṣyec chūdrajātīnāṃ
kuryāt sarveṣu vikrayam
//
lavaṇaṃ madhu-tailaṃ ca
dadhi-takraṃ ghṛtaṃ payaḥ
/
na duṣyec chūdra-jātīnāṃ
kuryāt sarveṣu vikrayam
//
vikrīṇan madhyamāṃsāni hy
abhakṣasya ca bhakṣaṇam
/
kurvann agamyā gamanaṃ
śūdraḥ patati tatkṣaṇāt
//
vikrīṇan madhya-māṃsāni hy
abhakṣasya ca bhakṣaṇam
/
kurvann agamyā gamanaṃ
śūdraḥ patati tat-kṣaṇāt
//
kapilākṣīrapānena
brāhmaṇīgamanena ca
/
vedākṣaravicāreṇa
śūdraś cāṇḍālatāṃ vrajet
//
kapilā-kṣīra-pānena
brāhmaṇī-gamanena ca
/
veda-akṣara-vicāreṇa
śūdraś cāṇḍālatāṃ vrajet
//
ataḥ paraṃ gṛhasthasya
karmācāraṃ kalau yuge
/
dharmaṃ sādhāraṇaṃ śaktyā
cāturvarṇyāśramāgatam
//
ataḥ paraṃ gṛhasthasya
karma-ācāraṃ kalau yuge
/
dharmaṃ sādhāraṇaṃ śaktyā
cātur-varṇya-āśrama-āgatam
//
taṃ pravakṣyāmy ahaṃ pūrvaṃ
parāśaravaco yathā
/
ṣaṭkarmasahito vipraḥ
kṛṣikarma ca kārayet
//
taṃ pravakṣyāmy ahaṃ pūrvaṃ
parāśara-vaco yathā
/
ṣaṭ-karma-sahito vipraḥ
kṛṣi-karma ca kārayet
//
kṣudhitaṃ tṛṣitaṃ śrāntaṃ
balīvardaṃ na yojayet
/
hīnāṅgaṃ vyādhitaṃ klībaṃ
vṛṣaṃ vipro na vāhayet
//
kṣudhitaṃ tṛṣitaṃ śrāntaṃ
balīvardaṃ na yojayet
/
hīna-aṅgaṃ vyādhitaṃ klībaṃ
vṛṣaṃ vipro na vāhayet
//
sthirāṅgaṃ nīrujaṃ tṛptaṃ
sunardaṃ ṣaṇḍhavarjitam
/
vāhayed divasasyārdhaṃ
paścāt snānaṃ samācaret
//
sthira-aṅgaṃ nīrujaṃ tṛptaṃ
sunardaṃ ṣaṇḍha-varjitam
/
vāhayed divasasya ardhaṃ
paścāt snānaṃ samācaret
//
japyaṃ devārcanaṃ homaṃ
svādhyāyaṃ caivam abhyaset
/
ekadvitricatur viprān
bhojayet snātakān dvijaḥ
//
japyaṃ deva-arcanaṃ homaṃ
svādhyāyaṃ ca evam abhyaset
/
eka-dvi-tri-catur viprān
bhojayet snātakān dvijaḥ
//
svayaṃkṛṣṭe tathā kṣetre
dhānyaiś ca svayamarjitaiḥ
/
nirvapet pañca yajñāṃś ca
kratudīkṣāṃ ca kārayet
//
svayaṃ-kṛṣṭe tathā kṣetre
dhānyaiś ca svayam-arjitaiḥ
/
nirvapet pañca yajñāṃś ca
kratu-dīkṣāṃ ca kārayet
//
tilā rasā na vikreyā
vikreyā dhānyatatsamāḥ
/
viprasyaivaṃvidhā vṛttis
tṛṇakāṣṭhādivikrayaḥ
//
tilā rasā na vikreyā
vikreyā dhānya-tat-samāḥ
/
viprasya evaṃ-vidhā vṛttis
tṛṇa-kāṣṭha-ādi-vikrayaḥ
//
brāhmaṇaś cet kṛṣiṃ kuryāt
tanmahādoṣam āpnuyāt
/
saṃvatsareṇa yat pāpaṃ
matsyaghātī samāpnuyāt
//
brāhmaṇaś cet kṛṣiṃ kuryāt
tan-mahā-doṣam āpnuyāt
/
saṃvatsareṇa yat pāpaṃ
matsya-ghātī samāpnuyāt
//
ayomukhena kāṣṭhena
tad ekāhena lāṅgalī
/
pāśako matsyaghātī ca
vyādhaḥ śākunikas tathā
//
ayo-mukhena kāṣṭhena
tad eka-ahena lāṅgalī
/
pāśako matsya-ghātī ca
vyādhaḥ śākunikas tathā
//
adātā karṣakaś caiva
sarve te samabhāginaḥ
/
vṛkṣaṃ chittvā mahīṃ bhittvā
hatvā ca kṛmikīṭakān
//
adātā karṣakaś ca eva
sarve te sama-bhāginaḥ
/
vṛkṣaṃ chittvā mahīṃ bhittvā
hatvā ca kṛmi-kīṭakān
//
karṣakaḥ khalayajñena
sarvapāpaiḥ pramucyate
/
yo na dadyād dvijātibhyo
rāśimūlam upāgataḥ
//
karṣakaḥ khala-yajñena
sarva-pāpaiḥ pramucyate
/
yo na dadyād dvijātibhyo
rāśi-mūlam upāgataḥ
//
sa cauraḥ sa ca pāpiṣṭho
brahmaghnaṃ taṃ vinirdiśet
/
rājñe dattvā tu ṣaḍbhāgaṃ
devānāṃ caikaviṃśakam
//
sa cauraḥ sa ca pāpiṣṭho
brahmaghnaṃ taṃ vinirdiśet
/
rājñe dattvā tu ṣaḍ-bhāgaṃ
devānāṃ ca eka-viṃśakam
//
viprāṇāṃ triṃśakaṃ bhāgaṃ
sarvapāpaiḥ pramucyate
/
kṣatriyo 'pi kṛṣiṃ kṛtvā
devān viprāṃś ca pūjayet
//
viprāṇāṃ triṃśakaṃ bhāgaṃ
sarva-pāpaiḥ pramucyate
/
kṣatriyo 'pi kṛṣiṃ kṛtvā
devān viprāṃś ca pūjayet
//
vaiśyaḥ śūdras tathā kuryāt
kṛṣivāṇijyaśilpakam
/
vikarma kurvate śūdrā
dvijaśuśrūṣayojjhitāḥ
//
vaiśyaḥ śūdras tathā kuryāt
kṛṣi-vāṇijya-śilpakam
/
vikarma kurvate śūdrā
dvija-śuśrūṣayā-ujjhitāḥ
//
bhavanty alpāyuṣas te vai
nirayaṃ yānty asaṃśayaṃ
/
caturṇām api varṇānām
eṣa dharmaḥ sanātanaḥ
//
bhavanty alpa-āyuṣas te vai
nirayaṃ yānty asaṃśayaṃ
/
caturṇām api varṇānām
eṣa dharmaḥ sanātanaḥ
//
ataḥ śuddhiṃ pravakṣyāmi
janane maraṇe tathā
/
dinatrayeṇa śudhyanti
brāhmaṇāḥ pretasūtake
//
ataḥ śuddhiṃ pravakṣyāmi
janane maraṇe tathā
/
dina-trayeṇa śudhyanti
brāhmaṇāḥ preta-sūtake
//
kṣatriyo dvādaśāhena
vaiśyaḥ pañcadaśāhakaiḥ
/
śūdraḥ śudhyati māsena
parāśaravaco yathā
//
kṣatriyo dvādaśa-ahena
vaiśyaḥ pañca-daśa-ahakaiḥ
/
śūdraḥ śudhyati māsena
parāśara-vaco yathā
//
upāsane tu viprāṇām
aṅgaśuddhiś ca jāyate
/
brāhmaṇānāṃ prasūtau tu
dehasparśo vidhīyate
//
upāsane tu viprāṇām
aṅga-śuddhiś ca jāyate
/
brāhmaṇānāṃ prasūtau tu
deha-sparśo vidhīyate
//
jātau vipro daśāhena
dvādaśāhena bhūmipaḥ
/
vaiśyaḥ pañcadaśāhena
śūdro māsena śudhyati
//
jātau vipro daśa-ahena
dvādaśa-ahena bhūmipaḥ
/
vaiśyaḥ pañcadaśa-ahena
śūdro māsena śudhyati
//
ekāhāc chudhyate vipro
yo 'gnivedasamanvitaḥ
/
tryahāt kevalavedas tu
dvihīno daśabhir dinaiḥ
//
eka-ahāc chudhyate vipro
yo 'gni-veda-samanvitaḥ
/
try-ahāt kevala-vedas tu
dvi-hīno daśabhir dinaiḥ
//
janmakarmaparibhraṣṭaḥ
saṃdhyopāsanavarjitaḥ
/
nāmadhārakavipras tu
daśāhaṃ sūtakī bhavet
//
janma-karma-paribhraṣṭaḥ
saṃdhyā-upāsana-varjitaḥ
/
nāma-dhāraka-vipras tu
daśa-ahaṃ sūtakī bhavet
//
ekapiṇḍās tu dāyādāḥ
pṛthagdāraniketanāḥ
/
janmany api vipattau ca
teṣāṃ tat sūtakaṃ bhavet
//
eka-piṇḍās tu dāyādāḥ
pṛthag-dāra-niketanāḥ
/
janmany api vipattau ca
teṣāṃ tat sūtakaṃ bhavet
//
tāvat tat sūtakaṃ gotre
caturthapuruṣeṇa tu
/
dāyād vicchedam āpnoti
pañcamo vātmavaṃśajaḥ
//
tāvat tat sūtakaṃ gotre
caturtha-puruṣeṇa tu
/
dāyād vicchedam āpnoti
pañcamo vā ātma-vaṃśajaḥ
//
caturthe daśarātraṃ syāt
ṣaṇṇiśāḥ puṃsi pañcame
/
ṣaṣṭhe caturahāc chuddhiḥ
saptame tu dinatrayāt
//
caturthe daśa-rātraṃ syāt
ṣaṇ-ṇiśāḥ puṃsi pañcame
/
ṣaṣṭhe catur-ahāc chuddhiḥ
saptame tu dina-trayāt
//
bhṛgvagnimaraṇe caiva
deśāntaramṛte tathā
/
bāle prete ca saṃnyaste
sadyaḥ śaucaṃ vidhīyate
//
bhṛgv-agni-maraṇe ca eva
deśa-antara-mṛte tathā
/
bāle prete ca saṃnyaste
sadyaḥ śaucaṃ vidhīyate
//
deśāntaramṛtaḥ kaścit
sagotraḥ śrūyate yadi
/
na trirātram ahorātraṃ
sadyaḥ snātvā śucir bhavet
//
deśa-antara-mṛtaḥ kaścit
sagotraḥ śrūyate yadi
/
na tri-rātram aho-rātraṃ
sadyaḥ snātvā śucir bhavet
//
deśāntaragato vipraḥ
prayāsāt kālakāritāt
/
dehanāśam anuprāptas
tithir na jñāyate yadi
//
deśa-antara-gato vipraḥ
prayāsāt kāla-kāritāt
/
deha-nāśam anuprāptas
tithir na jñāyate yadi
//
kṛṣṇāṣṭamī tv amāvāsyā
kṛṣṇā caikādaśī ca yā
/
udakaṃ piṇḍadānaṃ ca
tatra śrāddhaṃ ca kārayet
//
kṛṣṇa-aṣṭamī tv amāvāsyā
kṛṣṇā ca ekādaśī ca yā
/
udakaṃ piṇḍa-dānaṃ ca
tatra śrāddhaṃ ca kārayet
//
ajātadantā ye bālā
ye ca garbhād viniḥsṛtāḥ
/
na teṣām agnisaṃskāro
nāśaucaṃ nodakakriyā
//
ajāta-dantā ye bālā
ye ca garbhād viniḥsṛtāḥ
/
na teṣām agni-saṃskāro
nā aśaucaṃ na udaka-kriyā
//
yadi garbho vipadyeta
sravate vāpi yoṣitaḥ
/
yāvanmāsaṃ sthito garbho
dinaṃ tāvat tu sūtakam
//
yadi garbho vipadyeta
sravate va āpi yoṣitaḥ
/
yāvan-māsaṃ sthito garbho
dinaṃ tāvat tu sūtakam
//
ā caturthād bhavet srāvaḥ
pātaḥ pañcamaṣaṣṭhayoḥ
/
ata ūrdhvaṃ prasūtiḥ syād
daśāhaṃ sūtakaṃ bhavet
//
ā caturthād bhavet srāvaḥ
pātaḥ pañcama-ṣaṣṭhayoḥ
/
ata ūrdhvaṃ prasūtiḥ syād
daśa-ahaṃ sūtakaṃ bhavet
//
dantajāte 'nujāte ca
kṛtacūḍe ca saṃsthite
/
agnisaṃskaraṇe teṣāṃ
trirātram aśucir bhavet
//
danta-jāte 'nujāte ca
kṛta-cūḍe ca saṃsthite
/
agni-saṃskaraṇe teṣāṃ
tri-rātram aśucir bhavet
//
ā dantajanmanaḥ sadya
ā cūḍān naiṣikī smṛtā
/
trirātram ā vratādeśād
daśarātram ataḥ param
//
ā danta-janmanaḥ sadya
ā cūḍān naiṣikī smṛtā
/
tri-rātram ā vrata-ādeśād
daśa-rātram ataḥ param
//
brahmacārī gṛhe yeṣāṃ
hūyate ca hutāśanaḥ
/
saṃparkaṃ na ca kurvanti
na teṣāṃ sūtakaṃ bhavet
//
brahma-cārī gṛhe yeṣāṃ
hūyate ca huta-aśanaḥ
/
saṃparkaṃ na ca kurvanti
na teṣāṃ sūtakaṃ bhavet
//
saṃparkād duṣyate vipro
janane maraṇe tathā
/
saṃparkāc ca nivṛttasya
na pretaṃ naiva sūtakam
//
saṃparkād duṣyate vipro
janane maraṇe tathā
/
saṃparkāc ca nivṛttasya
na pretaṃ na eva sūtakam
//
śilpinaḥ kārukā vaidyā
dāsīdāsāś ca nāpitāḥ
/
rājānaḥ śrotriyāś caiva
sadyaḥ śaucāḥ prakīrtitāḥ
//
śilpinaḥ kārukā vaidyā
dāsī-dāsāś ca nāpitāḥ
/
rājānaḥ śrotriyāś ca eva
sadyaḥ śaucāḥ prakīrtitāḥ
//
savrataḥ satrapūtaś ca
āhitāgniś ca yo dvijaḥ
/
rājñaś ca sūtakaṃ nāsti
yasya cecchati pārthivaḥ
//
savrataḥ satra-pūtaś ca
āhita-agniś ca yo dvijaḥ
/
rājñaś ca sūtakaṃ na asti
yasya ca icchati pārthivaḥ
//
udyato nidhane dāne
ārto vipro nimantritaḥ
/
tadaiva ṛṣibhir dṛṣṭaṃ
yathā kālena śudhyati
//
udyato nidhane dāne
ārto vipro nimantritaḥ
/
tada eva ṛṣibhir dṛṣṭaṃ
yathā kālena śudhyati
//
prasave gṛhamedhī tu
na kuryāt saṃkaraṃ yadi
/
daśāhāc chudhyate mātā tv
avagāhya pitā śuciḥ
//
prasave gṛha-medhī tu
na kuryāt saṃkaraṃ yadi
/
daśa-ahāc chudhyate mātā tv
avagāhya pitā śuciḥ
//
sarveṣāṃ śāvam āśaucaṃ
mātā pitros tu sūtakam
/
sūtakaṃ mātur eva syād
upaspṛśya pitā śuciḥ
//
sarveṣāṃ śāvam āśaucaṃ
mātā pitros tu sūtakam
/
sūtakaṃ mātur eva syād
upaspṛśya pitā śuciḥ
//
yadi patnyāṃ prasūtāyāṃ
saṃparkaṃ kurute dvijaḥ
/
sūtakaṃ tu bhavet tasya
yadi vipraḥ ṣaḍaṅgavit
//
yadi patnyāṃ prasūtāyāṃ
saṃparkaṃ kurute dvijaḥ
/
sūtakaṃ tu bhavet tasya
yadi vipraḥ ṣaḍ-aṅgavit
//
saṃparkāj jāyate doṣo
nānyo doṣo 'sti vai dvije
/
tasmāt sarvaprayatnena
saṃparkaṃ varjayed budhaḥ
//
saṃparkāj jāyate doṣo
na anyo doṣo 'sti vai dvije
/
tasmāt sarva-prayatnena
saṃparkaṃ varjayed budhaḥ
//
vivāhotsavayajñeṣu tv
antarā mṛtasūtake
/
pūrvasaṃkalpitaṃ dravyaṃ
dīyamānaṃ na duṣyati
//
vivāha-utsava-yajñeṣu tv
antarā mṛta-sūtake
/
pūrva-saṃkalpitaṃ dravyaṃ
dīyamānaṃ na duṣyati
//
antarā daśāhasya
punar maraṇajanmanī
/
tāvat syād aśucir vipro
yāvat tat syād anirdaśam
//
antarā daśa-ahasya
punar maraṇa-janmanī
/
tāvat syād aśucir vipro
yāvat tat syād anirdaśam
//
brāhmaṇārthe vipannānāṃ
bandigograhaṇe tathā
/
āhaveṣu vipannānām
ekarātram aśaucakam
//
brāhmaṇa-arthe vipannānāṃ
bandi-go-grahaṇe tathā
/
āhaveṣu vipannānām
eka-rātram aśaucakam
//
dvāv imau puruṣau loke
sūryamaṇḍalabhedinau
/
parivrāḍ yogayuktaś ca
raṇe cābhimukho hataḥ
//
dvāv imau puruṣau loke
sūrya-maṇḍala-bhedinau
/
parivrāḍ yoga-yuktaś ca
raṇe ca abhimukho hataḥ
//
yatra yatra hataḥ śūraḥ
śatrubhiḥ pariveṣṭitaḥ
/
akṣayāṃl labhate lokān
yadi klībaṃ na bhāṣate
//
yatra yatra hataḥ śūraḥ
śatrubhiḥ pariveṣṭitaḥ
/
akṣayāṃl labhate lokān
yadi klībaṃ na bhāṣate
//
saṃnyastaṃ brāhmaṇaṃ dṛṣṭvā
sthānāc calati bhāskaraḥ
/
eṣa me maṇḍalaṃ bhittvā
paraṃ sthānaṃ prayāsyati
//
saṃnyastaṃ brāhmaṇaṃ dṛṣṭvā
sthānāc calati bhāskaraḥ
/
eṣa me maṇḍalaṃ bhittvā
paraṃ sthānaṃ prayāsyati
//
yas tu bhagneṣu sainyeṣu
vidravatsu samantataḥ
/
paritrātā yadā gacchet
sa ca kratuphalaṃ labhet
//
yas tu bhagneṣu sainyeṣu
vidravatsu samantataḥ
/
paritrātā yadā gacchet
sa ca kratu-phalaṃ labhet
//
yasya cchedakṣataṃ gātraṃ
śaramudgarayaṣṭibhiḥ
/
devakanyās tu taṃ vīraṃ
haranti ramayanti ca
//
yasya ccheda-kṣataṃ gātraṃ
śara-mudgara-yaṣṭibhiḥ
/
deva-kanyās tu taṃ vīraṃ
haranti ramayanti ca
//
devāṅganāsahasrāṇi
śūram āyodhane hatam
/
tvaramāṇāḥ pradhāvanti
mama bhartā mameti ca
//
deva-aṅganā-sahasrāṇi
śūram āyodhane hatam
/
tvaramāṇāḥ pradhāvanti
mama bhartā mama iti ca
//
yaṃ yajñasaṃghais tapasā ca viprāḥ
svargaiṣiṇo vātra yathā yānti
/
kṣaṇena yānty eva hi tatra vīrāḥ
prāṇān suyuddhena parityajantaḥ
//
yaṃ yajña-saṃghais tapasā ca viprāḥ
svarga-eṣiṇo va ātra yathā yānti
/
kṣaṇena yānty eva hi tatra vīrāḥ
prāṇān suyuddhena parityajantaḥ
//
jitena labhyate lakṣmīr
mṛtenāpi surāṅganāḥ
/
kṣaṇadhvaṃsini kāye 'smin
kā cintā maraṇe raṇe
//
jitena labhyate lakṣmīr
mṛtena api sura-aṅganāḥ
/
kṣaṇa-dhvaṃsini kāye 'smin
kā cintā maraṇe raṇe
//
lalāṭadeśe rudhiraṃ sravac ca
yasyāhave tu praviśec ca vaktram
/
tat somapānena kilāsya tulyaṃ
saṃgrāmayajñe vidhivac ca dṛṣṭam
//
lalāṭa-deśe rudhiraṃ sravac ca
yasyā ahave tu praviśec ca vaktram
/
tat soma-pānena kila asya tulyaṃ
saṃgrāma-yajñe vidhivac ca dṛṣṭam
//
anāthaṃ brāhmaṇaṃ pretaṃ
ye vahanti dvijātayaḥ
/
pade pade yajñaphalam
ānupūrvyāṃl labhanti te
//
anāthaṃ brāhmaṇaṃ pretaṃ
ye vahanti dvijātayaḥ
/
pade pade yajña-phalam
ānupūrvyāṃl labhanti te
//
na teṣām aśubhaṃ kiṃcit
pāpaṃ vā śubhakarmaṇām
/
jalāvagāhanāt teṣāṃ
sadyaḥśaucaṃ vidhīyate
//
na teṣām aśubhaṃ kiṃcit
pāpaṃ vā śubha-karmaṇām
/
jala-avagāhanāt teṣāṃ
sadyaḥ-śaucaṃ vidhīyate
//
asagotram abandhuṃ ca
pretībhūtaṃ dvijottamam
/
vahitvā ca dahitvā ca
prāṇāyāmena śudhyati
//
asagotram abandhuṃ ca
pretī-bhūtaṃ dvija-uttamam
/
vahitvā ca dahitvā ca
prāṇa-āyāmena śudhyati
//
anugamyecchayā pretaṃ
jñātim ajñātim eva vā
/
snātvā sacailaṃ spṛṣṭvāgniṃ
ghṛtaṃ prāśya viśudhyati
//
anugamya icchayā pretaṃ
jñātim ajñātim eva vā
/
snātvā sacailaṃ spṛṣṭva āgniṃ
ghṛtaṃ prāśya viśudhyati
//
kṣatriyaṃ mṛtam ajñānād
brāhmaṇo yo 'nugacchati
/
ekāham aśucir bhūtvā
pañcagavyena śudhyati
//
kṣatriyaṃ mṛtam ajñānād
brāhmaṇo yo 'nugacchati
/
eka-aham aśucir bhūtvā
pañca-gavyena śudhyati
//
śavaṃ ca vaiśyam ajñānād
brāhmaṇo yo 'nugacchati
/
kṛtvāśaucaṃ dvirātraṃ ca
prāṇāyāmān ṣaḍ ācaret
//
śavaṃ ca vaiśyam ajñānād
brāhmaṇo yo 'nugacchati
/
kṛtvā āśaucaṃ dvi-rātraṃ ca
prāṇa-āyāmān ṣaḍ ācaret
//
pretībhūtaṃ tu yaḥ śūdraṃ
brāhmaṇo jñānadurbalaḥ
/
anugacchen nīyamānaṃ
trirātram aśucir bhavet
//
pretī-bhūtaṃ tu yaḥ śūdraṃ
brāhmaṇo jñāna-durbalaḥ
/
anugacchen nīyamānaṃ
tri-rātram aśucir bhavet
//
trirātre tu tataḥ pūrṇe
nadīṃ gatvā samudragām
/
prāṇāyāmaśataṃ kṛtvā
ghṛtaṃ prāśya viśudhyati
//
tri-rātre tu tataḥ pūrṇe
nadīṃ gatvā samudragām
/
prāṇa-āyāma-śataṃ kṛtvā
ghṛtaṃ prāśya viśudhyati
//
vinirvartya yadā śūdrā
udakāntam upasthitāḥ
/
dvijais tadānugantavyā
eṣa dharmaḥ sanātanaḥ
//
vinirvartya yadā śūdrā
udaka-antam upasthitāḥ
/
dvijais tada ānugantavyā
eṣa dharmaḥ sanātanaḥ
//
prāyaścittakāṇḍam
atimānād atikrodhāt
snehād vā yadi vā bhayāt
/
udbadhnīyāt strī pumān vā
gatir eṣā vidhīyate
//
atimānād atikrodhāt
snehād vā yadi vā bhayāt
/
udbadhnīyāt strī pumān vā
gatir eṣā vidhīyate
//
pūyaśoṇitasaṃpūrṇe tv
andhe tamasi majjati
/
ṣaṣṭhīr varṣasahasrāṇi
narakaṃ pratipadyate
//
pūya-śoṇita-saṃpūrṇe tv
andhe tamasi majjati
/
ṣaṣṭhīr varṣa-sahasrāṇi
narakaṃ pratipadyate
//
nāśaucaṃ nodakaṃ nāgniṃ
nāśrupātaṃ ca kārayet
/
voḍhāro 'gnipradātāraḥ
pāśacchedakarās tathā
//
nā aśaucaṃ na udakaṃ na agniṃ
na aśru-pātaṃ ca kārayet
/
voḍhāro 'gni-pradātāraḥ
pāśa-ccheda-karās tathā
//
taptakṛcchreṇa śudhyantīty
evam āha prajāpatiḥ
/
gobhir hataṃ tathodbaddhaṃ
brāhmaṇena tu ghātitam
//
tapta-kṛcchreṇa śudhyanti ity
evam āha prajā-patiḥ
/
gobhir hataṃ tatha ūdbaddhaṃ
brāhmaṇena tu ghātitam
//
saṃspṛśanti tu ye viprā
voḍhāraś cāgnidāś ca ye
/
anye ye vānugantāraḥ
pāśacchedakarāś ca ye
//
saṃspṛśanti tu ye viprā
voḍhāraś ca agnidāś ca ye
/
anye ye va ānugantāraḥ
pāśa-ccheda-karāś ca ye
//
taptakṛcchreṇa śuddhās te
kuryur brāhmaṇabhojanam
/
anaḍutsahitāṃ gāṃ ca
dadyur viprāya dakṣiṇām
//
tapta-kṛcchreṇa śuddhās te
kuryur brāhmaṇa-bhojanam
/
anaḍut-sahitāṃ gāṃ ca
dadyur viprāya dakṣiṇām
//
tryaham uṣṇaṃ pibed vāri
tryaham uṣṇaṃ payaḥ pibet
/
tryaham uṣṇaṃ pibet sarpir
vāyubhakṣo dinatrayam
//
try-aham uṣṇaṃ pibed vāri
try-aham uṣṇaṃ payaḥ pibet
/
try-aham uṣṇaṃ pibet sarpir
vāyu-bhakṣo dina-trayam
//
ṣaṭpalaṃ tu pibed ambhas
tripalaṃ tu payaḥ pibet
/
palam ekaṃ pibet sarpis
taptakṛcchraṃ vidhīyate
//
ṣaṭ-palaṃ tu pibed ambhas
tri-palaṃ tu payaḥ pibet
/
palam ekaṃ pibet sarpis
tapta-kṛcchraṃ vidhīyate
//
yo vai samācared vipraḥ
patitādiṣv akāmataḥ
/
pañcāhaṃ vā daśāhaṃ vā
dvādaśāham athāpi vā
//
yo vai samācared vipraḥ
patita-ādiṣv akāmataḥ
/
pañca-ahaṃ vā daśa-ahaṃ vā
dvādaśa-aham atha api vā
//
māsārdhaṃ māsam ekaṃ vā
māsadvayam athāpi vā
/
abdārdham abdam ekaṃ vā
tad ūrdhvaṃ caiva tatsamaḥ
//
māsa-ardhaṃ māsam ekaṃ vā
māsa-dvayam atha api vā
/
abda-ardham abdam ekaṃ vā
tad ūrdhvaṃ ca eva tat-samaḥ
//
trirātraṃ prathame pakṣe
dvitīye kṛcchram ācaret
/
tṛtīye caiva pakṣe tu
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret
//
tri-rātraṃ prathame pakṣe
dvitīye kṛcchram ācaret
/
tṛtīye ca eva pakṣe tu
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret
//
caturthe daśarātraṃ syāt
parākaḥ pañcame mataḥ
/
kuryāc cāndrāyaṇaṃ ṣaṣṭhe
saptame tv aindavadvayam
//
caturthe daśa-rātraṃ syāt
parākaḥ pañcame mataḥ
/
kuryāc cāndrāyaṇaṃ ṣaṣṭhe
saptame tv aindava-dvayam
//
śuddhyartham aṣṭame caiva
ṣaṇ māsān kṛcchram ācaret
/
pakṣasaṃkhyāpramāṇena
suvarṇāny api dakṣiṇā
//
śuddhy-artham aṣṭame ca eva
ṣaṇ māsān kṛcchram ācaret
/
pakṣa-saṃkhyā-pramāṇena
suvarṇāny api dakṣiṇā
//
ṛtusnātā tu yā nārī
bhartāraṃ nopasarpati
/
sā mṛtā narakaṃ yāti
vidhavā ca punaḥ punaḥ
//
ṛtu-snātā tu yā nārī
bhartāraṃ na upasarpati
/
sā mṛtā narakaṃ yāti
vidhavā ca punaḥ punaḥ
//
ṛtusnātāṃ tu yo bhāryāṃ
saṃnidhau nopagacchati
/
ghorāyāṃ bhrūṇahatyāyāṃ
yujyate nātra saṃśayaḥ
//
ṛtu-snātāṃ tu yo bhāryāṃ
saṃnidhau na upagacchati
/
ghorāyāṃ bhrūṇa-hatyāyāṃ
yujyate na atra saṃśayaḥ
//
daridraṃ vyādhitaṃ mūrkhaṃ
bhartāraṃ yāvamanyate
/
sā śunī jāyate mṛtvā
sūkarī ca punaḥ punaḥ
//
daridraṃ vyādhitaṃ mūrkhaṃ
bhartāraṃ ya āvamanyate
/
sā śunī jāyate mṛtvā
sūkarī ca punaḥ punaḥ
//
patyau jīvati yā nārī
upoṣya vratam ācaret
/
āyuṣyaṃ harate bhartuḥ
sā nārī narakaṃ vrajet
//
patyau jīvati yā nārī
upoṣya vratam ācaret
/
āyuṣyaṃ harate bhartuḥ
sā nārī narakaṃ vrajet
//
apṛṣṭvā caiva bhartāraṃ
yā nārī kurute vratam
/
sarvaṃ tad rākṣasān gacched
ity evaṃ manur abravīt
//
apṛṣṭvā ca eva bhartāraṃ
yā nārī kurute vratam
/
sarvaṃ tad rākṣasān gacched
ity evaṃ manur abravīt
//
bāndhavānāṃ sajātīnāṃ
durvṛttaṃ kurute tu yā
/
garbhapātaṃ ca yā kuryān
na tāṃ saṃbhāṣayet kvacit
//
bāndhavānāṃ sajātīnāṃ
durvṛttaṃ kurute tu yā
/
garbha-pātaṃ ca yā kuryān
na tāṃ saṃbhāṣayet kvacit
//
yat pāpaṃ brahmahatyāyāṃ
dviguṇaṃ garbhapātane
/
prāyaścittaṃ na tasyāḥ syāt
tasyās tyāgo vidhīyate
//
yat pāpaṃ brahma-hatyāyāṃ
dvi-guṇaṃ garbha-pātane
/
prāyaś-cittaṃ na tasyāḥ syāt
tasyās tyāgo vidhīyate
//
na kāryam āvasathyena
nāgnihotreṇa vā punaḥ
/
sa bhavet karmacāṇḍālo
yas tu dharmaparāṅmukhaḥ
//
na kāryam āvasathyena
na agni-hotreṇa vā punaḥ
/
sa bhavet karma-cāṇḍālo
yas tu dharma-parāṅ-mukhaḥ
//
oghavātāhṛtaṃ bījaṃ
yasya kṣetre prarohati
/
sa kṣetrī labhate bījaṃ
na bījī bhāgam arhati
//
ogha-vātā-āhṛtaṃ bījaṃ
yasya kṣetre prarohati
/
sa kṣetrī labhate bījaṃ
na bījī bhāgam arhati
//
tadvat parastriyāḥ putrau
dvau smṛtau kuṇḍagolakau
/
patyau jīvati kuṇḍaḥ syāt
mṛte bhartari golakaḥ
//
tadvat para-striyāḥ putrau
dvau smṛtau kuṇḍa-golakau
/
patyau jīvati kuṇḍaḥ syāt
mṛte bhartari golakaḥ
//
aurasaḥ kṣetrajaś caiva
dattaḥ kṛtrimakaḥ sutaḥ
/
dadyān mātā pitā vāpi
sa putro dattako bhavet
//
aurasaḥ kṣetrajaś ca eva
dattaḥ kṛtrimakaḥ sutaḥ
/
dadyān mātā pitā va āpi
sa putro dattako bhavet
//
parivittiḥ parivettā
yayā ca parividyate
/
sarve te narakaṃ yānti
dātṛyājakapañcamāḥ
//
parivittiḥ parivettā
yayā ca parividyate
/
sarve te narakaṃ yānti
dātṛ-yājaka-pañcamāḥ
//
dvau kṛcchrau parivittes tu
kanyāyāḥ kṛcchra eva ca
/
kṛcchrātikṛcchrau dātus tu
hotā cāndrāyaṇaṃ caret
//
dvau kṛcchrau parivittes tu
kanyāyāḥ kṛcchra eva ca
/
kṛcchra-atikṛcchrau dātus tu
hotā cāndrāyaṇaṃ caret
//
kubjavāmanaṣaṇḍheṣu
gadgadeṣu jaḍeṣu ca
/
jātyandhe badhire mūke
na doṣaḥ parivedane
//
kubja-vāmana-ṣaṇḍheṣu
gadgadeṣu jaḍeṣu ca
/
jāty-andhe badhire mūke
na doṣaḥ parivedane
//
pitṛvyaputraḥ sāpatnaḥ
paranārīsutas tathā
/
dārāgnihotrasamyoge
na doṣaḥ parivedane
//
pitṛvya-putraḥ sāpatnaḥ
para-nārī-sutas tathā
/
dārā-agni-hotra-samyoge
na doṣaḥ parivedane
//
jyeṣṭho bhrātā yadā tiṣṭhed
ādhānaṃ naiva kārayet
/
anujñātas tu kurvīta
śaṅkhasya vacanaṃ yathā
//
jyeṣṭho bhrātā yadā tiṣṭhed
ādhānaṃ na eva kārayet
/
anujñātas tu kurvīta
śaṅkhasya vacanaṃ yathā
//
naṣṭe mṛte pravrajite
klībe ca patite patau
/
pañcasv āpatsu nārīṇāṃ
patir anyo vidhīyate
//
naṣṭe mṛte pravrajite
klībe ca patite patau
/
pañcasv āpatsu nārīṇāṃ
patir anyo vidhīyate
//
mṛte bhartari yā nārī
brahmacaryavrate sthitā
/
sā mṛtā labhate svargaṃ
yathā te brahmacāriṇaḥ
//
mṛte bhartari yā nārī
brahma-carya-vrate sthitā
/
sā mṛtā labhate svargaṃ
yathā te brahma-cāriṇaḥ
//
tisraḥ koṭyo 'rdhakoṭī ca
yāni romāṇi mānuṣe
/
tāvatkālaṃ vaset svarge
bhartāraṃ yānugacchati
//
tisraḥ koṭyo 'rdha-koṭī ca
yāni romāṇi mānuṣe
/
tāvat-kālaṃ vaset svarge
bhartāraṃ ya ānugacchati
//
vyālagrāhī yathā vyālaṃ
balād uddharate bilāt
/
evaṃ strī patim uddhṛtya
tenaiva saha modate
//
vyāla-grāhī yathā vyālaṃ
balād uddharate bilāt
/
evaṃ strī patim uddhṛtya
tena eva saha modate
//
vṛkaśvānasṛgālādyair
daṣṭo yas tu dvijottamaḥ
/
snātvā japet sa gāyatrīṃ
pavitrāṃ vedamātaram
//
vṛka-śvāna-sṛgāla-ādyair
daṣṭo yas tu dvija-uttamaḥ
/
snātvā japet sa gāyatrīṃ
pavitrāṃ veda-mātaram
//
gavāṃ śṛṅgodakaiḥ snānaṃ
mahānadyos tu saṃgame
/
samudradarśanād vāpi
śunā daṣṭaḥ śucir bhavet
//
gavāṃ śṛṅga-udakaiḥ snānaṃ
mahā-nadyos tu saṃgame
/
samudra-darśanād va āpi
śunā daṣṭaḥ śucir bhavet
//
vedavidyāvratasnātaḥ
śunā daṣṭo dvijo yadi
/
sa hiraṇyodakaiḥ snātvā
ghṛtaṃ prāśya viśudhyati
//
veda-vidyā-vrata-snātaḥ
śunā daṣṭo dvijo yadi
/
sa hiraṇya-udakaiḥ snātvā
ghṛtaṃ prāśya viśudhyati
//
savratas tu śunā daṣṭo
yas trirātram upāvaset
/
ghṛtaṃ kuśodakaṃ pītvā
vrataśeṣaṃ samāpayet
//
savratas tu śunā daṣṭo
yas tri-rātram upāvaset
/
ghṛtaṃ kuśa-udakaṃ pītvā
vrata-śeṣaṃ samāpayet
//
avrataḥ savrato vāpi
śunā daṣṭo bhaved dvijaḥ
/
praṇipatya bhavet pūto
vipraiś cakṣurnirīkṣitaḥ
//
avrataḥ savrato va āpi
śunā daṣṭo bhaved dvijaḥ
/
praṇipatya bhavet pūto
vipraiś cakṣur-nirīkṣitaḥ
//
śunā ghrātāvalīḍhasya
nakhair vilikhitasya ca
/
adbhiḥ prakṣālanaṃ proktam
agninā copacūlanam
//
śunā ghrāta-avalīḍhasya
nakhair vilikhitasya ca
/
adbhiḥ prakṣālanaṃ proktam
agninā ca upacūlanam
//
śunā tu brāhmaṇī daṣṭā
jambukena vṛkeṇa vā
/
uditaṃ grahanakṣatraṃ
dṛṣṭvā sadyaḥ śucir bhavet
//
śunā tu brāhmaṇī daṣṭā
jambukena vṛkeṇa vā
/
uditaṃ graha-nakṣatraṃ
dṛṣṭvā sadyaḥ śucir bhavet
//
kṛṣṇapakṣe yadā somo
na dṛśyeta kadācana
/
yāṃ diśaṃ vrajate somas
tāṃ diśaṃ vāvalokayet
//
kṛṣṇa-pakṣe yadā somo
na dṛśyeta kadācana
/
yāṃ diśaṃ vrajate somas
tāṃ diśaṃ va āvalokayet
//
asadbrāhmaṇake grāme
śunā daṣṭo dvijottamaḥ
/
vṛṣaṃ pradakṣiṇīkṛtya
sadyaḥ snātvā śucir bhavet
//
asad-brāhmaṇake grāme
śunā daṣṭo dvija-uttamaḥ
/
vṛṣaṃ pradakṣiṇī-kṛtya
sadyaḥ snātvā śucir bhavet
//
caṇḍālena śvapākena
gobhir viprair hato yadi
/
āhitāgnir mṛto vipro
viṣeṇātmahato yadi
//
caṇḍālena śva-pākena
gobhir viprair hato yadi
/
āhita-agnir mṛto vipro
viṣeṇā atma-hato yadi
//
dahet taṃ brāhmaṇaṃ vipro
lokāgnau mantravarjitam
/
spṛṣṭvā voḍhvā ca dagdhvā ca
sapiṇḍeṣu ca sarvathā
//
dahet taṃ brāhmaṇaṃ vipro
loka-agnau mantra-varjitam
/
spṛṣṭvā voḍhvā ca dagdhvā ca
sapiṇḍeṣu ca sarvathā
//
prājāpatyaṃ caret paścād
viprāṇām anuśāsanāt
/
dagdhāsthīni punar gṛhya
kṣīraiḥ prakṣālayed dvijaḥ
//
prājāpatyaṃ caret paścād
viprāṇām anuśāsanāt
/
dagdha-asthīni punar gṛhya
kṣīraiḥ prakṣālayed dvijaḥ
//
punar dahet svāgninā tu
svatantreṇa pṛthak pṛthak
/
āhitāgnir dvijaḥ kaścit
pravasan kālacoditaḥ
//
punar dahet sva-agninā tu
svatantreṇa pṛthak pṛthak
/
āhita-agnir dvijaḥ kaścit
pravasan kāla-coditaḥ
//
dehanāśam anuprāptas
tasyāgnir vasate gṛhe
/
pretāgnihotrasaṃskāraḥ
śrūyatām ṛṣipuṅgavāḥ
//
deha-nāśam anuprāptas
tasya agnir vasate gṛhe
/
preta-agni-hotra-saṃskāraḥ
śrūyatām ṛṣi-puṅgavāḥ
//
kṛṣṇājinaṃ samāstīrya
kuśais tu puruṣākṛtim
/
ṣaṭśatāni śataṃ caiva
palāśānāṃ ca vṛntataḥ
//
kṛṣṇa-ajinaṃ samāstīrya
kuśais tu puruṣa-ākṛtim
/
ṣaṭ-śatāni śataṃ ca eva
palāśānāṃ ca vṛntataḥ
//
catvāriṃśac chire dadyāc
chataṃ kaṇṭhe tu vinyaset
/
bāhubhyāṃ śatakaṃ dadyād
aṅgulīṣu daśaiva tu
//
catvāriṃśac chire dadyāc
chataṃ kaṇṭhe tu vinyaset
/
bāhubhyāṃ śatakaṃ dadyād
aṅgulīṣu daśa eva tu
//
śataṃ tu jaghane dadyād
dviśataṃ tūdare tathā
/
dadyād aṣṭau vṛṣaṇayoḥ
pañca medhre tu vinyaset
//
śataṃ tu jaghane dadyād
dvi-śataṃ tu udare tathā
/
dadyād aṣṭau vṛṣaṇayoḥ
pañca medhre tu vinyaset
//
ekaviṃśatim ūrubhyāṃ
dviśataṃ jānujaṅghayoḥ
/
pādāṅgulīṣu ṣaḍ dadyād
yajñapātraṃ tato nyaset
//
eka-viṃśatim ūrubhyāṃ
dvi-śataṃ jānu-jaṅghayoḥ
/
pāda-aṅgulīṣu ṣaḍ dadyād
yajña-pātraṃ tato nyaset
//
śamyaṃ śiśne viniḥkṣipya
araṇīṃ muṣkayor api
/
juhūṃ ca dakṣiṇe haste
vāme tūpabhṛtaṃ nyaset
//
śamyaṃ śiśne viniḥkṣipya
araṇīṃ muṣkayor api
/
juhūṃ ca dakṣiṇe haste
vāme tu upabhṛtaṃ nyaset
//
karṇe colūkhalaṃ dadyāt
pṛṣṭhe ca musalaṃ nyaset
/
urasi kṣipya dṛṣadaṃ
taṇḍulājyatilān mukhe
//
karṇe ca ulūkhalaṃ dadyāt
pṛṣṭhe ca musalaṃ nyaset
/
urasi kṣipya dṛṣadaṃ
taṇḍulā-ājya-tilān mukhe
//
śrotre ca prokṣaṇīṃ dadyād
ājyasthalīṃ tu cakṣuṣoḥ
/
karṇe netre mukhe ghrāṇe
hiraṇyaśakalaṃ nyaset
//
śrotre ca prokṣaṇīṃ dadyād
ājya-sthalīṃ tu cakṣuṣoḥ
/
karṇe netre mukhe ghrāṇe
hiraṇya-śakalaṃ nyaset
//
agnihotropakaraṇam
aśeṣaṃ tatra nikṣipet
/
asau svargāya lokāya
svāhety ekāhutiṃ sakṛt
//
agni-hotra-upakaraṇam
aśeṣaṃ tatra nikṣipet
/
asau svargāya lokāya
svāha īty eka-āhutiṃ sakṛt
//
dadyāt putro 'thavā bhrātāpy
anyo vāpi ca bāndhavaḥ
/
yathā dahanasaṃskāras
tathā kāryaṃ vicakṣaṇaiḥ
//
dadyāt putro 'thavā bhrāta āpy
anyo va āpi ca bāndhavaḥ
/
yathā dahana-saṃskāras
tathā kāryaṃ vicakṣaṇaiḥ
//
īdṛśaṃ tu vidhiṃ kuryād
brahmalokagatiḥ smṛtā
/
dahanti ye dvijās taṃ tu
te yānti paramāṃ gatim
//
īdṛśaṃ tu vidhiṃ kuryād
brahma-loka-gatiḥ smṛtā
/
dahanti ye dvijās taṃ tu
te yānti paramāṃ gatim
//
anyathā kurvate karma tv
ātmabuddhyā pracoditāḥ
/
bhavanty alpāyuṣas te vai
patanti narake 'śucau
//
anyathā kurvate karma tv
ātma-buddhyā pracoditāḥ
/
bhavanty alpa-āyuṣas te vai
patanti narake 'śucau
//
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi
prāṇihatyāsu niṣkṛtim
/
parāśarena pūrvoktā
manvarthe 'pi ca vistṛtām
//
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi
prāṇi-hatyāsu niṣkṛtim
/
parāśarena pūrva-uktā
manv-arthe 'pi ca vistṛtām
//
krauñcasārasahaṃsāṃś ca
cakravākaṃ ca kukkuṭam
/
jālapādaṃ ca śarabham
ahorātreṇa śudhyati
//
krauñca-sārasa-haṃsāṃś ca
cakra-vākaṃ ca kukkuṭam
/
jāla-pādaṃ ca śarabham
aho-rātreṇa śudhyati
//
balākāṭiṭṭibhau vāpi
śukapārāvatāv api
/
ahinakravighātī ca
śudhyate naktabhojanāt
//
balākā-ṭiṭṭibhau va āpi
śuka-pārāvatāv api
/
ahi-nakra-vighātī ca
śudhyate nakta-bhojanāt
//
vṛkakākakapotānāṃ
śāritittirighātakaḥ
/
antarjala ubhe saṃdhye
prāṇāyāmena śudhyati
//
vṛka-kāka-kapotānāṃ
śāri-tittiri-ghātakaḥ
/
antar-jala ubhe saṃdhye
prāṇa-āyāmena śudhyati
//
gṛdhraśyenaśaśādānām
ulūkasya ca ghātakaḥ
/
apakvāśī dinaṃ tiṣṭhet
trikālaṃ mārutāśanaḥ
//
gṛdhra-śyena-śaśa-adānām
ulūkasya ca ghātakaḥ
/
apakvā aśī dinaṃ tiṣṭhet
tri-kālaṃ māruta-aśanaḥ
//
valguṇīṭiṭṭibhānāṃ ca
kokilākhañjarīṭake
/
lāvikāraktapakṣeṣu
śudhyate naktabhojanāt
//
valguṇī-ṭiṭṭibhānāṃ ca
kokilā-khañjarīṭake
/
lāvikā-rakta-pakṣeṣu
śudhyate nakta-bhojanāt
//
kāraṇḍavacakorāṇāṃ
piṅgalākurarasya ca
/
bhāradvājādikaṃ hatvā
śivaṃ pūjya viśudhyati
//
kāraṇḍava-cakorāṇāṃ
piṅgalā-kurarasya ca
/
bhāradvāja-ādikaṃ hatvā
śivaṃ pūjya viśudhyati
//
bheruṇḍacāṣabhāsāṃś ca
pārāvatakapiñjalau
/
pakṣiṇāṃ caiva sarveṣām
ahorātram abhojanam
//
bheruṇḍa-cāṣa-bhāsāṃś ca
pārāvata-kapiñjalau
/
pakṣiṇāṃ ca eva sarveṣām
aho-rātram abhojanam
//
hatvā mūṣakamārjāra
sarpājagaraḍuṇḍubhān
/
kṛsaraṃ bhojayed viprān
lohadaṇḍaś ca dakṣiṇā
//
hatvā mūṣaka-mārjāra
sarpa-ajagara-ḍuṇḍubhān
/
kṛsaraṃ bhojayed viprān
loha-daṇḍaś ca dakṣiṇā
//
śiśumāraṃ tathā godhāṃ
hatvā kūrmaṃ ca śalyakam
/
vṛntākaphalabhakṣī cāpy
ahorātreṇa śudhyati
//
śiśu-māraṃ tathā godhāṃ
hatvā kūrmaṃ ca śalyakam
/
vṛntāka-phala-bhakṣī ca apy
aho-rātreṇa śudhyati
//
vṛkajambūkaṛkṣāṇāṃ
tarakṣuśvānaghātakaḥ
/
tilaprasthaṃ dvije dadyād
vāyubhakṣo dinatrayam
//
vṛka-jambūka-ṛkṣāṇāṃ
tarakṣu-śvāna-ghātakaḥ
/
tilaprasthaṃ dvije dadyād
vāyu-bhakṣo dina-trayam
//
gajasya ca turaṅgasya
mahiṣoṣṭranipātane
/
prāyaścittam ahorātraṃ
trisaṃdhyam avagāhanam
//
gajasya ca turaṅgasya
mahiṣa-uṣṭra-nipātane
/
prāyaś-cittam aho-rātraṃ
tri-saṃdhyam avagāhanam
//
kuraṅgaṃ vānaraṃ siṃhaṃ
citraṃ vyāghraṃ tu ghātayan
/
śudhyate sa trirātreṇa
viprāṇāṃ tarpaṇena ca
//
kuraṅgaṃ vānaraṃ siṃhaṃ
citraṃ vyāghraṃ tu ghātayan
/
śudhyate sa tri-rātreṇa
viprāṇāṃ tarpaṇena ca
//
mṛgarohidvarāhāṇām
aver bastasya ghātakaḥ
/
aphālakṛṣṭam aśnīyād
ahorātram upoṣya saḥ
//
mṛga-rohid-varāhāṇām
aver bastasya ghātakaḥ
/
aphāla-kṛṣṭam aśnīyād
aho-rātram upoṣya saḥ
//
evaṃ catuṣpadānāṃ ca
sarveṣāṃ vanacāriṇām
/
ahorātroṣitas tiṣṭhej
japed vai jātavedasam
//
evaṃ catuṣ-padānāṃ ca
sarveṣāṃ vana-cāriṇām
/
aho-rātra-uṣitas tiṣṭhej
japed vai jāta-vedasam
//
śilpinaṃ kārukaṃ śūdraṃ
striyaṃ vā yas tu ghātayet
/
prājāpatyadvayaṃ kṛtvā
vṛṣaikādaśadakṣiṇā
//
śilpinaṃ kārukaṃ śūdraṃ
striyaṃ vā yas tu ghātayet
/
prājāpatya-dvayaṃ kṛtvā
vṛṣa ekādaśa-dakṣiṇā
//
vaiśyaṃ vā kṣatriyaṃ vāpi
nirdoṣaṃ yo 'bhighātayet
/
so 'pi kṛcchradvayaṃ kuryād
goviṃśad dakṣiṇāṃ dadet
//
vaiśyaṃ vā kṣatriyaṃ va āpi
nirdoṣaṃ yo 'bhighātayet
/
so 'pi kṛcchra-dvayaṃ kuryād
go-viṃśad dakṣiṇāṃ dadet
//
vaiśyaṃ śūdraṃ kriyāsaktaṃ
vikarmasthaṃ dvijottamam
/
hatvā cāndrāyaṇaṃ tasya
triṃśad goś caiva dakṣiṇām
//
vaiśyaṃ śūdraṃ kriyā-āsaktaṃ
vikarmasthaṃ dvija-uttamam
/
hatvā cāndrāyaṇaṃ tasya
triṃśad goś ca eva dakṣiṇām
//
caṇḍālaṃ hatavān kaścid
brāhmaṇe yadi kaṃcana
/
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadat
//
caṇḍālaṃ hatavān kaścid
brāhmaṇe yadi kaṃcana
/
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadat
//
kṣatriyeṇāpi vaiśyena
śūdreṇaivetareṇa vā
/
caṇḍālasya vadhe prāpte
kṛcchrārdhena viśudhyati
//
kṣatriyeṇa api vaiśyena
śūdreṇa eva itareṇa vā
/
caṇḍālasya vadhe prāpte
kṛcchra-ardhena viśudhyati
//
corau śvapākacaṇḍālau
vipreṇābhihatau yadi
/
ahorātroṣitaḥ snātvā
pañcagavyena śudhyati
//
corau śva-pāka-caṇḍālau
vipreṇa abhihatau yadi
/
aho-rātra-uṣitaḥ snātvā
pañca-gavyena śudhyati
//
śvapākaṃ vāpi caṇḍālaṃ
vipraḥ saṃbhāṣate yadi
/
divjasaṃbhāṣaṇaṃ kuryāt
sāvitrīṃ tu sakṛj japet
//
śva-pākaṃ va api caṇḍālaṃ
vipraḥ saṃbhāṣate yadi
/
divja-saṃbhāṣaṇaṃ kuryāt
sāvitrīṃ tu sakṛj japet
//
caṇḍālaiḥ saha suptaṃ tu
trirātram upavāsayet
/
caṇḍālaikapathaṃ gatvā
gāyatrīsmaraṇāc chuciḥ
//
caṇḍālaiḥ saha suptaṃ tu
tri-rātram upavāsayet
/
caṇḍāla-eka-pathaṃ gatvā
gāyatrī-smaraṇāc chuciḥ
//
caṇḍāladarśane sadya
ādityam avalokayet
/
caṇḍālasparśane caiva
sacailaṃ snānam ācaret
//
caṇḍāla-darśane sadya
ādityam avalokayet
/
caṇḍāla-sparśane ca eva
sacailaṃ snānam ācaret
//
caṇḍālakhātavāpīṣu
pītvā salilam agrajaḥ
/
ajñānāc caikabhaktena tv
ahorātreṇa śudhyati
//
caṇḍāla-khāta-vāpīṣu
pītvā salilam agrajaḥ
/
ajñānāc ca eka-bhaktena tv
aho-rātreṇa śudhyati
//
caṇḍālabhāṇḍasaṃspṛṣṭaṃ
pītvā kūpagataṃ jalam
/
gomūtrayāvakāhāras
trirātrāc chuddhim āpnuyāt
//
caṇḍāla-bhāṇḍa-saṃspṛṣṭaṃ
pītvā kūpa-gataṃ jalam
/
go-mūtra-yāvaka-āhāras
tri-rātrāc chuddhim āpnuyāt
//
caṇḍālaghaṭasaṃsthaṃ tu
yat toyaṃ pibati dvijaḥ
/
tatkṣaṇāt kṣipate yas tu
prājāpatyaṃ samācaret
//
caṇḍāla-ghaṭa-saṃsthaṃ tu
yat toyaṃ pibati dvijaḥ
/
tat-kṣaṇāt kṣipate yas tu
prājāpatyaṃ samācaret
//
yadi na kṣipate toyaṃ
śarīre yasya jīryati
/
prājāpatyaṃ na dātavyaṃ
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret
//
yadi na kṣipate toyaṃ
śarīre yasya jīryati
/
prājāpatyaṃ na dātavyaṃ
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret
//
caret sāṃtapanaṃ vipraḥ
prājāpatyam anantaraḥ
/
tadardhaṃ tu cared vaiśyaḥ
pādaṃ śūdras tad ācaret
//
caret sāṃtapanaṃ vipraḥ
prājāpatyam anantaraḥ
/
tad-ardhaṃ tu cared vaiśyaḥ
pādaṃ śūdras tad ācaret
//
bhāṇḍastham antyajānāṃ tu
jalaṃ dadhi payaḥ pibet
/
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ
śūdraś caiva pramādataḥ
//
bhāṇḍastham antyajānāṃ tu
jalaṃ dadhi payaḥ pibet
/
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ
śūdraś ca eva pramādataḥ
//
brahmakūrcopavāsena
dvijātīnāṃ tu niṣkṛtiḥ
/
śūdrasya copavāsena
tathā dānena śaktitaḥ
//
brahma-kūrca-upavāsena
dvijātīnāṃ tu niṣkṛtiḥ
/
śūdrasya ca upavāsena
tathā dānena śaktitaḥ
//
bhuṅkte 'jñānād dvijaśreṣṭhaś
caṇḍālānnaṃ kathaṃcana
/
gomūtrayāvakāhāro
daśarātreṇa śudhyati
//
bhuṅkte 'jñānād dvija-śreṣṭhaś
caṇḍāla-annaṃ kathaṃcana
/
go-mūtra-yāvaka-āhāro
daśa-rātreṇa śudhyati
//
ekaikaṃ grāsam aśnīyād
gomūtrayāvakasya ca
/
daśāhaṃ niyamasthasya
vrataṃ tat tu vinirdiśet
//
eka-ekaṃ grāsam aśnīyād
go-mūtra-yāvakasya ca
/
daśa-ahaṃ niyamasthasya
vrataṃ tat tu vinirdiśet
//
avijñātas tu caṇḍālo
yatra veśmani tiṣṭhati
/
vijñāte tupasannasya
dvijāḥ kurvanty anugraham
//
avijñātas tu caṇḍālo
yatra veśmani tiṣṭhati
/
vijñāte tu7pasannasya
dvijāḥ kurvanty anugraham
//
munivaktrodgatān dharmān
gāyanto vedapāragāḥ
/
patantam uddhareyus taṃ
dharmajñāḥ pāpasaṃkarāt
//
muni-vaktra-udgatān dharmān
gāyanto veda-pāragāḥ
/
patantam uddhareyus taṃ
dharmajñāḥ pāpa-saṃkarāt
//
dadhnā ca sarpiṣā caiva
kṣīragomūtrayāvakam
/
bhuñjīta saha sarvaiś ca
trisaṃdhyam avagāhanam
//
dadhnā ca sarpiṣā ca eva
kṣīra-go-mūtra-yāvakam
/
bhuñjīta saha sarvaiś ca
tri-saṃdhyam avagāhanam
//
tryahaṃ bhuñjīta dadhnā ca
tryahaṃ bhuñjīta sarpiṣā
/
tryahaṃ kṣīreṇa bhuñjīta
ekaikena dinatrayam
//
try-ahaṃ bhuñjīta dadhnā ca
try-ahaṃ bhuñjīta sarpiṣā
/
try-ahaṃ kṣīreṇa bhuñjīta
eka-ekena dina-trayam
//
bhāvaduṣṭaṃ na bhuñjīta
nocchiṣṭaṃ kṛmidūṣitam
/
dadhikṣīrasya tripalaṃ
palaṃ ekaṃ ghṛtasya tu
//
bhāva-duṣṭaṃ na bhuñjīta
na ucchiṣṭaṃ kṛmi-dūṣitam
/
dadhi-kṣīrasya tri-palaṃ
palaṃ ekaṃ ghṛtasya tu
//
bhasmanā tu bhavec chuddhir
ubhayos tāmrakāṃsyayoḥ
/
jalaśaucena vastrāṇāṃ
parityāgena mṛṇmayam
//
bhasmanā tu bhavec chuddhir
ubhayos tāmra-kāṃsyayoḥ
/
jala-śaucena vastrāṇāṃ
parityāgena mṛṇ-mayam
//
kusumbhaguḍakārpāsa
lavaṇaṃ tailasarpiṣī
/
dvāre kṛtvā tu dhānyāni
dadyād veśmani pāvakam
//
kusumbha-guḍa-kārpāsa
lavaṇaṃ taila-sarpiṣī
/
dvāre kṛtvā tu dhānyāni
dadyād veśmani pāvakam
//
evaṃ śuddhas tataḥ paścāt
kuryād brāhmaṇatarpaṇam
/
triṃśataṃ govṛṣaṃ caikaṃ
dadyād vipreṣu dakṣiṇām
//
evaṃ śuddhas tataḥ paścāt
kuryād brāhmaṇa-tarpaṇam
/
triṃśataṃ go-vṛṣaṃ ca ekaṃ
dadyād vipreṣu dakṣiṇām
//
punar lepanakhātena
homajapyena śudhyati
/
ādhāreṇa ca viprāṇāṃ
bhūmidoṣo na vidyate
//
punar lepana-khātena
homa-japyena śudhyati
/
ādhāreṇa ca viprāṇāṃ
bhūmi-doṣo na vidyate
//
caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ
māsaṃ māsārdham eva vā
/
gomūtrayāvakāhāro
māsārdhena viśudhyati
//
caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ
māsaṃ māsa-ardham eva vā
/
go-mūtra-yāvaka-āhāro
māsa-ardhena viśudhyati
//
rajakī carmakārī ca
lubdhakī veṇujīvinī
/
cāturvarṇyasya ca gṛhe tv
avijñātā tu tiṣṭhati
//
rajakī carma-kārī ca
lubdhakī veṇu-jīvinī
/
cātur-varṇyasya ca gṛhe tv
avijñātā tu tiṣṭhati
//
jñātvā tu niṣkṛtiṃ kuryāt
pūrvoktasyārdham eva ca
/
gṛhadāhaṃ na kurvīta
śeṣaṃ sarvaṃ ca kārayet
//
jñātvā tu niṣkṛtiṃ kuryāt
pūrva-uktasya ardham eva ca
/
gṛha-dāhaṃ na kurvīta
śeṣaṃ sarvaṃ ca kārayet
//
gṛhasyābhyantaraṃ gacchec
caṇḍālo yadi kasyacit
/
tam agārād vinirvāsya
mṛdbhāṇḍaṃ tu visarjayet
//
gṛhasya abhyantaraṃ gacchec
caṇḍālo yadi kasyacit
/
tam agārād vinirvāsya
mṛd-bhāṇḍaṃ tu visarjayet
//
rasapūrṇaṃ tu yad bhāṇḍaṃ
na tyajet tu kadācana
/
gomayena tu saṃmiśrair
jalaiḥ prokṣed gṛhaṃ tathā
//
rasa-pūrṇaṃ tu yad bhāṇḍaṃ
na tyajet tu kadācana
/
go-mayena tu saṃmiśrair
jalaiḥ prokṣed gṛhaṃ tathā
//
brāhmaṇasya vraṇadvāre
pūyaśoṇitasaṃbhave
/
kṛmir utpadyate yasya
prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet
//
brāhmaṇasya vraṇa-dvāre
pūya-śoṇita-saṃbhave
/
kṛmir utpadyate yasya
prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet
//
gavāṃ mūtrapurīṣeṇa
dadhnā kṣīreṇa sarpiṣā
/
tryahaṃ snātvā ca pītvā ca
kṛmiduṣṭaḥ śucir bhavet
//
gavāṃ mūtra-purīṣeṇa
dadhnā kṣīreṇa sarpiṣā
/
try-ahaṃ snātvā ca pītvā ca
kṛmi-duṣṭaḥ śucir bhavet
//
kṣatriyo 'pi suvarṇasya
pañcamāṣān pradāya tu
/
godakṣiṇāṃ tu vaiśyasyāpy
upavāsaṃ vinirdiśet
//
kṣatriyo 'pi suvarṇasya
pañca-māṣān pradāya tu
/
go-dakṣiṇāṃ tu vaiśyasya apy
upavāsaṃ vinirdiśet
//
śūdrāṇāṃ nopavāsaḥ syāc
chūdro dānena śudhyati
/
acchidram iti yad vākyaṃ
vadanti kṣitidevatāḥ
//
śūdrāṇāṃ na upavāsaḥ syāc
chūdro dānena śudhyati
/
acchidram iti yad vākyaṃ
vadanti kṣiti-devatāḥ
//
praṇamya śirasā grāhyam
agniṣṭomaphalaṃ hi tat
/
japac chidraṃ tapac chidraṃ
yac chidraṃ yajñakarmaṇi
//
praṇamya śirasā grāhyam
agniṣṭoma-phalaṃ hi tat
/
japac chidraṃ tapac chidraṃ
yac chidraṃ yajña-karmaṇi
//
sarvaṃ bhavati niśchidraṃ
brāhmaṇair upapāditam
/
vyādhivyasanini.śrānte
durbhikṣe ḍāmare tathā
//
sarvaṃ bhavati niśchidraṃ
brāhmaṇair upapāditam
/
vyādhi-vyasanini.śrānte
durbhikṣe ḍāmare tathā
//
upavāso vrataṃ homo
dvijasaṃpāditāni vai
/
athavā brāhmaṇās tuṣṭāḥ
sarvaṃ kurvanty anugraham
//
upavāso vrataṃ homo
dvija-saṃpāditāni vai
/
athavā brāhmaṇās tuṣṭāḥ
sarvaṃ kurvanty anugraham
//
sarvān kāmān avāpnoti
dvijasaṃpāditair iha
/
durbale 'nugrahaḥ proktas
tathā vai bālavṛddhayoḥ
//
sarvān kāmān avāpnoti
dvija-saṃpāditair iha
/
durbale 'nugrahaḥ proktas
tathā vai bāla-vṛddhayoḥ
//
ato 'nyathā bhaved doṣas
tasmān nānugrahaḥ smṛtaḥ
/
snehād vā yadi vā lobhād
bhayād ajñānato 'pi vā
//
ato 'nyathā bhaved doṣas
tasmān na anugrahaḥ smṛtaḥ
/
snehād vā yadi vā lobhād
bhayād ajñānato 'pi vā
//
kurvanty anugrahaṃ ye tu
tat pāpaṃ teṣu gacchati
/
śarīrasyātyaye prāpte
vadanti niyamaṃ tu ye
//
kurvanty anugrahaṃ ye tu
tat pāpaṃ teṣu gacchati
/
śarīrasya atyaye prāpte
vadanti niyamaṃ tu ye
//
mahat kāryoparodhena
na svasthasya kadācana
/
svasthasya mūḍhāḥ kurvanti
vadanty aniyamaṃ tu ye
//
mahat kārya-uparodhena
na svasthasya kadācana
/
svasthasya mūḍhāḥ kurvanti
vadanty aniyamaṃ tu ye
//
te tasya vighnakartāraḥ
patanti narake 'śucau
/
svayam eva vrataṃ kṛtvā
brāhmaṇaṃ yo 'vamanyate
//
te tasya vighna-kartāraḥ
patanti narake 'śucau
/
svayam eva vrataṃ kṛtvā
brāhmaṇaṃ yo 'vamanyate
//
vṛthā tasyopavāsaḥ syān
na sa puṇyena yujyate
/
sa eva niyamo grāhyo
yady eko 'pi vaded dvijaḥ
//
vṛthā tasya upavāsaḥ syān
na sa puṇyena yujyate
/
sa eva niyamo grāhyo
yady eko 'pi vaded dvijaḥ
//
kuryād vākyaṃ dvijānāṃ tu
anyathā bhrūṇahā bhavet
/
brāhmaṇā jaṅgamaṃ tīrthaṃ
tīrthabhūtā hi sādhavaḥ
//
kuryād vākyaṃ dvijānāṃ tu
anyathā bhrūṇahā bhavet
/
brāhmaṇā jaṅgamaṃ tīrthaṃ
tīrtha-bhūtā hi sādhavaḥ
//
tedāṃ vākyodakenaiva
śudhyanti malinā janāḥ
/
brāhmaṇā yāni bhāṣante
manyante tāni devatāḥ
//
tedāṃ vākya-udakena eva
śudhyanti malinā janāḥ
/
brāhmaṇā yāni bhāṣante
manyante tāni devatāḥ
//
sarvadevamayo vipro
na tadvacanam anyathā
/
upavāso vrataṃ caiva
snānaṃ tīrthaṃ japas tapaḥ
//
sarva-devamayo vipro
na tad-vacanam anyathā
/
upavāso vrataṃ ca eva
snānaṃ tīrthaṃ japas tapaḥ
//
viprasaṃpāditaṃ yasya
saṃpūrṇaṃ tasya tat phalam
/
annādye kīṭasamyukte
makṣikākeśadūṣite
//
vipra-saṃpāditaṃ yasya
saṃpūrṇaṃ tasya tat phalam
/
anna-ādye kīṭa-samyukte
makṣikā-keśa-dūṣite
//
tadantarā spṛśec cāpas
tad annaṃ bhasmanā spṛśet
/
bhuñjānaś caiva yo vipraḥ
pādaṃ hastena saṃspṛśet
//
tad-antarā spṛśec ca apas
tad annaṃ bhasmanā spṛśet
/
bhuñjānaś ca eva yo vipraḥ
pādaṃ hastena saṃspṛśet
//
svam ucchiṣṭam asau bhuṅkte
pāṇinā muktabhājane
/
pādukāstho na bhuñjīta
paryaṅke saṃsthito 'pi vā
//
svam ucchiṣṭam asau bhuṅkte
pāṇinā mukta-bhājane
/
pādukāstho na bhuñjīta
paryaṅke saṃsthito 'pi vā
//
śvānacaṇḍāladṛṣṭau ca
bhojanaṃ parivarjayet
/
yad annaṃ pratiṣiddhaṃ syād
annaśuddhis tathaiva ca
//
śvāna-caṇḍāla-dṛṣṭau ca
bhojanaṃ parivarjayet
/
yad annaṃ pratiṣiddhaṃ syād
anna-śuddhis tatha aiva ca
//
yathā parāśareṇoktaṃ
tathaivāhaṃ vadāmi vaḥ
/
śṛtaṃ droṇāḍhakasyānnaṃ
kākaśvānopaghātitam
//
yathā parāśareṇa uktaṃ
tathaiva ahaṃ vadāmi vaḥ
/
śṛtaṃ droṇa-āḍhakasya annaṃ
kāka-śvāna-upaghātitam
//
kenedaṃ śudhyate ceti
brāhmaṇebhyo nivedayet
/
kākaśvānāvalīḍhaṃ tu
droṇānnaṃ na parityajet
//
kena idaṃ śudhyate ca iti
brāhmaṇebhyo nivedayet
/
kāka-śvāna-avalīḍhaṃ tu
droṇa-annaṃ na parityajet
//
vedavedāṅgavidviprair
dharmaśāstrānupālakaiḥ
/
prasthā dvātriṃśatir droṇaḥ
smṛto dviprastha āḍhakaḥ
//
veda-veda-aṅgavid-viprair
dharma-śāstra-anupālakaiḥ
/
prasthā dvātriṃśatir droṇaḥ
smṛto dviprastha āḍhakaḥ
//
tato droṇāḍhakasyānnaṃ
śrutismṛtivido viduḥ
/
kākaśvānāvalīḍhaṃ tu
gavāghrātaṃ khareṇa vā
//
tato droṇa-āḍhakasya annaṃ
śruti-smṛtivido viduḥ
/
kāka-śvāna-avalīḍhaṃ tu
gava-āghrātaṃ khareṇa vā
//
svalpam annaṃ tyajed vipraḥ
śuddhir droṇāḍhake bhavet
/
annasyoddhṛtya tan.mātraṃ
yac ca lālāhataṃ bhavet
//
svalpam annaṃ tyajed vipraḥ
śuddhir droṇa-āḍhake bhavet
/
annasya uddhṛtya tan.mātraṃ
yac ca lālā-hataṃ bhavet
//
suvarṇodakam abhyukṣya
hutāśenaiva tāpayet
/
hutāśanena saṃspṛṣṭaṃ
suvarṇasalilena ca
//
suvarṇa-udakam abhyukṣya
huta-āśena eva tāpayet
/
huta-aśanena saṃspṛṣṭaṃ
suvarṇa-salilena ca
//
viprāṇāṃ brahmaghoṣeṇa
bhojyaṃ bhavati tatkṣaṇāt
/
sneho vā goraso vāpi
tatraśuddhiḥ kathaṃ bhavet
//
viprāṇāṃ brahma-ghoṣeṇa
bhojyaṃ bhavati tat-kṣaṇāt
/
sneho vā go-raso va āpi
tatra-śuddhiḥ kathaṃ bhavet
//
alpaṃ parityajet tatra
snehasyotpavanena ca
/
analajvālayā śuddhir
gorasasya vidhīyate
//
alpaṃ parityajet tatra
snehasya utpavanena ca
/
anala-jvālayā śuddhir
go-rasasya vidhīyate
//
dravya-śuddhiḥ
athāto dravyaśuddhis tu
parāśaravaco yathā
/
dāravāṇāṃ pātrāṇāṃ
takṣaṇāc chuddhir iṣyate
//
atha ato dravya-śuddhis tu
parāśara-vaco yathā
/
dāravāṇāṃ pātrāṇāṃ
takṣaṇāc chuddhir iṣyate
//
bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ
tāmramamlena śudhyati
/
rajasā śudhyate nārī
vikalaṃ yā na gacchati
//
bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ
tāmra-mamlena śudhyati
/
rajasā śudhyate nārī
vikalaṃ yā na gacchati
//
nadī vegena śudhyeta
lopo yadi na dṛśyate
/
vāpīkūpataḍāgeṣu
dūṣiteṣu kathaṃcana
//
nadī vegena śudhyeta
lopo yadi na dṛśyate
/
vāpī-kūpa-taḍāgeṣu
dūṣiteṣu kathaṃcana
//
uddhṛtya vai ghaṭaśataṃ
pañcagavyena śudhyati
/
aṣṭavarṣā bhaved gaurī
navavarṣā tu rohiṇī
//
uddhṛtya vai ghaṭa-śataṃ
pañca-gavyena śudhyati
/
aṣṭa-varṣā bhaved gaurī
nava-varṣā tu rohiṇī
//
daśavarṣā bhavet kanyā
ata ūrdhvaṃ rajasvalā
/
prāpte tu dvādaśe varṣe
yaḥ kanyāṃ na prayacchati
//
daśa-varṣā bhavet kanyā
ata ūrdhvaṃ rajasvalā
/
prāpte tu dvādaśe varṣe
yaḥ kanyāṃ na prayacchati
//
māsi māsi rajas tasyāḥ
pibanti pitaraḥ svayam
/
mātā caiva pitā caiva
jyeṣṭho bhrātā tathaiva ca
//
māsi māsi rajas tasyāḥ
pibanti pitaraḥ svayam
/
mātā ca eva pitā ca eva
jyeṣṭho bhrātā tatha aiva ca
//
trayas te narakaṃ yānti
dṛṣṭvā kanyāṃ rajasvalām
/
yas tāṃ samudvahet kanyāṃ
brāhmaṇo madamohitaḥ
//
trayas te narakaṃ yānti
dṛṣṭvā kanyāṃ rajasvalām
/
yas tāṃ samudvahet kanyāṃ
brāhmaṇo mada-mohitaḥ
//
asaṃbhāṣyo hy apāṅkteyaḥ
sa vipro vṛṣalīpatiḥ
/
yaḥ karoty ekarātreṇa
vṛṣalīsevanaṃ dvijaḥ
//
asaṃbhāṣyo hy apāṅkteyaḥ
sa vipro vṛṣalī-patiḥ
/
yaḥ karoty eka-rātreṇa
vṛṣalī-sevanaṃ dvijaḥ
//
sa bhaikṣabhuj japan nityaṃ
tribhir varṣair viśudhyati
/
astaṃgate yadā sūrye
caṇḍālaṃ patitaṃ striyam
//
sa bhaikṣa-bhuj japan nityaṃ
tribhir varṣair viśudhyati
/
astaṃ-gate yadā sūrye
caṇḍālaṃ patitaṃ striyam
//
sūtikāṃ spṛśataś caiva
kathaṃ śuddhir vidhīyate
/
jātavedaḥ suvarṇaṃ ca
somamārgaṃ vilokya ca
//
sūtikāṃ spṛśataś ca eva
kathaṃ śuddhir vidhīyate
/
jāta-vedaḥ suvarṇaṃ ca
soma-mārgaṃ vilokya ca
//
brāhmaṇānumataś caiva
snānaṃ kṛtvā viśudhyati
/
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ
brāhmaṇī brāhmaṇī tathā
//
brāhmaṇa-anumataś ca eva
snānaṃ kṛtvā viśudhyati
/
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ
brāhmaṇī brāhmaṇī tathā
//
tāvat tiṣṭhen nirāhārā
trirātreṇaiva śudhyati
/
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ
brāhmaṇī kṣatriyā tathā
//
tāvat tiṣṭhen nirāhārā
tri-rātreṇa eva śudhyati
/
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ
brāhmaṇī kṣatriyā tathā
//
ardhakṛcchraṃ caret pūrvā
pādam ekam anantarā
/
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ
brāhmaṇī vaiśyajā tathā
//
ardha-kṛcchraṃ caret pūrvā
pādam ekam anantarā
/
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ
brāhmaṇī vaiśyajā tathā
//
pādahīnaṃ caret pūrvā
pādam ekam anantarā
/
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ
brāhmaṇī śūdrajā tathā
//
pāda-hīnaṃ caret pūrvā
pādam ekam anantarā
/
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ
brāhmaṇī śūdrajā tathā
//
kṛcchreṇa śudhyate pūrvā
śūdrā dānena śudhyati
/
snātā rajasvalā yā tu
caturthe 'hani śudhyati
//
kṛcchreṇa śudhyate pūrvā
śūdrā dānena śudhyati
/
snātā rajasvalā yā tu
caturthe 'hani śudhyati
//
kuryād rajo nivṛttau tu
daivapitryādi karma ca
/
rogeṇa yad rajaḥ strīṇām
anvahaṃ tu pravartate
//
kuryād rajo nivṛttau tu
daiva-pitrya-ādi karma ca
/
rogeṇa yad rajaḥ strīṇām
anvahaṃ tu pravartate
//
nāśuciḥ sā tatas tena
tat syād vaikālikaṃ matam
/
sādhvācārā na tāvat syād
rajo yāvat pravartate
//
na aśuciḥ sā tatas tena
tat syād vaikālikaṃ matam
/
sādhv-ācārā na tāvat syād
rajo yāvat pravartate
//
rajonivṛttau gamyā strī
gṛhakarmaṇi caiva hi
/
prathame 'hani caṇḍālī
dvitīye brahmaghātinī
//
rajo-nivṛttau gamyā strī
gṛha-karmaṇi ca eva hi
/
prathame 'hani caṇḍālī
dvitīye brahma-ghātinī
//
tṛtīye rajakī proktā
caturthe 'hani śudhyati
/
āture snānotpanne
daśakṛtvo hy anāturaḥ
//
tṛtīye rajakī proktā
caturthe 'hani śudhyati
/
āture snāna utpanne
daśa-kṛtvo hy anāturaḥ
//
snātvā snātvā spṛśed enaṃ
tataḥ śudhyet sa āturaḥ
/
ucchiṣṭocchiṣṭasaṃspṛṣṭaḥ
śunā śūdreṇa vā dvijaḥ
//
snātvā snātvā spṛśed enaṃ
tataḥ śudhyet sa āturaḥ
/
ucchiṣṭa-ucchiṣṭa-saṃspṛṣṭaḥ
śunā śūdreṇa vā dvijaḥ
//
upoṣya rajanīm ekāṃ
pañcagavyena śudhyati
/
anucchiṣṭena śūdreṇa
sparśe snānaṃ vidhīyate
//
upoṣya rajanīm ekāṃ
pañca-gavyena śudhyati
/
anucchiṣṭena śūdreṇa
sparśe snānaṃ vidhīyate
//
tenocchiṣṭena saṃspṛṣṭaḥ
prājāpatyaṃ samācaret
/
bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ
surayā yan na lipyate
//
tena ucchiṣṭena saṃspṛṣṭaḥ
prājāpatyaṃ samācaret
/
bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ
surayā yan na lipyate
//
surāmātreṇa saṃspṛṣṭaṃ
śudhyate 'gnyupalekhanaiḥ
/
gavāghrātāni kāṃsyāni
śvakākopahatāni ca
//
surā-mātreṇa saṃspṛṣṭaṃ
śudhyate 'gny-upalekhanaiḥ
/
gava-āghrātāni kāṃsyāni
śva-kāka-upahatāni ca
//
śudhyanti daśabhiḥ kṣāraiḥ
śūdrocchiṣṭāni yāni ca
/
gaṇḍūṣaṃ pādaśaucaṃ ca
kṛtvā vai kāṃsyabhājane
//
śudhyanti daśabhiḥ kṣāraiḥ
śūdra-ucchiṣṭāni yāni ca
/
gaṇḍūṣaṃ pāda-śaucaṃ ca
kṛtvā vai kāṃsya-bhājane
//
ṣaṇmāsān bhuvi niḥkṣipya
uddhṛtya punar āharet
/
āyaseṣv āyasānāṃ ca
sīsasyāgnau viśodhanam
//
ṣaṇ-māsān bhuvi niḥkṣipya
uddhṛtya punar āharet
/
āyaseṣv āyasānāṃ ca
sīsasya agnau viśodhanam
//
dantam asthi tathā bhṛṅgaṃ
rūpyaṃ sauvarṇabhājanam
/
maṇipāṣāṇapātrāṇīty
etān prakṣālayej jalaiḥ
//
dantam asthi tathā bhṛṅgaṃ
rūpyaṃ sauvarṇa-bhājanam
/
maṇi-pāṣāṇa-pātrāṇi-ity
etān prakṣālayej jalaiḥ
//
pāṣāṇe tu punar gharṣaḥ
śuddhir evam udāhṛtā
/
mṛṇmaye dahanāc chuddhir
dhānyānāṃ mārjanād api
//
pāṣāṇe tu punar gharṣaḥ
śuddhir evam udāhṛtā
/
mṛṇ-maye dahanāc chuddhir
dhānyānāṃ mārjanād api
//
veṇuvalkalacīrāṇāṃ
kṣaumakārpāsavāsasām
/
aurṇanetrapaṭānāṃ ca
prokṣaṇāc chuddhir iṣyate
//
veṇu-valkala-cīrāṇāṃ
kṣauma-kārpāsa-vāsasām
/
aurṇa-netra-paṭānāṃ ca
prokṣaṇāc chuddhir iṣyate
//
muñjopaskaraśūrpāṇāṃ
śaṇasya phalacarmaṇām
/
tṛṇakāṣṭhasya rajjūṇām
udakābhyukṣaṇaṃ matam
//
muñja-upaskara-śūrpāṇāṃ
śaṇasya phala-carmaṇām
/
tṛṇa-kāṣṭhasya rajjūṇām
udaka-abhyukṣaṇaṃ matam
//
tūlikādyupadhānāni
raktavastrādikāni ca
/
śoṣayitvātapenaiva
prokṣaṇāc chuddhitām iyuḥ
//
tūlikā-ādy-upadhānāni
rakta-vastra-ādikāni ca
/
śoṣayitvā ātapena eva
prokṣaṇāc chuddhitām iyuḥ
//
mārjāramakṣikākīṭa
pataṅgakṛmidardurāḥ
/
medhyāmedhyaṃ spṛśanto 'pi
nocchiṣṭaṃ manur abravīt
//
mārjāra-makṣikā-kīṭa
pataṅga-kṛmi-dardurāḥ
/
medhya-amedhyaṃ spṛśanto 'pi
na ucchiṣṭaṃ manur abravīt
//
mahīṃ spṛṣṭvāgataṃ toyaṃ
yāś cāpy anyonyavipruṣaḥ
/
bhuktocchiṣṭaṃ tathā snehaṃ
nocchiṣṭaṃ manur abravīt
//
mahīṃ spṛṣṭvā āgataṃ toyaṃ
yāś ca apy anyonya-vipruṣaḥ
/
bhukta-ucchiṣṭaṃ tathā snehaṃ
na ucchiṣṭaṃ manur abravīt
//
tāmbūlekṣuphale caiva
bhuktasnehānulepane
/
madhuparke ca some ca
nocchiṣṭaṃ dharmato viduḥ
//
tāmbūla-ikṣu-phale ca eva
bhukta-sneha-anulepane
/
madhu-parke ca some ca
na ucchiṣṭaṃ dharmato viduḥ
//
rathyākardamatoyāni
nāvaḥ panthās tṛṇāni ca
/
mārutārkeṇa śudhyanti
pakveṣṭakacitāni ca
//
rathyā-kardama-toyāni
nāvaḥ panthās tṛṇāni ca
/
māruta-arkeṇa śudhyanti
pakva-iṣṭaka-citāni ca
//
aduṣṭā saṃtatā dhārā
vātoddhūtāś ca reṇavaḥ
/
striyo vṛddhāś ca bālāś ca
na duṣyanti kadācana
//
aduṣṭā saṃtatā dhārā
vāta-uddhūtāś ca reṇavaḥ
/
striyo vṛddhāś ca bālāś ca
na duṣyanti kadācana
//
deśabhaṅge pravāse vā
vyādhiṣu vyasaneṣv api
/
rakṣed eva svadehādi
paścād dharmaṃ samācaret
//
deśa-bhaṅge pravāse vā
vyādhiṣu vyasaneṣv api
/
rakṣed eva sva-deha-ādi
paścād dharmaṃ samācaret
//
yena kena ca dharmeṇa
mṛdunā dāruṇena vā
/
uddhared dīnam ātmānaṃ
samartho dharmam ācaret
//
yena kena ca dharmeṇa
mṛdunā dāruṇena vā
/
uddhared dīnam ātmānaṃ
samartho dharmam ācaret
//
āpatkāle tu nistīrṇe
śaucācāraṃ tu cintayet
/
śuddhiṃ samuddharet paścāt
svastho dharmaṃ samācaret
//
āpat-kāle tu nistīrṇe
śauca-ācāraṃ tu cintayet
/
śuddhiṃ samuddharet paścāt
svastho dharmaṃ samācaret
//
gavāṃ bandhanayoktreṣu
bhaven mṛtyur akāmataḥ
/
akāmakṛtapāpasya
prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet
//
gavāṃ bandhana-yoktreṣu
bhaven mṛtyur akāmataḥ
/
akāma-kṛta-pāpasya
prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet
//
vedavedāṅgaviduṣāṃ
dharmaśāstraṃ vijānatām
/
svakarmarataviprāṇāṃ
svakaṃ pāpaṃ nivedayet
//
veda-veda-aṅga-viduṣāṃ
dharma-śāstraṃ vijānatām
/
sva-karma-rata-viprāṇāṃ
svakaṃ pāpaṃ nivedayet
//
sāvitryāś cāpi gāyatryāḥ
saṃdhyopāstyagnikāryayoḥ
/
ajñānāt kṛṣikartāro
brāhmaṇā nāmadhārakāḥ
//
sāvitryāś ca api gāyatryāḥ
saṃdhyā-upāsty-agni-kāryayoḥ
/
ajñānāt kṛṣi-kartāro
brāhmaṇā nāma-dhārakāḥ
//
avratānām amantrāṇāṃ
jātimātropajīvinām
/
sahasraśaḥ sametānāṃ
pariṣattvaṃ na vidyate
//
avratānām amantrāṇāṃ
jāti-mātra-upajīvinām
/
sahasraśaḥ sametānāṃ
pariṣattvaṃ na vidyate
//
yad vadanti tamomūḍhā
mūrkhā dharmam atadvidaḥ
/
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā
tadvaktṝn adhigacchati
//
yad vadanti tamo-mūḍhā
mūrkhā dharmam a-tad-vidaḥ
/
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā
tad-vaktṝn adhigacchati
//
ajñātvā dharmaśāstrāṇi
prāyaścittaṃ dadāti yaḥ
/
prāyaścittī bhavet pūtaḥ
kilbiṣaṃ parṣadi vrajet
//
ajñātvā dharma-śāstrāṇi
prāyaś-cittaṃ dadāti yaḥ
/
prāyaś-cittī bhavet pūtaḥ
kilbiṣaṃ parṣadi vrajet
//
catvāro vā trayo vāpi
yaṃ brūyur vedapāragāḥ
/
sa dharmeti vijñeyo
netarais tu sahasraśaḥ
//
catvāro vā trayo va āpi
yaṃ brūyur veda-pāragāḥ
/
sa dharma-iti vijñeyo
na itarais tu sahasraśaḥ
//
pramāṇamārgaṃ mārganto
ye dharmaṃ pravadanti vai
/
teṣām udvijate pāpaṃ
sadbhūtaguṇavādinām
//
pramāṇa-mārgaṃ mārganto
ye dharmaṃ pravadanti vai
/
teṣām udvijate pāpaṃ
sad-bhūta-guṇa-vādinām
//
yathāśmani sthitaṃ toyaṃ
mārutārkeṇa śudhyati
/
evaṃ pariṣadādeśān
nāśayet tasya duṣkṛtam
//
yatha āśmani sthitaṃ toyaṃ
māruta-arkeṇa śudhyati
/
evaṃ pariṣad-ādeśān
nāśayet tasya duṣkṛtam
//
naiva gacchati kartāraṃ
naiva gacchati parṣadam
/
mārutārkādisamyogāt
pāpaṃ naśyati toyavat
//
na eva gacchati kartāraṃ
na eva gacchati parṣadam
/
māruta-arka-ādi-samyogāt
pāpaṃ naśyati toyavat
//
catvāro vā trayo vāpi
vedavanto 'gnihotriṇaḥ
/
brāhmaṇānāṃ samarthā ye
pariṣat sābhidhīyate
//
catvāro vā trayo va āpi
vedavanto 'gni-hotriṇaḥ
/
brāhmaṇānāṃ samarthā ye
pariṣat sa ābhidhīyate
//
anāhitāgnayo ye 'nye
vedavedāṅgapāragāḥ
/
pañca trayo vā dharmajñāḥ
pariṣat sā prakīrtitā
//
anāhita-agnayo ye 'nye
veda-veda-aṅga-pāragāḥ
/
pañca trayo vā dharmajñāḥ
pariṣat sā prakīrtitā
//
munīnām ātmavidyānāṃ
dvijānāṃ yajñayājinām
/
vedavrateṣu snātānām
eko 'pi pariṣad bhavet
//
munīnām ātma-vidyānāṃ
dvijānāṃ yajña-yājinām
/
veda-vrateṣu snātānām
eko 'pi pariṣad bhavet
//
pañca pūrvaṃ mayā proktās
teṣāṃ cāsaṃbhave trayaḥ
/
svavṛttiparituṣṭo ye
pariṣat sā prakīrtitā
//
pañca pūrvaṃ mayā proktās
teṣāṃ ca asaṃbhave trayaḥ
/
sva-vṛtti-parituṣṭo ye
pariṣat sā prakīrtitā
//
ata ūrdhvaṃ tu ye viprāḥ
kevalaṃ nāmadhārakāḥ
/
pariṣattvaṃ na teṣv asti
sahasraguṇiteṣv api
//
ata ūrdhvaṃ tu ye viprāḥ
kevalaṃ nāma-dhārakāḥ
/
pariṣattvaṃ na teṣv asti
sahasra-guṇiteṣv api
//
yathā kāṣṭhamayo hastī
yathā carmamayo mṛgaḥ
/
brāhmaṇas tv anadhīyānas
trayas te nāmadhārakāḥ
//
yathā kāṣṭha-mayo hastī
yathā carma-mayo mṛgaḥ
/
brāhmaṇas tv anadhīyānas
trayas te nāma-dhārakāḥ
//
grāmasthānaṃ yathā śūnyaṃ
yathā kūpas tu nirjalaḥ
/
yathā hutam anagnau ca
amantro brāhmaṇas tathā
//
grāma-sthānaṃ yathā śūnyaṃ
yathā kūpas tu nirjalaḥ
/
yathā hutam anagnau ca
amantro brāhmaṇas tathā
//
yathā ṣaṇḍho 'phalaḥ strīṣu
yathā gaur ūṣarāphalā
/
yathā cājñe 'phalaṃ dānaṃ
tathā vipro 'nṛco 'phalaḥ
//
yathā ṣaṇḍho 'phalaḥ strīṣu
yathā gaur ūṣara āphalā
/
yathā ca ajñe 'phalaṃ dānaṃ
tathā vipro 'nṛco 'phalaḥ
//
citrakarma yathānekair
aṅgair unmīlyate śanaiḥ
/
brāhmaṇyam api tadvad dhi
saṃskārair mantrapurvakaiḥ
//
citra-karma yatha ānekair
aṅgair unmīlyate śanaiḥ
/
brāhmaṇyam api tadvad dhi
saṃskārair mantra-purvakaiḥ
//
prāyaścittaṃ prayacchanti
ye dvijā nāmadhārakāḥ
/
te dvijā pāpakarmāṇaḥ
sametā narakaṃ yayuḥ
//
prāyaś-cittaṃ prayacchanti
ye dvijā nāma-dhārakāḥ
/
te dvijā pāpa-karmāṇaḥ
sametā narakaṃ yayuḥ
//
ye paṭhanti dvijā vedaṃ
pañcayajñaratāś ca ye
/
trailokyaṃ tārayanty ete
pañcendriyaratā api
//
ye paṭhanti dvijā vedaṃ
pañca-yajña-ratāś ca ye
/
trailokyaṃ tārayanty ete
pañca-indriya-ratā api
//
saṃpraṇītaḥ śmaśāneṣu
dīpto 'gniḥ sarvabhakṣakaḥ
/
evaṃ ca vedavid vipraḥ
sarvabhakṣo 'pi daivatam
//
saṃpraṇītaḥ śmaśāneṣu
dīpto 'gniḥ sarva-bhakṣakaḥ
/
evaṃ ca vedavid vipraḥ
sarva-bhakṣo 'pi daivatam
//
amedhyāni tu sarvāṇi
prakṣipyante yathodake
/
tathaiva kilbiṣaṃ sarvaṃ
prakṣipec ca dvijānale
//
amedhyāni tu sarvāṇi
prakṣipyante yatha ūdake
/
tatha aiva kilbiṣaṃ sarvaṃ
prakṣipec ca dvija-anale
//
gāyatrīrahito vipraḥ
śūdrād apy aśucir bhavet
/
gāyatrībrahmatattvajñāḥ
saṃpūjyante janair dvijāḥ
//
gāyatrī-rahito vipraḥ
śūdrād apy aśucir bhavet
/
gāyatrī-brahma-tattvajñāḥ
saṃpūjyante janair dvijāḥ
//
duḥśīlo 'pi dvijaḥ pūjyo
na tu śūdro jitendriyaḥ
/
kaḥ parityajya gāṃ duṣṭāṃ
duhec chīlavatīṃ kharīm
//
duḥśīlo 'pi dvijaḥ pūjyo
na tu śūdro jita-indriyaḥ
/
kaḥ parityajya gāṃ duṣṭāṃ
duhec chīlavatīṃ kharīm
//
dharmaśāstrarathārūḍhā
vedakhaḍgadharā dvijāḥ
/
krīḍārtham api yad brūyuḥ
sa dharmaḥ paramaḥ smṛtaḥ
//
dharma-śāstra-ratha-ārūḍhā
veda-khaḍga-dharā dvijāḥ
/
krīḍa-artham api yad brūyuḥ
sa dharmaḥ paramaḥ smṛtaḥ
//
cāturvedyo vikalpī ca
aṅgavid dharmapāṭhakaḥ
/
trayaś ca āśramo mukhyāḥ
parṣad eṣā daśāvarā
//
cāturvedyo vikalpī ca
aṅgavid dharma-pāṭhakaḥ
/
trayaś ca āśramo mukhyāḥ
parṣad eṣā daśa-avarā
//
rājñaś cānumate sthitvā
prāyaścittam vinirdiśet
/
svayam eva na kartavyaṃ
kartavyā svalpaniṣkṛtiḥ
//
rājñaś ca anumate sthitvā
prāyaś-cittam vinirdiśet
/
svayam eva na kartavyaṃ
kartavyā svalpa-niṣkṛtiḥ
//
brāhmaṇāṃs tān atikramya
rājā kartuṃ yad icchati
/
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā
rājānam anugacchati
//
brāhmaṇāṃs tān atikramya
rājā kartuṃ yad icchati
/
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā
rājānam anugacchati
//
prāyaścittaṃ sadā dadyād
devatāyatanāgrataḥ
/
ātmakṛcchraṃ tataḥ kṛtvā
japed vai vedamātaram
//
prāyaś-cittaṃ sadā dadyād
devatā-āyatana-agrataḥ
/
ātma-kṛcchraṃ tataḥ kṛtvā
japed vai veda-mātaram
//
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā
trisaṃdhyam avagāhanam
/
gavāṃ madhye vased rātrau
divā gāś cāpy anuvrajet
//
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā
tri-saṃdhyam avagāhanam
/
gavāṃ madhye vased rātrau
divā gāś ca apy anuvrajet
//
uṣṇe varṣati śīte vā
mārute vāti vā bhṛśam
/
na kurvītātmanas trāṇaṃ
gor akṛtvā tu śaktitaḥ
//
uṣṇe varṣati śīte vā
mārute vāti vā bhṛśam
/
na kurvītā atmanas trāṇaṃ
gor akṛtvā tu śaktitaḥ
//
ātmano yadi vānyeṣāṃ
gṛhe kṣetre khale 'tha vā
/
bhakṣayantīṃ na kathayet
pibantaṃ caiva vatsakam
//
ātmano yadi va ānyeṣāṃ
gṛhe kṣetre khale 'tha vā
/
bhakṣayantīṃ na kathayet
pibantaṃ ca eva vatsakam
//
pibantīṣu pibet toyaṃ
saṃviśantīṣu saṃviśet
/
patitāṃ paṅkamagnāṃ vā
sarvaprāṇaiḥ samuddharet
//
pibantīṣu pibet toyaṃ
saṃviśantīṣu saṃviśet
/
patitāṃ paṅka-magnāṃ vā
sarva-prāṇaiḥ samuddharet
//
brāhmaṇārthe gavārthe vā
yas tu prāṇān parityajet
/
mucyate brahmahatyāyā
goptā gor brāhmaṇasya ca
//
brāhmaṇa-arthe gava-arthe vā
yas tu prāṇān parityajet
/
mucyate brahma-hatyāyā
goptā gor brāhmaṇasya ca
//
govadhasyānurūpeṇa
prājāpatyaṃ vinirdiśet
/
prājāpatyaṃ tataḥ kṛcchraṃ
vibhajet tac caturvidham
//
go-vadhasya anurūpeṇa
prājāpatyaṃ vinirdiśet
/
prājāpatyaṃ tataḥ kṛcchraṃ
vibhajet tac catur-vidham
//
ekāham ekabhaktāśī
ekāhaṃ naktabhojanaḥ
/
ayācitāśy ekam ahar
ekāhaṃ mārutāśanaḥ
//
eka-aham eka-bhakta-āśī
eka-ahaṃ nakta-bhojanaḥ
/
ayācita-āśy ekam ahar
eka-ahaṃ māruta-aśanaḥ
//
dinadvayaṃ caikabhakto
dvidinaṃ caikabhojanaḥ
/
dinadvayam ayācī syād
dvidinaṃ mārutāśanaḥ
//
dina-dvayaṃ ca eka-bhakto
dvi-dinaṃ ca eka-bhojanaḥ
/
dina-dvayam ayācī syād
dvi-dinaṃ māruta-aśanaḥ
//
tridinaṃ caikabhaktāśī
tridinaṃ naktabhojanaḥ
/
dinatrayam ayācī syāt
tridinaṃ mārutāśanaḥ
//
tri-dinaṃ ca eka-bhakta-āśī
tri-dinaṃ nakta-bhojanaḥ
/
dina-trayam ayācī syāt
tri-dinaṃ māruta-aśanaḥ
//
caturahaṃ caikabhaktāśī
caturahaṃ naktabhojanaḥ
/
caturdinam ayācī syāc
caturahaṃ mārutāśanaḥ
//
catur-ahaṃ ca eka-bhakta-āśī
catur-ahaṃ nakta-bhojanaḥ
/
catur-dinam ayācī syāc
catur-ahaṃ māruta-aśanaḥ
//
prāyaścitte tataś cīrṇe
kuryād brāhmaṇabhojanam
/
viprāṇāṃ dakṣiṇāṃ dadyāt
pavitrāṇi japed dvijaḥ
//
prāyaś-citte tataś cīrṇe
kuryād brāhmaṇa-bhojanam
/
viprāṇāṃ dakṣiṇāṃ dadyāt
pavitrāṇi japed dvijaḥ
//
brāhmaṇān bhojayitvā tu
goghnaḥ śuddho na saṃśayaḥ
//
brāhmaṇān bhojayitvā tu
goghnaḥ śuddho na saṃśayaḥ
//
gavāṃ saṃrakṣaṇārthāya
na duṣyed rodhabandhayoḥ
/
tad vadhaṃ tu na taṃ vidyāt
kāmākāmakṛtaṃ tathā
//
gavāṃ saṃrakṣaṇa-arthāya
na duṣyed rodha-bandhayoḥ
/
tad vadhaṃ tu na taṃ vidyāt
kāma-akāma-kṛtaṃ tathā
//
daṇḍād ūrdhvaṃ yad anyena
prahārād yadi pātayet
/
prāyaścittaṃ tadā proktaṃ
dviguṇaṃ govadhe caret
//
daṇḍād ūrdhvaṃ yad anyena
prahārād yadi pātayet
/
prāyaś-cittaṃ tadā proktaṃ
dvi-guṇaṃ go-vadhe caret
//
rodhabandhanayoktrāṇi
ghātaś ceti caturvidham
/
ekapādaṃ cared rodhe
dvau pādau bandhane caret
//
rodha-bandhana-yoktrāṇi
ghātaś ca iti catur-vidham
/
eka-pādaṃ cared rodhe
dvau pādau bandhane caret
//
yoktreṣu pādahīnaṃ syāc
caret sarvaṃ nipātane
/
govāṭe vā gṛhe vāpi
durge vāpy asamasthale
//
yoktreṣu pāda-hīnaṃ syāc
caret sarvaṃ nipātane
/
go-vāṭe vā gṛhe va āpi
durge va āpy asama-sthale
//
nadīṣv atha samudreṣu tv
anyeṣu na nadīmukhe
/
dagdhadeśe mṛtā gāvaḥ
stambhanād rodha ucyate
//
nadīṣv atha samudreṣu tv
anyeṣu na nadī-mukhe
/
dagdha-deśe mṛtā gāvaḥ
stambhanād rodha ucyate
//
yoktradāmakadoraiś ca
kaṇṭhābharaṇabhūṣaṇaiḥ
/
gṛhe vāpi vane vāpi
baddhā syād gaur mṛtā yadi
//
yoktra-dāmaka-doraiś ca
kaṇṭha-ābharaṇa-bhūṣaṇaiḥ
/
gṛhe va āpi vane va āpi
baddhā syād gaur mṛtā yadi
//
tad eva bandhanaṃ vidyāt
kāmākāmakṛtaṃ ca yat
/
hale vā śakaṭe paṅktau
pṛṣṭhe vā pīḍito naraiḥ
//
tad eva bandhanaṃ vidyāt
kāma-akāma-kṛtaṃ ca yat
/
hale vā śakaṭe paṅktau
pṛṣṭhe vā pīḍito naraiḥ
//
gopatir mṛtyum āpnoti
yoktro bhavati tadvadhaḥ
/
mattaḥ pramatta unmattaś
cetano vāpy acetanaḥ
//
go-patir mṛtyum āpnoti
yoktro bhavati tad-vadhaḥ
/
mattaḥ pramatta unmattaś
cetano va āpy acetanaḥ
//
kāmākāmakṛtakrodho
daṇḍair hanyād athopalaiḥ
/
prahṛtā vā mṛtā vāpi
tad dhi hetur nipātane
//
kāma-akāma-kṛta-krodho
daṇḍair hanyād atha upalaiḥ
/
prahṛtā vā mṛtā va āpi
tad dhi hetur nipātane
//
aṅguṣṭhamātrasthūlas tu
bāhumātraḥ pramāṇataḥ
/
ādras tu sapalāśaś ca
daṇḍa ity abhidhīyate
//
aṅguṣṭha-mātra-sthūlas tu
bāhu-mātraḥ pramāṇataḥ
/
ādras tu sapalāśaś ca
daṇḍa ity abhidhīyate
//
mūrchitaḥ patito vāpi
daṇḍenābhihitaḥ sa tu
/
utthitas tu yadā gacchet
pañca sapta daśaiva vā
//
mūrchitaḥ patito va āpi
daṇḍena abhihitaḥ sa tu
/
utthitas tu yadā gacchet
pañca sapta daśa eva vā
//
grāsaṃ vā yadi gṛhṇīyāt
toyaṃ vāpi pibed yadi
/
pūrvaṃ vyādhyupasṛṣṭaś cet
prāyaścittaṃ na vidyate
//
grāsaṃ vā yadi gṛhṇīyāt
toyaṃ va āpi pibed yadi
/
pūrvaṃ vyādhy-upasṛṣṭaś cet
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
piṇḍasthe pādam ekaṃ tu
dvau pādau garbhasaṃmite
/
pādonaṃ vratam uddiṣṭaṃ
hatvā garbham acetanam
//
piṇḍasthe pādam ekaṃ tu
dvau pādau garbha-saṃmite
/
pāda-ūnaṃ vratam uddiṣṭaṃ
hatvā garbham acetanam
//
pāde 'ṅgaromavapanaṃ
dvipāde śmaśruṇo 'pi ca
/
tripāde tu śikhā varjaṃ
saśikhaṃ tu nipātane
//
pāde 'ṅga-roma-vapanaṃ
dvi-pāde śmaśruṇo 'pi ca
/
tri-pāde tu śikhā varjaṃ
saśikhaṃ tu nipātane
//
pāde vastrayugaṃ caiva
dvipāde kāṃsyabhājanam
/
tripāde govṛṣaṃ dadyāc
caturthe godvayaṃ smṛtam
//
pāde vastra-yugaṃ ca eva
dvi-pāde kāṃsya-bhājanam
/
tri-pāde go-vṛṣaṃ dadyāc
caturthe go-dvayaṃ smṛtam
//
niṣpannasarvagātras tu
dṛśyate vā sacetanaḥ
/
aṅgapratyaṅgasaṃpūrṇo
dviguṇaṃ govrataṃ caret
//
niṣpanna-sarva-gātras tu
dṛśyate vā sacetanaḥ
/
aṅga-pratyaṅga-saṃpūrṇo
dvi-guṇaṃ go-vrataṃ caret
//
pāṣāṇenātha daṇḍena
gāvo yenābhighātitāḥ
/
śṛṅgabhaṅge caret pādaṃ
dvau pādau netraghātane
//
pāṣāṇena atha daṇḍena
gāvo yena abhighātitāḥ
/
śṛṅga-bhaṅge caret pādaṃ
dvau pādau netra-ghātane
//
lāṅgūle pādakṛcchraṃ tu
dvau pādāv asthibhañjane
/
tripādaṃ caiva karṇe tu
caret sarvaṃ nipātane
//
lāṅgūle pāda-kṛcchraṃ tu
dvau pādāv asthi-bhañjane
/
tri-pādaṃ ca eva karṇe tu
caret sarvaṃ nipātane
//
śṛṅgabhaṅge 'sthibhaṅge ca
kaṭibhaṅge tathaiva ca
/
yadi jīvati ṣaṇmāsān
prāyaścitttaṃ na vidyate
//
śṛṅga-bhaṅge 'sthi-bhaṅge ca
kaṭi-bhaṅge tatha aiva ca
/
yadi jīvati ṣaṇ-māsān
prāyaś-citttaṃ na vidyate
//
vraṇabhaṅge ca kartavyaḥ
snehābhyaṅgas tu pāṇinā
/
yavasaś copahartavyo
yāvad dṛḍhabalo bhavet
//
vraṇa-bhaṅge ca kartavyaḥ
sneha-abhyaṅgas tu pāṇinā
/
yavasaś ca upahartavyo
yāvad dṛḍha-balo bhavet
//
yāvat saṃpūrṇasarvāṅgas
tāvat taṃ poṣayen naraḥ
/
gorūpaṃ brāhmaṇasyāgre
namaskṛtvā visarjayet
//
yāvat saṃpūrṇa-sarva-aṅgas
tāvat taṃ poṣayen naraḥ
/
go-rūpaṃ brāhmaṇasya agre
namas-kṛtvā visarjayet
//
yady asaṃpūrṇasargāṅgo
hīnadeho bhavet tadā
/
goghātakasya tasyārthaṃ
prāyaścittaṃ vinirdiśet
//
yady asaṃpūrṇa-sarga-aṅgo
hīna-deho bhavet tadā
/
go-ghātakasya tasya arthaṃ
prāyaś-cittaṃ vinirdiśet
//
kāṣṭhaloṣṭakapāṣāṇaiḥ
śastreṇaivoddhato balāt
/
vyāpādayati yo gāṃ tu
tasya śuddhiṃ vinirdiśet
//
kāṣṭha-loṣṭaka-pāṣāṇaiḥ
śastreṇa eva uddhato balāt
/
vyāpādayati yo gāṃ tu
tasya śuddhiṃ vinirdiśet
//
caret sāṃtapanaṃ kāṣṭhe
prājāpatyaṃ tu loṣṭake
/
taptakṛcchraṃ tu pāṣāṇe
sastre caivātikṛcchrakam
//
caret sāṃtapanaṃ kāṣṭhe
prājāpatyaṃ tu loṣṭake
/
tapta-kṛcchraṃ tu pāṣāṇe
sastre ca eva atikṛcchrakam
//
pañca saṃtapane gāvaḥ
prājāpatye tathā trayaḥ
/
taptakṛcchre bhavanty aṣṭāv
atikṛcchre trayodaśa
//
pañca saṃtapane gāvaḥ
prājāpatye tathā trayaḥ
/
tapta-kṛcchre bhavanty aṣṭāv
atikṛcchre trayo-daśa
//
pramāpaṇe prāṇabhṛtāṃ
dadyāt tat pratirūpakam
/
tasyānurūpaṃ mūlyaṃ vā
dadyād ity abravīn manuḥ
//
pramāpaṇe prāṇa-bhṛtāṃ
dadyāt tat pratirūpakam
/
tasya anurūpaṃ mūlyaṃ vā
dadyād ity abravīn manuḥ
//
anyatrāṅkanalakṣmabhyāṃ
vāhane mocane tathā
/
sāyaṃ saṃgopanārthaṃ ca
na duṣyed rodhabandhayoḥ
//
anyatra aṅkana-lakṣmabhyāṃ
vāhane mocane tathā
/
sāyaṃ saṃgopana-arthaṃ ca
na duṣyed rodha-bandhayoḥ
//
atidāhe 'tivāhe ca
nāsikābhedane tathā
/
nadīparvatasaṃcāre
prāyaścittaṃ vinirdiśet
//
atidāhe 'tivāhe ca
nāsikā-bhedane tathā
/
nadī-parvata-saṃcāre
prāyaś-cittaṃ vinirdiśet
//
atidāhe caret pādaṃ
dvau pādau vāhane caret
/
nāsikye padahīnaṃ tu
caret sarvaṃ nipātane
//
atidāhe caret pādaṃ
dvau pādau vāhane caret
/
nāsikye pada-hīnaṃ tu
caret sarvaṃ nipātane
//
dahānāt tu vipadyate
anaḍvān yoktrayantritaḥ
/
uktaṃ parāśareṇaiva hy
ekapādaṃ yathāvidhi
//
dahānāt tu vipadyate
anaḍvān yoktra-yantritaḥ
/
uktaṃ parāśareṇa eva hy
eka-pādaṃ yathā-vidhi
//
rodhanaṃ bandhanaṃ caiva
bhāraḥ praharaṇaṃ tathā
/
durgapreraṇayoktraṃ ca
nimittāni vadhasya ṣaṭ
//
rodhanaṃ bandhanaṃ ca eva
bhāraḥ praharaṇaṃ tathā
/
durga-preraṇa-yoktraṃ ca
nimittāni vadhasya ṣaṭ
//
bandhapāśasuguptāṅgo
mriyate yadi gopaśuḥ
/
bhavane tasya pāpī syāt
prāyaścittārdham arhati
//
bandha-pāśa-sugupta-aṅgo
mriyate yadi go-paśuḥ
/
bhavane tasya pāpī syāt
prāyaś-citta-ardham arhati
//
na nārikelair na ca śāṇavālaiḥ
na vāpi mauñjair na ca valkaśṛṅkhalaiḥ
/
etais tu gāvo na nibandhanīyā
baddhvāpi tiṣṭhet paraśuṃ gṛhītvā
//
na nārikelair na ca śāṇa-vālaiḥ
na va āpi mauñjair na ca valka-śṛṅkhalaiḥ
/
etais tu gāvo na nibandhanīyā
baddhva āpi tiṣṭhet paraśuṃ gṛhītvā
//
kuśaiḥ kāśaiś ca badhnīyād
gopaśuṃ dakṣiṇāmukham
/
pāśalagnāgnidagdhāsu
prāyaścittaṃ na vidyate
//
kuśaiḥ kāśaiś ca badhnīyād
go-paśuṃ dakṣiṇā-mukham
/
pāśa-lagna-agni-dagdhāsu
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
yadi tatra bhavet kāṣṭhaṃ
prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet
/
japitvā pāvanīṃ devīṃ
mucyate tatra kilbiṣāt
//
yadi tatra bhavet kāṣṭhaṃ
prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet
/
japitvā pāvanīṃ devīṃ
mucyate tatra kilbiṣāt
//
prerayan kūpavāpīṣu
vṛkṣacchedeṣu pātayan
/
gavāśaneṣu vikrīṇaṃs
tataḥ prāpnoti govadham
//
prerayan kūpa-vāpīṣu
vṛkṣa-cchedeṣu pātayan
/
gava-aśaneṣu vikrīṇaṃs
tataḥ prāpnoti go-vadham
//
ārādhitas tu yaḥ kaścid
bhinnakakṣo yadā bhavet
/
śravaṇaṃ hṛdayaṃ bhinnaṃ
magno vā kūpasaṃkaṭe
//
ārādhitas tu yaḥ kaścid
bhinna-kakṣo yadā bhavet
/
śravaṇaṃ hṛdayaṃ bhinnaṃ
magno vā kūpa-saṃkaṭe
//
kūpād utkramaṇe caiva
bhagno vā grīvapādayoḥ
/
sa eva mriyate tatra
trīn pādāṃs tu samācaret
//
kūpād utkramaṇe ca eva
bhagno vā grīva-pādayoḥ
/
sa eva mriyate tatra
trīn pādāṃs tu samācaret
//
kūpakhāṭe taṭābandhe
nadībandhe prapāsu ca
/
pānīyeṣu vipannānāṃ
prāyaścittaṃ na vidyate
//
kūpa-khāṭe taṭa-ābandhe
nadī-bandhe prapāsu ca
/
pānīyeṣu vipannānāṃ
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
kūpakhāte taṭākhāte
dīrghakhāte tathaiva ca
/
anyeṣu dharmakhāteṣu
prāyaścittaṃ na vidyate
//
kūpa-khāte taṭā-khāte
dīrgha-khāte tatha aiva ca
/
anyeṣu dharma-khāteṣu
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
veśmadvāre nivāseṣu
yo naraḥ khātam icchati
/
svakāryagṛhakhateṣu
prāyaścittaṃ vinirdiśet
//
veśma-dvāre nivāseṣu
yo naraḥ khātam icchati
/
sva-kārya-gṛha-khateṣu
prāyaś-cittaṃ vinirdiśet
//
niśi bandhaniruddheṣu
sarpavyāghrahateṣu ca
/
agnividyudvipannānāṃ
prāyaścittaṃ na vidyate
//
niśi bandha-niruddheṣu
sarpa-vyāghra-hateṣu ca
/
agni-vidyud-vipannānāṃ
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
grāmaghāte śaraugheṇa
veśmabhaṅgān nipātane
/
ativṛṣṭihatānāṃ ca
prāyaścittaṃ na vidyate
//
grāma-ghāte śara-ogheṇa
veśma-bhaṅgān nipātane
/
ativṛṣṭi-hatānāṃ ca
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
saṃgrāme prahatānāṃ ca
ye dagdhā veśmakeṣu ca
/
dāvāgnigrāmaghāteṣu
prāyaścittaṃ na vidyāte
//
saṃgrāme prahatānāṃ ca
ye dagdhā veśmakeṣu ca
/
dāva-agni-grāma-ghāteṣu
prāyaś-cittaṃ na vidyāte
//
yantritā gauś cikitsārthaṃ
mūḍhagarbhavimocane
/
yatne kṛte vipadyeta
prāyaścittaṃ na vidyate
//
yantritā gauś cikitsā-arthaṃ
mūḍha-garbha-vimocane
/
yatne kṛte vipadyeta
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
vyāpannānāṃ bahūnāṃ ca
bandhane rodhane 'pi vā
/
bhiṣaṅmithyopacāre ca
prāyaścittaṃ vinirdiśet
//
vyāpannānāṃ bahūnāṃ ca
bandhane rodhane 'pi vā
/
bhiṣaṅ-mithyā-upacāre ca
prāyaś-cittaṃ vinirdiśet
//
govṛṣāṇāṃ vipattau ca
yāvantaḥ prekṣakā janāḥ
/
anivārayatāṃ teṣāṃ
sarveṣāṃ pātakaṃ bhavet
//
go-vṛṣāṇāṃ vipattau ca
yāvantaḥ prekṣakā janāḥ
/
anivārayatāṃ teṣāṃ
sarveṣāṃ pātakaṃ bhavet
//
eko hato yair bahubhiḥ sametair
na jñāyate yasya hato 'bhighātāt
/
divyena teṣām upalabhya hantā
nivartanīyo nṛpasaṃniyuktaiḥ
//
eko hato yair bahubhiḥ sametair
na jñāyate yasya hato 'bhighātāt
/
divyena teṣām upalabhya hantā
nivartanīyo nṛpa-saṃniyuktaiḥ
//
ekā ced bahubhiḥ kācid
daivād vyāpāditā yadi
/
pādaṃ pādaṃ tu hatyāyāś
careyus te pṛthak pṛthak
//
ekā ced bahubhiḥ kācid
daivād vyāpāditā yadi
/
pādaṃ pādaṃ tu hatyāyāś
careyus te pṛthak pṛthak
//
hate tu rudhiraṃ dṛśyaṃ
vyādhigrastaḥ kṛśo bhavet
/
lālā bhavati daṣṭeṣu
evam anveṣaṇaṃ bhavet
//
hate tu rudhiraṃ dṛśyaṃ
vyādhi-grastaḥ kṛśo bhavet
/
lālā bhavati daṣṭeṣu
evam anveṣaṇaṃ bhavet
//
grāsārthaṃ codito vāpi
adhvānaṃ naiva gacchati
/
manunā caivam ekena
sarvaśāstrāṇi jānatā
//
grāsa-arthaṃ codito va āpi
adhvānaṃ na eva gacchati
/
manunā ca evam ekena
sarva-śāstrāṇi jānatā
//
prāyaścittaṃ tu tenoktaṃ
goghnaś cāndrāyaṇaṃ caret
/
keśānāṃ rakṣaṇārthāya
dviguṇaṃ vratam ācaret
//
prāyaś-cittaṃ tu tena uktaṃ
goghnaś cāndrāyaṇaṃ caret
/
keśānāṃ rakṣaṇa-arthāya
dvi-guṇaṃ vratam ācaret
//
dviguṇe vrata ādiṣṭe
dviguṇā dakṣiṇā bhavet
/
rājā vā rājaputro vā
brāhmaṇo vā bahuśrutaḥ
//
dvi-guṇe vrata ādiṣṭe
dvi-guṇā dakṣiṇā bhavet
/
rājā vā rājaputro vā
brāhmaṇo vā bahu-śrutaḥ
//
akṛtvā vapanaṃ tasya
prāyaścittaṃ vinirdiśet
/
sarvān keśān samuddhṛtya
cchedayed aṅguladvayam
//
akṛtvā vapanaṃ tasya
prāyaś-cittaṃ vinirdiśet
/
sarvān keśān samuddhṛtya
cchedayed aṅgula-dvayam
//
evaṃ nārīkumārīṇāṃ
śiraso muṇḍanaṃ smṛtam
/
na striyāḥ keśavapanaṃ
na dūre śayanāśanam
//
evaṃ nārī-kumārīṇāṃ
śiraso muṇḍanaṃ smṛtam
/
na striyāḥ keśa-vapanaṃ
na dūre śayana-aśanam
//
na ca goṣṭhe vased rātrau
na divā gā anuvrajet
/
nadīṣu saṃgame caiva
araṇyeṣu viśeṣataḥ
//
na ca goṣṭhe vased rātrau
na divā gā anuvrajet
/
nadīṣu saṃgame ca eva
araṇyeṣu viśeṣataḥ
//
na strīṇām ajinaṃ vāso
vratam eva samācaret
/
trisaṃdhyaṃ snānam ity uktaṃ
surāṇām arcanaṃ tathā
//
na strīṇām ajinaṃ vāso
vratam eva samācaret
/
tri-saṃdhyaṃ snānam ity uktaṃ
surāṇām arcanaṃ tathā
//
bandhumadhye vrataṃ tāsāṃ
kṛcchracāndrāyaṇādikam
/
gṛheṣu satataṃ tiṣṭhec
chucir niyamam ācaret
//
bandhu-madhye vrataṃ tāsāṃ
kṛcchra-cāndrāyaṇa-ādikam
/
gṛheṣu satataṃ tiṣṭhec
chucir niyamam ācaret
//
iha yo govadhaṃ kṛtvā
pracchādayitum icchati
/
sa yāti narakaṃ ghoraṃ
kālasūtram asaṃśayam
//
iha yo go-vadhaṃ kṛtvā
pracchādayitum icchati
/
sa yāti narakaṃ ghoraṃ
kāla-sūtram asaṃśayam
//
vimukto narakāt tasmān
martyaloke prajāyate
/
klībo duḥkhī ca kuṣṭhī ca
sapta janmāni vai naraḥ
//
vimukto narakāt tasmān
martya-loke prajāyate
/
klībo duḥkhī ca kuṣṭhī ca
sapta janmāni vai naraḥ
//
tasmāt prakāśayet pāpaṃ
svadharmaṃ satataṃ caret
/
strībālabhṛtyagovipreṣv
atikopaṃ vivarjayet
//
tasmāt prakāśayet pāpaṃ
sva-dharmaṃ satataṃ caret
/
strī-bāla-bhṛtya-go-vipreṣv
atikopaṃ vivarjayet
//
cāturvarṇyeṣu sarveṣu
hitāṃ vakṣyāmi niṣkṛtim
/
agamyā gamane caiva
śuddhyai cāndrāyaṇaṃ caret
//
cāturvarṇyeṣu sarveṣu
hitāṃ vakṣyāmi niṣkṛtim
/
agamyā gamane ca eva
śuddhyai cāndrāyaṇaṃ caret
//
ekaikaṃ hrāsayed grāsaṃ
kṛṣṇe śukle ca vardhayet
/
amāvāsyāṃ na bhuñjīta hy
eṣa cāndrāyaṇo vidhiḥ
//
eka-ekaṃ hrāsayed grāsaṃ
kṛṣṇe śukle ca vardhayet
/
amāvāsyāṃ na bhuñjīta hy
eṣa cāndrāyaṇo vidhiḥ
//
kukkuṭāṇḍapramāṇaṃ tu
grāsaṃ vai parikalpayet
/
anyāthā bhāvadoṣeṇa
na dharmo na ca śudhyati
//
kukkuṭa-aṇḍa-pramāṇaṃ tu
grāsaṃ vai parikalpayet
/
anyāthā bhāva-doṣeṇa
na dharmo na ca śudhyati
//
prāyaścitte tataś cīrṇe
kuryād brahmaṇabhojanam
/
godvayaṃ vastrayugmaṃ ca
dadyād vipreṣu dakṣiṇām
//
prāyaś-citte tataś cīrṇe
kuryād brahmaṇa-bhojanam
/
go-dvayaṃ vastra-yugmaṃ ca
dadyād vipreṣu dakṣiṇām
//
caṇḍālīṃ vā śvapākīṃ vā hy
abhigacchati yo dvijaḥ
/
trirātram upavāsitvā
viprāṇām anuśāsanam
//
caṇḍālīṃ vā śva-pākīṃ vā hy
abhigacchati yo dvijaḥ
/
tri-rātram upavāsitvā
viprāṇām anuśāsanam
//
saśikhaṃ pavanaṃ kṛtvā
prājāpatyadvayaṃ caret
/
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc
chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt
//
saśikhaṃ pavanaṃ kṛtvā
prājāpatya-dvayaṃ caret
/
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc
chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt
//
kṣatriyo vātha vaiśyo vā
caṇḍālīṃ gacchato yadi
/
prājāpatyadvayaṃ kuryād
dadyād gomithunadvayam
//
kṣatriyo va ātha vaiśyo vā
caṇḍālīṃ gacchato yadi
/
prājāpatya-dvayaṃ kuryād
dadyād go-mithuna-dvayam
//
śvapākīṃ vātha caṇḍālīṃ
śūdro vā yadi gacchati
/
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ
catur gomithunaṃ dadet
//
śva-pākīṃ va ātha caṇḍālīṃ
śūdro vā yadi gacchati
/
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ
catur go-mithunaṃ dadet
//
mātaraṃ yadi gacchet tu
bhaginīṃ svasutāṃ tathā
/
etās tu mohito gatvā
trīṇi kṛcchrāṇi saṃcaret
//
mātaraṃ yadi gacchet tu
bhaginīṃ sva-sutāṃ tathā
/
etās tu mohito gatvā
trīṇi kṛcchrāṇi saṃcaret
//
cāndrāyaṇatrayaṃ kuryāc
chiśnacchedena śudhyati
/
mātṛṣvasṛgame caivam
ātmameḍhranikartanam
//
cāndrāyaṇa-trayaṃ kuryāc
chiśna-cchedena śudhyati
/
mātṛ-ṣvasṛ-game ca evam
ātma-meḍhra-nikartanam
//
ajñānena tu yo gacchet
kuryāc cāndrāyaṇadvayam
/
daśa gomithunaṃ dadyāc
chuddhiṃ pāraśaro 'bravīt
//
ajñānena tu yo gacchet
kuryāc cāndrāyaṇa-dvayam
/
daśa go-mithunaṃ dadyāc
chuddhiṃ pāraśaro 'bravīt
//
pitṛdārān samāruhya
mātur āptāṃ tu bhrātṛjām
/
gurupātnīṃ snuṣāṃ caiva
bhrātṛbhāryāṃ tathaiva ca
//
pitṛ-dārān samāruhya
mātur āptāṃ tu bhrātṛjām
/
guru-pātnīṃ snuṣāṃ ca eva
bhrātṛ-bhāryāṃ tatha aiva ca
//
mātulānīṃ sagotrāṃ ca
prājāpatyatrayaṃ caret
/
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc
chudhyate nātra saṃśayaḥ
//
mātulānīṃ sagotrāṃ ca
prājāpatya-trayaṃ caret
/
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc
chudhyate na atra saṃśayaḥ
//
paśuveṣyādigamane
mahiṣyuṣṭrīkapīs tathā
/
kharīṃ ca sūkarīṃ gatvā
prājāpatyavrataṃ caret
//
paśu-veṣyā-ādi-gamane
mahiṣy-uṣṭrī-kapīs tathā
/
kharīṃ ca sūkarīṃ gatvā
prājāpatya-vrataṃ caret
//
gogāmī ca trirātreṇa
gām ekāṃ brāhmaṇe dadan
/
mahiṣyuṣṭrīkharīgāmī tv
ahorātreṇa śudhyati
//
go-gāmī ca tri-rātreṇa
gām ekāṃ brāhmaṇe dadan
/
mahiṣy-uṣṭrī-kharī-gāmī tv
aho-rātreṇa śudhyati
//
ḍāmare samare vāpi
durbhikṣe vā janakṣaye
/
bandigrāhe bhayārtā vā
sadā svastrīṃ nirīkṣayet
//
ḍāmare samare va āpi
durbhikṣe vā jana-kṣaye
/
bandi-grāhe bhaya-ārtā vā
sadā svastrīṃ nirīkṣayet
//
caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ
yā nārī kurute tataḥ
/
viprān daśa varān kṛtvā
svakaṃ doṣaṃ prakāśayet
//
caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ
yā nārī kurute tataḥ
/
viprān daśa varān kṛtvā
svakaṃ doṣaṃ prakāśayet
//
ākaṇṭhasaṃmite kūpe
gomayodakakardame
/
tatra sthitvā nirāhārā tv
ahorātreṇa niṣkramet
//
ākaṇṭha-saṃmite kūpe
gomaya-udaka-kardame
/
tatra sthitvā nirāhārā tv
aho-rātreṇa niṣkramet
//
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā
bhuñjīyād yāvakaudanam
/
trirātram upavāsitvā tv
ekarātraṃ jale vaset
//
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā
bhuñjīyād yāvaka-odanam
/
tri-rātram upavāsitvā tv
eka-rātraṃ jale vaset
//
śaṃkhapuṣpīlatāmūlaṃ
patraṃ vā kusumaṃ phalam
/
suvarṇaṃ pañcagavyaṃ ca
kvāthayitvā pibej jalam
//
śaṃkha-puṣpī-latā-mūlaṃ
patraṃ vā kusumaṃ phalam
/
suvarṇaṃ pañca-gavyaṃ ca
kvāthayitvā pibej jalam
//
ekabhaktaṃ caret paścād
yāvat puṣpavatī bhavet
/
vrataṃ carati tad yāvat
tāvat saṃvasate bahiḥ
//
eka-bhaktaṃ caret paścād
yāvat puṣpavatī bhavet
/
vrataṃ carati tad yāvat
tāvat saṃvasate bahiḥ
//
prāyaścitte tataś cīrṇe
kuryād brāhmaṇabhojanam
/
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyac
chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt
//
prāyaś-citte tataś cīrṇe
kuryād brāhmaṇa-bhojanam
/
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyac
chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt
//
cāturvarṇyasya nārīṇāṃ
kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ vratam
/
yathā bhūmis tathā nārī
tasmāt tāṃ na tu dūṣayet
//
cātur-varṇyasya nārīṇāṃ
kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ vratam
/
yathā bhūmis tathā nārī
tasmāt tāṃ na tu dūṣayet
//
bandigrāheṇa yā bhuktā
hatvā baddhvā balād bhayāt
/
kṛtvā sāṃtapanaṃ kṛcchraṃ
śudhyet pārāśaro 'bravīt
//
bandi-grāheṇa yā bhuktā
hatvā baddhvā balād bhayāt
/
kṛtvā sāṃtapanaṃ kṛcchraṃ
śudhyet pārāśaro 'bravīt
//
sakṛd bhuktā tu yā nārī
necchantī pāpakarmabhiḥ
/
prājāpatyena śudhyeta
ṛtuprasravaṇena ca
//
sakṛd bhuktā tu yā nārī
na icchantī pāpa-karmabhiḥ
/
prājāpatyena śudhyeta
ṛtu-prasravaṇena ca
//
pataty ardhaṃ śarīrasya
yasya bhāryā surāṃ pibet
/
patitārdhaśarīrasya
niṣkṛtir na vidhīyate
//
pataty ardhaṃ śarīrasya
yasya bhāryā surāṃ pibet
/
patita-ardha-śarīrasya
niṣkṛtir na vidhīyate
//
gāyatrīṃ japamānas tu
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret
/
gomūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ
dadhi sarpiḥ kuśodakam
//
gāyatrīṃ japamānas tu
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret
/
go-mūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ
dadhi sarpiḥ kuśa-udakam
//
ekarātropavāsaś ca
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ smṛtam
/
jāreṇa janayed garbhaṃ
mṛte 'vyakte gate patau
//
eka-rātra-upavāsaś ca
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ smṛtam
/
jāreṇa janayed garbhaṃ
mṛte 'vyakte gate patau
//
tāṃ tyajed apare rāṣṭre
patitāṃ pāpakāriṇīm
/
brāhmaṇī tu yadā gacchet
parapuṃsā samanvitā
//
tāṃ tyajed apare rāṣṭre
patitāṃ pāpa-kāriṇīm
/
brāhmaṇī tu yadā gacchet
para-puṃsā samanvitā
//
sā tu naṣṭā vinirdiṣṭā
na tasyāgamanaṃ punaḥ
/
kāmān mohāt tu yā gacchet
tyaktvā bandhūn sutān patim
//
sā tu naṣṭā vinirdiṣṭā
na tasyā agamanaṃ punaḥ
/
kāmān mohāt tu yā gacchet
tyaktvā bandhūn sutān patim
//
sā tu naṣṭā pare loke
mānuṣeṣu viśeṣataḥ
/
madamohagatā nārī
krodhād daṇḍāditāḍitā
//
sā tu naṣṭā pare loke
mānuṣeṣu viśeṣataḥ
/
mada-moha-gatā nārī
krodhād daṇḍa-ādi-tāḍitā
//
advitīyā gatā caiva
punarāgamanaṃ bhavet
/
daśame tu dine prāpte
prāyaścittaṃ na vidyate
//
advitīyā gatā ca eva
punar-āgamanaṃ bhavet
/
daśame tu dine prāpte
prāyaś-cittaṃ na vidyate
//
daśāhaṃ na tyajen nārīṃ
tyajen naṣṭaśrutāṃ tathā
/
bhartā caiva caret kṛcchraṃ
kṛcchārdhaṃ caiva bāndhavāḥ
//
daśa-ahaṃ na tyajen nārīṃ
tyajen naṣṭa-śrutāṃ tathā
/
bhartā ca eva caret kṛcchraṃ
kṛccha-ardhaṃ ca eva bāndhavāḥ
//
teṣāṃ bhuktvā ca pītvā ca
ahorātreṇa śudhyati
/
brāhmaṇī tu yadā gacchet
parapuṃsā vivarjitā
//
teṣāṃ bhuktvā ca pītvā ca
aho-rātreṇa śudhyati
/
brāhmaṇī tu yadā gacchet
para-puṃsā vivarjitā
//
gatvā puṃsāṃ śataṃ yāti
tyajeyus tāṃ tu gotriṇaḥ
/
puṃso yadi gṛhe gacchet
tad aśuddhaṃ gṛhaṃ bhavet
//
gatvā puṃsāṃ śataṃ yāti
tyajeyus tāṃ tu gotriṇaḥ
/
puṃso yadi gṛhe gacchet
tad aśuddhaṃ gṛhaṃ bhavet
//
patimātṛgṛhaṃ yac ca
jārasyaiva tu tad gṛham
/
ullikhya tad gṛhaṃ paścāt
pañcagavyena secayet
//
pati-mātṛ-gṛhaṃ yac ca
jārasya eva tu tad gṛham
/
ullikhya tad gṛhaṃ paścāt
pañca-gavyena secayet
//
tyajec ca mṛṇmayaṃ pātraṃ
vastraṃ kāṣṭhaṃ ca śodhayet
/
saṃbhārān śodhayet sarvān
gobālaiś ca phalodbhavān
//
tyajec ca mṛṇ-mayaṃ pātraṃ
vastraṃ kāṣṭhaṃ ca śodhayet
/
saṃbhārān śodhayet sarvān
go-bālaiś ca phala-udbhavān
//
tāmrāṇi pañcagavyena
kāṃsyāni daśa bhasmabhiḥ
/
prāyaścittaṃ cared vipro
brāhmaṇair upapāditam
//
tāmrāṇi pañca-gavyena
kāṃsyāni daśa bhasmabhiḥ
/
prāyaś-cittaṃ cared vipro
brāhmaṇair upapāditam
//
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāt
prājāpatyadvayaṃ caret
/
itareṣām ahorātraṃ
pañcagavyaṃ ca śodhanam
//
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāt
prājāpatya-dvayaṃ caret
/
itareṣām aho-rātraṃ
pañca-gavyaṃ ca śodhanam
//
upavāsair vrataiḥ puṇyaiḥ
snānasaṃdhyārcanādibhiḥ
/
japahomadayādānaiḥ
śudhyante brāhmaṇādayaḥ
//
upavāsair vrataiḥ puṇyaiḥ
snāna-saṃdhyā-arcana-ādibhiḥ
/
japa-homa-dayā-dānaiḥ
śudhyante brāhmaṇa-ādayaḥ
//
ākāśaṃ vāyur agniś ca
medhyaṃ bhūmigataṃ jalam
/
na praduṣyanti darbhāś ca
yajñeṣu camasā yathā
//
ākāśaṃ vāyur agniś ca
medhyaṃ bhūmi-gataṃ jalam
/
na praduṣyanti darbhāś ca
yajñeṣu camasā yathā
//
amedhyareto gomāṃsaṃ
caṇḍālānnam athāpi vā
/
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa
kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ caret
//
amedhya-reto go-māṃsaṃ
caṇḍāla-annam atha-api vā
/
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa
kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ caret
//
tathaiva kṣatriyo vaiśyo 'py
ardhaṃ cāndrāyaṇaṃ caret
/
śūdro 'py evaṃ yadā bhuṅkte
prājāpatyaṃ samācaret
//
tatha aiva kṣatriyo vaiśyo 'py
ardhaṃ cāndrāyaṇaṃ caret
/
śūdro 'py evaṃ yadā bhuṅkte
prājāpatyaṃ samācaret
//
pañcagavyaṃ pibec chūdro
brahmakūrcaṃ pibed dvijaḥ
/
ekadvitricatur gā vā
dadyād viprādyanukramāt
//
pañca-gavyaṃ pibec chūdro
brahma-kūrcaṃ pibed dvijaḥ
/
eka-dvi-tri-catur gā vā
dadyād vipra-ādy-anukramāt
//
śūdrānnaṃ sūtakānnaṃ ca
abhojyasyānnam eva ca
/
śaṅkitaṃ pratiṣiddhānnaṃ
pūrvocchiṣṭaṃ tathaiva ca
//
śūdra-annaṃ sūtaka-annaṃ ca
abhojyasya annam eva ca
/
śaṅkitaṃ pratiṣiddha-annaṃ
pūrva-ucchiṣṭaṃ tatha aiva ca
//
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa
ajñānād āpadāpi vā
/
jñātvā samācaret kṛcchraṃ
brahmakūrcaṃ tu pāvanam
//
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa
ajñānād āpada āpi vā
/
jñātvā samācaret kṛcchraṃ
brahma-kūrcaṃ tu pāvanam
//
bālair nakulamārjārair
annam ucchiṣṭitaṃ yadā
/
tiladarbhodakaiḥ prokṣya
śudhyate nātrasaṃśayaḥ
//
bālair nakula-mārjārair
annam ucchiṣṭitaṃ yadā
/
tila-darbha-udakaiḥ prokṣya
śudhyate na atra-saṃśayaḥ
//
ekapaṅktyupaviṣṭānāṃ
viprāṇāṃ saha bhojane
/
yady eko 'pi tyajet pātraṃ
śeṣam annaṃ na bhojayet
//
eka-paṅkty-upaviṣṭānāṃ
viprāṇāṃ saha bhojane
/
yady eko 'pi tyajet pātraṃ
śeṣam annaṃ na bhojayet
//
mohād bhuñjīta yas tatra
paṅktāv ucchiṣṭabhojane
/
prāyaścittaṃ cared vipraḥ
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ tathā
//
mohād bhuñjīta yas tatra
paṅktāv ucchiṣṭa-bhojane
/
prāyaś-cittaṃ cared vipraḥ
kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ tathā
//
pīyūṣaṃ śvetalaśunaṃ
vṛntākaphalagṛñjane
/
palāṇḍuvṛkṣaniryāsa
devasvakavakāni ca
//
pīyūṣaṃ śveta-laśunaṃ
vṛntāka-phala-gṛñjane
/
palāṇḍu-vṛkṣa-niryāsa
deva-sva-kavakāni ca
//
uṣṭrīkṣīram avikṣīram
ajñānād bhuñjate dvijaḥ
/
trirātram upavāsena
pañcagavyena śudhyati
//
uṣṭrī-kṣīram avi-kṣīram
ajñānād bhuñjate dvijaḥ
/
tri-rātram upavāsena
pañca-gavyena śudhyati
//
maṇḍūkaṃ bhakṣayitvā tu
mūṣikāmāṃsam eva ca
/
jñātvā vipras tv ahorātraṃ
yāvakānnena śudhyati
//
maṇḍūkaṃ bhakṣayitvā tu
mūṣikā-māṃsam eva ca
/
jñātvā vipras tv aho-rātraṃ
yāvaka-annena śudhyati
//
kṣatriyaś cāpi vaiśyaś ca
kriyāvantau śucivratau
/
tadgṛhe tu dvijair bhojyaṃ
havyakavyeṣu nityaśaḥ
//
kṣatriyaś ca api vaiśyaś ca
kriyāvantau śuci-vratau
/
tad-gṛhe tu dvijair bhojyaṃ
havya-kavyeṣu nityaśaḥ
//
ghṛtaṃ tailaṃ tathā kṣīraṃ
bhakṣyaṃ snehena pācitam
/
gatvā nadītaṭe vipro
bhuñjīyāc chūdrabhojanam
//
ghṛtaṃ tailaṃ tathā kṣīraṃ
bhakṣyaṃ snehena pācitam
/
gatvā nadī-taṭe vipro
bhuñjīyāc chūdra-bhojanam
//
madyamāṃsarataṃ nityaṃ
nīcakarmapravartakam
/
taṃ śūdraṃ varjayed vipraḥ
śvapākam iva dūrataḥ
//
madya-māṃsa-rataṃ nityaṃ
nīca-karma-pravartakam
/
taṃ śūdraṃ varjayed vipraḥ
śva-pākam iva dūrataḥ
//
dvijaśuśrūṣaṇaratān
madyamāṃsavivarjitān
/
svakarmaṇi ratān nityaṃ
na tān śūdrān tyajed dvijaḥ
//
dvija-śuśrūṣaṇa-ratān
madya-māṃsa-vivarjitān
/
sva-karmaṇi ratān nityaṃ
na tān śūdrān tyajed dvijaḥ
//
ajñānād bhuñjate viprāḥ
sūtake mṛtake 'pi vā
/
prāyaścittaṃ kathaṃ teṣāṃ
varṇe varṇe vinirdiśet
//
ajñānād bhuñjate viprāḥ
sūtake mṛtake 'pi vā
/
prāyaś-cittaṃ kathaṃ teṣāṃ
varṇe varṇe vinirdiśet
//
gāyatryaṣṭasahasreṇa
śuddhiḥ syāc chūdrasūtake
/
vaiśye pañcasahasreṇa
trisahasreṇa kṣatriye
//
gāyatry-aṣṭa-sahasreṇa
śuddhiḥ syāc chūdra-sūtake
/
vaiśye pañca-sahasreṇa
tri-sahasreṇa kṣatriye
//
brāhmaṇasya yadā bhuṅkte
dve sahasre tu dāpayet
/
athavā vāmadaivyena
sāmnaivaikena śudhyati
//
brāhmaṇasya yadā bhuṅkte
dve sahasre tu dāpayet
/
athavā vāma-daivyena
sāmna eva ekena śudhyati
//
śuṣkānnaṃ gorasaṃ snehaṃ
śūdraveśmana āgatam
/
pakvaṃ vipragṛhe bhuktaṃ
bhojyaṃ tan manur abravīt
//
śuṣka-annaṃ go-rasaṃ snehaṃ
śūdra-veśmana āgatam
/
pakvaṃ vipra-gṛhe bhuktaṃ
bhojyaṃ tan manur abravīt
//
āpatkāleṣu vipreṇa
bhuktaṃ śūdragṛhe yadi
/
manastāpena śudhyeta
drupadāṃ vā japec chatam
//
āpat-kāleṣu vipreṇa
bhuktaṃ śūdra-gṛhe yadi
/
manas-tāpena śudhyeta
drupadāṃ vā japec chatam
//
dāsanāpitagopāla
kulamitrārdhasīliṇaḥ
/
ete śūdreṣu bhojyānnā
yaś cātmānaṃ nivedayet
//
dāsa-nāpita-gopāla
kulamitra-ardhasīliṇaḥ
/
ete śūdreṣu bhojya annā
yaś cā atmānaṃ nivedayet
//
śūdrakanyāsamutpanno
brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ
/
saṃskārāt tu bhaved dāsaḥ
asaṃskārāt tu nāpitaḥ
//
śūdra-kanyā-samutpanno
brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ
/
saṃskārāt tu bhaved dāsaḥ
asaṃskārāt tu nāpitaḥ
//
kṣatriyāc chūdrakanyāyāṃ
samutpannas tu yaḥ sutaḥ
/
sa gopāla iti jñeyo
bhojyo viprair na saṃśayaḥ
//
kṣatriyāc chūdra-kanyāyāṃ
samutpannas tu yaḥ sutaḥ
/
sa go-pāla iti jñeyo
bhojyo viprair na saṃśayaḥ
//
vaiśyakanyāsamutpanno
brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ
/
sa hy ārdhika iti jñeyo
bhojyo viprair na saṃśayaḥ
//
vaiśya-kanyā-samutpanno
brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ
/
sa hy ārdhika iti jñeyo
bhojyo viprair na saṃśayaḥ
//
bhāṇḍasthitam abhojyeṣu
jalaṃ dadhi ghṛtaṃ payaḥ
/
akāmatas tu yo bhuṅkte
prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet
//
bhāṇḍa-sthitam abhojyeṣu
jalaṃ dadhi ghṛtaṃ payaḥ
/
akāmatas tu yo bhuṅkte
prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet
//
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ
śūdro vā upasarpati
/
brahmakūrcopavāsena
yājyavarṇasya niṣkṛtiḥ
//
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ
śūdro vā upasarpati
/
brahma-kūrca-upavāsena
yājya-varṇasya niṣkṛtiḥ
//
śūdrāṇāṃ nopavāsaḥ syāc
chūdro dānena śudhyati
/
brahmakūrcam ahorātraṃ
śvapākam api śodhayet
//
śūdrāṇāṃ na upavāsaḥ syāc
chūdro dānena śudhyati
/
brahma-kūrcam aho-rātraṃ
śva-pākam api śodhayet
//
gomūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ
dadhi sarpiḥ kuśodakam
/
nirdiṣṭaṃ pañcagavyaṃ tu
pavitraṃ pāpaśodhanam
//
go-mūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ
dadhi sarpiḥ kuśa-udakam
/
nirdiṣṭaṃ pañca-gavyaṃ tu
pavitraṃ pāpa-śodhanam
//
gomūtraṃ kṛṣṇavarṇāyāḥ
śvetāyāś caiva gomayam
/
payaś ca tāmravarṇāyā
raktāyā gṛhyate dadhi
//
go-mūtraṃ kṛṣṇa-varṇāyāḥ
śvetāyāś ca eva gomayam
/
payaś ca tāmra-varṇāyā
raktāyā gṛhyate dadhi
//
kapilāyā ghṛtaṃ grāhyaṃ
sarvaṃ kāpilam eva vā
/
mūtram ekapalaṃ dadyād
aṅguṣṭhārdhaṃ tu gomayam
//
kapilāyā ghṛtaṃ grāhyaṃ
sarvaṃ kāpilam eva vā
/
mūtram eka-palaṃ dadyād
aṅguṣṭha-ardhaṃ tu go-mayam
//
kṣīraṃ saptapalaṃ dadyād
dadhi tripalam ucyate
/
ghṛtam ekapalaṃ dadyāt
palam ekaṃ kuśodakam
//
kṣīraṃ sapta-palaṃ dadyād
dadhi tri-palam ucyate
/
ghṛtam eka-palaṃ dadyāt
palam ekaṃ kuśa-udakam
//
gāyatryādāya gomūtraṃ
gandhadvāreti gomayam
/
āpyāyasveti ca kṣīraṃ
dadhikrāvṇas tathā dadhi
//
gāyatryā ādāya go-mūtraṃ
gandha-dvāra iti go-mayam
/
āpyāyasva iti ca kṣīraṃ
dadhi-krāvṇas tathā dadhi
//
tejo 'si śukram ity ājyaṃ
devasya tvā kuśodakam
/
pañcagavyam ṛcā pūtaṃ
sthāpayed agnisaṃnidhau
//
tejo 'si śukram ity ājyaṃ
devasya tvā kuśa-udakam
/
pañca-gavyam ṛcā pūtaṃ
sthāpayed agni-saṃnidhau
//
āpohiṣṭheti cāloḍya
mānastoketi mantrayet
/
saptāvarās tu ye darbhā
achinnāgrāḥ śukatviṣaḥ
//
āpohiṣṭha iti cā aloḍya
mānastoka iti mantrayet
/
sapta-avarās tu ye darbhā
achinna-agrāḥ śuka-tviṣaḥ
//
etair uddhṛtya hotavyaṃ
pañcagavyaṃ yathāvidhi
/
irāvatī idaṃ viṣṇur
mānastoketi śaṃvatī
//
etair uddhṛtya hotavyaṃ
pañca-gavyaṃ yathā-vidhi
/
irāvatī idaṃ viṣṇur
mānastoka iti śaṃvatī
//
etābhiś caiva hotavyaṃ
hutaśeṣaṃ pibed dvijaḥ
/
āloḍya praṇavenaiva
nirmanthya praṇavena tu
//
etābhiś ca eva hotavyaṃ
huta-śeṣaṃ pibed dvijaḥ
/
āloḍya praṇavena eva
nirmanthya praṇavena tu
//
uddhṛtya praṇavenaiva
pibec ca praṇavena tu
/
yat tv asthigataṃ pāpaṃ
dehe tiṣṭhati dehinām
//
uddhṛtya praṇavena eva
pibec ca praṇavena tu
/
yat tv asthi-gataṃ pāpaṃ
dehe tiṣṭhati dehinām
//
brahmakūrco dahet sarvaṃ
pradīptāgnir ivendhanam
/
pavitraṃ triṣu lokeṣu
devatābhir adhiṣṭhitam
//
brahma-kūrco dahet sarvaṃ
pradīpta-agnir iva indhanam
/
pavitraṃ triṣu lokeṣu
devatābhir adhiṣṭhitam
//
varuṇaś caiva gomūtre
gomaye havyavāhanaḥ
/
dadhni vāyuḥ samuddiṣṭaḥ
somaḥ kṣīre ghṛte raviḥ
//
varuṇaś ca eva go-mūtre
gomaye havya-vāhanaḥ
/
dadhni vāyuḥ samuddiṣṭaḥ
somaḥ kṣīre ghṛte raviḥ
//
pibataḥ patitaṃ toyaṃ
bhājane mukhaniḥsṛtam
/
apeyaṃ tad vijānīyāt
pītvā cāndrāyaṇaṃ caret
//
pibataḥ patitaṃ toyaṃ
bhājane mukha-niḥsṛtam
/
apeyaṃ tad vijānīyāt
pītvā cāndrāyaṇaṃ caret
//
kūpe ca patitaṃ dṛṣṭvā
śvasṛgālau ca markaṭam
/
asthicarmādi patitaṃ
pītvāmedhyā apo dvijaḥ
//
kūpe ca patitaṃ dṛṣṭvā
śva-sṛgālau ca markaṭam
/
asthi-carma-ādi patitaṃ
pītva āmedhyā apo dvijaḥ
//
nāraṃ tu kuṇapaṃ kākaṃ
viḍvarāhakharoṣṭrakam
/
gāvayaṃ saupratīkaṃ ca
māyūraṃ khāḍgakaṃ tathā
//
nāraṃ tu kuṇapaṃ kākaṃ
viḍ-varāha-khara-uṣṭrakam
/
gāvayaṃ saupratīkaṃ ca
māyūraṃ khāḍgakaṃ tathā
//
vaiyāghram ārkṣaṃ saiṃhaṃ vā
kūpe yadi nimajjati
/
taṭākasyātha duṣṭasya
pītaṃ syād udakaṃ yadi
//
vaiyāghram ārkṣaṃ saiṃhaṃ vā
kūpe yadi nimajjati
/
taṭākasya-atha duṣṭasya
pītaṃ syād udakaṃ yadi
//
prāyaścittaṃ bhavet puṃsaḥ
krameṇaitena sarvaśaḥ
/
vipraḥ śudhyet trirātreṇa
kṣatriyas tu dinadvayāt
//
prāyaś-cittaṃ bhavet puṃsaḥ
krameṇa etena sarvaśaḥ
/
vipraḥ śudhyet tri-rātreṇa
kṣatriyas tu dina-dvayāt
//
ekāhena tu vaiśyas tu
śūdro naktena śudhyati
/
parapākanivṛttasya
parapākaratasya ca
//
eka-ahena tu vaiśyas tu
śūdro naktena śudhyati
/
para-pāka-nivṛttasya
para-pāka-ratasya ca
//
apacasya ca bhuktvānnaṃ
dvijaś cāndrāyaṇaṃ caret
/
apacasya ca yad dānaṃ
dātuś cāsya kutaḥ phalam
//
apacasya ca bhuktva ānnaṃ
dvijaś cāndrāyaṇaṃ caret
/
apacasya ca yad dānaṃ
dātuś ca asya kutaḥ phalam
//
dātā pratigrahītā ca
tau dvau nirayagāminau
/
gṛhītvāgniṃ samāropya
pañcayajñān na nirvapet
//
dātā pratigrahītā ca
tau dvau niraya-gāminau
/
gṛhītva āgniṃ samāropya
pañca-yajñān na nirvapet
//
parapākanivṛtto 'sau
munibhiḥ parikīrtitaḥ
/
pañcayajñān svayaṃ kṛtvā
parānnenopajīvati
//
para-pāka-nivṛtto 'sau
munibhiḥ parikīrtitaḥ
/
pañca-yajñān svayaṃ kṛtvā
para-annena upajīvati
//
satataṃ prātar utthāya
parapākaratas tu saḥ
/
gṛhasthadharmā yo vipro
dadāti parivarjitaḥ
//
satataṃ prātar utthāya
para-pāka-ratas tu saḥ
/
gṛhastha-dharmā yo vipro
dadāti parivarjitaḥ
//
ṛṣibhir dharmatattvajñair
apacaḥ parikīrtitaḥ
/
yuge yuge tu ye dharmās
teṣu teṣu ca ye dvijāḥ
//
ṛṣibhir dharma-tattvajñair
apacaḥ parikīrtitaḥ
/
yuge yuge tu ye dharmās
teṣu teṣu ca ye dvijāḥ
//
teṣāṃ nindā na kartavyā
yugarūpā hi te dvijāḥ
/
huṃkāraṃ brāhmaṇasyoktvā
tvaṃkāraṃ ca garīyasaḥ
//
teṣāṃ nindā na kartavyā
yuga-rūpā hi te dvijāḥ
/
huṃ-kāraṃ brāhmaṇasya uktvā
tvaṃ-kāraṃ ca garīyasaḥ
//
snātvā tiṣṭhann ahaḥ śeṣam
abhivādya prasādayet
/
tāḍayitvā tṛṇenāpi
kaṇṭhe baddhvāpi vāsasā
//
snātvā tiṣṭhann ahaḥ śeṣam
abhivādya prasādayet
/
tāḍayitvā tṛṇena api
kaṇṭhe baddhva āpi vāsasā
//
vivādenāpi nirjitya
praṇipatya prasādayet
/
avagūrya tv ahorātraṃ
trirātraṃ kṣitipātane
//
vivādena api nirjitya
praṇipatya prasādayet
/
avagūrya tv aho-rātraṃ
tri-rātraṃ kṣiti-pātane
//
atikṛcchraṃ ca rudhire
kṛcchro 'bhyantaraśoṇite
/
navāham atikṛcchrī syāt
pāṇipūrānnabhojanaḥ
//
atikṛcchraṃ ca rudhire
kṛcchro 'bhyantara-śoṇite
/
nava-aham atikṛcchrī syāt
pāṇi-pūra-anna-bhojanaḥ
//
trirātram upavāsī syād
atikṛcchraḥ sa ucyate
/
sarveṣām eva pāpānāṃ
saṃkare samupasthite
//
tri-rātram upavāsī syād
atikṛcchraḥ sa ucyate
/
sarveṣām eva pāpānāṃ
saṃkare samupasthite
//
daśasāhasram abhyastā gāyatrī śodhanaṃ paraṃ //
daśa-sāhasram abhyastā gāyatrī śodhanaṃ paraṃ //
duḥsvapnaṃ yadi paśyet tu
vānte tu kṣurakarmaṇi
/
maithune pretadhūme ca
snānam eva vidhīyate
//
duḥsvapnaṃ yadi paśyet tu
vānte tu kṣura-karmaṇi
/
maithune preta-dhūme ca
snānam eva vidhīyate
//
ajñānāt prāśya viṇmūtraṃ
surāsaṃspṛṣṭam eva ca
/
punaḥ saṃskāram arhanti
trayo varṇā dvijātayaḥ
//
ajñānāt prāśya viṇ-mūtraṃ
surā-saṃspṛṣṭam eva ca
/
punaḥ saṃskāram arhanti
trayo varṇā dvijātayaḥ
//
ajinaṃ mekhalā daṇḍo
bhaikṣyacaryā vratāni ca
/
nivartante dvijātīnāṃ
punaḥ saṃskārakarmaṇi
//
ajinaṃ mekhalā daṇḍo
bhaikṣya-caryā vratāni ca
/
nivartante dvijātīnāṃ
punaḥ saṃskāra-karmaṇi
//
viṇmūtrabhojī śudhyarthaṃ
prājāpatyaṃ samācaret
/
pañcagavyaṃ ca kurvīta
snātvā pītvā śucir bhavet
//
viṇ-mūtra-bhojī śudhy-arthaṃ
prājāpatyaṃ samācaret
/
pañca-gavyaṃ ca kurvīta
snātvā pītvā śucir bhavet
//
jalāgnipatane caiva
pravrajyānāśakeṣu ca
/
pratyāvasitavarṇānāṃ
kathaṃ śuddhir vidhīyate
//
jala-agni-patane ca eva
pravrajya-anāśakeṣu ca
/
pratyāvasita-varṇānāṃ
kathaṃ śuddhir vidhīyate
//
prājāpatyadvayenaiva
tīrthābhigamanena ca
/
vṛṣaikādaśadānena
varṇāḥ śudhyanti te trayaḥ
//
prājāpatya-dvayena eva
tīrtha-abhigamanena ca
/
vṛṣa-ekādaśa-dānena
varṇāḥ śudhyanti te trayaḥ
//
brāhmaṇasya pravakṣyāmi
vanaṃ gatvā catuṣpathe
/
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā
prājāpatyadvayaṃ caret
//
brāhmaṇasya pravakṣyāmi
vanaṃ gatvā catuṣ-pathe
/
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā
prājāpatya-dvayaṃ caret
//
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc
chuddhiṃ svāyaṃbhuvo 'bravīt
/
mucyate tena pāpena
brāhmaṇatvaṃ ca gacchati
//
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc
chuddhiṃ svāyaṃbhuvo 'bravīt
/
mucyate tena pāpena
brāhmaṇatvaṃ ca gacchati
//
snānāni pañca puṇyāni
kīrtitāni manīṣibhiḥ
/
āgneyaṃ vāruṇaṃ brāhmaṃ
vāyavyaṃ divyam eva ca
//
snānāni pañca puṇyāni
kīrtitāni manīṣibhiḥ
/
āgneyaṃ vāruṇaṃ brāhmaṃ
vāyavyaṃ divyam eva ca
//
āgneyaṃ bhasmanā snānam
avagāhya tu vāruṇam
/
āpo hi ṣṭheti ca brāhmaṃ
vāyavyaṃ gorajaḥ smṛtam
//
āgneyaṃ bhasmanā snānam
avagāhya tu vāruṇam
/
āpo hi ṣṭha iti ca brāhmaṃ
vāyavyaṃ go-rajaḥ smṛtam
//
yat tu sātapavarṣeṇa
tat snānaṃ divyam ucyate
/
tatra snātvā tu gaṅgāyāṃ
snāto bhavati mānavaḥ
//
yat tu sātapa-varṣeṇa
tat snānaṃ divyam ucyate
/
tatra snātvā tu gaṅgāyāṃ
snāto bhavati mānavaḥ
//
snātuṃ yāntaṃ dvijaṃ sarve
devāḥ pitṛgaṇaiḥ saha
/
vāyubhūtās tu gacchanti
tṛṣārtāḥ salilārthinaḥ
//
snātuṃ yāntaṃ dvijaṃ sarve
devāḥ pitṛ-gaṇaiḥ saha
/
vāyu-bhūtās tu gacchanti
tṛṣā-ārtāḥ salila-arthinaḥ
//
nirāśās te nivartante
vastraniṣpīḍane kṛte
/
tasmān na pīḍayed vastraṃ
akṛtvā pitṛtarpaṇam
//
nirāśās te nivartante
vastra-niṣpīḍane kṛte
/
tasmān na pīḍayed vastraṃ
akṛtvā pitṛ-tarpaṇam
//
romakūpeṣv avasthāpya
yas tilair tarpayet pitṝn
/
pitaras tarpitās tena
rudhireṇa malena ca
//
roma-kūpeṣv avasthāpya
yas tilair tarpayet pitṝn
/
pitaras tarpitās tena
rudhireṇa malena ca
//
avadhūnoti yaḥ keśān
snātvā yas tūtsṛjen malam
/
ācāmed vā jalasthe 'pi
sa bāhyaḥ pitṛdaivataiḥ
//
avadhūnoti yaḥ keśān
snātvā yas tu utsṛjen malam
/
ācāmed vā jalasthe 'pi
sa bāhyaḥ pitṛ-daivataiḥ
//
śiraḥ prāvṛttya kaṇṭhaṃ vā
muktakacchaśikho 'pi vā
/
vinā yajñopavītena
ācānto 'py aśucir bhavet
//
śiraḥ prāvṛttya kaṇṭhaṃ vā
mukta-kaccha-śikho 'pi vā
/
vinā yajña-upavītena
ācānto 'py aśucir bhavet
//
jale sthalastho nācāmej
jalasthaś ca bahiḥsthale
/
ubhe spṛṣṭvā samācānta
ubhayatra śucir bhavet
//
jale sthalastho nā acāmej
jalasthaś ca bahiḥ-sthale
/
ubhe spṛṣṭvā samācānta
ubhayatra śucir bhavet
//
snātvā pītvā kṣute supte
bhuktvā rathyopasarpaṇe
/
ācāntaḥ punar ācāmed
vāso viparidhāya ca
//
snātvā pītvā kṣute supte
bhuktvā rathya-upasarpaṇe
/
ācāntaḥ punar ācāmed
vāso viparidhāya ca
//
kṣute niṣṭhīvane caiva
dantocchiṣṭe tathānṛte
/
patitānāṃ ca saṃbhāṣe
dakṣiṇaṃ śravaṇaṃ spṛśet
//
kṣute niṣṭhīvane ca eva
danta-ucchiṣṭe tatha ānṛte
/
patitānāṃ ca saṃbhāṣe
dakṣiṇaṃ śravaṇaṃ spṛśet
//
prabhāsādīni tīrthāni
gaṅgādyāḥ saritas tathā
/
viprasya dakṣiṇe karṇe
santīti manur abravīt
//
prabhāsa-ādīni tīrthāni
gaṅgā-ādyāḥ saritas tathā
/
viprasya dakṣiṇe karṇe
santi iti manur abravīt
//
agnir āpaś ca vedāś ca
somasūryānilās tathā
/
sarva eva tu viprasya
śrotre tiṣṭhanti dakṣiṇe
//
agnir āpaś ca vedāś ca
soma-sūrya-anilās tathā
/
sarva eva tu viprasya
śrotre tiṣṭhanti dakṣiṇe
//
bhāskarasya karaiḥ pūtaṃ
divā snānaṃ praśasyāte
/
apraśastaṃ niśi snānaṃ
rāhor anyatra darśanāt
//
bhāskarasya karaiḥ pūtaṃ
divā snānaṃ praśasyāte
/
apraśastaṃ niśi snānaṃ
rāhor anyatra darśanāt
//
snānaṃ dānaṃ japo homaḥ
kartavyo rāhudarśane
/
anyadā tv aśucī rātris
tasmāt tāṃ parivarjayet
//
snānaṃ dānaṃ japo homaḥ
kartavyo rāhu-darśane
/
anyadā tv aśucī rātris
tasmāt tāṃ parivarjayet
//
maruto vasavo rudrā
ādityāś caiva devatāḥ
/
sarve some pralīyante
tasmād dānaṃ tu tadgrahe
//
maruto vasavo rudrā
ādityāś ca eva devatāḥ
/
sarve some pralīyante
tasmād dānaṃ tu tad-grahe
//
khalayajñe vivāhe ca
saṃkrāntau grahaṇe tathā
/
śarvaryāṃ dānam asty eva
nānyatraiva vidhīyate
//
khala-yajñe vivāhe ca
saṃkrāntau grahaṇe tathā
/
śarvaryāṃ dānam asty eva
na anyatra eva vidhīyate
//
putrajanmani yajñe ca
tathā cātyayakarmaṇi
/
rāhoś ca darśane dānaṃ
praśastaṃ nānyadā niśi
//
putra-janmani yajñe ca
tathā ca atyaya-karmaṇi
/
rāhoś ca darśane dānaṃ
praśastaṃ na anyadā niśi
//
mahāniśā tu vijñeyā
madhyasthaṃ praharadvayam
/
pradoṣapaścimau yāmau
dinavat snānam ācaret
//
mahā-niśā tu vijñeyā
madhyasthaṃ prahara-dvayam
/
pradoṣa-paścimau yāmau
dinavat snānam ācaret
//
caityavṛkṣaś citir yūpaś
caṇḍālaḥ somavikrayī
/
etāṃs tu brāhmaṇaḥ spṛṣṭvā
savāsā jalam āviśet
//
caitya-vṛkṣaś citir yūpaś
caṇḍālaḥ soma-vikrayī
/
etāṃs tu brāhmaṇaḥ spṛṣṭvā
savāsā jalam āviśet
//
asthisaṃcayanāt pūrvaṃ
ruditvā snānam ācaret
/
antardaśāhe viprasya hy
ūrdhvam ācamanaṃ bhavet
//
asthi-saṃcayanāt pūrvaṃ
ruditvā snānam ācaret
/
antar-daśa-ahe viprasya hy
ūrdhvam ācamanaṃ bhavet
//
sarvaṃ gaṅgāsamaṃ toyaṃ
rāhugraste divākare
/
somagrahe tathaivoktaṃ
snānadānādikarmasu
//
sarvaṃ gaṅgā-samaṃ toyaṃ
rāhu-graste divā-kare
/
soma-grahe tathaiva uktaṃ
snāna-dāna-ādi-karmasu
//
kuśaiḥ pūtaṃ tu yat snānaṃ
kuśenopaspṛśed dvijaḥ
/
kuśena coddhṛtaṃ toyaṃ
somapānasamaṃ bhavet
//
kuśaiḥ pūtaṃ tu yat snānaṃ
kuśena upaspṛśed dvijaḥ
/
kuśena ca uddhṛtaṃ toyaṃ
soma-pāna-samaṃ bhavet
//
agnikāryāt paribhraṣṭāḥ
saṃdhyopāsanavarjitāḥ
/
vedaṃ caaivānadhīyānāḥ
sarve te vṛṣalāḥ smṛtāḥ
//
agni-kāryāt paribhraṣṭāḥ
saṃdhyā-upāsana-varjitāḥ
/
vedaṃ caa eva anadhīyānāḥ
sarve te vṛṣalāḥ smṛtāḥ
//
tasmād vṛṣalabhītena
brāhmaṇena viśeṣataḥ
/
adhyetavyo 'py ekadeśo
yadi sarvaṃ na śakyate
//
tasmād vṛṣala-bhītena
brāhmaṇena viśeṣataḥ
/
adhyetavyo 'py eka-deśo
yadi sarvaṃ na śakyate
//
śūdrānnarasapuṣṭasyāpy
adhīyānasya nityaśaḥ
/
japato juhvato vāpi
gatir ūrdhvā na vidyate
//
śūdra-anna-rasa-puṣṭasya apy
adhīyānasya nityaśaḥ
/
japato juhvato va āpi
gatir ūrdhvā na vidyate
//
śūdrānnaṃ śūdrasaṃparkaḥ
śūdreṇa tu sahāsanam
/
śūdrāj jñānāgamaś caiva
jvalantam api pātayet
//
śūdra-annaṃ śūdra-saṃparkaḥ
śūdreṇa tu sahā asanam
/
śūdrāj jñāna-āgamaś ca eva
jvalantam api pātayet
//
yaḥ śūdryā pācayen nityaṃ
śūdrī ca gṛhamedhinī
/
varjitaḥ pitṛdevebhyo
rauravaṃ yāti sa dvijaḥ
//
yaḥ śūdryā pācayen nityaṃ
śūdrī ca gṛha-medhinī
/
varjitaḥ pitṛ-devebhyo
rauravaṃ yāti sa dvijaḥ
//
mṛtasūtakapuṣṭāṅgo
dvijaḥ śūdrānnabhojanaḥ
/
ahaṃ tan na vijānāmi
kāṃ kāṃ yoniṃ gamiṣyati
//
mṛta-sūtaka-puṣṭa-aṅgo
dvijaḥ śūdra-anna-bhojanaḥ
/
ahaṃ tan na vijānāmi
kāṃ kāṃ yoniṃ gamiṣyati
//
gṛdhro dvādaśajanmāni
daśajanmāni sūkaraḥ
/
śvayonau saptajanmā syād
ity evaṃ manur abravīt
//
gṛdhro dvādaśa-janmāni
daśa-janmāni sūkaraḥ
/
śva-yonau sapta-janmā syād
ity evaṃ manur abravīt
//
dakṣiṇārtham tu yo vipraḥ
śūdrasya juhuyād dhaviḥ
/
brāhmaṇas tu bhavec chūdraḥ
śūdras tu brāhmaṇo bhavet
//
dakṣiṇa-artham tu yo vipraḥ
śūdrasya juhuyād dhaviḥ
/
brāhmaṇas tu bhavec chūdraḥ
śūdras tu brāhmaṇo bhavet
//
maunavrataṃ samāśritya
āsīno na vaded dvijaḥ
/
bhuñjāno hi vaded yas tu
tad annaṃ parivarjayet
//
mauna-vrataṃ samāśritya
āsīno na vaded dvijaḥ
/
bhuñjāno hi vaded yas tu
tad annaṃ parivarjayet
//
ardhe bhukte tu yo vipras
tasmin pātre jalaṃ pibet
/
hataṃ daivaṃ ca pitryaṃ ca
ātmānaṃ copaghātayet
//
ardhe bhukte tu yo vipras
tasmin pātre jalaṃ pibet
/
hataṃ daivaṃ ca pitryaṃ ca
ātmānaṃ ca upaghātayet
//
bhuñjāneṣu tu vipreṣu
yo 'gre pātraṃ vimuñcati
/
sa mūḍhaḥ sa ca pāpiṣṭho
brahmaghnaḥ sa khalūcyate
//
bhuñjāneṣu tu vipreṣu
yo 'gre pātraṃ vimuñcati
/
sa mūḍhaḥ sa ca pāpiṣṭho
brahmaghnaḥ sa khalu ucyate
//
bhājaneṣu ca tiṣṭhatsu
svastikurvanti ye dvijāḥ
/
na devās tṛptim āyānti
nirāśāḥ pitaras tathā
//
bhājaneṣu ca tiṣṭhatsu
svasti-kurvanti ye dvijāḥ
/
na devās tṛptim āyānti
nirāśāḥ pitaras tathā
//
asnātvā naiva bhuñjītā
ajaptvāgnim ahūya ca
/
parṇapṛṣṭhe na bhuñjīta
rātrau dīpaṃ vinā tathā
//
asnātvā na eva bhuñjītā
ajaptva āgnim ahūya ca
/
parṇa-pṛṣṭhe na bhuñjīta
rātrau dīpaṃ vinā tathā
//
gṛhasthas tu dayāyukto
dharmam evānucintayet
/
poṣyavargārthasiddhyarthaṃ
nyāyavartī subuddhimān
//
gṛhasthas tu dayā-yukto
dharmam eva anucintayet
/
poṣya-varga-artha-siddhy-arthaṃ
nyāya-vartī subuddhimān
//
nyāyopārjitavittena
kartavyaṃ hy ātmarakṣaṇam
/
anyāyena tu yo jīvet
sarvakarmabahiṣkṛtaḥ
//
nyāya-upārjita-vittena
kartavyaṃ hy ātma-rakṣaṇam
/
anyāyena tu yo jīvet
sarva-karma-bahiṣ-kṛtaḥ
//
agnicit kapilā satrī
rājā bhikṣur mahodadhiḥ
/
dṛṣṭamātrāḥ punanty ete
tasmāt paśyet tu nityaśaḥ
//
agnicit kapilā satrī
rājā bhikṣur mahā-udadhiḥ
/
dṛṣṭa-mātrāḥ punanty ete
tasmāt paśyet tu nityaśaḥ
//
araṇiṃ kṛṣṇamārjāraṃ
candanaṃ sumaṇiṃ ghṛtam
/
tilān kṛṣṇājinaṃ chāgaṃ
gṛhe caitāni rakṣayet
//
araṇiṃ kṛṣṇa-mārjāraṃ
candanaṃ sumaṇiṃ ghṛtam
/
tilān kṛṣṇa-ajinaṃ chāgaṃ
gṛhe ca etāni rakṣayet
//
gavāṃ śataṃ saikavṛṣaṃ
yatra tiṣṭhaty ayantritam
/
tat kṣetraṃ daśagaṇitaṃ
gocarmaparikīrtitam
//
gavāṃ śataṃ sa eka-vṛṣaṃ
yatra tiṣṭhaty ayantritam
/
tat kṣetraṃ daśa-gaṇitaṃ
go-carma-parikīrtitam
//
brahmahatyādibhir martyo
manovākkāyakarmajaiḥ
/
etad gocarmadānena
mucyate sarvakilbiṣaiḥ
//
brahma-hatyā-ādibhir martyo
mano-vāk-kāya-karmajaiḥ
/
etad go-carma-dānena
mucyate sarva-kilbiṣaiḥ
//
kuṭumbine daridrāya
śrotriyāya viśeṣataḥ
/
yad dānaṃ dīyate tasmai
tad dānaṃ śubhakārakam
//
kuṭumbine daridrāya
śrotriyāya viśeṣataḥ
/
yad dānaṃ dīyate tasmai
tad dānaṃ śubha-kārakam
//
vāpīkūpataḍāgādyair
vājapeyaśatair mukhaiḥ
/
gavāṃ koṭipradānena
bhūmihartā na śudhyati
//
vāpī-kūpa-taḍāga-ādyair
vāja-peya-śatair mukhaiḥ
/
gavāṃ koṭi-pradānena
bhūmi-hartā na śudhyati
//
aṣṭādaśadinād arvāk
snānam eva rajasvalā
/
ata ūrdhvaṃ trirātraṃ syād
uśanā munir abravīt
//
aṣṭādaśa-dinād arvāk
snānam eva rajasvalā
/
ata ūrdhvaṃ tri-rātraṃ syād
uśanā munir abravīt
//
yugaṃ yugadvayaṃ caiva
triyugaṃ ca caturyugam
/
cāṇḍālasūtikodakyā
patitānām adhaḥ kramāt
//
yugaṃ yuga-dvayaṃ ca eva
tri-yugaṃ ca catur-yugam
/
cāṇḍāla-sūtika-udakyā
patitānām adhaḥ kramāt
//
tataḥ saṃnidhimātreṇa
sacailaṃ snānam ācaret
/
snātvāvalokayet sūryam
ajñānāt spṛśate yadi
//
tataḥ saṃnidhi-mātreṇa
sacailaṃ snānam ācaret
/
snātva āvalokayet sūryam
ajñānāt spṛśate yadi
//
vidyamāneṣu hasteṣu
brāhmaṇo jñānadurbalaḥ
/
toyaṃ pibati vaktreṇa
śvayonau jāyate dhruvam
//
vidyamāneṣu hasteṣu
brāhmaṇo jñāna-durbalaḥ
/
toyaṃ pibati vaktreṇa
śva-yonau jāyate dhruvam
//
yas tu kruddhaḥ pumān brūyāj
jāyāyās tu agamyatām
/
punar icchati ced enāṃ
vipramadhye tu śrāvayet
//
yas tu kruddhaḥ pumān brūyāj
jāyāyās tu agamyatām
/
punar icchati ced enāṃ
vipra-madhye tu śrāvayet
//
śrāntaḥ kruddhas tamo'ndho vā
kṣutpipāsābhayārditaḥ
/
dānaṃ puṇyam akṛtvā tu
prāyaścittaṃ dinatrayam
//
śrāntaḥ kruddhas tamo-'ndho vā
kṣut-pipāsā-bhaya-arditaḥ
/
dānaṃ puṇyam akṛtvā tu
prāyaś-cittaṃ dina-trayam
//
upaspṛśet triṣavaṇaṃ
mahānadyupasaṃgame
/
cīrṇānte caiva gāṃ dadyād
brāhmaṇān bhojayed daśa
//
upaspṛśet tri-ṣavaṇaṃ
mahā-nady-upasaṃgame
/
cīrṇa-ante ca eva gāṃ dadyād
brāhmaṇān bhojayed daśa
//
durācārasya viprasya
niṣiddhācaraṇasya ca
/
annaṃ bhuktvā dvijaḥ kuryād
dinam ekam abhojanam
//
durācārasya viprasya
niṣiddha-ācaraṇasya ca
/
annaṃ bhuktvā dvijaḥ kuryād
dinam ekam abhojanam
//
sadācārasya viprasya
tathā vedāntavedinaḥ
/
bhuktvānnaṃ mucyate pāpād
ahorātrāntarān naraḥ
//
sad-ācārasya viprasya
tathā veda-anta-vedinaḥ
/
bhuktva ānnaṃ mucyate pāpād
aho-rātra-antarān naraḥ
//
ūrdhvocchiṣṭam adhocchiṣṭam
antarikṣam ṛtau tathā
/
kṛcchratrayaṃ prakurvīta
aśaucamaraṇe tathā
//
ūrdhva-ucchiṣṭam adhocchiṣṭam
antarikṣam ṛtau tathā
/
kṛcchra-trayaṃ prakurvīta
aśauca-maraṇe tathā
//
kṛcchraṃ devy ayutaṃ caiva
prāṇāyāmaśatadvayam
/
puṇyatīrthe 'nārdraśiraḥ
snānaṃ dvādaśasaṃkhyayā
//
kṛcchraṃ devy ayutaṃ ca eva
prāṇa-āyāma-śata-dvayam
/
puṇya-tīrthe 'nārdra-śiraḥ
snānaṃ dvādaśa-saṃkhyayā
//
dviyojane tīrthayātrā
kṛcchram ekaṃ prakalpitam
/
gṛhasthaḥ kāmataḥ kuryād
retasaḥ skhalanaṃ bhuvi
//
dvi-yojane tīrtha-yātrā
kṛcchram ekaṃ prakalpitam
/
gṛhasthaḥ kāmataḥ kuryād
retasaḥ skhalanaṃ bhuvi
//
sahasraṃ tu japed devyāḥ
prāṇāyāmais tribhiḥ saha
/
caturvidyopapannas tu
vidhivad brahmaghātake
//
sahasraṃ tu japed devyāḥ
prāṇa-āyāmais tribhiḥ saha
/
catur-vidyā-upapannas tu
vidhivad brahma-ghātake
//
samudrasetugamanaṃ
prāyaścittaṃ vinirdiśet
/
setubandhapathe bhikṣāṃ
cāturvarṇyāt samācaret
//
samudra-setu-gamanaṃ
prāyaś-cittaṃ vinirdiśet
/
setu-bandha-pathe bhikṣāṃ
cāturvarṇyāt samācaret
//
varjayitvā vikarmasthāṃś
chatropānadvivarjitaḥ
/
ahaṃ duṣkṛtakarmā vai
mahāpātakakārakaḥ
//
varjayitvā vikarmasthāṃś
chatra-upānad-vivarjitaḥ
/
ahaṃ duṣkṛta-karmā vai
mahā-pātaka-kārakaḥ
//
gṛhadvāreṣu tiṣṭhāmi
bhikṣārthī brahmaghātakaḥ
/
gokuleṣu vasec caiva
grāmeṣu nagareṣu vā
//
gṛha-dvāreṣu tiṣṭhāmi
bhikṣa ārthī brahma-ghātakaḥ
/
go-kuleṣu vasec ca eva
grāmeṣu nagareṣu vā
//
tapo vaneṣu tīrtheṣu
nadīprasravaṇeṣu vā
/
eteṣu khyāpayann enaḥ
puṇyaṃ gatvā tu sāgaram
//
tapo vaneṣu tīrtheṣu
nadī-prasravaṇeṣu vā
/
eteṣu khyāpayann enaḥ
puṇyaṃ gatvā tu sāgaram
//
daśayojanavistīrṇaṃ
śatayojanam āyatam
/
rāmacandrasamādiṣṭa
nalasaṃcayasaṃcitam
//
daśa-yojana-vistīrṇaṃ
śata-yojanam āyatam
/
rāma-candra-samādiṣṭa
nala-saṃcaya-saṃcitam
//
setuṃ dṛṣṭvā samudrasya
brahmahatyāṃ vyapohati
/
setuṃ dṛṣṭvā viśuddhātmā tv
avagāheta sāgaram
//
setuṃ dṛṣṭvā samudrasya
brahma-hatyāṃ vyapohati
/
setuṃ dṛṣṭvā viśuddha-ātmā tv
avagāheta sāgaram
//
yajeta vāśvamedhena
rājā tu pṛthivīpatiḥ
/
punaḥ pratyāgate veśma
vāsārtham upasarpati
//
yajeta va āśva-medhena
rājā tu pṛthivī-patiḥ
/
punaḥ pratyāgate veśma
vāsa-artham upasarpati
//
saputraḥ saha bhṛtyaiś ca
kuryād brāhmaṇabhojanam
/
gāś caivaikaśataṃ dadyāc
caturvidhyeṣu dakṣiṇām
//
saputraḥ saha bhṛtyaiś ca
kuryād brāhmaṇa-bhojanam
/
gāś ca eva eka-śataṃ dadyāc
catur-vidhyeṣu dakṣiṇām
//
brāhmaṇānāṃ prasādena
brahmahā tu vimucyate
/
savanasthāṃ striyaṃ hatvā
brahmahatyāvrataṃ caret
//
brāhmaṇānāṃ prasādena
brahmahā tu vimucyate
/
savanasthāṃ striyaṃ hatvā
brahma-hatyā-vrataṃ caret
//
madyapaś ca dvijaḥ kuryān
nadīṃ gatvā samudragām
/
cāndrāyaṇe tataś cīrṇe
kuryād brāhmaṇabhojanam
//
madyapaś ca dvijaḥ kuryān
nadīṃ gatvā samudragām
/
cāndrāyaṇe tataś cīrṇe
kuryād brāhmaṇa-bhojanam
//
anaḍutsahitāṃ gāṃ ca
dadyād vipreṣu dakṣiṇām
/
surāpānaṃ sakṛt kṛtvā
agnivarṇaṃ surāṃ pibet
//
anaḍut-sahitāṃ gāṃ ca
dadyād vipreṣu dakṣiṇām
/
surā-pānaṃ sakṛt kṛtvā
agni-varṇaṃ surāṃ pibet
//
sa pāvayed athātmānam
ihaloke paratra ca
/
apahṛtya suvarṇaṃ tu
brāhmaṇasya tataḥ svayam
//
sa pāvayed athā atmānam
iha-loke paratra ca
/
apahṛtya suvarṇaṃ tu
brāhmaṇasya tataḥ svayam
//
gacchen musalam ādāya
rājābhyāśaṃ vadhāya tu
/
tataḥ śuddhim avāpnoti
rājñāsau mukta eva ca
//
gacchen musalam ādāya
rāja-abhyāśaṃ vadhāya tu
/
tataḥ śuddhim avāpnoti
rājña āsau mukta eva ca
//
kāmatas tu kṛtaṃ yat syān
nānyathā vadham arhati
/
āsanāc chayanād yānāt
saṃbhāṣāt saha bhojanāt
//
kāmatas tu kṛtaṃ yat syān
na anyathā vadham arhati
/
āsanāc chayanād yānāt
saṃbhāṣāt saha bhojanāt
//
saṃkrāmanti hi pāpāni
tailabindur ivāmbhasi
/
cāndrāyaṇaṃ yāvakaṃ tu
tulāpuruṣa eva ca
//
saṃkrāmanti hi pāpāni
taila-bindur iva ambhasi
/
cāndrāyaṇaṃ yāvakaṃ tu
tulā-puruṣa eva ca
//
gavāṃ caivānugamanaṃ
sarvapāpapraṇāśanam
/
etat pārāśaraṃ śāstraṃ
ślokānāṃ śatapañcakaṃ
/
dvinavatyā samāyuktaṃ
dharmaśāstrasya saṃgrahaḥ
//
gavāṃ caiva anugamanaṃ
sarva-pāpa-praṇāśanam
/
etat pārāśaraṃ śāstraṃ
ślokānāṃ śata-pañcakaṃ
/
dvi-navatyā samāyuktaṃ
dharma-śāstrasya saṃgrahaḥ
//
yathādhyayanakarmāṇi
dharmaśāstram idaṃ tathā
/
adhyetavyaṃ prayatnena
niyataṃ svargagāminā
//
yatha ādhyayana-karmāṇi
dharma-śāstram idaṃ tathā
/
adhyetavyaṃ prayatnena
niyataṃ svarga-gāminā
//