Vajrasūcī (Vs)
jagadguruṃ mañjughoṣaṃ natvā vākkāyacetasā /
aśvaghoṣo vajrasūcīṃ sūtrayāmi yathāmatam // Vs_1 //
vedāḥ pramāṇaṃ smṛtayaḥ pramāṇaṃ dharmārthayuktaṃ vacanaṃ pramāṇam /
yasya pramāṇaṃ na bhavetpramāṇaṃ kastasya kuryādvacanaṃ pramāṇam // Vs_2 //
saptavyādhā daśārṇeṣu mṛgāḥ kālañjare girau /
cakravākāḥ śaradvīpe haṃsāḥ sarasi mānase // Vs_3 //
te 'pi jātāḥ kurukṣetre brāhmaṇā vedapāragāḥ // Vs_4 //
adhītya caturo vedān sāṅgopāṅgena tavatttaḥ /
śūdrātpratigrahagrāhī brāhmaṇo jāyate kharaḥ // Vs_5 //
kharo dvādaśajanmāni ṣaṣṭhijanmāni śūkaraḥ /
śvānaḥ saptatijanmāni ityevaṃ manurabravīt // Vs_6 //
hastinyāmacalo jāta ulūkyāṃ keśapiṅgalaḥ /
agastyo 'gastipuṣpācca kauśikaḥ kuśasambhavaḥ // Vs_7 //
kapilaḥ kapilājjātaḥ śaragulmācca gautamaḥ /
droṇācāryastu kalaśāttittiristittirīsutaḥ // Vs_8 //
reṇukājanayadrāmamṛṣyaśṛṅgamuniṃ mṛgī /
kaivartinyajanayad vyāsaṃ kuśikaṃ caiva śūdrikā // Vs_9 //
viśvāmitraṃ ca caṇḍālī vasiṣṭhaṃ caiva urvaśī /
na teṣāṃ brāhmaṇī mātā lokācārācca brāhmaṇāḥ // Vs_10 //
sadyaḥ patati māṃsena lākṣayā lavaṇena ca /
tryahācchūdraśca bhavati brāhmaṇaḥ kṣīravikrayī // Vs_11 //
ākāśagāmino viprāḥ patanti māṃsabhakṣaṇāt /
viprāṇāṃ patanaṃ dṛṣṭvā tato māṃsāni varjayet // Vs_12 //
brāhmaṇatvaṃ na śāstreṇa na saṃskārairna jātibhiḥ /
na kulena na vedena na karmaṇā bhavettataḥ // Vs_13 //
nirmamo nirahaṅkāro niḥsaṅgo niṣparigrahaḥ /
rāgadveṣavinirmuktastaṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ // Vs_14 //
satyaṃ brahma tapo brahma brahma cendriyanigrahaḥ /
sarvabhūte dayā brahma etad brāhmaṇa lakṣaṇam // Vs_15 //
satyaṃ nāsti tapo nāsti nāsti cendriyanigrahaḥ /
sarvabhūte dayā nāsti etaccāṇḍālalakṣaṇam // Vs_16 //
devamānuṣanārīṇāṃ tiryagyonigateṣvapi /
maithunaṃ nādhigacchanti te viprāste ca brāhmaṇāḥ // Vs_17 //
na jātirdṛśyate tāvad guṇāḥ kalyāṇakārakāḥ /
caṇḍālo 'pi hi tatrasthastaṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ // Vs_18 //
vṛṣalīphenapītasya niḥśvāsopahatasya ca /
tatraiva ca prasūtasya niṣkṛtirnopalabhyate // Vs_19 //
śūdrīhastena yo bhuṃkte māsamekaṃ nirantaram /
jīvamāno bhavecchūdro mṛtaḥ śvānaśca jāyate // Vs_20 //
śūdrīparivṛto vipraḥ śūdrī ca gṛhamedhinī /
varjitaḥ pitṛdevena rauravaṃ so 'dhigacchati // Vs_21 //
araṇīgarbhasambhūtaḥ kaṭho nāma mahāmuniḥ /
tapasā brāhmaṇo jātastasmājjātirakāraṇam // Vs_22 //
kaivartīgarbhasambhūto vyāso nāma mahāmuniḥ /
tapasā brāhmaṇo jātastasmājjātirakāraṇam // Vs_23 //
urvarśīgarbhasambhūto vasiṣṭho 'pi mahāmuniḥ /
tapasā brāhmaṇo jātastasmājjātirakāraṇam // Vs_24 //
hariṇīgarbhasambhūta ṛṣyaśrṛṅgo mahāmuniḥ /
tapasā brāhmaṇo jātastasmājjātirakāraṇam // Vs_25 //
caṇḍālī garbhasambhūto viśvāmitro? mahāmuniḥ /
tapasā brāhmaṇo jātastasmājjātirakāraṇam // Vs_26 //
tāṇḍūlīgarbhasambhūto nārado hi mahāmuniḥ /
tapasā brāhmaṇo jātastasmājjātirakāraṇam // Vs_27 //
jitātmā yatirbhavati..................... jitendriyaḥ / [yatātmā yatirbhavati vijitātmā(jitātmā ca)jitendriyaḥ /]
tapasā tāpaso jāto brahmacaryeṇa brāhmaṇaḥ // Vs_28 //
na ca te brāhmaṇīputrāste ca lokasya brāhmaṇāḥ /
śīlaśaucamayaṃ brahma tasmātkulama kāraṇam // Vs_29 //
śīlaṃ pradhānaṃ na kulaṃ pradhānaṃ kulena kiṃ śīlavivarjitena /
bahavo narā nīcakula prasūtāḥ svargaṃ gatāḥ śīlamupetya dhīrāḥ // Vs_30 //
mukhato brāhmaṇo jāto bāhubhyāṃ kṣatriyastathā /
urubhyāṃ vaiśyaḥ saṃjātaḥ padbhyāṃ śūdraka eva ca // Vs_31 //
pāṇḍostu viśrutaḥ putraḥ sa vai nāmnā yudhiṣṭhiraḥ /
vaiśampāyanamāgamya prāñjaliḥ paripṛcchati // Vs_32 //
ke ca te brāhmaṇāḥ proktāḥ kiṃ vā brāhmaṇalakṣaṇam /
etadicchāmi bho jñātuṃ tad bhavān vyākaroti me // Vs_33 //
kṣāntyādibhirguṇairyuktastyakta daṇḍo nirāmiṣaḥ /
na hanti sarvabhūtāni prathamaṃ brahmalakṣaṇam // Vs_34 //
yadā sarvaṃ paradravyaṃ pathi vā yadi vā gṛhe /
adattaṃ naiva gṛhṇāti dvitīyaṃ brahmalakṣaṇam // Vs_35 //
tyaktvā krūrasvabhāvaṃ tu nirmamo niṣparigrahaḥ /
muktaścarati yo nityaṃ tṛtīyaṃ brahmalakṣaṇam // Vs_36 //
devamānuṣa nārīṇāṃ tiryagyonigateṣvapi /
maithunaṃ hi sadā tyaktaṃ caturthaṃ brahmalakṣaṇam // Vs_37 //
satyaṃ śaucaṃ dayā śaucaṃ śaucamindriyanigrahaḥ /
sarvabhūta dayā śaucaṃ tapaḥ śaucañca pañcamam // Vs_38 //
pañcalakṣaṇasampanna īdṛśo yo bhaved dvijaḥ /
tamahaṃ brāhmaṇaṃ brūyāṃ śeṣāḥ śūdrā yudhiṣṭhira // Vs_39 //
na kulena na jātyā vā kriyābhirbrāhmaṇo bhavet /
caṇḍālo 'pi hi vṛtastho brāhmaṇaḥ sa yudhiṣṭhira // Vs_40 //
ahiṃsā brahmacaryaṃ ca viśuddhācca pratigrahaḥ /
phalena na samarthaṃ ca brāhmaṇaḥ syādyudhiṣṭhira // Vs_40a //
ekavarṇamidaṃ pūrvaṃ viśvamāsīdyudhiṣṭhira /
karmakriyāviśeṣeṇa cāturvarṇyaṃ pratiṣṭhitam // Vs_41 //
sarve vai yonijā martyāḥ sarve mūtrapurīṣiṇaḥ /
ekendriyendriyārthāśca tasmācchīlaguṇairdvijāḥ // Vs_42 //
śūdro 'pi śīlasampannoguṇavān brāhmaṇo bhavet /
brāhmaṇo 'pi kriyāhīnaḥ śūdrātpratyavaro bhavet // Vs_43 //
pañcendriyārṇavaṃ ghoraṃ yadi śūdro 'pi tīrṇavān /
tasmai dānaṃ pradātavyamaprameyaṃ yudhiṣṭhira // Vs_44 //
na jātirdṛśyate rājan guṇāḥ kalyāṇakārakāḥ /
jīvitaṃ yasya dharmārthe parārthe yasya jīvitam /
ahorātraṃ caretkṣāntiṃ taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ // Vs_45 //
parityajya gṛhāvāsaṃ ye sthitā mokṣakākṣiṇaḥ /
kāmeṣvasaktāḥ kaunteya brāhmaṇāste yudhiṣṭhira // Vs_46 //
ahiṃsānirmamatvaṃ cā matkṛtyasya varjanam /
rāgadveṣanivṛttiśca etad brāhmaṇalakṣaṇam // Vs_47 //
kṣamā dayā damo dānaṃ satyaṃ śaucaṃ smṛtirghṛṇā /
vidyā vijñānamāstikyametad brāhmaṇalakṣaṇam // Vs_48 //
gāyatrīmātra sāro 'pi varaṃ vipraḥ suyantritaḥ /
nāyantritaścaturvedī sarvāśī sarvavikrayī // Vs_49 //
ekarātroṣitasyāpi yā gatirbrahmacāriṇaḥ /
na tatkratusahasreṇa prāpnuvanti yudhiṣṭhira // Vs_50 //
pāragaṃ sarvavedānāṃ sarvatīrthābhiṣecanam /
muktaścarati yo dharmaṃ tameva brāhmaṇaṃ viduḥ // Vs_51 //
yadā na kurute pāpaṃ sarvabhūteṣu dāruṇam /
kāyena manasā vācā brahma sampadyate tadā // Vs_52 //
asmābhiruktaṃ yadidaṃ dvijānāṃ mohaṃ nihantuṃ hatabuddhiṃkānām /
gṛhmantu santo yadi yuktametanmuñcantvathāyuktamidaṃ yadi syāt // Vs_53 //
kṛtiriyaṃ siddhācāryāśvaghoṣapādānāmiti vajrasūcī samāpteti śubham //