Pramāṇavārtikam
prathamaḥ paricchedaḥ pramāṇasiddhiḥ
vidhūtakalpanājālagambhīrodāramūrtaye /
namaḥ samantabhadrāya samantaspharaṇatviṣe // Pramāṇav_1.1 //
prāyaḥ prākṛtasaktirapratibalaprajño janaḥ kevalam /
nānarthyeva subhāṣitaiḥ parigato vidveṣṭyapīrṣyāmalaiḥ /
tenāyaṃ na paropakāra iti naścintāpi cetaściram sūktābhyāsavivardhitavyasanamityatrānubaddhaspṛham // Pramāṇav_1.2 //
pramāṇamavisaṃvādi jñānamarthakriyāsthitiḥ /
avisaṃvādanaṃ śābde 'pyabhiprāyanivedanāt // Pramāṇav_1.3 //
vaktṛvyāapāraviṣayo yo 'rtho buddhau prakāśate /
prāmāṇyaṃ tatra śabdasya nāthatattvanibandhanam // Pramāṇav_1.4 //
gṛhītagrahaṇānneṣṭaṃ sāṃvṛtam dhīpramāṇatā /
pravṛttestatpradhānatvāt heyopādeyavastuni // Pramāṇav_1.5 //
viṣayākārabhedācca dhiyo 'dhigamabhedataḥ /
bhāvādevāsya tadbhāve svarūpasya svato gatiḥ // Pramāṇav_1.6 //
prāmāṇyaṃ vyavahāreṇa śāstraṃ mohanirvatanam /
ajñātārthaprakāśo vā svarūpādhigateḥ param // Pramāṇav_1.7 //
prāptaṃ sāmānyavijñānamavijñāte svalakṣaṇe /
yajjñānamityabhiprāyāt svalakṣaṇavicārataḥ // Pramāṇav_1.8 //
tadvat pramāṇaṃ bhagavānabhūtavinivṛttaye /
bhūtoktiḥ sādhanāpekṣā tato yuktā pramāṇatā // Pramāṇav_1.9 //
nityaṃ pramāṇaṃ naivāsti prāmāṇyādvastusadgateḥ /
jñeyānityatayā tasyā adhrauvyātkramajanmanām // Pramāṇav_1.10 //
nityādutpattiviśleṣādapekṣāyā ayogataḥ /
kathañcinnoparkāyatvāt anitye 'pyapramāṇatā // Pramāṇav_1.11 //
sthitvāpravṛttiḥ saṃsthānaviśeṣārthakriyādiṣu /
iṣṭasiddhirasiddhirvā dṛṣṭānte saṃśayo 'thavā // Pramāṇav_1.12 //
siddhaṃ yādṛgadhiṣṭhātṛbhāvābhāvānuvṛttimat /
sanniveśādi tadyuktaṃ tasmād yadanumīyate // Pramāṇav_1.13 //
vastubhede prasiddhasya śabdasāmyādabhedinaḥ /
na yuktānumitiḥ pāṇḍudravyādiva hutāśane // Pramāṇav_1.14 //
anyathā kumbhakāreṇa mṛdvikārasya kasyacit /
ghaṭādeḥ karaṇāt sidhyed valmīkasyāpi tatkṛtiḥ // Pramāṇav_1.15 //
sādhyenānugamāt kārye sāmānyenāpi sādhane /
sambandhibhedād bhedoktidoṣaḥ kāryasamo mataḥ // Pramāṇav_1.16 //
jātyantare prasiddhasya śabdasāmānyadarśanāt /
na yuktaṃ sādhanaṃ gotvād vāgādīnāṃ viṣāṇavat // Pramāṇav_1.17 //
vivakṣāparatantratvānna śabdāḥ santi kutra vā /
tadbhāvādarthasiddhau tu sarva sarvasya sidhyati // Pramāṇav_1.18 //
etena kāpilādīnām acaitanyādi cintitam /
anityādeśca caitanyaṃ maraṇāt tvagapohataḥ // Pramāṇav_1.19 //
vastusvarūpe siddhe 'yaṃ nyāyaḥ siddhe viśeṣaṇam /
abādhakamasiddhāvapyākāśāśrayavad dhvaneḥ // Pramāṇav_1.20 //
asiddhāvapi śabdasya śiddhe vastuni sidhyati /
aulūkyasya yathā bauddhenoktaṃ mūrtyādisādhanam // Pramāṇav_1.21 //
tasyaiva vyabhicārādau śabde 'pyavyabhicāriṇa /
doṣavat sādhanaṃ jñeyaṃ vastuno vastusiddhitaḥ // Pramāṇav_1.22 //
yathā tatkāraṇaṃ vastu tathaiva tadakāraṇam /
yadā tatkāraṇaṃ kena mataṃ neṣṭamakāraṇam // Pramāṇav_1.23 //
śastrauṣadhābhisambandhāccaitrasya vraṇarohaṇe /
asambaddhasya kiṃ sthāṇoḥ kāraṇatvaṃ na kalpyate // Pramāṇav_1.24 //
svabhāvabhedena vinā vyāpāro 'pi na yujyate /
nityasyāvyatirekitvāt sāmarthya ca duranvayam // Pramāṇav_1.25 //
yeṣu satsu bhavatyeva yattebhyo 'nyasya kalpane /
taddhetutvena sarvatra hetunāmanavasthitiḥ // Pramāṇav_1.26 //
svabhāvapariṇāmena heturaṅkurajanmani /
bhūmyādistasya saṃskāre tadviśeṣasya darśanāt // Pramāṇav_1.27 //
yathā viśeṣeṇa vinā viṣayendriyasaṃhatiḥ /
buddherhetustathedaṃ cenna tatrāpi viśeṣataḥ // Pramāṇav_1.28 //
pṛthak pṛthagaśaktānāṃ svabhāvātiśaye 'sati /
saṃhatāvapyasāmarthya syāt siddho 'tiśayastataḥ // Pramāṇav_1.29 //
tasmāt pṛthagaśakteṣu yeṣu sambhāvyate guṇaḥ /
saṃhatau hetutā teṣāṃ neśvarāderabhedataḥ // Pramāṇav_1.30 //
prāmāṇyañca parokṣārthajñānaṃ yatsādhanasya ca /
abhāvān nāstyanuṣṭhānamiti kecit pracakṣate // Pramāṇav_1.31 //
jñānavān mṛgyate kaścit taduktapratipattaye /
ajñopadeśakaraṇe vipralambhanaśaṅkibhiḥ // Pramāṇav_1.32 //
tasmādanuṣṭheyagataṃ jñānamasya vicāryatām /
kīṭasaṃkhyāparijñānaṃ tasya naḥ kvopayujyate // Pramāṇav_1.33 //
heyopādeyatattvasya sābhyupāyasya vedakaḥ /
yaḥ pramāṇamasāviṣṭo na tu savasya vedakaḥ // Pramāṇav_1.34 //
dūraṃ paśyatu vā mā vā tattvamiṣṭaṃ tu paśyatu /
pramāṇaṃ dūradarśī cedeta gṛdhrānupāsmahe // Pramāṇav_1.35 //
sādhanaṃ karuṇābhyāsāt sā buddherdehasaṃśrayāt /
asiddhi 'bhyāsa iti cennāśrayapratiṣedhataḥ // Pramāṇav_1.36 //
prāṇāpānendriyadhiyāṃ dehādeva na kevalāt /
sajātinirapekṣāṇāṃ janma janmaparigrahe // Pramāṇav_1.37 //
atiprasaṅgātya ddṛṣṭaṃ pratisandhānaśaktimat /
kimāsīt tasya yannāsti paśyād yena na sandhimat // Pramāṇav_1.38 //
na sa kaścit pṛthivyāderaṃśo yatra na jantavaḥ /
saṃsvedajādyā jāyante sarva bījātmakaṃ tataḥ // Pramāṇav_1.39 //
tat sajātyanapekṣāṇāmakṣādīnāṃ samudbhave /
pariṇamo yathaikasya syāt sarvasyāviśeṣataḥ // Pramāṇav_1.40 //
pratyekamupaghāte 'pi nendriyāṇāṃ manomateḥ /
upaghāto 'sti bhaṅge 'syāsteṣāṃ bhaṅgaśca dṛśyate // Pramāṇav_1.41 //
tasmāt sthityāśrayo buddherbuddhimeva samāśritaḥ /
kaścinnimittamakṣāṇāṃ tasmādakṣāṇi buddhitaḥ // Pramāṇav_1.42 //
yādṛśyākṣepikā sāsīt paścādapyastu tādṛśī /
tajjñānairupakāryatvāduktaṃ kāyāśritaṃ manaḥ // Pramāṇav_1.43 //
yadyapyakṣairvinā buddhirna tānyapi tayā vinā /
tathāpyanyo 'nyahetutvaṃ tato 'pyanyo 'nyahetuke // Pramāṇav_1.44 //
nākramāt kramiṇo bhāvo nāpyapekṣyāviśeṣiṇaḥ /
kramād bhavantī dhīḥ kāyāt kramaṃ tasyāpi śaṃsati // Pramāṇav_1.45 //
pratikṣaṇamapūrvasya pūrvaḥ pūrvaḥ kṣaṇo bhavet /
tasya heturato heturdṛṣṭa evāstu sarvadā // Pramāṇav_1.46 //
cittāntarasya sandhāne ko virodho 'ntyacetasaḥ /
tadvadapyarhataścittasandhānaṃ kuto matam // Pramāṇav_1.47 //
asiddhārthaḥ pramāaṇena kiṃ siddhānto 'nugamyate /
hetorvaikalyatastaccet kiṃ tadevātra noditam // Pramāṇav_1.48 //
taddhīvad grahaṇaprāptermanojñānaṃ na sendriyāt /
jñānotpādanasāmarthyabhedānna sakalādapi // Pramāṇav_1.49 //
acetanatvānnānyasmād hetvabhedāt sahasthitiḥ /
akṣavad rūparasavad arthadvāreṇa vikriyā // Pramāṇav_1.50 //
sattopakāriṇī yasya nityaṃ tadanubandhataḥ /
sa hetuḥ saptamī tasmādutpādāditi cocyate // Pramāṇav_1.51 //
astūpakārako vāpi kadāciccittasantateḥ /
vahnayādivad ghaṭādināṃ vinivṛttirna tāvatā // Pramāṇav_1.52 //
anivṛttiprasaṅśca dehe tiṣṭhati cetasaḥ /
tadbhāvabhāvād vaśyatvāt prāṇāpānau tato na tat // Pramāṇav_1.53 //
preraṇākarṣaṇe vāyoḥ prayatnena vinā kutaḥ /
nirhrāsāatiśayāpattirnirhrāsātiśayāt tayoḥ // Pramāṇav_1.54 //
tulyaḥ prasaṅgo 'pi tayoḥ na tulyaṃ cittakāraṇe /
sthityāvedhakamanyacca yataḥ kāraṇamiṣyate // Pramāṇav_1.55 //
na doṣairviguṇo deho heturvartyādivad yadi /
mṛte śamīkṛte doṣe punarujjīvanaṃ bhavet // Pramāṇav_1.56 //
nivṛtte 'pyanale kāṣṭhavikārāvinivṛttivat /
tasyānivṛttiriti cenna cikitsāprayogataḥ // Pramāṇav_1.57 //
apunarbhāvataḥ kiñcad vikārajananaṃ kvacit /
ciñcid viparyayādagniryathā kāṣṭhasuvarṇayoḥ // Pramāṇav_1.58 //
ādyasyālpo 'pyasaṃhāryaḥ pratyāneyastu yatkṛtaḥ /
vikāraḥ syāt punarbhāvaḥ tasya hemnikharatvavat // Pramāṇav_1.59 //
durlabhatvāt samādhāturasādhyaṃ kiñcidīritam /
āyuḥkṣayād vā doṣe tu kevale nāstyasādhyatā // Pramāṇav_1.60 //
mṛte viṣādisaṃhārāt taṃddaśacchedato 'pi vā /
vikārahetorvigame sa nocchavasiti sa nocchvasiti kiṃ punaḥ // Pramāṇav_1.61 //
upādānāvikāreṇa nopādeyasya vikriyā /
kartu śakyāvikāreṇa mṛdaḥ kuṇḍādike yathā // Pramāṇav_1.62 //
avikṛtya hi yad vastu yaḥ padārtho vikāryate /
upādānaṃ na tat tasya yuktaṃ gogavayādivat // Pramāṇav_1.63 //
cetaḥśarīrayorevam taddhetoḥ kāryajanmanaḥ /
sahakārāt sahasthānamagnitāmradravatvavat // Pramāṇav_1.64 //
anāśrayāt sadasatornāśrayaḥ sthitikāraṇam /
sataścedāśrayo nāsyāḥ sthāturavyatirekataḥ // Pramāṇav_1.65 //
vyatireke 'pi taddhetustena bhāvasya kiṃ kṛtam /
abināśaprasaṅgaḥ sa nāśahetormato yadi // Pramāṇav_1.66 //
tulyaḥ prasaṅgastatrāpi kiṃ punaḥ sthitihetunā /
ā nāśakāgamāt sthānaṃ tataśced vastudharmatā // Pramāṇav_1.67 //
nāśasya satyabādho 'sāviti ki sthitihetunā /
yathā jalāderādhāra iti cet tulyamatra ca // Pramāṇav_1.68 //
pratikṣaṇavināśe hi bhavānāṃ bhāvasantateḥ /
tathotpatteḥ sahetutvādāśrayo 'yuktamanyathā // Pramāṇav_1.69 //
syādādhāro jalādīnāṃ gamanapratibandhataḥ /
agatīnāṃ kimādhārairguṇasāmānyakarmaṇām // Pramāṇav_1.70 //
etena samavāyaśca samavāyi ca kāraṇam /
vyavasthitatvaṃ jātyādernirastamanapāśrayāt // Pramāṇav_1.71 //
parato bhāvānāśaścet tasya kiṃ sthitihetunā /
sa vinaśyed vināpyanyairaśaktāḥ sthitihetavaḥ // Pramāṇav_1.72 //
sthitimān nāśrayaḥ sarvaḥ sarvotpattai ca sāśrayaḥ /
tasmāt sarvasya bhāvasya na vināśaḥ kadācana // Pramāṇav_1.73 //
svayaṃ vinaśvarātmā cet tasya kaḥ sthāpakaḥ paraḥ /
svayaṃ na naśvarātmā cet tasya kaḥ sthāpakaḥ paraḥ // Pramāṇav_1.74 //
buddhivyāpārabhedena nirhrāsātiśayāvapi /
prajñāderbhavato dehanirhrāsatiśayau vinā // Pramāṇav_1.75 //
idaṃ dīpaprabhādīnāmāśritānāṃ na vidyate /
syāt tato 'pi viśeṣo 'sya na citte 'nupakāriṇa // Pramāṇav_1.76 //
rāgādivṛddhiḥ puṣṭyādeḥ kadācit sukhaduḥkhajā /
tayośca dhātusāmyāderantararthasya sannidheḥ // Pramāṇav_1.77 //
etena sannipātādeḥ smṛtibhraṃśādayo gatāḥ /
vikārayati dhīreva hyantararthaviśeṣajā // Pramāṇav_1.78 //
śārdū laśoṇitādīnāṃ santānātiśaye kvacit /
mohādayaḥ sambhavanti śravaṇekṣaṇato yathā // Pramāṇav_1.79 //
tasmāt svasyaiva saṃskāraṃ niyamenānuvartate /
tannāntarīyakaṃ cittamataścittasamāśritam // Pramāṇav_1.80 //
yathā śrutādisaṃskāraḥ kṛtaścetasi cetasi /
kālena vyajyate 'bhedāt syād dehe 'pi tato guṇaḥ // Pramāṇav_1.81 //
ananyasattvaneyasya hīnasthānaparigrahaḥ /
ātmasnehavato duḥkhasukhatyāgāptivāñchayā // Pramāṇav_1.82 //
duḥkhe viparyāsamatiḥ tṛṣṇā cābandhakāraṇam //
janmino yasya te na sto na sa janmādhigacchati // Pramāṇav_1.83 //
gatyāgatī na dṛṣṭe cedindriyāṇāmapāṭavāt /
adṛṣṭirmandanetrasya tanudhūmāgatiryathā // Pramāṇav_1.84 //
tanutvānmūrtamapi tu kiñcit kvacidaśaktimat /
jalavat sūtavaddhemni nādṛṣṭenāsadeva vā // Pramāṇav_1.85 //
pāṇyādikampe sarvasya kampaprāptervirodhinaḥ /
ekasmin karmaṇo 'yogāt syāt pṛthak siddhiranyathā // Pramāṇav_1.86 //
ekasya cāvṛtau sarvasyāvṛtiḥ syādanāvṛtau /
dṛśyeta rakte caikasmin rāgo 'raktasya vāgatiḥ // Pramāṇav_1.87 //
nāstyekasamudāyo 'smādanekatve 'pi pūrvavat /
aviśeṣādaṇutvācca na gatiścenna sidhyati // Pramāṇav_1.88 //
aviśeṣo viśiṣṭānāmaindriyatvamato 'naṇuḥ /
etenāvaraṇādīnāmabhāvaśca nirākṛtaḥ // Pramāṇav_1.89 //
kathaṃ vā sūtahemādimiśraṃ taptopalādi vā /
dṛśyaṃ pṛthagaśaktānāmakṣādīnāṃ gatiḥ katham // Pramāṇav_1.90 //
saṃyogāccet samāno 'tra prasaṅgo hemasūtayoḥ /
dṛśyaḥ saṃyoga iti cet kuto 'dṛśyāśraye gatiḥ // Pramāṇav_1.91 //
rasarūpādiyogaśca saṃyoga upacārataḥ /
iṣṭaśced buddhibhedo 'stu paṃktirdirgheti vā katham // Pramāṇav_1.92 //
saṃkhyāsaṃyogakarmāderapi tadvat svarūpataḥ /
abhilāpācca bhedena rūpaṃ buddhau na bhāsate // Pramāṇav_1.93 //
śabdajñāne vikalpena vastubhedānusāriṇā /
guṇādiṣviva kalpyārthe naṣṭājāteṣu vā yathā // Pramāṇav_1.94 //
mato yadyupacāro 'tra sa iṣṭo yannibandhanaḥ /
sa eva sarvabhāveṣu hetuḥ ki neṣyate tayoḥ // Pramāṇav_1.95 //
upacāro na sarvatra yadi bhinnaviśeṣaṇam /
mukhyamityeva ca kuto 'bhinne bhinnārthateti cet // Pramāṇav_1.96 //
anarthāntarahetutve 'pyaparyāyaḥ sitādiṣu /
saṃkhyādiyoginaḥ śabdāstatrāpyarthāntaraṃ yadi // Pramāṇav_1.97 //
guṇadravyāviśeṣaḥ syād bhinno vyāvṛttibhedataḥ /
syādanarthāntarārthatve 'pyakarmādravyaśabdavat // Pramāṇav_1.98 //
vyatirekīva yaccāpi sūcyate bhāvavācibhiḥ /
saṃkhyāditadvataḥ śabdaistaddharmāntarabhedakam // Pramāṇav_1.99 //
śrutistanmātrajijñāsoranākṣiptākhilāparā /
bhinnaṃ dharmamivācaṣṭe yogo 'ṅgulyā iti kvacit // Pramāṇav_1.100 //
yuktāṅ gulīti sarveṣāmākṣepād dharmivācinī /
khyātaikārthābhidhāne 'pi tathā bihitasaṃsthitiḥ // Pramāṇav_1.101 //
rūpādiśaktibhedānāmanākṣepeṇa vartate /
tatsamānaphalāhetuvyavacchede ghaṭaśrutiḥ // Pramāṇav_1.102 //
ato na rūpaṃ ghaṭa ityekādhikararaṇa śrutiḥ /
bhedo 'yamīdṛśo jātisamudāyābhidhāyinoḥ // Pramāṇav_1.103 //
rūpādayo ghaṭasyeti tatsāmānyopasarjanāḥ /
tacchaktibhedāḥ khyāpyante vācyo 'nyo 'pi diśānayā // Pramāṇav_1.104 //
hetutve ca samastānāmekāṅgavikale 'pi na /
pratyekamapi sāmarthye yugapad bahusambhavaḥ // Pramāṇav_1.105 //
nānekatvasya tulyatvāt prāṇāpānau niyāmakau /
ekatve 'pi bahuvyaktistaddhetornityasannidheḥ // Pramāṇav_1.106 //
nānekaheturiti cennāviśeṣāt kramādapi /
naikaprāṇe 'pyanekārthagrahaṇanniyamastataḥ // Pramāṇav_1.107 //
ekayānekavijñāne buddhyāstu sakṛdeva tat /
avirodhāt krameṇāpi mābhūt tadaviśeṣataḥ // Pramāṇav_1.108 //
bahavaḥ kṣaṇikāḥ prāṇā asvajātīyakālikāḥ /
tādṛśāmeva cittānāṃ kalpyante yadi kāraṇam // Pramāṇav_1.109 //
kramavantaḥ kathaṃ te syuḥ kramavaddhetunā vinā /
pūrvasvajātihetutve na syādādyasya sambhavaḥ // Pramāṇav_1.110 //
taddhetustādṛśo nāsti sati vānekatā dhruvam /
prāṇānāṃ bhinnadeśatvāt sakṛjjanma dhiyāmataḥ // Pramāṇav_1.111 //
yadyekakāliko 'neko 'pyekacaitanyakāraṇam /
ekasyāpi va vaikalye syānmandaśvasitādiṣu // Pramāṇav_1.112 //
atha heturyathābhāvaṃ jñāne 'pi syād viśiṣṭatā /
na hi tat tasya kārya yad yasya bhedānnna bhidyate // Pramāṇav_1.113 //
vijñānaṃ śaktiniyamādekamekasya kāraṇam /
anyārthāsaktiviguṇe jñāne cārthāntarāgrahāt // Pramāṇav_1.114 //
śarīrāt sakṛdutpannā dhīḥ svajātyā niyamyate /
parataścet samarthasya dehasya viratiḥ kutaḥ // Pramāṇav_1.115 //
anāśrayānnivṛtte syāccharīre cetasaḥ sthitiḥ /
kevalasyeti ceccittasantānasthitikāraṇam // Pramāṇav_1.116 //
taddhetuvṛttilābhāya nāṅgatāṃ yadi gacchati /
heturdehāntarotpattau pañcāyatanamaihikam // Pramāṇav_1.117 //
tadaṅgabhāvahetutvaniṣedhe 'nupalambhanam /
aniścayakaraṃ proktaṃ indriyādyapi śeṣavat // Pramāṇav_1.118 //
dṛṣṭā ca saktiḥ pūrveṣāmindriyāṇāṃ svajātiṣu /
vikāradarśanāt siddhamaparāparajanma ca // Pramāṇav_1.119 //
śarīrād yadi tajjanma prasaṅgaḥ pūrvavad bhavet /
cittāccet tata evāstu janma dehāntarasya ca // Pramāṇav_1.120 //
tasmānna hetuvaikalyāt sarveṣāmantyacetasām /
asandhirīdṛśaṃ tena śeṣavat sādhanaṃ matam // Pramāṇav_1.121 //
abhyāsena viśeṣe 'pi laṅghanodakatāpavat /
svabhāvātikramo mā bhūditi ced āhitaḥ sa cet // Pramāṇav_1.122 //
punaryatnamapekṣeta yadi syāccāsthitāśrayaḥ /
viśeṣo naiva vardheta svabhāvaśca na tādṛśaḥ // Pramāṇav_1.123 //
tatropayuktaśaktīnāṃ viśeṣānuttarān prati /
sādhanānāmasāmārthyānnityaṃ cānāśrayasthiteḥ // Pramāṇav_1.124 //
viśeṣasyāsvabhāvatvād vṛddhāvapyāhito yadā /
nāpekṣeta punaryatnaṃ yatno 'nyaḥ syād viśeṣakṛt // Pramāṇav_1.125 //
kāṣṭhapāradahemāderagnyāderiva cettasaḥ /
abhyāsajāḥ pravarttante svarasena kṛpādayaḥ // Pramāṇav_1.126 //
tasmāt sa teṣāmutpannaḥ svabhāvo jāyate guṇaḥ /
taduttarottaro yatno viśeṣasya vidhāyakaḥ // Pramāṇav_1.127 //
yasmācca tulyajātīyapūrvabījapravṛddhayaḥ /
kṛpādibuddhayastāsāṃ satyabhyāse kutaḥ sthitiḥ // Pramāṇav_1.128 //
na caivaṃ laṅghanādeva laṅghanaṃ balayatnayoḥ /
taddhetvoḥ sthitaśaktitvāllaṅ ghanasya sthitātmatā // Pramāṇav_1.129 //
tasyādau dehavaiguṇyāt paścādvadavilaṅghanam /
śanairyatnena vaiguṇye niraste svabale sthitiḥ // Pramāṇav_1.130 //
kṛpā svabījaprabhavā svabījaprabhavairna cet /
vipakṣairbādhyate citte prayātyatyantasātmatām // Pramāṇav_1.131 //
tathā hi mūlamabhyāsaḥ pūrvaḥ pūrvaḥ parasya tu /
kṛpāvairāgyabodhādeścittadharmasya pāṭave // Pramāṇav_1.132 //
kṛpātmakatvamabhyāsād ghṛṇāvairāgyarāgavṛt /
niṣpannaḥ karuṇotkarṣaḥ paraduḥkhākṣameritaḥ // Pramāṇav_1.133 //
dayāvān duḥkhahānārthamupāyeṣvabhiyujyate /
parokṣopeyataddhetostadākhyānaṃ hi duṣkaram // Pramāṇav_1.134 //
yuktyāgamābhyāṃ vimṛśan duḥkhahetu parīkṣate /
tasyānityādirūpaṃ ca duḥkhasyaiva viśeṣaṇaiḥ // Pramāṇav_1.135 //
yatastathā sthite hetau nivṛttirne ti paśyati /
phalasya hetorhānārtha tadvipakṣaṃ parīkṣate // Pramāṇav_1.136 //
sādhyate tadvipakṣo 'po heto rūpāvabodhataḥ /
ātmātmīyagrahakṛtaḥ snehaḥ saṃskāragocaraḥ // Pramāṇav_1.137 //
heturvirodhi nairātmdarśanaṃ tasya bādhakam /
bahuśo bahudhopāyaṃ kālena bahunāsya ca // Pramāṇav_1.138 //
gacchantyabhyasyatastatra guṇadoṣāḥ prakāśatām /
buddheśca pāṭavāddhetorvāsanātaḥ prahīyate // Pramāṇav_1.139 //
parārthavṛttaiḥ khaḍgāderviśeṣo 'yaṃ mahāmuneḥ /
upāyābhyāsa evāyaṃ tādarthyācchāsanaṃ matam // Pramāṇav_1.140 //
niṣpatteḥ prathamaṃ bhāvāddheturuktamidaṃ dvayam /
hetoḥ prahāṇaṃ triguṇaṃ sugatatvamaniḥśrayāt // Pramāṇav_1.149 //
duḥkhasya śastaṃ nairātmyadṛṣṭeśca yuktito 'pi vā /
punarāvṛttirityuktau janmadoṣasamudbhavau // Pramāṇav_1.142 //
ātmadarśanabījasya hānādapunarāgamaḥ /
tad bhūtabhinnātmatayā śeṣamakleśanirjvaram // Pramāṇav_1.143 //
kāyavāgbuddhivaiguṇyaṃ mārgoktyapaṭutāpi vā /
aśeṣahānamabhyāsād uktyāderdoṣasaṃkṣayaḥ // Pramāṇav_1.144 //
netyeke vyatireko 'sya sandigdho vyabhicāryataḥ /
akṣayitvaṃ ca doṣāṇāṃ nityatvādanupāyataḥ // Pramāṇav_1.145 //
upāyasyāparijñānādapi vā parikalpayet /
hetumattvād viruddhasya hetorabhyāsataḥ kṣayāt // Pramāṇav_1.146 //
hetusvabhāvajñānena tajjñānamapi sādhyate /
tāyaḥ svadṛṣṭamārgoktiḥ vaiphalyād vakti nānṛtam // Pramāṇav_1.147 //
dayālutvāt parārthañca sarvārambhābhiyogataḥ /
tasmāt pramāṇam tāyo vā catuḥsatyaprakāśanam // Pramāṇav_1.148 //
duḥkhaṃ saṃsāriṇaḥ skandhāḥ rāgādeḥ pāṭavekṣaṇāt /
abhyāsānna yadṛcchāto 'hetorjanmavirodhataḥ // Pramāṇav_1.149 //
vyabhicārānna vātādidhirmaḥ prakṛtisaṅkarāt /
adoṣaścettadanyo 'pi dharmaḥ kiṃ tasya nekṣyate // Pramāṇav_1.150 //
na sarvadharmaḥ sarveṣāṃ samarāgaprasaṅgatā /
rūpādivadadoṣaścet tulyaṃ tatrāpi codanam // Pramāṇav_1.151 //
ādhipatyaṃ viśiṣṭānāṃ yadi tatra na karmaṇām /
viśeṣe 'pi ca doṣāṇāmaviśeṣād asiddhatā // Pramāṇav_1.152 //
na vikārād vikāreṇa sarveṣām na ca sarvajāḥ /
kāraṇe vardhamāne ca kāryahānirna yujyate // Pramāṇav_1.153 //
tāpādiṣviva rāgādervikāro 'poi sukhādijaḥ /
vaiṣamyajena duḥkhena rāgasyānudbhavo yadi // Pramāṇav_1.154 //
vācyaṃ kenodbhavaḥ sāmyānmadavṛddhiḥ smarastataḥ /
rāgī viṣamadoṣo 'pi dṛṣṭaḥ sāmye 'pi nāparaḥ // Pramāṇav_1.155 //
kṣayādasṛksru to 'pyanye naikastrīniyato madaḥ /
tenaikasyāṃ na tīvraḥ syād aṅga rūpādyapīti cet // Pramāṇav_1.156 //
na sarveṣāmanekāntānna cāpyaniyato bhavet /
aguṇagrāhiṇo 'pi syāt aṅgaṃ so 'pi guṇagrahaḥ // Pramāṇav_1.157 //
yadi sarvo guṇagrāhī syād hetoraviśeṣataḥ /
yadavastho mato rāgī na dveṣī syācca tādṛśaḥ // Pramāṇav_1.158 //
tayorasamarūpatvānniyamaścātra nekṣyate /
sajātivāsanābhedapratibaddhapravṛttayaḥ // Pramāṇav_1.159 //
yasya rāgādayastasya naite doṣāḥ prasaṅginaḥ /
etena bhūtadharmatvaṃ niṣiddham niḥśrayasya ca // Pramāṇav_1.160 //
niṣedhānna pṛthivyādiniḥśritā dhavalādayaḥ /
tadupādāyaśabdaśca hetvarthaḥ svāśrayeṇa ca // Pramāṇav_1.161 //
avinirbhāgavartitvād rūpāderāśrayo 'pi vā /
madādiśakteriva ced vinirbhāgaḥ na vastunaḥ // Pramāṇav_1.162 //
śaktirarthāntaraṃ vastu naśyennāśritāmāśraye /
tiṣṭhatyavikale yāti tattulyaṃ cenna bhedataḥ // Pramāṇav_1.163 //
bhūtacetanayoḥ bhinnapratibhāsāvabodhataḥ /
āvikārañca kāyasya tulyarūpaṃ bhavenmanaḥ // Pramāṇav_1.164 //
rūpādivat vikalpasya kaivārthaparatantratā /
anapekṣya yadā kāyaṃ vāsanābodhakāraṇam // Pramāṇav_1.165 //
jñānaṃ syāt kasyacit kiñcit kutaścit tena kiñcina /
avijñānasya vijñānānupādānācca sidhyati // Pramāṇav_1.166 //
vijñānaśaktisambandhādiṣṭaṃ cet sarvavastunaḥ /
etat sāṃkhyapaśoḥ ko 'nyaḥ salajjo vaktumīhate 167 //
adṛṣṭapūrvamastīti tṛṇāgre kariṇāṃ śatam /
yad rūpaṃ dṛśyatāṃ yātaṃ tad rūpaṃ prāṅ na dṛśyate // Pramāṇav_1.168 //
śatadhā viprakīrṇe 'pi hetau tad vidyate katham /
rāgādyaniyamo 'pūrvaprādurbhāve prasajyate // Pramāṇav_1.169 //
bhūtātmatānatikrāntaḥ sarvo rāgādimān yadi /
sarvaḥ samānarāgaḥ syād bhūtātiśayato na cet // Pramāṇav_1.170 //
bhūtānāṃ prāṇatābhede 'pyayaṃ bhedo yadāśrayaḥ /
tannirhrāsātiśayavat tadbhāvāt tāni hāpayet // Pramāṇav_1.171 //
na ced bhede 'pi rāgādihetutulyātmatākṣayaḥ /
sarvatra rāgaḥ sadṛśaḥ syāddhetossadṛśātmanaḥ // Pramāṇav_1.172 //
na hi gopratyayasyāsti samānātmabhuvaḥ kvacit /
tāratabhyaṃ pṛthivyādau prāṇitāderihāpi vā // Pramāṇav_1.173 //
auṣṇyasya tāratamye 'pi nānuṣṇo 'gniḥ kadācana /
tathehāpīti cennāgnerauṣṇyād bhedaniṣedhataḥ // Pramāṇav_1.174 //
tāratamyānubhavino yasyānyasya sato guṇāḥ /
te kvacit pratihanyante tadbhede dhavalādivat // Pramāṇav_1.175 //
rūpādivanna niyamasteṣāṃ bhūtāvibhāgataḥ /
tat tulyaṃ cenna rāgādeḥ sahotpattiprasaṅgataḥ // Pramāṇav_1.176 //
vikalpyaviṣayatvācca viṣayā na niyāmakāḥ /
sabhāgahetuvirahād rāgāderniyamo na vā // Pramāṇav_1.177 //
sarvadā sarvabuddhīnāṃ janma vā hetusannidheḥ /
kadācidupalambhāt tadadhru vaṃ doṣaniḥśrayāt // Pramāṇav_1.178 //
duḥkhaṃ hetuvaśatvācca na cātmā nāpyadhiṣṭhitam /
nākāraṇamadhiṣṭhātā nityaṃ vā kāraṇaṃ katham // Pramāṇav_1.179 //
tasmādanekamekasmādū bhinnakālaṃ na jāyate /
kāryānutpādato 'nyeṣu saṅgateṣvapi hetuṣu // Pramāṇav_1.180 //
hetvantarānumānaṃ syānnaitan nityeṣu vidyate /
kādācitkatayā siddhā duḥkhasyāsya sahetutā // Pramāṇav_1.181 //
nityaṃ sattvamasattvaṃ vā hetorbāhyānapekṣaṇāt /
taikṣṇyādīnāṃ yathā nāsti kāraṇaṃ kaṇṭakādiṣu // Pramāṇav_1.182 //
tathā kāraṇametat syād iti kecit pracakṣate /
satyeva yasmin yajjanma vikāre vāpi vikriyā // Pramāṇav_1.183 //
tat tasya kāraṇaṃ prāhustat teṣāmapi vidyate /
sparśasya rūpahetutvād darśane 'sti nimittatā // Pramāṇav_1.184 //
nityānāṃ pratiṣedhena neśvarādeśca sambhavaḥ /
asāmarthyādato heturbhavavāñchāparigrahaḥ // Pramāṇav_1.185 //
yasmād deśaviśeṣasya tatprāptyāśākṛto nṛṇām /
sā bhavecchāptyanāptīcchoḥ pravṛttiḥ sukhaduḥkhayoḥ // Pramāṇav_1.186 //
yato 'pi prāṇinaḥ kāmavibhavecche ca ta mate /
sarvatra cātmasnehasya hetutvāt sampravartate // Pramāṇav_1.187 //
asukhe sukhasaṃjñasya tasmāt tṛṣṇā bhavāśrayaḥ /
viraktajanmādṛṣṭerityācāryāḥ sampracakṣate // Pramāṇav_1.188 //
adeharāgādṛṣṭeśca dehād rāgasamudbhavaḥ /
nimittopagamādiṣṭamupādānaṃ tu vāryate // Pramāṇav_1.189 //
imāṃ tu yuktimanvicchan vādhate svamataṃ svayam /
janmanā sahabhāvaścet jātānāṃ rāgadarśanāt // Pramāṇav_1.190 //
sabhāgajāteḥ prāk siddhiḥ kāraṇatve 'pi noditam /
ajñānam uktā tṛṣṇaiva santānapreraṇād bhave // Pramāṇav_1.191 //
ānantaryācca karmāpi sati tasminnasambhavāt /
tadanātyantikaṃ hetoḥ pratibandhādisambhavāt // Pramāṇav_1.192 //
saṃsāritvādanirmokṣo neṣṭatvādaprasiddhitaḥ /
yāvaccātmani na premṇo hāniḥ sa paritasyati // Pramāṇav_1.193 //
tāvad duḥkhitamāropya na ca svastho 'vatiṣṭhate /
mithyādhyāropahānārtha yatno 'satyapi moktari // Pramāṇav_1.194 //
avasthā vītārāgāṇāṃ dayayā karmaṇāpi vā /
ākṣipte 'vinivṛttīṣṭeḥ sahakārikṣayādalam // Pramāṇav_1.195 //
nākṣeptumaparaṃ karma bhavatṛṣṇāvilaṅghinām /
duḥkhajñāne 'viruddhasya pūrvasaṃskāravāhinī // Pramāṇav_1.196 //
vastudharmo dayotpattirna sā satvānurodhinī /
ātmāntarasamāropad rāgo dharme 'tadātmake // Pramāṇav_1.197 //
duḥkhasantānasaṃsparśamātreṇaivaṃ dayodayaḥ /
mohaśca mūlaṃ doṣāṇāṃ sa ca sattvagraho vinā // Pramāṇav_1.198 //
tanādyahetau na dveṣo na doṣo 'taḥ kṛpā matā /
nāmuktiḥ pūrvasaṃskārakṣaye 'nyāpratisandhitaḥ // Pramāṇav_1.199 //
akṣīṇaśaktiḥ saṃskāro yeṣāṃ tiṣṭhanti te 'naghāḥ /
mandatvāt karuṇāyāśca na yatnaḥ sthāpane mahān // Pramāṇav_1.200 //
tiṣṭhantyeva parādhīnā yeṣāṃ tu mahatī kṛpā /
satkāyadṛṣṭervigamādādya evābhavo bhavet // Pramāṇav_1.201 //
mārge cet sahajāhānerna hānau vā bhavaḥ kutaḥ /
sukhī bhaveyaṃ duḥkhī vā mā bhūvamiti tṛṣyataḥ // Pramāṇav_1.202 //
yaivāhamiti dhīḥ saiva sahajaṃ sattvadarśanam /
na hyapaśyannahamiti kaścidātmani snihyati // Pramāṇav_1.203 //
na cātmani vinā premṇā sukhakāmo 'bhidhāvati /
duḥkhasyotpādahetutvaṃ bandho nityasya tat kutaḥ // Pramāṇav_1.204 //
aduḥkhotpādahetutvaṃ mokṣo nityasya tat kutaḥ /
anityatvena yo 'vācyaḥ sa heturna hi kasyacit // Pramāṇav_1.205 //
bandhamokṣāvapyavācye na yujyete kathañcana /
nityaṃ tamāhurvidvāṃso yaḥ svabhāvo na naśyati // Pramāṇav_1.206 //
tyaktvemāṃ hrepaṇīṃ dṛṣṭamato 'nityaḥ sa ucyatām /
ukto mārgaḥ tadabhyāsādāśrayaḥ parivartate // Pramāṇav_1.207 //
sātmye 'pi doṣabhāvaścenmārgavat nāvibhutvataḥ /
viṣayagrahaṇaṃ dharmo vijñānasya yathāsti saḥ // Pramāṇav_1.208 //
gṛhyate so 'sya janako vidyamānātmaneti ca /
eṣā prakṛtirasyāstannimittāntarataḥ skhalat // Pramāṇav_1.209 //
vyāvṛttau pratyayāpekṣamadṛḍhaṃ sarpabuddhivat /
prabhāsvaramidaṃ cittaṃ prakṛtyāgantavo malāḥ // Pramāṇav_1.210 //
tatprāgapyasamarthānāṃ paścācchaktiḥ kva tanmaye /
nālaṃ praroḍhumatyantaṃ syandinyāmagnivad bhuvi // Pramāṇav_1.211 //
bādhakotpattisāmarthyagarbhe śakto 'pi vastuni /
nirupadravabhūtārthasvabhāvasya viparyayaiḥ // Pramāṇav_1.212 //
na bādhā yatnavattve 'pi buddhestatpakṣapātataḥ /
ātmagrahaikayonitvāt kāryakāraṇabhāvataḥ // Pramāṇav_1.213 //
rāgapratighayirbādhā bhede 'pi na parasparam /
mohāvirodhānmaitryādernātyantaṃ doṣanigrahaḥ // Pramāṇav_1.214 //
tanmūlāśca malāḥ sarve sa ca satkāyadarśanam /
vidyāyāḥ pratipakṣatvāccaittatvenopalabdhitaḥ // Pramāṇav_1.215 //
mithyopalabdhirajñānaṃ yukteścānyadayuktimat /
vyākhyeyo 'tra virodho yaḥ tadvirodhācca tanmayaiḥ // Pramāṇav_1.216 //
virodhaḥ śūnyatādṛṣṭeḥ satvadoṣaiḥ prasidhyati /
nākṣayaḥ prāṇidharmatvād rūpādivadasiddhitaḥ // Pramāṇav_1.217 //
sambandhe pratipakṣasya tyāgasyādarśanādapi /
na kāṭhinyavadutpattiḥ punardoṣavirodhinaḥ /
sātmatvenānapāyatvāt anekāntācca bhasmavat // Pramāṇav_1.218 //
yaḥ paśyatyātmānaṃ tatrāsyāhamiti śāśvataḥ snehaḥ /
snehāt sukheṣu tṛṣyati tṛṣṇā doṣāṃstiraskurute // Pramāṇav_1.219 //
guṇadarśī paritṛṣyan mameti tatsādhanānyupādatte /
tenātmābhiniveśo yāvat tāvat sa saṃsāre // Pramāṇav_1.220 //
ātmani sati parasaṃjñā svaparavibhāgāt parigrahadveṣau /
anayoḥ sampratibaddhāḥ sarve doṣāḥ prajāyante // Pramāṇav_1.221 //
niyamenātmani snihyaṃstadīye na virajyate // Pramāṇav_1.222 //
na cāstyātmani nirdoṣe snehāpagamakāraṇam /
snehaḥ sadoṣa iti cet tataḥ kiṃ tasya varjanam // Pramāṇav_1.223 //
adūṣite 'sya viṣaye na śakyaṃ tasya vajanam /
prahāṇiticchadveṣāderguṇadoṣānubandhinaḥ // Pramāṇav_1.224 //
tayoradṛṣṭirviṣaye na tu bāhyeṣu yaḥ kramaḥ /
na hi snehaguṇāt snehaḥ kintvarthaguṇadarśanāt // Pramāṇav_1.225 //
kāraṇe 'vikale tasmin kārya kena nirvāryate /
kā vā sadoṣatā dṛṣṭā snehe duḥkhasamāśrayaḥ // Pramāṇav_1.226 //
tathāpi na virāgo 'tra svatvadṛṣṭeryathātmani /
na tairvinā duḥkhaheturātmā cet te 'pi tādṛśāḥ // Pramāṇav_1.227 //
nirdoṣaṃ dvayamapyevaṃ vairāgyānna dvayostataḥ /
duḥkhabhāvanayā syāccedahidaṣṭāṅgahānivat // Pramāṇav_1.228 //
ātmīyabuddhīhānyātra tyāgo na tu viparyaye /
upabhogāśrayatvena gṛhīteṣvandriyādiṣu // Pramāṇav_1.229 //
svatvadhīḥ kena vāryeta vairāgyaṃ tatra tat kutaḥ /
pratyakṣameva sarvasya keśādiṣu kalevarāt // Pramāṇav_1.230 //
cyuteṣu saghṛṇā buddhirjāyate 'nyeṣu saspṛhā /
samavāyādisambandhajanitā tatra hi svadhīḥ // Pramāṇav_1.231 //
sa tathaiveti sā doṣadṛṣṭāvapi na hīyate /
samavāyādyabhāve 'pi sarvatrāstyupakāritā // Pramāṇav_1.232 //
duḥkhopakārānna bhavedaṃgulyāmiva cet svadhīḥ /
na h yekāntena tad duḥkhaṃ bhūyasā saviṣānnavat // Pramāṇav_1.233 //
viśiṣṭasukhasaṅgāt syāt tadvirudve virāgitā /
kiñcit parityajet saukhyaṃ viśiṣṭasukhatṛṣṇayā // Pramāṇav_1.234 //
nairātmye tu yathālābhamātmasnehāt pravartate /
alābhe mattakāsinyā dṛṣṭā tiryakṣu kāmitā // Pramāṇav_1.235 //
yasyātmā vallabhastasya sa nāśaṃ kathamicchiti /
nivṛttasarvānubhavavyavahāraguṇāśrayam // Pramāṇav_1.236 //
icchet prema katham premṇaḥ prakṛtirna hi tādṛśī /
sarvathātmagrahaḥ snehamātmani draḍhayatyalam // Pramāṇav_1.237 //
ātmīyasnehabījaṃ tu tadavasthaṃ vyavasthitam /
yatne 'pyātmīyavairāgyaṃ guṇaleśasamāśrayāt // Pramāṇav_1.238 //
vṛttimān pratibadhnāti taddoṣān saṃvṛṇoti ca /
ātmanyapi virāgaścedidānīṃ yo virajyate // Pramāṇav_1.239 //
tyajatyasau yathātmānaṃ vyarthāto duḥkhabhāvanā /
duḥkhabhāvanayāpyeṣa duḥkhameva vibhāvayet // Pramāṇav_1.240 //
pratyakṣaṃ pūrvamapi tat tathāpi na virāgavān /
yadyapyekatra doṣeṇa tatkṣaṇaṃ calitā matiḥ // Pramāṇav_1.241 //
virakto naiva tatrāpi kāmīva vanitāntare /
tyājyopādeyabhede hi saktiryaivaikabhāvinī // Pramāṇav_1.242 //
sā bījaṃ sarvasaktīnāṃ paryāyeṇa samudbhave /
nirdoṣaviṣayaḥ sneho nirdoṣaḥ sādhanāni ca // Pramāṇav_1.243 //
etāvadeva ca jagat kvedānīṃ sa virajyate /
sadoṣatāpi cet tasya tatrātmanyapi sā samā // Pramāṇav_1.244 //
tatrāviraktastaddoṣe kvedānīṃ sa virajyate /
guṇadarśanasambhūtaṃ snehaṃ bādhitadoṣadṛk // Pramāṇav_1.245 //
sa cendriyādau na tvevaṃ bālāderapi sambhavāt /
doṣavatyapi sadbhāvāt abhāvād guṇavatyapi // Pramāṇav_1.246 //
anyatrātmīyatāyāṃ vāpyatītādau vihānitaḥ /
tata eva ca nātmīyabuddherapi guṇekṣaṇam // Pramāṇav_1.247 //
kāraṇam hīyate sāpi tasmānnāguṇadarśanāt /
api cāsadguṇāropaḥ snehāt tatra hi dṛśyate // Pramāṇav_1.248 //
tasmāt tatkāraṇābādhī bidhistaṃ bādhate katham /
parāparaprārthanāto vināśotpādabuddhitaḥ // Pramāṇav_1.249 //
indriyādau pṛthagbhūtamātmānaṃ vetyayaṃ janaḥ /
tasmānnaikatvadṛṣṭyāpi snehaḥ snihyan sa ātmani // Pramāṇav_1.250 //
upalambhāntaraṅ geṣu prakṛtyaivānurajyate /
pratyutpannāt tu yo duḥkhānnirvedo dveṣa īdṛśaḥ // Pramāṇav_1.251 //
na vairāgyam tadāpyasya sneho 'vasthāntareṣaṇāt /
dveṣasya duḥkhayonitvāt sa tāvanmātrasaṃsthitiḥ // Pramāṇav_1.252 //
tasmin nivṛtte prakṛtiṃ svāmeva bhajate punaḥ /
audāsīnyaṃ tu sarvatra tyāgopādānahānitaḥ // Pramāṇav_1.253 //
vāsīcandanakalpānāṃ vairāgyaṃ nāma kathyate /
saṃskāraduḥkhatāṃ matvā kathitā duḥkhabhāvanā // Pramāṇav_1.254 //
sā ca naḥ pratyayotpattiḥ sā nairātmyadṛgāśrayaḥ /
muktistu śūnyatādṛṣṭestadarthāḥ śeṣabhāvanāḥ // Pramāṇav_1.255 //
anityāt prāha tenaiva duḥkhaṃ duḥkhānnirātmatām /
aviraktaśca tṛṣṇāvān sarvārambhasamāśritaḥ // Pramāṇav_1.256 //
so 'muktaḥ kleśakarmabhyāṃ saṃsārī nāma tādṛśaḥ /
ātmīyameva yo necched bhoktāpyasya na vidyate // Pramāṇav_1.257 //
ātmāpi na tadā tasya kriyābhogau hi lakṣaṇam /
tasmādanādisantānatulyajātīyabījikām // Pramāṇav_1.258 //
utkhātamūlāṃ kuruta sattvadṛṣṭiṃ mumukṣavaḥ /
āgamasya tathābhāvanibandhanamapaśyatām // Pramāṇav_1.259 //
muktimāgamamātreṇa vadanna paritoṣakṛt /
nālaṃ vījādisaṃsiddho vidhiḥ puṃsāmajanmane // Pramāṇav_1.260 //
tailābhyaṅgāgnidāhāderapi muktiprasaṅgataḥ /
prāg gurorlāghavāt paścānna pāpaharaṇaṃ kṛtam // Pramāṇav_1.261 //
mā bhūd gauravamevāsya na pāpaṃ gurvamūrttitaḥ /
mithyājñānatadudbhūtatarṣasañcetanāvaśāt // Pramāṇav_1.262 //
hīnasthānagatirjanma tatastacchinna jāyate /
tayoreva hi sāmarthya jātau tanmātrabhāvataḥ // Pramāṇav_1.263 //
te cetane svayaṃ karmetyakhaṇḍaṃ janmakāraṇaṃ /
gatipratītyoḥ karaṇānyāśrayāstānyadṛṣṭataḥ // Pramāṇav_1.264 //
adṛṣṭanāśādagatiḥ tatsaṃskāro na cetanā /
sāmarthya karaṇotpatterbhāvābhāvānuvṛttitaḥ // Pramāṇav_1.265 //
dṛṣṭaṃ buddherna cānyasya santi tāni nayanti kim /
dhāraṇapreraṇakṣobhanirodhāścetanāvaśāḥ // Pramāṇav_1.266 //
na syusteṣāmasāmarthye tasya dīkṣādyanantaram /
atha buddhestadābhāvānna syuḥ sandhīyate malaiḥ // Pramāṇav_1.267 //
buddhasteṣāmasāmarthye jīvato 'pi syurakṣamāḥ /
nirhrāsātiśayāt puṣṭau pratipakṣasvapakṣayoḥ // Pramāṇav_1.268 //
doṣāḥ svabījasantānā dīkṣite 'pyanivāritāḥ /
nityasya nirapekṣatvāt kramotpattirvirudhyate // Pramāṇav_1.269 //
kriyāyāmakriyāyāñca kriyayoḥ sadṛśātmanaḥ /
aikyañca hetuphalayorvyatirekastatastayoḥ // Pramāṇav_1.270 //
kṛrtṛ bhoktṛtvahāniḥ syāt sāmarthya ca na sidhyati /
anyasmaraṇabhogādiprasaṅgāśca na bādhakāḥ // Pramāṇav_1.271 //
asmṛteḥ kasyacit tena hyanubhūteḥ smṛtodbhavaḥ /
sthiraṃ sukhaṃ mamāhaṃ cetyādisatyacatuṣṭaye // Pramāṇav_1.272 //
abhūtān ṣoḍaśākārān āropya paritṛṣyati /
tatraiva tadviruddhārthatattvākārānurodhinī // Pramāṇav_1.273 //
hanti sānucarāṃ tṛṣṇāṃ samyagdṛṣṭiḥ subhāvitā /
trihetornodbhavaḥ karmadehayoḥ sthitayorapi // Pramāṇav_1.274 //
ekābhāvād vinā bījaṃ nāṃkurasyeva sambhavaḥ /
asambhavād vipakṣasya na hāniḥ karmadehayo // Pramāṇav_1.275 //
aśakyatvācca tṛṣṇāyāṃ sthitāyāṃ punarudbhavāt /
dvayakṣayārtha yatne ca vyarthaḥ karmakṣaye śramaḥ // Pramāṇav_1.276 //
phalavaicitryadṛṣṭeśca śaktibhedo 'numīyate /
karmaṇāṃ tāpasaṃkleśāt naikarūpāt tataḥ kṣayaḥ // Pramāṇav_1.277 //
phalaṃ kathañcit tajjanyamalpaṃ syānna vijātimat /
athāpi tapasaḥ śaktyā śaktisaṅkarasaṃkṣayaiḥ // Pramāṇav_1.278 //
kleśāt kutaściddhīyetāśeṣamakleśaleśataḥ /
yadīṣṭamaparaṃ kleśāt tat tapaḥ kleśa eva cet // Pramāṇav_1.279 //
tat karmaphalamityasmānna śakteḥ saṅkarādikam /
utpatsudoṣanirghātād ye 'pi doṣavirodhinaḥ // Pramāṇav_1.280 //
tajje karmaṇi śaktāḥ syuḥ kṛtihāniḥ kathaṃ bhavet /
doṣā na karmaṇo duṣṭaḥ karoti na viparyayāt // Pramāṇav_1.281 //
mithyāvikalpena vinā nābhilāṣaḥ sukhādapi /
tāyat tatvasthirāśeṣaviśeṣajñābasādhanam // Pramāṇav_1.282 //
bodhārthatvād gameḥ bāhyaśaikṣāśaikṣādhikastataḥ /
parārthajñānaghaṭanaṃ tasmāt tacchāsanaṃ tataḥ // Pramāṇav_1.283 //
dayāparārthatantratvam siddhārthasyāvirāmataḥ /
dayayā śreya ācaṣṭe jñānāt satyaṃ sasādhanam // Pramāṇav_1.284 //
taccabhiyogavān vaktuṃ yatastasmāt pramāṇatā /
upadeśatathābhāvastutistadupadeśataḥ // Pramāṇav_1.285 //
pramāṇatattvasiddh yartham anumāne 'pyavāraṇāt /
prayogadarśanād vāsya yat kiñcidudayātmakam // Pramāṇav_1.286 //
nirodhadharmakaṃ sarva tad ityādāvanekadhā /
anumānāśrayo liṅgamavinābhāvalakṣaṇam /
vyāptipradarśanāddhetoḥ sādhyenoktañca tat sphuṭam // Pramāṇav_1.287 //
dvitīyaḥ paricchedaḥ pratyakṣam
mānaṃ dvividhaṃ viṣayadvai vidhyāt śaktyaśaktitaḥ /
athaṃkriyāyām keśādirnārtho 'narthādhimokṣataḥ // Pramāṇav_2.1 //
sadṛśāsadṛśatvācca viṣayāviṣayatvataḥ /
śabdasyānyanimittānāṃ bhāve dhīsadasattvataḥ // Pramāṇav_2.2 //
arthakriyāsamartha yat tadatra paramārthasat /
anyat saṃvṛtaisat proktam te svasāmānyalakṣaṇe // Pramāṇav_2.3 //
aśaktaṃ sarvamiti ced bījāderaṅkurādiṣu /
dṛṣṭā śaktiḥ matā sā cet saṃvṛtyā astu yathā tathā // Pramāṇav_2.4 //
sāsti sarvatra ced buddhernānvayavyatirekayoḥ /
sāmānyalakṣaṇe 'dṛṣṭeḥ cakṣūrūpādibuddhivat // Pramāṇav_2.5 //
etena samayābhogādyantaraṅgānurodhataḥ /
ghaṭotkṣepaṇasamānyasaṃkhyādiṣu dhiyo gatāḥ // Pramāṇav_2.6 //
keśādayo na sāmānyamanarthābhiniveśataḥ /
jñeyatvena grahād doṣo nabhāveṣu prasajyate // Pramāṇav_2.7 //
teṣāmapi tathābhāve 'pratiṣedhāt sfuṭābhatā /
jñānarūpatayārthatvāt keśādīti matiḥ punaḥ // Pramāṇav_2.8 //
sāmānyaviṣayā keśapratibhāsamanarthakam /
jñānarūpatayārthatve sāmānye cet prasajyate // Pramāṇav_2.9 //
tatheṣṭatvādadoṣaḥ artharūpatvena samānatā /
sarvatra samarūpatvāt tadvyāvṛttisamāśrayāt // Pramāṇav_2.10 //
na tad vastvabhidyeyatvāt sāphalyādakṣasaṃhateḥ /
nāmādivacane vastṛśrotṛvācyānubandhini // Pramāṇav_2.11 //
asambandhini nāmādāvarthe syāsapravarttanam /
sārūpyād bhrāntito vṛttirarthecet syānna sarvadā // Pramāṇav_2.12 //
deśabhrāntiśca na jñāne tulyamutpattito dhiyaḥ /
tathāvidhāyā anyatra tatrānupasamād dhiyaḥ // Pramāṇav_2.13 //
bāhyārthapratibhāsāyā upāye vāpramāṇatā /
vijñānavyatiriktasya vyatirekāprasiddhitaḥ // Pramāṇav_2.14 //
sarvajñānārthavatvāccet svapnādāvanyathekṣaṇāt /
ayuktam na ca saṃskārānnīlādipratibhāsataḥ // Pramāṇav_2.15 //
nīlādyapratighātānna jñānaṃ tad yogyadeśakaiḥ /
ajñātasya svayaṃ jñānāt nāmādyetena varṇitam // Pramāṇav_2.16 //
saiveṣṭārthavatī kena cakṣurādimatiḥ smṛtā /
arthasāmarthyadṛṣteścedanyat prāptamanarthakam // Pramāṇav_2.17 //
pravṛttiḥ syādasambandhe 'pyarthasambandhavad yadi /
atītānāgataṃ vācyaṃ na syādarthena tatkṣayāt // Pramāṇav_2.18 //
sāmānyagrahaṇācchabdādaprasaṅgo mato yadi /
tanna kevalasāmānyāgrahaṇād grahaṇe 'pi vā // Pramāṇav_2.19 //
atatsamānatāvyaktī tena nityopalambhanam /
nityatvācca yadi vyaktirvyakteḥ pratyakṣatāṃ prati // Pramāṇav_2.20 //
ātmani jñānajanane yacchaktaṃ śaktameva tat /
athāśaktaṃ kadāciccedaśaktaṃ sarvadaiva tat // Pramāṇav_2.21 //
tasya śaktiraśaktirvā yā svabhāvena saṃsthitā /
nityatvādapi kiṃ tasya kastāṃ kṣapayituṃ kṣamaḥ // Pramāṇav_2.22 //
tacca sāmānyavijñānamanurundhan vibhāvyate /
nīlādyākāraleśo yaḥ sa tasmin kena nirmitaḥ // Pramāṇav_2.23 //
pratyakṣapratyayārthatvānnākṣāṇāṃ vyarthateti cet /
saivaikarūpācchabdāderbhinnābhāsā matiḥ kutaḥ // Pramāṇav_2.24 //
na jātirjātimadvyaktirūpaṃ yenāparāśrayam /
siddham pṛthak cet kāryatvaṃ hyapekṣetyabhidhīyate // Pramāṇav_2.25 //
niṣpatteraparādhīnamapi kārya svahetutaḥ /
sambadhyate kalpanayā kimakārya kathañcana // Pramāṇav_2.26 //
anyatve tadasambaddhaṃ siddhāto niḥsvabhāvatā /
jātiprasaṅgo 'bhāvasya na apekṣābhāvatastayoḥ // Pramāṇav_2.27 //
tasmādarūpā rūpāṇāṃ nāśrayeṇopakalpitā /
tadviśeṣāvagāhārthairjātiḥ śabdaiḥ prakāśyate // Pramāṇav_2.28 //
tasyāṃ rūpāvabhāso yastattvenārthasya vā grahaḥ /
bhrāntiḥ sānādikālīnadarśanābhyāsanirmitā // Pramāṇav_2.29 //
arthānāṃ yacca sāmānyamanyavyāvṛttilakṣaṇam /
yanniṣṭhāsta ime śabdā na rūpaṃ tasya kiñcana // Pramāṇav_2.30 //
sāmānyabuddhau sāmānyenārūpāyāmavīkṣaṇāt /
arthabhrāntirapīṣyeta sāmānyaṃ sāpi abhiplavāt // Pramāṇav_2.31 //
artharūpatayā tattvenābhāvācca na rūpiṇī /
niḥsvabhāvatayāvācyaṃ kutaścid vacanānmatam // Pramāṇav_2.32 //
yadi vastuni vastūnāmavācyatvaṃ kathañcana /
naiva vācyamupādānabhedād bhedopacārataḥ // Pramāṇav_2.33 //
atītānāgate 'pyarthe sāmānyavinivandhanāḥ /
śrutayo niviśante sadasaddharmaḥ kathaṃ bhavet // Pramāṇav_2.34 //
upacārāt tadiṣṭaṃ ced varttamānaghaṭasya kā /
pratyāsattirabhāvena yā paṭādau na vidyate // Pramāṇav_2.35 //
buddheraskhalitā vṛttirmukhyāropitayoḥ sadā /
siṃhe māṇavake tadvad ghoṣaṇāpyasti laukikī // Pramāṇav_2.36 //
yatra rūḍhyāsadartho 'pi janaiḥ śabdo niveśitaḥ /
sa mukhyastatra tatsāmyādū gauṇo 'nyatra skhaladgatiḥ // Pramāṇav_2.37 //
yathā bhāve 'pyabhāvākhyāṃ yathākalpanameva vā /
kuryādaśakte śakte vā pradhānādiśrutiṃ janaḥ // Pramāṇav_2.38 //
śabdobhyo yādṛśī buddhirnaṣṭe 'naṣṭe 'pi dṛśyate /
tādṛśyeva sadarthānāṃ naitacchrotrādicetasām // Pramāṇav_2.39 //
sāmānyamātragrahaṇāt sāmānyaṃ cetasorddhayoḥ /
tasyāpi kevalasya prāg grahaṇaṃ vinivāritam // Pramāṇav_2.40 //
parasparaviśiṣṭānāmaviśiṣṭaṃ kathaṃ bhavet /
tathā dvirūpatāyāṃ vā tad vastvekaṃ kathaṃ bhavet // Pramāṇav_2.41 //
tābhyāṃ tadanyadeva syād yadi rūpaṃ samaṃ tayoḥ /
tayoriti na sambandho vyāvṛttistu na duṣyati // Pramāṇav_2.42 //
tasmāt samānataivāsmin sāmānte 'vastulakṣaṇam /
kārya cet tadanekaṃ syānnaścaraṃ ca na tanmatam // Pramāṇav_2.43 //
vastumātrānubandhitvād vināśasya na nityatā /
asambandhaśca jātīnāmakāryatvādarūpatā // Pramāṇav_2.44 //
yacca vastubalājjñānaṃ jāyate tasapekṣate /
na saṃketa sa sāmānyabuddhuṣvetad vibhāvyate // Pramāṇav_2.45 //
yāpyabhedānugā buddhiḥ kācid vastudvayekṣaṇe /
saṃketena vinā sārthapratyāsattinibandhanā // Pramāṇav_2.46 //
pratyasasattirvinā jātyā yatheṣtā cakṣurādiṣu /
jñānakāryeṣu jātirvā yathānveti vibhāgataḥ // Pramāṇav_2.47 //
karthāñcadapi vijñāne tadrupānavabhāsataḥ /
yadi nāmendriyāṇāṃ syād draṣṭā bhāseta tadvapuḥ // Pramāṇav_2.48 //
rūpavatvāt na jātīnāṃ kevalānāmadarśanāt /
vyaktigrahe ca tacchabdarupādanyanna dṛśyate // Pramāṇav_2.49 //
jñānamātrārthakaraṇe 'pyayogyamata eva tat / tadayogyatayārūpaṃ taddhyavastuṣu lakṣaṇam // Pramāṇav_2.50 // Pramāṇav_2.//
yathoktaviparītaṃ yat tat svalakṣaṇamiṣyate /
sāmānyaṃ trividham tacca bhāvābhāvobhayāśrayāt // Pramāṇav_2.51 //
yadi bhāvāśrayaṃ jñānaṃ bhāve bhāvānubandhataḥ /
noktottaratvād dṛṣṭatvād atītādiṣu cānyathā // Pramāṇav_2.52 //
bhāvadharmatvahāniścet bhāvagrahaṇapūrvakam /
tajjñānamityadoṣo 'yam meyaṃ tvekaṃ svalakṣaraṇam // Pramāṇav_2.53 //
tasmādarthakriyāsiddheḥ sadasattāvicāraṇāt /
tasya svapararūpābhyāṃ gatermeyadvayaṃ matam // Pramāṇav_2.54 //
ayathābhiniveśena dvitīyā bhrāntiriṣyate /
gatiścet pararūpeṇa na ca bhrānteḥ pramāṇatā // Pramāṇav_2.55 //
abhiprāyāvisaṃvādādapi bhrānteḥ pramāṇatā /
gatirapyanyathā dṛṣṭā pakṣaścāyaṃ kṛtottaraḥ // Pramāṇav_2.56 //
maṇipradīpaprabhayormaṇibuddhyābhidhāvatoḥ /
mithyājñānāviśeṣe 'pi viśeṣo 'rthakriyāṃ prati // Pramāṇav_2.57 //
yathā tathāyathārthatve 'pyanumānatadābhayoḥ /
arthakriyānurodhena pramāṇatvaṃ vyayasthitam // Pramāṇav_2.58 //
buddhiryatrārthasāmarthyādanvayavyatirekiṇī /
tasya svatabtraṃ grahaṇamato 'nyad vastvatīndriyam // Pramāṇav_2.59 //
tasyādṛṣṭātmarūpasya gateranyo 'rtha āśrayaḥ /
tadāśrayeṇa sambandhī yadi syād gamakastadā // Pramāṇav_2.60 //
gamakānugasāmānyarūpeṇaiva tadā gatiḥ /
tasmāt sarvaḥ parokṣo 'rtho viśeṣeṇa na gamyate // Pramāṇav_2.61 //
yā ca sambandhino dharmād bhūtirdharmiṇi jñāyate /
sānumānaṃ parokṣāṇāmekāntenaiva sādhanam // Pramāṇav_2.62 //
na pratyakṣaraparikṣābhyāṃ meyasyānyasya sambhavaḥ /
tasmāt prameyadvitvena pramāṇadvitvamiṣyate // Pramāṇav_2.63 //
tryekasaṃkhyānirāso vā prameyadvayasarśanāt /
ekamevāprameyatvādasataścenmataṃ ca naḥ // Pramāṇav_2.64 //
anekānto 'prameyatve 'sadbhāvasya niścayaḥ /
tanniścyapramāraṇaṃ vā dvitīyam nākṣajā matiḥ // Pramāṇav_2.65 //
abhāve 'rthabalājjāterarthaśaktyanapekṣaṇe /
vyavadhānādibhāve 'pi jāyetendriyajā matiḥ // Pramāṇav_2.66 //
abhāve vinivṛttiścet pratyakṣasyaiva niścayaḥ /
viruddhaṃ saiva vā liṅgamanvayavyatirekiṇī // Pramāṇav_2.67 //
śiddhaṃ ca paracaitanyapratipatteḥ pramādvayam /
vyavahārādau pravṛttaśca siddhastadbhāvaniścaḥ // Pramāṇav_2.68 //
pramāṇamavisaṃvādāt tat kvacid vyabhicārataḥ /
nāśvāsa iti celliṅgadurdṛṣṭiretadīdṛśam // Pramāṇav_2.69 //
yataḥ kadācit siddhāsya pratītirvastunaḥ kvacit /
tadvaśya tato jātaṃ tatsvabhāvo 'pi vā bhavet // Pramāṇav_2.70 //
svanimittāt svabhāvād vā vinā nārthasya sambhavaḥ /
yacca rūpaṃ tayordṛṣṭaṃ tadevānyatra lakṣaṇam // Pramāṇav_2.71 //
svabhāve svanimitte vā dṛśye darśanahetuṣu /
anyeṣu satsvadṛśye ca satta vā tadvataḥ katham // Pramāṇav_2.72 //
aprāmāṇye ca sāmānyabuddhestallopa āgataḥ /
pretyabhāvavad akṣaistat paryāyeṇa pratīyate // Pramāṇav_2.73 //
tacca nendriyaśaktyādāvakṣabuddherasambhavāt /
abhāvapratipattau syād buddherjanmānittikam // Pramāṇav_2.74 //
svalakṣaṇe ca pratyakṣamavikalpatayā vinā /
vikalpena na sāmānyagrahastasmistato 'numā // Pramāṇav_2.75 //
prameyaniyame varṇānityatā na pratīyate /
pramāṇamanyat tadbuddhurvinā liṅgena sambhavāt // Pramāṇav_2.76 //
viśeṣadṛṣṭe liṅgasya sambandhasyāprasiddhitaḥ /
tat pramāṇāntaraṃ meyabahutvād bahutāpi vā // Pramāṇav_2.77 //
pramāṇānāmanekasya vṛtterekatra vā tathā /
viśeṣadadṛṣṭerekatrisaṃkhyāpoho na vā bhavet // Pramāṇav_2.78 //
viṣayāniyamādanyaprameyasya ca sambhavāt /
yojanād varṇasāmānye nāyaṃ doṣaḥ prasajyate // Pramāṇav_2.79 //
nāvasturūpaṃ tasyaiva tathā siddheḥ prasādhanāt /
anyatra nānyasiddhiścenna tasyaiva prasiddhitaḥ // Pramāṇav_2.80 //
yo hi bhāvo yathābhūto sa tadṛgliṅ gacetasaḥ /
hetustajjā tathābhūte tasmād vastuni liṅigadhīḥ // Pramāṇav_2.81 //
liṅgaliṅgidhiyorevaṃ pāramparyeṇa vastuni /
prativabdhāt tadābhāsaśūnyayorapyavañcanam // Pramāṇav_2.82 //
tadrī pādhyavasāyācca tayostadrūpaśūnyayoḥ /
tadrūpāvañcakatve 'pi kṛtā bhrāntivyavasthitiḥ // Pramāṇav_2.83 //
tasmād vastuni boddhavye vyāpakaṃ vyāpyacetasaḥ /
nimittaṃ tatsvabhāvo vā kāraṇam tacca taddhiyaḥ // Pramāṇav_2.84 //
pratiṣedhastu sarvatra sādhyate 'nupalambhataḥ /
siddhiṃ pramāṇairvadatāmarthādeva viparyayāt // Pramāṇav_2.85 //
dṛṣṭā viriddhadharmoktistasya tatkāraṇasya vā /
niṣedhe yāpi tasyaiva sāpramāṇatvasūcanā // Pramāṇav_2.86 //
anyathaikasya dharmasya svabhāvoktyā parasya tat /
nāstitvaṃ kena gamyeta virodhācced asāvapi // Pramāṇav_2.87 //
siddhaḥ kenāsahasthānāditi cet tat kuto matam /
dṛśyasya darśanābhāvāhiti cet sāpramāṇatā // Pramāṇav_2.88 //
tasmāt svaśabdenoktāpi sābhāvasya prasādhikā /
yasyāpramāṇaṃ sāvācyo niṣedhastena sarvathā // Pramāṇav_2.89 //
etena tadviruddhārthakāryoktirupavarṇatā /
prayogaḥ kevalaṃ bhinnaḥ sarvatrārtho na bhidyate // Pramāṇav_2.90 //
viruddhaṃ tacca sopāyamavidhāyāpidhāya ca /
pramāṇoktirniṣedhe yā na sāmnāyānusāriṇī // Pramāṇav_2.91 //
uktyādeḥ sarvavitpretyabhāvādipratiṣedhavat /
atīndriyāṇāmarthānāṃ virodhasyāprasiddhitaḥ // Pramāṇav_2.92 //
bādhyavādhakabhāvaḥ kaḥ syātāṃ yadyuktisaṃvidau /
tādṛśo 'nupalabdheśced ucyatāṃ saiva sādhanam // Pramāṇav_2.93 //
aniścakaraṃ proktamīdṛk cānupalambhanam /
tannātyantaparokṣeṣu sadasattāviniścayau // Pramāṇav_2.94 //
bhinno 'bhinno 'pi vā dharmaḥ sa viruddhaḥ prayujjate /
yathāgnirahime sādhye sattā vā janmabādhanī // Pramāṇav_2.95 //
yathā vastveva vastūnāṃ sādhane sādhanaṃ matam /
tathā vastveva vastūnāṃ svanivṛttau nivarttakam // Pramāṇav_2.96 //
etena kalpanānyasto yatra kvacana sambhavāt /
dharmaḥ pakṣasapakṣānyataratvādirapoditaḥ // Pramāṇav_2.97 //
tatrāpi vyāpako dharmo nivṛttergamako mataḥ /
vyāpakasvanivṛttiścet paricchinnā kathañcana // Pramāṇav_2.98 //
yadapramāṇatābhāve liṅgaṃ tasyaiva kathyate /
tadatyantavimūḍhārtham āgopālamasaṃvṛteḥ // Pramāṇav_2.99 //
etāvanniścayaphalamabhāve 'nupalambhanam /
tacca hetau svabhāve vā dṛśye dṛśyatā mate // Pramāṇav_2.100 //
anumānādanityādergrahaṇe 'yaṃ kramo mataḥ /
prāmāṇyameva nānyatra gṛhītaghaṇānmatam // Pramāṇav_2.101 //
nānyāsyānityatā bhāvāt pūrva siddhaḥ sa cenidriyāt /
nānekarūpo vācyo 'sau vācyo dharmo vikalpajaḥ // Pramāṇav_2.102 //
sāmānyāśrayasaṃsiddhau sāmānyaṃ siddhameva tat /
tadasiddhau tathāsyaiva hyanumānaṃ pravartate // Pramāṇav_2.103 //
kvacit tadaparijñānaṃ sadṛśāparasambhavāt /
bhrānterapaśyato bhedaṃ māyāgolakabhedavat // Pramāṇav_2.104 //
tathā hyaliṅgamābālamasaṃśliṣṭottarodayam /
paśyan paricchinattyeva dīpādi nāśinaṃ janaḥ // Pramāṇav_2.105 //
bhāvasvabhāvabhūtāyāmapi śaktau phale dṛśaḥ /
anānantaryato moho viniśceturapāṭavāt // Pramāṇav_2.106 //
tasyava vinivṛttyarthamanumānopavarṇanam /
vyasyantīkṣaṇādeva sarvākārān mahādhiyaḥ // Pramāṇav_2.107 //
vyāvṛtte sarvatastasmin vyāvṛttivinivbandhanāḥ /
buddhayo 'rthe pravarttante bhinne bhinnāśrayā iva // Pramāṇav_2.108 //
yathācodanamākhyāśca so 'sati bhrāntikāraṇe /
pratibhāḥ pratisandhatte svānurūpāḥ svabhāvataḥ // Pramāṇav_2.109 //
siddho 'trāpyathavā dhvaṃso liṅgādanupalambhanāt /
prāgbhūtvā hyabhavan bhāvo 'nitya ityabhidhīyate // Pramāṇav_2.110 //
yasyobhayāntavyavadhisattāsambandhavā cinī /
anityatāśrutistena tāvantāviti kau smṛtau // Pramāṇav_2.111 //
prākpaścādapyabhāvaścet sa evānityatā na kim /
ṣaṣṭhayādyayogāditi cedū antayoḥ sa kathaṃ bhavet // Pramāṇav_2.112 //
sattāsambandhayordhrauvyādantābhyāṃ na viśeṣaṇam /
aviśeṣaṇameva syādantau cet kāryakāraṇe // Pramāṇav_2.113 //
asambandhānna bhāvasya prāgabhāvaṃ sa vāñchati /
tadupādhisamākhyāne te 'pyasya ca na sidhyataḥ // Pramāṇav_2.114 //
sattā svakāraṇāśleṣakaraṇāt kāraṇaṃ kila /
sā sattā sa ca sambandho nityau kāryamatheha kim // Pramāṇav_2.115 //
yasyābhāvaḥ kriyetāsau na bhāvaḥ prāgabhāvavān /
sambandhānabhyupagamānnityaṃ viśvamidaṃ tataḥ // Pramāṇav_2.116 //
tasmādanarthāskandinyo 'bhinnārthābhimateṣvapi /
śabdeṣu vācyabhedinyo vyatirekāspadaṃ dhiyaḥ // Pramāṇav_2.117 //
viśeṣapratyabhijñānaṃ na pratikṣaṇabhedataḥ /
na vā viśeṣaviṣayaṃ dṝṣṭasāmyena tadgrahāt // Pramāṇav_2.118 //
nidarśanaṃ tadeveti sāmānyāgrahaṇaṃ yadi /
nidarśanatvāt siddhasya pramāṇenāsya kiṃ punaḥ // Pramāṇav_2.119 //
vismṛtatvādadoṣaścet tata evānidarśanam /
dṛṣṭe tadbhāvasiddhiścet pramāṇād anyavastuni // Pramāṇav_2.120 //
tattvārope viparyāsastatsiddherapramāṇatā /
pratyakṣetarayoraikyādekasiddhirdvayorapi // Pramāṇav_2.121 //
sandhīyamānaṃ cānyena vyavasāyaṃ smṛtiṃ viduḥ /
talliṅgāpekṣaṇānno cet smṛtirna vyabhicārataḥ // Pramāṇav_2.122 //
pratyakṣaṃ kalpanāpoḍhaṃ pratyakṣeṇaiva sidhyati /
pratyātmavedyaḥ sarveṣāṃ vikalpo nāmasaṃśrayaḥ // Pramāṇav_2.123 //
saṃhṛtya sarvatāścintāṃ stimitenāntarātmanā /
sthito 'pi cakṣuṣā rūpamīkṣate sākṣajā matiḥ // Pramāṇav_2.124 //
punarvikalpayan kiñcidāsīnme kalpanedṛśī /
vetti ceti na pūrvoktāvasthāyāmindriyād gatau // Pramāṇav_2.125 //
ekatra dṛṣṭau bhedo hi kvacinnānyatra dṛśyate /
na tasmād bhinnamastyanyat sāmānyaṃ buddhyabhedataḥ // Pramāṇav_2.126 //
tasmād viśeṣaviṣayā sarvai vendriyajā matiḥ /
na viśeṣeṣu śabdānāṃ pravṛttāvasti sambhavaḥ // Pramāṇav_2.127 //
ananvayād viśeṣāṇāṃ saṅketasyāpravṛttitaḥ /
viṣayo yaśca śabdānāṃ saṃyojyeta sa eva taiḥ // Pramāṇav_2.128 //
asyedamiti sambandhe yāvarthau pratibhāsinau /
tayoreva hi sambandho na tadendriyagocaraḥ // Pramāṇav_2.129 //
viśadapratibhāsasya tadārthasyāvibhāvanāt /
vijñānābhāsabhedo hi padārthānāṃ viśeṣakaḥ // Pramāṇav_2.130 //
cakṣuṣārthāvabhāse 'pi yaṃ paro 'syeti śaṃsati /
sa eva yojyate śabdairna khalvindriyagocaraḥ // Pramāṇav_2.131 //
avyāpṛtendriyasyānyavāṅ mātreṇāvibhāvanāt /
na cānuditasambandhaḥ svayaṃ jñānaprasaṅgataḥ // Pramāṇav_2.132 //
manaso yugapadvṛtteḥ savikalpāvikalpayoḥ /
vimūḍho laghuvṛttervā tayoraikyaṃ vyavasyati // Pramāṇav_2.133 //
vikalpavyavadhānena vicchinnaṃ darśanaṃ bhavet /
iti ced bhinnajātīyavikalpe 'nyasya vā katham // Pramāṇav_2.134 //
alātadṛṣṭivad bhāvapakṣaśced balavān mataḥ /
anyatrāpi samānaṃ tad varṇayorvā sakṛcchutiḥ // Pramāṇav_2.135 //
sakṛt saṅgatasarvārtheṣvindriyeṣviha satsvapi /
pañcabhirvyavadhāne 'pi bhātyavyavahiteva yā // Pramāṇav_2.136 //
sā matirmāmaparyantakṣaṇikajñānamiśraṇāt /
vicchinnābheti taccitraṃ tasmāt santu sakṛddhiyaḥ // Pramāṇav_2.137 //
pratibhāsāviśeṣaśca sāntarānantare katham /
śuddhe manovikalpe ca na kramagrahaṇaṃ bhavet // Pramāṇav_2.138 //
yo 'grahaḥ saṅgate 'pyarthe kvacidāsaktacetasaḥ /
saktyānyotpattivaiguṇyāccodyaṃ vai tad dvayorapi // Pramāṇav_2.139 //
śīghravṛtteralātāderanvayapratighātinī /
cakrabhrāntiṃ dṛgādhatte na dṛśāṃ ghaṭanena sā // Pramāṇav_2.140 //
kecidindriyajatvāderbāladhīvadakalpanām /
āhurbālāvikalpe ca hetuṃ saṃketamandatām // Pramāṇav_2.141 //
teṣāṃ pratyakṣameva syād bālānāmavikalpanāt /
saṃketopāyavigamāt paścādapi bhavenna saḥ // Pramāṇav_2.142 //
mano vyutpannasaṃketamasti tena sa cenmataḥ /
evamindriyaje 'pi syād śeṣavaccedamīdṛśam // Pramāṇav_2.143 //
yadeva sādhanaṃ bāle tadevātrāpi kathyatām /
sāmyādakṣadhiyāmuktamanenānubhavādikam // Pramāṇav_2.144 //
viśeṣaṇaṃ viśeṣyañca sambandhaṃ laukikīṃ sthitim /
gṛhītvā saṅkalayayaitat tathā pratyeti nānyathā // Pramāṇav_2.145 //
yathā daṇḍini jātyādervivekenānirūpaṇāt /
tadvatā yojanā nāsti kalpanāpyatra nāstyataḥ // Pramāṇav_2.146 //
yadapyanvayi vijñānaṃ śabdavyaktyavabhāsi tat /
varṇākṛtyakṣarākāraśūnyaṃ gotvaṃ hi varṇyate // Pramāṇav_2.147 //
samānatve 'pi tasyaiva neaṇaṃ netragocare /
pratibhāsadvayābhāvāt buddherbhedaśca durlabhaḥ // Pramāṇav_2.148 //
samavāyāgrahādakṣaiḥ sambandhādarśanaṃ sthitam /
paṭastantuṣvihetyādiśabdāśceme svayaṃ kṛtāḥ // Pramāṇav_2.149 //
śṛṅgaṃ gavīti loke syāt śṛṃge gaurityalaukikam /
gavākhyapariśiṣṭāṅgavicchedānupalambhanāt // Pramāṇav_2.150 //
taistantubhiriyaṃ śāṭītyuttaraṃ kāryamucyate /
tantusaṃskārasambhūtaṃ naikakālaṃ kathañcana // Pramāṇav_2.151 //
kāraṇāropataḥ kaścid ekāpoddhārāro 'pi vā /
tantvākhyāṃ vartayet kārye darśayan nāśrayaṃ śruteḥ // Pramāṇav_2.152 //
upakāryopakāritvaṃ vicchedād dṛṣṭireva vā /
mukhyaṃ yadaskhalajjñānamādisaṃketagocaraḥ // Pramāṇav_2.153 //
anumānaṃ ca jātyādau vastuno nāsti bhedini /
sarvatra vyapadeśo hi daṇḍādernāpi sāṃvṛtāt // Pramāṇav_2.154 //
vastuprāsādamālādiśabdāścānyānapekṣiṇaḥ /
geho yadyapi saṃyogastanmālā kinnu tad bhavet // Pramāṇav_2.155 //
jātiśced geha ekāpi māletyucyeta vṛkṣavat /
mālābahutve tacchabdaḥ kathaṃ jāterajātitaḥ // Pramāṇav_2.156 //
mālādau ca mahattvādiriṣṭo yaścaupacārikaḥ /
mukhyāviśiṣṭavijñānagrāhyatvānnaupacārikaḥ // Pramāṇav_2.157
ananyahetutā tulyā sā mukhyābhimateṣvapi /
padārthaśabdaḥ kaṃ hetumanyaṃ ṣaṭsu samīkṣate // Pramāṇav_2.158 //
yo yathā rūḍhitaḥ siddhastatsāmyād yastathocyate /
mukhyo gauṇaśca bhāveṣvapyabhāvasyopacārataḥ // Pramāṇav_2.159 //
saṃketānvayinī rūḍhirvakturicchānvayī ca saḥ /
kriyate vyavahārārtha chandaḥśabdāṃśanāmavat // Pramāṇav_2.160 //
vastudharmatayaivārthāstādṛgvijñānakāraṇam /
bhede 'pi yatra tajjñānaṃ tāṃstathā pratipadyate // Pramāṇav_2.161 //
jñānānyapi tathā bhede bhedapratyavamarśane /
ityatatkāryaviśleṣasyānbvayo naikavastunaḥ // Pramāṇav_2.162 //
vastūnāṃ vidyate tasmāt tanniṣṭhā vastuni śrutiḥ /
bahyaśaktivyavacchedaniṣṭhābhāve 'pi tacchrutiḥ // Pramāṇav_2.163 //
vikalpapratibimbeṣu tanniṣṭheṣu nibadhyate /
tato 'nyāpohaniṣṭhatvāduktānyāpohakṛt śrutiḥ // Pramāṇav_2.164 //
vyatirekīva yajjñāne bhātyarthapratibimbakam /
śabdāt tadapi nārthātmā bhrāntiḥ sā vāsanodbhavā // Pramāṇav_2.165 //
tasyābhidhāne śrutibhirarthe koṃ 'śo 'vagamyate /
tasyāgato ca saṃketakriyā vyarthā tadarthikā // Pramāṇav_2.166 //
śabdo 'rthāṃśaṃ kamāheti tatrānyāpoha ucyate /
ākāraḥ sa ca nārthe 'sti taṃ vadannarthabhāk katham // Pramāṇav_2.167 //
śabdasyānvayinaḥ kāryamarthenānvayinā sa ca /
ananvayī dhiyo 'bhedād darśanābhyāsanirmitaḥ // Pramāṇav_2.168 //
tadrūpāropagatyānyavyāvṛttādhigateḥ punaḥ /
śabdārtho 'rthaḥ sa eveti vacane na virudhyate // Pramāṇav_2.169 //
mithyāvabhāsino vaite pratyayāḥ śabdanirmitāḥ /
anuyāntīmamarthāśamiti cāpohakṛt śrutiḥ // Pramāṇav_2.170 //
tasmāt saṃketakāle 'pi nirdiṣṭārthena saṃyutaḥ /
svapratītiphalenānyāpohaḥ sambadhyate śrutau // Pramāṇav_2.171 //
anyatrādṛṣṭyapekṣatvāt kvacittaddṛṣṭyapekṣaṇāt /
śrutau sambadhyate 'poho naitad vastuni yujyate // Pramāṇav_2.172 //
tasmād jātyāditadyogā nārthe teṣu ca na śrutiḥ /
saṃyujyate 'nyavyāvṛttau śabdānāmeva yojanāt // Pramāṇav_2.173 //
saṃketasmaraṇopāyaṃ dṛṣṭasaṃkalanātmakam /
pūrvāparaparāmarśaśūnye taccākṣuṣe katham // Pramāṇav_2.174 //
anyatragatacitto 'pi cakṣuṣā rūpamīkṣate /
tatsaṃketāgrahastatra spaṣṭastajjā ca kalpanā // Pramāṇav_2.175 //
jāyante kalpanāstatra yatra śabdo niveśitaḥ /
tenecchātaḥ pravartteran nekṣeran bāhyāmakṣajāḥ // Pramāṇav_2.176 //
rūpaṃ rūpamitīkṣeta taddhiyaṃ kimitīkṣate /
asti cānubhavastasyāḥ so 'vikalpaḥ kathaṃ bhavet // Pramāṇav_2.177 //
tayaivānubhave dṛṣṭaṃ na viukalpadvayaṃ sakṛt /
etena tulyakālānyavijñānānubhavo gataḥ // Pramāṇav_2.178 //
smṛtirbhavedatīte ca sāgṛhīte kathaṃ bhavet /
syāccānyadhīparicchedābhinnarūpā svabuddhidhīḥ // Pramāṇav_2.179 //
atītamapadṛṣṭābtamaliṅgañcārthavedanam /
siddhaṃ tatkena tasmin hi na pratyakṣaṃ na laiṅgikam // Pramāṇav_2.180 //
tatsvarūpāvabhāsinyā buddhayānantarayā yadi /
rūpādiriva gṛhyeta na syāt tatpūrvadhīgrahaḥ // Pramāṇav_2.181 //
so 'vikalpaḥ svaviṣayo vijñānānubhavo yathā /
aśakyasamayaṃ tadvadanyadapyavikalpakam // Pramāṇav_2.182 //
sāmānyavācinaḥ śabdāstadekārthā ca kalpanā /
abhāve nirvikalpasya viśeṣādhigamaḥ katham // Pramāṇav_2.183 //
asti cennirvikalpaṃ ca kiñcit tattulyahetukam /
sarva tathaiva hetorhi bhedād bhedaḥ phalātmanām // Pramāṇav_2.184 //
anapekṣitabāhyārthā yojanā samayasmṛteḥ /
tathānapekṣya samayaṃ vastuśaktyaiva netradhīḥ // Pramāṇav_2.185 //
saṃketasmaraṇāpekṣaṃ rūpaṃ yadyakṣacetasi /
anapekṣya na cecchaktaṃ syāt smṛtāveva liṃgavat // Pramāṇav_2.186 //
tasyāstatsaṃgamotpatterakṣadhīḥ syāt smṛterna vā /
tataḥ kālāntare 'pi syāt kvacid vyākṣepasambhavāt // Pramāṇav_2.187 //
krameṇobhayahetuścet prāgeva syādabhedataḥ /
anyo 'kṣabuddhihetuścet smṛtistatrāpyanarthikā // Pramāṇav_2.188 //
yathāsamitāsiddhyarthamiṣyate samayasmṛtiḥ /
bhedaścāsamito grāhyaḥ smṛtistatra kimarthikā // Pramāṇav_2.189 //
sāmānyamātragrahaṇe bhedāpekṣā na yujyate /
tasmāccakṣuśca rūpaṃ ca pratītyodeti netradhīḥ // Pramāṇav_2.190 //
sākṣācca jñānajanane samartho viṣayo 'kṣavat /
atha kasmād dvayādhīnajanma tat tena nocyate // Pramāṇav_2.191 //
samīkṣya gamakatvaṃ hi vyapadeśo niyujyate /
taccākṣavyapadeśe 'sti taddharmaśca niyojyatām // Pramāṇav_2.192 //
tato liṃgasvabhāvo 'tra vyapadeśe niyojyatām /
nivarttate vyāpakasya svabhāvasya nivṛttitaḥ // Pramāṇav_2.193 //
sañcitaḥ samudāyaḥ sa sāmānyaṃ tatra cākṣadhīḥ /
sāmānyabuddhuścāvaśyaṃ vikalpenānubaddyate // Pramāṇav_2.194 //
arthāntarābhisambandhājjāyante ye 'ṇavo 'pare /
uktāste sañcitāste hi nimittaṃ jñānajanmanaḥ // Pramāṇav_2.195 //
aṇū nāṃ sa viśeṣaśca nāntareṇāparanaṇīn /
tadekāniyamajjñānamuktaṃ sāmānyagocaram // Pramāṇav_2.196 //
athaikāyatanatve 'pi nānekaṃ dṛśyate sakṛt /
sakṛdgrahāvabhāsaḥ ki viyukteṣu tilādiṣu // Pramāṇav_2.197 //
prayuktaṃ lāghavañcātra teṣveva kramapātiṣu /
kiṃ nākramagrahastulyakālāḥ sarvāśya buddhayaḥ // Pramāṇav_2.198 //
kāścit tāsvakramābhāsāḥ kramavatyo 'parāśca kim /
sarvārthagrahaṇe tasmāsakramo 'yaṃ prasajyate // Pramāṇav_2.199 //
nai kaṃ citrapataṃgādi rūpaṃ vā dṛśyate katham /
citraṃ tadekāmiti cedidaṃ citrataraṃ tataḥ // Pramāṇav_2.200 //
naikasvabhāvaṃ citraṃ hi maṇirūpaṃ yathaiva tat /
nīlādipratibhāsaśca tulyaścitrapaṭādiṣu // Pramāṇav_2.201 //
tatrāvayavarūpaṃ cet kevalaṃ dṛśyate tathā /
nīlādīni nirasyānyaccitraṃ citraṃ yadīkṣase // Pramāṇav_2.202 //
tulyārthākārakālatvenopalakṣitayardvayoḥ /
nānārthā kramavatyekā kimekārthākramāparā // Pramāṇav_2.203 //
vaiśvarūpyād dhiyāmeva bhāvānāṃ viśvarūpatā /
taccedanaṅga keneyaṃ siddhā bhedavyavasthitiḥ // Pramāṇav_2.204 //
vijātīnāmanārambhādālekhyādau na citradhīḥ /
arūpatvānna saṃyogaścitro bhakteśca nāśrayaḥ // Pramāṇav_2.205 //
pratyekamavicitratvād gṛhīteṣu krameṇa ca /
na citradhīsaṅkalanamanekasyaikayāgrahāt // Pramāṇav_2.206 //
nānārthaikā bhavet tasmāt siddhāto 'pyavikalpikā /
vikalpayannekamartha yato 'nyadapi paśyati // Pramāṇav_2.207 //
citrāvabhāseṣvathaṣu yadyekatvaṃ na yujyate /
saiva tāvat kathaṃ buddhirekā citrāvabhāsinī // Pramāṇav_2.208 //
idaṃ vastubalāyātaṃ yad vadanti vipaścitaḥ /
yathā yathārthāścintyante viśīryante tathā tathā // Pramāṇav_2.209 //
kiṃ syāt sā citrataikasyām na syāt tasyāṃ matāvapi /
yadīdaṃ svayamarthānāṃ rocate tatra ke vayam // Pramāṇav_2.210 //
tasmānnārtheṣu na jñāne sthūlābhāsastadātmanaḥ /
ekatra pratiṣiddhitvād bahuṣvapi na sambhavaḥ // Pramāṇav_2.211 //
paricchedo 'ntaranyo 'yaṃ bhāgo bahiriva sthitaḥ /
jñānasyābhedinau bhinnau pratibhāso h yupaplavaḥ // Pramāṇav_2.212 //
tatraikasyāpyabhāvena dvayamapyavahīyate /
tasmāt tadeva tasyāpi tattvaṃ yā dvayaśūnyatā // Pramāṇav_2.213 //
tadbhedāśrayiṇī ceyaṃ bhāvānāṃ bhedasaṃsthitiḥ /
tadupalpavabhāve ca teṣāṃ bhedo 'pyupaplavaḥ // Pramāṇav_2.214 //
na grāhyagrāhakākārabāhyamasti ca lakṣaṇam /
ato lakṣaṇaśūnyatvānniḥsvabhāvāḥ prakāśitāḥ // Pramāṇav_2.215 //
vyāpāropadhikaṃ sarva skandhādīnāṃ viśeṣataḥ /
lakṣaṇaṃ sa ca tattvaṃ na tenāpyete vilakṣaṇāḥ // Pramāṇav_2.216 //
yathāsvampratyayāpekṣādavidyopaplutātmanām /
vijñaptirvitathākārā jāyate timiradivat // Pramāṇav_2.217 //
asaṃviditatatvā ca sā sarvāparadarśanaiḥ /
asambhavād vinā teṣāṃ grāhyagrāhakaviplavaiḥ // Pramāṇav_2.218 //
tadupekṣitatattvārthaiḥ kṛtvā gajanimīlanam /
kevalaṃ lokabuddhyaiva bāhyacintā pratanyate // Pramāṇav_2.219 //
nīlādiścitravijñāne jñānopādhirananyabhāk /
aśakyadarśanaḥ taṃ hi patatyarthe vivecayan // Pramāṇav_2.220 //
yad yathā bhāsate jñānaṃ tat tathaiva prakāśate /
iti nāmaikabhāvaḥ syāccitrākārasya cetasi // Pramāṇav_2.221 //
paṭādirūpasyaikatve tathā syādavivekitā /
vivekīni nirasyānyadā viveki ca nekṣate // Pramāṇav_2.222 //
ko vā virodho bahavaḥ sañjātātiśayāḥ pṛthak /
bhaveyuḥ kāraṇaṃ buddheryadi nātmendriyādivat // Pramāṇav_2.223 //
hetubhāvād ṛte nānyā grāhyatā nāma kācana /
tatra buddhiryadākārā tasyāstad grāhyamucyate // Pramāṇav_2.224 //
kathaṃ vāvayavī grāhyā sakṛt svāvayavaiḥ saha /
na hi gopratyayo dṛṣṭaḥ sāsnādīnāmadarśane // Pramāṇav_2.225 //
guṇapradhānādhigamaḥ sahāpyabhimato yadi /
sampūrṇāṅgo na gṛhyeta sakṛnnāpi guṇādimān // Pramāṇav_2.226 //
vivakṣāparatantratvād viśeṣaṇaviśeṣayayoḥ /
yadṅgabhāvenopāttaṃ tat tenaiva hi gṛhyate // Pramāṇav_2.227 //
svato vastvantarābhedād guṇāderbhedakasya ca /
agrahādekabuddhiḥ syāt paśyato 'pi parāparam // Pramāṇav_2.228 //
guṇādibhedagraṇānnānātvapratipad yadi /
astu nāma tathāpyeṣāṃ bhavet sambandhisaṅkaraḥ // Pramāṇav_2.229 //
śabdādīnāmanekatvāt siddho 'nekagrahaḥ sakṛt /
sanniveśagrahāyogādagrahe sanniveśinām // Pramāṇav_2.230 //
sarvato vinivṛttasya vinivṛttiryato yataḥ /
tadbhedonnītabhedā sā dharmiṇo 'nekarūpatā // Pramāṇav_2.231 //
te kalpitā rūpabhedād nirvikalpasya cetasaḥ /
na vicitrasya citrābhāḥ kādācitkasya gocaraḥ // Pramāṇav_2.232 //
yadyapyasti sitatvādi yādṛgindriyagocaraḥ /
na so 'bhidhīyate śabdairjānayo rūpabhedataḥ // Pramāṇav_2.233 //
ekārthatve 'pi buddhīnāṃ nānāśrayatayā sa cet /
śrotrādicittānīdānīṃ bhinnārthānīti tat kutaḥ // Pramāṇav_2.234 //
jāto nāmāśrayonyo 'nyaḥ cetasāṃ tasya vastunaḥ /
ekasyaiva kuto rūpaṃ bhinnākārāvabhāsi tat // Pramāṇav_2.235 //
vṛtterdṛ śyaparāmarśenābhidhānavikalpayoḥ /
darśanāt pratyabhijñānaṃ gavādīnāṃ nivāritam // Pramāṇav_2.236 //
anvayāccānumānaṃ yadabhidhānavikalpayoḥ /
dṛśye gavādau jātyādestadapyetena dūṣitam // Pramāṇav_2.237 //
darśanānyeva bhinnānyapyekāṃ kurvanti kalpanām /
pratyabhijñānasaṃkhyātāṃ svabhāveneti varṇitam // Pramāṇav_2.238 //
pūrvānubhūtagrahaṇe mānasasyāpramāṇatā /
adṛṣṭagrahaṇe 'ndhāderapi syādarthadarśanam // Pramāṇav_2.239 //
kṣaṇakatvādatītasya darśanasya na sambhavaḥ /
vācyamakṣaṇikatve syāllakṣaṇaṃ saviśeṣaṇam // Pramāṇav_2.240 //
niṣpāditakriye kañcid viśeṣamasamādadhat /
karmaṇyaindriyamanyad vā sādhanaṃ kimitīṣyate // Pramāṇav_2.241 //
sakṛd bhāvaśca sarvāsāṃ dhiyāṃ tadbhāvajanmanām /
anyairakāryabhedasya tadapekṣāvirodhataḥ // Pramāṇav_2.242 //
tasmādindriyavijñānānantarapratyayodbhavam /
mano 'nyameva gṛhṇāti viṣayaṃ nāndhadṛk tataḥ // Pramāṇav_2.243 //
svārthānvayārthāpekṣaiva heturindriyajā matiḥ /
tato 'nyagrahaṇesya niyatagrāhyatā matā // Pramāṇav_2.244 //
tadatulyakriyākālaḥ kathaṃ svajñānakālikaḥ /
sahakārī bhavedartha iti cedakṣacetasaḥ // Pramāṇav_2.245 //
asataḥ prāgasāmarthyāt paścāccānupayogataḥ /
prāgbhāvaḥ sarvahetūnāṃ nāti 'rtha svadhiyā saha // Pramāṇav_2.246 //
bhinnakālaṃ kathaṃ grāhyamiti ced grāhyātāṃ viduḥ /
hetutvameva yuktijñā jñānākārārpaṇakṣamam // Pramāṇav_2.247 //
kārya hyanekahetutve 'pyanukurvadudeti yat /
tat tenāpyatra tadrūpaṃ gṛhītamiti cocyate // Pramāṇav_2.248 //
aśakyasamayo hyātmā rāgādīnāmannanyabhāk /
teṣāmataḥ svasaṃvittirnnābhijalpānuṣaṅgiṇī // Pramāṇav_2.249 //
avedakāḥ parasyāpi te svarūpaṃ kathaṃ viduḥ /
ekārthāśrayiṇā vedyā vijñāneneti kecana // Pramāṇav_2.250 //
tadatadrū piṇo bhāvāstadatadrū pahetujāḥ /
tatsukhādi kimajñānaṃ vijñānābhinnahetujam // Pramāṇav_2.251 //
sārthe satīndriye yogye yathāsvamapi cetasi /
dṛṣṭaṃ janma sukhādīnāṃ tat tulyaṃ manasāmapi // Pramāṇav_2.252 //
asatsu satsu caiteṣu na janmājanma vā kvacit /
dṛṣṭaṃ sukhāderbuddhervā tat tato nānyaśca te // Pramāṇav_2.253 //
sukhaduḥkhādibhedaśca tesāmeva viśeṣataḥ /
tasyā eva yathā buddhermāndyapāṭavasaṃśrayāḥ // Pramāṇav_2.254 //
yasyārthasya nipātena te jātā dhīsukhādayaḥ /
multvā taṃ pratipadyeta sukhādīneva sā kathan // Pramāṇav_2.255 //
avicchinnā na bhāseta tatsaṃvittiḥ kramagrahe /
tallāghavāccet tattulyamityasaṃvedanaṃ na kim // Pramāṇav_2.256 //
na caikayā dvayajñānaṃ niyamādakṣacetasaḥ /
sukhādyabhāve 'pyarthācca jātestacchaktyasiddhitaḥ // Pramāṇav_2.257 //
pṛthak pṛthak ca sāmarthye dvayornīlādivat sukham /
gṛhyeta kevalaṃ tasya taddhetvarthamagṛhṇataḥ // Pramāṇav_2.258 //
na hi saṃvedanaṃ yuktam arthenaiva saha grahe /
kiṃ sāmarthya sukhādīnāṃ neṣṭā dhīryat tadudbhavā // Pramāṇav_2.259 //
vinārthena sukhādīnāṃ vedane cakṣurādibhiḥ /
rūpādiḥ stryādibhedo 'kṣraṇā na gṛhyeta kadācana // Pramāṇav_2.260 //
na hi satyantaraṅge 'rthe śakte dhīrbāhyadarśanī /
arthagrahe sukhādīnāṃ tajjānāṃ syādavedanam // Pramāṇav_2.261 //
dhiyoryu gapadutpattau tattadviṣayasambhavāt /
sukhaduḥkhavidau syātāṃ sakṛdarthasya sambhave // Pramāṇav_2.262 //
satyāntare 'pyupādāne jñāne duḥkhādisambhavaḥ /
nopādānaṃ viruddhasya taccaikamiti cenmatam // Pramāṇav_2.263 //
tadajñānasya vijñānaṃ kenopādānakāraṇam /
ādhipatyaṃ tu kurvīta tadvirudve 'pi dṛśyate // Pramāṇav_2.264 //
akṣraṇoryathaika āloko naktañcaratadanyayoḥ /
rūpadarśanavaiguṇyāvaiguṇye kurute sakṛt // Pramāṇav_2.265 //
tasmāt sukhādayo 'rthānāṃ svasaṃkrāntāvabhāsinām /
vedakāḥ svātmanaścaiṣāmarthebhyo janma kevalam // Pramāṇav_2.266 //
arthātmā svātmabhūto hi teṣāṃ tairanubhūyate /
tenārthānubhavakhyātirālambastu tadābhatā // Pramāṇav_2.267 //
kaścid bahiḥsthitāneva sukhādīnapracetanān /
grāhyānāha na tasyāpi sakṛd yukto dvayagrahaḥ // Pramāṇav_2.268 //
sukhādyabhinnarūpatvānnīlādeścet sakṛd grahaḥ /
bhinnāvabhāsinorgrāhyaṃ cetasostadabhedi kim // Pramāṇav_2.269 //
tasyāviśeṣe bāhyasya bhāvanātāratamyataḥ /
tāratamyañca buddhau syānna prītiparitāpayoḥ // Pramāṇav_2.270 //
sukhādyātmatayā buddherapi yadyavirodhitā /
sa idānīṃ kathaṃ bāhyāḥ sukhādyātmeti gamyate // Pramāṇav_2.271 //
agrāhyagrāhakatvācced bhinnajātīyayoḥ pumān /
agrāhakaḥ syāt sarvasya tato hīyeta bhoktṛtā // Pramāṇav_2.272 //
kāryakāraṇatānena pratyuktākāryakāraṇe /
grāhyagrāhakatābhāvād bhāve 'nyatrāpi sā bhavet // Pramāṇav_2.273 //
tasmāt ta āntarā eva saṃvedyatvācca cetanāḥ /
saṃvedanaṃ na yad rūpaṃ na hi tat tasya vedanam // Pramāṇav_2.274 //
atatsvabhāvo 'nubhavo baiddhāṃstān sannavaiti cet /
muktvādhyakṣasmṛtākārāṃ saṃvitiṃ buddhiratra kā // Pramāṇav_2.275 //
tāṃstānarthānupādāya sukhaduḥkhādivedanam /
ekamāvirbhavad dṛṣṭaṃ na dṛṣṭaṃ tvanyadantarā // Pramāṇav_2.276 //
saṃsargādavibhāgaścedayogolakavah nivat /
bhedābhedavyavasthaivamucchinnā sarvavastuṣu // Pramāṇav_2.277 //
abhinnavedanasyaikyaṃ yannaivaṃ tad vibhedavat /
sidhyedasādhanatve 'sya na siddhaṃ bhedasādhanam // Pramāṇav_2.278 //
bhinnābhaḥ sitaduḥkhādirabhinno bhuddhivedane /
abhinnābhe vibhinne ced bhedābhedau kimāśrayau // Pramāṇav_2.279 //
tiraskṛtānāṃ paṭunāpyekadābhedadarśanāt /
pravāhe vittibhedānāṃ siddhā bhedavyavasthitiḥ // Pramāṇav_2.280 //
prāguktaṃ yogināṃ jñānaṃ teṣāṃ tad bhāvanāmayam /
vidhūtakalpanājālaṃ spaṣṭamevāvabhāsate // Pramāṇav_2.281 //
kāmaśokabhayonmādacaurasvapnādyupaplutāḥ /
abhūtānapi paśyanti purato 'vasthitāniva // Pramāṇav_2.282 //
na vikalpānubaddhasyāsti syuṭārthāvabhāsitā /
svapne 'pi smaryate smārta na ca tat tādṛgarthavat // Pramāṇav_2.283 //
aśubhā pṛthivīkṛtsnādyabhūtamapi varṇyate /
spaṣṭābhaṃ nirvikalpañca bhāvānābalanirmitam // Pramāṇav_2.284 //
tasmād bhūtamabhūtaṃ vā yad yadevātibhāvyate /
bhāvanāpariniṣpattau tat sfuṭākalpadhīphalam // Pramāṇav_2.285 //
tatra pramāṇaṃ saṃvādi yat prāṅ nirṇītavastuvat /
tad bhāvānājaṃ pratyakṣamiṣṭam śeṣā upaplavāḥ // Pramāṇav_2.286 //
śabdārthagrāhi yad yatra tajjñānaṃ tatra kalpanā /
svarūpaṃ ca na śabdārthastatrādhyakṣamato 'khilam // Pramāṇav_2.287 //
trividhaṃ kalpamājñānamāśrayopaplavodbhavam /
avikalpalamekaṃ ca pratyakṣābhaṃ caturvidham // Pramāṇav_2.288 //
anakṣajatvasiddhyarthamukte dve bhrāntidarśanāt /
siddhānumādivacanaṃ sādhanāyaiva pūrvayoḥ // Pramāṇav_2.289 //
saṃketasaṃśrayānyārthasamāropavikalpe /
na pratyakṣānuvṛttitvāt kadācid bhrāntikāraṇam // Pramāṇav_2.290 //
yathaiveyaṃ parokṣārthakalpanā smaraṇātmikā /
samayāpekṣīṇī nārtha pratyakṣamadhyavasyapi // Pramāṇav_2.291 //
tathānubhūtasmaraṇamantareṇa ghaṭādiṣu /
na pratyayo 'nuyaṃstacca pratyakṣāt parihīyate // Pramāṇav_2.292 //
apavādaścaturtho 'tra tenoktamupaghātajam /
kevalaṃ tatra timiramupaghātopalakṣaṇam // Pramāṇav_2.293 //
mānasaṃ tadapītyeke teṣāṃ grantho virudhyate /
nīladvicandrādidhiyāṃ heturakṣāṇyapītyayam 294 //
pāramparyeṇa hetuścedindriyajñānagocare /
vicāryamāṇe prastāvo mānasasyeha kīdṛśaḥ // Pramāṇav_2.295 //
ki vaindriyaṃ yadakṣāṇāṃ bhāvābhāvānurodhi cet /
tat tulyaṃ vikriyāvaccet saiveyaṃ kiṃ niṣidhyate // Pramāṇav_2.296 //
sarpādibhrāntivaccāsyāḥ syādakṣavikṛtāvapi /
nivṛttirna nivarteta nivṛtte 'pyakṣaviplave // Pramāṇav_2.297 //
kadācidanyasantāne tathaivārpyeta vācakaiḥ /
dṛṣṭasmṛtimapekṣeta na bhāseta parisfuṭam // Pramāṇav_2.298 //
suptasya jāgrato vāpi yaiva dhīḥ sphuṭabhāsinī /
sā nirvikalpobhayathāpyanyathaiva vikalpikā // Pramāṇav_2.299 //
tasmāt tasyāvikalpe 'pi prāmāṇyaṃ pratiṣidhyate /
visaṃvādāt tadartha ca pratyakṣābhaṃ dvidhoditam // Pramāṇav_2.300 //
kriyāsādhanamityeva sarva sarvasya karmaṇaḥ /
sādhanaṃ na hi tasya sādhanaṃ yā kriyā yataḥ // Pramāṇav_2.301 //
tatrānubhavamātreṇa jñānasya sadṛśātmanaḥ /
bhāvyaṃ tenātnamā yena pratikarma vibhajyate // Pramāṇav_2.302 //
anātmabhūto bhedo 'sya vidyamāno 'pi hetuṣu /
bhinne karmaṇyabhinnasya na bhedena niyāmakaḥ // Pramāṇav_2.303 //
tasmād yato 'syātmabhedādasyādhigatirityayam /
kriyāyāḥ karmaniyamaḥ siddhā sā tatprasādhanā // Pramāṇav_2.304 //
arthena ghaṭayatyenāṃ na hi muktvārtharūpatām /
anyaḥ svabhedājjñānasya bhedako 'pi kathañcana // Pramāṇav_2.305 //
tasmāt prameyādhigateḥ sādhanaṃ meyarūpatā /
sādhane 'nyatra tatkarmasambandho na prasiddhayati // Pramāṇav_2.306 //
sā ca tasyātmabhūtaiva tena nārthāntaraṃ phalam /
dadhānaṃ tacca tāmātmanyarthādhigamanātmanā // Pramāṇav_2.307 //
savyāpāramivābhāti vyāpāreṇa svakarmaṇi /
tadvaśāt tadavyavasthānādakārakamapi svayam // Pramāṇav_2.308 //
yathā phalasya hetūnāṃ sadṛśātmatayodbhavāt /
heturūpagraho loke 'kriyāvattve 'pi kathyate // Pramāṇav_2.309 //
ālocanākṣasambandhaviśeṣaṇadhiyāmataḥ /
neṣṭaṃ prāmāṇyameteṣāṃ vyavadhānāt kriyāṃ prati // Pramāṇav_2.310 //
sarveṣāmupayoge 'pi kārakāṇāṃ kriyāṃ prati /
yadantyaṃ bhedakaṃ tasyāstat sādhakatamaṃ matam // Pramāṇav_2.311 //
sarvasāmānyahetutvāsakṣāṇāmasti nedṛśam /
tadbhede 'pi hyatadrūpasyāsyedamiti tat kutaḥ // Pramāṇav_2.312 //
etena śeṣaṃ vyākhyātaṃ viśeṣaṇadhiyāṃ punaḥ /
atādrū pye na bhedo 'pi tadvadanyadhiyo 'pi vā // Pramāṇav_2.313 //
neṣṭo viṣayabhedo 'pi kriyāsādhanayordvayoḥ /
ekārthatve dvayaṃ vyartha na ca syāt kramabhāvitā // Pramāṇav_2.314 //
sādhyasādhanatābhāvaḥ sakṛdbhāve dhiyoṃ 'śayoḥ /
tadvyavasthāśrayatvena sādhyasādhanasaṃsthitiḥ // Pramāṇav_2.315 //
sarvātmanāpi sambaddhaṃ kaiścidevāvagamyate /
dharmeḥ sa niyamo na syāt sambandhasyāviśeṣataḥ // Pramāṇav_2.316 //
tadabhede 'pi bhedo 'yaṃ yasmāt tasya pramāṇatā /
saṃskārāccedatādrū pye na tasyāpyavyavasthiteḥ // Pramāṇav_2.317 //
kriyākaraṇayoraikyavirodha iti ced asat /
dharmabhedābhyupagamād vastvabhinnamitīṣyate // Pramāṇav_2.318 //
evamprakārā sarvaiva kriyākārakasaṃsthitiḥ /
bhāvasya bhinnānabhimateṣvapyāropeṇa vṛttitaḥ // Pramāṇav_2.319 //
kārthasaṃvid yadevedaṃ pratyekṣaṃ prativedanam /
tadarthavedanaṃ kena tādrū pyād vyabhicāri tat // Pramāṇav_2.320 //
atha so 'nubhavaḥ kvāsya tadevedaṃ vicāryate /
sarūpayanti tat kena sthūlābhāsaṃ ca te 'ṇavaḥ // Pramāṇav_2.321 //
tannārtharūpatā tasya satyāṃ sā vyabhicāriṇī /
tatsaṃvedanabhāvasya na samarthā prasādhane // Pramāṇav_2.322 //
tatsārūpyatadutpattī yadi saṃvedyalakṣaṇam /
saṃvedya syāt samānārtha vijñānaṃ samanantaram // Pramāṇav_2.323 //
idaṃ dṛṣṭaṃ śrutaṃ vedam iti yatrāvasāyadhīḥ /
na tasyānubhavaḥ saiva pratyāsattirvicāryate // Pramāṇav_2.324 //
dṛśyadarśanayoryena tasya tad darśanaṃ matam /
tayoḥ sambandhamāśritya draṣṭureṣa viniścayaḥ // Pramāṇav_2.325 //
ātmā sa tasyānubhavaḥ s ca nānyasya kasyacit /
pratyakṣaprativedyatvamapi tasya tadātmatā // Pramāṇav_2.326 //
nānyo 'nubhāvyastenāsti tasya nānubhavo 'paraḥ /
tasyāpi tulyacodyatvāt svayaṃ saiva prakāśate // Pramāṇav_2.327 //
nīlādirūpastasyāsau svabhāvo 'nubhavaśca saḥ /
nīlādyanubhavāt khyātaḥ svarūpānubhavo 'pi san // Pramāṇav_2.328 //
prakāśamānastādātmyāt svarūpasya prakāśakaḥ /
yathā prakāśo 'bhimatastathā dhīrātmavedinī // Pramāṇav_2.329 //
tasyāścārthāntare vedye durghaṭau vedyavedakau /
avedyavedakākārā yathā bhrāntairnirīkṣyate // Pramāṇav_2.330 //
vibhaktalakṣaṇagrāhyagrāhakākāraviplavā /
tathā kṛtavyavastheyaṃ keśādijñānabhedavat // Pramāṇav_2.331 //
yadā tadā na sañcodyagrāhyagrāhakalakṣaṇā /
tadānyasaṃvido 'bhāvāt svasaṃvit phalamiṣyate // Pramāṇav_2.332 //
yadi bahyo 'nubhūyeta ko doṣo naiva kaścana /
idameva kimuktaṃ syāt sa bāhyo 'rtho 'nubhūyate // Pramāṇav_2.333 //
yadi buddhistadākārā sāstyākāraviśeṣiṇī /
sā bāhyādanyato veti vicāramidamarhati // Pramāṇav_2.334 //
darśanopādhirahitasyāgrahāta tadgrahe grahāt /
darśanaṃ nīlanirbhāsaṃ nārtho bāhyo 'sti kevalam // Pramāṇav_2.335 //
kasyacit kiñcidevāntarvāsanāyāḥ prabodhakam /
tato dhiyāṃ viniyamo na bāhyārthavyapekṣayā // Pramāṇav_2.336 //
tasmād dvirūpamastyekaṃ yadevamanubhūyate /
smaryate cobhayākārasyāsya saṃvedanaṃ phalam // Pramāṇav_2.337 //
yadā nuṣpannatdbhāva iṣṭo 'niṣṭo 'pi vā paraḥ /
vijñaptiheturviṣayastasyāścānubhavastathā // Pramāṇav_2.338 //
yadā saviṣayaṃ jñānaṃ jñānāṃśe 'rthavyavasthiteḥ /
tadā ya ātmānubhavaḥ sa evārthaviniścayaḥ // Pramāṇav_2.339 //
yadīṣṭākāra ātmā syādanyathā vānubhūyate /
iṣṭo 'niṣṭo 'pi vā tena bhavatyarthaḥ praveditaḥ // Pramāṇav_2.340 //
vidyamāne 'pi bāhye 'rthe yathānubhavameva saḥ /
niścitātmā svarūpeṇa nānekātmatvadoṣataḥ // Pramāṇav_2.341 //
yadi bāhyaṃ na vidyeta ksya saṃvedanaṃ bhavet /
yadyagatyā svarūpasya bāhyasyaiva na kiṃ matam // Pramāṇav_2.342 //
abhyupāye 'pi bhedena na syādanubhavo dvayoḥ /
adṛṣṭāvaraṇāt syāt cenna nāmārthāvaśo gatiḥ // Pramāṇav_2.343 //
tamanekātmakaṃ bhāvamekātmatvena darśayat /
tadadṛṣṭaṃ kathaṃ nāma bhavedarthasya darśakam // Pramāṇav_2.344 //
iṣṭāniṣṭāvabhāsinyaḥ kalpanā nākṣadhīryadi /
aniṣṭādāvasandhānaṃ dṛṣṭaṃ tatrāpi cetasām // Pramāṇav_2.345 //
tasmāt prameye bāhye 'pi yuktaṃ svānubhavaḥ phalam /
yataḥ svabhāvo 'sya yathā tathaivārthaviniścayaḥ // Pramāṇav_2.346 //
tadarthābhāsataivāsya pramāṇaṃ na tu sannapi /
grāhakātmāparārthatvād bāhyeṣvartheṣapekṣate // Pramāṇav_2.347 //
yasmād yathā niviṣṭo 'sāvarthātmā pratyaye tathā /
niścīyate niviṣṭo 'sāvevamityātmasaṃvidaḥ // Pramāṇav_2.348 //
ityarthasaṃvit saiveṣṭā yato 'rthātmā na dṛśyate /
tasmād buddhiniveśyārthaḥ sādhanaṃ tasya sā kriyā // Pramāṇav_2.349 //
yathā niviśate so 'rtho yataḥ sā prathate tathā /
arthasthitestadātmatvāt svavidapyarthavinmatā // Pramāṇav_2.350 //
tasmād viṣayabhedo 'pi na svasaṃvedanaṃ phalam /
uktaṃ svabhāvacintāyāṃ tādātmyādarthasaṃvidaḥ // Pramāṇav_2.351 //
tathāvabhāsamānasya tādṛśo 'nyādṛśo 'pi vā /
jñānasya heturartho 'pītyarthasyeṣṭā prameyatā // Pramāṇav_2.352 //
yathākathañcit tasyārtharūpaṃ muktvāvabhāsinaḥ /
arthagrahaḥ katham satyaṃ na jāne 'hamapīdṛśam // Pramāṇav_2.353 //
avibhāgo 'pi buddh yātmaviparyāsitadarśanaiḥ /
grāhyagrāhakasaṃvittibhedavāniva lakṣyate // Pramāṇav_2.354 //
mantrādyu paplutākṣāṇāṃ yathā mṛcchakalādayaḥ /
anyathaivāvabhāsante tadrūparahitā api // Pramāṇav_2.355 //
tathaiva darśanāt teṣāmanupaplutacakṣuṣā /
dūre yathā vā maruṣu mahānalpo 'pi dṛśyate // Pramāṇav_2.356 //
yathānudarhsanaṃ ceyaṃ meyamānaphalasthitiḥ /
kriyate 'vidyamānāpi grāhyagrāhakasaṃvidām // Pramāṇav_2.357 //
anyathaikasya bhāvasya nānārūpāvabhāsinaḥ /
satyaṃ kathaṃ syurākārāstadekatvasya hānitaḥ // Pramāṇav_2.358 //
anyasyānyatvahāneśca nābhedo rūpadarśanāt /
rūpābhedaṃ ca paśyanto dhīrabhedaṃ vyavasyati // Pramāṇav_2.359 //
bhāvā yena nirūpyante tadrūpaṃ nāsti tattvataḥ /
yasmādekamanekaṃ ca rūpaṃ teṣāṃ na vidyate // Pramāṇav_2.360 //
sādharmyadarśanālloke bhrāntirnāmopajāyate /
atadātmani tādātmyavyavasāyena neha tat // Pramāṇav_2.361 //
adarśanājjagatyasminnekasyāpi tadātmanaḥ /
astīyamapi yā tvantarupaplavasamudbhavā // Pramāṇav_2.362 //
doṣodbhavā prakṛtyā sā vitathapratibhāsinī /
anapekṣitasādharmyadṛgādistaimirādivat // Pramāṇav_2.363 //
tatra buddheḥ paricchedo grāhakākārasammataḥ /
tādātmyādātmavit tasya sa tasya sādhanaṃ tataḥ // Pramāṇav_2.364 //
tatrātmaviṣaye māne yathārāgādi vedanam /
iyaṃ sarvatra saṃyojyā mānameyaphalasthitiḥ // Pramāṇav_2.365 //
tatrāpyanubhavātmatvāt te yogyā svātmasaṃvidi /
iti sā yogyatā mānamātmā meyaḥ phalaṃ svavit // Pramāṇav_2.366 //
grāhakākārasaṃkhyātā paricchedātmatātmani /
sā yogyateti ca proktaṃ pramāṇaṃ svātmavedanam // Pramāṇav_2.367 //
sarvameva hi vijñānaṃ viṣayebhyaḥ samudbhavad /
tadanyāsyāpi hetutve kathañcid viṣayākṛti // Pramāṇav_2.368 //
yathaivāhārakālāderhetutve 'patyajanmani /
pitrostadekasyākāraṃ dhatte nānyasya kasyacit // Pramāṇav_2.369 //
taddhetutvena tulye 'pi tadanyairviṣaye matam /
viṣayatvaṃ tadaṃśena tadabhāve na tad bhavet // Pramāṇav_2.370 //
anarthākāraśaṅkā syādapyarthavati cetasi /
atītārthagrahe siddhe dvirūpatvātmavedane // Pramāṇav_2.371 //
nīlādyābhāsabheditvānnartho jātirādvatī /
sā cānityā na jātiḥ syānnityā cā janikā katham // Pramāṇav_2.372 //
nāmādikaṃ niṣiddhaṃ prāṅ nāyamarthavatāṃ kramaḥ /
icchamātrānurodhitvādarthaśaktirna sidhyati // Pramāṇav_2.373 //
smṛtiścedṛgvidhaṃ jñānaṃ tasyāścānubhavād bhavaḥ /
sa cārthākārarahitaḥ sedānīṃ tadvatī katham // Pramāṇav_2.374 //
nārthād bhāvastadābhāvāt syāttathānubhave 'pi saḥ /
ākāraḥ sa ca nārthasya spaṣṭakāravivekataḥ // Pramāṇav_2.375 //
vyatiriktaṃ tadākāraṃ pratīyādaparastadā /
nityamātmani sambandhe pratīyāt kathitaṃ ca na // Pramāṇav_2.376 //
ekaikenābhisambandhe pratisandhirna yujyate /
ekārthābhiniveśātmā pravaktṛśrotṛcetasoḥ // Pramāṇav_2.377 //
tadekavyavahāraścet sādṛśyādatadābhayoḥ /
bhinnātmārtha kathaṃ grāhyastadā syāddhīranarthikā // Pramāṇav_2.378 //
taccānubhavavijñānenobhayāṃśāvalambinā /
ekākāraviśeṣeṇa tajjñānenānubadhyate // Pramāṇav_2.379 //
anyathā hyatathārūpaṃ kathaṃ jñāne 'dhirohati /
ekākārottaraṃ jñānaṃ tathā h yuktaramuktaram // Pramāṇav_2.380 //
tasyārtharūpeṇākārāvātmākāraśca kaścana /
dvitīyasya tṛtīyena jñānena hi vivicyate // Pramāṇav_2.381 //
arthakāryatayā jñānasmṛtāvarthasmṛteryadi /
bhrāntyā saṅkalanaṃ jyotirmanaskāre ca sā bhavet // Pramāṇav_2.382 //
sarveṣāmapi kāryāṇāṃ kāraṇaiḥ syāt tathā grahaḥ /
kulālādivivekena na smaryeta ghaṭastataḥ // Pramāṇav_2.383 //
yasmādatiśayāj jñānamarthasaṃsargabhājanam /
sārūpyāttat kimanyat syād dṛṣṭeśca yamalādiṣu // Pramāṇav_2.384 //
ādyānubhayarūpatve hye karūpe vyavasthitam /
dvitīyaṃ vyatiricyet na parāmarśacetasā // Pramāṇav_2.385 //
arthasaṃkalanāśleṣā ṃdhīrdvitīyāvalambate /
nīlādirūpeṇa dhiyaṃ bhāsamānāṃ purastataḥ // Pramāṇav_2.386 //
anyathā yādyamevaikaṃ saṃyojyetārthasambhavāt /
jñānaṃ nadṛṣṭasambandhaṃ pūrvārthenottarottaram // Pramāṇav_2.387 //
sakṛt saṃvedyamānasya niyamena dhiyā saha /
viṣayasya tato 'nyatvaṃ kenākāreṇa sidhyati // Pramāṇav_2.388 //
bhedaśca bhrāntavijñānairdṛ śyetendāvivādvaye /
saṃvittiniyamo nāsti bhinnayornīlapītayoḥ // Pramāṇav_2.389 //
nārthāsaṃvedanaḥ kaścidanartha vāpi vedanam /
dṛṣṭaṃ saṃvedyamānaṃ tat tayornāsti vivekitā // Pramāṇav_2.390 //
tasmādarthasya durvāraṃ jñānakālāvabhāsinaḥ /
jñānadavyatirekitvam hetubhedānumā bhavet // Pramāṇav_2.391 //
abhāvādkṣabuddhīnāṃ satsvapyanyeṣu hetuṣu /
niyamaṃ yadi na bru yāt pratyayāt samanantarāt // Pramāṇav_2.392 //
bījādaṅkurajanmāgnerdhūmāt siddhiritīdṛśī /
bahyārthāśrayiṇī yapi kārakajñāpakasthitiḥ // Pramāṇav_2.393 //
sāpi tadru panirbhāsā tathā niyatasaṅgamāḥ /
buddhīrāśritya kalpyeta yadi kiṃ vā virudhyate // Pramāṇav_2.394 //
anagnijanyo dhūmaḥ syāt tatkāryāt kāraṇe gatiḥ /
na syāt kāraṇatāyāṃ vā kuta ekāntato gatiḥ // Pramāṇav_2.395 //
tatrāpi dhūmābhāsā dhīḥ prabodhapaṭuvāsanām /
gamayedagninirbhāsāṃ dhiyameva na pāvakam // Pramāṇav_2.396 //
tadyogyavāsanāgarbha eva dhūmāvabhāsinīm /
vyanakti cittasantāni dhiyaṃ dhūmo 'nitastataḥ // Pramāṇav_2.397 //
astyeṣa viduṣāṃ vādo bāhyāṃ tvāśritya varṇyate /
dvairūpyaṃ sahasaṃvittiniyamāt tacca sidhyati // Pramāṇav_2.398 //
jñānamindriyabhedena paṭumandāvilādikām /
pratibhāsabhidāmarthe bibhradekatra dṛśyate // Pramāṇav_2.399 //
arthasyābhinnarūpatvādekarūpaṃ bhavenmanaḥ /
sarvai tadarthamarthāccet tasya nāsti tadābhatā // Pramāṇav_2.400 //
arthāśrayeṇodbhavatastadrūpamanukurvataḥ /
tasya kenacidaṃśena parato 'pi bhidā bhavet // Pramāṇav_2.401 //
tathā hyāśritya pitaraṃ tadrūpo 'pi sutaḥ pituḥ /
bhedaṃ kenacidaṃśena kutaścidavalambate // Pramāṇav_2.402 //
mayūracandrakākāraṃ nīlalohitabhāsvaram /
sampaśyanti pradīpādermaṇḍalaṃ mandacakṣuṣaḥ // Pramāṇav_2.403 //
tasya tadbāhyārūpatve kā prasannekṣaṇe 'kṣamā /
bhūtaṃ paśyaṃśca taddarśī kathaṃ copahatendriyaḥ // Pramāṇav_2.404 //
śodhitaṃ timireṇāsya vyaktaṃ cakṣuratīndriyam /
paśyato 'nyākṣadṛśye 'rthe tadavyaktaṃ kathaṃ punaḥ // Pramāṇav_2.405 //
ālokākṣamanaskārādanyasyaikasya gamyate /
śaktirhetustato nānyo 'hetuśca viṣayaḥ katham // Pramāṇav_2.406 //
sa eva yadi dhīhetuḥ ki pradīpamapekṣate /
dīpamātreṇa dhībhāvādubhayaṃ nāpi kāraṇam // Pramāṇav_2.407 //
dūrāsannādibhedena vyaktāvyaktaṃ na yujyate /
tat syādālokabhedāccet taptidhānāpidhānayoḥ // Pramāṇav_2.408 //
tulyā dṛṣṭiradṛṣṭirvā sūkṣmoṃ 'śastasya kaścan /
ālokana na mandena dṛśyate 'to bhidā yadi // Pramāṇav_2.409 //
ekatve 'rthasya bāhyasya dṛśyādṛśyabhidā kutaḥ /
anekatve 'ṇuśo bhinne dṛśyādṛśyābhidā kutaḥ // Pramāṇav_2.410 //
māndyapāṭavabhedena bhāso buddhabhidā yadi /
bhinne 'nyasminnabhinnasya kuto bhedena bhāsanam // Pramāṇav_2.411 //
mandaṃ tadapi tejaḥ kimāvṛteriha sā na kim /
tanutvaṃ tejaso 'pyetadastyanyatrāpyatānavam // Pramāṇav_2.412 //
atyāsanne ca suvyaktaṃ tejastat syādtisfuṭam /
tatrāpyadṛṣṭamāśritya bhaved rūpāntaraṃ yadi // Pramāṇav_2.413 //
anyonyāvaraṇāt teṣāṃ syāt tejovihatistataḥ /
tatraikameva dṛśyet tasyānāvaraṇe sakṛt // Pramāṇav_2.414 //
paśyet sfuṭāsfuṭaṃ rūpameko 'dṛṣṭena vāraṇe /
arthānarthau na yena stastadadṛṣṭaṃ karoti kim // Pramāṇav_2.415 //
tasmāt saṃvid yathāhetu jāyamānārthasaṃśrayāt /
pratibhāsabhidāṃ dhatte śeṣāḥ kumatidurnayāḥ // Pramāṇav_2.416 //
jñānaśabdapradīpānāṃ pratyakṣasyetarasya vā /
janakatvena pūrveṣāṃ kṣaṇikānāṃ vināśataḥ // Pramāṇav_2.417 //
vyaktiḥ kuto 'satā jñānādanyasyānupakāriṇaḥ /
vyaktau vyajyeta sarvo 'rthastaddhetorniyamo yadi // Pramāṇav_2.418 //
naṣāpi kalpanā jñāne jñānaṃ tvarthāvabhāsataḥ /
taṃ vyanaktīti kathyeta tadabhāve 'pi tatkṛtam // Pramāṇav_2.419 //
nākārayati cānyo 'rtho 'nupakārāt sahoditaḥ /
vyakto 'nākārayan jñānaṃ svākāreṇa kathaṃ bhavet // Pramāṇav_2.420 //
vajropalādirapyarthaḥ sthiraḥ so 'nyānapekṣaṇāt /
sakṛt sarvasya janayejjñānāni jagataḥ samam // Pramāṇav_2.421 //
kramād bhavanti tānyasya sahakāryu pakāryataḥ /
āhuḥ pratikṣaṇaṃ bhedaṃ sa doṣo 'trāpi pūrvavat // Pramāṇav_2.422 //
saṃvedanasya tādātmye na vivādo 'sti kasyacit /
tasyārtharūpatāsiddhā sāpi sidhyati saṃsmṛteḥ // Pramāṇav_2.423 //
bhedenānanubhūte 'sminnavibhakte svagocaraiḥ /
evametanna khalvevamiti sā syānna bhedinī // Pramāṇav_2.424 //
na cānubhavamātreṇa kaścid bhedo vivecakaḥ /
vivekinī na cāspaṣṭabhede dhīryamalādivat // Pramāṇav_2.425 //
dvairūpyasādhanenāpi prāyaḥ siddhaṃ svavedanam /
svarūpabhūtābhāsasya tadā saṃvedanekṣaṇāt // Pramāṇav_2.426 //
dhiyātadrū payā jñāne niruddhe 'nubhavaḥ katham /
svaṃ ca rūpaṃ na sā vettītyutsanno 'nubhavo 'khilaḥ // Pramāṇav_2.427 //
bahirmu khaṃ ca tajjñānaṃ bhātyarthapratibhāsavat /
buddheśca grāhikā vittirnityamantarmukhātmani // Pramāṇav_2.428 //
yo yasya viṣayābhāsastaṃ vetti na tadipyapi /
prāptaṃ saṃvedanaṃ sarvasadṛśānāṃ parasparam /
buddhiḥ sarūpā tadviccet nedānīṃ vit sarūpikā // Pramāṇav_2.430 //
svayaṃ so 'nubhavastasyā na sa sārūpyakāraṇaḥ /
kriyākarmavyavasthāyāstalloke syānnibandhanam // Pramāṇav_2.431 //
svabhāvabhūtatadru pasaṃvidāropaviplavāt /
nīladeranubhūtākhyā nānubhūteḥ parātmanaḥ // Pramāṇav_2.432 //
dhiyo nīlādirūpatve bādyo 'rthaḥ kimpramāṇakaḥ /
dhiyo 'nīlādirūpatve sa tasyānubhavaḥ katham // Pramāṇav_2.433 //
yadā saṃvedanātmatvaṃ na sārūpyanibandhanam /
siddhaṃ tat svat evāsya kimarthenopanīyate // Pramāṇav_2.434 //
na ca sarvātmanā sāmyamajñānatvaprasaṅgataḥ /
na ca kenacidaṃśena sarva sarvasya vedanam // Pramāṇav_2.435 //
yathā nīlādirūpatvānnīlādyanubhavo mataḥ /
tathānubhavarūpatvāt tasyāpyanubhavo bhavet // Pramāṇav_2.436 //
nānubhūto 'nubhava ityarthavaddhi viniścayaḥ /
tasmādadoṣa iti cet nārthe 'pyastyeṣa sarvadā // Pramāṇav_2.437 //
kasmād vānubhave nāsti sati sattānibandhane /
api cedaṃ yadābhāti dṛśyamāne sitādike // Pramāṇav_2.438 //
puṃ saḥ sitādyabhivyaktirūpaṃ saṃvedanaṃ sfuṭam /
tat ki sitādyabhivayakteḥ pararūpamathātmanaḥ // Pramāṇav_2.439 //
pararūpe 'prakāśāyāṃ vyaktau vyaktaṃ kathaṃ sitam /
jñānaṃ vyaktirna sā vyaktetyavyaktamakhilaṃ jagat // Pramāṇav_2.440 //
vyaktervyaktyantaravyaktāvapi doṣaprasaṅgataḥ /
dṛṣṭyā vājñātasambandhaṃ viśinaṣṭi tayā katham // Pramāṇav_2.441 //
yasmād dvayorekagatau na dvitīyasya darśanam /
dvayoḥ saṃsṛṣṭayordṛṣṭau syād dṛṣṭamiti niścayaḥ // Pramāṇav_2.442 //
sarūpaṃ darśanaṃ yasya dṛśyate 'nyena cetasā /
dṛṣṭākhyā tatra cet siddhaṃ sārūpyesya svavedanam // Pramāṇav_2.443 //
athātmarūpaṃ no vetti pararūpasya vit katham /
sārūpyād vedanākhyā ca prāgeva prativarṇitā // Pramāṇav_2.444 //
dṛṣṭayoreva sārūpyagraho 'rtha ca na dṛṣṭavān /
prāk kathaṃ darśanenāsya sārūpyaṃ so 'dhyavasyati // Pramāṇav_2.445 //
sārūpyamapi necched yastasya nobhayadarśanam /
tadārtho jñānamiti ca jñāte ceti gatā kathā // Pramāṇav_2.446 //
atha svarūpam sā tarhi svayameva prakāśate /
yat tasyāmaprakāśāyāmarthaḥ syādaprakāśitaḥ // Pramāṇav_2.447 //
etenānātmavitpakṣe sarvārthādarśanena ye /
apratyakṣāṃ dhiyaṃ prāhuste 'pi nirvarṇitottarāḥ // Pramāṇav_2.448 //
āśrayālambanābhyāsabhedād bhinnapravṛttayaḥ /
sukhaduḥkhābhilāṣādibhedā buddhaya eva tāḥ // Pramāṇav_2.449 //
pratyakṣāḥ tadviviktaṃ ca nānyat kiñcidvibhāvyate /
yattajjñānaṃ paro 'pyetān bhuñjītānyena vid yadi // Pramāṇav_2.450 //
tajjā tatpratibhāsā va yadi dhīrvetti nāparā /
ālambamānasyānyasyāpyastyavaśyamidaṃ dvayaṃ // Pramāṇav_2.451 //
atha notpadyate tasmānna ca tatpratibhāsinī /
sā dhīrnirviṣayā prāptā sāmānyaṃ ca tadagrahe // Pramāṇav_2.452 //
na gṛhyat iti proktam na ca tadvastu kiñcana /
tasmādarthāvabhāso 'sau nānyastasyā dhiyastataḥ // Pramāṇav_2.453 //
siddhe pratyakṣabhāvātmavidau gṛhṇāti tān punaḥ /
nādhyakṣamiti cedeṣa kuto bhedaḥ samārthayoḥ // Pramāṇav_2.454 //
adṛṣṭaikārthayogādeḥ saṃvido niyamo yadi /
sarvathānyo na gṛhṇīyāt saṃvidbhedo 'pyapoditaḥ // Pramāṇav_2.455 //
yeṣāṃ ca yogino 'nyasya pratyakṣeṇa sukhādikam /
vidanti tulyānubhavāstadvat te 'pi syurāturāḥ // Pramāṇav_2.456 //
viṣayemdriyasampātābhāvāt teṣāṃ tadudbhavam /
nodeti duḥkhamiti cet na vai duḥkhasamudbhavaḥ // Pramāṇav_2.457 //
duḥkhasya vedanaṃ kintu duḥkhajñānasamudbhavaḥ /
na hi duḥkhādyasaṃvedyaṃ pīḍānugrahakāraṇam // Pramāṇav_2.458 //
bhāsamānaṃ svarūpeṇa pīḍā duḥkhaṃ svayaṃ yadā /
na tadālambanaṃ jñānaṃ na tadaivaṃ prayujyate // Pramāṇav_2.459 //
bhinne jñānasya sarvasya tenālambanavedane /
arthasārūpyamālamba ātmā vittiḥ svayaṃ sfuṭā // Pramāṇav_2.460 //
api cādhyakṣatābhāve dhiyaḥ syālliṅgato gatiḥ /
taccākṣamartho dhīḥ pūrvo manaskāro 'pi vā bhavet // Pramāṇav_2.461 //
kāryakāraṇasāmagr yāmasyāṃ sambandhi nāparam /
sāmarthyādarśanāt tatra nendriyaṃ vyabhicārataḥ // Pramāṇav_2.462 //
tathārtho dhīmanaskārau jñānaṃ tau ca na sidhyataḥ /
nāprasiddhasya liṅgatvaṃ vyaktirarthasya cinmatā // Pramāṇav_2.463 //
liṅgaṃ saiva nanu jñānaṃ vyakto 'rtho 'nena varṇitaḥ /
vyaktāvananubhūtāyāṃ tadvyaktatvāviniścayāt // Pramāṇav_2.464 //
athārthasyaiva kaścit sa viśeṣo vyaktiriṣyate /
nānutpādavyayavato viśeṣo 'rthasya kaścana // Pramāṇav_2.465 //
tadiṣṭau vā pratijñānaṃ kṣaṇabhaṅgaḥ prasajyate /
sa ca jñāto 'tha vājñāto bhavejjñātasya liṅgatā // Pramāṇav_2.466 //
yadi jñāne 'paricchinne jñāto 'sāviti tat kutaḥ /
jñātatvenāparicchinnamapi tad gamakaṃ katham // Pramāṇav_2.467 //
adṛṣṭadṛṣṭayo 'nyena draṣṭrā dṛṣṭā na hi kvacit /
viśeṣaḥ so 'nyadṛṣṭāvapyastīti syāt svadhīgatiḥ // Pramāṇav_2.468 //
tasmādanumitirbuddheḥ svadharmanirapekṣiṇaḥ /
kevalānnārthadharmāt kaḥ svadharmaḥ svadhiyo 'paraḥ // Pramāṇav_2.469 //
pratyakṣādhigato hetuḥ tulyāraṇajanmanaḥ /
tasya bhedaḥ kuto buddhe rvyabhicāryanyajaśca saḥ // Pramāṇav_2.470 //
rūpādīn pañca viṣayānindriyāṇyupalambhanam /
muktvā na kāryamaparaṃ tasyāḥ samupalabhyate // Pramāṇav_2.471 //
tatrātyakṣaṃ dvayaṃ pañcasvartheṣveko 'pi nekṣyate /
rūpadarśanato jāto yo 'nyathā vyastasambhavaḥ // Pramāṇav_2.472 //
yadevamapratītaṃ talliṅgamityatilaukikam /
vidyamāne 'pi liṅge tāṃ tena sārdhamapaśyataḥ // Pramāṇav_2.473 //
kathaṃ pratītirliṅgaṃ hi nādṛṣṭasya prakāśakam /
tata evāsya liṅgāt prāk prasiddherupavarṇane // Pramāṇav_2.474 //
dṛṣṭāntāntarasādhyatvaṃ tasyāpītyanavasthitiḥ /
ityarthasya dhiyaḥ siddhiḥ nārthāt tasyāḥ kathañcana // Pramāṇav_2.475 //
tadaprasiddhāvarthasya svayamevāprasiddhitaḥ /
pratyakṣāṃ ca dhiyaṃ dṛṣṭvā tasyāśceṣṭābhidhādikam // Pramāṇav_2.476 //
paracittānumānaṃ ca na syādātmanyadarśanāt /
sambandhasy manobuddhavarthaliṅgāprasiddhitaḥ // Pramāṇav_2.477 //
prakāśitā kathaṃ vā syāt buddhirbuddh yantareṇa vaḥ /
aprakāśātmanoḥ sāmyād vyaṅgyavyañjakatā kutaḥ // Pramāṇav_2.478 //
viṣayasya kathaṃ vyaktiḥ prakāśe rūpasaṃkramāt /
sa ca prakāśastadrūpaḥ svayameva prakāśate // Pramāṇav_2.479 //
tathābhyupagame buddherbuddhau buddhiḥ svavedikā /
siddhānyathā tulyadharmā viṣayo 'pi dhiyā saha // Pramāṇav_2.480 //
iti prakāśarūpā naḥ svayaṃ dhīḥ samprakāśate /
anyo 'syāṃ rūpasaṃkrāntyā prakāśaḥ san prakāśate // Pramāṇav_2.481 //
sādṛśye 'pi hi dhīranyā prakāśyā na tayā matā /
svayaṃ prakāśamānārthastadrū peṇa prakāśate // Pramāṇav_2.482 //
yathā pradīpayordīpaghaṭayośca tadāśrayaḥ /
vyaṅ gyavyañjakabhedena vyavahāraḥ pratanyate // Pramāṇav_2.483 //
viṣayendriyamātreṇa na dṛṣṭamiti niścayaḥ /
tasmād yato 'yaṃ tasyāpi vācyamanyasya daśanam // Pramāṇav_2.484 //
smṛterapyātmavit siddhā jñānasyānyena vedane /
dīrghādigrahaṇaṃ na syād bahumātrānavasthiteḥ // Pramāṇav_2.485 //
avasthitāvakramāyāṃ sakṛdābhāsanānmatau /
varṇaḥ syādkramo 'dīrghaḥ kramavānakramāṃ katham // Pramāṇav_2.486 //
upakuryādasaṃśliṣyan varṇabhāgaḥ parasparam /
āntyaṃ pūrvasthitādūrdhva vardhamāno dhvanirbhavet // Pramāṇav_2.487 //
akrameṇa grahādante kramavaddhīśca no bhavet /
dhiyaḥ svayaṃ ca na sthānaṃ tadūrdhvaviṣayāsthiteḥ // Pramāṇav_2.488 //
sthāne svayaṃ na naśyet sā paścādapyaviśeṣataḥ /
doṣo 'yaṃ sakṛdutpannākramavarṇasthitāvapi // Pramāṇav_2.489 //
sakṛdyatnodbhavād vyarthaḥ syād yatnaścottarottaraḥ /
vyaktāvapyeṣa varṇānāṃ doṣaḥ samanuṣajyate // Pramāṇav_2.490 //
anekayā tadgrahaṇe yāntyā dhīḥ sānubhūyate /
na dīrghagrāhikā sā ca tanna syād dīrghadhīsmṛtiḥ // Pramāṇav_2.491 //
pṛthak pṛthak ca buddhīnāṃ saṃvittau taddhvaniśruteḥ /
avicchinnābhatā na syād ghaṭanaṃ ca nirākṛtam // Pramāṇav_2.492 //
vicchinnaṃ śṛṇvato 'pyasya yadyavicchinnavibhramaḥ /
hrasvadvayoccāraṇe 'pi syādavicchinnavibhramaḥ // Pramāṇav_2.493 //
vicchinne darśane cākṣādavicchinnādhiropaṇam /
nākṣāt sarvākṣabuddhīnāṃ vitathatvaprasaṅgataḥ // Pramāṇav_2.494 //
sarvāntyo 'pi hi varṇātmā nimeṣatulitasthitiḥ /
sa ca kramādanekāṇusambandhena nitiṣṭhati // Pramāṇav_2.495 //
ekāṇvatyayakālaśca kālo 'lpīyān kṣaṇo mataḥ /
buddhiśca kṣaṇikā tasmāt kramād varṇān prapadyate // Pramāṇav_2.496 //
iti varṇe 'pi rupādāvavicchinnāvabhāsinī /
vicchinnāpyanyathā buddhiḥ sarvā syād vitathārthikā // Pramāṇav_2.497 //
ghaṭanaṃ yacca bhāvānāmanyatrendriyavibhramāt /
bhedālakṣaṇavibhrāntaṃ smaraṇaṃ tad vikalpakam // Pramāṇav_2.498 //
tasya spaṣṭāvabhāsitvaṃ jalpasaṃsargiṇaḥ kutaḥ /
nākṣagrāhye 'sti śabdānāṃ yojaneti vivecitam // Pramāṇav_2.499 //
vicchinnaṃ paśyato 'pyakṣairghaṭayed yadi kalpanā /
arthasya tatsaṃvitteśca satataṃ bhāsamānayoḥ // Pramāṇav_2.500 //
bādhake sati sannyāye vicchinna iti tat kutaḥ /
buddhīnāṃ śaktiniyamāditi cet sa kuto bhataḥ // Pramāṇav_2.501 //
yugapad buddhyadṛṣṭeścet tadevedaṃ vicāryate /
tāsāṃ samānajātīye sāmarthyaniyamo bhavet // Pramāṇav_2.502 //
tathā hi samyaglakṣyante vikalpāḥ kramabhāvinaḥ /
etena yaḥ samakṣe 'rthe pratyabhiġyānakalpanām // Pramāṇav_2.503 //
spaṣṭāvabhāsāṃ pratyakṣāṃ kalpayet so 'pi vāritaḥ /
keśagolakadīpādāvapi spaṣṭāvabhāsanāt // Pramāṇav_2.504 //
pratītabhede 'pyadhyakṣā dhīḥ kathaṃ tādṛśī bhavet /
tasmānna pratyabhijñānād varṇādyekatvaniścayaḥ // Pramāṇav_2.505 //
pūrvānubhūtasmaraṇāt taddharmāropaṇād vinā /
sa evāyamiti jñānaṃ nāsti tacchakṣaje kutaḥ // Pramāṇav_2.506 //
na cārthajñānasaṃvittyoryugapat sambhavo yataḥ /
lakṣyete pratibhāso dau nārthārthajñānayoḥ pṛthak // Pramāṇav_2.507 //
na hyarthābhāsi ca jñānamartho bāhyaśca kevalaḥ /
ekākāramatigrāhye bhedabhāvaprasaṅgataḥ // Pramāṇav_2.508 //
sūpalakṣeṇa bhedena yau saṃvittau na lakṣitau /
arthārthapratyayo paścāt smaryete tau pṛthak katham // Pramāṇav_2.509 //
krameṇānubhavotpāde 'pyarthārthamanasorayam /
pratibhāsasya nānātvacodyadoṣo duruddharaḥ // Pramāṇav_2.510 //
arthasaṃvedanaṃ tāvat tato 'rthābhāsavedanam /
na hi saṃvedanaṃ śuddhaṃ bhavedarthasya vedanam // Pramāṇav_2.511 //
tathā hi nīlādyākāra eka ekaṃ ca vedanam /
lakṣyate na tu nīlābhe vedane vedanaṃ param // Pramāṇav_2.512 //
jñānāntareṇānubhavo bhavet tatrāpi hi smṛtiḥ /
dṛṣṭā tadvedanaṃ kena tasyāpyanyena ced imām // Pramāṇav_2.513 //
mālāṃ jñānavidāṃ ko 'yaṃ janayatyanubandhinīm /
pūrvā dhīḥ saiva cenna syāt sañcāro viṣayāntare // Pramāṇav_2.514 //
tāṃ grāhyalakṣaṇaprāptāmāsannāṃ janikāṃ dhiyam /
agṛhītvottaraṃ jñānaṃ gṛhṇīyādaparaṃ katham // Pramāṇav_2.515 //
ātmani jñānajanane svabhāve niyatāṃ ca tām /
ko nāmānyo vibadhnīyād bahiraṃge 'ntaraṅgikām // Pramāṇav_2.516 //
bāhyāḥ sannihito 'pyarthastāṃ vibadhnan hi na prabhuḥ /
dhiyaṃ nānubhavet kaścidanyathārthasya sannidhau // Pramāṇav_2.517 //
na cāsannihitārthāsti daśā kācidato dhiyaḥ /
utkhātamūlā smṛtirapyutsannetyujjvalaṃ matam // Pramāṇav_2.518 //
atītādivikalpānāṃ yeṣāṃ nārthasya sannidhiḥ /
sañcārakaraṇābhāvād utsīdedathacintanam // Pramāṇav_2.519 //
ātmavijñānajanane śaktisaṃkṣayataḥ śanaiḥ /
viṣayāntarasañcāro yadi saivārthadhīḥ kutaḥ // Pramāṇav_2.520 //
śaktikṣaye pūrvādhiyo na hi dhīḥ prāgdhiyā vinā /
anyārthāsaktiviguṇe jñāne jñānodayāgateḥ // Pramāṇav_2.521 //
sakṛdvijātīyajātāvapyekena paṭīyasā /
cittenāhitavaiguṇyādālāyānnānyasambhavaḥ // Pramāṇav_2.522 //
nāpekṣetānyathā sāmyaṃ manovṛttermano 'ntaram /
manojñānakramotpattirapyapekṣā prasādhanī // Pramāṇav_2.523 //
ekatvānmanaso 'nyammin saktasyānyāgateryadi /
jñānāntarasyānudayo na kadācit sahodayāt // Pramāṇav_2.524 //
samavṛttau ca tulyatvāt sarvadānyāgatirbhavet /
janma vātmamanoyogamātrajānāṃ sakṛd bhavet // Pramāṇav_2.525 //
ekaiva cet kriyaikaḥ syāt kiṃ dīpo 'nekadarśanaḥ /
krameṇāpi na śaktaṃ syāt paścādapyaviśeṣataḥ // Pramāṇav_2.526 //
anena dehapuruṣābuktau saṃskārato yadi /
niyamaḥ sa kutaḥ paścāt buddheścedastu sammatam // Pramāṇav_2.527 //
na grāhyatānyā jananājjananaṃ grāhyalakṣaṇam /
agrāhyaṃ na hi tejo 'sti na ca saukṣamyādyanaṃśake // Pramāṇav_2.528 //
grāhyatāśaktihāniī syāt nānyasya jananātmanaḥ /
grāhyātāyā na khalvanyajjananaṃ grāhyalakṣaṇe // Pramāṇav_2.529 //
sākṣānna hyanyathā buddhe rūpādirūpakārakaḥ /
grāhyātālakṣanādanyastabhāvaniyamo 'sya kaḥ // Pramāṇav_2.530 //
buddherapi tadastīti sāpi sattve vyavsthitā /
grāhyupādānasaṃvittī cetaso grāhyalakṣaṇam // Pramāṇav_2.531 //
rūpādeścetasaścaivamviśuddhadhiyaṃ prati /
grāhyalakṣaṇacinteyamacintyā yogināṃ gatiḥ // Pramāṇav_2.532 //
tatra sūkṣmādibhāvena grāhyamagrāhyatāṃ vrajet /
rūpādi buddheḥ kiṃ jātaṃ paścād yat prāṅ na vidyate // Pramāṇav_2.533 //
sati svadhīgrahe tasmād yaivānantarahetutā /
cetaso grāhyatā saiva tato nārthāntare gatiḥ // Pramāṇav_2.534 //
nānekaśaktyabhāve 'pi bhāvo nānekakāryakṛt /
prakṛtyaiveti gaditam nānekasmānna ced bhavet // Pramāṇav_2.535 //
na kiñcidekasmāt sāmagrayāḥ sarvasambhavaḥ /
ekaṃ syādapi sāmagryorityuktaṃ tadanekakṛt // Pramāṇav_2.536 //
artha pūrvañca vijñānaṃ gṛhṇīyad yadi dhīḥ parā /
abhilāpadvayaṃ nityaṃ syād dṛṣṭakramamakramam // Pramāṇav_2.537 //
pūrvāparārthabhāsitvāccintādāvekacetasi /
dvirdvirekaṃ ca bhāseta bhāsanādātmataddhiyoḥ // Pramāṇav_2.538 //
viṣayāntarasañcāre yadyantyaṃ nānubhūyate /
parānubhūtavat sarvānanubhūtiḥ prasajyate // Pramāṇav_2.539 //
ātmānubhūta pratyakṣaṃ nānubhūtaṃ parairyadi /
ātmānubhūtiḥ sā siddhā kuto yenaivamucyate // Pramāṇav_2.540 //
vyaktihetvaprasiddhiḥ syāt na vyaktervyaktamicchataḥ /
vyaktyasiddhavapi vyaktaṃ yadi vyaktamidaṃ jagat // Pramāṇav_2.541 //
tṛtīyaḥ svārthānumānaparicchedaḥ svopajñavṛttisahitaḥ
pakṣadharmastadaṃśena vyāpto hetustridhaiva saḥ /
avinābhāvaniyamāddhetvābhāsāstato 'pare // Pramāṇav_3.1 //
kārya svabhāvairyāvadbhiravinābhāvi kāraṇe /
hetuḥ svabhāve bhāvo 'pi bhāvamātrānurodhini // Pramāṇav_3.2 //
apravṛttiḥ pramāṇānām apravṛttiphalāsati /
asajjñānaphalā kācid hetubhedavyapekṣayā // Pramāṇav_3.3 //
viruddhakāryoḥ siddhirasiddhirhetubhāvayoḥ /
dṛśyātmanorabhāvārthānupalabdhiścaturvidhā // Pramāṇav_3.4 //
tadviruddhinimittasya yopalabdhiḥ prayujyate /
nimittayorviruddhatvābhāve sā vyabhicāriṇī // Pramāṇav_3.5 //
iṣṭaṃ viruddhakārye 'pi deśakālāadyapekṣaṇam /
anyathā vyabhicāri syāt bhasmevāśītasādhane // Pramāṇav_3.6 //
hetunā yaḥ samagreṇa kāyātpādo 'numīyate /
arthāntarānapekṣatvāt sa svabhāvo 'nuvarnitaḥ // Pramāṇav_3.7 //
sāmagrīphalaśaktīnāṃ pariṇāmānubandhini /
anaikāntikatā kārye pratibandhasya sambhavāt // Pramāṇav_3.8 //
ekasāmagryadhīnasya rūpāde rasato gatiḥ /
hetudharmānumānena dhūmendhanavikāravat // Pramāṇav_3.9 //
śaktipravṛttyā na vinā rasaḥ saivānyakāraṇam /
ityatītaikakālānāṃ gatistastatkāryaliṅgajā // Pramāṇav_3.10 //
hetunā yo 'samagreṇa kāryotpādo 'numīyate /
taccheṣavadasāmarthyād dehād rāgānumānavat // Pramāṇav_3.11 //
vipakṣe 'dṛṣṭimātreṇa kāryasāmānyadarśanāt /
hetujñānaṃ pramāṇābhaṃ vacanād rāgitādivat // Pramāṇav_3.12 //
na cādarśanamātreṇa vipakṣe 'vyabhicāritā /
sambhāvyavyabhicāritvāt sthālītaṇḍulapākavat // Pramāṇav_3.13 //
yasyādarśanamātreṇa vyatirekaḥ pradarśyate /
tasya saṃśayahetutvāccheṣavat tadudāhṛtam // Pramāṇav_3.14 //
hetostriṣvapi rūpeṣu niścayastena varṇitaḥ /
asiddhaviparītārthavyabhicārivipakṣataḥ // Pramāṇav_3.15 //
vyabhicārivipakṣeṇa vadharmyavacanaṃ ca yat /
yadyadṛṣṭiphalaṃ tacca tadanukte 'pi gamyate // Pramāṇav_3.16 //
na ca nāstīti vacanāt tannāstyeva yathā yadi /
nāsti sa khyāpyate nyāyastadā nāstīti gamyate // Pramāṇav_3.17 //
yadyadṛṣṭau nivṛttiḥ syāccheṣavad vyabhicāri kim /
vyatirekyapi hetuḥ syānna vācyāasiddhiyojanā // Pramāṇav_3.18 //
viśeṣasya vyavacchedahetutā syādadarśanāt /
pramāṇāntarabādhā cennedānīṃ nāstitādṛśaḥ // Pramāṇav_3.19 //
tathānyatrāpi sambhāvyaṃ pramāṇāntarabādhanam /
dṛṣṭāyuktiradṛṣṭeśca syāt sparśasyavirodhinī // Pramāṇav_3.20 //
deśādibhedād dṛśyante bhinnā dravyeṣu śaktayaḥ /
tatraikadṛṣṭyā nānyatra yuktastadbhāvaniścayaḥ // Pramāṇav_3.21 //
ātmamṛccetanādīnāṃ yo 'bhāvasyāprasādhakaḥ /
sa evānupalambhaḥ kiṃ hetvabhāvasya sādhakaḥ // Pramāṇav_3.22 //
tasmāt tanmātrasambaddhaḥ svabhāvo bhāvameva vā /
nirvatayet kāraṇaṃ vā kāyamavyabhicārataḥ // Pramāṇav_3.23 //
anyathakanivṛttayānyavinivṛttiḥ kathaṃ bhavet /
nāścavāniti martyena na bhāvyaṃ gomatāpi kim // Pramāṇav_3.24 //
sannidhānāt tathaikasya kathamanyasya sannidhiḥ /
gomānityeva martyena bhāvyamaśvavatāpi kim // Pramāṇav_3.25 //
tasmād vaidharmyadṛṣṭānte neṣṭo 'vaśyamihāśrayaḥ /
tadabhāve ca tanneti vacanādapi tadgatiḥ // Pramāṇav_3.26 //
tadbhāvahetubhāvau hi dṛṣṭānte tadavedinaḥ /
khyāpyete viduṣāṃ vācyo hetureva hi kevalaḥ // Pramāṇav_3.27 //
tenaiva jñātasambandhe dvayoranyataroktitaḥ /
arthāpattyā dvitīye 'pi smṛtiḥ samupajāyate // Pramāṇav_3.28 //
hetusvabhāvābhāvo 'taḥ pratiṣedhe ca kasyacit /
hetuḥ, yuktopalambhasya tasya cānupalambhanam // Pramāṇav_3.29 //
itīyaṃ trividhokta 'pyanupalabdhiranekadhā /
tattadviriddhādyagatibhedaprayogataḥ // Pramāṇav_3.30 //
kāryakāraṇabhāvād vā svabhāvād vā niyāmakāt /
avinābhāvaniyamo 'darśanānna na darśanāt // Pramāṇav_3.31 //
avaśyaṃbhāvaniyamaḥ kaḥ parasyānyathā paraiḥ /
arthāntaranimitte vā dharme vāsasi rāgavat // Pramāṇav_3.32 //
arthāntaranimitto hi dharmaḥ syādanya eva saḥ /
paśyād bhāvānna hetutvaṃ phale 'pyekāntatā kutaḥ // Pramāṇav_3.33 //
kārya dhūmo hutabhujaḥ kāyadharmānuvṛttitaḥ /
tasyābhāve tu sa bhavan hetumatāṃ vilaṅghayet // Pramāṇav_3.34 //
nityaṃ sattvamasattvaṃ vāhetoranyānapekṣaṇāt /
apekṣātaśca bhāvānāṃ kādācitkasya sambhavaḥ // Pramāṇav_3.35 //
agnisvabhāvaḥ śakramya mūrdhā yadyagnireva saḥ /
athānagnisvabhāvo 'sau dhūmastatra kathaṃ bhavet // Pramāṇav_3.36 //
dhūmahetusvabhāvo hi vahnistacchaktibhedavān /
adhūmahetordhūmasya bhāve sa syādahetukaḥ // Pramāṇav_3.37 //
anvayavyatirekād yo yasya dṛṣṭo 'nuvartakaḥ /
svabhāvastasya taddheturato bhinnānna sambhavaḥ // Pramāṇav_3.38 //
svabhāve 'pyavinābhāvo bhāvamātrānurodhini /
tadbhāve svayambhāvasyābhāvaḥ syādabhedataḥ // Pramāṇav_3.39 //
sarve bhāvāḥ svabhāvena svasvabhāvavyavasthiteḥ /
svabhāvaparabhāvābhyāṃ yasmād vyāvṛttibhāginaḥ // Pramāṇav_3.40 //
tasmād yato yato 'rthānāṃ vyāvṛttistannibandhanāḥ /
jātibhedāḥ prakalpyante tadviśeṣāvagāhinaḥ // Pramāṇav_3.41 //
tasmād viśeṣo yo yena dharmeṇa sampratīyate /
na da śakyastato 'nyena tena bhinnā vyavasthitiḥ // Pramāṇav_3.42 //
ekasyārthasvabhāvasya pratyakṣasya sataḥ svayam /
ko 'nyo bhāgo na dṛṣṭaḥ syād yaḥ pramāṇaiḥ parīkṣyate // Pramāṇav_3.43 //
no ced bhrāntinimittena saṃyojyeta guṇāntaram /
śuktau vā rajatākāro rūpasādharmyadarśanāt // Pramāṇav_3.44 //
tasmād dṛṣṭasya bhāvasya dṛṣṭa evākhilo guṇaḥ /
bhrānterniścīyate neti sādhanaṃ sampravartate // Pramāṇav_3.45 //
vastugrahe 'manumānācca dharmasyaikasya niścaye /
sarvagraho hyapohe tu nāyaṃ doṣaḥ prasajyate // Pramāṇav_3.46 //
tasmādapohaviṣayamiti liṅgaṃ prakīrtitam /
anyathā dharmiṇaḥ siddhavasiddhaṃ kimataḥ param // Pramāṇav_3.47 //
kvacit sāmānyaviṣayaṃ dṛṣṭe jñānamaliṅgajam /
kathamanyopohaviṣayaṃ tanmātrāpohagocaram // Pramāṇav_3.48 //
niścayāropamanasirbādhyabādhakabhāvataḥ /
samāropaviveke 'sya pravṛttiriti gamyate // Pramāṇav_3.49 //
yāvantoṃ 'śasamāropāstannirāse viniścayāḥ /
tāvanta eva śabdāśca tena te bhinnagocarāḥ // Pramāṇav_3.50 //
anyathaikena śabdena vyāpta ekatra vastuni /
buddh yā vā nānyavisaya iti paryāyatā bhavet // Pramāṇav_3.51 //
yasyāpi nānopādherdhīrgrāhikārthasya bhedinaḥ /
nānopādhyupakārāṅgaśaktyabhinnātmano grahe // Pramāṇav_3.52 //
sarvātmanopakāryasya ko bhedaḥ syādaniścitaḥ /
tayorātmani sambandhādekajñāne dvayagrahaḥ // Pramāṇav_3.53 //
dharmopakāraśaktīnāṃ bhede tāstasya kiṃ yadi /
nopakārastatastāsāṃ tadā syādanavasthitiḥ // Pramāṇav_3.54 //
ekopakārake grāhye nopakārāstato 'pare /
dṛṣṭe tasminnadṛṣṭāśca tadgrahe sakalagrahaḥ // Pramāṇav_3.55 //
yadi bhrāntinivṛttyartha gṛhīte 'pyanyadiṣyate /
tadvyavacchedaviṣayaṃ siddhaṃ tadvat tato 'param // Pramāṇav_3.56 //
asamāropaviṣaye vṛtte rapi ca niścayaiḥ /
yanna niścīyate rūpaṃ tat teṣāṃ viṣayaḥ katham // Pramāṇav_3.57 //
pratyakṣeṇa gṛhīte 'pi viśerṣe 'śavibarjite /
yadviśeṣāvasāye 'sti pratyayaḥ sa pratīyate // Pramāṇav_3.58 //
tatrāpi cānyavyāvṛttiranyavyāvṛtta ityapi /
śabdāśca niścayāścaiva nimittamanurindhate // Pramāṇav_3.59 //
dvayorekābhidhāne 'pi bibhaktirvyatirekiṇī /
bhinnamarthamivānveti vācyaleśaviśeṣataḥ // Pramāṇav_3.60 //
bhedāntarapratikṣe pāpratikṣepau tayordvayoḥ /
padaṃ saṃketabhedasya jñātṛvāñchānuridhinaḥ // Pramāṇav_3.61 //
bhedo 'yameva sarvatra dravyabhāvābhidhāyinoḥ /
śabdayoorna tayorvācye viśeṣastena kaścana // Pramāṇav_3.62 //
jijñāpayiṣurartha taṃ taddhitena taṃ taddhitena kṛtāpi vā /
antena vā yadi brū yāt bhedo nāsti tataḥ paraḥ // Pramāṇav_3.63 //
tenānyāpohaviṣaye tadvatpakṣopavarṇanam /
pratyākhyātaṃ pṛthaktve hi syād doṣo jātitadvatoḥ // Pramāṇav_3.64 //
yeṣāṃ vastuvaśā vāco na voivakṣāparāśrayāḥ /
ṣaṣṭhīvacanabhedādi codyaṃ tān prati yuktimat // Pramāṇav_3.65 //
yad yathā vācakatvena vaktṛbhirviniyamyate /
anapekṣitavāhyārtha tat tathā vācakaṃ vacaḥ // Pramāṇav_3.66 //
dārāḥ ṣaṇṇagarītyādau bhedābhedavyavasthiteḥ /
khasya svabhāvaḥ khatvaṃ cetyatra vā kiṃ nibandhanam // Pramāṇav_3.67 //
pararūpaṃ svarūpeṇa yayā saṃvriyate dhiyā /
ekārthapratibhāsinyā bhāvānāśritya bhedinaḥ // Pramāṇav_3.68 //
tayā saṃvṛtanānātvāḥ saṃvṛtyā bhedinaḥ svayam /
abhedina ivābhānti bhāvā rūpeṇa kenacit // Pramāṇav_3.69 //
tasyā abhiprāyavaśāt sāmānyaṃ sat prakīrtitam /
tadasat paramārthena yathā saṅkalpitaṃ tayā // Pramāṇav_3.70 //
vyaktayo nānuyantyanyasanuyāyi na bhāsate /
jñānādavyatiriktaṃ vā kathamarthāntaraṃ vrajet // Pramāṇav_3.71 //
tasmānmithyāvikalpo 'yamartheṣvekātmatāgrahaḥ /
itaretarabhedo 'sya bījaṃ saṃjñā yadarthikā // Pramāṇav_3.72 //
ekapratyavamarśārthajñānādye kāthasādhane /
bhede 'pi niyatāḥ kecit svabhāvenendriyādivat // Pramāṇav_3.73 //
jvarādiśamane kāścit saha pratyekameva vā /
dṛṣṭā yathā vauṣadhayo nānātve 'pi na cāparāḥ // Pramāṇav_3.74 //
aviśeṣānna sāmānyamaviśeṣaprasaṅgataḥ /
tāsāṃ kṣetrādibhede 'pi dhrauvyāccānupakārataḥ // Pramāṇav_3.75 //
tatsvabhāvagrahād yā dhīstadarthe vāpyanarthikā /
vikalpikātatkāryārthabhedaniṣṭhā prajāyate // Pramāṇav_3.76 //
tasyāṃ yadrū pamābhāti bāhyamekamivānyataḥ /
vyāvṛttamiva nistattvaṃ parīkṣānaṅgabhāvataḥ // Pramāṇav_3.77 //
arthā jñānaniviṣṭāsta evaṃ vyāvṛttarūpakāḥ /
abhinnā iva cābhānti vyāvṛttāḥ punaranyataḥ // Pramāṇav_3.78 //
ta eva teṣāṃ sāmānyasamānādhāragocaraiḥ /
jñānābhidhānairmithyārtho vyavahāraḥ pratanyate // Pramāṇav_3.79 //
sa ca sarvaḥ padārthānāmanyonyābhāvasaṃśrayaḥ /
tenānyāpohaviṣayo vastumābhasya cāśrayaḥ // Pramāṇav_3.80 //
yatrāsti vastusambandho yathoktānumitau yathā /
nānyatra bhrāntisāmye 'pi dīpatejo maṇau yathā // Pramāṇav_3.81 //
tatraikakāryo 'neko 'pi tadakāryānyatāśrayaḥ /
ekatvenābhidhājñānairvyavahāraḥ pratāryate // Pramāṇav_3.82 //
tato 'nekakṛdeko 'pi tadbhāvaparidīpane /
atatkāryārthabhedena nānādharmā pratīyate // Pramāṇav_3.83 //
yathāpratīti kathitaḥ śabdārtho 'sāvasannapi /
samānādhikaraṇyaṃ ca vastunyasya na sambhavaḥ // Pramāṇav_3.84 //
dharmadharmivyasthānaṃ bhedo 'bhedaśca yādṛśaḥ /
asamīkṣitatattvārtho yathā loke pratīyate // Pramāṇav_3.85 //
taṃ tathaiva samāśritya sādhyasādhanaṃsaṃsthitiḥ /
paramārthāvatārāya vidvadbhiravakalpyate // Pramāṇav_3.86 //
saṃsṛjyante na bhidyante svato 'rthāḥ pāramārthikāḥ /
rūpamekamanekaṃ ca teṣu buddherupaplavaḥ // Pramāṇav_3.87 //
bhedastato 'yaṃ bauddhe 'rthe sāmānyaṃ bheda ityapi /
tasyaiva cānyavyāvṛttyā dharmabhedaḥ prakalpyate // Pramāṇav_3.88 //
sādhyasādhanasaṃkalpe vastudarśanahānitaḥ /
bhedaḥ sāmānyasaṃsṛṣṭo grāhyo nātra svalakṣaṇam // Pramāṇav_3.89 //
samānabhinnādyākārairna tad grāhyaṃ kathaṃcana /
bhedānāṃ bahubhedānāṃ tatraikasminnayogataḥ // Pramāṇav_3.90 //
tadrū paṃ sarvato bhinnaṃ tathā tatpratipādikā /
na śrutiḥ kalpanā vāsti samānyenaiva vṛttitaḥ // Pramāṇav_3.91 //
śabdāḥ saṃketitaṃ prāhurvyavahārāya sa smṛtaḥ /
tadā svalakṣaṇaṃ nāsti saṃketastena tatra na // Pramāṇav_3.92 //
api pravartteta pumān vijñāyārthakriyākṣamān /
tatsādhanāyetyartheṣu saṃyojyante 'bhidhākriyāḥ // Pramāṇav_3.93 //
tatrānarthakriyāyogyā jātistadvānalaṃ sa ca /
sākṣānna yojyate kasmādānantyāccedidaṃ samam // Pramāṇav_3.94 //
tatkāriṇāmatatkāribhedasāmye na kiṃ kṛtaḥ /
tadvaddoṣasya sāmyāccedastu jātiralaṃ parā // Pramāṇav_3.95 //
tadanyaparihāreṇa pravarteteti ca dhvaniḥ /
ucyate tena tebhyo 'syāvyavacchede kathaṃ ca saḥ // Pramāṇav_3.96 //
vyavacchedo 'sti cedasya nanvetāvat prayojanam /
śabdānāmiti kiṃ tatra sāmānyenāpareṇa vaḥ // Pramāṇav_3.97 //
jñānādyarthakriyāṃ tāṃ tāṃ dṛṣṭvā bhede 'pi kuvataḥ /
arthāṃ stadanyaviśleṣaviṣayairdhvanibhiḥ saha // Pramāṇav_3.98 //
saṃyojya pratyabhijñānaṃ kuryādapyanyadarśane /
parasyāpi na sā buddhiḥ sāmānyādeva kevalāt // Pramāṇav_3.99 //
nityaṃ tanmātravijñāne vyaktyajñānaprasaṅgataḥ /
tadā kadācit sambaddhasyāgṛhītasya tadvataḥ // Pramāṇav_3.100 //
tadvattāniścayo na syād vyavahārastataḥ katham /
ekavastusahāyāśced vyaktayo jñānakāraṇam // Pramāṇav_3.101 //
tadekaṃ vastu kiṃ tāsāṃ nānātvaṃ samapohati /
nānātvāccaikavijñānahetutā tāsu neṣyate // Pramāṇav_3.102 //
anekamapi yadye kamapekṣyābhinnabuddhikṛt /
tābhirvināpi pratyakaṃ kriyamāṇāṃ dhiyaṃ prati // Pramāṇav_3.103 //
tenaikenāpi sāmarthya tāsāṃ netyagraho dhiyā /
nīlādernetravijñāne pṛthak sāmarthyadarśanāt // Pramāṇav_3.104 //
śaktisiddhiḥ samūhe 'pi naivaṃ vyakteḥ kathañcana /
tāsāmanyatāmāpekṣyaṃ taccecchaktaṃ na kevalam // Pramāṇav_3.105 //
tadekamupakuryustāḥ kathamekāṃ dhiyaṃ ca na /
kārya ca tāsāṃ prāpto 'sau jananaṃ yadupakriyā // Pramāṇav_3.106 //
abhinnapratibhāsā dhīrna bhinneṣviti cenmatam /
pratibhāso dhiyā bhinnaḥ samānā iti tadgrahāt // Pramāṇav_3.107 //
kathaṃ tā bhinnadhīgrāhyāḥ samāścedekakāryatā /
sādṛśyaṃ nanu dhīḥ kārya tāsāṃ sā ca vibhidyate // Pramāṇav_3.108 //
ekapratyavamarśasya hetutvād dhīrabhedinī /
ekadhīhetubhāvena vyaktīnāmapyabhinnatā // Pramāṇav_3.109 //
sā cātatkāryaviśleṣastadanyasyānuvartinaḥ /
adṛṣṭeḥ pratiṣedhācca saṃketastadvidarthikaḥ // Pramāṇav_3.110 //
atatkārivivekena pravṛttyarthatayā śrutiḥ /
akāryakṛti tatkāritulyarūpāvabhāsinīm // Pramāṇav_3.111 //
dhiyaṃ vastupṛthagbhāvamātrabījāmanarthikām /
janayantyapyatatkāriparihārāṅgabhāvataḥ // Pramāṇav_3.112 //
vastubhedāśrayāccārthe na visaṃvādikā matā /
tato 'nyāpohaviṣayā tatkartrāśritabhāvataḥ // Pramāṇav_3.113 //
avṛkṣavyatirekeṇa vṛkṣārthagrahaṇe dvayam /
anyonyāśrayamityekagrahābhāve dvayāgrahaḥ // Pramāṇav_3.114 //
saṅketāsambhavastasmāditi kecit pracakṣate /
teṣāmavṛkṣāḥ saṃṅkete vyavacchinnā na vā yadi // Pramāṇav_3.115 //
vyavacchinnāḥ kathaṃ jñātāḥ prāgvṛkṣagrahaṇādṛte /
anirākaraṇe teṣāṃ saṃkete vyavahāriṇām // Pramāṇav_3.116 //
na syāt tatparihāreṇa pravṛttirvṛ kṣabhedavat /
avidhāya niṣidhyānyat pradarśyaikaṃ puraḥ sthitam // Pramāṇav_3.117 //
vṛkṣo 'yamiti saṃketaḥ kriyate tat prapadyate /
vyavahāre 'pi tenāyamadoṣa iti cet taruḥ // Pramāṇav_3.118 //
ayamapyayameveti prasaṅgo na nivartate /
ekapratyavamarśākhye jñāne ekatra hi sthitaḥ // Pramāṇav_3.119 //
prapattā tadataddhetūnarthān vibhajate svayam /
tadbuddhivartino bhāvān bhāto hetutayā dhiyaḥ // Pramāṇav_3.120 //
aheturūpavikalānekarūpāniva svayam /
bhedena pratipadyetetyuktirbhede niyujyate // Pramāṇav_3.121 //
taṃ tasyā pratiyatī dhīḥ bhrāntyaikaṃ vastvivekṣate /
kvacinniveśanāyārthe vinivartya kutaścana // Pramāṇav_3.122 //
buddheḥ prayujyate śabdastadarthasyāvadhāraṇāt /
vyartho 'nyathā prayogaḥ syāt tajjñeyādipadeṣvapi // Pramāṇav_3.123 //
vyavahāropanīteṣu vyavacchedyo 'sti kaścana /
niveśanaṃ ca yo yasmād bhidyate vinivartya tam // Pramāṇav_3.124 //
tadbhede bhidyamānānāṃ samānākārabhāsini /
sa cāyamanyavyāvṛttyā gamyate tasya vastunaḥ // Pramāṇav_3.125 //
kaścid bhāga iti prokto rūpaṃ nāsyāpi kiñcina /
tadgatāveva śabdebhyo gamyate 'nyanivartanam // Pramāṇav_3.126 //
na tatra gamyate kaścid viśiṣṭaḥ kenacit paraḥ /
na cāpi śabdo dvayakṛdanyonyābhāva ityasau // Pramāṇav_3.127 //
arūpo rūpattvena darśanaṃ buddhiviplavaḥ /
tenaivāparamārtho 'sāvanyathā na hi vastunaḥ // Pramāṇav_3.128 //
vyāvṛttirvastu bhavati bhedo 'syāsmāditiraṇāt /
ekārthaśleṣaviccheda eko vyāpriyate dhvaniḥ // Pramāṇav_3.129 //
liṅgaṃ vā tatra vicchinnaṃ vācyaṃ vastu na kiñcana /
yasyābhidhānato vastusāmarthyādakhile gatiḥ // Pramāṇav_3.130 //
bhavennānāphalaḥ śabda ekādhāro bhavatyataḥ /
vicchedaṃ sūcayannekamapratikṣipya vartate // Pramāṇav_3.131 //
yadānyat tena sa vyāpta ekatvena ca bhāsate /
sāmānadhikaraṇyaṃ syāt tadā buddhayanurodhataḥ // Pramāṇav_3.132 //
vastudharmasya saṃsparśo vicchedakaraṇe dhvaneḥ /
syāt satyaṃ sa hi tatreti naikavastvabhidhāyini // Pramāṇav_3.133 //
buddhāvabhāsamānasya dṛśyasyābhāvaniścayāt /
tenānyāpohaviṣayāḥ proktāḥ sāmānyāgocarāḥ // Pramāṇav_3.134 //
śabdāśca buddhayaścaiva vastunyeṣāmasambhavāt /
ekatvād vasturūpasya bhinnarūpā matiḥ kutaḥ // Pramāṇav_3.135 //
anvayavyatirekau vā naikasyaikārthagocarau /
abhedavyavahārāśca bhede syuranibandhanāḥ // Pramāṇav_3.136 //
sarvatra bhāvad vyāvṛtternaite doṣāḥ prasaṅginaḥ /
ekākāryeṣu bhāveṣu tatkāryaparicodane // Pramāṇav_3.137 //
gauravāśaktivaiphalyād bhedākhyāyāḥ samā śrutiḥ /
kṛtā bṛddhairatatkāryavyāvṛttivinibandhanā // Pramāṇav_3.138 //
na bhāve sarvabhāvānāṃ svasvabhāvavyavasthiteḥ /
yad rūpaṃ śābaleyasya bāhuleyasya nāsti tat // Pramāṇav_3.139 //
atatkāryaparāvṛttirdvayorapi ca vidyate /
arthābhedena ca vinā śabdābhedo na yujyate // Pramāṇav_3.140 //
tasmāt tatkāryatāpīṣṭā tatkāryādeva bhinnatā /
cakṣu rādau yathā rūpavijñānaikaphale kvacit // Pramāṇav_3.141 //
aviśeṣereṇa tatkāryacodanasambhave sati /
sakṛt sarvapratītyartha kaścit sāṃketikīṃ śrutim // Pramāṇav_3.142 //
kuryādṛte 'pi tadrū pasāmānyād vyatirekiṇaḥ /
ekavṛtteraneko 'pi yadyekaśrutimān bhavet // Pramāṇav_3.143 //
vṛttirādheyatā vyaktiriti tasminna yujyate /
nityasyānupakāryasvānnādhāraḥ pravisarpataḥ // Pramāṇav_3.144 //
śaktistaddeśajananaṃ kuṇḍāderbadarādiṣu /
na sambhavati sāpyatra tadabhāve 'pyavasthiteḥ // Pramāṇav_3.145 //
na sthitiḥ sāpyayuktaiva bhedābhedavivecane /
vijñānotpattiyogyatvāyātmanyanyānurodhi yat // Pramāṇav_3.146 //
tad vyaṅgyaṃ yogyatāyāśca kāraṇaṃ kārakaṃ matam /
prāgevāsya ca yogyatve tadapekṣā na yujyate // Pramāṇav_3.147 //
sāmānyasyāvikāryasya tatsāmānyavataḥ kutaḥ /
añjanāderiva vyakteḥ saṃskāro nendriyasya ca // Pramāṇav_3.148 //
pratipatterabhinnatvāt tadbhāvābhāvakālayoḥ /
vyañjakasya ca jātīnāṃ jātimattā yadīṣyate // Pramāṇav_3.149 //
prāpto gotvādinā tadvān pradīpādiḥ prakāśakaḥ /
vyakteranyātha vānanyā yeṣāṃ jātistu vidyate // Pramāṇav_3.150 //
teṣāṃ vyaktiṣvapūrvāsu kathaṃ sāmānyabuddhayaḥ /
ekatra tatsato 'nyatra darśanāsambhavāt sataḥ // Pramāṇav_3.151 //
ananyatve 'nvayābhāvādanyatve 'pyanapāśrayāt /
na yāti na ca tatrāsīdasti paścānna cāṃśavat // Pramāṇav_3.152 //
jahāti pūrva nādhāramaho vyasanasantatiḥ /
anyatra varttamānasya tato 'nyasthānajanmani // Pramāṇav_3.153 //
svasmādacalataḥ sthānād vṛttirityatiyuktimat /
yatrāsau varttate bhāvastena sambadhyate 'pi na // Pramāṇav_3.154 //
taddeśinañca vyāpnoti kimapyetanmahādbhutam /
vyaktyaivaikatra sā vyaktāabhedāt sarvatragā yadi // Pramāṇav_3.155 //
sarvatra dṛśyetābhedāt sāpi na vyaktapekṣiṇī /
byañjakasyāpratītau na vyaṅgyaṃ samyak pratīyate // Pramāṇav_3.156 //
viparyayaḥ punaḥ kasmādiṣṭaḥ sāmānyatadvatoḥ /
pācakādiṣvabhinnena vināpyarthena vācakaḥ // Pramāṇav_3.157 //
bhedānna hetuḥ karmāsya na jātiḥ karmasaṃśrayāt /
śrutyantaranimittatvāt sthityabhāvāccakarmaṇaḥ // Pramāṇav_3.158 //
asambandhānna sāmānyaṃ nāyuktaṃ śabdakāraṇāt /
atiprasaṃgāt karmāpi nāsat jñānābhidhānayoḥ // Pramāṇav_3.159 //
anaimittikatāpatteḥ na ca śaktirananvayāt /
sāmānyaṃ pācakatvādi yadi prāgeva tad bhavet // Pramāṇav_3.160 //
vyaktaṃ sattadivanno cenna paścādaviśeṣataḥ /
kriyopakārāpekṣasya vyañjakatve 'vikāriṇaḥ // Pramāṇav_3.161 //
nāpekṣātiśaye 'pyasya kṣaṇikatvāt kriyā kutaḥ /
tulye bhede yayā jāti pratyāsattyā prasarpati // Pramāṇav_3.162 //
kvacinnānyatra saivāstu śabdajñānanibandhanam /
na nivṛttiṃ vihāyāsti yadi bhāvānvayo 'paraḥ // Pramāṇav_3.163 //
ekasya kāryamanyasya na syādatyantabhedataḥ /
yadyekātmatayānekaḥ kāryasyaikasya kārakaḥ // Pramāṇav_3.164 //
ātmaikatrāpi vā so 'stīti vyarthāḥ syuḥ sahakāriṇaḥ /
napaityabhinnaṃ tad rūpaṃ viśeṣāḥ khalvapāyinaḥ // Pramāṇav_3.165 //
ekāpāye phalābhāvād viśeṣebhyastadudbhavaḥ /
sa pāramārthiko bhāvo ya evārthakriyākṣamaḥ // Pramāṇav_3.166 //
sa ca nānveti yonveti na tasmāt kāryasambhavaḥ /
tenātmanāpi bhede hi hetuḥ kaścinna cāparaḥ // Pramāṇav_3.167 //
svabhāvo 'yamabhede tu syātāṃ nośodbhavau sakṛt /
bhedo 'pi tena naivaṃ cet ya ekasmin vinaśyati // Pramāṇav_3.168 //
tiṣṭhatyātmā na tasyāto na syāt sāmānyabhedadhīḥ /
nivṛtterniḥsvabhāvatvāt nāsthānasthānakalpanā // Pramāṇav_3.169 //
upaplavaśca sāmānyadhiyastenāpyadūṣaṇā /
yat tasya janakaṃ rūpaṃ tato 'nyo janakaḥ katham // Pramāṇav_3.170 //
bhinnā viśeṣā janakāḥ astyabhedo 'pi teṣu cet /
tena te 'janakāḥ proktāḥ pratibhāso 'pi bhedakaḥ // Pramāṇav_3.171 //
ananyabhāk sa evārthastasya vyāvṛttayo 'pare /
tat kāryakāraṇaṃ coktaṃ tat svalakṣaṇamiṣyate // Pramāṇav_3.172 //
tattyāgāptiphalāḥ sarvāḥ puruṣāṇāṃ pravṛttayaḥ /
yathā bhedāviśeṣe 'pi na sarva sarvasādhanam // Pramāṇav_3.173 //
tathā bhedāviśeṣe 'pi na sarva sarvasādhanam /
bhede hi kārakaṃ kiñcid vastudharmatayā bhavet // Pramāṇav_3.174 //
abhede tu virudhyate tasyaikasya kriyākriye /
bhedo 'pyastyakriyātaśced na kuryuḥ sahakāriṇaḥ // Pramāṇav_3.175 //
paryāyeṇātha kartṛtvaṃ sa kiṃ tasyaiva vastunaḥ /
atyantabhedābhedau tu syātāṃ tadvati vastuni // Pramāṇav_3.176 //
anyonyaṃ vā tayorbhedḥ sadṛśāsadṛśātmanoḥ /
tayorapi bhaved bhedo yadi yenātmanā tayoḥ // Pramāṇav_3.177 //
bhedaḥ sāmānyamityetad yadi bhedastadātmanā /
bheda eva tathā ca syānniḥsāmānyaviśeṣatā // Pramāṇav_3.178 //
bhedasāmānyayoryadvad ghaṭādīnāṃ parasparam /
yamātmānaṃ puraskṛtya puruṣo 'yaṃ pravartate // Pramāṇav_3.179 //
tatsādhyaphalavāñchāvān bhedābhedau tadāśrayau /
cintyete svātmanā bhedo vyāvṛttyā ca samānatā // Pramāṇav_3.180 //
astyeva vastu nānveti pravṛttyādiprasaṅgataḥ /
etenaiva yadahrīkāḥ kimapyaślīlamākulam // Pramāṇav_3.181 //
pralapanti pratikṣiptaṃ tadapyekāntasambhavāt /
sarvasyobhayarūpatve tadviśeṣanirākṛteḥ // Pramāṇav_3.182 //
codito dadhi khādeti kimuṣṭraṃ nābhidhāvati /
athāstyatiśayaḥ kaścid yena bhedena varttate // Pramāṇav_3.183 //
sa eva dadhi so 'nyatra nāstītyanubhayaṃ param /
sarvātmatve ca sarveṣāṃ bhinnau syātāṃ na dhīdhvanī // Pramāṇav_3.184 //
bhedasaṃhāravādasya tadabhedādasambhavaḥ /
rūpābhāvādabhāvasya śabdā rūpābhidhāyinaḥ // Pramāṇav_3.185 //
nāśaṃkyā eva siddhāste 'to vyavacchedavācakāḥ /
upādhibhedāpekṣo vā svabhāvaḥ kevalo 'tha vā // Pramāṇav_3.186 //
ucyate sādhyasiddh yartha nāśe kāryatvasattvavat /
sattāsvabhāvo hetuścet sā sattā sādhyate katham // Pramāṇav_3.187 //
ananvayo hi bhedānāṃ vyāhato hetusādhyayoḥḥ /
bhāvopādānamātre tu sādhye sāmānyadharmiṇi // Pramāṇav_3.188 //
na kaścidarthaḥ siddhaḥ syādaniṣiddhaṃ ca tādṛśam /
upāttabhede sādhye 'smin bhaveddheturananvayaḥ // Pramāṇav_3.189 //
sattāyāṃ tena sādhyāyāṃ viśeṣaḥ sādhito bhavet /
aparāmṛṣṭatadbhede vastumātre tu sādhane // Pramāṇav_3.190 //
tanmātravyāpinaḥ sādhyasyānvayo na vihanyate /
nāsiddhe bhāvadharmo 'sti vyabhicāryubhayāśrayaḥ // Pramāṇav_3.191 //
dharmo viruddho 'bhāvasya sā sattā sādhyate katham /
siddhaḥ svabhāvo gamako vyāpakastasya niścitaḥ // Pramāṇav_3.192 //
gamyaḥ svabhāvastasyāyaṃ nivṛttau vā nivartakaḥ /
anityatve yathā kāryamakārya vāvināśini // Pramāṇav_3.193 //
ahetutvād vināśasya svabhāvādanubandhitā /
sāpekṣāṇāṃ hi bhāvānāṃ nāvaśyambhāvitekṣyate // Pramāṇav_3.194 //
bāhulye 'pi hi taddhetorbhavet kvacidasambhavaḥ /
etena vyabhicāritvamuktaṃ kāryāvyavasthiteḥ // Pramāṇav_3.195 //
sarveṣāṃ nāśahetūnāṃ hetumannāśavādinām /
asāmarthyācca taddhetorbhavatyeva svabhāvataḥ // Pramāṇav_3.196 //
yatra nāma bhavatyasmādanyatrāpi svabhāvataḥ /
yā kācid bhāvaviṣayānumitirdvividhaiva sā // Pramāṇav_3.197 //
svasādhye kāryabhāvābhyāṃ sambandhaniyamāt tayoḥ /
pravṛtterbuddhipūrvatvāt tadbhāvānupalambhane // Pramāṇav_3.198 //
pravarttitavyaṃ netyuktānupalabdheḥ pramāṇatā /
śāstrādhikāre 'sambaddhā bahavo 'rthā atīndriyāḥ // Pramāṇav_3.199 //
aliṅgāśca kathaṃ teṣāmabhāvo 'nupalabdhitaḥ /
sadasanniścayaphalā neti syād vāpramāṇatā // Pramāṇav_3.200 //
pramāṇamapi kācit syād liṅgātiśayabhāvinī /
svabhāvajñāpakājñānasyāyaṃ nyāya udāhṛtaḥ // Pramāṇav_3.201 //
kārye tu kārakājñānambhāvasyaiva sādhakam /
svabhāvānupalambhaśca svabhāve 'rthasya liṅgini // Pramāṇav_3.202 //
tadabhāvaḥ pratīyeta hetunā yadi kenacit /
dṛśyasya darśanābhāvakāraṇāsambhave sati // Pramāṇav_3.203 //
bhāvasyānupalabdhasya bhāvābhāvaḥ pratīyate /
viruddhasya ca bhāvasya bhāve tadbhāvabādhanāt // Pramāṇav_3.204 //
tadviruddhopalabdhau syādasattāyā viniścayaḥ /
anādivāsanodbhūtavikalpapariniṣṭhitaḥ // Pramāṇav_3.205 //
śabdārthastrividho dharmī bhāvābhāvobhayāśrayaḥ /
tasmin bhāvānupādāne sādhye 'syānupalambhanam // Pramāṇav_3.206 //
tathā heturna tasyavābhāvaḥ śabdaprayogataḥ /
paramārthaikatānatve śabdānāmanibandhanā // Pramāṇav_3.207 //
na syāt pravṛttirartheṣu darśanāntarabhediṣu /
atītājātayorvāpi na ca syādanṛtārthatā // Pramāṇav_3.208 //
vācaḥ kasyāścidityeṣā baiddhārthaviṣayā matā /
śabdārthāpahnave sādhye dharmādhāranirākṛteḥ // Pramāṇav_3.209 //
na sādhyaḥ samudāyaḥ syāt siddhau dharmaśca kevalaḥ /
sadasatpakṣabhedena śabdārthānapavādibhiḥ // Pramāṇav_3.210 //
vastveva cityate h yatra pratibaddhaḥ phalodayaḥ /
arthakriyāsamarthasya vicāraiḥ kiṃ parīkṣayā // Pramāṇav_3.211 //
ṣaṇḍhasya rūpe vairūpye kāminyāḥ kiṃ parīkṣayā /
śabdārthaḥ kalpanājñānaviṣayatvena kalpitaḥ // Pramāṇav_3.212 //
dharmo vastvāśrayāsiddhirasyokto nyāyavādinā /
nāntarīyakatābhāvācchabdānāṃ vastubhissaha // Pramāṇav_3.213 //
nārthasiddhistataste hi vaktrabhiprāyasūcakāḥ /
āptavādāvisaṃvādasāmānyādanumānatā // Pramāṇav_3.214 //
sambaddhānuguṇopāyaṃ puruṣārthābhidhāyakam /
parīkṣādhikṛtaṃ vākyamato 'nadhikṛtaṃ param // Pramāṇav_3.215 //
pratakṣeṇānumānena dvividhenāpyabādhanam /
dṛṣṭādṛṣṭāthairorasyāvisaṃvādastadarthayoḥ // Pramāṇav_3.216 //
āptavādāvisaṃvādasāmānyādanumānatā /
buddheragatyābhihitā niṣiddhāpyasya gocare // Pramāṇav_3.217 //
heyopādeyatattvasya sopāyasya prasiddhitaḥ /
pradhānārthāvisaṃvādādanumānaṃ paratra vā // Pramāṇav_3.218 //
puruṣātiśayāpekṣaṃ yathārthamapare biduḥ /
iṣṭo 'yamarthaḥ pratyetuṃ śakyaḥ so 'tiśayo yadi // Pramāṇav_3.219 //
ayamevaṃ na vetyanyadoṣā nirdoṣatāpi vā /
durlabhatvāt pramāṇānāṃ durbodhetyapare viduḥ // Pramāṇav_3.220 //
sarveṣāṃ savipakṣatvānnirhrāsātiśayaśritām /
sātmībhāvāt tadabhyāsād dīyerannāsravāḥ kvacit // Pramāṇav_3.221 //
nirupadravabhūtāthasvabhāvasya viparyayaiḥ /
na bādhā yatnavapve 'pi buddhestaspakṣapātataḥ // Pramāṇav_3.222 //
sarvāsāṃ doṣajātīnāṃ jātiḥ satkāyadarśanāt /
sāvidyā tatra tatsnehastasmād dveṣādisambhavaḥ // Pramāṇav_3.223 //
moho nidānaṃ doṣāṇāmata evābhidhīyate /
satkāyadṛṣṭiranyatra tatprahāṇe prahāṇataḥ // Pramāṇav_3.224 //
girāṃ mithyātvahetūnāṃ doṣāṇāṃ puruṣāśrayāt /
apauruṣeyaṃ satyārthamiti kecit pracakṣate // Pramāṇav_3.225 //
girāṃ satyatvahetūnāṃ guṇānāṃ puruṣāśrayāt /
apauruṣeyaṃ mithyārtha kiṃ netyanye pracakṣate // Pramāṇav_3.226 //
arthajñānapanaheturhi saṃketaḥ puruṣāśrayaḥ /
girāmapauruṣeyatve 'pyato mithyātvasambhavaḥ // Pramāṇav_3.227 //
sambandhāpauruṣeyatve syāt pratītirasaṃvidaḥ /
saṃketāt tadabhivyaktāvasamarthānyakalpanā // Pramāṇav_3.228 //
girāmekārthaniyame na syādarthāntare gatiḥ /
anekārthābhisambandhe viruddhavyaktisambhavaḥ // Pramāṇav_3.229 //
apauruṣeyatāyāśca vyarthā syāt parikalpanā /
vācyaśca heturbhinnānāṃ sambandhasya vyavasthiteḥ // Pramāṇav_3.230 //
asaṃskāryatayā pumbhiḥ sarvathā syānnirarthatā /
saṃskāropagame mukhyaṃ gajasnānamidaṃ bhavet // Pramāṇav_3.231 //
sambandhināmanityatvānna sambandhe 'sti nityatā /
nityasyānupakāryatvādakurvāṇaśca nāśrayaḥ // Pramāṇav_3.232 //
artherataḥ sa śabdānāṃ saṃskāryaḥ puruṣairdhiyā /
arthaireva sahotpāde na svabhāvaviparyayaḥ // Pramāṇav_3.233 //
śabdeṣu yuktaḥ sambandhe nāyaṃ doṣo vikalpite /
nityatvādāśrayāpāye 'pyanāśo yadi jātivat // Pramāṇav_3.234 //
nityeṣvāśrayasāmathrya kiṃ yeneṣṭaḥ sa cāśrayaḥ /
jñānotpādanahetūnāṃ sambandhāt sahakāriṇām // Pramāṇav_3.235 //
tadutpādanayogyatvenotpattirvyaktiriṣyate /
ghaṭādiṣvapi yuktijñaiḥ aviśeṣe 'vikāriṇām // Pramāṇav_3.236 //
vyañjakaiḥ svaiḥ kṛtaḥ ko 'rtho vyaktāstaiste yato matāḥ /
sambandhasya ca vastutve syād bhedād buddhicitratā // Pramāṇav_3.237 //
tābhyāmabhede tāveva nāto 'nyā vastuno gatiḥ /
bhinnātvād vasturūpasya sabandhaḥ kalpanākṛtaḥ // Pramāṇav_3.238 //
sad dravyaṃ syāt parādhīnaṃ sambandho 'nyasya vā katham /
varṇā nirarthakāḥ santaḥ padādi parikalpitam // Pramāṇav_3.239 //
avastuni kathaṃ vṛttiḥ sambandhasyāsya vastunaḥ /
apauruṣeyatāpīṣṭā kartṛṇāmasmṛteḥ kila // Pramāṇav_3.240 //
santyasyāpyanuvaktāra iti dhig vyāpakaṃ tamaḥ /
yathāyamanyato 'śrutvā nemaṃ varṇapadakramam // Pramāṇav_3.241 //
vastuṃ samarthaḥ puruṣastathānyo 'pīti kaścana /
anyo vā racito granthaḥ sampradāyād ṛte paraiḥ // Pramāṇav_3.242 //
dṛṣṭaḥ ko 'bhihito yena so 'pyevaṃ nānumīyate /
yajjātīyo yataḥ siddhaḥ so 'viśiṣṭo 'gnikāṣṭhavat // Pramāṇav_3.243 //
adṛṣṭaheturapyanyastadbhavaḥ sampratīyate /
tatrāpradarśya ye bhedaṃ kāryasāmānyadarśanāt // Pramāṇav_3.244 //
hetavaḥ pravitanyante sarve te vyabhicāriṇaḥ /
sarvathānāditā sidhyedevaṃ nāpuruṣāśrayaḥ // Pramāṇav_3.245 //
tasmādapauruṣeyatve syādanyo 'pyanarāśrayaḥ /
mlecchadivyavahārāṇāṃ nāstikyavacasāmapi // Pramāṇav_3.246 //
anāditvād tathābhāvaḥ pūrvasaṃskārasantateḥ /
tādṛśe 'pauruṣeyatve kaḥ siddhe 'pi guṇo bhavet // Pramāṇav_3.247 //
arthasaṃskārabhedānāṃ darśanāt saṃśayaḥ punaḥ /
anyāviśeṣād varṇānāṃ sādhane ki phalaṃ bhavet // Pramāṇav_3.248 //
vākyaṃ bhinnaṃ na varṇebhyo vidyate 'nupalambhataḥ /
anekāvayavātmatve pṛthak teṣāṃ nirarthatā // Pramāṇav_3.249 //
atadrūpe ca tādrūpyaṃ kalpitaṃ siṃhatādivat /
pratyekaṃ sārthakatve 'pi mithyānekatvakalpanā // Pramāṇav_3.250 //
ekāvayavagatyā ca vākyārthapratipad bhavet /
sakṛcchrutau ca sarveṣā kālabhedo na yujyate // Pramāṇav_3.251 //
ekatve 'pi hyabhinnasya kramaśo gatyasambhavāt /
anityaṃ yatnasambhūtaṃ pauruṣeyaṃ kathaṃ na tat // Pramāṇav_3.252 //
nityopalabdhirnityatve 'pyanāvaraṇasambhavāt /
aśrutirvikalatvāccet kasyacit sahakāriṇaḥ // Pramāṇav_3.253 //
kāmamanyapratīkṣāstu niyamastu virudhyate /
sarvatrānupalambhaḥ syāt teṣāmavyāpitā yadi // Pramāṇav_3.254 //
sarveṣāmupalambhaḥ syāt yugapad vyāpitā yadi /
saṃskṛtasyopalambhe ca kaḥ saṃskarttāvikāriṇaḥ // Pramāṇav_3.255 //
indriyasya syāt saṃskāraḥ śrṛṇuyānnikhilaṃ ca tat /
saṃskārabhedabhinnatvādekārthaniyamo yadi // Pramāṇav_3.256 //
anekaśabdasaṃdhāte śrutiḥ kalakale katham /
dhvanathaḥ kevalaṃ tatra śrū yante cenna vācakāḥ // Pramāṇav_3.257 //
dhvanibhyo bhinnamastīti śraddheyamatibahvidam /
sthiteṣvanyeṣu śabdeṣu śrūyate vācakaḥ katham // Pramāṇav_3.258 //
kathaṃ vā śaktiniyamād bhinnadhvanigatirbhavet /
dhvanayaḥ sammatā yaiste doṣaiḥ kairapyavācakāḥ // Pramāṇav_3.259 //
dhvanibhirvyajyamāne 'smin vācake 'pi kathaṃ na te /
varṇānupūrvī vākyaṃ cenna varṇānāmabhedataḥ // Pramāṇav_3.260 //
teṣāṃ ca na vyavasthānaṃ kramāntaravirodhataḥ /
deśakālakramābhāvo vyāptinityatvavarṇanāt // Pramāṇav_3.261 //
anityāvyāpitāyāṃ ca doṣaḥ prāgeva kīrtitaḥ /
vyaktikramo 'pi vākyaṃ na nityavyaktinirākṛteḥ // Pramāṇav_3.262 //
vyāpāradeva tatsiddhe kāraṇānāṃ ca kāryatā /
svajñānenānyadhīhetuḥ siddhe 'rthe vyañjako mataḥ // Pramāṇav_3.263 //
yathā dīpo 'nyathā vāpi ko viśeṣo 'sya kārakāt /
karaṇānāṃ samagrāṇāṃ vyāpārādupalabdhitaḥ // Pramāṇav_3.264 //
niyamena ca kāryatvaṃ vyañjake tadasambhavāt /
tadrū pāvaraṇānāṃ ca vyaktiste vigamo yadi // Pramāṇav_3.265 //
abhāve karaṇagrāmasāmarthya kiṃ nu tadbhavet /
śabdaviśeṣādanyeṣāmapi vyaktiḥ prasajyate // Pramāṇav_3.266 //
tathāmyupagame sarvakāraṇānāṃ nirarthatā /
sādhanaṃ pratyabhijñānaṃ satprayogādi yanmatam // Pramāṇav_3.267 //
anudāharaṇaṃ sarvabhāvānāṃ kṣaṇabhaṅgataḥ /
dūṣyaḥ kuheturanyo 'pi buddherapuruṣāśraye // Pramāṇav_3.268 //
bādhābhyupetapratyakṣapratītānumitaiḥ samam /
ānupūrvyāśca varṇebhyo bhedaḥ sfoṭena cintitaḥ // Pramāṇav_3.269 //
kalpanāropitā sā syāt kathaṃ vāpuruṣāśrayā /
sattāmātrānubandhitvāt nāśasyānityatā dhvaneḥ // Pramāṇav_3.270 //
agnerarthāntarotpattau bhavet kāṣṭhasya darśanam /
avināśāt sa evāsya vināśa iti cet katham // Pramāṇav_3.271 //
anyo 'nyasya vināśo 'stu kāṣṭhaṃ kasmānna dṛśyate /
tatparigrahataścenna tenānāvaraṇaṃ yataḥ // Pramāṇav_3.272 //
vināśasya vināśitvam syādutpattestataḥ punaḥ /
kāṣṭhasya darśanam hantṛghāte caitrāpunarbhavaḥ // Pramāṇav_3.273 //
yathātrāpyevamiti cet hanturnāmaraṇatvataḥ /
ananyatve vināśasya syānnāśaḥ kāṣṭhameva tu // Pramāṇav_3.274 //
tasya tattvādahetutvaṃ nāto 'nyā vidyate gatiḥ /
ahetutve 'pi nāśasya nityatvād bhāvanāśayoḥ // Pramāṇav_3.275 //
sahabhāvaprasaṅgaścedasato nityatā kutaḥ /
asattve 'bhāvanāśitvaprasaṅgo 'pi na yujyate // Pramāṇav_3.276 //
nāśena yasmād bhāvasya na vināśanamiṣyate /
naśyan bhāvo 'parāpekṣa iti tajjñāpanāya sā // Pramāṇav_3.277 //
avasthā heturuktāsyā bhedamāropya cetasā /
svato 'pi bhāve 'bhāvasya vikalpaścedayaṃ samaḥ // Pramāṇav_3.278 //
na tasya kiñcid bhavati na bhavatyeva kevalam /
bhāve hyeṣa vikalpaḥ syād vidyervastvanuridhataḥ // Pramāṇav_3.279 //
na bhāvo bhavatītyuktamabhāvo bhavatīti na /
apekṣyeta paraḥ kārya yadi vidyeta kiñcana // Pramāṇav_3.280 //
yadakiñcitkaraṃ vastu kiṃ kenacidapekṣyate /
etenāhetukatve 'pi hyabhūtvā nāśabhāvataḥ // Pramāṇav_3.281 //
sattānāaśitvadoṣasya pratyākhyātaṃ prasañjanam /
yathā keṣāñcideveṣṭaḥ pratigho janmināṃ yathā // Pramāṇav_3.282 //
nāśaḥ svabhāvo bhāvānāṃ nānutpattimatāṃ yadi /
svabhāvaniyamāddhetoḥ svabhāvaniyamaḥ phale // Pramāṇav_3.283 //
nānitye rūpabhedo 'sti bhedakānāmabhāvataḥ /
pratyākhyeyāta evaiṣāṃ sambandhasyāpi nityatā // Pramāṇav_3.284 //
sambandhadoṣaiḥ prāguktaiḥ śabdaśaktiśca dūṣitā /
nāpauruṣeyamityeva yathārthajñānasādhanam // Pramāṇav_3.285 //
dṛṣṭo 'nyathāpi vahnyādiraduṣṭaḥ puruṣāgasā /
na jñānahetutaiva syāt tasminnakṛtake mate // Pramāṇav_3.286 //
nityebhyo vastusāmarthyāt na hi janmāsti kasyacit /
vikalpavāsanodbhūtāḥ samāropitagocarāḥ // Pramāṇav_3.287 //
jāyante buddhayastatra kevalaṃ nārthagocarāḥ /
mithyātvaṃ kṛtakeṣveva dṛṣṭamityakṛtaṃ vacaḥ // Pramāṇav_3.288 //
satyārtha vyatirekasya virodhivyāpanād yadi /
hetāvasambhave 'nukte bhāvastasyāpi śaṅkyate // Pramāṇav_3.289 //
viruddhānāṃ padārthānāmapi vyāpakadarśanāt /
nāsattāsiddhirityuktaṃ sarvato 'nupalambhanāt // Pramāṇav_3.290 //
asiddhāyāmasattāyāṃ sandigdhā vyatirekitā /
anvayo vyatireko vā sattvaṃ vā sādhyadharmiṇi // Pramāṇav_3.291 //
tanniścayaphalairjānaiḥ siddhyanti yadi sādhanam /
yatra sādhyavipakṣasya varṇyate vyatirekitā // Pramāṇav_3.292 //
sa evāsya sapakṣaḥ syāt sarvo heturatonvayī /
samayatve hi mantrāṇāṃ kasyacit kāryasādhanam // Pramāṇav_3.293 //
athāpi bhāvaśaktiḥ syādanyathāpyaviśeṣataḥ /
kramasyārthāntaratvaṃ ca pūrvameva nirākṛtam // Pramāṇav_3.294 //
nityaṃ tadarthasiddhiḥ syādasāmarthyamapekṣaṇe /
sarvasya sādhanaṃ te syurbhāvaśaktiryadīdṛśī // Pramāṇav_3.295 //
prayoktṛbhedāpekṣā ca nāsaṃskāryasya yujyate /
saṃskāryasyāpi bhāvasya vastubhedo hi bhedakaḥ // Pramāṇav_3.296 //
prayoktṛbhedānniyamaḥ śaktau na samaye bhavet /
anādheyaviśeṣāṇāṃ ki kurvāṇaḥ prayojakaḥ // Pramāṇav_3.297 //
prayogo yadyabhivyaktiḥ sā prāgeva nirākṛtā /
vyaktiśca buddhiḥ sā yasmāt sa phalairyadi yujjate // Pramāṇav_3.298 //
syācchrotuḥ phalasambandho vaktā hi vyaktikāraṇam /
anabhivyaktaśabdānāṃ karaṇānāṃ prayojanam // Pramāṇav_3.299 //
manojapo vā vyarthaḥ syācchabdo hi śrotragocaraḥ /
pāramparyeṇa tajjatvāt tadv yaktiḥ sāpi cenmatiḥ // Pramāṇav_3.300 //
te 'pi tathā syustadarthā cedasiddhaṃ kalpanānvayāt /
svasāmānyasvabhāvānāmekabhāvavivakṣayā // Pramāṇav_3.301 //
ukteḥ samayakārāṇāmavirodho na vastuni /
ānupūrvyāmasatyāṃ syāt saro rasa iti śruto // Pramāṇav_3.302 //
na kāryabheda iti ced asti sā puruṣāśrayā /
yo yadvarṇasamutthānajñānajājjñānato dhvaniḥ // Pramāṇav_3.303 //
jāyate tadupādhiḥ sa śru tyā samavasīyate /
tajjñānajanitajñānaḥ sa śru tāvapaṭuśrutiḥ // Pramāṇav_3.304 //
apekṣya tasmṛtiṃ paścāt smṛtimādhatta ātmani /
ityeṣā pauruṣeyyeva taddhetugrāhicetasām // Pramāṇav_3.305 //
kāryakāraṇatā varṇeṣvānupūrvīti kathyate /
anyadeva tato rūpaṃ tadvarṇānāṃ pade pade // Pramāṇav_3.306 //
kartṛ saṃskārato bhinnaṃ sahitaṃ kāryabhedakṛt /
sā cānupūrvī varṇānāṃ pravṛttā racanākṛtaḥ // Pramāṇav_3.307 //
icchāviruddhasiddhīnāṃ sthitakramavirodhataḥ /
kāryakāraṇatāsiddheḥ pumbhyo varṇakramasya ca // Pramāṇav_3.308 //
sarvo varṇakramaḥ pubhyo dahanendhanayuktivat /
asādhāraṇatā siddhā mantrākhyakramakāriṇām // Pramāṇav_3.309 //
puṃsāṃ jñānaprabhāvābhyāmanyeṣāṃ tadabhāvataḥ /
ye 'pi tantravidaḥ kecid mantrān kāṃścana kuvaṃte // Pramāṇav_3.310 //
prabhoḥ prabhāvasteṣāṃ sa taduktanyāyavṛttitaḥ /
kṛtakāḥ pauruṣeyāśca mantrā vācyāḥ phalepsunā // Pramāṇav_3.311 //
aśaktisādhanaṃ puṃsāmanenaiva nirākṛtam /
buddhīndriyoktipuṃ stvādisādhanaṃ yattu varṇyate // Pramāṇav_3.312 //
pramāṇābhaṃ yathārthāsti na hi śeṣavato gatiḥ /
artho 'yaṃ nāyamartho na iti śabdā vadanti na // Pramāṇav_3.313 //
kalpyo 'yamarthaḥ puruṣaiste ca rāgādisaṃyutāḥ /
tatraikastattvavinnānya iti bhedaśca kiṃkṛtaḥ // Pramāṇav_3.314 //
tadvt puṃstve kathamapi jñānī kaścit katha na vaḥ /
yasya pramāṇamavisaṃvādi vacanaṃ so 'rthavid yadi // Pramāṇav_3.315 //
na hyatyantaparokṣeṣu prāmāṇasyāsti sambhavaḥ /
yasya prāmāṇasaṃvādi vacanaṃ tatkṛtaṃ vacaḥ // Pramāṇav_3.316 //
sa āgam iti prāptaṃ nirarthāpauruṣeyatā /
yadyatyantaparokṣe 'rthe 'nāgamajñānasambhavaḥ // Pramāṇav_3.317 //
atīndriyārthavit kaścidastītyabhimataṃ bhavet /
svayaṃ rāgādimānnārtha vetti vedasya nānyataḥ // Pramāṇav_3.318 //
na vedayati vado 'pi vedārthasya kuto gatiḥ /
tenāgnihotraṃ juhuyāt svargakāma iti śrutau // Pramāṇav_3.319 //
khādet śvamāṃsamityeṣa nārtha ityatra kā pramā /
prasiddho lokavādaścet tatra ko 'tīndriyārthadṛk // Pramāṇav_3.320 //
anekārtheṣu śabdeṣu yenārtho 'yaṃ vivecitaḥ /
svargorvaśyādiśabdaśca dṛṣṭo 'rūḍhārthavācakaḥ // Pramāṇav_3.321 //
śabdāntareṣu tādṛkṣu tādṛśyevāstu kalpanā /
prasiddhiśca nṛṇāṃ vādaḥ pramāṇaṃ sa ca neṣyate // Pramāṇav_3.322 //
tataśca bhūyo 'rthagatiḥ kimetad dviṣṭhakāmitam /
atha prasiddhimullaṃdhya kalpane na nibandhanam // Pramāṇav_3.323 //
prasiddherapramāṇatvāt tadgrahe kiṃ nibandhanam /
utpāditā prasiddhyaiva śaṃkā śabdārthaniścaye // Pramāṇav_3.324 //
yasmānnānārthavṛttitvaṃ śabdānāṃ tatra dṛśyate /
anyathāsambhavābhavāt nānāśakteḥ svayaṃ dhvaneḥ // Pramāṇav_3.325 //
avaśyaṃ śaṃkayā bhāvyaṃ niyāmakamapaśyatām /
eṣa sthāṇurayaṃ mārga iti vaktīti kaścana // Pramāṇav_3.326 //
anyaḥ svayaṃ bravīmīti tayorbhedaḥ parīkṣyatām /
sarvatra yogyasyaikārthadyotane niyamaḥ kutaḥ // Pramāṇav_3.327 //
jñātā vātīndriyāḥ kena vivakṣāvacanād ṛte /
vivakṣāniyame hetuḥ saṃketastatprakāśanaḥ // Pramāṇav_3.328 //
apauruṣeyai sā nāsti tasya saikārthatā kutaḥ /
svabhāvaniyame 'nyatra na yojyeta tayā punaḥ // Pramāṇav_3.329 //
saṃketaśca nirarthaḥ syād vyaktau ca niyamaḥ kutaḥ /
yatra svātantryamicchāyā niyamo nāma tatra kaḥ // Pramāṇav_3.330 //
dyotayet tena saṃketo neṣṭāmevāsya yogyatām /
yasmāt kiledṛśaṃ satyaṃ yathāgniḥ śītanodanaḥ // Pramāṇav_3.331 //
vākyaṃ vedaikadeśatvādanyadapyaparo bravīt /
rasavat tulyarūpatvādekabhāṇḍe ca pākavat // Pramāṇav_3.332 //
śeṣavad vyabhicāritvāt kṣiptaṃ nyāyavidedṛśam /
nityasya puṃsaḥ kartṛtvaṃ nityān bhāvānatīndriyān // Pramāṇav_3.333 //
ebnriyān viṣamaṃ hetuṃ bhāvānāṃ viṣamāṃ sthitim /
nivṛttiṃ ca pramāṇābhyāmanyad vā vyastagocaram // Pramāṇav_3.334 //
viruddhamāgamāpekṣeṇānumānena vā vadat /
virodhamasamādhāya śāstrārtha cāpradarśya saḥ // Pramāṇav_3.335 //
satyārtha pratijānāno jayed dhārṣṭyena bandhakīm /
sidhyet pramāṇaṃ yadyevam apramāṇamatheha kim // Pramāṇav_3.336 //
na hyokaṃ nāsti satyārtha puruṣe bahubhāṣīṇi /
nāyaṃ svabhāvaḥ kārya vā vastūnāṃ vaktari dhvaniḥ // Pramāṇav_3.337 //
na ca tadvyatiriktasya vidyate 'vyabhicāritā /
pravṛttirvācakānāṃ ca vācyadṛṣṭikṛteti cet // Pramāṇav_3.338 //
parasparaviruddhārthā kathamekatra sā bhavet /
vastubhirnāgamāstena karthāñcānnāntarīyakāḥ // Pramāṇav_3.339 //
pratipatturna sidhyanti kutastebhyo 'rthaniścayaḥ /
tasmānna tannivṛttyāpi bhāvābhāvaḥ prasidhyati // Pramāṇav_3.340 //
tenāsanniścayaphalānupalabdhirnasidhyati /
parārthānumānanāmā caturthaḥ paricchedaḥ
parasya pratipādyatvāt adṛṣṭo 'pi svayaṃ paraiḥ /
dṛṣṭasādhanamityeke tatkṣepāyātmadṛgvacaḥ // Pramāṇav_4.1 //
anumāviṣaye neṣṭaṃ parīkṣitaparigrahāt /
vācaḥ prāmāṇyamasmin hi nānumānaṃ pravartate // Pramāṇav_4.2 //
bādhanāyāgamasyokteḥ sādhanasya paraṃ prati /
so 'pramāṇaṃ tadāsiddhaṃ tatsiddhamakhilaṃ tataḥ // Pramāṇav_4.3 //
tadāgamavataḥ siddhaṃ yadi kasya ka āgamaḥ /
bādhyamānaḥ pramāṇena sa siddhaḥ kathāmāgamaḥ // Pramāṇav_4.4 //
tadviruddhābhyupagamastenaiva ca kathaṃ bhavet /
tadanyopagame tasya tyāgāṃsyāpramāṇātā // Pramāṇav_4.5 //
tat kasmāt sādhanaṃ noktaṃ svapratītiryadudbhavā /
yuktyā yayāgamo grāhyaḥ parasyāpi ca sā na kim // Pramāṇav_4.6 //
prākṛtasya sataḥ prāg yaiḥ pratipattyakṣasambhavo /
sādhanaiḥ sādhanānyarthasaktijñāne 'sya tānyalam // Pramāṇav_4.7 //
vicchinnānugamā ye 'pi sāmānyenāpyagocarāḥ /
sādhyasādhanacintāsti na teṣvartheṣu kācana // Pramāṇav_4.8 //
puṃsāmabhiprāyavaśāt tattvātattvavyavasthitau /
luptau hetutadābhāsau tasya vastvasamāśrayāt // Pramāṇav_4.9 //
sannartho jñānasāpekṣo nāsan jñānena sādhakaḥ /
sato 'pi vastvasaṃśliṣṭāsaṃgatyā sadṛśī gatiḥ // Pramāṇav_4.10 //
liṅgaṃ svabhāvaḥ kārya vā dṛśyādarśanameva vā /
sambaddhaṃ vastutassiddhaṃ tadasiddhaṃ kimātmanaḥ // Pramāṇav_4.11 //
pareṇāpyanyato gantumayuktam parakalpitaiḥ /
prasaṅgo dvayasambandhādekāpāye 'nyahānaye // Pramāṇav_4.12 //
tadarthagrahaṇaṃ śabdakalpanāropitātmanām /
aliṅgatvaprasiddhayarthamarthādarthasya siddhitaḥ // Pramāṇav_4.13 //
kalpanāgamayoḥ kartu ricchamātrānuvṛttitaḥ /
vastunaścānyathābhāvāt tatkṛtā vyabhicāriṇaḥ // Pramāṇav_4.14 //
arthādarthagateḥ śaktiḥ pakṣahetvabhidhānayoḥ /
nārthe tena tayornāsti svataḥ sādhanasaṃsthitiḥ // Pramāṇav_4.15 //
tat pakṣavacanaṃ vakturabhiprāyanivedane /
pramāṇaṃ saṃśayotpattestataḥ sākṣānna sādhanam // Pramāṇav_4.16 //
sādhyasyaivābhidhānena pāramparyeṇa nāpyalam /
śaktasya sūcakaṃ hetuvaco 'śaktamapi svayam // Pramāṇav_4.17 //
hetvarthaviṣayatvena tadaśaktoktirīritā /
śaktistasyāpi ceddhetuvacanasya pravarttanāt // Pramāṇav_4.18 //
tatsaṃśayena jijñāsorbhavet prakaraṇāśrayaḥ /
vipakṣopagame 'yetat tulyamityanavasthiniḥ // Pramāṇav_4.19 //
antaraṅgaṃ tu sāmarthya triṣu rūpeṣu saṃsthitam /
tatra smṛtisamādhānaṃ tadeacasyeva saṃsthitam // Pramāṇav_4.20 //
akhyāpite hi viṣaye hetuvṛtterasambhavāt /
viṣayakhyāpanādeva siddhau cet tasya śaktatā // Pramāṇav_4.21 //
uktamatra vināpyasmāt kṛtakaḥ śabda īdṛśāḥ /
sarve 'nityā it prokte 'pyarthāt tannāśadhīrbhavet // Pramāṇav_4.22 //
anuktāvapi pakṣasya siddhepratibandhataḥ /
triṣvanyatamarūpasyaivānuktirnyū natoditā // Pramāṇav_4.23 //
sādhyoktiṃ vā pratijñāṃ sa vadan doṣairna yujyate /
sādhanādhikṛtereva hetvābhāsāprasaṅgataḥ // Pramāṇav_4.24 //
aviśeṣoktirapyekajātīye saṃśayāvahā /
anyathā sarvasādhyokteḥ pratijñātvaṃ prasajyate // Pramāṇav_4.25 //
siddhokteḥ sādhanatvācca parasyāpi na duṣyati /
idānīṃ sādhyanirdeśaḥ sādhanāvayavaḥ katham // Pramāṇav_4.26 //
sābhāsoktyādyupakṣepaparihāraviḍambanā /
asambaddhā tathā hyeṣa na nyāyya iti varṇitam // Pramāṇav_4.27 //
gamyārthatve 'pi sādhyokterasammohāya lakṣaṇam /
taccuturlakṣaṇaṃ rūpanipāteṣu svayaṃpadaiḥ // Pramāṇav_4.28 //
asiddhāsādhanārthoktavādyabhyupagatagrahaḥ /
anukto 'pīcchayā vyāptaḥ sādhya ātmārthavanmataḥ // Pramāṇav_4.29 //
sarvānyeṣṭanivṛttāvapyāśaṅkāsthānavāraṇam /
vṛtto svayaṃśrutenāha kṛtā caiṣā tadarthikā // Pramāṇav_4.30 //
viśeṣastadvyapekṣatvāt kathito dharmadharmiṇoḥ /
anuktāvapi vāñchāyā bhavet prakaraṇād gatiḥ // Pramāṇav_4.31 //
ananvayo 'pi dṛṣṭānte doṣastasya yathoditam /
ātmā paraścet so 'siddhaḥ iti tatreṣṭaghātakṛt // Pramāṇav_4.32 //
sādhanaṃ yadvivāde na nyastaṃ taccenna sādhyate /
kiṃ sādhyamanyathāniṣṭaṃ bhaved vaiphalyameva vā // Pramāṇav_4.33 //
sadvitīyaprayogeṣu niranvayaviruddhate /
etena kathite sādhyaṃ sāmānyenātha sammatam // Pramāṇav_4.34 //
tadevārthāntarābhāvād dehānāptau na sidhyati /
vācyaśūnyaṃ pralapatāṃ tadetajjāḍyavarṇitam // Pramāṇav_4.35 //
tulyaṃ nāśe 'pi cecchabdaghaṭabhedena kalpane /
na siddhena vināśena tadvataḥ sādhanād dhvaneḥ // Pramāṇav_4.36 //
tathārthāntarabhāve syāt tadvān kumbho 'pyanityatā /
viśiṣṭā dhvaninānveti no cennāyogavāraṇāt // Pramāṇav_4.37 //
dvividho hi vyavacchedo viyogāparayogayoḥ /
vyavchedādayoge tu vārye nānanvayāgamaḥ // Pramāṇav_4.38 //
sāmānyameva tatsādhyaṃ na ca siddhaprasādhanam /
viśiṣṭaṃ dharmiṇā tacca na niranvayadoṣavat // Pramāṇav_4.39 //
etena dharmidharmābhyāṃ viśiṣṭau dharmadharmiṇau /
pratyākhyāto nirākurvan dharmiṇyevamasādhanāt // Pramāṇav_4.40 //
samudāyāpavāho hi na dharmiṇi virudhyate /
sādhyaṃ yatastathā neṣṭaṃ sādhyo dharmo 'tra kevalaḥ // Pramāṇav_4.41 //
ekasya dharmiṇaḥ śāstre nānādharmasthitāvapi /
sādhyaḥ syādātmanaiveṣṭa ityupāttā svayaṃśrutiḥ // Pramāṇav_4.42 //
śāstrābhyupagamādeva sarvādānāt prabādhane /
tatraikasyāpi doṣaḥ syād yadi hetupratijñyoḥ // Pramāṇav_4.43 //
śabdānāśe prasādhye syād gandhabhūguṇatākṣateḥ /
heturviriddho 'prakṛterno cedanyatra sā samā // Pramāṇav_4.44 //
athātra dharmī prakṛtastatra śāstrārthabādhanam /
atha vādīṣṭatāṃ bruyād dharmidharmādisādhanaiḥ // Pramāṇav_4.45 //
kaiścit prakaraṇairiccha bhavet sā gamyate ca taiḥ /
valāt taveccheyamiti vyaktamīśvaraceṣṭitam // Pramāṇav_4.46 //
vadannakāryaliṅgāṃ tāṃ vyabhicāreṇa bādhyate /
anāntarīyake cārthe bādhite 'nyasya kā kṣati // Pramāṇav_4.47 //
uktaṃ ca nāgamāpekṣamanumānaṃ svagocare /
siddhaṃ tena susiddhaṃ tanna tadā śāstramīkṣyate // Pramāṇav_4.48 //
vādatyāgastadā syāccenna tadānabhyupāyataḥ /
upāyo hyabhyupāye 'yamanaṅgaṃ sa tadāpi san // Pramāṇav_4.49 //
tadā viśuddhe viṣayadvaye śāstraparigraham /
cikirṣoḥ sa hi kālaḥ syāt tadā śāstreṇa bādhanam // Pramāṇav_4.50 //
tadvirodhena cintāyāstatsiddhartheṣvayogataḥ /
tṛtīyasthānasaṃkrāntau nyāyyaḥ śāstraparigrahaḥ // Pramāṇav_4.51 //
tatrāpi sādhyadharmasya nāntarīkabādhanam /
parihārya na cānyeṣāmanavasthāprasaṅgataḥ // Pramāṇav_4.52 //
keneyaṃ sarvacintāṣu śāstraṃ grāhyamiti sthitiḥ /
kṛtedānīmasiddhāntairgrāhyo dhūmena nānalaḥ // Pramāṇav_4.53 //
riktasya jantorjjātasya guṇadoṣamapaśyataḥ /
vilabdhā vata kenemo siddhāntaviṣamagrhāḥ // Pramāṇav_4.54 //
yadi sādhana ekatra sarvaśāstraṃ nidarśane /
darśayet sādhanaṃ syādityeṣā lokottarā sthitiḥ // Pramāṇav_4.55 //
asambaddhasya dharmasya kimasiddho na sidhyati /
hetustatsādhanāyoktaḥ kiṃ duṣṭastatra sidhyati // Pramāṇav_4.56 //
dharmananupanīyaiva dṛṣṭānte dharmiṇo 'khilān /
vāgdhūmādejaṃno 'nveti caitanyadahanādikam // Pramāṇav_4.57 //
svabhāvaṃ kāraṇaṃ cārtho vyabhicāreṇa sādhayan /
kasyacid vādabādhāyāṃ svabhāvānna nivartate // Pramāṇav_4.58 //
prapadyamānaścānyastaṃ nāntarīyakamīpsitaiḥ /
sādhyārthairhetunā tena kathamapratipāditaḥ // Pramāṇav_4.59 //
ukto 'nukto 'pi tena kathamapratipāditaḥ // Pramāṇav_4.59 //
ukto 'nukto 'pi vā heturviroddhā vādino 'tra kim /
na hi tasyoktidoṣeṇa sa jātaḥ śāstrabādhanaḥ // Pramāṇav_4.60 //
bādhakasyābhidhānācced doṣo yadi vadenna saḥ /
kinna bādheta so 'kurvannayuktaṃ kena duṣyati // Pramāṇav_4.61 //
anyeṣu hetvābhāseṣu sveṣṭasyaivāprasādhanāt /
duṣyed vyarthābhidhānena nātra tasya prasādhanāt // Pramāṇav_4.62 //
yadi kiñcit kvacicchastrena yuktaṃ pratiṣidhyate /
bruvāṇo yuktamapyanyaditi rājakulasthitiḥ // Pramāṇav_4.63 //
sarvānarthān samīkṛtya vaktuṃ śakyaṃ na sādhanam /
sarvatra tenotsanneyaṃ sādhyasādhanasaṃsthitiḥ // Pramāṇav_4.64 //
viruddhayorekadharmiṇyayogādastu bādhanam /
viruddhaikāntike nātra tadvadasti virodhitā // Pramāṇav_4.65 //
abādhyabādhakatve 'pi tayoḥ śāstrārthaviplavāt /
asabhbadde 'pi bādhā cet syāt sarva sarvabādhanam // Pramāṇav_4.66 //
sambandhastena tatraiva bādhanādasti cedasat /
hetoḥ sarvasya cintyatvāt svasādhye guṇadoṣayoḥ // Pramāṇav_4.67 //
nāntarīyakatā sādhye sambandhaḥ seha nekṣyate /
kevalaṃ śāstrapīḍeti doṣaḥ sānyakṛte samā // Pramāṇav_4.68 //
śāstrābhyupagamāt sādhyaḥ sāstradṛṣṭo 'khilo yadi /
pratijñā siddhadṛṣṭāntahetuvādḥ prasajyate // Pramāṇav_4.69 //
uktayoḥ sādhanatvena no cedīpsitavādataḥ /
nyāyaprāptaṃ na sādhyatvaṃ vacanād vinivarttate // Pramāṇav_4.70 //
anīpsitamasādhyaṃ ced vādinānyo 'pyanīpsitaḥ /
dharmo 'sādhyastadāsādhyaṃ bādhamānaṃ virodhi kim // Pramāṇav_4.71 //
pakṣalakṣaṇabāhyārthaḥ svayaṃśabdo 'pyanarthakaḥ /
śāstre ṣvicchapravṛttyartho yadi śaṅkākutonviyam // Pramāṇav_4.72 //
so 'niṣiddhaḥ pramāṇena gṛhṇān kena nivāryate /
niṣiddhaścet pramāṇena vācā kena pravartyate // Pramāṇav_4.73 //
pūrvamapyeṣa siddhantaṃ svecchayaiva gṛhītavān /
kiñcidanyaṃ satu punargrahītuṃ labhate na kim // Pramāṇav_4.74 //
dṛṣṭervipratipattīnāmatrākārṣīt svayaṃśrutim /
iṣṭākṣatimasādhyatvamanavasthāṃ ca darśayan // Pramāṇav_4.75 //
samayāhitabhedasya parihāreṇa dharmiṇaḥ /
prasiddhasya gṛhītyarthā jagādanyaḥ svayaṃśrutim // Pramāṇav_4.76 //
vicāraprastutereva prasiddhaḥ siddha āśrayaḥ /
svecchākalpitabhedeṣu padārtheṣvavivādataḥ // Pramāṇav_4.77 //
asādhyatāmatha prāha siddhadeśena dharmiṇaḥ /
svarūpeṇaiva nirdeśya ityanenaiva tad gatam // Pramāṇav_4.78 //
siddhasādhanarūpeṇa nirdeśasya hi sambhave /
sādhyatvenaiva nirdeśya itīdaṃ phalavad bhavet // Pramāṇav_4.79 //
anumānasya sāmānyaviṣayatvaṃ ca varṇītam /
ihaivaṃ na hyanukte 'pi kiñcit pakṣe virudhyate // Pramāṇav_4.80 //
kuryācced dharmiṇaṃ sādhyaṃ tataḥ kiṃ tanna śaktyate /
kasmāddhetvanvayābhāvānna ca doṣastayorapi // Pramāṇav_4.81 //
uktarāvayavāpekṣo na doṣaḥ pakṣa iṣyate /
tathā hetvādidoṣo 'pi pakṣadoṣaḥ prasajyate // Pramāṇav_4.82 //
sarvaiḥ pakṣasya bādhātastasmāt tanmātrasaṅginaḥ /
pakṣadoṣā matā nānye pratyakṣādivirodhavat // Pramāṇav_4.83 //
hetvādilakṣaṇairvādhyaṃ muktvā pakṣasya lakṣaṇam /
ucyate parihārārthamavyāptivyatirekayoḥ // Pramāṇav_4.84 //
svayannipātarūpākhyā vyatirekasya bādhikāḥ /
sahānirākṛteneṣṭaśrutiravyāptibādhanī // Pramāṇav_4.85 //
sādhyābhyupagamaḥ pakṣalakṣaṇaṃ teṣvapakṣatā /
nirākṛte bādhanataḥ śeṣe 'lakṣaṇavṛttitaḥ // Pramāṇav_4.86 //
svayamiṣṭābhidhānena gatārthe 'pyavadhāraṇe /
kṛtyāntenābhisambandhāduktaṃ kālāntaracchide // Pramāṇav_4.87 //
ihānaṅgamiṣerniṣṭhā tenepsitapade punaḥ /
aṅgameva tayāsiddhahetvādi pratiṣidhyate // Pramāṇav_4.88 //
avācakatvāccāyuktaṃ teneṣṭaṃ svayamātmanā /
anapekṣyākhilaṃ śāstraṃ tadvādīṣṭasya sādhyatā // Pramāṇav_4.89 //
tenānabhīṣṭasaṃsṛṣṭasyesyāpi hi bādhane /
yathāsādhyamabādhātaḥ pakṣahetū na duṣyataḥ // Pramāṇav_4.90 //
aniṣiddhaḥ pramāṇābhyāṃ sa copagama iṣyate /
sandigdhe hetuvacanād vyasto hetoranāśrayaḥ // Pramāṇav_4.91 //
anumānasya bhedena sā bādhoktā caturvidhā /
tatrābhyupāyaḥ kāryāṅgaṃ svabhāvāṅgaṃ jagatsthitiḥ // Pramāṇav_4.92 //
ātmāparodhābhimato bhūtaniścayayuktavāk /
āptaḥ svavacanaṃ śastraṃ caikamuktaṃ samatvataḥ // Pramāṇav_4.93 //
yathātmano 'pramāṇatve vacanaṃ na pravarttate /
śāstrasiddhe tathā nārthe vicārastadanāśraye // Pramāṇav_4.94 //
tatprastāvāśrayatve hi śāstraṃ bādhakamityamum /
vaktumartha svavācāsya sahoktiḥ sāmyadṛṣṭaye // Pramāṇav_4.95 //
udāharaṇamapyatra sadṛśaṃ tena varṇitam /
pramāṇānāmabhāve hi śāstravācorayogataḥ // Pramāṇav_4.96 //
svavāgvirodhe vispaṣṭamudāharaṇamāgame /
diṅmātradarśanam tatra pretyadharmo 'sukhapradaḥ // Pramāṇav_4.97 //
śāstriṇo 'pyatadālambe viruddhoktau tu vastuni /
na bādhā pratibandhaḥ syāt tulyakakṣatayā tayoḥ // Pramāṇav_4.98 //
yathā svavāci taccāsya tadā svavacanātmakam /
tayoḥ pramāṇaṃ yasyāsti tat syādanyasya bādhakam // Pramāṇav_4.99 //
pratijñāmanumānaṃ vā pratijñāpetayuktikā /
yathārtha vā bādheta kathamanyathā // Pramāṇav_4.100 //
prāmāṇyamāgamānāṃ ca prāgeva vinivāritam /
abhyupāyavicāreṣu tasmād doṣo 'yamiṣyate // Pramāṇav_4.101 //
tasmād viṣayabhedasya darśanārtha pṛthak kṛtaḥ /
anumānābahirbhūto 'pyabhyupāyaḥ prabādhanāt // Pramāṇav_4.102 //
anyathātiprasaṅgaḥ syād vyarthatā vā pṛthakkṛteḥ /
bhedo vāṅmātravacane pratibandhaḥ svavācyapi // Pramāṇav_4.103 //
tenābhyupagamācchāstra pramāṇaṃ sarvavastuṣu /
bādhakam yadi necchet sa bādhakaṃ kiṃ punarbhavet // Pramāṇav_4.104 //
svavāgvirodheabhedaḥ syāt svavākśāstravirodhayoḥ /
puruṣecchākṛtā cāsya paripūrṇā pramāṇatā // Pramāṇav_4.105 //
tasmāt prasiddheṣvartheṣu śāstratyāge 'pi na kṣatiḥ /
paroikṣeṣvāgamāniṣṭo na cintaiva pravarttate // Pramāṇav_4.106 //
virodhodbhāvanaprāyā parīkṣāpyatra tadyathā /
adharmamūlaṃ rāgādi snānaṃ cādharmanāśanām // Pramāṇav_4.107 //
śāstraṃ yatsiddhayā yuktyā svavācā ca na bādhyate /
dṛṣṭe 'dṛṣṭe 'pi tadgrāhyamiti cintā pravartyate // Pramāṇav_4.108 //
artheṣvapratiṣiddhatvāt puruṣecchānurodhinaḥ /
iṣṭaśabdābhidheyasyāpto 'trākṣatavāg janaḥ // Pramāṇav_4.109 //
uktaḥ prasiddhaśabdena dharmastadvyavahārajaḥ /
pratyakṣādimitā mānaśrutyāropeṇa sucitāḥ // Pramāṇav_4.110 //
tadāśrayabhuvāmicchānurodhādaniṣedhinām /
kṛtānāmakṛtānāṃ ca yogyaṃ viśvaṃ svabhāvataḥ // Pramāṇav_4.111 //
arthamātrānurodhinyā bhāvinyā bhūtayāpi vā /
bādhyate pratirundhānaḥ śabdayogyatayātayā // Pramāṇav_4.112 //
tadyogyatābalādeva vastuto ghaṭito dhvaniḥ /
sarvo 'syāmapratīte 'pi tasmiṃstatsiddhatā tataḥ // Pramāṇav_4.113 //
asādharaṇatā na syāt bādhāhetorihānyathā /
tanniṣedho 'numānāt syācchabdārthe 'nakṣavṛttitaḥ // Pramāṇav_4.114 //
asādhāraṇatā tatra hetūnāṃ yatra nānvayi /
sattvamityapyudāhāro hetorevaṃ kuto mataḥ // Pramāṇav_4.115 //
saṃketasaṃśrayāḥ śabdāḥ sa cecchāmātrasaṃśrayaḥ /
nāsiddhiḥ śabdasiddhanāmiti śābdaprasiddhivāk // Pramāṇav_4.116 //
anumānaprasiddheṣu viruddhāvyabhicāriṇaḥ /
abhāvaṃ darśayatyevaṃ pratīreranumātvataḥ // Pramāṇav_4.117 //
atha vā bru vato lokasyānumābhāva ucyate /
kiṃ tena bhinnaviṣayā pratītiranumānataḥ // Pramāṇav_4.118 //
tenānumānād vastūnāṃ sadasatānurodhinaḥ /
bhinnasyātadvaśā vṛttistadicchājeti sūcitam // Pramāṇav_4.119 //
candratāṃ śaśino 'nicchan kāṃ pratītiṃ sa vāñchati /
iti taṃ pratyadṛṣṭāntaṃ tadasādhāraṇaṃ matam // Pramāṇav_4.120 //
nodāharaṇamevekamadhikṛtyedamucyate /
lakṣaṇatvāt tathā vṛkṣo dhātrītyuktau ca bādhanāt // Pramāṇav_4.121 //
atrāpi loke dṛṣṭatvāt karpūrarajatādiṣu /
samayād vartamānasya kāsādhāraṇatāpi vā // Pramāṇav_4.122 //
yadi tasya kvacit sidhyet siddhaṃ vastubalena tat /
pratītisiddhopagame 'śaśinyapyanivāraṇam // Pramāṇav_4.123 //
tasya bastuni siddhasya śaśinyapyanivāraṇam /
tadvastvabhāve śaśini vāraṇe 'pi na duṣyati // Pramāṇav_4.124 //
tasmādavastuniyatasaṃketabalabhāvinām /
yogyāḥ padārthā dharmāṇāmicchāyā aniridhanāt // Pramāṇav_4.125 //
tāṃ yogyatāṃ virundhānaṃ saṃketāpratiṣedhajā /
pratihanti pratītyākhyā yogyatāviṣaye 'numā // Pramāṇav_4.126 //
śabdānāmarthamiyamaḥ saṃketānuvidhāyinām /
netyanenoktamatraiṣāṃ pratiṣedho virudhyate // Pramāṇav_4.127 //
naimittikyāḥ śruterarthamartha vā pāramārthikam /
śabdānāṃ pratirundhāno 'bādhanārho hi varṇitaḥ // Pramāṇav_4.128 //
tasmād viṣayabhedasya darśānāya pṛthakkṛtā /
anumānābahirbhū tā pratītirapi pūrvavat // Pramāṇav_4.129 //
siddhayoḥ pṛthagākhyāne darśayaṃśca prayojanam /
ete sahetuke prāha nānumādhyakṣabādhane // Pramāṇav_4.130 //
atrāpyadhyakṣabādhāyāṃ nānārūpatayā dhvanau /
prasiddhasya śrutau rūpaṃ yadeva pratibhāsate // Pramāṇav_4.131 //
advayaṃ śabalābhāsasyādṛṣterbuddhijanmanaḥ /
tadarthārthoktirasyeva kṣepe 'dhyakṣeṇa bādhanam // Pramāṇav_4.132 //
tadeva rūpaṃ tatrārthaḥ śeṣa vyāvṛttilakṣaṇam /
avastubhūtaṃ sāmānyamatastannākṣagocaraḥ // Pramāṇav_4.133 //
tena sāmānyadharmāṇāmapratyakṣatvasiddhitaḥ /
pratikṣepe 'pyabādheti śrāvaṇoktyā prakāśitam // Pramāṇav_4.134 //
sarvathāvācyarūpatvāt siddhyā tasya samāśrayāt /
bādhanāt tadbalenoktaḥ śrāvaṇenākṣagocaraḥ // Pramāṇav_4.135 //
sarvatra vādino dharmo yaḥ svasādhyatayepsitaḥ /
taddharmavati bādhā syānnānyadharmeṇa dharmiṇi // Pramāṇav_4.136 //
anyathāsyoparodhaḥ ko bādhite 'nyatra dharmiṇi /
gatārthe lakṣaṇenāsmin svadharmivacanaṃ punaḥ // Pramāṇav_4.137 //
bādhāyāṃ dharmiṇo 'pi syād bādhetyasya prasiddhaye /
āśrayasya virodhana tadāśritāvirodhanāt // Pramāṇav_4.138 //
anyathaivaṃvidho dharmaḥ sādhya ityabhidhānataḥ /
tadbādhāmeva manyeta svadharmigrahaṇaṃ tataḥ // Pramāṇav_4.139 //
nanvetadapyarthaśiddhaṃ satyaṃ kecittu dharmiṇaḥ /
kevalasyoparodhe 'pi doṣavattamupāgatāḥ // Pramāṇav_4.140 //
yathā parairanutpādyāpūrvarūpaṃ na khādikam /
sakṛcchabdādyahetutvādityukte prāha dūṣakaḥ // Pramāṇav_4.141 //
tadvad vastusvabhāvo 'san dharmī vyomādirityapi /
naivamiṣṭasya sādhyasya bādhā kācana vidyate // Pramāṇav_4.142 //
dvayasyāpi hi sādhyatve sādhyadharmoparodhi yat /
bādhanaṃ dharmiṇāstatra bādhetyetena varṇitam // Pramāṇav_4.143 //
tathaiva dharmiṇo 'pyatra sādhyatvāt kevalasya na /
yadyevamatra bādhā syāt nānyānutpādyaśaktikaḥ // Pramāṇav_4.144 //
sakṛcchabdādyahetutvāt sukhādiriti pūrvavat /
virodhitā bhavedatra heturaikāntiko yadi // Pramāṇav_4.145 //
kramakrīyanityatayoravirodhād vipakṣataḥ /
vyāvṛtteḥ saṃśayānnāyaṃ śeṣavad bheda iṣyate // Pramāṇav_4.146 //
svayamiṣṭo yato dharmaḥ sādhyastasmāt tadāśrayaḥ /
bādhyo na kevalo nānyasaṃśrayo veti sūcitam // Pramāṇav_4.147 //
svayaṃ śrutyānyadharmāṇāṃ bādhā bādheti kathyate /
tathā svadharmiṇānyastadharmiṇo 'pīti kathyate // Pramāṇav_4.148 //
sarvasādhanadoṣeṇa pakṣa evoparodhyate /
tathāpi pakṣadoṣatvaṃ pratijñāmātrabhāvinaḥ // Pramāṇav_4.149 //
uttarāvayāpekṣo yo doṣaḥ so 'nubadhyate /
tenetyuktamato pakṣadoṣo 'siddhāśrayādikaḥ // Pramāṇav_4.150 //
dharmidharmaviśeṣāṇāṃ svarūpasya ca dharmiṇaḥ /
bādhā sādhyāṅgabhūtānāmanenaivopadarśitā // Pramāṇav_4.151 //
tatrodāhṛtidiṅmātramucyate 'rthasya dṛṣṭaye /
dravyalakṣaṇayukto 'nyaḥ saṃyoge 'rtho 'sti dṛṣṭibhāk // Pramāṇav_4.152 //
adṛśyasya viśiṣṭasya pratijñā niṣprayojanā /
iṣṭo hyavayavī kārya dṛṣṭvādṛśyeṣvasambhavi // Pramāṇav_4.153 //
aviśiṣṭasya cānyasya sādhane siddhasādhanam //
gurutvādhogatī syātāṃ yadyasya syāt tulānatiḥ // Pramāṇav_4.154 //
tannirguṇakriyastasmāt samavāyi na kāraṇam /
tata eva na dṛśyo 'sāvadṛṣṭeḥ kāryarūpayoḥ // Pramāṇav_4.155 //
tadbādhānyaviśeṣasya nāntarīyakabhāvinaḥ /
āsūkṣmād dravyamālāyāstolyatvādaṃśupātavat // Pramāṇav_4.156 //
dravyāntaragurutvasya gatirnetyaparo 'bravīt /
tasya krameṇaṃ saṃyukte pāṃśurāśau sakṛd yute // Pramāṇav_4.157 //
bhedaḥ syād gaurave tasmāt pṛthak saha ca tolite /
suvarnamāṣakādīnāṃ saṃkhyāsāmyaṃ na yujyate // Pramāṇav_4.158 //
sarṣapādā mahārāśeruttarottaravṛddhimat /
gauravaṃ kāryamālāyā yadi naivopalabhyate // Pramāṇav_4.159 //
ā sarṣapād gauravaṃ tu durlakṣitamanalpakam /
tolyaṃ tatkāraṇaṃ kāryagauravānupalakṣaṇāt // Pramāṇav_4.160 //
nanvadṛṣṭoṃ 'śuvat so 'rtho na ca tatkāryamīkṣyate /
gurutvāgativat sarvatadguṇānupalakṣaṇāt // Pramāṇav_4.161 //
māṣakāderanādhikyam anatiḥ sopalakṣaṇam /
yathāsvamakṣeṇādṛṣṭe rūpādāvadhikādhike // Pramāṇav_4.162 //
abhyupāyaḥ svavāgādyabādhāyāḥ sambhavena tu /
udāharaṇamapyanyadiśā gamyaṃ yathoktyā // Pramāṇav_4.163 //
trikālaviṣayatvāt tu kṛtyānāmatathātmakam /
tathā paraṃ prati nyastaṃ sādhyaṃ neṣṭaṃ tadāpi tat // Pramāṇav_4.164 //
pratyayanādhikāre tu sarvāsiddhavarodhinī /
yasmāt sādhyaśrutirneṣṭaṃ viśeṣamavalambate // Pramāṇav_4.165 //
tenāprasiddhadṛṣṭāntahetudāharaṇaṃ kṛtam /
anyathā śaśaśrṛṅgādau sarvāsiddhe 'pi sādhyatā // Pramāṇav_4.166 //
sarvasya cāprasiddhatvāt kathañcit tena na kṣamāḥ /
karmādibhedopakṣepaparihāravivecane // Pramāṇav_4.167 //
prāgasiddhasvabhāvatvāt sādhyo 'vayava ityasat /
tulyā siddhāntatā te hi yenopagamalakṣaṇāḥ // Pramāṇav_4.168 //
samudāyasya sādhyatve 'pyanyonyasya viśeṣaṇam /
sādhyaṃ dvayaṃ tadāsiddhaṃ hetudṛṣṭāntalakṣaṇam // Pramāṇav_4.169 //
asambhavāt sādhyaśabdo dharmivṛttiryadīṣyate /
śāstreṇālaṃ yathāyogaṃ loka eva pravarttatām // Pramāṇav_4.170 //
sādhanākhyānasāmarthyāt tadarthe sādhyatā matā /
hetvādivacanairvyāpteranāśaṃkyaṃ ca sādhanam // Pramāṇav_4.171 //
pūrvāvadhāraṇe tena pratijñālakṣaṇābhidhā /
byarthā vyaptiphalā soktiḥ sāmarthyād gamyate tataḥ // Pramāṇav_4.172 //
viruddhateṣṭāsambandho 'nupakārasahāsthitī /
evaṃ sarvāṅgadoṣāṇāṃ pratijñādoṣatā bhavet // Pramāṇav_4.173 //
pakṣadoṣaḥ parāpekṣo neti ca pratipāditam /
iṣṭāsambhavyasiddhaśca sa eva syānnirākṛtaḥ // Pramāṇav_4.174 //
anityatvasahetutve śabda evaṃ prakīrttayet /
daṣṭāntākhyānato 'nyat kimastyatrārthānudarśanam // Pramāṇav_4.175 //
viśeṣabhinnāmākhyāya sāmānyasyānuvartane /
na tadvyāptiḥ phalaṃ vā kiṃ sāmānyenānuvartane // Pramāṇav_4.176 //
syānnirākaraṇaṃ śabde sthitenaivetyato 'bravīt /
viruddhaviṣaye 'nyasmin vadannāhānyatāṃ śruteḥ // Pramāṇav_4.177 //
sa ca bhedāpratikṣepāt sāmānyānāṃ na vidyate /
vṛkṣo na śiṃśapaiveti yathā prakaraṇe kvacit // Pramāṇav_4.178 //
sarvaśruterekavṛttiniṣedhaḥ syānna ceyatā /
so 'savaḥ sarvabhedānāmatattve tadasambhavāt // Pramāṇav_4.179 //
jñāpyajñāpakayorbhedāt dharmiṇo hetubhāvinaḥ /
asiddherjāpakatvasya dharmyasiddhaḥ svasādhane // Pramāṇav_4.180 //
dharmadharmivivekasya sarvabhāveṣvasiddhitaḥ /
sarvatra doṣastulyaścenna saṃvṛttyā viśeṣataḥ // Pramāṇav_4.181 //
paramārthavicāreṣu tathābhūtāprasiddhitaḥ /
tattvānyatvaṃ padārtheṣu sāṃvṛteṣu niṣidhyate // Pramāṇav_4.182 //
anumānānumeyārthavyahārasthitistviyam /
bhedaṃ pratyayasaṃsiddhamavalambya ca kalpyate // Pramāṇav_4.183 //
yathāsvaṃ bhedaniṣṭheṣū pratyayeṣū vivekinaḥ /
dharmī dharmāśca bhāsante vyavahārastadāśrayaḥ // Pramāṇav_4.184 //
vyavahāropanīto 'tra sa evāśliṣṭabhedadhīḥ /
sādhyaḥ sādhanatāṃ nītastenāsiddhaḥ prakāśitaḥ // Pramāṇav_4.185 //
bhedasāmānyayordharmabhedādaṃgāṃgitā tataḥ /
yathānityaḥ prayatnotthaḥ pratyatnotthatayā dhvaniḥ // Pramāṇav_4.186 //
pakṣāṅgatve 'pyabādhatvānnāsiddhirbhinnadharmiṇi /
yathāśvo na viṣāṇitvādeṣa piṇḍo viṣāṇavān // Pramāṇav_4.187 //
sādhyakālāṅgatā vā na nivṛtterupalakṣya tat /
viśeṣo 'pi pratijñārtho dharmabhedānna yujyate // Pramāṇav_4.188 //
pakṣadharmaprabhedena sukhagrahaṇasiddhaye /
hetuprakaraṇārthasya sūtrasaṃkṣepa ucyate // Pramāṇav_4.189 //
ayogaṃ yogamaparairatyantāyogameva ca /
vyavacchinatti dharmasya nipāto vyatirecakaḥ // Pramāṇav_4.190 //
viśeṣaṇaviśeṣyābhyāṃ kriyayā ca sahoditaḥ /
vivakṣāto 'prayoge 'pi sarvo 'rtho 'yaṃ pratīyate // Pramāṇav_4.191 //
vyavacchedaphalaṃ vākyaṃ yataścaitro dhanurdharaḥ /
pārtho dhanurdharo nīlaṃ sarojamiti vā yathā // Pramāṇav_4.192 //
pratiyogivyacchedastatrāpyartheṣu gamyate /
tathā prasiddheḥ samārthyās vivakṣānugamād dhvaneḥ // Pramāṇav_4.193 //
tadayogavyavacchedād dharmī dharmaviśeṣaṇam /
tadviśiṣṭatayā dharmo na niranvayadoṣabhāk // Pramāṇav_4.194 //
svabhāvakāryasiddhyartha dvau dvau hetuviparyayau /
vivādād bhedasāmānye śeṣo vyāvṛttisādhanaḥ // Pramāṇav_4.195 //
na hi svabhāvādanyena vyāptirgamyasya kāraṇe /
sambhavād vyabhicārasya dvidhāvṛtiphalaṃ tataḥ // Pramāṇav_4.196 //
prayatnānantaraṃ jñānaṃ prāk sato niyamena na /
tasyāvṛtyakṣaśabdeṣu sarvathānupayogataḥ // Pramāṇav_4.197 //
kadācintirapekṣasya kāryākṛtivirodhataḥ /
kādācitkaphalaṃ siddhaṃ talliṅgaṃ jñānamīdṛśam // Pramāṇav_4.198 //
etāvataiva siddhe 'pi svabhāvasya pṛthak kṛtiḥ /
kāryeṇa saha nirdeśe mā jñāsīt sarvamīdṛśam // Pramāṇav_4.199 //
vyutpattyarthā ca hetūktiruktārthānumitau kṛtā /
atra prabheda ākhyātaḥ lakṣaṇaṃ tu na bhidyate // Pramāṇav_4.200 //
tenātra kāryaliṅgena svabhāvo 'pyekadeśabhāk /
sadṛśodāhṛtiścātaḥ pratyatnād vyaktijanmanaḥ // Pramāṇav_4.201 //
yannāntarīkā sattā yo vātmanyavibhāgavān /
sa tenāvyabhicārī syādityartha tatprabhedanam // Pramāṇav_4.202 //
saṃyogyādiṣu yeṣvasti pratoibandho na tādṛśaḥ /
na te hetava ityuktaṃ vyabhicārasya sambhavāt // Pramāṇav_4.203 //
sati vā pratibandhe 'stu sa eva gatisādhanaḥ /
niyamo hyavinābhāvo niyataśca na sādhanam // Pramāṇav_4.204 //
ekāntikatvaṃ vyāvṛtteravinābhāva ucyate /
tacca nāpratibaddheṣu tata evānvayasthitiḥ // Pramāṇav_4.205 //
svātmatve hetubhāve vā siddhe hi vyatirekitā /
sidhyedato 'viśeṣe na vyatirekā na vānvayaḥ // Pramāṇav_4.206 //
adṛṣṭimātramādāya kevalaṃ vyatirekitā /
ukto 'naikāntikastasmādanyathā gamako bhaveta // Pramāṇav_4.207 //
prāṇādyabhāvo nairātmyavyāpīti vinivarttane /
ātmano vinivartteta prāṇādiryadi tacca na // Pramāṇav_4.208 //
anyasya vinivṛttyānyavinivṛtterayogataḥ /
tadātmā tatprasūtiścet natad ātmopalambhane // Pramāṇav_4.209 //
tasyopalabdhāvagatāvagatau ca prasidhyati /
te cātyantaparokṣasya dṛṣṭyadṛṣṭī na sidhyataḥ // Pramāṇav_4.210 //
anyatrādṛṣṭarūpasya ghaṭādau neti vā kutaḥ /
ajñātavyatirekasya vyāvṛttervyāpitā kutaḥ // Pramāṇav_4.211 //
prāṇādeśca kvacid dṛṣṭyā sattvāsattvaṃ pratīyate /
tathātmā yadi dṛśyeta sattvāsattvaṃ pratīyate // Pramāṇav_4.212 //
yasya hetorabhāvena ghaṭe prāṇo dṛśyate /
dehe 'pi yadyasau na syād yukto dehe na sambhavaḥ // Pramāṇav_4.213 //
bhinne 'pi kiñcit sādharmyād yadi tattvaṃ pratīyate /
prameyatvād ghaṭādīnāṃ sātmatvaṃ kinna mīyate // Pramāṇav_4.214 //
aniṣṭeścet pramāṇaṃ hi sarveṣṭīnāṃ nibandhanam /
bhāvābhāvavyavasthāṃ kaḥ kartu tena vinā prabhuḥ // Pramāṇav_4.215 //
smṛtīcchāyatnajaḥ prāṇanimeṣādistadudbhavaḥ /
viṣayendriyacittebhyaḥ tāḥ svajātisamudbhavāḥ // Pramāṇav_4.216 //
anyonyapratyayāpekṣā anvayavyatirekabhāk /
etāvatyābhāvo 'yamanavasthānyakalpane // Pramāṇav_4.217 //
śrāvaṇatvena tat tulyaṃ prāṇādi vyabhicārataḥ /
na tasya vyabhicāritvād vyatireke 'pi cet katham // Pramāṇav_4.218 //
nāsādhyādeva viśleṣastasya nanvevamucyate /
sādhye 'nuvṛttyabhāvo 'rthāt tasyānyatrāpyasau samaḥ // Pramāṇav_4.219 //
asādhyādeva viccheda iti sādhye 'stitocyate /
arthāpattyāta evoktamekenobhayadarśanam // Pramāṇav_4.220 //
īdṛgavyabhicāro 'to 'nanvayiṣu na sidhyati /
pratiṣedhaniṣedhaśca vidhānāt kīdṛśo 'paraḥ // Pramāṇav_4.221 //
nivṛttirnāsataḥ sādhyādasādhyeṣveva no tataḥ /
neti saiva nivṛttiḥ kiṃ nivṛtterasato matā // Pramāṇav_4.222 //
nivṛttyabhāvastu bidhirvastubhāvo 'sato 'pi san /
vastvabhāvastu nāstīti paśya bāndhyavijṛmbhitam // Pramāṇav_4.223 //
nivṛttiryadi tasminna hetorvṛttiḥ kimiṣyate /
sāpi na pratiṣedho 'yaṃ nivṛttiḥ kiṃ niṣidhyate // Pramāṇav_4.224 //
vidhānaṃ pratiṣedhaṃ ca muktvā śābdo 'sti nāparaḥ /
vyavahāraḥ sa cāsatsu neti prāptātra mūkatā // Pramāṇav_4.225 //
satāṃ ca na niṣedho 'sti so 'satsu ca na vidyate /
jagatyanena nyāyena nañarthaḥ pralayaṃ gataḥ // Pramāṇav_4.226 //
deśakālaniṣedhaśced yathāsti sa niṣidhyate /
na thā na yathā so 'sti tathāpi na niṣidhyate // Pramāṇav_4.227 //
tasmādāśritya śabdārtha bhāvābhāvasamāśram /
abāhyāśrayamatreṣṭaṃ sarva vidhiniṣedhanam // Pramāṇav_4.228 //
tābhyāṃ sa dharmi sambaddhaḥ khyātyabhavo 'pi tādṛśaḥ /
śabdapravṛtterastīti so 'pīṣṭo vyavahārabhāk // Pramāṇav_4.229 //
anyathā syāt padārthānāṃ vidhānapratiṣedhane /
ekadharmasya sarvātmavidhānaprariṣedhanam // Pramāṇav_4.230 //
anānātmatayā bhede nānāvidhiniṣedhavat /
ekadharmiṇyasaṃhāro vidhānapratiṣedhayoḥ // Pramāṇav_4.231 //
ekadharmiṇamuddiśya nānādharmasamāśrayam /
vidhāvekasya tadbhājāmivānyeṣāmupekṣakam // Pramāṇav_4.232 //
niṣedhe tadviviktaṃ ca tadanyeṣāmapekṣakam /
vyavahāramasatyārtha prakalpayati dhīryathā // Pramāṇav_4.233 //
taṃ tathaivāvikalpārthabhedāśrayamupāgatāḥ /
anādivāsanodbhūtaṃ bādhante 'rtha na laukikam // Pramāṇav_4.234 //
tatphalo 'tatphalaścārthe bhinna ekastatastataḥ /
taistairupaplavairnītaḥ sañcayāpacayairiva // Pramāṇav_4.235 //
atadvānapi sambandhāt kutaścidupanīyate /
dṛṣṭiṃ bhedāśrayaiste 'pi tasmādajñātaviplavāḥ // Pramāṇav_4.236 //
sattāsādhanavṛtteśca sandigdhaḥ syādasanna saḥ /
asatvaṃ cābhyupagamādapramānaṃ na yujyate // Pramāṇav_4.237 //
asato vyatireke 'pi sapakṣād vinivarttanam /
sandigghaṃ tasya sandehād vipakṣād vinivarttanam // Pramāṇav_4.238 //
ekatra niyame siddhe sidhyatyanyanivarttanam /
dvairāśye sati dṛṣṭeṣu syāddṛṣṭe 'pi saṃśayaḥ // Pramāṇav_4.239 //
avyaktivyāpino 'pyarthāḥ santi tajjātibhāvinaḥ /
kvacinna niyamo 'dṛṣṭyā pārthivālohalekhyavat // Pramāṇav_4.240 //
bhāve virodhasyādṛṣṭe kaḥ sandehaṃ nivārayet /
kvacid viniyamāt ko 'nyastatkāryātmatayā sa ca // Pramāṇav_4.241 //
narātmyādapi tenāsya sandigdhaṃ vinivartanam /
astu nāma tathāpyātmā nānairātmyāt prasidhyati // Pramāṇav_4.242 //
yenāsau vyatirekasya nābhāvaṃ bhāvamicchati /
yathā nāvyatireke 'pi prāṇādirna sapakṣataḥ // Pramāṇav_4.243 //
sapakṣāvyatirekī ceddheturheturatonvayī /
nānvyyavyatirekī cedanairātmyaṃ na sātmakam // Pramāṇav_4.244 //
yannāntarīyakaḥ svātmā yasya siddhaḥ pravṛttiṣu /
nivarttakaḥ sa evātaḥ pravṛttau ca pravartakaḥ // Pramāṇav_4.245 //
nāntarīyakatā sā ca sādhanaṃ sadhapekṣate /
kāryedṛṣṭiradṛṣṭiśca kāryakāraṇatā hi sā // Pramāṇav_4.246 //
arthāntarasya tadbhāve bhāvāniyamato 'gatiḥ /
abhāvāsambhavāt teṣāmabhāve nityabhāvinaḥ // Pramāṇav_4.247 //
kāryasvabhāvabhedānāṃ kāraṇebhyaḥ samudbhavāt /
tairvinā bhavato 'nyasmāt tajjaṃ rūpaṃ kathaṃ bhavet // Pramāṇav_4.248 //
sāmagrīśaktibhedāddhi vastūnāṃ viśvarūpatā /
sā cenna bhedikā prāptamekarūpamidaṃ jagat // Pramāṇav_4.249 //
bhedakābhedakatve syād vyāhatā bhinnarūpatā /
ekasya nānārūpatve dve rūpe pāvaketarau // Pramāṇav_4.250 //
tat tasyā jananaṃ rūpamanyasya yadi saiva sā /
na tasyā jananaṃ rūpaṃ tadasyāḥ sambhavet katham // Pramāṇav_4.251 //
tataḥ svabhāvau niyatāvanyonyaṃ hetukāryayoḥ /
tasmāt svadṛṣṭāviva tad dṛṣṭe kārye 'pi gamyate // Pramāṇav_4.252 //
ekaṃ kathamanekasmāt kledavad dugdhavāriṇaḥ /
dravaśakteḥ yataḥ kledaḥ sā tvekaiva dvayorapi // Pramāṇav_4.253 //
bhinnābhinnaḥ kimasyātmā bhinno 'tha dravatā katham /
abhinnetyucyate buddhestadrūpāyā abhedataḥ // Pramāṇav_4.254 //
tadvad bhede 'pi dahano dahanapratyayāśrayaḥ /
yenāṃśenādadhad dhūmaṃ tenāṃśena tathā gatiḥ // Pramāṇav_4.255 //
dahanapratyayāṅgādevānyāpekṣāt samudbhavāt /
dhūmo 'tadvyabhicārīti tadvat kārya tathāparam // Pramāṇav_4.256 //
dhūmendhanavikārāṅgatāpade dahanasthiteḥ /
anagnicedadhūmo 'sau sa dhūmaścet sa pāvakaḥ // Pramāṇav_4.257 //
nāntarīyakatā jñeyā yathāsvaṃ hetvapekṣayā /
svabhāvasya yathoktaṃ prāg vināśakṛtakatvayoḥ // Pramāṇav_4.258 //
ahetutvagatinyāyaḥ sarvo 'yaṃ vyatirekiṇaḥ /
abhyūhyaḥ śrāvaṇātvokteḥ kṛtāyāḥ sāmyadṛṣṭaye // Pramāṇav_4.259 //
hetusvabhāvanuvṛtyaivārthanivṛttivarṇanāt /
sandehahetutākhyātyā dṛśye 'rthe seti sūcitam // Pramāṇav_4.261 //
anaṅgīkṛtavastvaṃśo niṣedhaḥ sādhyate 'nayā /
vastunyapi tu pūrvābhyāṃ paryudāso vidhānataḥ // Pramāṇav_4.262 //
tatropalabhyeṣvastitvamupalabdherna cāparam /
ityajñjñāpanāyaikānupākhyodāhṛtirmatā // Pramāṇav_4.263 //
viṣayāsattvatastra viṣayi pratiṣidhyate /
jñānābhidhānasandehaṃ yathā dāhādapāvakaḥ // Pramāṇav_4.264 //
tathānyā nopalabhyeṣu nāstitānupalambhabhanāt /
tajjñānaśabdāḥ sādhyante tadbhāvāt tannibandhanāḥ // Pramāṇav_4.265 //
siddho hi vyavahāro 'yaṃ dṛśyādṛṣṭāvasanniti /
tasyāḥ siddhāvasandigdhau tatkāyatve 'pi dhīdhvanī // Pramāṇav_4.266 //
vidyamāne 'pi viṣaye mohādatrānanubruvan /
kevalaṃ siddhasādharmyāt smāryate samayaṃ paraḥ // Pramāṇav_4.267 //
kāryakāraṇatā yadvat sādhyate dṛṣṭyadṛṣṭitaḥ /
kāryādiśabdā hi tayorvyavahārāya kalpitāḥ // Pramāṇav_4.268 //
kāraṇāt kāryasaṃsiddhiḥ svabhāvāntargamādiyam /
hetuprebhedākhyāne na darśitodāhṛtiḥ pṛthak // Pramāṇav_4.269 //
ekopalambhānubhavādidaṃ nopalabhe iti /
buddherupalabhe veti kalpikāyāḥ samudbhavaḥ // Pramāṇav_4.270 //
viśeṣo gamyate 'rthānāṃ viśiṣṭādeva vedanāt /
stathābhūtātmasampattirbhedadhīheturasya ca // Pramāṇav_4.271 //
tasmāt svato dhiyorbhedasiddhistābhyāṃ tadarthayoḥ /
anyathā hyanavasthāto bhedaḥ sighyenna kasyacit // Pramāṇav_4.272 //
viśiṣṭarūpānubhavādanyathānyanirākriyā /
tadviśiṣṭopalambho 'taḥ tasyāpyanupalambhanam // Pramāṇav_4.273 //
tasmādanupalambho 'yaṃ svayaṃ pratyakṣato gataḥ /
svamātravṛttergamakastabhāvavyavasthiteḥ // Pramāṇav_4.274 //
anyathārthasya nāstitvaṃ gamyate 'nupalambhataḥ /
upalambhasya nāstitvamanyenetyanabasthitiḥ // Pramāṇav_4.275 //
adṛśye niścayāyogāt sthitiranyatra bādhyate /
yathāliṅgo 'nyasattveṣu vikalpādirna sidhyati // Pramāṇav_4.276 //
aniścayaphalā hyeṣā nālaṃ vyāvṛttisādhane /
ādyādhikriyate hetorniścitenaiva sādhane // Pramāṇav_4.277 //
tasyāḥ svayaṃ prayogeṣu svarūpaṃ vā prayujyate /
arthabādhanarūpaṃ vā bhāve bhāvādabhāvataḥ // Pramāṇav_4.278 //
anyonyabhedasiddhervā dhrū vabhāvabimāśavat /
pramāṇāntarabādhād vā sāpekṣadhru vabhāvavat // Pramāṇav_4.279 //
hetvantarasamutthasya sannidhau niyataḥ kutaḥ /
bhāvahetubhavatve kiṃ pāramparyapariśramaiḥ // Pramāṇav_4.280 //
nāśanaṃ janayitvānyaṃ sa hetustasya nāśakaḥ /
tameva naśvaraṃ bhāvaṃ janayed yadi kiṃ bhavet // Pramāṇav_4.281 //
ātmopakārakaḥ kaḥ syāt tasya siddhatmanaḥ sataḥ /
nātmopakārakaḥ kaḥ syāt tena yaḥ samapekṣyate // Pramāṇav_4.282 //
anapekṣaśca kiṃ bhāvo 'tathābhūtaḥ kadācana /
yathā na kṣepabhāgiṣṭaḥ sa evodbhūtanāśakaḥ // Pramāṇav_4.283 //
kṣaṇamapyanapekṣatve bhāvo bhāvasya neti cet /
bhāvo hi sa tathā bhūto 'bhāva bhāvastathā katham // Pramāṇav_4.284 //
ye 'parāpekṣatadbhāvāstadbhāvaniyatā hi te /
asambhavadvibandhā ca samagrī kāryakarmaṇi // Pramāṇav_4.285 //