pratiṣṭhānābhidhāno 'sti deśo godāvarītaṭe //
pratiṣṭhāna-abhidhāno 'sti deśo godāvarī-taṭe //
tatra vikramasenasya putraḥ śakraparākramaḥ /
prāk trivikramasenākhyaḥ khyātakīrtir abhūn nṛpaḥ //
tatra vikramasenasya putraḥ śakra-parākramaḥ /
prāk trivikramasena-ākhyaḥ khyāta-kīrtir abhūn nṛ-paḥ //
tasya pratyaham āsthānagatasyopetya bhūpateḥ /
sevārthaṃ kṣāntiśīlākhyo bhikṣuḥ phalam upānayat //
tasya praty-aham āsthāna-gatasya upetya bhū-pateḥ /
sevā-arthaṃ kṣāntiśīla-ākhyo bhikṣuḥ phalam upānayat //
so 'pi rājā tad ādāya phalam āsannavartinaḥ /
haste dadau pratidinaṃ koṣāgārādhikāriṇaḥ //
so 'pi rājā tad ādāya phalam āsanna-vartinaḥ /
haste dadau prati-dinaṃ koṣa-agāra-adhikāriṇaḥ //
itthaṃ gateṣu varṣeṣu daśasv atra kilaikadā /
dattvā rājñe phalaṃ tasmai bhikṣāv āsthānato gate //
itthaṃ gateṣu varṣeṣu daśasv atra kila ekadā /
dattvā rājñe phalaṃ tasmai bhikṣāv āsthānato gate //
sa rājā tat phalaṃ prādāt praviṣṭāyātra daivataḥ /
krīḍāmarkaṭapotāya hastabhraṣṭāya rakṣiṇām //
sa rājā tat phalaṃ prādāt praviṣṭāya atra daivataḥ /
krīḍā-markaṭa-potāya hasta-bhraṣṭāya rakṣiṇām //
sa markaṭas tad aśnāti yāvat tāvat phalāt tataḥ /
vibhinnamadhyān niragād anarghaṃ ratnam uttamam //
sa markaṭas tad aśnāti yāvat tāvat phalāt tataḥ /
vibhinna-madhyān niragād anarghaṃ ratnam uttamam //
tad dṛṣṭvādāya papraccha taṃ bhāṇḍāgārikaṃ nṛpaḥ /
bhikṣūpanītāni mayā yāni nityaṃ phalāni te //
tad dṛṣṭvā ādāya papraccha taṃ bhāṇḍa-agārikaṃ nṛ-paḥ /
bhikṣu-upanītāni mayā yāni nityaṃ phalāni te //
haste dattāni tāni kva sthāpitāni sadā tvayā /
tac chrutvā taṃ sa sabhayaḥ koṣādhyakṣo vyajijñapat //
haste dattāni tāni kva sthāpitāni sadā tvayā /
tac chrutvā taṃ sa sa-bhayaḥ koṣa-adhyakṣo vyajijñapat //
kṣiptāni tāny anudghāṭya mayā gañje gavākṣataḥ /
yady ādiśasi tad deva tam udghāṭya gaveṣaye //
kṣiptāni tāny an-udghāṭya mayā gañje gavākṣataḥ /
yady ādiśasi tad deva tam udghāṭya gaveṣaye //
iti ūcivān anumato rajñā gatvā kṣaṇena saḥ /
koṣādhyakṣaḥ samāgatya prabhuṃ vyajñāpayat punaḥ //
iti ūcivān anumato rajñā gatvā kṣaṇena saḥ /
koṣa-adhyakṣaḥ samāgatya prabhuṃ vyajñāpayat punaḥ //
śīrṇāni nātra paśyāmi koṣe tāni phalāny aham /
ratnarāśiṃ tu paśyāmi raśmijvālākulaṃ vibho //
śīrṇāni na atra paśyāmi koṣe tāni phalāny aham /
ratna-rāśiṃ tu paśyāmi raśmi-jvāla-ākulaṃ vibho //
tac chrutvā tān manīn dattvā tuṣṭo 'smai koṣarakṣiṇe /
rājānyedyur apṛcchat sa bhikṣuṃ taṃ prāgvad āgatam //
tac chrutvā tān manīn dattvā tuṣṭo 'smai koṣa-rakṣiṇe /
rāja ānye-dyur apṛcchat sa bhikṣuṃ taṃ prāg-vad āgatam //
bhikṣo dhanavyayenaivaṃ sevase māṃ kim anvaham /
nedānīṃ te grahīṣyāmi phalaṃ yāvan na vakṣyasi //
bhikṣo dhana-vyayena evaṃ sevase māṃ kim anv-aham /
na idānīṃ te grahīṣyāmi phalaṃ yāvan na vakṣyasi //
ity uktavantaṃ rājānaṃ bhikṣus taṃ vijane 'bravīt /
vīrasācivyasāpekṣaṃ mantrasādhanam asti me //
ity uktavantaṃ rājānaṃ bhikṣus taṃ vijane 'bravīt /
vīra-sācivya-sa-apekṣaṃ mantra-sādhanam asti me //
tatra vīrendra sāhāyyaṃ kriyamānaṃ tvayārthaye /
tac chrutvā pratipede tat tathety asya sa bhūpatiḥ //
tatra vīra-indra sāhāyyaṃ kriyamānaṃ tvaya ārthaye /
tac chrutvā pratipede tat tatha īty asya sa bhū-patiḥ //
tataḥ sa śramaṇas tuṣṭo nṛpaṃ puna uvāca tam /
tarhi kṛṣṇacaturdaśyām āgāminyāṃ niśāgame //
tataḥ sa śramaṇas tuṣṭo nṛ-paṃ puna uvāca tam /
tarhi kṛṣṇa-caturdaśyām āgāminyāṃ niśā-āgame //
ito mahāśmaśānāntaḥvaṭasyādhaḥ sthitasya me /
āgantavyaṃ tvayā deva pratipālayato 'ntikam //
ito mahā-śmaśāna-antaḥ-vaṭasya adhaḥ sthitasya me /
āgantavyaṃ tvayā deva pratipālayato 'ntikam //
bāḍham evaṃ kariṣyāmīty ukte tena mahībhujā /
sa kṣāntiśīlaḥ śramaṇo hṛṣṭaḥ svanilayaṃ yayau //
bāḍham evaṃ kariṣyāmi ity ukte tena mahī-bhujā /
sa kṣāntiśīlaḥ śramaṇo hṛṣṭaḥ sva-nilayaṃ yayau //
atha tāṃ sa mahāsattvaḥ prāpya kṛṣṇacaturdaśīm /
prārthanāṃ pratipannāṃ tāṃ bhikṣos tasya nṛpaḥ smaran //
atha tāṃ sa mahā-sattvaḥ prāpya kṛṣṇa-caturdaśīm /
prārthanāṃ pratipannāṃ tāṃ bhikṣos tasya nṛ-paḥ smaran //
pradoṣe nīlavasanas tamālakṛtaśekharaḥ /
niryayau rājadhānītaḥ khaḍgapāṇir alakṣitaḥ //
pradoṣe nīla-vasanas tamāla-kṛta-śekharaḥ /
niryayau rāja-dhānītaḥ khaḍga-pāṇir alakṣitaḥ //
yayau ca ghoranibiḍadhvāntavrātamalīmasam /
citānalogranayanajvālādāruṇadarśanam //
yayau ca ghora-nibiḍa-dhvānta-vrāta-malīmasam /
citā-nala-ugra-nayana-jvālā-dāruṇa-darśanam //
asaṃkhyanarakaṅkālakapālāsthiviśaṅkaṭam /
hṛṣyatsaṃnihitottālabhūtavetālaveṣṭitam //
a-saṃkhya-nara-kaṅkāla-kapāla-asthi-viśaṅkaṭam /
hṛṣyat-saṃnihita-uttāla-bhūta-vetāla-veṣṭitam //
bhairavasyāparaṃ rūpam iva gambhīrabhīṣaṇam //
bhairavasya aparaṃ rūpam iva gambhīra-bhīṣaṇam //
sphūrjan mahāśivārāvaṃ śmaśānaṃ tad avihvalaḥ /
vicitya cātra taṃ prāpya bhikṣuṃ vaṭataror adhaḥ /
kurvāṇaṃ maṇḍalanyāsam upasṛtya jagāda saḥ //
sphūrjan mahā-śiva-arāvaṃ śmaśānaṃ tad avihvalaḥ /
vicitya ca atra taṃ prāpya bhikṣuṃ vaṭa-taror adhaḥ /
kurvāṇaṃ maṇḍala-nyāsam upasṛtya jagāda saḥ //
eṣo 'ham āgato bhikṣo brūhi kiṃ karavāṇi te /
tac chrutvā sa nṛpaṃ dṛṣṭvā hṛṣṭo bhikṣur uvāca tam //
eṣo 'ham āgato bhikṣo brūhi kiṃ karavāṇi te /
tac chrutvā sa nṛ-paṃ dṛṣṭvā hṛṣṭo bhikṣur uvāca tam //
rājan kṛtaḥ prasādaś cet tad ito dakṣiṇāmukham /
gatvā vidūram ekākī vidyate śiṃśapātaruḥ //
rājan kṛtaḥ prasādaś cet tad ito dakṣiṇā-mukham /
gatvā vidūram ekākī vidyate śiṃśapā-taruḥ //
tasminn ullambitamṛtaḥ ko 'py ekaḥ puruṣaḥ sthitaḥ /
tam ihānaya gatvā tvaṃ sānāthyaṃ kuru vīra me //
tasminn ullambita-mṛtaḥ ko 'py ekaḥ puruṣaḥ sthitaḥ /
tam ihā anaya gatvā tvaṃ sānāthyaṃ kuru vīra me //
tac chṛutvaiva tathety uktvā sa rājā satyasaṃgaraḥ /
dakṣiṇāṃ diśam ālambya pravīraḥ prayayau tataḥ //
tac chṛutva aiva tatha īty uktvā sa rājā satya-saṃgaraḥ /
dakṣiṇāṃ diśam ālambya pravīraḥ prayayau tataḥ //
āttadīptacitālātalakṣitena pathātra saḥ /
gatvā tamasi taṃ prāpa kathaṃcic chiṃśapātarum //
ātta-dīpta-citā-alāta-lakṣitena patha ātra saḥ /
gatvā tamasi taṃ prāpa kathaṃcic chiṃśapā-tarum //
tasya skandhe citādhūmadagdhasya kravyagandhinaḥ /
so 'paśyal lambamānaṃ taṃ bhūtasyeva śavaṃ taroḥ //
tasya skandhe citā-dhūma-dagdhasya kravya-gandhinaḥ /
so 'paśyal lambamānaṃ taṃ bhūtasya iva śavaṃ taroḥ //
āruhya cātra bhūmau taṃ chinna rajjum apātayat /
patitaś cātra so 'kasmāc cakranda vyathito yathā //
āruhya ca atra bhūmau taṃ chinna rajjum apātayat /
patitaś ca atra so 'kasmāc cakranda vyathito yathā //
tato 'varuhya kṛpayā jīvāśaṅkī sa tasya yat /
rājāṅgaṃ prāmṛśat tena so 'ṭṭahāsaṃ vyadhāc chavaḥ //
tato 'varuhya kṛpayā jīva-āśaṅkī sa tasya yat /
rāja āṅgaṃ prāmṛśat tena so 'ṭṭahāsaṃ vyadhāc chavaḥ //
tataḥ sa rājā matvā taṃ vetālādhiṣṭhitaṃ tadā /
kiṃ hasasy ehi gacchāva iti yāvad akampitaḥ //
tataḥ sa rājā matvā taṃ vetāla-adhiṣṭhitaṃ tadā /
kiṃ hasasy ehi gacchāva iti yāvad a-kampitaḥ //
vakti tāvan na bhūmau savetālaṃ śavam aikṣata /
aikṣatātraiva vṛkṣe tu lambamānaṃ sthitaṃ punaḥ //
vakti tāvan na bhūmau sa-vetālaṃ śavam aikṣata /
aikṣata atra eva vṛkṣe tu lambamānaṃ sthitaṃ punaḥ //
tato 'dhiruhya bhūyo 'pi tam avātārayat tataḥ /
vajrād api hi vīrāṇāṃ cittaratnam akhaṇḍitam //
tato 'dhiruhya bhūyo 'pi tam avātārayat tataḥ /
vajrād api hi vīrāṇāṃ citta-ratnam a-khaṇḍitam //
āropya ca savetālaṃ skandhe maunena taṃ śavam /
sa trivikramaseno 'tha rājā gantuṃ pracakrame //
āropya ca sa-vetālaṃ skandhe maunena taṃ śavam /
sa trivikramaseno 'tha rājā gantuṃ pracakrame //
yāntaṃ ca taṃ śavāntaḥstho vetālo 'ṃsasthito 'bravīt /
rājann adhvavinodāya kathām ākhyāmi te śṛṇu //
yāntaṃ ca taṃ śava-antaḥ-stho vetālo 'ṃsa-sthito 'bravīt /
rājann adhva-vinodāya kathām ākhyāmi te śṛṇu //
asti vārāṇasī nāma purārivasatiḥ purī /
sthalīva kailāsagirer yā puṇyajanasevitā //
asti vārāṇasī nāma purāri-vasatiḥ purī /
sthali īva kailāsa-girer yā puṇya-jana-sevitā //
bhūrivāribhṛtā śaśvadupakaṇṭhaniveśinī /
hārayaṣṭir ivābhāti yasyāḥ svargataraṅgiṇī //
bhūri-vāri-bhṛtā śaśvad-upakaṇṭha-niveśinī /
hāra-yaṣṭir ivā abhāti yasyāḥ svarga-taraṅgiṇī //
pratāpānalanirdagdhavipakṣakulakānanaḥ /
tasyāṃ pratāpamukuṭo nāma rājābhavat purā //
pratāpa-anala-nirdagdha-vipakṣa-kula-kānanaḥ /
tasyāṃ pratāpamukuṭo nāma rāja ābhavat purā //
tasyābhūd vajramukuṭas tanayo rūpaśauryayoḥ /
kurvāṇo darpadalanaṃ smarasyārijanasya ca //
tasya abhūd vajramukuṭas tanayo rūpa-śauryayoḥ /
kurvāṇo darpa-dalanaṃ smarasya ari-janasya ca //
rājaputrasya tasyātra mantriputro mahāmatiḥ /
āsīd buddhiśarīrākhyaḥ śarīrābhyadhikaḥ sakhā //
rāja-putrasya tasya atra mantri-putro mahā-matiḥ /
āsīd buddhiśarīra-ākhyaḥ śarīra-abhyadhikaḥ sakhā //
tena sakhyā saha krīḍan sa kadācin nṛpātmajaḥ /
jagāma dūram adhvānaṃ mṛgayāti prasaṅgataḥ //
tena sakhyā saha krīḍan sa kadā-cin nṛ-pa-ātmajaḥ /
jagāma dūram adhvānaṃ mṛgayā-ati prasaṅgataḥ //
śauryaśṛīcāmarānīva siṃhānāṃ mastakāni saḥ /
chindac charaiḥ saṭālāni viveśaikaṃ mahāvanam //
śaurya-śṛī-cāmarāni iva siṃhānāṃ mastakāni saḥ /
chindac charaiḥ sa-ṭālāni viveśa ekaṃ mahā-vanam //
tatrāsthāne smarasyeva paṭhat kokilabandini /
dattopakāre tarubhir mañjarīcalacāmaraiḥ //
tatrā asthāne smarasya iva paṭhat kokila-bandini /
datta-upakāre tarubhir mañjarī-cala-cāmaraiḥ //
so 'nvito mantriputreṇa tenāpaśyat saraḥvaram /
vicitrakamalotpattidhāmāmbudhim ivāparam //
so 'nvito mantri-putreṇa tena apaśyat saraḥ-varam /
vicitra-kamala-utpatti-dhāma ambudhim iva aparam //
tasmiṃs tadaiva sarasi snānārthaṃ kācid āgatā /
tena divyākṛtiḥ kanyā dadṛśe saparicchadā //
tasmiṃs tada aiva sarasi snāna-arthaṃ kā-cid āgatā /
tena divya-ākṛtiḥ kanyā dadṛśe sa-paricchadā //
pūrayantīva lāvaṇyaniḥjhareṇa saraḥvaram /
dṛṣṭipātaiḥ sṛjantīva tatrotpalavanaṃ navam //
pūrayanti īva lāvaṇya-niḥ-jhareṇa saraḥ-varam /
dṛṣṭi-pātaiḥ sṛjanti īva tatra utpala-vanaṃ navam //
pratyādiśantīva mukhenāmbujāni jitendunā /
sā jahāra manas tasya rājaputrasya tatkṣaṇam //
pratyādiśanti īva mukhena ambu-jāni jita-indunā /
sā jahāra manas tasya rāja-putrasya tat-kṣaṇam //
so 'py ahārṣīt tathā tasyā yuvā dṛṣṭvā vilocane /
yathā naikṣata sā kanyā lajjāṃ svām apy alaṃkṛtim //
so 'py ahārṣīt tathā tasyā yuvā dṛṣṭvā vilocane /
yathā nā ekṣata sā kanyā lajjāṃ svām apy alaṃkṛtim //
yūni paśyati tasmin sā keyaṃ syāditi sānuge /
saṃjñāṃ svadeśādyākhyātuṃ vilāsachadmanākarot //
yūni paśyati tasmin sā ka īyaṃ syāditi sa-anuge /
saṃjñāṃ sva-deśa-ādy-ākhyātuṃ vilāsa-chadmana ākarot //
karoti smautpalaṃ karṇe gṛhītvā puṣpaśekharāt /
ciraṃ ca dantaracanāṃ cakārādāya ca vyadhāt //
karoti smautpalaṃ karṇe gṛhītvā puṣpa-śekharāt /
ciraṃ ca danta-racanāṃ cakārā adāya ca vyadhāt //
padmaṃ śirasi sākūtaṃ hṛdaye cādadhe karam /
rājaputraś ca tasyās tāṃ saṃjñāṃ na jñātavāṃs tadā //
padmaṃ śirasi sākūtaṃ hṛdaye cā adadhe karam /
rāja-putraś ca tasyās tāṃ saṃjñāṃ na jñātavāṃs tadā //
mantriputras tu bubudhe sa sakhā tasya buddhimān /
kṣaṇāc ca sā yayau kanyā nīyamānānugais tataḥ //
mantri-putras tu bubudhe sa sakhā tasya buddhimān /
kṣaṇāc ca sā yayau kanyā nīyamāna ānugais tataḥ //
prāpya ca svagṛhaṃ tasthau paryaṅge 'ṅgaṃ nidhāya sā /
cittaṃ tu nijasaṃjñārtham āsthāt tasmin nṛpātmaje //
prāpya ca sva-gṛhaṃ tasthau paryaṅge 'ṅgaṃ nidhāya sā /
cittaṃ tu nija-saṃjña-artham āsthāt tasmin nṛ-pa-ātmaje //
so 'pi rājasuto bhraṣṭavidyo vidyādharo yathā /
gatvā svanagarīṃ kṛcchrāṃ prāpāvasthāṃ tayā vinā //
so 'pi rāja-suto bhraṣṭa-vidyo vidyādharo yathā /
gatvā sva-nagarīṃ kṛcchrāṃ prāpa avasthāṃ tayā vinā //
sakhyā ca mantriputreṇa tena pṛṣṭas tadā rahaḥ /
śaṃsatā tām aduṣprāpāṃ tyaktadhairyo jagāda saḥ //
sakhyā ca mantri-putreṇa tena pṛṣṭas tadā rahaḥ /
śaṃsatā tām aduṣprāpāṃ tyakta-dhairyo jagāda saḥ //
yasyā na nāma na grāmo nānvayo vāvabudhyate /
sā kathaṃ prāpyate tan mām āśvāsayasi kiṃ mṛṣā //
yasyā na nāma na grāmo nānvayo va āvabudhyate /
sā kathaṃ prāpyate tan mām āśvāsayasi kiṃ mṛṣā //
ity ukto rājaputreṇa mantriputras tam abhyadhāt /
kiṃ na dṛṣṭaṃ tvayā tad yat saṃjñayā sūcitaṃ tayā //
ity ukto rāja-putreṇa mantri-putras tam abhyadhāt /
kiṃ na dṛṣṭaṃ tvayā tad yat saṃjñayā sūcitaṃ tayā //
nyastaṃ yad utpalaṃ karṇe tenaitat te tayoditam /
karṇotpalasya rāṣṭre 'haṃ nivasāmi mahībhṛtaḥ //
nyastaṃ yad utpalaṃ karṇe tena etat te taya ūditam /
karṇotpalasya rāṣṭre 'haṃ nivasāmi mahī-bhṛtaḥ //
kṛtā yad dantaracanā tenaitat kathitaṃ tayā /
tatra jānīhi māṃ dantaghāṭakasya sutām iti //
kṛtā yad danta-racanā tena etat kathitaṃ tayā /
tatra jānīhi māṃ danta-ghāṭakasya sutām iti //
padmāvatīti nāmoktaṃ tayottaṃsitapadmayā /
tvayi prāṇā iti proktaṃ hṛdayārpitahastayā //
padmāvati īti nāma uktaṃ taya ūttaṃsita-padmayā /
tvayi prāṇā iti proktaṃ hṛdaya-arpita-hastayā //
kaliṅgadeśe hy asty atra khyātaḥ karṇotpalo nṛpaḥ /
tasya prasādavitto 'sti mahān yo dantaghaṭakaḥ //
kaliṅga-deśe hy asty atra khyātaḥ karṇotpalo nṛ-paḥ /
tasya prasāda-vitto 'sti mahān yo danta-ghaṭakaḥ //
saṅgrāmavardhanākhyasya tasyāpy asti jagattraye /
ratnaṃ padmāvatī nāma kanyā prāṇādhikapriyā //
saṅgrāmavardhana-ākhyasya tasya apy asti jagat-traye /
ratnaṃ padmāvatī nāma kanyā prāṇa-adhika-priyā //
etac ca lokato deva yathāvad viditaṃ mama /
ato jñātā mayā saṃjñā tasyā deśādiśaṃsinī //
etac ca lokato deva yathāvad viditaṃ mama /
ato jñātā mayā saṃjñā tasyā deśa-ādi-śaṃsinī //
ity ukto mantriputrena tena rājasuto 'tha saḥ /
tutoṣa tasmai sudhiye labdhopāyo jaharṣa ca //
ity ukto mantri-putrena tena rāja-suto 'tha saḥ /
tutoṣa tasmai su-dhiye labdha-upāyo jaharṣa ca //
saṃmantrya ca samaṃ tena sa tadyuktaḥ svamandirāt /
priyārthī mṛgayāvyājāt punas tām agamad diśam //
saṃmantrya ca samaṃ tena sa tad-yuktaḥ sva-mandirāt /
priyā-arthī mṛgayā-vyājāt punas tām agamad diśam //
ardhamārge ca vātāśvavegavañcitasainikaḥ /
taṃ mantriputraikayutaḥ kaliṅgaviṣayaṃ yayau //
ardha-mārge ca vāta-aśva-vega-vañcita-sainikaḥ /
taṃ mantri-putra-eka-yutaḥ kaliṅga-viṣayaṃ yayau //
tatra tau prāpya nagaraṃ karṇotpalamahībhṛtaḥ /
anviṣya dṛṣṭvā bhavanaṃ dantaghāṭasya tasya ca //
tatra tau prāpya nagaraṃ karṇotpala-mahī-bhṛtaḥ /
anviṣya dṛṣṭvā bhavanaṃ danta-ghāṭasya tasya ca //
tadadūre ca vāsārtham ekasya vṛddhayoṣitaḥ /
gṛhaṃ prāviśatāṃ mantriputrarājasutāv ubhau //
tad-adūre ca vāsa-artham ekasya vṛddha-yoṣitaḥ /
gṛhaṃ prāviśatāṃ mantri-putra-rāja-sutāv ubhau //
dattāmbuyavasau vāhau gupte 'vasthāpya cātra saḥ /
rājaputre sthite vṛddhāṃ mantriputro jagāda tām //
datta-ambu-yavasau vāhau gupte 'vasthāpya ca atra saḥ /
rāja-putre sthite vṛddhāṃ mantri-putro jagāda tām //
kaccid vetsy amba saṅgrāmavardhanaṃ dantaghāṭakam /
tac chṛutvā sā jaradyoṣit saśraddhā tam abhāṣata //
kaccid vetsy amba saṅgrāmavardhanaṃ danta-ghāṭakam /
tac chṛutvā sā jarad-yoṣit sa-śraddhā tam abhāṣata //
vedmy eva dhātrī tasyāsmi sthāpitā tena cādhunā /
padmāvatyāḥ svaduhituḥ pārśve jyeṣṭhatarety aham //
vedmy eva dhātrī tasya asmi sthāpitā tena ca adhunā /
padmāvatyāḥ sva-duhituḥ pārśve jyeṣṭhatara īty aham //
kiṃ tv ahaṃ na sadā tatra gacchāmy upahatāmbarā /
kuputraḥ kitavo vastraṃ dṛṣṭvā hi harate mama //
kiṃ tv ahaṃ na sadā tatra gacchāmy upahata-ambarā /
kuputraḥ kitavo vastraṃ dṛṣṭvā hi harate mama //
evam uktavatīṃ prītaḥ svottarīyādidānataḥ /
saṃtoṣya so 'tra vṛddhāṃ tāṃ mantriputro 'bravīt punaḥ //
evam uktavatīṃ prītaḥ sva-uttarīya-ādi-dānataḥ /
saṃtoṣya so 'tra vṛddhāṃ tāṃ mantri-putro 'bravīt punaḥ //
mātā tvaṃ tad vadāmas te guptaṃ yat tat kuruṣva naḥ /
dantaghāṭasutām etāṃ gatvā padmāvatīṃ vada //
mātā tvaṃ tad vadāmas te guptaṃ yat tat kuruṣva naḥ /
dantaghāṭa-sutām etāṃ gatvā padmāvatīṃ vada //
so 'trāgato rājaputro dṛṣṭo yaḥ sarasi tvayā /
tena ceha tad ākhyātuṃ preṣitā praṇayād aham //
so 'trā agato rāja-putro dṛṣṭo yaḥ sarasi tvayā /
tena ca iha tad ākhyātuṃ preṣitā praṇayād aham //
tac chṛutvā sā tathety uktvā vṛddhā dānavaśīkṛtā /
gatvā padmāvatīpārśvam ājagāma kṣaṇāntare //
tac chṛutvā sā tatha īty uktvā vṛddhā dāna-vaśī-kṛtā /
gatvā padmāvatī-pārśvam ājagāma kṣaṇa-antare //
pṛṣṭā jagāda tau rājasutamantrisutau ca sā /
yuṣmadāgamanaṃ gatvā guptaṃ tasyā mayoditam //
pṛṣṭā jagāda tau rāja-suta-mantri-sutau ca sā /
yuṣmad-āgamanaṃ gatvā guptaṃ tasyā maya ūditam //
tayā śrutvā ca nirbhartsya pāṇibhyām aham āhatā /
dvābhyāṃ karpūraliptābhyām ubhayor gaṇḍayor mukhe //
tayā śrutvā ca nirbhartsya pāṇibhyām aham āhatā /
dvābhyāṃ karpūra-liptābhyām ubhayor gaṇḍayor mukhe //
tataḥ paribhavodvignā rudaty aham ihāgatā /
etās tad aṅgulīmudrāḥ putrau me paśyataṃ mukhe //
tataḥ paribhava udvignā rudaty aham ihā agatā /
etās tad aṅgulī-mudrāḥ putrau me paśyataṃ mukhe //
evaṃ tayokte nairāśyaviṣaṇṇaṃ taṃ nṛpātmajam /
jagāda sa mahāprājño mantriputro janāntikam //
evaṃ taya ūkte nairāśya-viṣaṇṇaṃ taṃ nṛ-pa-ātmajam /
jagāda sa mahā-prājño mantri-putro jana-antikam //
mā gā viṣādaṃ rakṣantyā mantraṃ nirbhartsya yat tayā /
karpūraśubhrā vaktre 'syāḥ svāṅgulyo daśa pātitāḥ //
mā gā viṣādaṃ rakṣantyā mantraṃ nirbhartsya yat tayā /
karpūra-śubhrā vaktre 'syāḥ sva-aṅgulyo daśa pātitāḥ //
tad etad uktaṃ pakṣe 'smiñ śukle candravatīr imāḥ /
rātrīr daśa pratīkṣadhvaṃ saṃgamānucitā iti //
tad etad uktaṃ pakṣe 'smiñ śukle candravatīr imāḥ /
rātrīr daśa pratīkṣadhvaṃ saṃgama-anucitā iti //
ity āśvāsya sa taṃ rājasutaṃ mantrisutas tataḥ /
vikrīya guptaṃ hastasthaṃ kāñcanaṃ kimcid āpaṇe //
ity āśvāsya sa taṃ rāja-sutaṃ mantri-sutas tataḥ /
vikrīya guptaṃ hasta-sthaṃ kāñcanaṃ kim-cid āpaṇe //
vṛddhayā sādhayāmāsa mahārhaṃ bhojanaṃ tayā /
tatas tau bubhujāte dvau tat tayā saha vṛddhayā //
vṛddhayā sādhayāmāsa mahā-arhaṃ bhojanaṃ tayā /
tatas tau bubhujāte dvau tat tayā saha vṛddhayā //
evaṃ nītvā daśāhāni jijñāsārthaṃ punaḥ sa tām /
padmāvatyantikaṃ vṛddhāṃ mantriputro visṛṣṭavān //
evaṃ nītvā daśa-ahāni jijñāsā-arthaṃ punaḥ sa tām /
padmāvaty-antikaṃ vṛddhāṃ mantri-putro visṛṣṭavān //
sāpi mṛṣṭānnapānādilubdhā tad anurodhataḥ /
gatvā vāsagṛhaṃ tasyā bhūyo 'bhyetya jagāda tau //
sa āpi mṛṣṭa-anna-pāna-ādi-lubdhā tad anurodhataḥ /
gatvā vāsa-gṛhaṃ tasyā bhūyo 'bhyetya jagāda tau //
ito gatvādya tūṣṇīm apy ahaṃ tatra sthitā tayā /
yuṣmatkathāparādhaṃ tam udgirantyā svayaṃ punaḥ //
ito gatva ādya tūṣṇīm apy ahaṃ tatra sthitā tayā /
yuṣmat-kathā-aparādhaṃ tam udgirantyā svayaṃ punaḥ //
sā laktakābhis tisṛbhiḥ karāṅgulibhir āhatā /
urasy asminn athaiṣāham ihāyātā tad antikāt //
sā laktakābhis tisṛbhiḥ kara-aṅgulibhir āhatā /
urasy asminn atha eṣa āham ihā ayātā tad antikāt //
tac chrutvā rājaputraṃ taṃ svairaṃ mantrisuto 'bravīt /
mā kārṣīr anyathā śaṅkām asyā hi hṛdaye tayā //
tac chrutvā rāja-putraṃ taṃ svairaṃ mantri-suto 'bravīt /
mā kārṣīr anyathā śaṅkām asyā hi hṛdaye tayā //
sā laktakāṅgulīmudrātrayaṃ vinyasya yuktitaḥ /
rajasvalā niśās tisraḥ sthitāham iti sūcitam //
sā laktaka-aṅgulī-mudrā-trayaṃ vinyasya yuktitaḥ /
rajas-valā niśās tisraḥ sthita āham iti sūcitam //
evam uktvā nṛpasutaṃ mantriputras tryahe gate /
padmāvatyai punas tasyai vṛddhāṃ tāṃ prajighāya saḥ //
evam uktvā nṛ-pa-sutaṃ mantri-putras try-ahe gate /
padmāvatyai punas tasyai vṛddhāṃ tāṃ prajighāya saḥ //
sā gatā mandiraṃ tasyās tayā saṃmānya bhojitā /
prītyā pānādilīlābhir dinaṃ cātra vinoditā //
sā gatā mandiraṃ tasyās tayā saṃmānya bhojitā /
prītyā pāna-ādi-līlābhir dinaṃ ca atra vinoditā //
sāyaṃ ca yāvat sā vṛddhā gṛham āgantum icchati /
udabhūd bhayakṛt tāvat tatra kolāhalo bahiḥ //
sāyaṃ ca yāvat sā vṛddhā gṛham āgantum icchati /
udabhūd bhaya-kṛt tāvat tatra kolāhalo bahiḥ //
hā hā bhraṣṭo 'yam ālānāj janān mathnan pradhāvati /
mattahastīti lokasya tatrākrando 'tha śuśruve //
hā hā bhraṣṭo 'yam ālānāj janān mathnan pradhāvati /
matta-hasti īti lokasya tatrā akrando 'tha śuśruve //
tataḥ padmāvatī sā tāṃ vṛddhām evam abhāṣata /
spaṣṭena hastiruddhena gantuṃ yuktaṃ na te pathā //
tataḥ padmāvatī sā tāṃ vṛddhām evam abhāṣata /
spaṣṭena hasti-ruddhena gantuṃ yuktaṃ na te pathā //
tat pīṭhikāṃ samāropya baddhālambanarajjukām /
bṛhadgavākṣeṇānena tvām atra prakṣipāmahe //
tat pīṭhikāṃ samāropya baddha-ālambana-rajjukām /
bṛhad-gavākṣeṇa anena tvām atra prakṣipāmahe //
gṛhodyāne tato vṛkṣam āruhyāmuṃ vilaṅghya ca /
prākāram avaruhyānyavṛkṣeṇa svagṛhaṃ vraja //
gṛha-udyāne tato vṛkṣam āruhya amuṃ vilaṅghya ca /
prākāram avaruhya anya-vṛkṣeṇa sva-gṛhaṃ vraja //
ity uktvā sā gavākṣeṇa kṣepayāmāsa tatra tām /
vṛddhāṃ ceṭībhir udyāne rajjupīṭhikayā tataḥ //
ity uktvā sā gavākṣeṇa kṣepayāmāsa tatra tām /
vṛddhāṃ ceṭībhir udyāne rajju-pīṭhikayā tataḥ //
sātha gatvā yathoktena pathā sarvaṃ śaśaṃsa tat /
yathāvad rājaputrāya tasmai mantrisutāya ca //
sa ātha gatvā yathā-uktena pathā sarvaṃ śaśaṃsa tat /
yathāvad rāja-putrāya tasmai mantri-sutāya ca //
tataḥ sa mantriputras taṃ rājaputram abhāṣata /
siddhaṃ taveṣṭaṃ mārgo hi yuktyā te darśitas tayā //
tataḥ sa mantri-putras taṃ rāja-putram abhāṣata /
siddhaṃ tava iṣṭaṃ mārgo hi yuktyā te darśitas tayā //
tad gacchādyaiva tatra tvaṃ pradoṣe 'smin nṛpāgate /
etenaiva pathā tasyāḥ priyāyā mandiraṃ viśa //
tad gaccha adya eva tatra tvaṃ pradoṣe 'smin nṛ-pā agate /
etena eva pathā tasyāḥ priyāyā mandiraṃ viśa //
ity uktas tena tadyukto rājaputro yayau sa tat /
udyānaṃ vṛddhayoktena tena prākāravartmanā //
ity uktas tena tad-yukto rāja-putro yayau sa tat /
udyānaṃ vṛddhaya ūktena tena prākāra-vartmanā //
tatrāpaśyac ca rajjuṃ tāṃ lambamānāṃ sapīṭhikām /
mārgonmukhābhiś ceṭībhir upariṣṭād adhiṣṭhitām //
tatra apaśyac ca rajjuṃ tāṃ lambamānāṃ sa-pīṭhikām /
mārga-unmukhābhiś ceṭībhir upariṣṭād adhiṣṭhitām //
ārūḍhas tāṃ ca dṛṣṭvaiva dāsībhis tābhir āśu saḥ /
rajjūtkṣipto gavākṣeṇa praviveśa priyāntikam //
ārūḍhas tāṃ ca dṛṣṭva aiva dāsībhis tābhir āśu saḥ /
rajju-utkṣipto gavākṣeṇa praviveśa priyā-antikam //
tasmin praviṣṭe sa yayau mantriputraḥ svam āspadam /
rājaputras tu tāṃ padmāvatīṃ tatra dadarśa saḥ //
tasmin praviṣṭe sa yayau mantri-putraḥ svam āspadam /
rāja-putras tu tāṃ padmāvatīṃ tatra dadarśa saḥ //
pūrṇāmṛtāmśuvadanāṃ prasaratkānticandrakām /
kṛṣṇapakṣabhayād guptasthitāṃ rākāniśām iva //
pūrṇa-amṛta-amśu-vadanāṃ prasarat-kānti-candrakām /
kṛṣṇa-pakṣa-bhayād gupta-sthitāṃ rākā-niśām iva //
sāpi dṛṣṭvā tam utthāya cirautsukyocitais tataḥ /
kaṇṭhagrahādibhis tais tair upacārair amānayat //
sa āpi dṛṣṭvā tam utthāya cira-autsukya-ucitais tataḥ /
kaṇṭha-graha-ādibhis tais tair upacārair amānayat //
tatas tayā sa gāndharvavidhinodūḍhayā saha /
guptaṃ rājasutas tasthau pūrṇecchas tatra kāntayā //
tatas tayā sa gāndharva-vidhina udūḍhayā saha /
guptaṃ rāja-sutas tasthau pūrṇa-icchas tatra kāntayā //
sthitvā cāhāni katicid rātrau tām avadat priyām /
sakhā mama sahāyāto mantriputra iti sthitaḥ //
sthitvā ca ahāni kati-cid rātrau tām avadat priyām /
sakhā mama sahāyāto mantri-putra iti sthitaḥ //
sa cātra tiṣṭhaty ekākī tvajjyeṣṭhatarikāgṛhe /
gatvā saṃbhāvya taṃ tanvi puna eṣyāmi te 'ntikam //
sa ca atra tiṣṭhaty ekākī tvaj-jyeṣṭha-tarikā-gṛhe /
gatvā saṃbhāvya taṃ tanvi puna eṣyāmi te 'ntikam //
tac chṛutvā tam avocat sā dhūrtā padmāvatī priyam /
hantāryaputra pṛcchāmi tāḥ saṃjñā matkṛtās tvayā //
tac chṛutvā tam avocat sā dhūrtā padmāvatī priyam /
hantā arya-putra pṛcchāmi tāḥ saṃjñā mat-kṛtās tvayā //
jñātā kiṃ kim uvā tena sakhyā mantrisutena te /
evam uktavatīm etāṃ rājaputro jagāda saḥ //
jñātā kiṃ kim uvā tena sakhyā mantri-sutena te /
evam uktavatīm etāṃ rāja-putro jagāda saḥ //
na jñātaṃ tan mayā kimcij jñātvā sarvaṃ ca tena me /
ākhyātaṃ mantriputreṇa divyaprajñānaśālinā //
na jñātaṃ tan mayā kim-cij jñātvā sarvaṃ ca tena me /
ākhyātaṃ mantri-putreṇa divya-prajñāna-śālinā //
etac chṛutvā vicintyaiva bhāminī sā jagāda tam /
tarhy ayuktaṃ kṛtaṃ yan me cirāt sa kathitas tvayā //
etac chṛutvā vicintya eva bhāminī sā jagāda tam /
tarhy a-yuktaṃ kṛtaṃ yan me cirāt sa kathitas tvayā //
sa me bhrātā sakhā yas te tasya ca prathamaṃ mayā /
tāmbūlādisamācāraḥ kartavyo hi sadā bhavet //
sa me bhrātā sakhā yas te tasya ca prathamaṃ mayā /
tāmbūla-ādi-samācāraḥ kartavyo hi sadā bhavet //
ity uktavatyānumatas tayā pūrvapathena saḥ /
rajāputro 'ntikaṃ tasya sakhyur āgāt tato niśi //
ity uktavatya ānumatas tayā pūrva-pathena saḥ /
rajā-putro 'ntikaṃ tasya sakhyur āgāt tato niśi //
śaśaṃsa ca kathāmadhye tat tasmai yat tadāśrayam /
saṃjñāvijñānakathanaṃ kṛtaṃ tena priyāntike //
śaśaṃsa ca kathā-madhye tat tasmai yat tad-āśrayam /
saṃjñā-vijñāna-kathanaṃ kṛtaṃ tena priyā-antike //
mantriputras tu so 'yuktam iti na śraddadhe 'sya tat /
tāvac ca sā tayos tatra vibhātābhūd vibhāvarī //
mantri-putras tu so '-yuktam iti na śraddadhe 'sya tat /
tāvac ca sā tayos tatra vibhāta ābhūd vibhāvarī //
athaitayor vidhau sāṃdhye nivṛtte kurvatoḥ kathāḥ //
atha etayor vidhau sāṃdhye nivṛtte kurvatoḥ kathāḥ //
āgāt pakvānnatāmbūlahastā padmāvatīsakhī /
sā mantriputraṃ kuśalaṃ pṛṣṭvā dattopacārikā /
niṣeddhuṃ rajāputrasya bhojanaṃ tatra yuktitaḥ //
āgāt pakva-anna-tāmbūla-hastā padmāvatī-sakhī /
sā mantri-putraṃ kuśalaṃ pṛṣṭvā datta-upacārikā /
niṣeddhuṃ rajā-putrasya bhojanaṃ tatra yuktitaḥ //
kathāntare svāminīṃ svāṃ bhojanādau tadāgamam /
pratīkṣamāṇām āvedya kṣaṇād guptaṃ tato yayau //
kathā-antare svāminīṃ svāṃ bhojana-ādau tad-āgamam /
pratīkṣamāṇām āvedya kṣaṇād guptaṃ tato yayau //
tatas taṃ mantriputraḥ sa rājaputram abhāṣata /
kautukaṃ paśya devaikaṃ darśayāmy adhunā tava //
tatas taṃ mantri-putraḥ sa rāja-putram abhāṣata /
kautukaṃ paśya deva ekaṃ darśayāmy adhunā tava //
ity uktvā bhakṣyam ekaṃ sa pakvānnaṃ dattavāṃs tataḥ /
sārameyāya sa ca tat khāditvaiva vyapadyata //
ity uktvā bhakṣyam ekaṃ sa pakva-annaṃ dattavāṃs tataḥ /
sārameyāya sa ca tat khāditva aiva vyapadyata //
tad dṛṣṭvā kim idaṃ citram iti rājasuto 'tra saḥ /
papraccha mantriputraṃ taṃ sa caitaṃ pratyabhāṣata //
tad dṛṣṭvā kim idaṃ citram iti rāja-suto 'tra saḥ /
papraccha mantri-putraṃ taṃ sa ca etaṃ pratyabhāṣata //
saṃjñājñānena dhūrtaṃ māṃ viditvā hantukāmayā /
tayā viṣānnaṃ prahitaṃ mama tvadanuraktayā //
saṃjñā-jñānena dhūrtaṃ māṃ viditvā hantu-kāmayā /
tayā viṣa-annaṃ prahitaṃ mama tvad-anuraktayā //
nāsmin sati madekāgro rājaputro bhaved ayam /
etadvaśaś ca muktvā māṃ nagarīṃ svāṃ vrajed iti //
na asmin sati mad-eka-agro rāja-putro bhaved ayam /
etad-vaśaś ca muktvā māṃ nagarīṃ svāṃ vrajed iti //
tan muñca manyum etasyāṃ bandhutyāgān mahātmanaḥ /
kuryās tvaṃ haraṇe yuktiṃ vakṣyāmy ālocya yām aham //
tan muñca manyum etasyāṃ bandhu-tyāgān mahā-ātmanaḥ /
kuryās tvaṃ haraṇe yuktiṃ vakṣyāmy ālocya yām aham //
ity uktavantaṃ taṃ mantrisuto rājasuto 'tra saḥ /
satyaṃ buddhiśarīras tvam iti yāvat praśaṃsati //
ity uktavantaṃ taṃ mantri-suto rāja-suto 'tra saḥ /
satyaṃ buddhiśarīras tvam iti yāvat praśaṃsati //
aśaṅkitaṃ bahis tāvad duḥkhākulajanāravaḥ /
hā dhig rājñaḥ suto bālo vipanna iti śuśruve //
aśaṅkitaṃ bahis tāvad duḥkha-ākula-jana-āravaḥ /
hā dhig rājñaḥ suto bālo vipanna iti śuśruve //
tadākarṇanahṛṣṭo 'tha mantriputro nṛpātmajam /
jagāda hanta gacchādya padmāvatyā gṛhaṃ niśi //
tad-ākarṇana-hṛṣṭo 'tha mantri-putro nṛ-pa-ātmajam /
jagāda hanta gaccha adya padmāvatyā gṛhaṃ niśi //
tatra tāṃ pāyayes tāvad yāvat pānamadena sā /
niḥsaṃjñā naṣṭaceṣṭā ca gatajīveva jāyate //
tatra tāṃ pāyayes tāvad yāvat pāna-madena sā /
niḥ-saṃjñā naṣṭa-ceṣṭā ca gata-jīva iva jāyate //
tatas tasyāḥ sanidrāyāḥ śūlenāṅkaṃ kaṭītaṭe /
dattvāgnitaptenādāya tadābharaṇasaṃcayam //
tatas tasyāḥ sa-nidrāyāḥ śūlena aṅkaṃ kaṭī-taṭe /
dattva āgni-taptenā adāya tad-ābharaṇa-saṃcayam //
āgacches tvaṃ gavākṣeṇa rajjulambavinirgataḥ /
tataḥ paraṃ yathā bhadraṃ bhavej jñāsyāmy ahaṃ tathā //
āgacches tvaṃ gavākṣeṇa rajju-lamba-vinirgataḥ /
tataḥ paraṃ yathā bhadraṃ bhavej jñāsyāmy ahaṃ tathā //
ity uktvā kārayitvā ca kroḍavālanibhāśrikam /
mantriputro dadau tasmai triśūlaṃ rājasūnave //
ity uktvā kārayitvā ca kroḍa-vāla-nibha-āśrikam /
mantri-putro dadau tasmai tri-śūlaṃ rāja-sūnave //
rājaputraḥ sa haste tat kṛtvā kuṭilakarkaśam /
kālāyasa dṛḍhaṃ cittam iva kāntāvayasyayoḥ //
rāja-putraḥ sa haste tat kṛtvā kuṭila-karkaśam /
kāla-ayasa dṛḍhaṃ cittam iva kāntā-vayasyayoḥ //
tatheti pūrvavad rātrāv agāt padmāvatīgṛham /
avicāryaṃ prabhūṇāṃ hi śucer vākyaṃ svamantriṇaḥ //
tatha īti pūrvavad rātrāv agāt padmāvatī-gṛham /
avicāryaṃ prabhūṇāṃ hi śucer vākyaṃ sva-mantriṇaḥ //
tatra tāṃ madyaniḥceṣṭāṃ śūlena jaghane 'ṅkitām /
hṛtālaṃkaraṇāṃ kṛtvā tasyāgāt sakhyur antikam //
tatra tāṃ madya-niḥ-ceṣṭāṃ śūlena jaghane 'ṅkitām /
hṛta-alaṃkaraṇāṃ kṛtvā tasya agāt sakhyur antikam //
darśitābharaṇas tasmai śaśaṃsa ca yathākṛtam /
tataḥ sa mantriputro 'pi siddhaṃ mene manīṣitam //
darśita-ābharaṇas tasmai śaśaṃsa ca yathā-kṛtam /
tataḥ sa mantri-putro 'pi siddhaṃ mene manīṣitam //
prātar gatvā śmaśānaṃ ca so 'bhūt tāpasaveṣabhṛt /
svairaṃ rājasutaṃ taṃ ca vidadhe śiṣyarūpiṇam //
prātar gatvā śmaśānaṃ ca so 'bhūt tāpasa-veṣa-bhṛt /
svairaṃ rāja-sutaṃ taṃ ca vidadhe śiṣya-rūpiṇam //
abravīt taṃ ca gacchaikam ito 'laṃkaraṇād imām /
muktāvalīṃ samādāya tvaṃ vikretum ivāpaṇe //
abravīt taṃ ca gaccha ekam ito 'laṃkaraṇād imām /
muktā-āvalīṃ samādāya tvaṃ vikretum ivā apaṇe //
bahumūlyaṃ vadeś cāsyā yenaitāṃ naiva kaś cane /
gṛhṇīyād bhrāmyamāṇāṃ ca sarvaḥ ko 'pi vilokayet //
bahu-mūlyaṃ vadeś ca asyā yena etāṃ na eva kaś cane /
gṛhṇīyād bhrāmyamāṇāṃ ca sarvaḥ ko 'pi vilokayet //
guruṇā mama vikretum iyaṃ dattety anākulaḥ /
brūyāś ca yadi gṛhṇīyur atra tvāṃ purarakṣiṇaḥ //
guruṇā mama vikretum iyaṃ datta īty anākulaḥ /
brūyāś ca yadi gṛhṇīyur atra tvāṃ pura-rakṣiṇaḥ //
iti sa preṣitas tena gatvā rājasutas tadā /
atiṣṭhad āpaṇe bhrāmyan vyaktaṃ muktāvalīṃ dadhat //
iti sa preṣitas tena gatvā rāja-sutas tadā /
atiṣṭhad āpaṇe bhrāmyan vyaktaṃ muktā-āvalīṃ dadhat //
tathābhūtaś ca jagṛhe sa dṛṣṭvā purarakṣibhiḥ /
dantaghāṭasutāmoṣajñapteś cauregaveṣibhiḥ //
tatha ābhūtaś ca jagṛhe sa dṛṣṭvā pura-rakṣibhiḥ /
danta-ghāṭa-sutā-moṣa-jñapteś caure-gaveṣibhiḥ //
ninye ca nagarādhyakṣanikaṭaṃ taiḥ sa tatkṣaṇāt /
sa ca taṃ tāpasākāraṃ dṛṣṭvā papraccha sāntvataḥ //
ninye ca nagara-adhyakṣa-nikaṭaṃ taiḥ sa tat-kṣaṇāt /
sa ca taṃ tāpasa-ākāraṃ dṛṣṭvā papraccha sāntvataḥ //
kuto muktāvalīyaṃ te bhagavann iha hāritā /
dantaghāṭakakanyāyā hṛtaṃ hy ābharaṇaṃ niśi //
kuto muktā-āvali īyaṃ te bhagavann iha hāritā /
danta-ghāṭaka-kanyāyā hṛtaṃ hy ābharaṇaṃ niśi //
tac chṛutvā rājaputras taṃ so 'vādīt tāpasākṛtiḥ /
guruṇā mama datteyam etyāsau pṛcchyatām iti //
tac chṛutvā rāja-putras taṃ so 'vādīt tāpasa-ākṛtiḥ /
guruṇā mama datta īyam etya asau pṛcchyatām iti //
tataś copetya taṃ natvā papraccha nagarādhipaḥ /
muktāvalīyaṃ bhagavan kutas te śiṣyahastagā //
tataś ca upetya taṃ natvā papraccha nagara-adhipaḥ /
muktā-āvali īyaṃ bhagavan kutas te śiṣya-hasta-gā //
śṛutvaitad vijanaṃ kṛtvā sa dhūrtas tam abhāṣata /
ahaṃ tapasvī bhrāmyāmi sadāraṇyeṣv itas tataḥ //
śṛutva aitad vijanaṃ kṛtvā sa dhūrtas tam abhāṣata /
ahaṃ tapasvī bhrāmyāmi sada āraṇyeṣv itas tataḥ //
so 'haṃ daivād iha prāptaḥ śmaśāne 'tra sthito niśi /
apaśyaṃ yoginīcakraṃ samāgatam itas tataḥ //
so 'haṃ daivād iha prāptaḥ śmaśāne 'tra sthito niśi /
apaśyaṃ yoginī-cakraṃ samāgatam itas tataḥ //
tanmadhye caikayānīya yoginyā rājaputrakaḥ /
udghāṭitahṛdambhojo bhairavāya niveditaḥ //
tan-madhye ca ekayā ānīya yoginyā rāja-putrakaḥ /
udghāṭita-hṛd-ambhojo bhairavāya niveditaḥ //
pānamattā ca sā hartuṃ japato me 'kṣamālikām /
prāvartata mahāmāyā vikārān kurvatī mukhe //
pāna-mattā ca sā hartuṃ japato me 'kṣa-mālikām /
prāvartata mahā-māyā vikārān kurvatī mukhe //
atipravṛttā ca mayā kruddhena jaghanasthale /
aṅkitā sā triśūlena mantraprajvālitāśriṇā //
atipravṛttā ca mayā kruddhena jaghana-sthale /
aṅkitā sā tri-śūlena mantra-prajvālita-aśriṇā //
hṛtā muktāvalī ceyaṃ tasyāḥ kaṇṭhān mayā tadā /
saiṣādya tāpasānarhā vikreyā mama vartate //
hṛtā muktā-āvalī ca iyaṃ tasyāḥ kaṇṭhān mayā tadā /
sa aiṣa ādya tāpasa-anarhā vikreyā mama vartate //
etac chṛutvā purādhyakṣo gatvā bhūpaṃ vyajijñapat /
bhūpo 'py ākarṇya tat tāṃ ca buddhvā tanmauktikāvalīm //
etac chṛutvā pura-adhyakṣo gatvā bhū-paṃ vyajijñapat /
bhū-po 'py ākarṇya tat tāṃ ca buddhvā tan-mauktika-āvalīm //
prekṣaṇapreṣitāyātavṛddhāptavanitāmukhāt /
śrutvā ca dṛśyaśūlāṅkāṃ jaghane satyam eva tām //
prekṣaṇa-preṣita-āyāta-vṛddha-āpta-vanitā-mukhāt /
śrutvā ca dṛśya-śūla-aṅkāṃ jaghane satyam eva tām //
grastaḥ suto me ḍakinyā tayety utpannaniścayaḥ /
svayaṃ tasyāntikaṃ gatvā mantriputratapasvinaḥ //
grastaḥ suto me ḍakinyā taya īty utpanna-niścayaḥ /
svayaṃ tasya antikaṃ gatvā mantri-putra-tapasvinaḥ //
pṛṣṭvā ca nigrahaṃ tasyāḥ padmāvatyāḥ sa tadgirā /
pitṛbhyāṃ śocyamānāyāḥ purān niḥvāsanaṃ vyadhāt //
pṛṣṭvā ca nigrahaṃ tasyāḥ padmāvatyāḥ sa tad-girā /
pitṛbhyāṃ śocyamānāyāḥ purān niḥ-vāsanaṃ vyadhāt //
nirvāsitāṭavīsthā sā vignāpi na jahau tanum /
upāyaṃ mantriputreṇa taṃ saṃbhāvya tathā kṛtam //
nirvāsitā-aṭavī-sthā sā vigna āpi na jahau tanum /
upāyaṃ mantri-putreṇa taṃ saṃbhāvya tathā kṛtam //
dinānte tāṃ ca śocantīm aśvārūḍhāv upeyatuḥ /
tyaktatāpasaveṣau tau mantriputranṛpātmajau //
dina-ante tāṃ ca śocantīm aśva-ārūḍhāv upeyatuḥ /
tyakta-tāpasa-veṣau tau mantri-putra-nṛ-pa-ātma-jau //
āśvāsyāropya turage svarāṣṭraṃ ninyatuś ca tām /
tatra tasthau tayā sākaṃ rājaputraḥ sa nirvṛtaḥ //
āśvāsyā aropya turage sva-rāṣṭraṃ ninyatuś ca tām /
tatra tasthau tayā sākaṃ rāja-putraḥ sa nirvṛtaḥ //
dantaghāṭas tv araṇye tāṃ kravyādair bhakṣitāṃ sutām /
matvā vyapādi śokena bhāryā cānujagāma tam //
dantaghāṭas tv araṇye tāṃ kravyādair bhakṣitāṃ sutām /
matvā vyapādi śokena bhāryā ca anujagāma tam //
ity ākhyāya sa bhūyas taṃ vetālo nṛpam abravīt /
tan me 'tra saṃśayaṃ chinddhi daṃpatyor etayor vadhāt //
ity ākhyāya sa bhūyas taṃ vetālo nṛ-pam abravīt /
tan me 'tra saṃśayaṃ chinddhi daṃpatyor etayor vadhāt //
mantriputrasya kiṃ pāpaṃ rājaputrasya kiṃ nu vā /
padmāvatyāḥ kim atha vā tvaṃ hi buddhimatāṃ varaḥ //
mantri-putrasya kiṃ pāpaṃ rāja-putrasya kiṃ nu vā /
padmāvatyāḥ kim atha vā tvaṃ hi buddhimatāṃ varaḥ //
jānānaś ca na ced rājan mama tattvaṃ vadiṣyasi /
tad eṣa śatadhā mūrdhā niḥcitaṃ te sphuṭiṣyati //
jānānaś ca na ced rājan mama tattvaṃ vadiṣyasi /
tad eṣa śatadhā mūrdhā niḥ-citaṃ te sphuṭiṣyati //
ity uktavantaṃ vetālaṃ vijānañ śāpabhītitaḥ /
sa trivikramasenas tam evaṃ pratyabravīn nṛpaḥ //
ity uktavantaṃ vetālaṃ vijānañ śāpa-bhītitaḥ /
sa trivikramasenas tam evaṃ pratyabravīn nṛ-paḥ //
yogeśvara kim ajñeyam etan naiṣāṃ hi pātakam /
trayāṇām api rājñas tu pāpaṃ karṇotpalasya tat //
yoga-īśvara kim ajñeyam etan na eṣāṃ hi pātakam /
trayāṇām api rājñas tu pāpaṃ karṇotpalasya tat //
vetālo 'py āha rājñaḥ kiṃ te hi tatkāriṇas trayaḥ /
kākāḥ kim aparādhyanti haṃsair jagdheṣu śāliṣu //
vetālo 'py āha rājñaḥ kiṃ te hi tat-kāriṇas trayaḥ /
kākāḥ kim aparādhyanti haṃsair jagdheṣu śāliṣu //
rājā tato 'bravīc cainaṃ na duṣyanti trayo 'pi te /
mantrisūnor hi tat tāvat prabhukāryam apātakam //
rājā tato 'bravīc ca enaṃ na duṣyanti trayo 'pi te /
mantri-sūnor hi tat tāvat prabhu-kāryam apātakam //
padmāvatīrājaputrau tau hi kāmaśarāgninā /
saṃtaptāv avicārārhāv adoṣau svārtham udyatau //
padmāvatī-rāja-putrau tau hi kāma-śara-agninā /
saṃtaptāv avicāra-arhāv adoṣau sva-artham udyatau //
karṇotpalas tu rājā sa nītiśāstreṣv aśikṣitaḥ /
caraiḥ prajāsv ananviṣyaṃs tattvaśuddhiṃ nijāsv api //
karṇotpalas tu rājā sa nīti-śāstreṣv aśikṣitaḥ /
caraiḥ prajāsv ananviṣyaṃs tattva-śuddhiṃ nijāsv api //
ajānan dhūrtacaritānīṅgitādyavicakṣaṇaḥ /
tathā tan niḥvicāraṃ yac cakre tena sa pāpabhāk //
ajānan dhūrta-caritāni iṅgita-ādy-avicakṣaṇaḥ /
tathā tan niḥ-vicāraṃ yac cakre tena sa pāpa-bhāk //
ity ākarṇya vimuktamaunam udite samyaṅ nṛpeṇottare skandhāt tasya sa dārḍhyam ākalayituṃ māyābalāt tatkṣaṇam /
vetālo nṛkalevarāntaragataḥ kvāpy apratarkyo yayau niḥkampaḥ sa ca bhūpatiḥ punar amuṃ prāptuṃ vyadhān niḥcayam //
ity ākarṇya vimukta-maunam udite samyaṅ nṛ-peṇa uttare skandhāt tasya sa dārḍhyam ākalayituṃ māyā-balāt tat-kṣaṇam /
vetālo nṛ-kalevara-antara-gataḥ kva apy apratarkyo yayau niḥ-kampaḥ sa ca bhū-patiḥ punar amuṃ prāptuṃ vyadhān niḥ-cayam //
tato 'tra puna ānetuṃ taṃ vetālam agān nṛpaḥ /
sa trivikramasenas tac chiṃśapāpādapāntikam //
tato 'tra puna ānetuṃ taṃ vetālam agān nṛ-paḥ /
sa trivikramasenas tac chiṃśapā-pāda-pa-antikam //
prāpto 'tra vīkṣate yāvac citālokavaśān niśi /
tāvad dadarśa taṃ bhūmau kūjantaṃ patitaṃ śavam //
prāpto 'tra vīkṣate yāvac citā-āloka-vaśān niśi /
tāvad dadarśa taṃ bhūmau kūjantaṃ patitaṃ śavam //
atha taṃ mṛtadehasthaṃ vetālaṃ sa mahīpatiḥ /
āropya skandham ānetuṃ tūṣṇīṃ pravavṛte javāt //
atha taṃ mṛta-deha-sthaṃ vetālaṃ sa mahī-patiḥ /
āropya skandham ānetuṃ tūṣṇīṃ pravavṛte javāt //
tataḥ skandhāt sa vetālo bhūyas taṃ nṛpam abravīt /
rājan mahaty anucite kleśe 'smin patito bhavān //
tataḥ skandhāt sa vetālo bhūyas taṃ nṛ-pam abravīt /
rājan mahaty anucite kleśe 'smin patito bhavān //
atas tava vinodāya khatayāmi khatāṃ śṛṇu /
asty agrahāraḥ kālindīkūle brahmasthalābhidhaḥ //
atas tava vinodāya khatayāmi khatāṃ śṛṇu /
asty agra-hāraḥ kālindī-kūle brahma-sthala-abhidhaḥ //
agnisvāmīti tatrāsīd brāhmaṇo vedapāragaḥ /
tasyātirūpā mandāravatīty ajani kanyakā //
agnisvāmi īti tatrā asīd brāhmaṇo veda-pāragaḥ /
tasya ati-rūpā mandāravati īty ajani kanyakā //
yāṃ niḥmāya navānarghalāvaṇyāṃ niyataṃ vidhiḥ /
svargastrīpūrvanirmāṇaṃ nijam evājugupsata //
yāṃ niḥ-māya nava-anargha-lāvaṇyāṃ niyataṃ vidhiḥ /
svarga-strī-pūrva-nir-māṇaṃ nijam eva ajugupsata //
tasyāṃ ca yauvanasthāyām āyayuḥ kānyakubjataḥ /
samasarvaguṇās tatra trayo brāhmaṇaputrakāḥ //
tasyāṃ ca yauvana-sthāyām āyayuḥ kānyakubjataḥ /
sama-sarva-guṇās tatra trayo brāhmaṇa-putrakāḥ //
teṣāṃ cātmārtham ekaikas tatpitus tām ayācata /
anicchan dānam anyasmai tasyāḥ prānavyayād api //
teṣāṃ cā atma-artham ekaikas tat-pitus tām ayācata /
anicchan dānam anyasmai tasyāḥ prāna-vyayād api //
tatpitā sa tu tanmadhyān naikasmā api tāṃ dadau /
bhīto 'nyayor vadhāt tena tasthau kanyaiva sā tataḥ //
tat-pitā sa tu tan-madhyān na ekasmā api tāṃ dadau /
bhīto 'nyayor vadhāt tena tasthau kanya aiva sā tataḥ //
te ca trayo 'pi tadvaktracandraikāsakta dṛṣṭhayaḥ /
cakoravratam ālambya tatraivāsan divāniśam //
te ca trayo 'pi tad-vaktra-candra-eka-āsakta dṛṣṭhayaḥ /
cakora-vratam ālambya tatra evā asan divā-niśam //
athākasmātsamutpanna dāhajvaravaśena sā /
jagāma mandāravatī kumārī kila pañcatām //
atha akasmāt-samutpanna dāha-jvara-vaśena sā /
jagāma mandāravatī kumārī kila pañcatām //
tatas tāṃ vipraputrās te parāsuṃ śokaviklavāḥ /
kṛtaprasādhanāṃ nītvā śmaśānaṃ cakrur agnisāt //
tatas tāṃ vipra-putrās te para-asuṃ śoka-viklavāḥ /
kṛta-prasādhanāṃ nītvā śmaśānaṃ cakrur agnisāt //
ekaś ca teṣāṃ tatraiva vidhāya maṭhikāṃ tataḥ /
kṛtatadbhasmaśayyaḥ sann āstāyācitabhaikṣabhuk //
ekaś ca teṣāṃ tatra eva vidhāya maṭhikāṃ tataḥ /
kṛta-tad-bhasma-śayyaḥ sann āstā ayācita-bhaikṣa-bhuk //
dvitīyo 'sthīny upādāya tasyā bhāgīrathīṃ yayau /
tṛtīyas tāpaso bhūtvā bhrāntuṃ deśāntarāṇy agāt //
dvitīyo 'sthīny upādāya tasyā bhāgīrathīṃ yayau /
tṛtīyas tāpaso bhūtvā bhrāntuṃ deśa-antarāṇy agāt //
sa bhrāmyaṃs tāpasaḥ prāpa grāmaṃ vakrolakābhidham /
tatrātithiḥ san kasyāpi viprasya prāviśad gṛham //
sa bhrāmyaṃs tāpasaḥ prāpa grāmaṃ vakrolaka-abhidham /
tatra atithiḥ san kasya api viprasya prāviśad gṛham //
tatpūjitaḥ sa yāvac ca bhoktuṃ tatra pracakrame /
tāvad ekaḥ śiśus tatra pravṛtto 'bhūt praroditum //
tat-pūjitaḥ sa yāvac ca bhoktuṃ tatra pracakrame /
tāvad ekaḥ śiśus tatra pravṛtto 'bhūt praroditum //
sa sāntvyamāno 'pi yadā na vyaramsīt tadā krudhā /
bāhav ādāya gṛhiṇī jvalaty agnau tam akṣipat //
sa sāntvyamāno 'pi yadā na vyaramsīt tadā krudhā /
bāhav ādāya gṛhiṇī jvalaty agnau tam akṣipat //
kṣipta mātraḥ sa mṛdvaṅgo bhasmībhāvam avāptavān /
tad dṛṣṭvā jātaromāñcaḥ so 'bravīt tāpaso 'tithiḥ //
kṣipta mātraḥ sa mṛdv-aṅgo bhasmī-bhāvam avāptavān /
tad dṛṣṭvā jāta-roma-añcaḥ so 'bravīt tāpaso 'tithiḥ //
hā dhikkaṣṭaṃ praviṣṭo 'smi brahmarākṣasaveśmani /
tanmūrtaṃ kilbiṣam idaṃ na bhokṣye 'nnam ihādhunā //
hā dhikkaṣṭaṃ praviṣṭo 'smi brahma-rākṣasa-veśmani /
tan-mūrtaṃ kilbiṣam idaṃ na bhokṣye 'nnam iha adhunā //
evaṃ vadantaṃ taṃ so 'tra gṛhasthaḥ prāha paśya me /
śaktiṃ paṭhitasiddhasya mantrasya mṛtajīvanīm //
evaṃ vadantaṃ taṃ so 'tra gṛhasthaḥ prāha paśya me /
śaktiṃ paṭhita-siddhasya mantrasya mṛta-jīvanīm //
ity uktvādāya tan mantrapustikām anuvācya ca /
tatra bhasmani cikṣepa sa dhūlim abhimantritām //
ity uktva ādāya tan mantra-pustikām anuvācya ca /
tatra bhasmani cikṣepa sa dhūlim abhimantritām //
tenodatiṣṭhat tadrūpa eva jīvan sa bālakaḥ /
tataḥ sa nirvṛtas tatra bhuktavān vipratāpasaḥ //
tena udatiṣṭhat tad-rūpa eva jīvan sa bālakaḥ /
tataḥ sa nirvṛtas tatra bhuktavān vipra-tāpasaḥ //
gṛhastho 'pi sa tāṃ nāgadante 'vasthāpya pustikām /
bhukvā ca śayanaṃ bheje rātrau tatraiva tadyutaḥ //
gṛhastho 'pi sa tāṃ nāga-dante 'vasthāpya pustikām /
bhukvā ca śayanaṃ bheje rātrau tatra eva tad-yutaḥ //
supte gṛhapatau tasmin svairam utthāya śaṅkitaḥ /
sa priyājīvitārthī tāṃ pustikāṃ tāpaso 'grahīt //
supte gṛha-patau tasmin svairam utthāya śaṅkitaḥ /
sa priyā-jīvita-arthī tāṃ pustikāṃ tāpaso 'grahīt //
gṛhītvaiva ca nirgatya tato rātridinaṃ vrajan /
kramāc chmaśānaṃ tat prāpa yatra dagdhāsya sā priyā //
gṛhītva aiva ca nirgatya tato rātri-dinaṃ vrajan /
kramāc chmaśānaṃ tat prāpa yatra dagdha āsya sā priyā //
dadarśa cātra tatkālaṃ taṃ dvitīyam upāgatam /
yaḥ sa gaṅgāmbhasi kṣeptuṃ tadasthīni gato 'bhavat //
dadarśa ca atra tat-kālaṃ taṃ dvitīyam upāgatam /
yaḥ sa gaṅgā-ambhasi kṣeptuṃ tad-asthīni gato 'bhavat //
tatas taṃ ca tam ādyaṃ ca tasyā bhasmani śāyinam /
nibaddhamaṭhikaṃ tatra dvāv apy etau jagāda saḥ //
tatas taṃ ca tam ādyaṃ ca tasyā bhasmani śāyinam /
nibaddha-maṭhikaṃ tatra dvāv apy etau jagāda saḥ //
maṭhikāpāsyatām eṣā yāvad utthāpayāmi tām /
jīvantīṃ bhasmataḥ kāntāṃ mantraśaktyā kayāpy aham //
maṭhika āpāsyatām eṣā yāvad utthāpayāmi tām /
jīvantīṃ bhasmataḥ kāntāṃ mantra-śaktyā kaya āpy aham //
iti tau prerya nirbandhān nirloṭhya maṭhikāṃ ca saḥ /
udghāṭya tāpaso vipraḥ pustikāṃ tām avācayat //
iti tau prerya nirbandhān nirloṭhya maṭhikāṃ ca saḥ /
udghāṭya tāpaso vipraḥ pustikāṃ tām avācayat //
abhimantrya ca mantreṇa dhūliṃ bhasmany avākṣipat /
udatiṣṭhac ca jīvantī sā mandāravatī tataḥ //
abhimantrya ca mantreṇa dhūliṃ bhasmany avākṣipat /
udatiṣṭhac ca jīvantī sā mandāravatī tataḥ //
vahniṃ praviśya niṣkrāntaṃ vapuḥ pūrvādhikadyuti /
tadā babhāra sā kanyā kañcaneneva niḥmitam //
vahniṃ praviśya niṣkrāntaṃ vapuḥ pūrva-adhika-dyuti /
tadā babhāra sā kanyā kañcanena iva niḥ-mitam //
tādṛśīṃ tāṃ punar jātāṃ te dṛṣṭvaiva smarāturāḥ /
prāptukāmās trayo 'py evam anyo'nyaṃ kalahaṃ vyadhuḥ //
tādṛśīṃ tāṃ punar jātāṃ te dṛṣṭva aiva smara-āturāḥ /
prāptu-kāmās trayo 'py evam anyo'nyaṃ kalahaṃ vyadhuḥ //
eko 'bravīd iyaṃ bhāryā mama mantrabalārjitā /
tīrthaprabhāvajā bhāryā mameyam iti cāparaḥ //
eko 'bravīd iyaṃ bhāryā mama mantra-bala-arjitā /
tīrtha-prabhāva-jā bhāryā mama iyam iti cāparaḥ //
rakṣitvā bhasma tapasā jīviteyaṃ mayeha yat /
tad eṣā mama bhāryeti tṛtīyo 'tra jagāda saḥ //
rakṣitvā bhasma tapasā jīvita īyaṃ maya īha yat /
tad eṣā mama bhārya īti tṛtīyo 'tra jagāda saḥ //
vivādanirṇaye teṣāṃ tvaṃ tāvan me mahīpate /
niścayaṃ brūhi kasyaiṣā kanyā bhāryopapadyate //
vivāda-nirṇaye teṣāṃ tvaṃ tāvan me mahī-pate /
niścayaṃ brūhi kasya eṣā kanyā bhārya ūpapadyate //
vidaliṣyati mūrdhā te yadi jānan na vakṣyasi /
iti vetālataḥ śrutvā taṃ sa rājaivam abhyadhāt //
vidaliṣyati mūrdhā te yadi jānan na vakṣyasi /
iti vetālataḥ śrutvā taṃ sa rāja aivam abhyadhāt //
yaḥ kleśam anubhūyāpi mantreṇaitām ajīvayat /
pitā sa tasyās tatkāryakaraṇān na punaḥ patīḥ //
yaḥ kleśam anubhūya api mantreṇa etām ajīvayat /
pitā sa tasyās tat-kārya-karaṇān na punaḥ patīḥ //
yaś cāstīni nināyāsya gaṅgāyāṃ sa suto mataḥ /
yas tu tad bhasmaśayyaṃ tām āśliṣyāsīt tapaś caran //
yaś ca astīni nināya asya gaṅgāyāṃ sa suto mataḥ /
yas tu tad bhasma-śayyaṃ tām āśliṣyā asīt tapaś caran //
śmaśāna eva tat prītyā bhartā tasyāḥ sa ucyate /
kṛtaṃ tad anurūpam iha tena gāḍḥānurāgiṇa //
śmaśāna eva tat prītyā bhartā tasyāḥ sa ucyate /
kṛtaṃ tad anurūpam iha tena gāḍḥa-anurāgiṇa //
evaṃ nṛpāt trivikramasenāc chṛutvaiva muktamaunāt saḥ /
tasya skandhād agamad vetālo 'tarkitaḥ svapadam //
evaṃ nṛ-pāt trivikramasenāc chṛutva aiva mukta-maunāt saḥ /
tasya skandhād agamad vetālo 'tarkitaḥ sva-padam //
rājātha bhikṣvarthasamudyatas taṃ prāptuṃ sa bhūyo 'pi mano babandha /
prāṇātyaye 'pi pratipannam arthaṃ tiṣṭhanty anirvāhya na dhīrasattvāḥ //
rāja ātha bhikṣv-artha-samudyatas taṃ prāptuṃ sa bhūyo 'pi mano babandha /
prāṇa atyaye 'pi pratipannam arthaṃ tiṣṭhanty anirvāhya na dhīra-sattvāḥ //
atha bhūyo 'pi vetālam ānetuṃ nṛpasattamaḥ /
sa trivikramasenas tam upāgāc chiṃśampātarum //
atha bhūyo 'pi vetālam ānetuṃ nṛ-pa-sattamaḥ /
sa trivikramasenas tam upāgāc chiṃśampā-tarum //
tatrastham etaṃ saṃprāpya mṛtadehagataṃ punaḥ /
skandhe gṛhītvaivāgantuṃ tūṣṇīṃ pravavṛte tataḥ //
tatra-stham etaṃ saṃprāpya mṛta-deha-gataṃ punaḥ /
skandhe gṛhītva aivā agantuṃ tūṣṇīṃ pravavṛte tataḥ //
prayāntaṃ ca tam āha sma sa vetālo 'sya pṛṣṭhagaḥ /
citraṃ nodvijase rājan niśi kurvan gamāgamam //
prayāntaṃ ca tam āha sma sa vetālo 'sya pṛṣṭha-gaḥ /
citraṃ na udvijase rājan niśi kurvan gama-āgamam //
tad akhedāya bhūyas te varṇayāmi kathāṃ śṛṇu /
asti pāṭaliputrākhyaṃ khyātaṃ bhūmaṇḍale puram //
tad akhedāya bhūyas te varṇayāmi kathāṃ śṛṇu /
asti pāṭaliputra-ākhyaṃ khyātaṃ bhū-maṇḍale puram //
tatrāsīn nṛpatiḥ pūrvaṃ nāmnā vikramakesarī /
guṇānām iva ratnānām āśrayaṃ yaṃ vyadhād vidhiḥ //
tatrā asīn nṛ-patiḥ pūrvaṃ nāmnā vikramakesarī /
guṇānām iva ratnānām āśrayaṃ yaṃ vyadhād vidhiḥ //
tatra śāpāvatīrṇo 'bhūd divyavijñānavāñ śukaḥ /
vidagdhacūdamaṇir ity ākhyayā sarvaśāstravit //
tatra śāpa-avatīrṇo 'bhūd divya-vijñānavāñ śukaḥ /
vidagdhacūdamaṇir ity ākhyayā sarva-śāstra-vit //
tenopadiṣṭāṃ sadṛśīṃ rājaputrīṃ nṛpātmajaḥ /
māgadhīm upayeme sa bhāryāṃ candraprabhābhidhām //
tena upadiṣṭāṃ sadṛśīṃ rāja-putrīṃ nṛ-pa-ātmajaḥ /
māgadhīm upayeme sa bhāryāṃ candraprabhā-abhidhām //
tasyā api tathābhūtā sarvavijñānaśālinī /
śārikā somikā nāma rājaputryāḥ kilābhavat //
tasyā api tathā-bhūtā sarva-vijñāna-śālinī /
śārikā somikā nāma rāja-putryāḥ kila abhavat //
te caikapañjarasthe dve tatrāstāṃ śukaśārīke /
sevamāne svaviñjānair daṃpatī tau nijaprabhū //
te ca eka-pañjara-sthe dve tatrā astāṃ śuka-śārīke /
sevamāne sva-viñjānair daṃpatī tau nija-prabhū //
ekadā sābhilāṣas tāṃ śārikāṃ so 'bravīc chukaḥ /
ekaśayyāsanāhāraṃ subhage bhaja mām iti //
ekadā sa-abhilāṣas tāṃ śārikāṃ so 'bravīc chukaḥ /
eka-śayyā-asana-āhāraṃ su-bhage bhaja mām iti //
nāhaṃ puruṣasaṃsargam icchāmi puruṣā yataḥ /
duṣṭāḥ kṛtaghnā iti sā sārikā pratyuvāca tam //
na ahaṃ puruṣa-saṃsargam icchāmi puruṣā yataḥ /
duṣṭāḥ kṛta-ghnā iti sā sārikā pratyuvāca tam //
na duṣṭāḥ puruṣā duṣṭā nṛśaṃsahṛdayāḥ striyaḥ /
iti bhūyaḥ śukenokte vivādo 'trālagat tayoḥ //
na duṣṭāḥ puruṣā duṣṭā nṛ-śaṃsa-hṛdayāḥ striyaḥ /
iti bhūyaḥ śukena ukte vivādo 'trā alagat tayoḥ //
kṛtadāsatvabhāryātvapaṇau tau śakunī mithaḥ /
niścayāyāthe sabhyaṃ taṃ rājaputram upeyatuḥ //
kṛta-dāsatva-bhāryātva-paṇau tau śakunī mithaḥ /
niścayāya athe sabhyaṃ taṃ rāja-putram upeyatuḥ //
sa vivādapadaṃ śrutvā tayor āsthānagaḥ pituḥ /
kathaṃ kṛtaghnāḥ puruṣā brūhīty āha sma śārikām //
sa vivāda-padaṃ śrutvā tayor āsthāna-gaḥ pituḥ /
kathaṃ kṛta-ghnāḥ puruṣā brūhi ity āha sma śārikām //
tataḥ sā śṛṇutety uktvā nijapakṣaprasiddhaye /
puṃdoṣākhyāyinīm etāṃ śārikākathayat kathām //
tataḥ sā śṛṇuta ity uktvā nija-pakṣa-prasiddhaye /
puṃ-doṣa-ākhyāyinīm etāṃ śārika ākathayat kathām //
asti kāmandikā nāma yā mahānagarī bhuvi /
arthadattābhidhāno 'sti vaṇik tasyāṃ mahādhanaḥ //
asti kāmandikā nāma yā mahā-nagarī bhuvi /
arthadatta-abhidhāno 'sti vaṇik tasyāṃ mahā-dhanaḥ //
dhanadattābhidhānaś ca putras tasyodapadyata /
pitary uparate so 'pi babhūvocchṛṅkhalo yuvā //
dhanadatta-abhidhānaś ca putras tasya udapadyata /
pitary uparate so 'pi babhūva ucchṛṅkhalo yuvā //
dyūtādisaṅge dūrtāś ca militvā tam apātayan /
kāmaṃ vyasanavṛkṣasya mūlaṃ duḥjanasaṃgatiḥ //
dyūta-ādi-saṅge dūrtāś ca militvā tam apātayan /
kāmaṃ vyasana-vṛkṣasya mūlaṃ duḥ-jana-saṃgatiḥ //
acirād vyasanakṣīṇadhano daurgatyalajjayā /
so 'tha tyaktvā svadeśaṃ taṃ bhrāntuṃ deśāntarāṇy agāt //
acirād vyasana-kṣīṇa-dhano daurgatya-lajjayā /
so 'tha tyaktvā sva-deśaṃ taṃ bhrāntuṃ deśa-antara-aṇy agāt //
gacchaṃś ca candanapuraṃ nāma sthānam avāpya saḥ /
viveśa bhojanārthī sann ekasya vaṇijo gṛham //
gacchaṃś ca candanapuraṃ nāma sthānam avāpya saḥ /
viveśa bhojana-arthī sann ekasya vaṇijo gṛham //
sa vaṇik sukumāraṃ taṃ dṛṣṭvā pṛṣṭvānvayādikam /
jñātvā kulīnaṃ satkṛtya svīcakre daivayogataḥ //
sa vaṇik su-kumāraṃ taṃ dṛṣṭvā pṛṣṭva ānvaya-ādikam /
jñātvā kulīnaṃ sat-kṛtya svī-cakre daiva-yogataḥ //
dadau ca sadhanāṃ tasmai nāmnā ratnāvalīṃ sutām /
tataḥ sa dhanadatto 'tra tasthau śvaśuraveśmani //
dadau ca sa-dhanāṃ tasmai nāmnā ratnāvalīṃ sutām /
tataḥ sa dhanadatto 'tra tasthau śvaśura-veśmani //
dineṣv eva ca yāteṣu sukhavismṛtaduḥgatiḥ /
svadeśaṃ gantukāmo 'bhūt prāptārtho vyasanonmukhaḥ //
dineṣv eva ca yāteṣu sukha-vismṛta-duḥ-gatiḥ /
sva-deśaṃ gantu-kāmo 'bhūt prāpta-artho vyasana-unmukhaḥ //
tato 'numānya katham apy avaśaṃ śvaśuraṃ śaṭhaḥ /
taṃ duhitṛekasaṃtānaṃ gṛhītvā tām alaṃkṛtām //
tato 'numānya katham apy avaśaṃ śvaśuraṃ śaṭhaḥ /
taṃ duhitṛ-eka-saṃtānaṃ gṛhītvā tām alaṃkṛtām //
bhāryāṃ ratnāvalīṃ yuktām ekayā vṛddhayā striyā /
sa ātmanā tṛtīyaḥ sandeśāt prasthitavāṃs tataḥ //
bhāryāṃ ratnāvalīṃ yuktām ekayā vṛddhayā striyā /
sa ātmanā tṛtīyaḥ sandeśāt prasthitavāṃs tataḥ //
kramāt prāpyāṭavīṃ dūrām uktvā taskarajāṃ bhiyam /
gṛhītvābharaṇaṃ tasyā bhāryāyāḥ svīcakāra saḥ //
kramāt prāpya aṭavīṃ dūrām uktvā taskara-jāṃ bhiyam /
gṛhītvā ābharaṇaṃ tasyā bhāryāyāḥ svī-cakāra saḥ //
dṛśyatāṃ dyūtaveśyādikaṣṭavyasanasaṅginām /
hṛdayaṃ hā kṛtaghnānāṃ puṃsāṃ nistriṃśakarkaśam //
dṛśyatāṃ dyūta-veśya-ādi-kaṣṭa-vyasana-saṅginām /
hṛdayaṃ hā kṛta-ghnānāṃ puṃsāṃ nistriṃśa-karkaśam //
so 'tha pāpo 'rthahetos tāṃ bhāryāṃ guṇavatīm api /
hantuṃ śvabhre nicikṣepa tayā vṛddhastriyā yutām //
so 'tha pāpo 'rtha-hetos tāṃ bhāryāṃ guṇavatīm api /
hantuṃ śvabhre nicikṣepa tayā vṛddha-striyā yutām //
kṣiptvaiva ca gate tasmin sātha vṛddhā vyapadyata /
tad bhāryā tu latāgulmavignayā na vyapādi sā //
kṣiptva aiva ca gate tasmin sa ātha vṛddhā vyapadyata /
tad bhāryā tu latā-gulma-vignayā na vyapādi sā //
uttasthau ca tataḥ śvabhrāt krośantī karuṇaṃ śaṇaiḥ /
ālambya tṛṇagulmādi saśeṣatvāt kilāyuṣaḥ //
uttasthau ca tataḥ śvabhrāt krośantī karuṇaṃ śaṇaiḥ /
ālambya tṛṇa-gulma-ādi sa-śeṣatvāt kila-āyuṣaḥ //
āyayau vikṣatāṅgī ca pṛṣṭvā mārgaṃ pade pade /
yathāgatenaiva pathā kṛcchrāt tat sadanaṃ pituḥ //
āyayau vikṣata-aṅgī ca pṛṣṭvā mārgaṃ pade pade /
yathā āgatena eva pathā kṛcchrāt tat sadanaṃ pituḥ //
tatrākasmāt tathābhūtā prāptā pṛṣṭā sasaṃbhramam /
mātrā pitrā ca rudatī sādhvī saivam abhāṣata //
tatra akasmāt tathā-bhūtā prāptā pṛṣṭā sa-saṃbhramam /
mātrā pitrā ca rudatī sādhvī sa aivam abhāṣata //
muṣitāḥ sma pathi stenair nīto baddhvā ca matpatiḥ /
vṛddhā mṛtā nipatyāpi śvabhre nāhaṃ mṛtā punaḥ //
muṣitāḥ sma pathi stenair nīto baddhvā ca mat-patiḥ /
vṛddhā mṛtā nipatya api śvabhre na ahaṃ mṛtā punaḥ //
athāgatena kenāpi pathikena kṛpālunā /
uddhṛtāhaṃ tataḥ śvabhrāt prāptāsmīha ca daivataḥ //
athā agatena kena api pathikena kṛpālunā /
uddhṛta āhaṃ tataḥ śvabhrāt prāpta āsmi iha ca daivataḥ //
evam uktavatī mātrā pitrā cāśvāsitā tataḥ /
bhartṛcittaiva sā tasthau tatra ratnāvalī satī //
evam uktavatī mātrā pitrā cā aśvāsitā tataḥ /
bhartṛ-citta aiva sā tasthau tatra ratnāvalī satī //
yāti kāle ca tadbhartā sa svadeśagataḥ punaḥ /
dyūtakṣapitatadvitto danadatto vyacintayat //
yāti kāle ca tad-bhartā sa sva-deśa-gataḥ punaḥ /
dyūta-kṣapita-tad-vitto danadatto vyacintayat //
ānayāmi punar gatvā mārgitvā śvaśurād dhanam /
gṛhe sthitā me tvat putrīty abhidhāsye ca tatra tam //
ānayāmi punar gatvā mārgitvā śvaśurād dhanam /
gṛhe sthitā me tvat putri īty abhidhāsye ca tatra tam //
evaṃ sa hṛdaye dhyātvā prāyāc chvaśuraveśma tat /
prāptaṃ ca tatra taṃ dūrāt svabhāryā paśyati sma sā //
evaṃ sa hṛdaye dhyātvā prāyāc chvaśura-veśma tat /
prāptaṃ ca tatra taṃ dūrāt sva-bhāryā paśyati sma sā //
dhāvitvā cāpatat tasya sā pāpasyāpi pādayoḥ /
duṣṭe 'pi patyau sādhvīnāṃ nānyathāvṛttimānasam //
dhāvitvā ca apatat tasya sā pāpasya api pādayoḥ /
duṣṭe 'pi patyau sādhvīnāṃ nānyathā-vṛtti-mānasam //
bhītāya ca tatas tasmai tad aśeṣaṃ nyavedayat /
yan mṛṣā caurapātādi pitroḥ prāg varṇitaṃ tayā //
bhītāya ca tatas tasmai tad aśeṣaṃ nyavedayat /
yan mṛṣā caura-pāta-ādi pitroḥ prāg varṇitaṃ tayā //
tatas tayā samaṃ tatra nirbhayaḥ śvāśure gṛhe /
praviṣṭaḥ śvaśurābhyāṃ sa harṣād dṛṣṭvābhyanandyata //
tatas tayā samaṃ tatra nir-bhayaḥ śvāśure gṛhe /
praviṣṭaḥ śvaśurābhyāṃ sa harṣād dṛṣṭva ābhyanandyata //
diṣṭyā jīvann ayaṃ muktaś caurair iti mahotsavaḥ /
tena tacchvaśureṇātha cakre militabandhunā //
diṣṭyā jīvann ayaṃ muktaś caurair iti mahā-utsavaḥ /
tena tac-chvaśureṇa atha cakre milita-bandhunā //
tataḥ sa dhanadatto 'tra bhuñjānaḥ śvaśuraśriyam /
ratnāvalyā tayā sākam āsīt patnyā yathāsukham //
tataḥ sa dhanadatto 'tra bhuñjānaḥ śvaśura-śriyam /
ratnāvalyā tayā sākam āsīt patnyā yathā-sukham //
ekadā tatra rātrau ca sa nṛśaṃsaś cākara yat /
kathoparodhataḥ śāntam avācyam api kathyate //
ekadā tatra rātrau ca sa nṛ-śaṃsaś cākara yat /
kathā-uparodhataḥ śāntam avācyam api kathyate //
hatvāṅkasuptāṃ bhāryāṃ tāṃ tadābharaṇasaṃcayam /
apahṛtya tataḥ prāyāt sa svadeśam alakṣitaḥ //
hatva āṅka-suptāṃ bhāryāṃ tāṃ tadā ābharaṇa-saṃcayam /
apahṛtya tataḥ prāyāt sa sva-deśam alakṣitaḥ //
īdṛśāḥ puruṣāḥ pāpā iti śārikayodite /
tvam idānīṃ vadety āha rājaputras tadā śukam //
īdṛśāḥ puruṣāḥ pāpā iti śārikaya ūdite /
tvam idānīṃ vada ity āha rāja-putras tadā śukam //
tato jagāda sa śuko deva duḥsahasāhasāḥ /
striyo duḥcaritāḥ pāpās tathā ca śrūyatāṃ kathā //
tato jagāda sa śuko deva duḥsaha-sāhasāḥ /
striyo duḥ-caritāḥ pāpās tathā ca śrūyatāṃ kathā //
asti harṣavatī nāma nagarī tatra cābhavat /
agraṇīr dharmadattākhyo bahukoṭīśvaro vaṇik //
asti harṣavatī nāma nagarī tatra ca abhavat /
agraṇīr dharmadatta-ākhyo bahu-koṭi-īśvaro vaṇik //
vasudattābhidhānā ca rūpe 'nanyasamā sutā /
babhūva tasya vaṇijaḥ prāṇebhyo 'py adhikapriyā //
vasudattā-abhidhānā ca rūpe 'n-anya-samā sutā /
babhūva tasya vaṇijaḥ prāṇebhyo 'py adhika-priyā //
sā ca tena samānāya rūpayauvanaśāline /
dattā varāṅganānetracakorāmṛtaraśmaye //
sā ca tena samānāya rūpa-yauvana-śāline /
dattā vara-aṅganā-netra-cakora-amṛta-raśmaye //
nāmnā samudradattāya vaṇikputrāya sādhave /
nagaryām āryajuṣṭāyāṃ tāmraliptyāṃ nivāsine //
nāmnā samudradattāya vaṇik-putrāya sādhave /
nagaryām ārya-juṣṭāyāṃ tāmraliptyāṃ nivāsine //
kadācit sā svadeśasthe patyau svasya pitur gṛhe /
sthitā vaṇiksutā dūrāt kamcit purūṣam aikṣata //
kadācit sā sva-deśa-sthe patyau svasya pitur gṛhe /
sthitā vaṇik-sutā dūrāt kamcit purūṣam aikṣata //
taṃ yuvānaṃ sukāntaṃ sā capalā māramohitā /
guptaṃ sakhīmukhānītaṃ bheje pracchannakāmukam //
taṃ yuvānaṃ su-kāntaṃ sā capalā māra-mohitā /
guptaṃ sakhī-mukha-ānītaṃ bheje pracchanna-kāmukam //
tataḥprabhṛti tenaiva saha tatra sadā rahaḥ /
rātrau rātrāv araṃstāsau tadekāsaktamānasā //
tataḥ-prabhṛti tena eva saha tatra sadā rahaḥ /
rātrau rātrāv araṃsta asau tad-eka-āsakta-mānasā //
ekadā ca sa kaumāraḥ patis tasyāḥ svadeśataḥ /
ājagāmātra tatpitroḥ pramoda iva mūrtimān //
ekadā ca sa kaumāraḥ patis tasyāḥ sva-deśataḥ /
ājagāma atra tat-pitroḥ pramoda iva mūrtimān //
sotsave ca dine tasmin sā naktaṃ kṛtamaṇḍanā /
mātrānupreṣitā bheje śayyāsthāpi na taṃ patim //
sotsave ca dine tasmin sā naktaṃ kṛta-maṇḍanā /
mātra ānupreṣitā bheje śayyā-stha āpi na taṃ patim //
prārthitā tena cālīkasuptaṃ cakre 'nyamānasā /
pānamatto 'dhvakhinnaś ca so 'pi jahre 'tha nidrayā //
prārthitā tena ca alīka-suptaṃ cakre 'nya-mānasā /
pāna-matto 'dhva-khinnaś ca so 'pi jahre 'tha nidrayā //
tataś ca supte sarvasmin bhuktapīte jane śanaiḥ /
saṃdhiṃ bhittvā viveśātra cauro vāsagṛhāntare //
tataś ca supte sarvasmin bhukta-pīte jane śanaiḥ /
saṃdhiṃ bhittvā viveśa atra cauro vāsa-gṛha-antare //
tatkālaṃ tam apaśyantī sāpy utthāya vaṇiksutā /
svajārakṛtasaṃketā niragān nibhṛtaṃ tataḥ //
tat-kālaṃ tam apaśyantī sa āpy utthāya vaṇik-sutā /
sva-jāra-kṛta-saṃketā niragān nibhṛtaṃ tataḥ //
tadālokya sa cauro 'tra vighniteccho vyacintayat /
yeṣām arthe praviṣṭo 'haṃ tair evābharaṇair vṛtā //
tadā ālokya sa cauro 'tra vighnita-iccho vyacintayat /
yeṣām arthe praviṣṭo 'haṃ tair evā abharaṇair vṛtā //
niśīthe nirgataiṣā tad vīkṣe 'haṃ sā kva gacchati /
ity ākalayya nirgatya sa cauras tāṃ vaṇiksutām //
niśīthe nirgata aiṣā tad vīkṣe 'haṃ sā kva gacchati /
ity ākalayya nirgatya sa cauras tāṃ vaṇik-sutām //
vasudattām anu yayau dattadṛṣṭir alakṣitaḥ /
sāpi puṣpādihastaikasasaṃketasakhīyutā //
vasudattām anu yayau datta-dṛṣṭir alakṣitaḥ /
sa āpi puṣpa-ādi-hasta aika-sa-saṃketa-sakhī-yutā //
gatvā bāhyaṃ praviṣṭābhūd udyānaṃ nātidūragam /
tatrāpaśyac ca taṃ vṛkṣe lambamānaṃ svakāmukam //
gatvā bāhyaṃ praviṣṭa ābhūd udyānaṃ na atidūragam /
tatra apaśyac ca taṃ vṛkṣe lambamānaṃ sva-kāmukam //
saṃketakāgataṃ rātrau labdhvā nagararakṣibhiḥ /
ullambitaṃ caurabuddhyā pāśakaṇṭhaṃ mṛtaṃ sthitam //
saṃketaka-āgataṃ rātrau labdhvā nagara-rakṣibhiḥ /
ullambitaṃ caura-buddhyā pāśa-kaṇṭhaṃ mṛtaṃ sthitam //
tataḥ sā vihvalodbhrāntā hā hatāsmīti vādinī /
papāta bhūmau kṛpaṇaṃ vilapantī ruroda ca //
tataḥ sā vihvala ūdbhrāntā hā hata āsmi iti vādinī /
papāta bhūmau kṛpaṇaṃ vilapantī ruroda ca //
avatāryātha vṛkṣāt taṃ gatāsuṃ nijakāmukam /
upaveśyāṅgarāgeṇa puṣpaiś cālamcakāra sā //
avatārya atha vṛkṣāt taṃ gata-asuṃ nija-kāmukam /
upaveśyā aṅga-rāgeṇa puṣpaiś ca alam-cakāra sā //
samāliṅgya ca niḥsaṃjñaṃ rāgaśokāndhamānasā /
unnamayya mukhaṃ yāvat tasyārtā paricumbati //
samāliṅgya ca niḥsaṃjñaṃ rāga-śoka-andha-mānasā /
unnamayya mukhaṃ yāvat tasyā artā paricumbati //
tāvat sa tasyāḥ sahasā niḥjīvaḥ parapūruṣaḥ /
vetālānupraviṣṭaḥ sad dantaiś ciccheda nāsikām //
tāvat sa tasyāḥ sahasā niḥ-jīvaḥ parapūruṣaḥ /
vetāla-anupraviṣṭaḥ sad dantaiś ciccheda nāsikām //
tena sā vihvalā tasmāt savyathāpasṛtāpy aho /
kiṃ svij jīved iti hatā puna etya tam aikṣata //
tena sā vihvalā tasmāt sa-vyatha āpasṛta āpy aho /
kiṃ svij jīved iti hatā puna etya tam aikṣata //
dṛṣṭvā ca vītavetālaṃ niḥceṣṭaṃ mṛtam eva tam /
sā bhītā paribhūta ca cacāla rudatī śanaiḥ //
dṛṣṭvā ca vīta-vetālaṃ niḥ-ceṣṭaṃ mṛtam eva tam /
sā bhītā paribhūta ca cacāla rudatī śanaiḥ //
tāvac channaḥ sthitaḥ so 'tha cauraḥ sarvaṃ vyalokayat /
acintayac ca kim idaṃ pāpayā kṛtam etayā //
tāvac channaḥ sthitaḥ so 'tha cauraḥ sarvaṃ vyalokayat /
acintayac ca kim idaṃ pāpayā kṛtam etayā //
aho batāśayaḥ strīṇāṃ bhīṣaṇo ghanatāmasaḥ /
andhakūpa ivāgādhaḥ pātāya gahanaḥ param //
aho batā aśayaḥ strīṇāṃ bhīṣaṇo ghana-tāmasaḥ /
andha-kūpa iva agādhaḥ pātāya gahanaḥ param //
tad idānīm iyaṃ kiṃ nu kuryād iti vicintya saḥ /
kautukād dūrataś cauro bhūyo 'py anusasāra tām //
tad idānīm iyaṃ kiṃ nu kuryād iti vicintya saḥ /
kautukād dūrataś cauro bhūyo 'py anusasāra tām //
sāpi gatvā praviśyaiva tat suptasthitabhartṛkam /
gṛhaṃ tadā svakaṃ prauccaiḥ prarudaty evam abravīt //
sa āpi gatvā praviśya eva tat supta-sthita-bhartṛkam /
gṛhaṃ tadā svakaṃ prauccaiḥ prarudaty evam abravīt //
paritrāyadhvam etena duṣṭena mama nāsikā /
chinnā niraparādhāyā bhartṛrūpeṇa śatruṇā //
paritrāyadhvam etena duṣṭena mama nāsikā /
chinnā niraparādhāyā bhartṛ-rūpeṇa śatruṇā //
śrutvaitaṃ muhur ākrandaṃ tasyāḥ sarve sasaṃbhramam /
udatiṣṭhan prabudhyātra patiḥ parijanaḥ pitā //
śrutva aitaṃ muhur ākrandaṃ tasyāḥ sarve sa-saṃbhramam /
udatiṣṭhan prabudhya atra patiḥ parijanaḥ pitā //
etyātha tatpitā dṛṣṭvā tām ārdrachinnanāsikām /
kruddhas taṃ bandhayāmāsa bhāryādrohīti tat patim //
etya atha tat-pitā dṛṣṭvā tām ārdra-chinna-nāsikām /
kruddhas taṃ bandhayāmāsa bhāryā-drohi īti tat patim //
sa tu naivābravīt kimcid badhyamāno 'pi mūkavat /
viparyasteṣu sarveṣu śṛṇvatsu śvaśurādiṣu //
sa tu na eva abravīt kimcid badhyamāno 'pi mūkavat /
viparyasteṣu sarveṣu śṛṇvatsu śvaśura-ādiṣu //
tato jñatvaiva tac caure tasminn apasṛte laghu /
kolāhalena tasyāṃ ca vyatītāyāṃ kramān niśi //
tato jñatva aiva tac caure tasminn apasṛte laghu /
kolāhalena tasyāṃ ca vyatītāyāṃ kramān niśi //
sa ninye vaṇijā tena śvaśureṇa vaṇiksutaḥ /
rājāntikaṃ tayā sārdhaṃ bhāryayā chinnanāsayā //
sa ninye vaṇijā tena śvaśureṇa vaṇik-sutaḥ /
rāja-antikaṃ tayā sārdhaṃ bhāryayā chinna-nāsayā //
rājā ca kṛtavijñaptiḥ svadāradrohy asāv iti /
tasyādiśad vaṇiksūnor vadhaṃ nyakkṛtatadvacāḥ //
rājā ca kṛta-vijñaptiḥ sva-dāra-drohy asāv iti /
tasya adiśad vaṇik-sūnor vadhaṃ nyak-kṛta-tad-vacāḥ //
tato vadhyabhuvaṃ tasmin nīyamāne saḍiṇḍimam /
upāgamya sa cauro 'tra babhāṣe rājapūruṣān //
tato vadhya-bhuvaṃ tasmin nīyamāne sa-ḍiṇḍimam /
upāgamya sa cauro 'tra babhāṣe rāja-pūruṣān //
niḥkāraṇaṃ na vadhyo 'yaṃ yathāvṛttaṃ tu vedmy aham /
māṃ prāpayata rājāgraṃ yāvat sarvaṃ vadāmy ataḥ //
niḥ-kāraṇaṃ na vadhyo 'yaṃ yathā-vṛttaṃ tu vedmy aham /
māṃ prāpayata rāja-agraṃ yāvat sarvaṃ vadāmy ataḥ //
ity ūcivān sa nītas tair nṛpasyāgraṃ vṛtābhayaḥ /
ā mūlād rātrivṛttāntaṃ cauraḥ sarvaṃ nyavedayat //
ity ūcivān sa nītas tair nṛ-pasya agraṃ vṛta abhayaḥ /
ā mūlād rātri-vṛttāntaṃ cauraḥ sarvaṃ nyavedayat //
abravīc ca na ced deva madvāci pratyayas tava /
tat sā nāsā mukhe tasya śavasyādyāpi vīkṣyatām //
abravīc ca na ced deva mad-vāci pratyayas tava /
tat sā nāsā mukhe tasya śavasya adya api vīkṣyatām //
tac chrutvā vīkṣituṃ bhṛtyān preṣya satyam avetya tat /
sa rājā taṃ vaṇikputraṃ muktavān vadhanigrahāt //
tac chrutvā vīkṣituṃ bhṛtyān preṣya satyam avetya tat /
sa rājā taṃ vaṇik-putraṃ muktavān vadha-nigrahāt //
tāṃ ca karṇāv api chitvā duṣṭāṃ deśān nirastavān /
tad bhāryāṃ śvaśuraṃ cāsya taṃ sarvasvam adaṇḍayat //
tāṃ ca karṇāv api chitvā duṣṭāṃ deśān nirastavān /
tad bhāryāṃ śvaśuraṃ ca asya taṃ sarvasvam adaṇḍayat //
cauraṃ ca taṃ pūrādhyakṣaṃ tuṣṭaś cakre sa bhūpatiḥ /
evaṃ striyo bhavantīha nisargaviṣamāḥ śaṭhāḥ //
cauraṃ ca taṃ pūra-adhyakṣaṃ tuṣṭaś cakre sa bhū-patiḥ /
evaṃ striyo bhavanti iha nisarga-viṣamāḥ śaṭhāḥ //
ity uktavān eva śuko bhūtvā citrarathābhidhaḥ /
kṣīṇendraśāpo gandharvo divyarūpo divaṃ yayau //
ity uktavān eva śuko bhūtvā citraratha-abhidhaḥ /
kṣīṇa-indra-śāpo gandharvo divya-rūpo divaṃ yayau //
śārikā sāpi tatkālaṃ bhūtvā svaḥstrī tilottamā /
tathaiva kṣīṇatacchāpā jagāma sahasā divam //
śārikā sa āpi tat-kālaṃ bhūtvā svaḥ-strī tilottamā /
tatha aiva kṣīṇa-tac-chāpā jagāma sahasā divam //
vivādaś cāpy anirṇitaḥ sabhāyāṃ so 'bhavat tayoḥ /
ity ākhyāya kathāṃ bhūyas taṃ vetālo 'bravīn nṛpam //
vivādaś ca apy anirṇitaḥ sabhāyāṃ so 'bhavat tayoḥ /
ity ākhyāya kathāṃ bhūyas taṃ vetālo 'bravīn nṛ-pam //
tad bhavān vaktu kiṃ pāpāḥ puruṣāḥ kimuta striyaḥ /
ajalpato jāna tas te śiro yasyati khaṇḍaśaḥ //
tad bhavān vaktu kiṃ pāpāḥ puruṣāḥ kim-uta striyaḥ /
ajalpato jāna tas te śiro yasyati khaṇḍaśaḥ //
etan niśamya vacanaṃ vetālasyāṃsavartinas tasya /
sa jagāda bhūpatis taṃ yogeśvara yoṣitaḥ pāpāḥ //
etan niśamya vacanaṃ vetālasya aṃsa-vartinas tasya /
sa jagāda bhū-patis taṃ yoga-īśvara yoṣitaḥ pāpāḥ //
puruṣaḥ ko 'pīha tādṛk kvāpi kadācid bhaved duḥācāraḥ /
prāyaḥ sarvatra sadā striyas tu tādṛgvidhā eva //
puruṣaḥ ko 'pi iha tādṛk kva api kadācid bhaved duḥ-ācāraḥ /
prāyaḥ sarvatra sadā striyas tu tādṛg-vidhā eva //
ity uktavato nṛpateḥ prāgvat skandhāt sa tasya vetālaḥ /
naṣṭo 'bhūt sa ca rājā jagrāha punas tadānayanayatram //
ity uktavato nṛ-pateḥ prāgvat skandhāt sa tasya vetālaḥ /
naṣṭo 'bhūt sa ca rājā jagrāha punas tadā ānayana-yatram //
tato gatvā punas tasya nikaṭaṃ śiṃśapātaroḥ /
sa trivikramaseno 'tra śmaśānaṃ niśi bhūpatiḥ //
tato gatvā punas tasya nikaṭaṃ śiṃśapā-taroḥ /
sa trivikramaseno 'tra śmaśānaṃ niśi bhū-patiḥ //
labdhvā muktāttahāsaṃ taṃ vetālaṃ nṛśarīragam /
niḥkampaḥ skandham āropya tūṣṇīm udacalat tataḥ //
labdhvā mukta-āttahāsaṃ taṃ vetālaṃ nṛ-śarīra-gam /
niḥ-kampaḥ skandham āropya tūṣṇīm udacalat tataḥ //
calantaṃ ca tam aṃsastho vetālaḥ so 'bravīt punaḥ /
rājan kubhikṣor etasya kṛte ko 'yaṃ tava śramaḥ //
calantaṃ ca tam aṃsa-stho vetālaḥ so 'bravīt punaḥ /
rājan kubhikṣor etasya kṛte ko 'yaṃ tava śramaḥ //
āyāse niṣphale 'muṣmin viveko bata nāsti te /
tad imāṃ śṛṇu mattas tvaṃ kathāṃ pathi vinodinīm //
āyāse niṣphale 'muṣmin viveko bata na asti te /
tad imāṃ śṛṇu mattas tvaṃ kathāṃ pathi vinodinīm //
asti śobhāvatī nāma satyākhyā nagarī bhuvi /
tasyāṃ ca śūdrakākhyo 'bhūd bhūpatiḥ prājyavikramaḥ //
asti śobhāvatī nāma satya-ākhyā nagarī bhuvi /
tasyāṃ ca śūdraka-ākhyo 'bhūd bhū-patiḥ prājya-vikramaḥ //
yasya jajvāla jayinaḥ pratāpajvalano niśam /
bandīkṛtārilalanādhūtacāmaramārutaiḥ //
yasya jajvāla jayinaḥ pratāpa-jvalano niśam /
bandī-kṛta-ari-lalanā-dhūta-cāmara-mārutaiḥ //
aluptadharmacaraṇasphītā manthe vasuṃdharā /
rājñi yasmin visasmāra rāmādīn api bhūpatīn //
a-lupta-dharma-caraṇa-sphītā manthe vasuṃ-dharā /
rājñi yasmin visasmāra rāma-ādīn api bhū-patīn //
taṃ kadācin mahīpālaṃ priyaśūram upāyayau /
sevārthaṃ mālavād eko namnā vīravaro dvijaḥ //
taṃ kadācin mahī-pālaṃ priya-śūram upāyayau /
sevā-arthaṃ mālavād eko namnā vīravaro dvi-jaḥ //
yasya dharmavatī nāma bhāryā satvavaraḥ sutaḥ /
kanyā vīravatī ceti trayaṃ gṛhaparicchadaḥ //
yasya dharmavatī nāma bhāryā satvavaraḥ sutaḥ /
kanyā vīravatī ca iti trayaṃ gṛha-paricchadaḥ //
sevāparicchadaś cānyat trayaṃ kaṭyāṃ kṛpāṇikā /
kare karatalaikatra cāru carma paratra ca //
sevā-paricchadaś ca anyat trayaṃ kaṭyāṃ kṛpāṇikā /
kare kara-tala aikatra cāru carma paratra ca //
tāvanmātraparīvāro dīnāraśatapañcakam /
pratyahaṃ prārthayāmāsa rājñas tasmāt sa vṛttaye //
tāvan-mātra-parīvāro dīnāra-śatapañcakam /
praty-ahaṃ prārthayāmāsa rājñas tasmāt sa vṛttaye //
rājāpi sa tam ākārasūcitodārapauruṣam /
vīkṣya tasmai dadau vṛttiṃ sūdrakas tāṃ yathepsitām //
rāja āpi sa tam ākāra-sūcita ud-āra-pauruṣam /
vīkṣya tasmai dadau vṛttiṃ sūdrakas tāṃ yathā-īpsitām //
alpe parikare 'py ebhir iyadbhiḥ svarṇarūpakaiḥ /
kim eṣa vyasanaṃ puṣṇāty atha kaṃcana sadvyayam //
alpe parikare 'py ebhir iyadbhiḥ svarṇa-rūpakaiḥ /
kim eṣa vyasanaṃ puṣṇāty atha kaṃ-cana sad-vyayam //
ity anveṣṭuṃ samācāraṃ kautukāt sa mahīpatiḥ /
pracchannān sthāpayāmāsa cārānasyātra pṛṣṭhataḥ //
ity anveṣṭuṃ samācāraṃ kautukāt sa mahī-patiḥ /
pracchannān sthāpayāmāsa cārānasya atra pṛṣṭhataḥ //
sa ca vīravaraḥ prātaḥ kṛtvā bhūpasya darśanam /
sthitvā ca tasyā madhyāhnaṃ siṃhadvāre dhṛtāyudhaḥ //
sa ca vīravaraḥ prātaḥ kṛtvā bhū-pasya darśanam /
sthitvā ca tasyā a madhya-ahnaṃ siṃha-dvāre dhṛta-āyudhaḥ //
gatvā svavṛttilabdhānāṃ dīnārāṇāṃ śataṃ gṛhe /
bhojanārthaṃ svabhāryāyā haste prādāt kilānvaham //
gatvā sva-vṛtti-labdhānāṃ dīnārāṇāṃ śataṃ gṛhe /
bhojana-arthaṃ sva-bhāryāyā haste prādāt kila anv-aham //
vastrāṅgarāgatāmbūlaṃ krīṇāti sma śatena ca /
śataṃ snātvā ca pūjārthaṃ vyadhād viṣṇoḥ śivasya ca //
vastra-aṅga-rāga-tāmbūlaṃ krīṇāti sma śatena ca /
śataṃ snātvā ca pūjā-arthaṃ vyadhād viṣṇoḥ śivasya ca //
viprebhyaḥ kṛpaṇebhyaś ca dadau dānaṃ śatadvayam /
evaṃ vibheje pañcāpi tāni nityaṃ śatāny asau //
viprebhyaḥ kṛpaṇebhyaś ca dadau dānaṃ śata-dvayam /
evaṃ vibheje pañca api tāni nityaṃ śatāny asau //
tataḥ kṛtvāgnikāryādi bhūktvā gatvaikako niśi /
siṃhadvāre punas tasthau pāṇau karatalāṃ dadhat //
tataḥ kṛtva āgni-kārya-ādi bhūktvā gatva aikako niśi /
siṃha-dvāre punas tasthau pāṇau kara-talāṃ dadhat //
etāṃ satatacaryāṃ ca tasya vīravarasya saḥ /
rājā cāramukhāc chrutvā tutoṣa hṛdi śudrakaḥ //
etāṃ satata-caryāṃ ca tasya vīravarasya saḥ /
rājā cāra-mukhāc chrutvā tutoṣa hṛdi śudrakaḥ //
nivārayāmāsa ca tāṃś cārāṃs tasyānumārgagān /
mene viśeṣapūjārhaṃ puruṣātiśayaṃ ca tam //
nivārayāmāsa ca tāṃś cārāṃs tasyā anumārga-gān /
mene viśeṣa-pūjā-arhaṃ puruṣa-atiśayaṃ ca tam //
atha yāteṣu divaseṣv avahelāvalaṅghite /
grīṣme vīravareṇātra supracaṇḍārkatejasi //
atha yāteṣu divaseṣv avahela-avalaṅghite /
grīṣme vīravareṇa atra supracaṇḍa-arka-tejasi //
tadīrṣyāta ivodbhūtavidyutkaratalāṃ dadhat /
dhārāprahārī ninadann ājagāma ghanāgamaḥ //
tad-īrṣyāta iva udbhūta-vidyut-kara-talāṃ dadhat /
dhārā-prahārī ninadann ājagāma ghana-āgamaḥ //
tadā ca ghora meghaughe pravarṣati divāniśam /
siṃhadvāre tathaivāsīt so 'tra vīravaro 'calaḥ //
tadā ca ghora megha-oghe pravarṣati divā-niśam /
siṃha-dvāre tatha aivā asīt so 'tra vīravaro 'calaḥ //
taṃ ca dṛṣṭvā divā rājā prāsādāgrāt sa śūdrakaḥ /
niśi bhūyas tadārohaj jijñāsus tasya tāṃ sthitim //
taṃ ca dṛṣṭvā divā rājā prāsāda-agrāt sa śūdrakaḥ /
niśi bhūyas tad-ārohaj jijñāsus tasya tāṃ sthitim //
jagāda ca tataḥ ko nu siṃhadvāre sthito 'tra bhoḥ /
tac chrutvāhaṃ sthito 'treti so 'pi vīravaro 'bravīt //
jagāda ca tataḥ ko nu siṃha-dvāre sthito 'tra bhoḥ /
tac chrutva āhaṃ sthito 'tra iti so 'pi vīravaro 'bravīt //
aho sudṛḍhasattvo 'yaṃ bhakto vīravaro mayi /
tad eṣa prāpaṇīyo me 'vaśyam eva mahat padam //
aho su-dṛḍha-sattvo 'yaṃ bhakto vīravaro mayi /
tad eṣa prāpaṇīyo me 'vaśyam eva mahat padam //
iti saṃcintya nṛpatiḥ prāsādād avatīrya saḥ /
śūdrakaḥ śayanaṃ bheje praviśyāntaḥpuraṃ tataḥ //
iti saṃcintya nṛ-patiḥ prāsādād avatīrya saḥ /
śūdrakaḥ śayanaṃ bheje praviśya antaḥ-puraṃ tataḥ //
anyedyuś ca bhṛśaṃ meghe dhārāsāreṇa varṣati /
pradoṣe guptabhavane kāle tamasi jṛmbhite //
anye-dyuś ca bhṛśaṃ meghe dhārā-āsāreṇa varṣati /
pradoṣe gupta-bhavane kāle tamasi jṛmbhite //
punaḥ sa rājā jijñāsuḥ prāsādam adhiruhya tam /
siṃhadvāre sthitaḥ ko 'trety ekākī prāha taṃ sphuṭam //
punaḥ sa rājā jijñāsuḥ prāsādam adhiruhya tam /
siṃha-dvāre sthitaḥ ko 'tra ity ekākī prāha taṃ sphuṭam //
ahaṃ sthita iti prokte punar vīravareṇa ca /
yāvad vismayate so 'tra rājā taddhairyadarśanāt //
ahaṃ sthita iti prokte punar vīravareṇa ca /
yāvad vismayate so 'tra rājā tad-dhairya-darśanāt //
tāvad vidūre śuśrāva sahasā rudatīṃ striyam /
viṣādavikalām ekāṃ pralāpakaruṇasvanam //
tāvad vidūre śuśrāva sahasā rudatīṃ striyam /
viṣāda-vikalām ekāṃ pralāpa-karuṇa-svanam //
na me rāṣṭre parābhūto na daridro na duḥkhitaḥ /
kaś cid asti tad eṣā kā rodity ekākinī niśi //
na me rāṣṭre parābhūto na daridro na duḥkhitaḥ /
kaś cid asti tad eṣā kā rodity ekākinī niśi //
iti cācintayac chrutvā sa jātakaruṇo nṛpaḥ /
ādideśa ca taṃ vīravaram ekam adhaḥ sthitam //
iti ca acintayac chrutvā sa jāta-karuṇo nṛ-paḥ /
ādideśa ca taṃ vīravaram ekam adhaḥ sthitam //
bho vīravara śṛṇv eṣā dūre strī kāpi roditi /
kāsau roditi kiṃ ceti tvayā gatvā nirūpyatām //
bho vīravara śṛṇv eṣā dūre strī ka āpi roditi /
ka āsau roditi kiṃ ca iti tvayā gatvā nirūpyatām //
tac chṛutvā sa tathety uktvā gantuṃ vīravaras tataḥ /
prāvartata nibaddhāsidhenuḥ karatalākaraḥ //
tac chṛutvā sa tatha īty uktvā gantuṃ vīravaras tataḥ /
prāvartata nibaddha-asi-dhenuḥ kara-tala-ākaraḥ //
na ca meghāndhakāraṃ taj jvaladvidyudvilocanam /
sthūladhārāśilāvārṣi raKṣaḥrūpam ajīgaṇat //
na ca megha-andha-kāraṃ taj jvalad-vidyud-vilocanam /
sthūla-dhārā-śilā-vārṣi raKṣaḥ-rūpam ajīgaṇat //
prasthitaṃ vīkṣya tādṛśyāṃ tasyāṃ rātrau tam ekakam /
karuṇākautukāviṣṭo rājā prāsādapṛṣṭhataḥ //
prasthitaṃ vīkṣya tādṛśyāṃ tasyāṃ rātrau tam ekakam /
karuṇā-kautuka-āviṣṭo rājā prāsāda-pṛṣṭhataḥ //
āvatīrya gṛhītāsir ekākī tasya pṛṣṭhataḥ /
so 'pi pratasthe tatraiva śudrako 'nupalakṣitaḥ //
āvatīrya gṛhīta-asir ekākī tasya pṛṣṭhataḥ /
so 'pi pratasthe tatra eva śudrako 'nupalakṣitaḥ //
sa ca vīravaro gatvā ruditānusṛtikriyaḥ /
bahiḥnagaryāḥ prāpaikaṃ saras tatra dadarśa ca //
sa ca vīravaro gatvā rudita anusṛti-kriyaḥ /
bahiḥ-nagaryāḥ prāpa ekaṃ saras tatra dadarśa ca //
hā śūra hā kṛpālo hā tyāgiñ śūnyā tvayā katham /
vatsiāmītyādi rudatīṃ tāṃ striyaṃ vārimadhyagām //
hā śūra hā kṛpālo hā tyāgiñ śūnyā tvayā katham /
vatsiāmi ity-ādi rudatīṃ tāṃ striyaṃ vāri-madhya-gām //
kā tvaṃ rodiṣi kiṃ caivam ity anvakprāptabhūpatiḥ /
papraccha tāṃ ca sāścaryas tataḥ sāpy evam abhyadhāt //
kā tvaṃ rodiṣi kiṃ ca evam ity anvak-prāpta-bhū-patiḥ /
papraccha tāṃ ca sa-āścaryas tataḥ sa āpy evam abhyadhāt //
bho vīravara jānīhi vatsa māṃ pṛthivīm imām /
tasyā mamādhunā rājā śūdrako dhārmikaḥ patiḥ //
bho vīravara jānīhi vatsa māṃ pṛthivīm imām /
tasyā mama adhunā rājā śūdrako dhārmikaḥ patiḥ //
tṛtīye ca dine tasya rājño mṛtyur bhaviṣyati /
tādṛśaṃ ca patiṃ prāpsyāmy aham anyaṃ nṛpaṃ kutaḥ //
tṛtīye ca dine tasya rājño mṛtyur bhaviṣyati /
tādṛśaṃ ca patiṃ prāpsyāmy aham anyaṃ nṛ-paṃ kutaḥ //
atas tam anuśocāmi duḥkhitātmānam eva ca /
etac chṛutvā sa tāṃ trasta iva vīravaro 'bravīt //
atas tam anu-śocāmi duḥkhitā ātmānam eva ca /
etac chṛutvā sa tāṃ trasta iva vīravaro 'bravīt //
he devi kac cid apy asti ko 'py upāyaḥ sa tādṛśaḥ /
yenāsya na bhavenmṛtyur jagadrakṣāmaṇeḥ prabhoḥ //
he devi kac cid apy asti ko 'py upāyaḥ sa tādṛśaḥ /
yena asya na bhaven-mṛtyur jagad-rakṣā-maṇeḥ prabhoḥ //
iti tad vacanaṃ śrutvā sā jagāda vasumdharā /
eko 'sty upāyas taṃ caikaḥ kartuṃ śakto bhavān iti //
iti tad vacanaṃ śrutvā sā jagāda vasum-dharā /
eko 'sty upāyas taṃ ca ekaḥ kartuṃ śakto bhavān iti //
tato vīravaro 'vādīt tarhi devi vada drutam /
yāvat tat sādhayāmy āśu ko 'rthaḥ prāṇair mamānyathā //
tato vīravaro 'vādīt tarhi devi vada drutam /
yāvat tat sādhayāmy āśu ko 'rthaḥ prāṇair mama anyathā //
tac chrutvovāca vasudhā viraḥ ko 'nyas tvayā samaḥ /
svāmibhaktas tad etasya śarmopāyam imaṃ śṛṇu //
tac chrutva ūvāca vasu-dhā viraḥ ko 'nyas tvayā samaḥ /
svāmi-bhaktas tad etasya śarma-upāyam imaṃ śṛṇu //
rājñā kṛtapratiṣṭā asti yaiṣā rājakulāntike /
uttamā caṇḍikā devī sāṃnidhyotkarṣaśālinī //
rājñā kṛta-pratiṣṭā asti ya aiṣā rāja-kula-antike /
uttamā caṇḍikā devī sāṃnidhya-utkarṣa-śālinī //
tasyai sattvavaraṃ putram upahārīkaroṣi cet /
tan naiṣo rājā mriyate jīvaty anyat samāśatam //
tasyai sattvavaraṃ putram upahārī-karoṣi cet /
tan na eṣo rājā mriyate jīvaty anyat samā-śatam //
adyaiva caitad bhavatā kṛtaṃ ced asti tac chivam /
anyathāsya tṛtīye 'hni prāpte nāsty eva jīvitam //
adya eva ca etad bhavatā kṛtaṃ ced asti tac chivam /
anyatha āsya tṛtīye 'hni prāpte na asty eva jīvitam //
ity uktaḥ sa tayā pṛthvyā vīro vīravaras tadā /
yāmi devi karomy etad adhunaivety abhāṣata //
ity uktaḥ sa tayā pṛthvyā vīro vīravaras tadā /
yāmi devi karomy etad adhuna aiva ity abhāṣata //
tato bhadraṃ tavety uktvā vasudhā sā tiraḥdadhe /
tac ca sarvaṃ sa śuśrāva guptam anvaksthito nṛpaḥ //
tato bhadraṃ tava ity uktvā vasu-dhā sā tiraḥ-dadhe /
tac ca sarvaṃ sa śuśrāva guptam anvak-sthito nṛ-paḥ //
tataś ca gūḍhe jijñāsau tasmin rājñy anugacchati /
śūdrake tvaritaṃ gehaṃ niśi vīravaro yayau //
tataś ca gūḍhe jijñāsau tasmin rājñy anugacchati /
śūdrake tvaritaṃ gehaṃ niśi vīravaro yayau //
tatra putropahāro 'sya rājārthe dharayā yathā /
uktas tathābravīt patnyai dharmavatyai vibodhya saḥ //
tatra putra-upahāro 'sya rāja-arthe dharayā yathā /
uktas tatha ābravīt patnyai dharmavatyai vibodhya saḥ //
tac chrutvā sā tam āha sma nātha kāryaṃ śivaṃ prabhoḥ /
tatprabodhya sutasyāsya śiśor vaktu bhavān iti //
tac chrutvā sā tam āha sma nātha kāryaṃ śivaṃ prabhoḥ /
tat-prabodhya sutasya asya śiśor vaktu bhavān iti //
tataḥ prabodhya suptaṃ taṃ bālaṃ sattvavaraṃ sutam /
ākhyāya taṃ ca vṛttāntam evaṃ vīravaro 'bravīt //
tataḥ prabodhya suptaṃ taṃ bālaṃ sattvavaraṃ sutam /
ākhyāya taṃ ca vṛtta-antam evaṃ vīravaro 'bravīt //
tat putra caṇḍikādevyā upahārīkṛte tvayi /
rājā jīvaty asau no cet tṛtīye 'hni vipadyate //
tat putra caṇḍikā-devyā upahārī-kṛte tvayi /
rājā jīvaty asau no cet tṛtīye 'hni vipadyate //
etac chrutvaiva bālo 'pi yathārthaṃ nāma darśayan /
aklībacittaḥ pitaraṃ taṃ sa sattvavaro 'bravīt //
etac chrutva aiva bālo 'pi yatha ārthaṃ nāma darśayan /
aklība-cittaḥ pitaraṃ taṃ sa sattvavaro 'bravīt //
kṛtārtho 'haṃ mama prāṇaī rājā cet tāta jīvati /
bhuktasya hi tadannasya dattā syān niṣkṛtir mayā //
kṛta-artho 'haṃ mama prāṇaī rājā cet tāta jīvati /
bhuktasya hi tad-annasya dattā syān niṣkṛtir mayā //
tatkiṃ vilambyate nītvā bhagavatyāḥ puro 'dhunā /
upahārīkurudhvaṃ mām astu śāntir mayā prabhoḥ //
tat-kiṃ vilambyate nītvā bhagavatyāḥ puro 'dhunā /
upahārī-kurudhvaṃ mām astu śāntir mayā prabhoḥ //
iti sattvavareṇokte tena vīravaro 'tra saḥ /
sādhu satyaṃ prasūto 'si mattaḥ putrety abhāṣata //
iti sattvavareṇa ukte tena vīravaro 'tra saḥ /
sādhu satyaṃ prasūto 'si mattaḥ putra ity abhāṣata //
etat so 'nvāgato rājā sarvaṃ śrutvā bahiḥ sthitaḥ /
aha eṣāṃ samaṃ sattvaṃ sarveṣām ity acintayat //
etat so 'nvāgato rājā sarvaṃ śrutvā bahiḥ sthitaḥ /
aha eṣāṃ samaṃ sattvaṃ sarveṣām ity acintayat //
tato vīravaraḥ skandhe kṛtvā sattvavaraṃ sutam /
bharyā dharmavatī cāsya kanyāṃ vīravatīm api //
tato vīravaraḥ skandhe kṛtvā sattvavaraṃ sutam /
bharyā dharmavatī ca asya kanyāṃ vīravatīm api //
ubhau tau yayatus tasyāṃ rātrau tac caṇḍikāgṛham /
rājāpi śūdrakaś channaḥ pṛṣṭataḥ sa tayor yayau //
ubhau tau yayatus tasyāṃ rātrau tac caṇḍikā-gṛham /
rāja āpi śūdrakaś channaḥ pṛṣṭataḥ sa tayor yayau //
tatra devyāḥ puraḥ skandhāt so 'tha pitrāvatāritaḥ /
devīṃ sattvavaro natvā dhairyarāśir vyajijñapat //
tatra devyāḥ puraḥ skandhāt so 'tha pitra āvatāritaḥ /
devīṃ sattvavaro natvā dhairya-rāśir vyajijñapat //
mama mūrdhopahāreṇa rājā jīvatu śudrakaḥ /
anyad varṣaśataṃ devi kuryād rājyam akaṇṭakam //
mama mūrdha-upahāreṇa rājā jīvatu śudrakaḥ /
anyad varṣa-śataṃ devi kuryād rājyam a-kaṇṭakam //
evam uktavatas tasya sādhu sādhv ity udīrya saḥ /
sūnoḥ sattvavarasyātha kṛṣṭvā karatalāṃ śiśoḥ //
evam uktavatas tasya sādhu sādhv ity udīrya saḥ /
sūnoḥ sattvavarasya atha kṛṣṭvā kara-talāṃ śiśoḥ //
chittvā śiraś caṇḍikāyai devyai vīravaro dadau /
matputreṇopahāreṇa rājā jīvatv iti bruvan //
chittvā śiraś caṇḍikāyai devyai vīravaro dadau /
mat-putreṇa upahāreṇa rājā jīvatv iti bruvan //
sādhu kaḥ svāmibhakto 'nyaḥ samo vīravara tvayā /
yenaivam ekasatputraprāṇavyayavidhāyinā //
sādhu kaḥ svāmi-bhakto 'nyaḥ samo vīravara tvayā /
yena evam eka-sat-putra-prāṇa-vyaya-vidhāyinā //
datto jīvaś ca rājyaṃ ca śudrakasyāsya bhūpateḥ /
ity antarikṣād udagāt tatkṣaṇaṃ tatra bhāratī //
datto jīvaś ca rājyaṃ ca śudrakasya asya bhū-pateḥ /
ity antarikṣād udagāt tat-kṣaṇaṃ tatra bhāratī //
tac ca sarvaṃ nṛpe tasmiṃś channe śṛṇvati pasyati /
kanyā vīravatī sā tu bālā vīravarātmajā //
tac ca sarvaṃ nṛ-pe tasmiṃś channe śṛṇvati pasyati /
kanyā vīravatī sā tu bālā vīravara-ātma-jā //
upetyāśliṣya mūrdhāṇaṃ tasya bhrātur hatasya tam /
vilapanty uruśokāndhā hṛtsphoṭena vyapadyata //
upetyā aśliṣya mūrdhāṇaṃ tasya bhrātur hatasya tam /
vilapanty uru-śoka-andhā hṛt-sphoṭena vyapadyata //
tato vīravaraṃ bhāryā dharmavaty evam abravīt /
rājñas tāvat kṛtaṃ śreyas tad idānīṃ vadāmi te //
tato vīravaraṃ bhāryā dharmavaty evam abravīt /
rājñas tāvat kṛtaṃ śreyas tad idānīṃ vadāmi te //
niḥjñānā yatra bālāpi bhrātṛśokād iyaṃ mṛtā /
naṣṭe 'patyadvaye 'py asmiṃs tatra kiṃ jīvitena me //
niḥ-jñānā yatra bāla āpi bhrātṛ-śokād iyaṃ mṛtā /
naṣṭe 'patya-dvaye 'py asmiṃs tatra kiṃ jīvitena me //
prāg eva rājñaḥ śreyo'rthaṃ mūḍhayā svaśiro mayā /
devyai nopahṛtaṃ tasmād dehy anujñāṃ mamādhunā //
prāg eva rājñaḥ śreyo'rthaṃ mūḍhayā sva-śiro mayā /
devyai na upahṛtaṃ tasmād dehy anujñāṃ mama adhunā //
praviṣamy analaṃ tāvad āttāpatyakalevarā /
ityāgrahād vadantīṃ tāṃ so 'tha vīravaro 'bravīt //
praviṣamy analaṃ tāvad ātta-apatya-kalevarā /
ity-āgrahād vadantīṃ tāṃ so 'tha vīravaro 'bravīt //
evaṃ kuruṣva bhadraṃ te kā hi saṃprati te ratiḥ /
apatyaduḥkhaikamaye jīvitavye manasvini //
evaṃ kuruṣva bhadraṃ te kā hi saṃ-prati te ratiḥ /
apatya-duḥkha-eka-maye jīvitavye manasvini //
kiṃ na datto mayaivātmety eṣā mā bhūc ca te vyathā /
dadyāṃ kiṃ nāham ātmānam anyasādhyaṃ bhaved yadi //
kiṃ na datto maya aivā atma ity eṣā mā bhūc ca te vyathā /
dadyāṃ kiṃ na aham ātmānam anya-sādhyaṃ bhaved yadi //
tat pratīkṣasva yāvat te citām atra karomy aham /
amībhir dārubhir devīkṣetranirmāṇasaṃbhṛtaih //
tat pratīkṣasva yāvat te citām atra karomy aham /
amībhir dārubhir devī-kṣetra-nirmāṇa-saṃbhṛtaih //
ity uktvā dārubhis taiḥ sa kṛtvā vīravaraś citām /
dīpāgre jvālayāmāsa nyastāpatyaśavadvayām //
ity uktvā dārubhis taiḥ sa kṛtvā vīravaraś citām /
dīpa-agre jvālayāmāsa nyasta-apatya-śava-dvayām //
tato dharmavatī patnī patitvā sāsya pādayoḥ /
praṇamya devīṃ caṇḍīṃ tāṃ vyajijñapad apāṃsulā //
tato dharmavatī patnī patitvā sa āsya pādayoḥ /
praṇamya devīṃ caṇḍīṃ tāṃ vyajijñapad apāṃsulā //
janmāntare 'py ayaṃ bhūyād āryaputraḥ patir mama /
etat prabhos tu rājño 'stu maddehenāmunā śivam //
janma-antare 'py ayaṃ bhūyād ārya-putraḥ patir mama /
etat prabhos tu rājño 'stu mad-dehena amunā śivam //
ity udīryaiva sā sādhvī tasminn ambho'vahelayā /
jvālākalāpajaṭile nipapāta citānale //
ity udīrya eva sā sādhvī tasminn ambho'vahelayā /
jvālā-kalāpa-jaṭile nipapāta citā-anale //
tataś ca cintayāmāsa vīro vīravaro 'tra saḥ /
niṣpannaṃ rājakāryaṃ me vāg divyā hy udgatā yathā //
tataś ca cintayāmāsa vīro vīravaro 'tra saḥ /
niṣpannaṃ rāja-kāryaṃ me vāg divyā hy udgatā yathā //
bhuktasya cānnapiṇḍasya jāto 'ham anṛṇaḥ prabhoḥ /
tad idānīṃ mamaikasya keyaṃ jīvitagṛdhnutā //
bhuktasya ca anna-piṇḍasya jāto 'ham an-ṛṇaḥ prabhoḥ /
tad idānīṃ mama ekasya ka īyaṃ jīvita-gṛdhnutā //
bharaṇīyaṃ priyaṃ kṛtsnaṃ vyayīkṛtya kuṭumbakam /
jīvayann ekam ātmānaṃ mādṛśaḥ ko hi śobhate //
bharaṇīyaṃ priyaṃ kṛtsnaṃ vyayī-kṛtya kuṭumbakam /
jīvayann ekam ātmānaṃ mādṛśaḥ ko hi śobhate //
tat kim ātmopahāreṇāpy etāṃ prīṇāmi nāmbikām /
ity ālocya sa devīṃ tāṃ stutyā prāg upatasthivān //
tat kim ātma-upahāreṇa apy etāṃ prīṇāmi na ambikām /
ity ālocya sa devīṃ tāṃ stutyā prāg upatasthivān //
jaya mahiṣāsuramāriṇi dāriṇi rurudānavasya śūlakare /
jaya vibudhotsavakāriṇi ḍhariṇi bhūvana trayasya mātṛvare //
jaya mahiṣa-asura-māriṇi dāriṇi ruru-dānavasya śūla-kare /
jaya vibudha-utsava-kāriṇi ḍhariṇi bhūvana trayasya mātṛ-vare //
jaya jagad arcitacaraṇe śaraṇe niḥśreyasasya bhaktānām /
jaya dhṛtabhāskarakiraṇe haraṇe duritāndhakāravṛndānām //
jaya jagad arcita-caraṇe śaraṇe niḥ-śreyasasya bhaktānām /
jaya dhṛta-bhāskara-kiraṇe haraṇe durita-andha-kāra-vṛndānām //
jaya kāli jaya kapālini jaya kaṅkālini śive namas te 'stu /
śūdrakanṛpater adhunā prasīda manmastakopahāreṇa //
jaya kāli jaya kapālini jaya kaṅkālini śive namas te 'stu /
śūdraka-nṛ-pater adhunā prasīda man-mastaka-upahāreṇa //
ity upasthāya devyāṃ sa tasyāṃ vīravaraḥ punaḥ /
sadyaḥ karatalāghātenottamāṅgaṃ svamacchinat //
ity upasthāya devyāṃ sa tasyāṃ vīravaraḥ punaḥ /
sadyaḥ kara-talā-āghātena uttama-aṅgaṃ svam-acchinat //
tad ālokyākhilaṃ tatra channasthaḥ śudrako nṛpaḥ /
sākulaś ca saduḥkhaś ca sāścaryaś ca vyacintayat //
tad ālokya akhilaṃ tatra channa-sthaḥ śudrako nṛ-paḥ /
sākulaś ca sa-duḥkhaś ca sa-āścaryaś ca vyacintayat //
aho kim apy anenaitad anyatrā-dṛṣṭam aśrutam /
sādhunā sakuṭumbena duḥkaraṃ matkṛte kṛtam //
aho kim apy anena etad anyatra a-dṛṣṭam aśrutam /
sa-adhunā sa-kuṭumbena duḥ-karaṃ mat-kṛte kṛtam //
vicitre 'py atra saṃsāre dhīraḥ syādīdṛśaḥ kutaḥ /
akhyāpayan prabho arthe parokṣaṃ yo dadāty asūn //
vicitre 'py atra saṃsāre dhīraḥ syād-īdṛśaḥ kutaḥ /
akhyāpayan prabho arthe parokṣaṃ yo dadāty asūn //
etasya copakārosya na kuryāṃ sadṛśaṃ yadi /
tan me kā prabhutā kiṃ ca jīvitavyaṃ paśor iva //
etasya ca upakārosya na kuryāṃ sadṛśaṃ yadi /
tan me kā prabhutā kiṃ ca jīvitavyaṃ paśor iva //
iti saṃcintya nṛpatiḥ khaḍgam ākṛṣya kopataḥ /
upetya śūdrako devīṃ tāṃ pravīro vyajijñapat //
iti saṃcintya nṛ-patiḥ khaḍgam ākṛṣya kopataḥ /
upetya śūdrako devīṃ tāṃ pravīro vyajijñapat //
satatānuprapannasya bhagavaty adhunāmunā /
mama mūrdhopahāreṇa suprītā kurv anugraham //
sa-tata-anuprapannasya bhagavaty adhuna āmunā /
mama mūrdha-upahāreṇa su-prītā kurv anugraham //
ayaṃ vīravaro vipro nāmānuguṇaceṣṭitaḥ /
madartham ujjhitaprāṇaḥ sakuṭumbo 'pi jīvatu //
ayaṃ vīravaro vipro nāma-anuguṇa-ceṣṭitaḥ /
mad-artham ujjhita-prāṇaḥ sa-kuṭumbo 'pi jīvatu //
ity udīryāsinā rājā śiraś chettuṃ sa śūdrakaḥ /
yāvat pravartate tāvad udabhūd bhāratī divaḥ //
ity udīrya asinā rājā śiraś chettuṃ sa śūdrakaḥ /
yāvat pravartate tāvad udabhūd bhāratī divaḥ //
mā sāhasaṃ kṛthās tuṣṭā sattvenānena te hy aham /
pratyujjīvatu sāpatyadāro vīravaro dvijaḥ //
mā sāhasaṃ kṛthās tuṣṭā sattvena anena te hy aham /
pratyujjīvatu sa-apatya-dāro vīravaro dvijaḥ //
ity uktvā vyaramad vāk sā sa cottasthau saputrakaḥ /
sākaṃ duhitrā patnyā ca jīvan vīravaro 'kṣataḥ //
ity uktvā vyaramad vāk sā sa ca uttasthau sa-putrakaḥ /
sākaṃ duhitrā patnyā ca jīvan vīravaro 'kṣataḥ //
tad vilokyādbhutaṃ rājā channo bhūtvā punaś ca saḥ /
paśyann atṛptas tām āsīd dṛṣṭyā harṣāśrupūrṇayā //
tad vilokya adbhutaṃ rājā channo bhūtvā punaś ca saḥ /
paśyann a-tṛptas tām āsīd dṛṣṭyā harṣa-aśru-pūrṇayā //
so 'pi vīravaro dṛṣṭvā suptotthita ivāśu tam /
putradāraṃ tathātmānam abhūd vibhrāntamānasaḥ //
so 'pi vīravaro dṛṣṭvā supta utthita ivā aśu tam /
putra-dāraṃ tathā ātmānam abhūd vibhrānta-mānasaḥ //
papraccha ca pṛthaṅ nāmagrāhaṃ dārasutān sa tān /
bhasmībhūtāḥ kathaṃ yūyaṃ jīvantaḥ puna utthitāḥ //
papraccha ca pṛthaṅ nāma-grāhaṃ dāra-sutān sa tān /
bhasmī-bhūtāḥ kathaṃ yūyaṃ jīvantaḥ puna utthitāḥ //
mayāpi svaśiraś chinnaṃ jīvāmy eṣaś ca kiṃ nv idam /
kiṃ vibhramo 'yam āho svid suspaṣṭo devyanugrahaḥ //
maya āpi sva-śiraś chinnaṃ jīvāmy eṣaś ca kiṃ nv idam /
kiṃ vibhramo 'yam āho svid su-spaṣṭo devy-anugrahaḥ //
evaṃ vadan sa tair ūce dārāpatyair alakṣitaḥ /
devyanugraha evāyaṃ jīvāmo yad amī iti //
evaṃ vadan sa tair ūce dāra-apatyair alakṣitaḥ /
devy-anugraha eva ayaṃ jīvāmo yad amī iti //
tataḥ sa tat tathā matvā natvā vīravaro 'mbakām /
ādāya putradārāṃs tānsiddhakāryo gṛhaṃ yayau //
tataḥ sa tat tathā matvā natvā vīravaro 'mbakām /
ādāya putra-dārāṃs tān-siddha-kāryo gṛhaṃ yayau //
tatra praveśya putraṃ taṃ bhāryāṃ duhitaraṃ ca tām /
siṃhadvāram agād rājño rātrau tasyāṃ sa pūrvavat //
tatra praveśya putraṃ taṃ bhāryāṃ duhitaraṃ ca tām /
siṃha-dvāram agād rājño rātrau tasyāṃ sa pūrvavat //
rājā sa śūdrako 'py etad dṛṣṭvā sarvam alakṣitaḥ /
gatvāruroha svāvāsaprāsādaṃ taṃ punas tadā //
rājā sa śūdrako 'py etad dṛṣṭvā sarvam alakṣitaḥ /
gatvā āruroha sva-āvāsa-prāsādaṃ taṃ punas tadā //
vyāharac ca sthitaḥ ko 'tra siṃhadvārīti pṛṣṭhataḥ /
tato vīravaro 'vādīt saiṣa tiṣṭhāmy ahaṃ prabho //
vyāharac ca sthitaḥ ko 'tra siṃha-dvāri iti pṛṣṭhataḥ /
tato vīravaro 'vādīt saiṣa tiṣṭhāmy ahaṃ prabho //
devādeśād gataś cāham abhūvaṃ tāṃ striyaṃ prati /
rākṣasīva ca sā kvāpi dṛṣṭanaṣṭaiva me gatā //
deva-ādeśād gataś ca aham abhūvaṃ tāṃ striyaṃ prati /
rākṣasi īva ca sā kva api dṛṣṭa-naṣṭa aiva me gatā //
etac chrutvā vacas tasya rājā vīravarasya saḥ /
sutarāṃ vismayāviṣṭo dṛṣṭodanto vyacintayat //
etac chrutvā vacas tasya rājā vīravarasya saḥ /
sutarāṃ vismayā aviṣṭo dṛṣṭa-udanto vyacintayat //
aho samudragambhīradhīracittā manasvinaḥ /
kṛtvāpy ananyasāmānyam ullekhaṃ nodgiranti ye //
aho samudra-gambhīra-dhīra-cittā manasvinaḥ /
kṛtva āpy an-anya-sāmānyam ullekhaṃ na udgiranti ye //
ity ādy ākalayaṃs tūṣṇīṃ prāsādād avaruhya saḥ /
praviśyāntaḥpuraṃ rājā rātriśeṣaṃ nināya tam //
ity ādy ākalayaṃs tūṣṇīṃ prāsādād avaruhya saḥ /
praviśya antaḥ-puraṃ rājā rātri-śeṣaṃ nināya tam //
prātaś cāsthānasamaye darśanopagatasthite /
tasmin vīravare prītas tathā kṛtsnaṃ sa bhūpatiḥ //
prātaś cā asthāna-samaye darśana-upagata-sthite /
tasmin vīravare prītas tathā kṛtsnaṃ sa bhū-patiḥ //
tadīyaṃ rātrivṛttāntaṃ mantribhyas tam avarṇayat /
yathā babhūvur āścaryamohitā iva te 'khilāḥ //
tadīyaṃ rātri-vṛtta-antaṃ mantribhyas tam avarṇayat /
yathā babhūvur āścarya-mohitā iva te 'khilāḥ //
dadau tasmai saputrāya prītyā vīravarāya ca /
lāṭadeśe tato rājyaṃ sa karṇāṭayute nṛpaḥ //
dadau tasmai sa-putrāya prītyā vīravarāya ca /
lāṭa-deśe tato rājyaṃ sa karṇāṭa-yute nṛ-paḥ //
tato 'tra tulyavibhavāv anyonyasyopakāriṇau /
āsātāṃ tau sukhaṃ vīravaraśūdrakabhūpatī //
tato 'tra tulya-vibhavāv anyonyasya upakāriṇau /
āsātāṃ tau sukhaṃ vīravara-śūdraka-bhū-patī //
ity ākhyāya kathām etāṃ vetālo 'tyadbhutāṃ tadā /
taṃ trivikramasenaṃ sa rājānam avadat punaḥ //
ity ākhyāya kathām etāṃ vetālo 'tyadbhutāṃ tadā /
taṃ trivikramasenaṃ sa rājānam avadat punaḥ //
tad brūhi rājann eteṣu vīraḥ sarveṣu ko 'dhikaḥ /
pūrva eva sa śāpas te yadi jānan na vakṣyasi //
tad brūhi rājann eteṣu vīraḥ sarveṣu ko 'dhikaḥ /
pūrva eva sa śāpas te yadi jānan na vakṣyasi //
etac chrutvā sa bhūpālo vetālaṃ pratiuvaca tam /
eteṣu śudrako rājā pravīraḥ so 'khileṣv iti //
etac chrutvā sa bhū-pālo vetālaṃ pratiuvaca tam /
eteṣu śudrako rājā pravīraḥ so 'khileṣv iti //
tato 'bravīt sa vetālo rājan vīravaro na kim /
so 'dhiko yasya tulyo 'syāṃ pṛthvyām eva na jāyate //
tato 'bravīt sa vetālo rājan vīravaro na kim /
so 'dhiko yasya tulyo 'syāṃ pṛthvyām eva na jāyate //
tatpatnī nādhikā kiṃ vā strībhutā yānvamanyata /
tathopahārapaśutāṃ sūnoḥ pratyakṣadarśinī //
tat-patnī na adhikā kiṃ vā strī-bhutā ya ānvamanyata /
tatha ūpahāra-paśutāṃ sūnoḥ pratyakṣa-darśinī //
sa vā sattvavaro nātra tatputro 'bhyadhikaḥ katham /
bālasyāpi sato yasya sattvotkarṣaḥ sa tādṛśaḥ //
sa vā sattvavaro na atra tat-putro 'bhyadhikaḥ katham /
bālasya api sato yasya sattva-utkarṣaḥ sa tādṛśaḥ //
tat kasmāc chudrakaṃ bhūpam ebhyas tvaṃ bhāṣase 'dhikam /
ity uktavantaṃ vetālaṃ sa jagāda punar nṛpaḥ //
tat kasmāc chudrakaṃ bhū-pam ebhyas tvaṃ bhāṣase 'dhikam /
ity uktavantaṃ vetālaṃ sa jagāda punar nṛ-paḥ //
maivaṃ vīravaras tāvat sa tādṛkkulaputrakaḥ /
tasya prāṇaiḥ sutair dāraiḥ svāmisaṃrakṣaṇaṃ vratam //
ma aivaṃ vīravaras tāvat sa tādṛk-kula-putrakaḥ /
tasya prāṇaiḥ sutair dāraiḥ svāmi-saṃrakṣaṇaṃ vratam //
tatpatnī sāpi kulajā sādvī patyekadevatā /
bhartṛvartmānusāreṇa tasyā dharmo 'stu ko 'paraḥ //
tat-patnī sa āpi kula-jā sādvī paty-eka-devatā /
bhartṛ-vartma-anusāreṇa tasyā dharmo 'stu ko 'paraḥ //
tābhyāṃ jātas tu tadrūpa eva sattvavaro 'pi saḥ /
yādṛśās tantavaḥ kāmaṃ tādṛśo jāyate paṭaḥ //
tābhyāṃ jātas tu tad-rūpa eva sattvavaro 'pi saḥ /
yādṛśās tantavaḥ kāmaṃ tādṛśo jāyate paṭaḥ //
yeṣāṃ prāṇais tu bhṛtyānāṃ nṛpair ātmābhirakṣyate /
teṣām arthe tyajandehaṃ śudrako 'tra viśiṣyate //
yeṣāṃ prāṇais tu bhṛtyānāṃ nṛ-pair ātma ābhirakṣyate /
teṣām arthe tyajan-dehaṃ śudrako 'tra viśiṣyate //
ity ākarṇya vacaḥ sa tasya nṛpater aṃsād asaṃlakṣitaḥ vetālaḥ sahasā yayau nijapadaṃ bhūyo 'pi tanmāyayā /
rājāpy uccalito babhūva punar apy ānetum etaṃ pathā pūrveṇaiva suniścitaḥ pitṛvane tasmin sa tasyāṃ niśi //
ity ākarṇya vacaḥ sa tasya nṛ-pater aṃsād asaṃlakṣitaḥ vetālaḥ sahasā yayau nija-padaṃ bhūyo 'pi tan-māyayā /
rāja āpy uccalito babhūva punar apy ānetum etaṃ pathā pūrveṇa eva su-niścitaḥ pitṛ-vane tasmin sa tasyāṃ niśi //
tatas tasya punar gatvā śiṃśapāśākhino 'ntikam /
tathaivollambamānaṃ taṃ dṛṣṭvā naraśarīragam //
tatas tasya punar gatvā śiṃśapā-śākhino 'ntikam /
tatha aiva ullambamānaṃ taṃ dṛṣṭvā nara-śarīra-gam //
vetālam avatāryaiva kṛtvāsmai bahu vaikṛtam /
sa trivikramaseno drāg gantuṃ pravavṛte tataḥ //
vetālam avatārya eva kṛtva āsmai bahu vaikṛtam /
sa trivikramaseno drāg gantuṃ pravavṛte tataḥ //
āgacchantaṃ ca taṃ tūṣṇīṃ vetālaḥ pūrvavatpathi /
rātrau mahāśmaśāne 'tra skandhastho vyājahāra saḥ //
āgacchantaṃ ca taṃ tūṣṇīṃ vetālaḥ pūrvavat-pathi /
rātrau mahā-śmaśāne 'tra skandha-stho vyājahāra saḥ //
rājann abhiniviṣṭo 'si kaṣṭe 'tyantapriyo 'si ca /
tat te cetovinodāya varṇayāmi kathāṃ śṛṇu //
rājann abhiniviṣṭo 'si kaṣṭe 'tyanta-priyo 'si ca /
tat te ceto-vinodāya varṇayāmi kathāṃ śṛṇu //
ujjayinyām abhūd vipraḥ puṇyasenasya bhūpateḥ /
anujīvī priyo 'mātyo harisvāmīti sadguṇaḥ //
ujjayinyām abhūd vipraḥ puṇyasenasya bhū-pateḥ /
anujīvī priyo 'mātyo harisvāmi īti sad-guṇaḥ //
tasyātmano 'nurūpāyāṃ bhāryāyāṃ gṛhamedhinaḥ /
guṇavān sadṛśaḥ putro devasvāmīty ajāyata //
tasyā atmano 'nurūpāyāṃ bhāryāyāṃ gṛha-medhinaḥ /
guṇavān sadṛśaḥ putro devasvāmi īty ajāyata //
tadvac cānanya sāmānya rūpalāvaṇya viśrutā /
kanyā somaprabhā nāma tasyānvarthodapadyata //
tadvac ca an-anya sāmānya rūpa-lāvaṇya viśrutā /
kanyā somaprabhā nāma tasya anvarthā-udapadyata //
sā pradeyā satī kanyā rūpotkarṣābhimāninī /
mātur mukhena pitaraṃ bhrātaraṃ ca jagāda tam //
sā pradeyā satī kanyā rūpa-utkarṣa-abhimāninī /
mātur mukhena pitaraṃ bhrātaraṃ ca jagāda tam //
śūrasya jñānino vāhaṃ deyā vijñānino 'pi vā /
anyasmai nāsmi dātavyā kāryaṃ majjīvitena cet //
śūrasya jñānino va āhaṃ deyā vijñānino 'pi vā /
anyasmai na asmi dātavyā kāryaṃ maj-jīvitena cet //
tac chrutvā tādṛśaṃ tasyāś cinvann ekatamaṃ varam /
tatpitā sa harisvāmī yāvac cintāṃ vahaty alam //
tac chrutvā tādṛśaṃ tasyāś cinvann eka-tamaṃ varam /
tat-pitā sa harisvāmī yāvac cintāṃ vahaty alam //
tāvad vyasarjī rajñā sa puṇyasenena dūtyayā /
saṃdhyarthaṃ vigrahāyāta dākṣiṇātyanṛpāntikam //
tāvad vyasarjī rajñā sa puṇyasenena dūtyayā /
saṃdhy-arthaṃ vigraha-āyāta dākṣiṇātya-nṛ-pa-antikam //
kṛtakāryaś ca tatrāsāv ekenābhyetya tāṃ sutām /
yācito 'bhūd dvijāgryeṇa śrutatadrūpasaṃpadā //
kṛta-kāryaś ca tatra asāv ekena abhyetya tāṃ sutām /
yācito 'bhūd dvija-agryeṇa śruta-tad-rūpa-saṃpadā //
vijñānino jñānino vā śūrād vā nāparaṃ patim /
matputrīcchati tat teṣāṃ madhyāt kathaya ko bhavān //
vijñānino jñānino vā śūrād vā na aparaṃ patim /
mat-putri īcchati tat teṣāṃ madhyāt kathaya ko bhavān //
ity uktas tena bhāryārthaḥ sa harisvāminā dvijaḥ /
ahaṃ jānāmi vijñānam iti taṃ pratyabhāṣata //
ity uktas tena bhāryā-arthaḥ sa harisvāminā dvijaḥ /
ahaṃ jānāmi vijñānam iti taṃ pratyabhāṣata //
tarhi tad darśayasveti puna uktaś ca tena saḥ /
vijñānī kalpayāmāsa svaśaktyā dyucaraṃ ratham //
tarhi tad darśayasva iti puna uktaś ca tena saḥ /
vijñānī kalpayāmāsa sva-śaktyā dyu-caraṃ ratham //
māyāyantrarathe tatra taṃ harisvāminaṃ kṣaṇāt /
āropya nītvā svargādīṃ lokāṃs tasmā adarśayat //
māyā-yantra-rathe tatra taṃ harisvāminaṃ kṣaṇāt /
āropya nītvā svarga-ādīṃ lokāṃs tasmā adarśayat //
ānināya ca tuṣṭaṃ taṃ tatraiva kaṭakaṃ punaḥ /
dākṣiṇātyasya nṛpater yatrāyātaḥ sa kāryataḥ //
ānināya ca tuṣṭaṃ taṃ tatra eva kaṭakaṃ punaḥ /
dākṣiṇātyasya nṛ-pater yatrā ayātaḥ sa kāryataḥ //
tataḥ so 'smai harisvāmī pratiśuśrāva tāṃ sutām /
vijñānine vivāhaṃ ca niścikāyāhni saptame //
tataḥ so 'smai harisvāmī pratiśuśrāva tāṃ sutām /
vijñānine vivāhaṃ ca niścikāya ahni saptame //
tatkālam ujjayinyām apy anyenaitya dvijanmanā /
devasvāmī sa tatputraḥ svasāraṃ tām ayācyata //
tat-kālam ujjayinyām apy anyena etya dvijanmanā /
devasvāmī sa tat-putraḥ svasāraṃ tām ayācyata //
jñānivijñnāniśūrebhyo nānyam icchati sā patim /
iti tenāpi so 'py uktaḥ śūram ātmānam abhyadhāt //
jñāni-vijñnāni-śūrebhyo na anyam icchati sā patim /
iti tena api so 'py uktaḥ śūram ātmānam abhyadhāt //
tato darśitaśastrāstraśriye tasmai dvijo 'nujām /
devasvāmī sa śūrāya dātuṃ tāṃ pratyapadyata //
tato darśita-śastra-astra-śriye tasmai dvijo 'nujām /
devasvāmī sa śūrāya dātuṃ tāṃ pratyapadyata //
saptame 'hni ca tatraiva vivāhaṃ gaṇakoktitaḥ /
tasyāpi so 'bhyadhān mātuḥ parokṣaṃ kṛtaniścayaḥ //
saptame 'hni ca tatra eva vivāhaṃ gaṇaka-uktitaḥ /
tasya api so 'bhyadhān mātuḥ parokṣaṃ kṛta-niścayaḥ //
tanmātāpi ḥarisvāmibhāryā tatkalam eva sā /
kenāpy etya tṛtīyena sutāṃ tāṃ yācitā pṛthak //
tan-māta āpi ḥarisvāmi-bhāryā tat-kalam eva sā /
kena apy etya tṛtīyena sutāṃ tāṃ yācitā pṛthak //
jñānī śūro 'tha vijñanī bhartāsmad duhitur mataḥ /
ity uktaś ca tayā mātar ahaṃ jñanīti so 'bhyadhāt //
jñānī śūro 'tha vijñanī bharta āsmad duhitur mataḥ /
ity uktaś ca tayā mātar ahaṃ jñani īti so 'bhyadhāt //
pṛṣṭvā bhūtaṃ bhaviṣyac ca tasmai tāṃ jñānine sutām /
pratijajñe pradātuṃ sāpy ahni tatraiva saptame //
pṛṣṭvā bhūtaṃ bhaviṣyac ca tasmai tāṃ jñānine sutām /
pratijajñe pradātuṃ sa āpy ahni tatra eva saptame //
anyedyuś cāgataḥ so 'tra harisvāmī yathā kṛtam /
patnyaiḥ putrāya cācakhyau taṃ kanyādānaniścayam //
anye-dyuś cā agataḥ so 'tra harisvāmī yathā kṛtam /
patnyaiḥ putrāya cā acakhyau taṃ kanyā-dāna-niścayam //
tau ca taṃ svakṛtaṃ tasmai bhinnaṃ bhinnam evocatām /
so 'pi tenākulo jajñe varatrayanimantraṇāt //
tau ca taṃ sva-kṛtaṃ tasmai bhinnaṃ bhinnam eva ucatām /
so 'pi tenā akulo jajñe vara-traya-nimantraṇāt //
athodvāhadine tasmin harisvāmigṛhe varāḥ /
āyayur jñānivijñāniśūrās tatra trayo 'pi te //
atha udvāha-dine tasmin harisvāmi-gṛhe varāḥ /
āyayur jñāni-vijñāni-śūrās tatra trayo 'pi te //
tatkālaṃ cātra sā citraṃ kanyā somaprabhā vadhuḥ /
aśaṅkitaṃ gatā kvāpi na vicityāpy alabhyata //
tat-kālaṃ ca atra sā citraṃ kanyā somaprabhā vadhuḥ /
aśaṅkitaṃ gatā kva api na vicitya apy alabhyata //
tato 'bravīd dharisvāmī jñāninaṃ taṃ sasaṃbhramaḥ /
jñāninn idānīṃ brūhy āśu duhitā me kva sā gatā //
tato 'bravīd dharisvāmī jñāninaṃ taṃ sa-saṃbhramaḥ /
jñāninn idānīṃ brūhy āśu duhitā me kva sā gatā //
tac chrutvā so 'vadaj jñānī rākṣasenāpahṛtya sā /
nītā vindhyāṭavīṃ dhūmaśikhena vasatiṃ nijām //
tac chrutvā so 'vadaj jñānī rākṣasena apahṛtya sā /
nītā vindhya-aṭavīṃ dhūmaśikhena vasatiṃ nijām //
ity ukto jñāninā bhīto harisvāmī jagāda saḥ /
hā dhik kathaṃ sā prapyeta vivāhaś cāpi hā katham //
ity ukto jñāninā bhīto harisvāmī jagāda saḥ /
hā dhik kathaṃ sā prapyeta vivāhaś ca api hā katham //
śrutvaitat prāha vijñānī dhīro bhava nayāmi vaḥ /
tatrādhunaiva yatraiṣo jñānī vadati tāṃ sthitām //
śrutva aitat prāha vijñānī dhīro bhava nayāmi vaḥ /
tatra adhuna aiva yatra eṣo jñānī vadati tāṃ sthitām //
ity uktvā tatkṣaṇaṃ kṛtvā rathaṃ sarvāstrasaṃyutam /
tatrāropya harisvāmijñāniśūrān khagāmini //
ity uktvā tat-kṣaṇaṃ kṛtvā rathaṃ sarva-astra-saṃyutam /
tatrā aropya harisvāmi-jñāni-śūrān kha-gāmini //
tān sa saṃprāpayāmāsa kṣaṇād vindhyāṭavībhuvi /
jñāninā tāṃ samākhyātāṃ vasatiṃ tatra rakṣasaḥ //
tān sa saṃprāpayāmāsa kṣaṇād vindhya-aṭavī-bhuvi /
jñāninā tāṃ samākhyātāṃ vasatiṃ tatra rakṣasaḥ //
tatra taṃ rākṣasaṃ kruddhaṃ jñātavṛttāntanirgatam /
śūro 'tha yodhayāmāsa harisvāmipuraskṛtaḥ //
tatra taṃ rākṣasaṃ kruddhaṃ jñāta-vṛttānta-nirgatam /
śūro 'tha yodhayāmāsa harisvāmi-puraskṛtaḥ //
tadāścaryam abhūd yuddhaṃ tayor mānuṣarakṣasoḥ /
citrāstrayodhinoḥ stryarthaṃ rāmarāvaṇayor iva //
tadā āścaryam abhūd yuddhaṃ tayor mānuṣa-rakṣasoḥ /
citra-astra-yodhinoḥ stry-arthaṃ rāma-rāvaṇayor iva //
kṣaṇena ca sa saṅgrāmaduḥmadasyāpi rakṣasaḥ /
ardhacandreṇa bāṇena śūras tasyācchinac chiraḥ //
kṣaṇena ca sa saṅgrāma-duḥ-madasya api rakṣasaḥ /
ardha-candreṇa bāṇena śūras tasya acchinac chiraḥ //
hate rakṣasi tāṃ somaprabhām āptāṃ tadāspadāt /
ādāya vijñānirathenājagmus te tato 'khilāḥ //
hate rakṣasi tāṃ somaprabhām āptāṃ tad-āspadāt /
ādāya vijñāni-rathenā ajagmus te tato 'khilāḥ //
harisvāmigṛhaṃ prāpya teṣāṃ lagne 'py upasthite /
jñānivijñāniśūrāṇāṃ vivāda udabhūn mahān //
harisvāmi-gṛhaṃ prāpya teṣāṃ lagne 'py upasthite /
jñāni-vijñāni-śūrāṇāṃ vivāda udabhūn mahān //
jñānī jagāda nāhaṃ cej jānīyāṃ tad iyaṃ katham /
prāpyeta kanyā gūḍhasthā deyā mahyam asāv itaḥ //
jñānī jagāda na ahaṃ cej jānīyāṃ tad iyaṃ katham /
prāpyeta kanyā gūḍha-sthā deyā mahyam asāv itaḥ //
vijñānī tv avadan nāhaṃ kuryāṃ ced vyomagaṃ ratham /
gamāgamau kathaṃ syātāṃ devānām iva vaḥ kṣaṇāt //
vijñānī tv avadan na ahaṃ kuryāṃ ced vyoma-gaṃ ratham /
gama-āgamau kathaṃ syātāṃ devānām iva vaḥ kṣaṇāt //
kathaṃ syāc cārathaṃ yuddhaṃ rathinā rakṣasā saha /
tasmān mahyam iyaṃ deyā lagno hy eṣa mayājitaḥ //
kathaṃ syāc ca arathaṃ yuddhaṃ rathinā rakṣasā saha /
tasmān mahyam iyaṃ deyā lagno hy eṣa maya ājitaḥ //
śūro 'py uvāca hanyāṃ cen nāhaṃ taṃ rākṣasaṃ raṇe /
tad yuvābhyāṃ kṛte yatne 'py etāṃ kanyāṃ ka ānayet //
śūro 'py uvāca hanyāṃ cen na ahaṃ taṃ rākṣasaṃ raṇe /
tad yuvābhyāṃ kṛte yatne 'py etāṃ kanyāṃ ka ānayet //
tan mahyam eṣā dātavyety evaṃ teṣu vivādiṣu /
harisvāmī kṣaṇaṃ tūṣṇīm āsīd udbhrāntamānasaḥ //
tan mahyam eṣā dātavya īty evaṃ teṣu vivādiṣu /
harisvāmī kṣaṇaṃ tūṣṇīm āsīd udbhrānta-mānasaḥ //
tat kasmai sātra deyeti rājan vadatu me bhavān /
na vadiṣyasi jānaṃś cet tat te mūrdhā sphuṭiṣyati //
tat kasmai sa ātra deya īti rājan vadatu me bhavān /
na vadiṣyasi jānaṃś cet tat te mūrdhā sphuṭiṣyati //
iti vetālatas tasmāc chrutvā maunaṃ vihāya ca /
sa trivikramasenas tam uvācaivaṃ mahīpatiḥ //
iti vetālatas tasmāc chrutvā maunaṃ vihāya ca /
sa trivikramasenas tam uvāca evaṃ mahī-patiḥ //
śūrāya sā pradātavyā yena prāṇapaṇodyamāt /
arjitā bahuvīryeṇa hatvā taṃ yudhi rākṣasam //
śūrāya sā pradātavyā yena prāṇa-paṇa-udyamāt /
arjitā bahu-vīryeṇa hatvā taṃ yudhi rākṣasam //
jñānivijñāninau tv asya dhātrā karmakarau kṛtau /
sadā gaṇakatakṣaṇau paropakaraṇe na kim //
jñāni-vijñāninau tv asya dhātrā karma-karau kṛtau /
sadā gaṇaka-takṣaṇau para-upakaraṇe na kim //
ity uktaṃ manujapater niśamya tasya skandhāgrāt sapadi sa pūrvavaj jagāma /
vetālo nijapadam eva so 'pi rājānudvegas taṃ prati pratasthe //
ity uktaṃ manuja-pater niśamya tasya skandha-agrāt sa-padi sa pūrvavaj jagāma /
vetālo nijapadam eva so 'pi rāja ānudvegas taṃ prati pratasthe //
tato gatvā punas tasmāt prāpya taṃ śiṃśapātaroḥ /
vetālaṃ prāgvad ādāya skandhe maunena bhūpatiḥ //
tato gatvā punas tasmāt prāpya taṃ śiṃśapā-taroḥ /
vetālaṃ prāgvad ādāya skandhe maunena bhū-patiḥ //
sa trivikramaseno 'tra yāvad āgacchati drutam /
tāvat pathi sa vetālo bhūyo 'py evam uvāca tam //
sa trivikramaseno 'tra yāvad āgacchati drutam /
tāvat pathi sa vetālo bhūyo 'py evam uvāca tam //
rājan sudhīḥ susattvaś ca bhavāṃs tena priyo 'si me /
ato vinodinīṃ vacmi kathāṃ praśnaṃ ca me śṛṇu //
rājan su-dhīḥ su-sattvaś ca bhavāṃs tena priyo 'si me /
ato vinodinīṃ vacmi kathāṃ praśnaṃ ca me śṛṇu //
āsīd rājā yaśaḥketur iti khyāto mahītale /
tasya śobhāvatī nāma rājadhāny abhavat purī //
āsīd rājā yaśaḥketur iti khyāto mahī-tale /
tasya śobhāvatī nāma rāja-dhāny abhavat purī //
tasyām abhūn nagaryāṃ ca gauryāyatanam uttamam /
tasya dakṣiṇataś cāsīd gaurītīrthābhidhaṃ saraḥ //
tasyām abhūn nagaryāṃ ca gaury-āyatanam uttamam /
tasya dakṣiṇataś cā asīd gaurī-tīrtha-abhidhaṃ saraḥ //
tasyāṣāḍhacaturdaśyāṃ śuklāyāṃ prativatsaram /
yātrāyāṃ snātum eti sma nānādigbhyo mahājanaḥ //
tasyā aṣāḍha-caturdaśyāṃ śuklāyāṃ prativatsaram /
yātrāyāṃ snātum eti sma nānā-digbhyo mahā-janaḥ //
ekadā ca tithau tasyāṃ snātum atrāyayau yuvā /
rajako dhavalo nāma grāmād brahmasthalābhidhāt //
ekadā ca tithau tasyāṃ snātum atrā ayayau yuvā /
rajako dhavalo nāma grāmād brahmasthala-abhidhāt //
so 'paśyad rajakasyātra tīrthe snānāgatāṃ sutām /
kanyāṃ śuddhapaṭākhyasya nāmnā madanasundarīm //
so 'paśyad rajakasya atra tīrthe snāna-āgatāṃ sutām /
kanyāṃ śuddhapaṭa-ākhyasya nāmnā madanasundarīm //
indor lāvaṇyahāriṇyā tayā sa hṛtamānasaḥ /
anviṣya tannāmakule kāmārto 'tha gṛhaṃ yayau //
indor lāvaṇya-hāriṇyā tayā sa hṛta-mānasaḥ /
anviṣya tan-nāma-kule kāma-ārto 'tha gṛhaṃ yayau //
tatrānavasthitas tiṣṭhan nirāhāras tayā vinā /
pṛṣṭho mātrārtayā tasyai tac chaśaṃsa manaḥgatam //
tatra anavasthitas tiṣṭhan nir-āhāras tayā vinā /
pṛṣṭho mātrā ārtayā tasyai tac chaśaṃsa manaḥ-gatam //
sā gatvā vimalākhyāya tat svabhartre nyavedayat /
so 'py āgatya tathāvasthaṃ dṛṣṭvā taṃ sutam abhyadhāt //
sā gatvā vimala-ākhyāya tat sva-bhartre nyavedayat /
so 'py āgatya tatha āvasthaṃ dṛṣṭvā taṃ sutam abhyadhāt //
kiṃ viṣīdasi putraivam aduṣprāpye 'pi vāñchite /
sa hi madyācitaḥ śuddhapaṭo dāsyati te sutām //
kiṃ viṣīdasi putra evam aduṣprāpye 'pi vāñchite /
sa hi mad-yācitaḥ śuddhapaṭo dāsyati te sutām //
anyūnā hi vayaṃ tasmāt kulenārthena karmaṇā /
taṃ vedmy ahaṃ sa māṃ vetti tenaitan me na duḥkaram //
anyūnā hi vayaṃ tasmāt kulena arthena karmaṇā /
taṃ vedmy ahaṃ sa māṃ vetti tena etan me na duḥ-karam //
ity āśvāsya sa taṃ putram āhārādau pravartya ca /
tad yukto vimalo 'nyedyur yayau sa śuddhapaṭāspadam //
ity āśvāsya sa taṃ putram āhāra-ādau pravartya ca /
tad yukto vimalo 'nye-dyur yayau sa śuddhapaṭa-āspadam //
yayāce cātra putrasya tasyārthe dhavalasya saḥ /
kanyāṃ tasmāt sa cāsmai tāṃ pratiśuśrāva sādaram //
yayāce ca atra putrasya tasya arthe dhavalasya saḥ /
kanyāṃ tasmāt sa ca asmai tāṃ pratiśuśrāva sa-ādaram //
lagnaṃ niścitya cānyedyus tāṃ sa śuddhapaṭaḥ sutām /
dhavalāya dadau tasmai tulyāṃ madanasundarīm //
lagnaṃ niścitya ca anye-dyus tāṃ sa śuddhapaṭaḥ sutām /
dhavalāya dadau tasmai tulyāṃ madanasundarīm //
kṛtodvāhaś ca sa tayā sākaṃ darśanasaktayā /
bhāryayā svapitur gehaṃ jagāma dhavalaḥ kṛtī //
kṛta-udvāhaś ca sa tayā sākaṃ darśana-saktayā /
bhāryayā sva-pitur gehaṃ jagāma dhavalaḥ kṛtī //
sukhasthitasya tasyātha kadācic chvaśurātmajaḥ /
tasyā madanasundaryā bhrātā tatrāgato 'bhavat //
sukha-sthitasya tasya atha kadācic chvaśura-ātma-jaḥ /
tasyā madanasundaryā bhrātā tatrā agato 'bhavat //
sa kṛtapraśrayaḥ sarvaiḥ svasrāśliṣyābhinanditaḥ /
saṃbandhipṛṣṭakuśalo viśrāntaś ca jagāda tān //
sa kṛta-praśrayaḥ sarvaiḥ svasrā āśliṣya abhinanditaḥ /
saṃbandhi-pṛṣṭa-kuśalo viśrāntaś ca jagāda tān //
ahaṃ madanasundaryā jāmātuś ca nimantraṇe /
tātena preṣito yasmād devīpūjotsavo 'sti naḥ //
ahaṃ madanasundaryā jāmātuś ca ni-mantraṇe /
tātena preṣito yasmād devī-pūjā-utsavo 'sti naḥ //
śraddhāya caitat tadvākyaṃ yathārhaiḥ pānabhojanaiḥ /
te saṃbandhyādayaḥ sarve tad ahas tam upācaran //
śraddhāya ca etat tad-vākyaṃ yathā-arhaiḥ pāna-bhojanaiḥ /
te saṃbandhy-ādayaḥ sarve tad ahas tam upācaran //
prātar madanasundaryā svaśuryeṇa ca tena saḥ /
sahito dhavalaḥ prāyād gṛhaṃ tac chvāśuraṃ prati //
prātar madanasundaryā svaśuryeṇa ca tena saḥ /
sahito dhavalaḥ prāyād gṛhaṃ tac chvāśuraṃ prati //
prāpya śobhāvatīṃ tāṃ ca purīm ātmatṛtīyakaḥ /
dadarśa nikaṭaṃ prāpya sa gauryāyatanaṃ mahat //
prāpya śobhāvatīṃ tāṃ ca purīm ātma-tṛtīyakaḥ /
dadarśa nikaṭaṃ prāpya sa gaury-āyatanaṃ mahat //
nijagāda ca tau bhāryāśvaśuryau śraddhayā tataḥ /
etam etāṃ bhagavatīṃ paśyāmo devatām iha //
nijagāda ca tau bhāryā-śvaśuryau śraddhayā tataḥ /
etam etāṃ bhagavatīṃ paśyāmo devatām iha //
tac chrutvā sa śvaśuryas taṃ niṣedhaṃ pratyabhāṣata /
iyanto riktahastāḥ kiṃ paśyāmo devatām iti //
tac chrutvā sa śvaśuryas taṃ ni-ṣedhaṃ pratyabhāṣata /
iyanto rikta-hastāḥ kiṃ paśyāmo devatām iti //
ahaṃ tāvad vrajāmy eko yuvām atraiva tiṣṭhatam /
ity uktvā dhavalo draṣṭuṃ devīṃ tāṃ sa tato yayau //
ahaṃ tāvad vrajāmy eko yuvām atra eva tiṣṭhatam /
ity uktvā dhavalo draṣṭuṃ devīṃ tāṃ sa tato yayau //
praviśyāyatanaṃ tasyāḥ praṇamya ca vibhāvya ca /
tām aṣṭādaśadoḥdaṇḍakhaṇḍitoccaṇḍadānavām //
praviśyā ayatanaṃ tasyāḥ praṇamya ca vibhāvya ca /
tām aṣṭādaśa-doḥ-daṇḍa-khaṇḍita-uccaṇḍa-dānavām //
pādapadmatalākṣiptamahiṣāsuramardinīm /
sa vidhipreraṇotpannabuddhir evam acintayat //
pāda-padma-tala-ākṣipta-mahiṣa-asura-mardinīm /
sa vidhi-preraṇa-utpanna-buddhir evam acintayat //
jīvopahārair vividhair imāṃ devīṃ jano 'rcati /
ahaṃ tu siddhyai kiṃ naitāṃ prīṇāmy ātmopahārataḥ //
jīva-upahārair vividhair imāṃ devīṃ jano 'rcati /
ahaṃ tu siddhyai kiṃ na etāṃ prīṇāmy ātma-upahārataḥ //
iti dhyātvaiva tadgarbhagṛhād ādāya niḥjanāt /
khaḍgaṃ sāṃyātrikaiḥ kaiḥcid devyāḥ prāk prābhṛtīkṛtam //
iti dhyātva aiva tad-garbha-gṛhād ādāya niḥ-janāt /
khaḍgaṃ sāṃyātrikaiḥ kaiḥ-cid devyāḥ prāk prābhṛtī-kṛtam //
baddhvā śiraḥruhair ghaṇṭāśṛṅkhalāyāṃ nijaṃ śiram /
cicchedaitena khaḍgena tac chinnaṃ cāpatad bhuvi //
baddhvā śiraḥ-ruhair ghaṇṭā-śṛṅkhalāyāṃ nijaṃ śiram /
ciccheda etena khaḍgena tac chinnaṃ ca apatad bhuvi //
ciraṃ yāvat sa nāyāti tāvad gatvā tam īkṣitum /
tatraiva devībhavane tacchvaśuryo viveśa saḥ //
ciraṃ yāvat sa nā ayāti tāvad gatvā tam īkṣitum /
tatra eva devī-bhavane tac-chvaśuryo viveśa saḥ //
so 'pi dṛṣṭvā tam utkṛttamūrdhānaṃ bhaginīpatim /
vyāmohitas tathaiva svaṃ śiras tenāsinācchinat //
so 'pi dṛṣṭvā tam utkṛtta-mūrdhānaṃ bhaginī-patim /
vyāmohitas tatha aiva svaṃ śiras tena asina ācchinat //
so 'pi yāvac ca nāyāti tāvad udbhrāntamānasā /
taddevībhavanaṃ sāpi yayau madanasundarī //
so 'pi yāvac ca nā ayāti tāvad udbhrānta-mānasā /
tad-devī-bhavanaṃ sa āpi yayau madanasundarī //
praviśya dṛṣṭvaiva patiṃ bhrātaraṃ ca tathāgatau /
hā kim etad dhatāsmīti vilapanty apatad bhuvi //
praviśya dṛṣṭva aiva patiṃ bhrātaraṃ ca tathā-gatau /
hā kim etad dhata-āsmi iti vilapanty apatad bhuvi //
kṣaṇāc cotthāya śocantī tāv akāṇḍahatāv ubhau /
kiṃ mamāpy adhunānena jīvitenety acintayat //
kṣaṇāc ca utthāya śocantī tāv a-kāṇḍa-hatāv ubhau /
kiṃ mama apy adhuna ānena jīvitena ity acintayat //
vyajijñapac ca devīṃ tāṃ dehatyāgonmukhī satī /
devi saubhāgyacāritravidhānaikādhidevate //
vyajijñapac ca devīṃ tāṃ deha-tyāga-unmukhī satī /
devi saubhāgya-cāritra-vidhāna-eka-adhidevate //
adhyāsitaśarīrārdhe bhartur māraripor api /
aśeṣalalanālokaśaraṇye duḥkhahāriṇi //
adhyāsita-śarīra-ardhe bhartur māra-ripor api /
aśeṣa-lalanā-loka-śaraṇye duḥkha-hāriṇi //
hṛtāv ekapade kasmād bhartā bhrātā ca me tvayā /
na yuktam etan mayi te nityabhaktā hy ahaṃ tvayi //
hṛtāv eka-pade kasmād bhartā bhrātā ca me tvayā /
na yuktam etan mayi te nitya-bhaktā hy ahaṃ tvayi //
tan me śritāyāḥ śaraṇaṃ śṛṇv ekaṃ kṛpaṇaṃ vacaḥ /
etāṃ tāvat tyajāmy atra daurbhāgyopahatāṃ tanum //
tan me śritāyāḥ śaraṇaṃ śṛṇv ekaṃ kṛpaṇaṃ vacaḥ /
etāṃ tāvat tyajāmy atra daurbhāgya-upahatāṃ tanum //
janiṣye devi bhūyas tu yatra kutrāpi janmani /
tatraitāv eva bhūyāstāṃ dvau bhartṛbhrātarau mama //
janiṣye devi bhūyas tu yatra kutra api janmani /
tatra etāv eva bhūyāstāṃ dvau bhartṛ-bhrātarau mama //
iti saṃstutya vijñapya devīṃ natvā ca tāṃ punaḥ /
pāśaṃ viracayāmāsa latayāśokapādape //
iti saṃstutya vijñapya devīṃ natvā ca tāṃ punaḥ /
pāśaṃ viracayāmāsa lataya āśoka-pāda-pe //
tatrārpayati yāvac ca pāśe kaṇṭhaṃ vitatya sā /
tāvat tatroccacāraivaṃ bhāratī gaganāṅgaṇāt //
tatra arpayati yāvac ca pāśe kaṇṭhaṃ vitatya sā /
tāvat tatra uccacāra evaṃ bhāratī gagana-aṅgaṇāt //
mā kṛthāḥ sāhasaṃ putri bālāyā api te 'munā /
sattvotkarṣeṇa tuṣṭāsmi pāśam etaṃ parityaja //
mā kṛthāḥ sāhasaṃ putri bālāyā api te 'munā /
sattva-utkarṣeṇa tuṣṭa āsmi pāśam etaṃ parityaja //
saṃśleṣaya śiraḥ svaṃ svaṃ bhartṛbhrātṛkabandhayoḥ /
uttiṣṭhatāṃ te jīvantāv etau dvāv api madvarāt //
saṃśleṣaya śiraḥ svaṃ svaṃ bhartṛ-bhrātṛ-kabandhayoḥ /
uttiṣṭhatāṃ te jīvantāv etau dvāv api mad-varāt //
etac chrutvaiva saṃtyajya pāśaṃ harṣād upetya sā /
avibhāvyātirabhasād bhrāntā madanasundarī //
etac chrutva aiva saṃtyajya pāśaṃ harṣād upetya sā /
avibhāvya atirabhasād bhrāntā madanasundarī //
bālā bhartṛśiro bhrātṛdehena samayojayat /
bhartṛdehena ca bhrātṛśiro vidhiniyogataḥ //
bālā bhartṛ-śiro bhrātṛ-dehena samayojayat /
bhartṛ-dehena ca bhrātṛ-śiro vidhi-niyogataḥ //
tato 'kṣatāṅgau jīvantāv ubhāv uttasthatuś ca tau /
śiraḥvinimayāj jātasaṃkarau kāyayor mithaḥ //
tato 'kṣata-aṅgau jīvantāv ubhāv uttasthatuś ca tau /
śiraḥ-vinimayāj jāta-saṃkarau kāyayor mithaḥ //
athānyonyoditasvasvayathāvṛttāntatoṣiṇaḥ /
praṇamya devīṃ śarvanīṃ yatheṣṭaṃ te yayus trayaḥ //
atha anyonya-udita-sva-sva-yathā-vṛttānta-toṣiṇaḥ /
praṇamya devīṃ śarvanīṃ yathā-iṣṭaṃ te yayus trayaḥ //
yāntī ca dṛṣṭvā svakṛtaṃ śiraḥvinimayaṃ tayoḥ /
vignā kimkāryatāmūḍhā sābhūn madanasundarī //
yāntī ca dṛṣṭvā sva-kṛtaṃ śiraḥ-vinimayaṃ tayoḥ /
vignā kim-kāryatā-mūḍhā sa ābhūn madanasundarī //
tad brūhi rājan ko bhartā tasyāḥ saṃkīrṇayos tayoḥ /
purvoktaḥ syāt sa śāpas te jānāno na bravīṣi cet //
tad brūhi rājan ko bhartā tasyāḥ saṃkīrṇayos tayoḥ /
purva-uktaḥ syāt sa śāpas te jānāno na bravīṣi cet //
ity ākarṇya kathāpraśnaṃ rājā vetālatas tataḥ /
sa trivikramaseno 'tra tam evaṃ pratyabhāṣata //
ity ākarṇya kathā-praśnaṃ rājā vetālatas tataḥ /
sa trivikramaseno 'tra tam evaṃ pratyabhāṣata //
yat saṃsthaṃ tatpatiśiraḥ saiṣa tasyāḥ patis tayoḥ /
pradhānaṃ ca śiro 'ṅgeṣu pratyabhijñā ca tadgatā //
yat saṃsthaṃ tat-pati-śiraḥ saiṣa tasyāḥ patis tayoḥ /
pradhānaṃ ca śiro 'ṅgeṣu pratyabhijñā ca tad-gatā //
ity uktavato nṛpates tasyāṃsāt punar atarkitaḥ sa yayau /
vetālaḥ sa ca rājā jagāma bhuyas tam ānetum //
ity uktavato nṛ-pates tasyā aṃsāt punar atarkitaḥ sa yayau /
vetālaḥ sa ca rājā jagāma bhuyas tam ānetum //
tato gatvā punaḥ prāpya vetālaṃ śiṃśapātaroḥ /
sa trivikramasenas taṃ skandhe jagrāha bhūpatiḥ //
tato gatvā punaḥ prāpya vetālaṃ śiṃśapā-taroḥ /
sa trivikramasenas taṃ skandhe jagrāha bhū-patiḥ //
gṛhītvā prasthitaṃ taṃ ca vetālaḥ so 'bravīt pathi /
rājañ śramavinodārthaṃ kathām ākhyāmi te śṛṇu //
gṛhītvā prasthitaṃ taṃ ca vetālaḥ so 'bravīt pathi /
rājañ śrama-vinoda-arthaṃ kathām ākhyāmi te śṛṇu //
astīha tāmraliptīti purī pūrvāmbudhes taṭe /
caṇḍasenābhidhānaś ca rājā tasyām abhūt puri //
asti iha tāmralipti īti purī pūrva-ambudhes taṭe /
caṇḍasena-abhidhānaś ca rājā tasyām abhūt puri //
parāṅmukhaḥ parastrīṣu yo na saṅgrāmabhūmiṣu /
hartā ca śatrulakṣmīṇāṃ na paradravyasaṃpadām //
parāṅ-mukhaḥ para-strīṣu yo na saṅgrāma-bhūmiṣu /
hartā ca śatru-lakṣmīṇāṃ na para-dravya-saṃpadām //
tasyaikadā dākṣiṇātyo rājaputro janapriyaḥ /
āyayau sattvaśīlākhyaḥ siṃhadvāre 'tra bhūpateḥ //
tasya ekadā dākṣiṇātyo rāja-putro jana-priyaḥ /
āyayau sattvaśīla-ākhyaḥ siṃha-dvāre 'tra bhū-pateḥ //
tatra cātmānam āvedya nairdhanyāttaṃ nṛpaṃ prati /
kapaṭaṃ pāṭayāmāsa rājaputraiḥ sahāparaiḥ //
tatra cā atmānam āvedya nairdhanya-āttaṃ nṛ-paṃ prati /
kapaṭaṃ pāṭayāmāsa rāja-putraiḥ saha-aparaiḥ //
tataḥ kārpaṭiko bhūtvā bahūny abdāni tatra saḥ /
tasthau kurvan sadā sevān naiva prāpa phalaṃ nṛpāt //
tataḥ kārpaṭiko bhūtvā bahūny abdāni tatra saḥ /
tasthau kurvan sadā sevān na eva prāpa phalaṃ nṛ-pāt //
yadi rājānvaye janma niḥdhanatvaṃ kim īdṛśam /
niḥdhanatve 'pi kiṃ dhātrā kṛteyaṃ me mahecchatā //
yadi rāja-anvaye janma niḥ-dhanatvaṃ kim īdṛśam /
niḥ-dhanatve 'pi kiṃ dhātrā kṛta īyaṃ me mahā-icchatā //
ayaṃ hi sevamānaṃ mām evaṃ kliṣṭaparicchadam /
ciraṃ kṣudhāvasīdantaṃ rājā nādyāpi vīkṣate //
ayaṃ hi sevamānaṃ mām evaṃ kliṣṭa-paricchadam /
ciraṃ kṣudhā-avasīdantaṃ rājā na adya api vīkṣate //
iti yāvac ca sa dhyāyaty atra kārpaṭikas tataḥ /
tāvad ākheṭakārthaṃ sa niragād ekadā nṛpaḥ //
iti yāvac ca sa dhyāyaty atra kārpaṭikas tataḥ /
tāvad ākheṭaka-arthaṃ sa niragād ekadā nṛ-paḥ //
tasmin kārpaṭike dhāvaty agre laguḍavāhini /
jagāma cāśvapādātayutaḥ so 'tha mṛgāṭavīm //
tasmin kārpaṭike dhāvaty agre laguḍa-vāhini /
jagāma ca aśva-pādāta-yutaḥ so 'tha mṛga-aṭavīm //
kṛtākheṭaś ca tatrārān mahāntaṃ mattasūkaram /
anudhāvan kṣaṇāt prāpad atidūraṃ vanāntaram //
kṛta-ākheṭaś ca tatrā arān mahāntaṃ matta-sūkaram /
anudhāvan kṣaṇāt prāpad atidūraṃ vana-antaram //
tatra parṇatṛṇachannamārge hāritasūkaraḥ /
śrānto mahāvane so 'tha rājā diṅmoham āyayau //
tatra parṇa-tṛṇa-channa-mārge hārita-sūkaraḥ /
śrānto mahā-vane so 'tha rājā diṅ-moham āyayau //
ekaḥ kārpaṭikaś cātha sa taṃ vātāśvapṛṣṭhagam /
prānānapekṣo 'nuyayau padātiḥ kṣuttṛṣārditaḥ //
ekaḥ kārpaṭikaś ca atha sa taṃ vāta-aśva-pṛṣṭhagam /
prāna-anapekṣo 'nuyayau padātiḥ kṣut-tṛṣā-arditaḥ //
taṃ ca dṛṣṭvā tathābhūtam anvāyātaṃ sa bhūpatiḥ /
sasneham avadat kaccid vetsi mārgaṃ yathāgatam //
taṃ ca dṛṣṭvā tathā-bhūtam anvāyātaṃ sa bhū-patiḥ /
sa-sneham avadat kaccid vetsi mārgaṃ yathā-āgatam //
tadākarṇyāñjaliṃ baddhvā sa taṃ kārpaṭiko 'bhyadhāt /
vedmi kiṃ ca kṣaṇaṃ tāvad iha viśrāmyatu prabhuḥ //
tadā ākarṇya añjaliṃ baddhvā sa taṃ kārpaṭiko 'bhyadhāt /
vedmi kiṃ ca kṣaṇaṃ tāvad iha viśrāmyatu prabhuḥ //
dyuvadhūmekhalāmadhyamaṇir eṣa hi saṃprati /
dedīpyate sphuradraśmiśikhājālo 'bjinīpatiḥ //
dyu-vadhū-mekhalā-madhya-maṇir eṣa hi saṃprati /
dedīpyate sphurad-raśmi-śikhā-jālo 'bjinī-patiḥ //
etac chrutvā sa rājā taṃ soparodham abhāṣata /
tarhi kvāpīha pānīyaṃ bhavatā prekṣyatām iti //
etac chrutvā sa rājā taṃ sa-uparodham abhāṣata /
tarhi kva api iha pānīyaṃ bhavatā prekṣyatām iti //
tathety āruhya sa tatas tuṅgaṃ kārpaṭikas tarum /
nadīṃ dṛṣṭvāvaruhyātha nṛpaṃ tatra nināya tam //
tatha īty āruhya sa tatas tuṅgaṃ kārpaṭikas tarum /
nadīṃ dṛṣṭva āvaruhya atha nṛ-paṃ tatra nināya tam //
tad vāhaṃ ca viparyānīkṛtaṃ kṛtavivartanam /
dattāmbuśaṣpakavalaṃ vidadhe vigataśramam //
tad vāhaṃ ca viparyānī-kṛtaṃ kṛta-vivartanam /
datta-ambu-śaṣpa-kavalaṃ vidadhe vigata-śramam //
kṛtasnānāya rājñe ca pronmucya vasanāñcalāt /
prakṣālyopānayat tasmai hṛdyāny āmalakāni saḥ //
kṛta-snānāya rājñe ca pronmucya vasana-añcalāt /
prakṣālya upānayat tasmai hṛdyāny āmalakāni saḥ //
etāni kuta ity etaṃ pṛcchantaṃ sa ca bhūpatim /
evaṃ vyajijñapaj jānusthitaḥ sāmalakāñjaliḥ //
etāni kuta ity etaṃ pṛcchantaṃ sa ca bhū-patim /
evaṃ vyajijñapaj jānu-sthitaḥ sa-āmalaka-añjaliḥ //
etadvṛttir ahaṃ nityaṃ vyatītadaśavatsaraḥ /
carāmy ārādhayan devam anekāntamunivratam //
etad-vṛttir ahaṃ nityaṃ vyatīta-daśa-vatsaraḥ /
carāmy ārādhayan devam anekānta-muni-vratam //
tac chrutvā satyanāmā tvaṃ sattvaśīlaḥ kim ucyate /
ity uktvā sa kṛpākrānto hrītaś cācintayan nṛpaḥ //
tac chrutvā satya-nāmā tvaṃ sattvaśīlaḥ kim ucyate /
ity uktvā sa kṛpā-ākrānto hrītaś ca acintayan nṛ-paḥ //
dhiṅ nṛpān kliṣṭam akliṣṭaṃ ye bhṛtyeṣa na jānate /
dhik ca taṃ parivāraṃ yo na jñāpayati tāṃs tathā //
dhiṅ nṛ-pān kliṣṭam akliṣṭaṃ ye bhṛtyeṣa na jānate /
dhik ca taṃ parivāraṃ yo na jñāpayati tāṃs tathā //
iti saṃcintya jagrāha sa rājāmalakadvayam /
hastāt kārpaṭikasyātha kathamcid anubadhnataḥ //
iti saṃcintya jagrāha sa rājā āmalaka-dvayam /
hastāt kārpaṭikasya atha katham-cid anubadhnataḥ //
bhuktvā ca tan nipīyāmbu viśaśrāmātra sa kṣaṇam /
jagdhāmalakasaṃpītajalakārpaṭikānvitaḥ //
bhuktvā ca tan nipīya ambu viśaśrāma atra sa kṣaṇam /
jagdha-āmalaka-saṃpīta-jala-kārpaṭika-anvitaḥ //
tataḥ sajjīkṛtaṃ tena vāhaṃ kārpaṭikena saḥ /
āruhyāgresare tasminn eva mārgapradarśini //
tataḥ sajjī-kṛtaṃ tena vāhaṃ kārpaṭikena saḥ /
āruhya agre-sare tasminn eva mārga-pradarśini //
paścādbhāgam anārūḍhe hayasyābhyarthite 'py alam /
yayau sa rājā svapūriṃ pathi prāptātmasainikaḥ //
paścād-bhāgam anārūḍhe hayasya abhyarthite 'py alam /
yayau sa rājā sva-pūriṃ pathi prāpta-ātma-sainikaḥ //
tatra prakhyāpya tadbhaktiṃ vasubhir viṣayaiś ca tam /
apūrayat kārpaṭikaṃ na cāmanyata niṣkṛtim //
tatra prakhyāpya tad-bhaktiṃ vasubhir viṣayaiś ca tam /
apūrayat kārpaṭikaṃ na ca amanyata niṣkṛtim //
tataḥ kṛtārthaḥ pārśve 'sya caṇḍasiṃhasya bhūpateḥ /
muktakārpaṭikācāraḥ sattvaśīlaḥ sa tasthivān //
tataḥ kṛta-arthaḥ pārśve 'sya caṇḍasiṃhasya bhū-pateḥ /
mukta-kārpaṭika-ācāraḥ sattvaśīlaḥ sa tasthivān //
ekadā tena rājñā ca sa siṃhalapateḥ sutām /
yācituṃ siṃhaladvīpam ātmārthaṃ preṣito 'bhavat //
ekadā tena rājñā ca sa siṃhala-pateḥ sutām /
yācituṃ siṃhala-dvīpam ātma-arthaṃ preṣito 'bhavat //
tatrābdhivartmanā gacchann arcitābhīṣṭadevataḥ /
āruroha pravahaṇaṃ rājādiṣṭaiḥ saha dvijaiḥ //
tatra ab-dhi-vartmanā gacchann arcita-abhīṣṭa-devataḥ /
āruroha pravahaṇaṃ rāja-ādiṣṭaiḥ saha dvijaiḥ //
gate tasmin pravahaṇe madhyabhāgam aśaṅkitam /
uttasthau jaladhes tasmād dhvajo janitavismayaḥ //
gate tasmin pravahaṇe madhya-bhāgam aśaṅkitam /
uttasthau jala-dhes tasmād dhvajo janita-vismayaḥ //
abhramlihāgraḥ sumahāñ jāmbūnadavinirmitaḥ /
vicitravarṇavicaladvaijayantīvirājitaḥ //
abhram-liha-agraḥ su-mahāñ jāmbūnada-vinirmitaḥ /
vicitra-varṇa-vicalad-vaijayantī-virājitaḥ //
tatkālaṃ cātra sahasā samunnamya ghanāvalī /
bhṛśaṃ varṣitum ārebhe vavau tīvraś ca mārutaḥ //
tat-kālaṃ ca atra sahasā samunnamya ghana-āvalī /
bhṛśaṃ varṣitum ārebhe vavau tīvraś ca mārutaḥ //
tair varṣavātaiḥ sa balād ākṛṣyādhoranair iva /
āsajyata dhvajastambhe tasmin pravahaṇadvipaḥ //
tair varṣa-vātaiḥ sa balād ākṛṣyā adhoranair iva /
āsajyata dhvaja-stambhe tasmin pravahaṇa-dvipaḥ //
tāvac ca sa dhvajas tasmin vāridhau vīciviplute /
vahanena samaṃ tena prāvartata nimajjitum //
tāvac ca sa dhvajas tasmin vāri-dhau vīci-viplute /
vahanena samaṃ tena prāvartata nimajjitum //
tato dvijās te tatrasthāś caṇḍasiṃhaṃ svabhūpatim /
uddiśyodghoṣayāmāsur abhrahmaṇyaṃ bhayākulāḥ //
tato dvijās te tatra-sthāś caṇḍasiṃhaṃ sva-bhū-patim /
uddiśya udghoṣayāmāsur a-bhrahmaṇyaṃ bhaya-ākulāḥ //
tad ākarṇyāsahiṣṇuś ca svāmibhakter anudhvajam /
sa sattvaśīlo niḥtriṃśahasto baddhottarīyakaḥ //
tad ākarṇya asahiṣṇuś ca svāmi-bhakter anudhvajam /
sa sattvaśīlo niḥ-triṃśa-hasto baddha-uttarīyakaḥ //
ātmānam akṣipat tatra niḥapekṣo mahodadhau /
udadheḥ kāraṇāśaṅkī vīraḥ pratividhitsayā //
ātmānam akṣipat tatra niḥ-apekṣo mahā-uda-dhau /
udadheḥ kāraṇa-āśaṅkī vīraḥ pratividhitsayā //
magne ca tasmin vātormidūrotkṣiptam abhajyata /
vahanaṃ tac ca tatstāś ca nipetur yādasāṃ mukhe //
magne ca tasmin vāta-ūrmi-dūra-utkṣiptam abhajyata /
vahanaṃ tac ca tat-stāś ca nipetur yādasāṃ mukhe //
sa ca magno 'mbudhau tatra sattvaśīlo nirīkṣate /
yāvat tāvad dadarśātra purīṃ divyāṃ na vāridhim //
sa ca magno 'mbu-dhau tatra sattvaśīlo nirīkṣate /
yāvat tāvad dadarśa atra purīṃ divyāṃ na vāri-dhim //
tasmin maṇimayasthambhair bhāsvare hemamandire /
sadratnabaddhasopānavāpīkodyānaśobhini //
tasmin maṇi-maya-sthambhair bhāsvare hema-mandire /
sad-ratna-baddha-sopāna-vāpīka-udyāna-śobhini //
nānāmaṇiśilābhittiratnacitrocchritadhvajam /
kātyāyanīdevagṛhaṃ merupronnatam aikṣata //
nānā-maṇi-śilā-bhitti-ratna-citra-ucchrita-dhvajam /
kātyāyanī-deva-gṛhaṃ meru-pronnatam aikṣata //
tatra praṇamya devīṃ tāṃ stutyābhyarcya tadagrataḥ /
indrajālaṃ kim etat syād ity āścaryād upāviśat //
tatra praṇamya devīṃ tāṃ stutya ābhyarcya tad-agrataḥ /
indra-jālaṃ kim etat syād ity āścaryād upāviśat //
tāvac ca devyagragataprabhāmaṇḍalakāntarāt /
akasmān niragāt kanyā divyodghāṭya kavāṭakam //
tāvac ca devy-agra-gata-prabhā-maṇḍalaka-antarāt /
akasmān niragāt kanyā divya ūdghāṭya kavāṭakam //
indī varākṣī phullābjavadanā kusumasmitā /
mṛṇālanālamṛdvaṅgī jaṅgameva sarojinī //
indī vara-akṣī phulla-ab-ja-vadanā kusuma-smitā /
mṛṇāla-nāla-mṛdv-aṅgī jaṅgama īva sarojinī //
strīsahasraparīvārā devīgarbhagṛhaṃ ca sā /
viveśa sattvaśīlasya hṛdayaṃ ca tataḥ samam //
strī-sahasra-parīvārā devī-garbha-gṛhaṃ ca sā /
viveśa sattvaśīlasya hṛdayaṃ ca tataḥ samam //
niragāt kṛtapūjā ca devīgarbhagṛhāt tataḥ /
na punaḥ sattvaśīlasya hṛdayāt sā kathaṃ cana //
niragāt kṛta-pūjā ca devī-garbha-gṛhāt tataḥ /
na punaḥ sattvaśīlasya hṛdayāt sā kathaṃ cana //
prāviśat sā ca tatraiva prabhāmaṇḍalakāntare /
sattvaśīlo 'py asau tasyāḥ paścāt tatra praviṣṭavān //
prāviśat sā ca tatra eva prabhā-maṇḍalaka-antare /
sattvaśīlo 'py asau tasyāḥ paścāt tatra praviṣṭavān //
praviśya ca dadarśāntar anyad evottamaṃ puram /
saṃketodyānam iva yat sarvāsāṃ bhogasaṃpadām //
praviśya ca dadarśa antar anyad eva uttamaṃ puram /
saṃketa-udyānam iva yat sarvāsāṃ bhoga-saṃpadām //
tatrāntaḥmaṇiparyaṅkaniṣaṇṇāṃ tāṃ vilokya saḥ /
kanyām upetya tatpārśve sattvaśīla upāviśat //
tatra antaḥ-maṇi-paryaṅka-niṣaṇṇāṃ tāṃ vilokya saḥ /
kanyām upetya tat-pārśve sattvaśīla upāviśat //
āsīc ca tanmukhāsaktalocano likhito yathā /
aṅgaiḥ sotkampapulakair vadann āliṅganotkatām //
āsīc ca tan-mukha-āsakta-locano likhito yathā /
aṅgaiḥ sa-utkampa-pulakair vadann āliṅgana-utkatām //
dṛṣṭvā ca taṃ smarāviṣṭaṃ ceṭīnām atra sā mukham /
adrākṣīt tāś ca tatkālam iṅgitajñās tam abruvan //
dṛṣṭvā ca taṃ smara-āviṣṭaṃ ceṭīnām atra sā mukham /
adrākṣīt tāś ca tat-kālam iṅgita-jñās tam abruvan //
atithis tvam iha prāptas tad asmatsvāminīkṛtam /
bhajasvātithyam uttiṣṭha snāhi bhuṅksva tataḥ param //
atithis tvam iha prāptas tad asmat-svāminī-kṛtam /
bhajasvā atithyam uttiṣṭha snāhi bhuṅksva tataḥ param //
tac chrutvā so 'valambyāśāṃ khatam apy utthitas tataḥ /
yayau pradarśitāṃ tābhir ekām udyānavāpikām //
tac chrutvā so 'valambyā aśāṃ khatam apy utthitas tataḥ /
yayau pradarśitāṃ tābhir ekām udyāna-vāpikām //
tasyāṃ nimagnaś cottasthau tāmraliptyāṃ sa tatkṣaṇāt /
caṇḍasiṃhanṛpodyānavāpīmadhyāt sasaṃbhramaḥ //
tasyāṃ nimagnaś ca uttasthau tāmraliptyāṃ sa tat-kṣaṇāt /
caṇḍasiṃha-nṛ-pa-udyāna-vāpī-madhyāt sa-saṃbhramaḥ //
tatra prāptam akasmāc ca vikṣyātmānam acintayat /
aho kim etat kvodyānam idaṃ divyaṃ kva tat puram //
tatra prāptam akasmāc ca vikṣyā atmānam acintayat /
aho kim etat kva udyānam idaṃ divyaṃ kva tat puram //
tatrāmṛtāsārasamaṃ kva tat tasyāś ca darśanam /
kva cānantaram evedaṃ tadviśleṣamahāviṣam //
tatra amṛta-āsāra-samaṃ kva tat tasyāś ca darśanam /
kva ca anantaram eva idaṃ tad-viśleṣa-mahā-viṣam //
svapnaś ca nāyaṃ suspaṣṭo vinidro 'nubhavo hi me /
dhruvaṃ pātālakanyābhis tābhir mūḍho 'smi vañcitaḥ //
svapnaś ca na ayaṃ su-spaṣṭo vinidro 'nubhavo hi me /
dhruvaṃ pātāla-kanyābhis tābhir mūḍho 'smi vañcitaḥ //
iti dhyāyan vinā tāṃ sa kanyām unmādavān iva /
udyāne tatra babhrāma kāmārto vilalāpa ca //
iti dhyāyan vinā tāṃ sa kanyām unmādavān iva /
udyāne tatra babhrāma kāma-ārto vilalāpa ca //
tadavasthaṃ ca taṃ dṛṣṭvā piśaṅgaiḥ puṣpareṇubhiḥ /
vātoddhūtaiḥ parītāṅgaṃ viprayogānalair iva //
tad-avasthaṃ ca taṃ dṛṣṭvā piśaṅgaiḥ puṣpa-reṇubhiḥ /
vāta-uddhūtaiḥ parīta-aṅgaṃ viprayoga-analair iva //
udyānapālā gatvaiva caṇḍasiṃhamahībhṛtam /
vyajijñapan sa codbhrāntaḥ svayam etya dadarśa tam //
udyāna-pālā gatva aiva caṇḍasiṃha-mahī-bhṛtam /
vyajijñapan sa ca udbhrāntaḥ svayam etya dadarśa tam //
sāntvayitvā ca papraccha kim idaṃ brūhi naḥ sakhe /
kva prasthitas tvaṃ kva prāptaḥ kvāstaḥ kva patitaḥ śaraḥ //
sāntvayitvā ca papraccha kim idaṃ brūhi naḥ sakhe /
kva prasthitas tvaṃ kva prāptaḥ kva astaḥ kva patitaḥ śaraḥ //
tac chrutvā sa svavṛttāntaṃ tasmai sarva śaśaṃsa tam /
sattvaśīlo nṛpataye so 'py athaivam acintayat //
tac chrutvā sa sva-vṛtta-antaṃ tasmai sarva śaśaṃsa tam /
sattvaśīlo nṛ-pataye so 'py atha evam acintayat //
hanta vīro 'pi matpuṇyaiḥ kāmenaiṣo viḍambitaḥ /
ānṛṇyaṃ gantum etasya labdho hy avasaro mayā //
hanta vīro 'pi mat-puṇyaiḥ kāmena eṣo viḍambitaḥ /
ānṛṇyaṃ gantum etasya labdho hy avasaro mayā //
ity antaś cintayitvā sa vīro rājā jagāda tam /
tahri muñca mudhā śokam ahaṃ tvāṃ prāpayāmi tām //
ity antaś cintayitvā sa vīro rājā jagāda tam /
tahri muñca mudhā śokam ahaṃ tvāṃ prāpayāmi tām //
nītvā tenaiva mārgeṇa priyām asurakanyakām /
iti cāśvāsayāmāsa taṃ sa snānādinā nṛpaḥ //
nītvā tena eva mārgeṇa priyām asura-kanyakām /
iti ca aśvāsayāmāsa taṃ sa snāna-ādinā nṛ-paḥ //
anyedyur mantrivinyastarājyas tena samaṃ ca saḥ /
prāyāt pravahaṇārūḍhas taddarśitapatho 'mbudhim //
anye-dyur mantri-vinyasta-rājyas tena samaṃ ca saḥ /
prāyāt pravahaṇa-ārūḍhas tad-darśita-patho 'mbu-dhim //
prāpya tanmadhyabhāgaṃ ca dṛṣṭvā taṃ prāgvad utthitam /
sapatākaṃ dhvajaṃ sattvaśīlas taṃ nṛpam abhyadhāt //
prāpya tan-madhya-bhāgaṃ ca dṛṣṭvā taṃ prāgvad utthitam /
sa-patākaṃ dhvajaṃ sattvaśīlas taṃ nṛ-pam abhyadhāt //
so 'yam abhyutthito divyaprabhāvo 'tra mahādhvajaḥ /
mayi magne 'tra maṅktavyaṃ devenaitam anu dhvajam //
so 'yam abhyutthito divya-prabhāvo 'tra mahā-dhvajaḥ /
mayi magne 'tra maṅktavyaṃ devena etam anu dhvajam //
ity uktvā nikaṭaṃ prāpya dhvajasyāsya nimajjataḥ /
mārge sa sattvaśīlo 'sau pūrvam ātmānam akṣipat //
ity uktvā nikaṭaṃ prāpya dhvajasya asya nimajjataḥ /
mārge sa sattvaśīlo 'sau pūrvam ātmānam akṣipat //
tato rājāpi cikṣepa tatrātmānaṃ tathaiva saḥ /
anto magnau ca tau kṣipraṃ tad divyaṃ prāpatuḥ puram //
tato rāja āpi cikṣepa tatrā atmānaṃ tatha aiva saḥ /
anto magnau ca tau kṣipraṃ tad divyaṃ prāpatuḥ puram //
tatra dṛṣṭvā sa sāścaryo rājā devīṃ praṇamya tām /
pārvatīṃ sattvaśīlena sahitaḥ samupāviśat //
tatra dṛṣṭvā sa sa-āścaryo rājā devīṃ praṇamya tām /
pārvatīṃ sattvaśīlena sahitaḥ samupāviśat //
tāvac ca niragāt tatra sā sakhījanasaṃgatā /
rūpinīva prabhā kanyā prabhāmaṇḍalakāt tataḥ //
tāvac ca niragāt tatra sā sakhī-jana-saṃgatā /
rūpini īva prabhā kanyā prabhā-maṇḍalakāt tataḥ //
iyaṃ sā sumukhīty ukte sattvaśīlena tāṃ nṛpaḥ /
dṛṣṭvā yuktam abhiṣvaṅgaṃ tasya tasyām amanyata //
iyaṃ sā su-mukhi īty ukte sattvaśīlena tāṃ nṛ-paḥ /
dṛṣṭvā yuktam abhiṣvaṅgaṃ tasya tasyām amanyata //
sāpi taṃ vīkṣya rājānaṃ śubhaśārīralakṣaṇam /
puruṣātiśayo 'pūrvaḥ ko 'yaṃ syād ity acintayat //
sa āpi taṃ vīkṣya rājānaṃ śubha-śārīra-lakṣaṇam /
puruṣa-atiśayo '-pūrvaḥ ko 'yaṃ syād ity acintayat //
viveśa cāmbikādhāma pūjāyai sā nṛpo 'pi saḥ /
jagāmodyānam ādāya sattvaśīlam avajñayā //
viveśa ca ambikā-dhāma pūjāyai sā nṛ-po 'pi saḥ /
jagāma udyānam ādāya sattvaśīlam avajñayā //
kṣaṇāc ca kṛtapūjā sā niragād daityakanyakā /
yācitvā satpatiprāptiṃ devyā garbhagṛhāntarāt //
kṣaṇāc ca kṛta-pūjā sā niragād daitya-kanyakā /
yācitvā sat-pati-prāptiṃ devyā garbha-gṛha-antarāt //
nirgatya sā jagādaikāṃ sakhīṃ sakhi gaveṣyatām /
yo 'sāv iha mayā dṛṣṭo mahātmā kva sa tiṣṭhati //
nirgatya sā jagāda ekāṃ sakhīṃ sakhi gaveṣyatām /
yo 'sāv iha mayā dṛṣṭo mahā-ātmā kva sa tiṣṭhati //
ātithyaṃ gṛhyatām etya prasādaḥ kriyatāṃ tvayā /
iti caiṣo 'rthyatāṃ pūjyaḥ pumān ko 'py uttamo hy asau //
ātithyaṃ gṛhyatām etya prasādaḥ kriyatāṃ tvayā /
iti ca eṣo 'rthyatāṃ pūjyaḥ pumān ko 'py uttamo hy asau //
evaṃ sakhī tayoktā sā vicityodyānavartine /
svasvāminīnideśaṃ taṃ prahvā tasmai nyavedayat //
evaṃ sakhī taya ūktā sā vicitya udyāna-vartine /
sva-svāminī-nideśaṃ taṃ prahvā tasmai nyavedayat //
tac chrutvā sa nṛpo vīraḥ sāvahelam uvāca tām /
eṣaivātithyam asmākam anyat kim upayujyate //
tac chrutvā sa nṛ-po vīraḥ sa-avahelam uvāca tām /
eṣaivā atithyam asmākam anyat kim upayujyate //
etac chrutvā tayā gatvā sakhyā sā śrāvitā tadā /
mene mānyam udāraṃ taṃ sarvathā daityakanyakā //
etac chrutvā tayā gatvā sakhyā sā śrāvitā tadā /
mene mānyam udāraṃ taṃ sarvathā daitya-kanyakā //
tataś cākṛṣyamāneva dhairyapāśena tena sā /
nṛpeṇa mānuṣāyogye 'py ātithye niḥspṛhātmanā //
tataś cā akṛṣyamāna īva dhairya-pāśena tena sā /
nṛ-peṇa mānuṣa-ayogye 'py ātithye niḥ-spṛhā-ātmanā //
patyarthaṃ pārvatīsevāparipākasamarpitam /
matvā tat svayam udyānaṃ viveśāsuraputrikā //
paty-arthaṃ pārvatī-sevā-paripāka-samarpitam /
matvā tat svayam udyānaṃ viveśa asura-putrikā //
vicitraśakunālāpair vātāñcitalatābhujaiḥ /
vikīrṇakusumair ārān nandyamāneva pādapaiḥ //
vicitra-śakuna-ālāpair vāta-añcita-latā-bhujaiḥ /
vikīrṇa-kusumair ārān nandyamāna īva pāda-paiḥ //
upagamya ca sā tatra yathāvat praśrayānatā /
ātithyagrahaṇārthaṃ taṃ prārthayāmāsa pārthivam //
upagamya ca sā tatra yathāvat praśraya-ānatā /
ātithya-grahaṇa-arthaṃ taṃ prārthayāmāsa pārthivam //
tataḥ sa sattvaśīlaṃ tam uddiśyovāca tāṃ nṛpaḥ /
anena kathitāṃ devīm ihāhaṃ draṣṭum āgataḥ //
tataḥ sa sattvaśīlaṃ tam uddiśya uvāca tāṃ nṛ-paḥ /
anena kathitāṃ devīm iha ahaṃ draṣṭum āgataḥ //
gaurīṃ dhvajapathaprāpyaparamādbhutaketanām /
sā dṛṣṭā tadanu tvaṃ ca kānyātithyārthitātra naḥ //
gaurīṃ dhvaja-patha-prāpya-parama-adbhuta-ketanām /
sā dṛṣṭā tad-anu tvaṃ ca ka ānyā ātithya-arthita ātra naḥ //
tac chrutvā sābravīt kanyā kautukāt tarhi vīkṣitum /
āgamyatāṃ dvitīyaṃ me puraṃ trijagadadbhutām //
tac chrutvā sa ābravīt kanyā kautukāt tarhi vīkṣitum /
āgamyatāṃ dvitīyaṃ me puraṃ tri-jagad-adbhutām //
evam uktavatīṃ tāṃ ca sa vihasya nṛpo 'bravīt /
tad apy anenaivoktaṃ me yatra sā snānavāpikā //
evam uktavatīṃ tāṃ ca sa vihasya nṛ-po 'bravīt /
tad apy anena eva uktaṃ me yatra sā snāna-vāpikā //
tataḥ sā kanyakāvādīd deva mā smaivam ādiśa /
na viḍambanaśīlāhaṃ kā vā pūjye viḍambanā //
tataḥ sā kanyaka āvādīd deva mā sma evam ādiśa /
na viḍambana-śīla āhaṃ kā vā pūjye viḍambanā //
ahaṃ hi sattvotkarṣeṇa yuṣmākaṃ kimkarīkṛtā /
tanmama prārthanābhaṅgaṃ naivaivaṃ kartum arhatha //
ahaṃ hi sattva-utkarṣeṇa yuṣmākaṃ kim-karī-kṛtā /
tanmama prārthanā-bhaṅgaṃ na eva evaṃ kartum arhatha //
etac chrutvā tathety uktvā sattvaśīlasakhaḥ sa tat /
prabhāmaṇḍalakopāntaṃ yayau rājā tayā saha //
etac chrutvā tatha īty uktvā sattvaśīla-sakhaḥ sa tat /
prabhā-maṇḍalaka-upāntaṃ yayau rājā tayā saha //
apāvṛtakavāṭe ca tasminn antas tathaiva saḥ /
praveśito dadarśāsyās tad divyam aparaṃ puram //
apāvṛta-kavāṭe ca tasminn antas tatha aiva saḥ /
praveśito dadarśa asyās tad divyam aparaṃ puram //
nitya saṃnaddhasarvaṛtu sadāpuṣpaphaladrumam /
merupṛṣṭham ivāśeṣaṃ nirmitaṃ ratnakāñcanaiḥ //
nitya saṃnaddha-sarva-ṛtu sadā-puṣpa-phala-drumam /
meru-pṛṣṭham iva aśeṣaṃ nirmitaṃ ratna-kāñcanaiḥ //
ratnāsane mahārhe taṃ rājānam upaveśya sā /
yathocitopanītārghyā daityarājasutābravīt //
ratna-āsane mahā-arhe taṃ rājānam upaveśya sā /
yathā-ucita upanīta-arghyā daitya-rāja-suta ābravīt //
kanyāham asurendrasya kālanemer mahātmanaḥ /
cakrāyudhena ca sa me svaḥgatiṃ prāpitaḥ pitā //
kanya āham asura-indrasya kālanemer mahā-ātmanaḥ /
cakrāyudhena ca sa me svaḥ-gatiṃ prāpitaḥ pitā //
viśvakarmakṛtaṃ cedaṃ paitṛkaṃ me puradvayam /
na jarātra na mṛtyuś ca bādhate sarvakāmade //
viśvakarma-kṛtaṃ ca idaṃ paitṛkaṃ me pura-dvayam /
na jara ātra na mṛtyuś ca bādhate sarva-kāma-de //
idānīṃ ca pitā tvaṃ me sapurāhaṃ vaśe tava /
ity arpitātmasarvasvāṃ tām uvāca sa bhūpatiḥ //
idānīṃ ca pitā tvaṃ me sa-pura āhaṃ vaśe tava /
ity arpita-ātma-sarva-svāṃ tām uvāca sa bhū-patiḥ //
yady evaṃ tat sute hy asmai mayā dattāsy anindite /
sattvaśīlāya vīrāya suhṛde bāndhavāya ca //
yady evaṃ tat sute hy asmai mayā datta āsy anindite /
sattvaśīlāya vīrāya su-hṛde bāndhavāya ca //
evaṃ devīprasādena mūrteneva nṛpeṇa sā /
uktā guṇajñā vinatā tat tathety anvamanyata //
evaṃ devī-prasādena mūrtena iva nṛ-peṇa sā /
uktā guṇa-jñā vinatā tat tatha īty anvamanyata //
tataḥ kṛtārthaṃ taṃ tasyāḥ kṛtapāṇigrahaṃ nṛpaḥ /
dattāsurapuraiśvaryaṃ sattvaśīlam uvāca saḥ //
tataḥ kṛta-arthaṃ taṃ tasyāḥ kṛta-pāṇi-grahaṃ nṛ-paḥ /
datta-asura-pura-aiśvaryaṃ sattvaśīlam uvāca saḥ //
buktayor āmalakayos tayor ekaṃ mayā tava /
saṃśodhitam asaṃśuddhād ṛṇī te 'haṃ dvitīyataḥ //
buktayor āmalakayos tayor ekaṃ mayā tava /
saṃśodhitam asaṃśuddhād ṛṇī te 'haṃ dvitīyataḥ //
iti praṇatam uktvā taṃ daityaputrīṃ jagāda tām /
mārgo me darśyatāṃ yena svapurīṃ prāpnuyām iti //
iti praṇatam uktvā taṃ daitya-putrīṃ jagāda tām /
mārgo me darśyatāṃ yena sva-purīṃ prāpnuyām iti //
tato 'parājitaṃ nāma khaḍgaṃ bhakṣyaṃ phalaṃ ca sā /
ekaṃ jarāmṛtyuharaṃ tasmai daityasutā dadau //
tato 'parājitaṃ nāma khaḍgaṃ bhakṣyaṃ phalaṃ ca sā /
ekaṃ jarā-mṛtyu-haraṃ tasmai daitya-sutā dadau //
tābhyāṃ yuktas tayoktāyāṃ vāpyaṃ magnaḥ svadeśataḥ /
utthāya sarvasaṃsiddhakāmo 'bhūt sa kramān nṛpaḥ //
tābhyāṃ yuktas taya ūktāyāṃ vāpyaṃ magnaḥ sva-deśataḥ /
utthāya sarva-saṃsiddha-kāmo 'bhūt sa kramān nṛ-paḥ //
sattvaśīlo 'pi daityastrīpurarājyaṃ śaśāsa saḥ /
tad brūhi ko 'bdhipatane dvayoḥ sattvādhiko 'nayoḥ //
sattvaśīlo 'pi daitya-strī-pura-rājyaṃ śaśāsa saḥ /
tad brūhi ko 'b-dhi-patane dvayoḥ sattva-adhiko 'nayoḥ //
iti śrutvā tathā praśnaṃ vetālāc chapabhītitaḥ /
sa trivikramasenas taṃ bhūpatiḥ pratyabhāṣata //
iti śrutvā tathā praśnaṃ vetālāc chapa-bhītitaḥ /
sa trivikramasenas taṃ bhū-patiḥ pratyabhāṣata //
etayoḥ sattvaśīlo 'tra sa me sattvādhiko mataḥ /
sa hy avijñātatattvārtho nirāsthaḥ patito 'mbudhau //
etayoḥ sattvaśīlo 'tra sa me sattva-adhiko mataḥ /
sa hy avijñāta-tattva-artho nir-āsthaḥ patito 'mbu-dhau //
rājā tu tattvaṃ vijñāya viveśāmbhaḥdhim āsthayā /
daityakanyāṃ ca nāvañchad asādhyā spṛhayeti saḥ //
rājā tu tattvaṃ vijñāya viveśa ambhaḥ-dhim āsthayā /
daitya-kanyāṃ ca na avañchad asādhyā spṛhaya īti saḥ //
iti tasyākarṇya vaco nirastamaunasya bhūpateḥ skandhāt /
sa jagāma pūrvavat taṃ vetālaḥ śiṃśapātaruṃ svapadam //
iti tasyā akarṇya vaco nirasta-maunasya bhū-pateḥ skandhāt /
sa jagāma pūrvavat taṃ vetālaḥ śiṃśapā-taruṃ sva-padam //
rājāpi tathaiva sa taṃ punar apy ānetum anujagāma javāt /
prārabdhe hy asamāpte kārye śithilībhavanti kiṃ sudhiyaḥ //
rāja āpi tatha aiva sa taṃ punar apy ānetum anujagāma javāt /
prārabdhe hy asamāpte kārye śithilī-bhavanti kiṃ su-dhiyaḥ //
gatvā tāṃ śiṃśapāṃ bhūyo vetālaṃ prāpya bhūmipaḥ /
taṃ trivikramaseno 'tra skandhe kṛtvoccacāla saḥ //
gatvā tāṃ śiṃśapāṃ bhūyo vetālaṃ prāpya bhūmi-paḥ /
taṃ trivikramaseno 'tra skandhe kṛtva ūccacāla saḥ //
prayāntaṃ sa punas taṃ ca vetālaḥ skandhato 'bravīt /
śramavismṛtaye rājan mattaḥ praśnam imaṃ śṛṇu //
prayāntaṃ sa punas taṃ ca vetālaḥ skandhato 'bravīt /
śrama-vismṛtaye rājan mattaḥ praśnam imaṃ śṛṇu //
aṅgadeśe 'grahāro 'sti mahān vṛkṣaghaṭābhidhaḥ /
viṣṇusvāmīti tatrāsīd dvijo yajvā mahādhanaḥ //
aṅga-deśe 'gra-hāro 'sti mahān vṛkṣaghaṭa-abhidhaḥ /
viṣṇusvāmi īti tatrā asīd dvi-jo yajvā mahā-dhanaḥ //
tasya ca svānurūpāyāṃ patnyāṃ jātāḥ kramāt trayaḥ /
babhūvus taruṇāḥ putrā divyavaidagdhyaśālinaḥ //
tasya ca sva-anurūpāyāṃ patnyāṃ jātāḥ kramāt trayaḥ /
babhūvus taruṇāḥ putrā divya-vaidagdhya-śālinaḥ //
te pitrā preṣitās tena kūrmahetoḥ kadācana /
prārabdhayajñena yayus te trayo bhrātaro 'mbudhim //
te pitrā preṣitās tena kūrma-hetoḥ kadā-cana /
prārabdha-yajñena yayus te trayo bhrātaro 'mbu-dhim //
prāpya kūrmaṃ tato jyāyān kaniṣṭhau tāv abhāṣata /
gṛhṇātu yuvayor ekaḥ kūrmaṃ kratukṛte pituḥ //
prāpya kūrmaṃ tato jyāyān kaniṣṭhau tāv abhāṣata /
gṛhṇātu yuvayor ekaḥ kūrmaṃ kratu-kṛte pituḥ //
aham etaṃ na śaknomi grahītuṃ visrapicchalam /
ity uktavantaṃ taṃ jyeṣṭhaṃ kaniṣṭhau tāv avocatām //
aham etaṃ na śaknomi grahītuṃ visra-picchalam /
ity uktavantaṃ taṃ jyeṣṭhaṃ kaniṣṭhau tāv avocatām //
tavātra vicikitsā cen nāvayor api sā katham /
tac chrutvā so 'bravīj jyeṣṭho gṛhṇītaṃ gacchataṃ yuvām //
tava atra vicikitsā cen nā avayor api sā katham /
tac chrutvā so 'bravīj jyeṣṭho gṛhṇītaṃ gacchataṃ yuvām //
pitur yajñakriyālopo bhaved yuṣmatkṛto 'nyathā /
tato narakapātaḥ syād yuvayos tasya ca dhruvam //
pitur yajña-kriyā-lopo bhaved yuṣmat-kṛto 'nyathā /
tato naraka-pātaḥ syād yuvayos tasya ca dhruvam //
ity uktāv anujau tena tau vihasya tam ūcatuḥ /
dharmaṃ vetsy āvayor eva samānam api nātmanaḥ //
ity uktāv anujau tena tau vihasya tam ūcatuḥ /
dharmaṃ vetsy āvayor eva samānam api nā atmanaḥ //
tato jyeṣṭho 'bravīt kiṃ me jānītho naiva caṅgatām /
ahaṃ bhojanacaṅgo 'smi nārhaḥ spraṣṭuṃ jugupsitam //
tato jyeṣṭho 'bravīt kiṃ me jānītho na eva caṅgatām /
ahaṃ bhojana-caṅgo 'smi na arhaḥ spraṣṭuṃ jugupsitam //
etat tasya vacaḥ śrutvā bhrātaraṃ madhyamo 'bravīt /
ahaṃ tarhy adhikaś caṅgo nārīcaṅgo vicakṣaṇaḥ //
etat tasya vacaḥ śrutvā bhrātaraṃ madhyamo 'bravīt /
ahaṃ tarhy adhikaś caṅgo nārī-caṅgo vicakṣaṇaḥ //
madhyamenaivam ukte tu jyāyān puna uvāca saḥ /
kūrmaṃ gṛhṇātu tarhy eṣa kanīyān āvayor iti //
madhyamena evam ukte tu jyāyān puna uvāca saḥ /
kūrmaṃ gṛhṇātu tarhy eṣa kanīyān āvayor iti //
tataḥ sa bhrukuṭiṃ kṛtvā kanīyān apy uvāca tau /
he mūrkhau tūlikācaṅgaś caṅgo 'haṃ hi viśeṣataḥ //
tataḥ sa bhru-kuṭiṃ kṛtvā kanīyān apy uvāca tau /
he mūrkhau tūlikā-caṅgaś caṅgo 'haṃ hi viśeṣataḥ //
evaṃ te kalahāsaktās trayo 'pi bhrātaro mithaḥ /
nirṇayāyābhimānaikagrastāḥ kūrmaṃ vihāya tam //
evaṃ te kalaha-āsaktās trayo 'pi bhrātaro mithaḥ /
nirṇayāya abhimāna eka-grastāḥ kūrmaṃ vihāya tam //
rājñaḥ prasenajinnāmnas tatpradeśabhuvo 'ntikam /
nagaraṃ sahasā jagmur viṭaṅkapuranāmakam //
rājñaḥ prasenajin-nāmnas tat-pradeśa-bhuvo 'ntikam /
nagaraṃ sahasā jagmur viṭaṅkapura-nāmakam //
tatra pratīhāramukhenāvedyāntaḥ praviśya ca /
nṛpaṃ vijñāpayāmāsuḥ svavṛttāntaṃ tathaiva te //
tatra pratīhāra-mukhenā avedya antaḥ praviśya ca /
nṛ-paṃ vijñāpayāmāsuḥ sva-vṛtta-antaṃ tatha aiva te //
tiṣṭhatehaiva yāvad vaḥ parīkṣiṣye kramād aham /
ity uktas tena rājñā ca tasthus tatra tatheti te //
tiṣṭhata iha eva yāvad vaḥ parīkṣiṣye kramād aham /
ity uktas tena rājñā ca tasthus tatra tatha īti te //
svāhārakāle cānāyya tebhyaḥ so 'grāsanaṃ nṛpaḥ /
rājārhaṃ dāpayāmāsa ṣaḍrasaṃ svādubhojanam //
sva-āhāra-kāle cā anāyya tebhyaḥ so 'gra-āsanaṃ nṛ-paḥ /
rāja-arhaṃ dāpayāmāsa ṣaḍ-rasaṃ svādu-bhojanam //
bhuñjāneṣu ca sarveṣu tadaiko bubhuje na saḥ /
vipro bhojanacaṅgo 'tra jugupsākūṇitānanaḥ //
bhuñjāneṣu ca sarveṣu tada aiko bubhuje na saḥ /
vipro bhojana-caṅgo 'tra jugupsā-kūṇita-ānanaḥ //
kathaṃ na bhojanaṃ bhuṅkte brahman svādu sugandhy api /
iti rajñā svayaṃ pṛṣṭaḥ śanair vipro jagāda saḥ //
kathaṃ na bhojanaṃ bhuṅkte brahman svādu su-gandhy api /
iti rajñā svayaṃ pṛṣṭaḥ śanair vipro jagāda saḥ //
śavadhūmaduḥāmodaḥ śālibhakte 'tra vidyate /
tena nāham idaṃ bhoktum utsahe svādv api prabho //
śava-dhūma-duḥ-āmodaḥ śāli-bhakte 'tra vidyate /
tena na aham idaṃ bhoktum utsahe svādv api prabho //
ity ukte tena sarve 'pi tatrāghrāya nṛpājñayā /
ūcuḥ kalamaśālyannam adoṣaṃ tat sugandhi ca //
ity ukte tena sarve 'pi tatrā aghrāya nṛ-pa-ājñayā /
ūcuḥ kalama-śāly-annam adoṣaṃ tat su-gandhi ca //
sa tu bhojanacaṅgas tan nāśnāt pihitanāsikaḥ /
tataḥ sa rājā saṃcintya yāvad anviṣyati kramāt //
sa tu bhojana-caṅgas tan nā aśnāt pihita-nāsikaḥ /
tataḥ sa rājā saṃcintya yāvad anviṣyati kramāt //
tāvan niyogijanatas tad annaṃ bubudhe tathā /
grāmaśmaśānanikaṭakṣetrasaṃbhavaśālijam //
tāvan niyogi-janatas tad annaṃ bubudhe tathā /
grāma-śmaśāna-nikaṭa-kṣetra-saṃbhava-śāli-jam //
tato 'tivismitas tuṣṭaḥ sa rājā tam abhāṣata /
satyaṃ bhojanacaṅgas tvaṃ tadanyadbhujyatām iti //
tato 'tivismitas tuṣṭaḥ sa rājā tam abhāṣata /
satyaṃ bhojana-caṅgas tvaṃ tad-anyadbhujyatām iti //
kṛtāhāraś ca sa nṛpo viprān vāsagṛheṣu tān /
visṛjyānāyayāmāsa svam ekāṃ gaṇikottamām //
kṛta-āhāraś ca sa nṛ-po viprān vāsa-gṛheṣu tān /
visṛjya-ānāyayāmāsa svam ekāṃ gaṇikā-uttamām //
tāṃ ca tasmai dvitīyasmai prāhiṇot kṛtamaṇḍanām /
viprāya nāricaṅgāya sāyaṃ sarvāṅgasundarīm //
tāṃ ca tasmai dvitīyasmai prāhiṇot kṛta-maṇḍanām /
viprāya nāri-caṅgāya sāyaṃ sarva-aṅga-sundarīm //
sā ca vāsagṛhaṃ tasya rājabhṛtyānvitā yayau /
rākāniśeva purṇendumukhī kamdarpadīpinī //
sā ca vāsa-gṛhaṃ tasya rāja-bhṛtya-anvitā yayau /
rākā-niśa īva purṇa-indu-mukhī kamdarpa-dīpinī //
praviṣṭāyāṃ ca tasyāṃ sa prabhābhāsitaveśmani /
utpannamūrcchaḥ saṃruddhanāsāgro vāmapāṇinā //
praviṣṭāyāṃ ca tasyāṃ sa prabhā-bhāsita-veśmani /
utpanna-mūrcchaḥ saṃruddha-nāsā-agro vāma-pāṇinā //
nārīcaṅgo 'bravīd rājabhṛtyān niṣkāsyatām iti /
na cen mṛto 'haṃ niryāti gandho 'syāś chāgalo yataḥ //
nārī-caṅgo 'bravīd rāja-bhṛtyān niṣkāsyatām iti /
na cen mṛto 'haṃ niryāti gandho 'syāś chāgalo yataḥ //
ity uktās tena ninyus te vignāṃ tāṃ rājapūruṣāḥ /
rājño 'ntikaṃ vāravadhūṃ vṛttāntaṃ jagaduś ca tam //
ity uktās tena ninyus te vignāṃ tāṃ rāja-pūruṣāḥ /
rājño 'ntikaṃ vāra-vadhūṃ vṛtta-antaṃ jagaduś ca tam //
rājāpy ānāyya tatkālaṃ nārīcaṅgam uvāca tam /
yeyaṃ śrīkhaṇḍakarpūrakālā-gurumadottamaiḥ //
rāja āpy ānāyya tat-kālaṃ nārī-caṅgam uvāca tam /
ya īyaṃ śrī-khaṇḍa-karpūra-kāla-a-guru-mada-uttamaiḥ //
kṛtaprasādhanā dikṣu prasaraccārusaurabhā /
tasyā vāravilāsinyā gandhaḥ syāc chāgalaḥ kutaḥ //
kṛta-prasādhanā dikṣu prasarac-cāru-saurabhā /
tasyā vāra-vilāsinyā gandhaḥ syāc chāgalaḥ kutaḥ //
ity ukto 'pi sa rājñā tan nārīcaṅgas tadā na yat /
pratipede tadā rājā vicārapatito 'bhavat //
ity ukto 'pi sa rājñā tan nārī-caṅgas tadā na yat /
pratipede tadā rājā vicāra-patito 'bhavat //
pṛcchaṃś ca yuktyā bubudhe tām ajakṣīravardhitām /
tanmukhād eva bālatve mātṛdhātrīviyogataḥ //
pṛcchaṃś ca yuktyā bubudhe tām aja-kṣīra-vardhitām /
tan-mukhād eva bālatve mātṛ-dhātrī-viyogataḥ //
tato 'tivismitas tasya nārīcaṅgasya caṅgatām /
praśaṃsan nṛpatis tasmai tṛtīyāya dvijanmane //
tato 'tivismitas tasya nārī-caṅgasya caṅgatām /
praśaṃsan nṛ-patis tasmai tṛtīyāya dvi-janmane //
tadrasāt tūlikācaṅgāyāśu śayyām adāpayat /
paryaṅkopari vinyastasaptasaṃkhyākatūlikām //
tad-rasāt tūlikā-caṅgāyā aśu śayyām adāpayat /
paryaṅka-upari vinyasta-sapta-saṃkhyāka-tūlikām //
tasyāṃ ca tūlikācaṅgo mahārhe vāsavesmani /
suṣvāpa dhautasuślakṣṇapaṭapracchadavāsasi //
tasyāṃ ca tūlikā-caṅgo mahā-arhe vāsa-vesmani /
suṣvāpa dhauta-su-ślakṣṇa-paṭa-pracchada-vāsasi //
yāmārdha eva ca gate sa rātrau śayanāt tataḥ /
uttasthau pāṇyavaṣṭabdhapārśvaḥ krandan vyathārditaḥ //
yāma-ardha eva ca gate sa rātrau śayanāt tataḥ /
uttasthau pāṇy-avaṣṭabdha-pārśvaḥ krandan vyathā-arditaḥ //
dadṛśe tasya pārśve ca tatra tyaī rājapūruṣaiḥ /
gāḍhalagnasya bālasya mudreva kuṭilāruṇā //
dadṛśe tasya pārśve ca tatra tyaī rāja-pūruṣaiḥ /
gāḍha-lagnasya bālasya mudra īva kuṭila-aruṇā //
gatvā ca tais tadākhyātaṃ rājñe rājāpy uvāca tān /
tūlikānāṃ tale kimcin mā syāt tad vīkṣyatām iti //
gatvā ca tais tadā ākhyātaṃ rājñe rāja āpy uvāca tān /
tūlikānāṃ tale kim-cin mā syāt tad vīkṣyatām iti //
gatveKṣante ca te yāvad ekaikaṃ tūlikātalam /
tāvat sarvatalād āpur vālaṃ paryaṅkapṛṣṭataḥ //
gatvā īKṣante ca te yāvad eka-ekaṃ tūlikā-talam /
tāvat sarva-talād āpur vālaṃ paryaṅka-pṛṣṭataḥ //
nītvā cādarśayan rājñe so 'py ānītasya vīkṣya tat /
tadrūpaṃ tūlikācaṅgasyāṅgaṃ rājā visismiye //
nītvā ca adarśayan rājñe so 'py ānītasya vīkṣya tat /
tad-rūpaṃ tūlikā-caṅgasya aṅgaṃ rājā visismiye //
saptabhyas tūlikābhyo 'sya vālo lagnas tanau khatam /
iti citrīyamāṇas tāṃ rājā rātriṃ nināya saḥ //
saptabhyas tūlikābhyo 'sya vālo lagnas tanau khatam /
iti citrīyamāṇas tāṃ rājā rātriṃ nināya saḥ //
prātaś cādbhutavaidagdhyasaukumāryā amī iti /
tebhyas tribhyo 'pi caṅgebhyo hemalakṣatrayaṃ dadau //
prātaś ca adbhuta-vaidagdhya-saukumāryā amī iti /
tebhyas tribhyo 'pi caṅgebhyo hema-lakṣa-trayaṃ dadau //
tatas te sukhitās tatra tasthur vismṛtakacchapāḥ /
pitur vighnitayajñārthaphalopārjitapātakāḥ //
tatas te sukhitās tatra tasthur vismṛta-kacchapāḥ /
pitur vighnita-yajña-artha-phala-upārjita-pātakāḥ //
ity ākhyāya kathādbhutam aṃsaniṣaṇṇaḥ punaḥ sa vetālaḥ /
papraccha taṃ trivikramasenaṃ pṛthvīpatiṃ praśnam //
ity ākhyāya kathā-adbhutam aṃsa-niṣaṇṇaḥ punaḥ sa vetālaḥ /
papraccha taṃ trivikramasenaṃ pṛthvī-patiṃ praśnam //
rājan vicintya śāpaṃ pūrvoktaṃ brūhi me tvam eteṣām /
bhojananārīśayyācaṅgānāṃ ko 'dhikaś caṅgaḥ //
rājan vicintya śāpaṃ pūrva uktaṃ brūhi me tvam eteṣām /
bhojana-nārī-śayyā-caṅgānāṃ ko 'dhikaś caṅgaḥ //
tac chrutvaiva sa dhīmān vetālaṃ pratyuvāca taṃ nṛpatiḥ /
aham eṣāṃ niḥkaitavam adhikaṃ jānāmi tūlikācaṅgam //
tac chrutva aiva sa dhīmān vetālaṃ pratyuvāca taṃ nṛ-patiḥ /
aham eṣāṃ niḥ-kaitavam adhikaṃ jānāmi tūlikā-caṅgam //
yasyāṅge pratyakṣaṃ vālapratibimbam udgataṃ dṛṣṭam /
itarābhyāṃ hi bhavet tat pūrvaṃ jātv anyato 'vagatam //
yasya aṅge pratyakṣaṃ vāla-pratibimbam udgataṃ dṛṣṭam /
itarābhyāṃ hi bhavet tat pūrvaṃ jātv anyato 'vagatam //
iti tasyoktavato 'ṃsād vetālo bhūpater yayau prāgvat /
so 'pi tathaiva ca rājā tam anvayāsīd anirviṇṇaḥ //
iti tasya uktavato 'ṃsād vetālo bhū-pater yayau prāgvat /
so 'pi tatha aiva ca rājā tam anvayā asīd anirviṇṇaḥ //
tato gatvā punas tasmāc chiṃśapāpādapān nṛpaḥ /
sa trivikramasenas taṃ skandhe vetālam agrahīt //
tato gatvā punas tasmāc chiṃśapā-pāda-pān nṛ-paḥ /
sa trivikramasenas taṃ skandhe vetālam agrahīt //
prasthitaś ca tatas tena vetālenābhyadhāyi saḥ /
rājan kva rājyaṃ kvaitasmiñ śmaśāne bhramaṇaṃ niśi //
prasthitaś ca tatas tena vetālena abhyadhāyi saḥ /
rājan kva rājyaṃ kva etasmiñ śmaśāne bhramaṇaṃ niśi //
kim etan nekṣase bhūtasaṃkulaṃ rātribhīṣaṇam /
citādhūmair iva dhvāntair niruddhaṃ pitṛkānanam //
kim etan nā ikṣase bhūta-saṃkulaṃ rātri-bhīṣaṇam /
citā-dhūmair iva dhvāntair niruddhaṃ pitṛ-kānanam //
kaṣṭaṃ kīdṛg graho 'yaṃ te bhikṣos tasyānurodhataḥ /
tad idaṃ śṛṇu tāvan me praśnaṃ mārgavinodanam //
kaṣṭaṃ kīdṛg graho 'yaṃ te bhikṣos tasya anurodhataḥ /
tad idaṃ śṛṇu tāvan me praśnaṃ mārga-vinodanam //
avantiṣv asti nagarī yugādau devanirmitā /
śaivī tanur ivoddāmabhogibhūtivibhūṣitā //
avantiṣv asti nagarī yuga-ādau deva-nirmitā /
śaivī tanur iva uddāma-bhogi-bhūti-vibhūṣitā //
padmāvatī bhogavatī yā hiraṇyavatīti ca /
kṛtādiṣu triṣu khyātā kalāv ujjayinīti ca //
padmāvatī bhogavatī yā hiraṇyavati īti ca /
kṛta-ādiṣu triṣu khyātā kalāv ujjayini īti ca //
tasyāṃ ca vīradevākhyo rājābhūd bhūbhṛtāṃ varaḥ /
tasya padmaratir nāma mahādevī babhūva ca //
tasyāṃ ca vīradeva-ākhyo rāja ābhūd bhū-bhṛtāṃ varaḥ /
tasya padmaratir nāma mahā-devī babhūva ca //
so 'tha rājā tayā sākaṃ gatvā mandākinītaṭe /
haram ārādhayāmāsa tapasā putrakāmyayā //
so 'tha rājā tayā sākaṃ gatvā mandākinī-taṭe /
haram ārādhayāmāsa tapasā putra-kāmyayā //
ciraṃ tapaḥsthitaś cātra parituṣṭeśvaroditām /
kṛtasnānārcanavidhiḥ śuśrāvemāṃ giraṃ divaḥ //
ciraṃ tapaḥ-sthitaś ca atra parituṣṭa-īśvara-uditām /
kṛta-snāna-arcana-vidhiḥ śuśrāva imāṃ giraṃ divaḥ //
rājann utpatsyate putraḥ śūras tava kulodbhavaḥ /
Kanyā cānanyasāmānyalāvaṇyanyakkṛtāpsarāḥ //
rājann utpatsyate putraḥ śūras tava kula-udbhavaḥ /
Kanyā ca an-anya-sāmānya-lāvaṇya-nyak-kṛta-apsarāḥ //
śrutvaitāṃ nābhasīṃ vāṇīṃ siddhābhīṣṭaḥ sa bhūpatiḥ /
vīradevaḥ svanagarīm āyayau mahiṣīsakhaḥ //
śrutva aitāṃ nābhasīṃ vāṇīṃ siddha-abhīṣṭaḥ sa bhū-patiḥ /
vīradevaḥ sva-nagarīm āyayau mahiṣī-sakhaḥ //
tatrāsya śūradevākhye jāte prathamam ātmaje /
tasyāṃ padmaratau devyāṃ kramād ajani kanyakā //
tatra asya śūradeva-ākhye jāte prathamam ātma-je /
tasyāṃ padmaratau devyāṃ kramād ajani kanyakā //
anaṅgasyāpi rūpeṇa ratim utpādayed iyam /
ity anaṅgaratir nāmnā pitrā tena vyadhāyi sā //
anaṅgasya api rūpeṇa ratim utpādayed iyam /
ity anaṅgaratir nāmnā pitrā tena vyadhāyi sā //
vṛddhiṃ gatāyās tasyāś ca sa pitā sadṛśaṃ varam /
prepsur ānāyayat pṛthvyāṃ paṭeṣu likhithān nṛpān //
vṛddhiṃ gatāyās tasyāś ca sa pitā sadṛśaṃ varam /
prepsur ānāyayat pṛthvyāṃ paṭeṣu likhithān nṛ-pān //
teṣv eko 'pi na yat tasya tattulyaḥ pratyabhāsata /
tena rājā sa vātsalyāt tāṃ sutāṃ pratyabhāṣata //
teṣv eko 'pi na yat tasya tat-tulyaḥ pratyabhāsata /
tena rājā sa vātsalyāt tāṃ sutāṃ pratyabhāṣata //
ahaṃ tāvan na paśyāmi sadṛśaṃ putri te varam /
tat kuruṣva nṛpān sarvān melayitvā svayamvaram //
ahaṃ tāvan na paśyāmi sadṛśaṃ putri te varam /
tat kuruṣva nṛ-pān sarvān melayitvā svayam-varam //
etat pitṛvacaḥ śrutvā rājaputrī jagāda sā /
tāta svayamvaraṃ kartuṃ hrepaṇān nāham utsahe //
etat pitṛ-vacaḥ śrutvā rāja-putrī jagāda sā /
tāta svayam-varaṃ kartuṃ hrepaṇān na aham utsahe //
kiṃ tv ekaṃ vetti yo 'pūrvaṃ vijñānaṃ svākṛtir yuvā /
tasmai tvayāhaṃ dātavyā nārtho 'nyenādhikena me //
kiṃ tv ekaṃ vetti yo '-pūrvaṃ vijñānaṃ svākṛtir yuvā /
tasmai tvaya āhaṃ dātavyā na artho 'nyena adhikena me //
ity anaṅgarates tasyāḥ śrutvā svaduhitur vacaḥ /
tādṛśaṃ tadvaraṃ yāvad anviṣyati sa bhūpatiḥ //
ity anaṅgarates tasyāḥ śrutvā sva-duhitur vacaḥ /
tādṛśaṃ tad-varaṃ yāvad anviṣyati sa bhū-patiḥ //
tāvat tallokato buddhvā catvāras tam upāyayuḥ /
vīrā vijñānino bhavyāḥ puruṣā dakṣiṇāpathāt //
tāvat tal-lokato buddhvā catvāras tam upāyayuḥ /
vīrā vijñānino bhavyāḥ puruṣā dakṣiṇā-pathāt //
te rājñā pūjitās tasmai svaṃ svaṃ vijñānam ekaśaḥ /
śaśaṃsuḥ saṃnidhau tasyā rājaputryās tadarthinaḥ //
te rājñā pūjitās tasmai svaṃ svaṃ vijñānam ekaśaḥ /
śaśaṃsuḥ saṃnidhau tasyā rāja-putryās tad-arthinaḥ //
eko jagāda śūdro 'ham ākhyayā pañcapaṭṭikaḥ /
pañcāgryavastrayugmāni karomy eko 'ham anvaham //
eko jagāda śūdro 'ham ākhyayā pañcapaṭṭikaḥ /
pañca-agrya-vastra-yugmāni karomy eko 'ham anvaham //
tebhya ekaṃ prayacchāmi devāyaikaṃ dvijanmane /
ekaṃ ca parigṛhṇāmi vāsasor ātmanaḥ kṛte //
tebhya ekaṃ prayacchāmi devāya ekaṃ dvijanmane /
ekaṃ ca parigṛhṇāmi vāsasor ātmanaḥ kṛte //
ekaṃ dadāmi bhāryāyai yadi sā bhavatīha me /
ekaṃ vikrīya cāhārapānādi vidadhāmy aham //
ekaṃ dadāmi bhāryāyai yadi sā bhavati iha me /
ekaṃ vikrīya cā ahāra-pāna-ādi vidadhāmy aham //
evaṃ vijñānine 'naṅgaratir me dīyatām iti /
ity ekenodite tena dvitīyaḥ puruṣo 'bravīt //
evaṃ vijñānine 'naṅgaratir me dīyatām iti /
ity ekena udite tena dvitīyaḥ puruṣo 'bravīt //
bhāṣājño nāma vaiśyo 'haṃ sarveṣāṃ mṛgapakṣiṇām /
rutaṃ vedmi tad eṣā me rājaputrī pradīyatām //
bhāṣājño nāma vaiśyo 'haṃ sarveṣāṃ mṛga-pakṣiṇām /
rutaṃ vedmi tad eṣā me rāja-putrī pradīyatām //
evam ukte dvitīyena tṛtīyaḥ proktavāṃs tataḥ /
ahaṃ khaḍgadharo nāma doḥśālī kṣatriyo nṛpa //
evam ukte dvitīyena tṛtīyaḥ proktavāṃs tataḥ /
ahaṃ khaḍgadharo nāma doḥ-śālī kṣatriyo nṛ-pa //
na khaḍgavidyāvijñāne pratimallo 'sti me kṣitau /
tad eṣā tanayā rājaṃs tvayā mahyaṃ vitīryatām //
na khaḍga-vidyā-vijñāne pratimallo 'sti me kṣitau /
tad eṣā tanayā rājaṃs tvayā mahyaṃ vitīryatām //
ity ukte tu tṛtīyena caturtha idam abhyadhāt /
vipro 'haṃ jīvadattākhyo vijñānaṃ ca mamedṛśam //
ity ukte tu tṛtīyena caturtha idam abhyadhāt /
vipro 'haṃ jīvadatta-ākhyo vijñānaṃ ca mamā idṛśam //
jantūṃ mṛtān apy ānīya darśayāmy āśu jīvataḥ /
tadvīracaryāsiddhaṃ māṃ patim eṣā prapadyatām //
jantūṃ mṛtān apy ānīya darśayāmy āśu jīvataḥ /
tad-vīra-caryā-siddhaṃ māṃ patim eṣā prapadyatām //
evaṃ vaktṝn sa tān paśyan divyaveṣākṛtīn nṛpaḥ /
vīradevaḥ sutāyukto dolārūḍha ivābhavat //
evaṃ vaktṝn sa tān paśyan divya-veṣa-ākṛtīn nṛ-paḥ /
vīradevaḥ sutā-yukto dolā-ārūḍha iva abhavat //
ity ākhyāya kathām etāṃ vetālaḥ pṛṣṭavān nṛpam /
sa trivikramasenaṃ taṃ dattapūrvoktaśāpabhīḥ //
ity ākhyāya kathām etāṃ vetālaḥ pṛṣṭavān nṛ-pam /
sa trivikramasenaṃ taṃ datta-pūrva-ukta-śāpa-bhīḥ //
tad bhavān vaktu tāvan me kasmai deyā viśāmpate /
teṣāṃ caturṇāṃ madhyāt sā kanyānaṅgaratir bhavet //
tad bhavān vaktu tāvan me kasmai deyā viśām-pate /
teṣāṃ caturṇāṃ madhyāt sā kanya ānaṅgaratir bhavet //
etac chrutvā sa rājā taṃ vetālaṃ pratyabhāṣata /
maunaṃ tyājayati prāyaḥ kālakṣepāya māṃ bhavān //
etac chrutvā sa rājā taṃ vetālaṃ pratyabhāṣata /
maunaṃ tyājayati prāyaḥ kāla-kṣepāya māṃ bhavān //
anyathā gahanaḥ ko 'yaṃ praśno yogeśvarocyatām /
śūdrāya hi kuvindāya kṣatriyā dīyate katham //
anyathā gahanaḥ ko 'yaṃ praśno yoga-īśvara ucyatām /
śūdrāya hi kuvindāya kṣatriyā dīyate katham //
vaiśyāyāpi kathaṃ deyā kṣatriyā yac ca tad gatam /
mṛgādibhāṣāvijñānaṃ kārye tat kvopayujyate //
vaiśyāya api kathaṃ deyā kṣatriyā yac ca tad gatam /
mṛga-ādi-bhāṣā-vijñānaṃ kārye tat kva upayujyate //
yo 'pi vipras tṛtīyo 'tra tenāpi patitena kim /
svakarmapracyutenendrajālinā vīramāninā //
yo 'pi vipras tṛtīyo 'tra tena api patitena kim /
sva-karma-pracyutena indra-jālinā vīra-māninā //
tasmāt tasmai kṣatriyāya caturthāya samāya sā /
deyā khaḍgadharāyaiva svavidyāvīryaśāline //
tasmāt tasmai kṣatriyāya caturthāya samāya sā /
deyā khaḍgadharāya eva sva-vidyā-vīrya-śāline //
etat tasya vaco niśamya nṛpater aṃsasthalāt pūrvavat vetālaḥ sa jagāma yogabalataḥ svasthānam evāśu tat /
bhūpālo 'pi sa taṃ tathaiva punar apy ānetum anvag yayau utsāhaikaghane hi vīrahṛdaye nāpnoti khedo 'ntaram //
etat tasya vaco niśamya nṛ-pater aṃsa-sthalāt pūrvavat vetālaḥ sa jagāma yoga-balataḥ sva-sthānam evā aśu tat /
bhū-pālo 'pi sa taṃ tatha aiva punar apy ānetum anvag yayau utsāha-eka-ghane hi vīra-hṛdaye nā apnoti khedo 'ntaram //
sa trivikramaseno 'tha gatvā taṃ śiṃśapātaroḥ /
rājā jagrāha vetālaṃ punar aṃse cacāla ca //
sa trivikramaseno 'tha gatvā taṃ śiṃśapā-taroḥ /
rājā jagrāha vetālaṃ punar aṃse cacāla ca //
prayāntaṃ ca tam āha sma vetālaḥ so 'ṃsapṛṣṭhagaḥ /
śrānto 'si rājaṃs tad imāṃ śṛṇu śramaharāṃ kathām //
prayāntaṃ ca tam āha sma vetālaḥ so 'ṃsa-pṛṣṭha-gaḥ /
śrānto 'si rājaṃs tad imāṃ śṛṇu śrama-harāṃ kathām //
abhūt sakalabhūpālamastakanyastaśāsanaḥ /
vīrabāhur iti khyāto nāmnā pārthivasattamaḥ //
abhūt sakala-bhū-pāla-mastaka-nyasta-śāsanaḥ /
vīrabāhur iti khyāto nāmnā pārthiva-sattamaḥ //
tasyānaṅgapuraṃ nāma babhūva nagarottamam /
tatrāsīd arthadattākhyaḥ sārthavāho mahādhanaḥ //
tasya anaṅgapuraṃ nāma babhūva nagara-uttamam /
tatrā asīd arthadatta-ākhyaḥ sārtha-vāho mahā-dhanaḥ //
tasyāsīd dhanadattākhyajyeṣṭhaputrakanīyasī /
sutā madanaseneti kanyāratnaṃ vaṇikpateḥ //
tasyā asīd dhanadatta-ākhya-jyeṣṭha-putra-kanīyasī /
sutā madanasena īti kanyā-ratnaṃ vaṇik-pateḥ //
tām ekadā nijodyāne krīḍantīṃ sasakhījanām /
dadarśa dharmadattākhyo bhrātṛmitraṃ vaṇiksutaḥ //
tām ekadā nija-udyāne krīḍantīṃ sa-sakhī-janām /
dadarśa dharmadatta-ākhyo bhrātṛ-mitraṃ vaṇik-sutaḥ //
sa tām ālokya lāvaṇyarasaniḥbharaniḥjharām /
ālakṣya kucakumbhāgrāṃ valitrayataraṅgitām //
sa tām ālokya lāvaṇya-rasa-niḥ-bhara-niḥ-jharām /
ālakṣya kuca-kumbha-agrāṃ vali-traya-taraṅgitām //
yauvanadviradasyeva krīḍāmajjanavāpikām /
sadyo 'bhūt smarabāṇaughasaṃtāpahṛtacetanaḥ //
yauvana-dviradasya iva krīḍā-majjana-vāpikām /
sadyo 'bhūt smara-bāṇa-ogha-saṃtāpa-hṛta-cetanaḥ //
aho dhārādhirūḍhena rūpeṇa dyotitāmunā /
iyaṃ me mānasaṃ bhettuṃ bhallī māreṇa nirmitā //
aho dhārā-adhirūḍhena rūpeṇa dyotita āmunā /
iyaṃ me mānasaṃ bhettuṃ bhallī māreṇa nirmitā //
ity ādi yāvad dhyāyan sa nirvarṇayati tāṃ ciram /
tāvat tasyāticakrāma cakrāhvasyeva vāsaraḥ //
ity ādi yāvad dhyāyan sa nirvarṇayati tāṃ ciram /
tāvat tasya aticakrāma cakrāhvasya iva vāsaraḥ //
tato madanasenā sā viveśa svagṛhāntaram /
cittaṃ ca dharmadattasya tadanālokanavyathā //
tato madanasenā sā viveśa sva-gṛha-antaram /
cittaṃ ca dharmadattasya tad-anālokana-vyathā //
tada-darśanaduḥkhāgnisaṃtāpeneva ca jvalan /
lohito nipapātāśu bhāsvān apy aparāmbudhau //
tad-a-darśana-duḥkha-agni-saṃtāpena iva ca jvalan /
lohito nipapātā aśu bhāsvān apy apara-ambudhau //
tāṃ vijñāyaiva sumukhīṃ naktam abhyantare gatām /
udiyāya śanaiś candras tanmukhābjavinirjitaḥ //
tāṃ vijñāya eva su-mukhīṃ naktam abhyantare gatām /
udiyāya śanaiś candras tan-mukha-abja-vinirjitaḥ //
tāvad gatvā gṛhaṃ tāṃ sa dharmadatto 'nucintayan /
tasthau nipatya śayane candrapādāhato luṭhan //
tāvad gatvā gṛhaṃ tāṃ sa dharmadatto 'nucintayan /
tasthau nipatya śayane candra-pāda-āhato luṭhan //
yatnena pṛcchyamāno 'pi sakhibhir bandhubhis tathā /
na kimcit kathayāmāsa smaragrahavimohitaḥ //
yatnena pṛcchyamāno 'pi sakhibhir bandhubhis tathā /
na kimcit kathayāmāsa smara-graha-vimohitaḥ //
niśi kṛcchrāc ca saṃprāptanidraḥ svapne tathaiva tām /
paśyann anunayan kāntāṃ kiṃ kiṃ cakre na sotsukaḥ //
niśi kṛcchrāc ca saṃprāpta-nidraḥ svapne tatha aiva tām /
paśyann anunayan kāntāṃ kiṃ kiṃ cakre na sotsukaḥ //
prātaḥ prabuddho gatvā ca dadarśaikākinīṃ rahaḥ /
sakhīṃ pratīkṣamānāṃ tāṃ tatrodyānasthitāṃ punaḥ //
prātaḥ prabuddho gatvā ca dadarśa ekākinīṃ rahaḥ /
sakhīṃ pratīkṣamānāṃ tāṃ tatra udyāna-sthitāṃ punaḥ //
upetya ca pariṣvaṅgalālasaḥ premapeśalaiḥ /
tām upacchandayāmāsa vacobhiś caraṇānataḥ //
upetya ca pariṣvaṅga-lālasaḥ prema-peśalaiḥ /
tām upacchandayāmāsa vacobhiś caraṇa-ānataḥ //
kanyāhaṃ paradārāś ca na tavāsmīha saṃpratam /
pitrā samudradattāya dattāhaṃ vaṇije yataḥ //
kanya āhaṃ paradārāś ca na tava asmi iha saṃpratam /
pitrā samudradattāya datta āhaṃ vaṇije yataḥ //
dinaiḥ katipayair eva vivāho bhavitā ca me /
tad gaccha tūṣṇīṃ mā kaścit paśyed doṣo bhavet tataḥ //
dinaiḥ katipayair eva vivāho bhavitā ca me /
tad gaccha tūṣṇīṃ mā kaścit paśyed doṣo bhavet tataḥ //
ity uktaḥ sa tayāty arthaṃ dharmadatto jagāda tām /
yad astu me na jīveyaṃ vinā hi bhavatīm aham //
ity uktaḥ sa taya āty arthaṃ dharmadatto jagāda tām /
yad astu me na jīveyaṃ vinā hi bhavatīm aham //
tac chrutvā sā vāṇikkanyā balātkārabhayākulā /
tam uvāca vivāho me tāvat saṃpadyatām iha //
tac chrutvā sā vāṇik-kanyā balāt-kāra-bhaya-ākulā /
tam uvāca vivāho me tāvat saṃpadyatām iha //
kanyādānaphalaṃ tātaḥ prāpnotu cirakāṅkṣitam /
tato 'haṃ tvām upaiṣyāmi niḥcitaṃ praṇayārjitā //
kanyā-dāna-phalaṃ tātaḥ prāpnotu cira-kāṅkṣitam /
tato 'haṃ tvām upaiṣyāmi niḥ-citaṃ praṇaya-arjitā //
śrutvaitat so 'bravīn neṣṭā hy anyapūrvā mama priyā /
parabhukte hi kamale kim aler jāyate ratiḥ //
śrutva aitat so 'bravīn na iṣṭā hy anya-pūrvā mama priyā /
para-bhukte hi kamale kim aler jāyate ratiḥ //
ity uktā tena sāvādīt kṛtodvāhaiva tarhy aham /
pūrvaṃ tvām upayāsyāmi tato 'bhyeṣyāmi taṃ patim //
ity uktā tena sa āvādīt kṛta-udvāha aiva tarhy aham /
pūrvaṃ tvām upayāsyāmi tato 'bhyeṣyāmi taṃ patim //
evam uktavatīṃ tasmin nojjhati pratyayaṃ vinā /
vaṇikputre saśapathaṃ satyavācaṃ babandha sā //
evam uktavatīṃ tasmin na ujjhati pratyayaṃ vinā /
vaṇik-putre sa-śapathaṃ satya-vācaṃ babandha sā //
tatas tenojjhatā vignā sā viveśa svamandiram /
prāpte ca lagnadivase niḥvṛttodvāhamaṅgalā //
tatas tena ujjhatā vignā sā viveśa sva-mandiram /
prāpte ca lagna-divase niḥ-vṛtta-udvāha-maṅgalā //
gatvā patigṛhaṃ nītvā sotsavena ca taddinam /
sā patyā samam adhyāsta śayanīyagṛhaṃ niśi //
gatvā pati-gṛhaṃ nītvā sotsavena ca tad-dinam /
sā patyā samam adhyāsta śayanīya-gṛhaṃ niśi //
tatra śayyāniṣaṇṇāpi na tasya pratyapadyata /
patyuḥ samudradattasya pariṣvaṅgam asaṃmukhī //
tatra śayyā-niṣaṇṇa āpi na tasya pratyapadyata /
patyuḥ samudradattasya pariṣvaṅgam asaṃmukhī //
tenānunīyamānāpi yad udaśrur babhūva sā /
tat sa nābhimato 'smy asyā nūnam ity akarod dhṛdi //
tena anunīyamāna āpi yad udaśrur babhūva sā /
tat sa na abhimato 'smy asyā nūnam ity akarod dhṛdi //
jagāda cānabhimato yady ahaṃ tava sundari /
tan me nārthas tvayā gaccha yaḥ priyas tava taṃ prati //
jagāda ca anabhimato yady ahaṃ tava sundari /
tan me na arthas tvayā gaccha yaḥ priyas tava taṃ prati //
tac chrutvā sā natamukhī śanair evam uvāca tam /
tvaṃ me prāṇādhikaḥ preyān vijñaptiṃ kiṃ tu me śṛṇu //
tac chrutvā sā nata-mukhī śanair evam uvāca tam /
tvaṃ me prāṇa-adhikaḥ preyān vijñaptiṃ kiṃ tu me śṛṇu //
anutiṣṭha saharṣaṃ ca prayaccha ca mamābhayam /
kuruṣva śapathaṃ yāvad āryaputra vadāmi te //
anutiṣṭha saharṣaṃ ca prayaccha ca mama abhayam /
kuruṣva śapathaṃ yāvad ārya-putra vadāmi te //
evam uktavatī kṛcchrāt tathā tena kṛte punaḥ /
salajjaṃ saviṣādaṃ ca sabhayaṃ ca jagāda sā //
evam uktavatī kṛcchrāt tathā tena kṛte punaḥ /
sa-lajjaṃ sa-viṣādaṃ ca sabhayaṃ ca jagāda sā //
ekākinīṃ gṛhodyāne dṛṣṭvā mām ekadā yuvā /
aruṇad dharmadattākhyaḥ sakhā bhrātuḥ smarāturaḥ //
ekākinīṃ gṛha-udyāne dṛṣṭvā mām ekadā yuvā /
aruṇad dharmadatta-ākhyaḥ sakhā bhrātuḥ smara-āturaḥ //
rakṣantyā saparīvādaṃ kanyādānaphalaṃ pituḥ /
mayā haṭhapravṛttasya tasya vāksaṃyamaḥ kṛtaḥ //
rakṣantyā sa-parīvādaṃ kanyā-dāna-phalaṃ pituḥ /
mayā haṭha-pravṛttasya tasya vāk-saṃyamaḥ kṛtaḥ //
pūrvaṃ kṛtavivāhā tvām upaiṣyāmi tataḥ priyam /
tan me satyavacaḥ pālyam anumanyasva tat prabho //
pūrvaṃ kṛta-vivāhā tvām upaiṣyāmi tataḥ priyam /
tan me satya-vacaḥ pālyam anumanyasva tat prabho //
yāvat tan nikaṭaṃ gatvā kṣaṇenopaimi te 'ntikam /
na hi śaknomy atikrāntuṃ satyam ābālya sevitam //
yāvat tan nikaṭaṃ gatvā kṣaṇena upaimi te 'ntikam /
na hi śaknomy atikrāntuṃ satyam ā-bālya sevitam //
iti tasyā vacaḥvajrapātena sahasā hataḥ /
samudradattaḥ satyena baddhaḥ kṣaṇam acintayat //
iti tasyā vacaḥ-vajra-pātena sahasā hataḥ /
samudradattaḥ satyena baddhaḥ kṣaṇam acintayat //
aho dhig anyarakteyaṃ gantavyaṃ dhruvam etayā /
tatsatyaṃ hanmi kiṃ yātu ko 'syāḥ pariṇayagrahaḥ //
aho dhig anya-rakta īyaṃ gantavyaṃ dhruvam etayā /
tat-satyaṃ hanmi kiṃ yātu ko 'syāḥ pariṇaya-grahaḥ //
ity ālocyānumene tāṃ yatheṣṭagamanāya saḥ /
sāpy utthāya tatas tasmān niryayau pativeśmanaḥ //
ity ālocya anumene tāṃ yathā-iṣṭa-gamanāya saḥ /
sa āpy utthāya tatas tasmān niryayau pati-veśmanaḥ //
tāvad atrodayādrīndraharmyāgraṃ himadīdhitiḥ /
āruroha karākrāntahasatpūrvadigaṅganaḥ //
tāvad atra udaya-adri-indra-harmya-agraṃ hima-dīdhitiḥ /
āruroha kara-ākrānta-hasat-pūrva-dig-aṅganaḥ //
tatas tamaḥsv apy āśliṣya sthiteṣv adridarī priyāḥ /
sevamāneṣu bhṛṅgeṣv apy aparaṃ kumudākaram //
tatas tamaḥsv apy āśliṣya sthiteṣv adridarī priyāḥ /
sevamāneṣu bhṛṅgeṣv apy aparaṃ kumuda-ākaram //
yāntī madanasenā sā mārge dṛṣṭvaikakā niśi /
caureṇādhāvya kenāpi rurudhe vasanāñcale //
yāntī madanasenā sā mārge dṛṣṭva aikakā niśi /
caureṇā adhāvya kena api rurudhe vasana-añcale //
kā tvaṃ brūhi kva yāsīti tenoktā bibhyatī ca sā /
uvāca kiṃ tavānena muñca kāryam ihāsti me //
kā tvaṃ brūhi kva yāsi iti tena uktā bibhyatī ca sā /
uvāca kiṃ tava anena muñca kāryam iha asti me //
tataś cauro 'bravīn mattaś caurāt tvaṃ mucyase katham /
tac chrutvā sāvadat taṃ ca gṛhāṇābharaṇāni me //
tataś cauro 'bravīn mattaś caurāt tvaṃ mucyase katham /
tac chrutvā sa āvadat taṃ ca gṛhāṇā abharaṇāni me //
atha cauro 'bhyadhān mugdhe kim ebhir upalair mama /
candrakāntānanāṃ tārkṣyaratnāsitaśiraḥruhām //
atha cauro 'bhyadhān mugdhe kim ebhir upalair mama /
candra-kānta-ānanāṃ tārkṣya-ratna-asita-śiraḥ-ruhām //
vajramadhyāṃ suvarṇāṅgīṃ padmarāgāṅghrihāriṇīm /
jagadābharaṇaṃ naiva mokṣyāmi bhavatīm aham //
vajra-madhyāṃ su-varṇa-aṅgīṃ padma-rāga-aṅghri-hāriṇīm /
jagad-ābharaṇaṃ na eva mokṣyāmi bhavatīm aham //
ity uktā tena caureṇa vivaśā sā vaṇiksutā /
ākhyāya nijavṛttāntam evaṃ prārthayate sma tam //
ity uktā tena caureṇa vivaśā sā vaṇik-sutā /
ākhyāya nija-vṛttāntam evaṃ prārthayate sma tam //
kṣamasva me kṣaṇaṃ yāvat kṛtvā satyānupālanam /
ihasthasyaiva te pārśvam āgamiṣyāmi satvaram //
kṣamasva me kṣaṇaṃ yāvat kṛtvā satya-anupālanam /
iha-sthasya eva te pārśvam āgamiṣyāmi satvaram //
nāham ullaṅghayiṣyāmi bhadra satyām imāṃ giram /
śrutvaitat satyasaṃdhāṃ tāṃ matvā cauro mumoca saḥ //
na aham ullaṅghayiṣyāmi bhadra satyām imāṃ giram /
śrutva aitat satya-saṃdhāṃ tāṃ matvā cauro mumoca saḥ //
tasthau pratīkṣamānaś ca tatraiva sa tadāgamam /
sāpi tasyāntikaṃ dharmadattasya vaṇijo yayau //
tasthau pratīkṣamānaś ca tatra eva sa tad-āgamam /
sa āpi tasya antikaṃ dharmadattasya vaṇijo yayau //
sa cābhīṣṭām api prāptāṃ tathā tāṃ vijane sthitām /
dṛṣṭvā pṛṣṭvā yathāvṛttaṃ vicintya kṣaṇam abravīt //
sa ca abhīṣṭām api prāptāṃ tathā tāṃ vijane sthitām /
dṛṣṭvā pṛṣṭvā yathā-vṛttaṃ vicintya kṣaṇam abravīt //
satyena tava tuṣṭo 'smi kiṃ tvayā me parastriyā /
yāvat tvāṃ nekṣate kaścit tāvad gaccha yathāgatam //
satyena tava tuṣṭo 'smi kiṃ tvayā me parastriyā /
yāvat tvāṃ nā ikṣate kaś-cit tāvad gaccha yathā-āgatam //
iti tena parityaktā sā tathety āyayau tataḥ /
caurasya nikaṭaṃ tasya pratipālayataḥ pathi //
iti tena parityaktā sā tatha īty āyayau tataḥ /
caurasya nikaṭaṃ tasya pratipālayataḥ pathi //
brūhi kas te 'tra vṛttānto gatāyā iti pṛcchate /
tasmai sā tena vaṇijā yathā muktā tathābravīt //
brūhi kas te 'tra vṛttānto gatāyā iti pṛcchate /
tasmai sā tena vaṇijā yathā muktā tatha ābravīt //
tataḥ sa cauro 'vādīt tāṃ yady evaṃ tan mayāpy asi /
vimuktā satyatuṣṭena gṛhaṃ sābharaṇā vraja //
tataḥ sa cauro 'vādīt tāṃ yady evaṃ tan maya āpy asi /
vimuktā satya-tuṣṭena gṛhaṃ sābharaṇā vraja //
evaṃ tenāpi sā tyaktā rakṣitā cānuyāyinā /
aluptaśīlā muditā patyur evāyayau gṛham //
evaṃ tena api sā tyaktā rakṣitā ca anuyāyinā /
a-lupta-śīlā muditā patyur evā ayayau gṛham //
tatra guptaṃ praviṣṭā sā prahṛṣṭopāgatā satī /
dṛṣṭvā pṛṣṭavate tasmai patye sarvam avarṇayat //
tatra guptaṃ praviṣṭā sā prahṛṣṭa ūpāgatā satī /
dṛṣṭvā pṛṣṭavate tasmai patye sarvam avarṇayat //
so 'py aluptamukhachāyāṃ tām asaṃbhogalakṣaṇām /
saṃbhāvyābhagnacāritrāṃ satyalābharatāṃ satīm //
so 'py a-lupta-mukha-chāyāṃ tām asaṃbhoga-lakṣaṇām /
saṃbhāvya abhagna-cāritrāṃ satya-lābha-ratāṃ satīm //
adṛṣṭamanasaṃ bhāryām abhinandya kulocitam /
tasthau samudradatto 'tha tayā saha yathāsukham //
a-dṛṣṭa-manasaṃ bhāryām abhinandya kula-ucitam /
tasthau samudradatto 'tha tayā saha yathā-sukham //
iti tatra kathām uktvā pitṛvanabhūmau tadā sa vetālaḥ /
vadati sma taṃ trivikramasenaṃ vasudhādhipaṃ bhūyaḥ //
iti tatra kathām uktvā pitṛ-vana-bhūmau tadā sa vetālaḥ /
vadati sma taṃ trivikramasenaṃ vasu-dhā-adhipaṃ bhūyaḥ //
tad brūhi cauravaṇijām eṣāṃ madhyān narendra kas tyāgī /
jānan yadi na vadiṣyasi vidaliṣyati te śiraḥ śatadhā //
tad brūhi caura-vaṇijām eṣāṃ madhyān nara-indra kas tyāgī /
jānan yadi na vadiṣyasi vidaliṣyati te śiraḥ śatadhā //
tac chrutvā sa mahīpatir ujjhitamaunas tam āha vetālam /
eṣāṃ cauras tyāgī na punar vaṇijāv ubhāv api tau //
tac chrutvā sa mahī-patir ujjhita-maunas tam āha vetālam /
eṣāṃ cauras tyāgī na punar vaṇijāv ubhāv api tau //
yo hi patis tām ajahād atyājyāṃ tādṛśīṃ vivāhy api /
kulajaḥ so 'nyāsaktāṃ bhāryāṃ jānan kathaṃ vahatu //
yo hi patis tām ajahād atyājyāṃ tādṛśīṃ vivāhy api /
kulajaḥ so 'nya-āsaktāṃ bhāryāṃ jānan kathaṃ vahatu //
yo 'py aparaḥ sa bhayāt tām atyākṣīt kālajīrṇasaṃvegaḥ /
viditārtho bhartāsyāḥ prātar brūyān nṛpāyeti //
yo 'py aparaḥ sa bhayāt tām atyākṣīt kāla-jīrṇa-saṃvegaḥ /
vidita-artho bharta āsyāḥ prātar brūyān nṛ-pāya iti //
cauras tu guptacārī nirapekṣaḥ pāpakarmakṛt prāptam /
strīratnaṃ yad amuñcat sābharaṇaṃ tena sa tyāgī //
cauras tu gupta-cārī nirapekṣaḥ pāpa-karma-kṛt prāptam /
strī-ratnaṃ yad amuñcat sābharaṇaṃ tena sa tyāgī //
etac chrutvaivāṃsatas tasya rājño vetālo 'gāt pūrvavat svaṃ padaṃ saḥ /
rājā bhūyo 'py atra saṃprāptum etat prāyād evā-khanḍitoddāmadhairyaḥ //
etac chrutva aiva aṃsatas tasya rājño vetālo 'gāt pūrvavat svaṃ padaṃ saḥ /
rājā bhūyo 'py atra saṃprāptum etat prāyād eva a-khanḍita-uddāma-dhairyaḥ //
tato gatvā punaḥ prāpya śiṃśapāto 'grahīn nṛpaḥ /
sa trivikramaseno 'ṃse vetālaṃ taṃ cacāla ca //
tato gatvā punaḥ prāpya śiṃśapāto 'grahīn nṛ-paḥ /
sa trivikramaseno 'ṃse vetālaṃ taṃ cacāla ca //
āyāntaṃ ca tam aṃsastho vetālaḥ so 'bravīn nṛpam /
rājan vicitrām ekāṃ te varṇayāmi kathāṃ śṛṇu //
āyāntaṃ ca tam aṃsa-stho vetālaḥ so 'bravīn nṛ-pam /
rājan vicitrām ekāṃ te varṇayāmi kathāṃ śṛṇu //
ujjayinyām abhūt pūrvaṃ nāmnā dharmadhvajo nṛpaḥ /
tisras tasyābhavan bhāryā rājaputryo 'tivallabhāḥ //
ujjayinyām abhūt pūrvaṃ nāmnā dharmadhvajo nṛ-paḥ /
tisras tasyā abhavan bhāryā rāja-putryo 'tivallabhāḥ //
ekā tāsv indulekheti tārāvaly aparā tathā /
nāmnā mṛgāṅkavaty anyā niḥsāmānyavapuḥguṇāḥ //
ekā tāsv indulekha īti tārāvaly aparā tathā /
nāmnā mṛgāṅkavaty anyā niḥ-sāmānya-vapuḥ-guṇāḥ //
tābhiḥ sa viharan rājā rājñībhis tisṛbhiḥ saha /
āsāṃcakre kṛtī tatra jitāśeṣaripuḥ sukham //
tābhiḥ sa viharan rājā rājñībhis tisṛbhiḥ saha /
āsāṃcakre kṛtī tatra jita-aśeṣa-ripuḥ sukham //
ekadā tatra saṃprāpte vasantasamayotsave /
priyābhiḥ sahitas tābhir udyānaṃ krīḍituṃ yayau //
ekadā tatra saṃprāpte vasanta-samaya-utsave /
priyābhiḥ sahitas tābhir udyānaṃ krīḍituṃ yayau //
tatrālimālāmaurvīkāḥ paśyan puṣpānatā latāḥ /
cāpayaṣṭīr anaṅgasya madhunā sajjitā iva //
tatra ali-mālā-maurvīkāḥ paśyan puṣpa-ānatā latāḥ /
cāpa-yaṣṭīr anaṅgasya madhunā sajjitā iva //
śṛṇvaṃś ca taddrumāgrasthakokilodīritāṃ giram /
sambhogaikarasasyājñām iva mānasajanmanaḥ //
śṛṇvaṃś ca tad-druma-agra-stha-kokila-udīritāṃ giram /
sam-bhoga-eka-rasasyā ajñām iva mānasa-janmanaḥ //
siṣeve 'ntaḥpuraiḥ sākaṃ sa rājā vāsavopamaḥ /
pānaṃ madasya kaṃdarpajīvitasyāpi jīvitam //
siṣeve 'ntaḥ-puraiḥ sākaṃ sa rājā vāsava-upamaḥ /
pānaṃ madasya kaṃdarpa-jīvitasya api jīvitam //
tanniḥśvāsasugandhīni tadbimbauṣṭharucīni ca /
priyāpītāvaśeṣāṇi piban reme madhūni saḥ //
tan-niḥ-śvāsa-su-gandhīni tad-bimba-oṣṭha-rucīni ca /
priyā-pīta-avaśeṣāṇi piban reme madhūni saḥ //
tatra tasyendulekhāyā rājñaḥ kelikacagrahāt /
tasyāḥ papāta karṇāgrād utsaṅge tvaṅgad utpalam //
tatra tasya indulekhāyā rājñaḥ keli-kaca-grahāt /
tasyāḥ papāta karṇa-agrād utsaṅge tvaṅgad utpalam //
tenorupṛṣṭhe sahasā kṣate jāte 'bhighātaje /
abhijātā mahādevī hā hety uktvā mumūrccha sā //
tenā uru-pṛṣṭhe sahasā kṣate jāte 'bhighāta-je /
abhijātā mahā-devī hā ha īty uktvā mumūrccha sā //
tad dṛṣṭvā vihvalenārtyā rājñā parijanena ca /
samāśvāsyata rājñī sā śanaiḥ śītāmbumārutaiḥ //
tad dṛṣṭvā vihvalenā artyā rājñā parijanena ca /
samāśvāsyata rājñī sā śanaiḥ śīta-ambu-mārutaiḥ //
tato nītvā sa rājā tāṃ rājadhānīṃ bhiṣakkṛtaiḥ /
priyām upācarad divyair āmuktavraṇapaṭṭikām //
tato nītvā sa rājā tāṃ rāja-dhānīṃ bhiṣak-kṛtaiḥ /
priyām upācarad divyair āmukta-vraṇa-paṭṭikām //
rātrau ca susthitāṃ dṛṣṭvā tāṃ sa rājā dvitīyayā /
tārāvalyā sahārohac candraprāsādam īśvaraḥ //
rātrau ca susthitāṃ dṛṣṭvā tāṃ sa rājā dvitīyayā /
tārāvalyā sahā arohac candra-prāsādam īśvaraḥ //
tatra tasyāṅkasuptāyā rājñas tasyā himatviṣaḥ /
karā jālapathaiḥ petur aṅge calitavāsasi //
tatra tasya aṅka-suptāyā rājñas tasyā hima-tviṣaḥ /
karā jāla-pathaiḥ petur aṅge calita-vāsasi //
tataḥ kṣaṇāt prabuddhā sā hā dagdhāsmīti vādinī /
śayanāt sahasottasthau tadaṅgaparimarśinī //
tataḥ kṣaṇāt prabuddhā sā hā dagdhā-asmi iti vādinī /
śayanāt sahasa ūttasthau tad-aṅga-parimarśinī //
kim etad iti saṃbhrāntaḥ prabuddho 'tha dadarśa saḥ /
utthāya rājā visphoṭān aṅge tasyā vinirgatān //
kim etad iti saṃbhrāntaḥ prabuddho 'tha dadarśa saḥ /
utthāya rājā visphoṭān aṅge tasyā vinirgatān //
pṛcchantaṃ sā ca taṃ prāha rājñī tārāvalī tadā /
nagnāṅge patitair indoḥ karair etat kṛtaṃ mama //
pṛcchantaṃ sā ca taṃ prāha rājñī tārāvalī tadā /
nagna-aṅge patitair indoḥ karair etat kṛtaṃ mama //
ity uktavatyāḥ krandantyāḥ sārtir āhvayati sma saḥ /
tasyāḥ parijanaṃ rājā vihvalākuladhāvitam //
ity uktavatyāḥ krandantyāḥ sa-ārtir āhvayati sma saḥ /
tasyāḥ parijanaṃ rājā vihvala-ākula-dhāvitam //
tenāsyāḥ kārayāmāsa sajalair nalinīdalaiḥ /
śayyām adāpayac cāṅge śrīkhaṇḍārdravilepanam //
tena asyāḥ kārayāmāsa sa-jalair nalinī-dalaiḥ /
śayyām adāpayac ca aṅge śrī-khaṇḍa-ārdra-vilepanam //
tāvad buddhvā tṛtīyāsya sā mṛgāṅkavatī priyā /
tatpārśvam āgantumanā niryayau nijamandirāt //
tāvad buddhvā tṛtīya āsya sā mṛgāṅkavatī priyā /
tat-pārśvam āgantu-manā niryayau nija-mandirāt //
nirgatā sāśṛṇot kvāpi gṛhe dhānyāvaghātajam /
niḥśabdāyāṃ niśi vyaktaṃ vidūre musaladhvanim //
nirgatā sā āśṛṇot kva api gṛhe dhānya-avaghātajam /
niḥ-śabdāyāṃ niśi vyaktaṃ vidūre musala-dhvanim //
śrutvaiva hā mṛtāsmīti bruvāṇā dhunvatī karau /
upāviśad vyathākrāntā mārge sā mṛgalocanā //
śrutva aiva hā mṛtā-asmi iti bruvāṇā dhunvatī karau /
upāviśad vyathā-ākrāntā mārge sā mṛga-locanā //
tataḥ pratinivṛtyaiva nītvā parijanena sā /
svam evāntaḥpuraṃ bālā rudatī śayane 'patat //
tataḥ pratinivṛtya eva nītvā parijanena sā /
svam eva antaḥ-puraṃ bālā rudatī śayane 'patat //
dadarśa tatra tasyāś ca cinvan sāśruḥ paricchadaḥ /
ālīnabhramarau padmāv iva hastau kiṇāṅkitau //
dadarśa tatra tasyāś ca cinvan sa-aśruḥ paricchadaḥ /
ālīna-bhramarau padmāv iva hastau kiṇa-aṅkitau //
gatvā ca so 'bravīd rājñe rājāpy āgatya vihvalaḥ /
kim etad iti papraccha so 'tha dharmadhvajaḥ priyām //
gatvā ca so 'bravīd rājñe rāja āpy āgatya vihvalaḥ /
kim etad iti papraccha so 'tha dharmadhvajaḥ priyām //
sāpi pradarśya hastau tam ity uvāca rujānvitā /
śrute musalaśabde me jatāv etau kiṇāṅkitau //
sa āpi pradarśya hastau tam ity uvāca rujā-anvitā /
śrute musala-śabde me jatāv etau kiṇa-aṅkitau //
tataḥ sa dāhaśamanaṃ dāpayāmāsa hastayoḥ /
tasyāś candanalepādi rājādbhutaviṣādavān //
tataḥ sa dāha-śamanaṃ dāpayāmāsa hastayoḥ /
tasyāś candana-lepa-ādi rāja ādbhuta-viṣādavān //
ekasyā utpalenāpi patatā kṣatam āhitam /
dvitīyasyāḥ punar dagdham aṅgaṃ śaśikarair api //
ekasyā utpalena api patatā kṣatam āhitam /
dvitīyasyāḥ punar dagdham aṅgaṃ śaśi-karair api //
ekasyās tu tṛtīyasyāḥ śrutenāpi vinirgatāḥ /
kaṣṭaṃ musalaśabdena hastayor īdṛśāḥ kiṇāḥ //
ekasyās tu tṛtīyasyāḥ śrutena api vinirgatāḥ /
kaṣṭaṃ musala-śabdena hastayor īdṛśāḥ kiṇāḥ //
aho yugapad etāsāṃ preyasīnāṃ mamādhunā /
guṇo 'py atyabhijātatvaṃ jāto doṣāya daivataḥ //
aho yugapad etāsāṃ preyasīnāṃ mama adhunā /
guṇo 'py atyabhijātatvaṃ jāto doṣāya daivataḥ //
iti cintayatas tasya bhramato 'ntaḥpureṣu ca /
triyāmā śatayāmeva kṛcchrāt sā nṛpater yayau //
iti cintayatas tasya bhramato 'ntaḥ-pureṣu ca /
tri-yāmā śata-yāma iva kṛcchrāt sā nṛ-pater yayau //
prātaś ca sa bhiṣakśalyahartṛbhiḥ saha saṃvyadhāt /
tathā yathābhūd acirāt svasthāntaḥpuranirvṛttaḥ //
prātaś ca sa bhiṣak-śalya-hartṛbhiḥ saha saṃvyadhāt /
tathā yatha ābhūd acirāt sva-stha-antaḥ-pura-nirvṛttaḥ //
evam etāṃ kathām uktvā vetālo 'tyadbhutāṃ tadā /
sa trivikramasenaṃ taṃ papracchāṃsasthito nṛpam //
evam etāṃ kathām uktvā vetālo 'tyadbhutāṃ tadā /
sa trivikramasenaṃ taṃ papraccha aṃsa-sthito nṛ-pam //
abhijātataraitāsu rājan rājñīṣu kā vada /
pūrvoktaḥ so 'stu śāpas te jānan yadi na jalpasi //
abhijātatara aitāsu rājan rājñīṣu kā vada /
pūrva-uktaḥ so 'stu śāpas te jānan yadi na jalpasi //
tac chrutvā so 'bravīd rājā sukumāratarātra sā /
aspṛṣṭe musale yasyāḥ śabdenaivodgatāḥ kiṇāḥ //
tac chrutvā so 'bravīd rājā su-kumāratara ātra sā /
aspṛṣṭe musale yasyāḥ śabdena eva udgatāḥ kiṇāḥ //
utpalendukaraiḥ sparśe vṛtte tv itarayor dvayoḥ /
saṃjātā vraṇavisphoṭās tena tasyā na te same //
utpala-indu-karaiḥ sparśe vṛtte tv itarayor dvayoḥ /
saṃjātā vraṇa-visphoṭās tena tasyā na te same //
iti tasyoktavato 'ṃsād rājño bhūyo jagāma sa svapadam /
vetālaḥ sa ca rājā tathaiva taṃ sudṛḍhaniścayo 'nuyayau //
iti tasya uktavato 'ṃsād rājño bhūyo jagāma sa sva-padam /
vetālaḥ sa ca rājā tatha aiva taṃ su-dṛḍha-niścayo 'nuyayau //
sa trivikramaseno 'tha punas taṃ śiṃśapātarum /
gatvā prāpya ca vetālaṃ rājā skandhe cakāra tam //
sa trivikramaseno 'tha punas taṃ śiṃśapā-tarum /
gatvā prāpya ca vetālaṃ rājā skandhe cakāra tam //
pratasthe ca tam ādāya tūṣṇīm eva sa pūrvavat /
tato bhūyas tam āha sma vetālaḥ so 'ṃsapṛṣṭhataḥ //
pratasthe ca tam ādāya tūṣṇīm eva sa pūrvavat /
tato bhūyas tam āha sma vetālaḥ so 'ṃsa-pṛṣṭhataḥ //
rājann evam anudvignaḥ paryāptam asi me priyaḥ /
tad etāṃ śṛṇv akhedāya hṛdyām ākhyāmi te kathām //
rājann evam anudvignaḥ paryāptam asi me priyaḥ /
tad etāṃ śṛṇv akhedāya hṛdyām ākhyāmi te kathām //
aṅgadeśe yaśaḥketur iti rājābhavat purā /
kṣmām āśrito 'ṅgaguptyartham adagdho 'nya iva smaraḥ //
aṅga-deśe yaśaḥketur iti rāja ābhavat purā /
kṣmām āśrito 'ṅga-gupty-artham a-dagdho 'nya iva smaraḥ //
bāhuvīryajitāśeṣavairivargasya tasya ca /
dīrghadarśīty abhūn mantrī śakrasyeva bṛhaspatiḥ //
bāhu-vīrya-jita-aśeṣa-vairi-vargasya tasya ca /
dīrghadarśi īty abhūn mantrī śakrasya iva bṛhaspatiḥ //
tasmin mantriṇi vinyasya rājyaṃ sa hatakaṇṭakam /
śanaiḥ sukhaikasakto 'bhūd vayaḥrūpamadān nṛpaḥ //
tasmin mantriṇi vinyasya rājyaṃ sa hata-kaṇṭakam /
śanaiḥ sukha-eka-sakto 'bhūd vayaḥ-rūpa-madān nṛ-paḥ //
tasthāv antaḥpure śaśvan nāsthāne pramadāspade /
śuśrāva raktimad gītaṃ vacanaṃ na hitaiṣiṇām //
tasthāv antaḥ-pure śaśvan nā asthāne pramadā-āspade /
śuśrāva raktimad gītaṃ vacanaṃ na hita-eṣiṇām //
rajyati sma ca niḥcinto jālavātāyaneṣu saḥ /
na punā rājakāryeṣu bahuchidreṣu jātv api //
rajyati sma ca niḥ-cinto jāla-vāta-ayaneṣu saḥ /
na punā rāja-kāryeṣu bahu-chidreṣu jātv api //
dīrghadarśī tu tad rājyacintābhāraṃ samudvahan /
atiṣṭhat sa mahāmantrī divāniśam atandritaḥ //
dīrghadarśī tu tad rājya-cintā-bhāraṃ samudvahan /
atiṣṭhat sa mahā-mantrī divā-niśam atandritaḥ //
nāmamātre kṛtadhṛtiṃ prakṣipya vyasane nṛpam /
mantrī rājñaḥ śriyaṃ bhuṇkte dīrghadarśīha sāmpratam //
nāma-mātre kṛta-dhṛtiṃ prakṣipya vyasane nṛ-pam /
mantrī rājñaḥ śriyaṃ bhuṇkte dīrghadarśi īha sāmpratam //
ity utpanne mahaty atra janavāde 'tha gehinīm /
svairaṃ medhāvinīṃ nāma dīrghadarśī jagāda saḥ //
ity utpanne mahaty atra jana-vāde 'tha gehinīm /
svairaṃ medhāvinīṃ nāma dīrghadarśī jagāda saḥ //
priye rājñi sukhāsakte tadbhāraṃ vahato 'pi me /
rājyaṃ bhakṣitam etenety utpannam ayaśo jane //
priye rājñi sukha-āsakte tad-bhāraṃ vahato 'pi me /
rājyaṃ bhakṣitam etena ity utpannam a-yaśo jane //
lokavādaś ca mithyāpi mahatām iha doṣakṛt /
tatyāja kiṃ na rāmo 'pi janavādena jānakīm //
loka-vādaś ca mithya āpi mahatām iha doṣa-kṛt /
tatyāja kiṃ na rāmo 'pi jana-vādena jānakīm //
tad atra kiṃ mayā kāryam ity ukte tena mantriṇā /
bhāryā medhāvinī dhīrā sānvarthā tam abhāṣata //
tad atra kiṃ mayā kāryam ity ukte tena mantriṇā /
bhāryā medhāvinī dhīrā sa ānvarthā tam abhāṣata //
tīrthayātrāpadeśena yuktyāpṛcchya mahīpatim /
kamcit kālaṃ videśaṃ te gantuṃ yuktaṃ mahāmate //
tīrtha-yātrā-apadeśena yuktyā āpṛcchya mahī-patim /
kam-cit kālaṃ videśaṃ te gantuṃ yuktaṃ mahā-mate //
evaṃ te niḥspṛhasyaiṣa janavādo nivartsyati /
tvayy asthite tato rājyam udvakṣyati nṛpaḥ svayam //
evaṃ te niḥ-spṛhasya eṣa jana-vādo nivartsyati /
tvayy a-sthite tato rājyam udvakṣyati nṛ-paḥ svayam //
tataś cāsya śanair etad vyasanaṃ hānimeṣyati /
āgatasyātra niḥgarhā bhavitrī mantritā ca te //
tataś ca asya śanair etad vyasanaṃ hānimeṣyati /
āgatasya atra niḥ-garhā bhavitrī mantritā ca te //
ity ukto bhāryayā gatvā dīrghadarśī tatheti saḥ /
kathāprasaṅge taṃ bhūpaṃ yaśaḥketuṃ vyajijñapat //
ity ukto bhāryayā gatvā dīrghadarśī tatha īti saḥ /
kathā-prasaṅge taṃ bhū-paṃ yaśaḥketuṃ vyajijñapat //
anujānīhi māṃ rājan divasān kāncid apy aham /
vrajāmi tīrthayātrāyai dharmo hi prepsitaḥ sa me //
anujānīhi māṃ rājan divasān kān-cid apy aham /
vrajāmi tīrtha-yātrāyai dharmo hi prepsitaḥ sa me //
tac chrutvā so 'bravīd rājā maivaṃ tīrthair vinā paraḥ /
dānādiḥ kiṃ na dharmo 'sti svargyas te svagṛheṣv api //
tac chrutvā so 'bravīd rājā ma aivaṃ tīrthair vinā paraḥ /
dāna-ādiḥ kiṃ na dharmo 'sti svargyas te sva-gṛheṣv api //
athāvocat sa mantrī tam arthaśuddhyādi mṛgyate /
dānādau nityaśuddhāni tīrthāni nṛpate punaḥ //
atha avocat sa mantrī tam artha-śuddhy-ādi mṛgyate /
dāna-ādau nitya-śuddhāni tīrthāni nṛ-pate punaḥ //
yāvac ca yauvanaṃ rājaṃs tāvad gamyāni dhīmatā /
aviśvāsye śarīre hi saṃgamas taiḥ kuto 'nyadā //
yāvac ca yauvanaṃ rājaṃs tāvad gamyāni dhīmatā /
a-viśvāsye śarīre hi saṃgamas taiḥ kuto 'nyadā //
iti tasmin vadaty eva rājñi caivaṃ niṣedhati /
praviśyātra pratīhāro rājānaṃ taṃ vyajijñapat //
iti tasmin vadaty eva rājñi ca evaṃ niṣedhati /
praviśya atra pratīhāro rājānaṃ taṃ vyajijñapat //
deva vyomasaraḥmadhyam aṃśumālī vigāhate /
tad uttiṣṭhata saiṣā vaḥ snānavelātivartate //
deva vyoma-saraḥ-madhyam aṃśu-mālī vigāhate /
tad uttiṣṭhata sa aiṣā vaḥ snāna-vela ātivartate //
śrutvaitat sahasā snātum udatiṣṭhan mahīpatiḥ /
yātronmukhaḥ sa mantrī ca taṃ praṇamya gṛhaṃ yayau //
śrutva aitat sahasā snātum udatiṣṭhan mahī-patiḥ /
yātra ūnmukhaḥ sa mantrī ca taṃ praṇamya gṛhaṃ yayau //
tatrāvasthāpya bhāryāṃ tām anuyātrānivāritām /
sa pratasthe tato yuktyā svabhṛtyair apy atarkitaḥ //
tatra avasthāpya bhāryāṃ tām anuyātrā-nivāritām /
sa pratasthe tato yuktyā sva-bhṛtyair apy atarkitaḥ //
ekākī ca bhramaṃs tāṃs tān deśāṃs tīrthāni ca vrajan /
sa prāpa puṇḍraviṣayaṃ dīrghadarśī suniḥcayaḥ //
ekākī ca bhramaṃs tāṃs tān deśāṃs tīrthāni ca vrajan /
sa prāpa puṇḍra-viṣayaṃ dīrghadarśī su-niḥ-cayaḥ //
tatra pattana ekasminn adūre 'bdheḥ praviśya saḥ /
ekaṃ devakulaṃ śaivaṃ tatprāṅgaṇa upāviśat //
tatra pattana ekasminn a-dūre 'b-dheḥ praviśya saḥ /
ekaṃ deva-kulaṃ śaivaṃ tat-prāṅgaṇa upāviśat //
tatrārkakarasaṃtāpaklāntaṃ dūrādhvadhūsaram /
dadarśa nidhidattākhyo vaṇig devārcanāgataḥ //
tatra arka-kara-saṃtāpa-klāntaṃ dūra-adhva-dhūsaram /
dadarśa nidhidatta-ākhyo vaṇig deva-arcana-āgataḥ //
sa taṃ tathāvidhaṃ dṛṣṭvā sopavītaṃ sulakṣaṇam /
saṃbhāvya cottamaṃ vipram ātitheyo 'nayad gṛham //
sa taṃ tathā-vidhaṃ dṛṣṭvā sa-upavītaṃ su-lakṣaṇam /
saṃbhāvya ca uttamaṃ vipram ātitheyo 'nayad gṛham //
tatra cāpūjayat snānabhojanādyais tam uttamaiḥ /
kaḥ kutas tvaṃ kva yāsīti viśrāntaṃ ca sa pṛṣṭavān //
tatra ca apūjayat snāna-bhojana-ādyais tam uttamaiḥ /
kaḥ kutas tvaṃ kva yāsi iti viśrāntaṃ ca sa pṛṣṭavān //
dīrghadarśīti vipro 'ham aṅgadeśād ihāgataḥ /
tīrthayātrārtham ity eva gāmbhīryāt so 'py uvāca tam //
dīrghadarśi īti vipro 'ham aṅga-deśād ihā agataḥ /
tīrtha-yātrā-artham ity eva gāmbhīryāt so 'py uvāca tam //
tataḥ sa nidhidatto 'pi taṃ jagāda mahāvaṇik /
suvarṇadvīpagamanāyodyato 'haṃ vaṇijyayā //
tataḥ sa nidhidatto 'pi taṃ jagāda mahā-vaṇik /
su-varṇa-dvīpa-gamanāya udyato 'haṃ vaṇijyayā //
tat tvaṃ tiṣṭheha madgehe yāvad eṣyāmy ahaṃ tataḥ /
tīrthayātrāpariśrānto viśrānto hy atha yāsyasi //
tat tvaṃ tiṣṭha iha mad-gehe yāvad eṣyāmy ahaṃ tataḥ /
tīrtha-yātrā-pariśrānto viśrānto hy atha yāsyasi //
tac chrutvā so 'bravīd dīrghadarśī tarhi mameha kim /
tvayaiva saha yāsyāmi sārthavāha yathāsukham //
tac chrutvā so 'bravīd dīrgha-darśī tarhi mama iha kim /
tvaya aiva saha yāsyāmi sārtha-vāha yathā-sukham //
evam astv iti tenokte sādhunā so 'tha tadgṛhe /
cirād avāptaśayano niśāṃ mantrī nināya tām //
evam astv iti tena ukte sādhunā so 'tha tad-gṛhe /
cirād avāpta-śayano niśāṃ mantrī nināya tām //
anyedyur atha tenaiva vaṇijā saha vāridhim /
gatvāruroha tadbhāṇḍapūrṇaṃ pravahaṇaṃ ca saḥ //
anye-dyur atha tena eva vaṇijā saha vāri-dhim /
gatvā āruroha tad-bhāṇḍa-pūrṇaṃ pravahaṇaṃ ca saḥ //
tena gacchan pravahaṇenābdhim adbhutabhīṣaṇam /
vilokayan sa saṃprāpa svarṇadvīpaṃ krameṇa tat //
tena gacchan pravahaṇena ab-dhim adbhuta-bhīṣaṇam /
vilokayan sa saṃprāpa svarṇa-dvīpaṃ krameṇa tat //
kva mantrimukhyatā cāsya kva vādhvollaṅghitāmbudhiḥ /
ayaśaḥbhīravaḥ kiṃ na kurvate bata sādhavaḥ //
kva mantri-mukhyatā ca asya kva va ādhva-ullaṅghita-ambu-dhiḥ /
a-yaśaḥ-bhīravaḥ kiṃ na kurvate bata sādhavaḥ //
tatra dvīpe samaṃ tena kamcit kālam uvāsa saḥ /
vaṇijā nidhidattena kurvatā krayavikrayau //
tatra dvīpe samaṃ tena kam-cit kālam uvāsa saḥ /
vaṇijā nidhidattena kurvatā kraya-vikrayau //
āgacchaṃś ca tato 'kasmāt tadyukto vahanasthitaḥ /
kalpavṛkṣaṃ dadarśābdhaūrmeḥ paścāt samutthitam //
āgacchaṃś ca tato 'kasmāt tad-yukto vahana-sthitaḥ /
kalpa-vṛkṣaṃ dadarśa ab-dhaū urmeḥ paścāt samutthitam //
pravālaśākhāsubhagaiḥ skandhair jāmbūnadojjvalaiḥ /
phalair maṇimayaiḥ kāntaiḥ kusumaiś copaśobhitam //
pravāla-śākhā-su-bhagaiḥ skandhair jāmbūnada-ujjvalaiḥ /
phalair maṇi-mayaiḥ kāntaiḥ kusumaiś ca upaśobhitam //
tasya skandhe ca sadratnaparyaṅkotsaṅgavartinīm /
kanyām atyadbhutākārakamanīyām avaikṣata //
tasya skandhe ca sad-ratna-paryaṅka-utsaṅga-vartinīm /
kanyām atyadbhuta-ākāra-kamanīyām avaikṣata //
aho kim etad ity evaṃ yāvad dhyāyati sa kṣaṇam /
tāvat sā vīṇinī kanyā gātum evaṃ pracakrame //
aho kim etad ity evaṃ yāvad dhyāyati sa kṣaṇam /
tāvat sā vīṇinī kanyā gātum evaṃ pracakrame //
yat karmabījam uptaṃ yena purā niḥcitaṃ sa tad bhuṅkte /
pūrvakṛtasya hi śakyo vidhināpi na kartum anyathābhāvaḥ //
yat karma-bījam uptaṃ yena purā niḥ-citaṃ sa tad bhuṅkte /
pūrva-kṛtasya hi śakyo vidhina āpi na kartum anyathā-bhāvaḥ //
ity udgāya kṣaṇāt tasminn ambhaḥdhau divyakanyakā /
sakalpadrumaparyaṅkaśayyātraiva mamajja sā //
ity udgāya kṣaṇāt tasminn ambhaḥ-dhau divya-kanyakā /
sa-kalpa-druma-paryaṅka-śayya ātra eva mamajja sā //
kimapy apūrvam adyedaṃ mayā dṛṣṭam ihādbhutam /
kvābdhiḥ kva dṛṣṭanaṣṭo 'tra gāyaddivyāṅganas taruḥ //
kim-apy a-pūrvam adya idaṃ mayā dṛṣṭam iha adbhutam /
kva ab-dhiḥ kva dṛṣṭa-naṣṭo 'tra gāyad-divya-aṅganas taruḥ //
yadi vā vandya eṣo 'bdhir ākaraḥ śaśvad īdṛśām /
lakṣmīndupārijātādyā nāsmāt te te kim udgatāḥ //
yadi vā vandya eṣo 'bdhir ākaraḥ śaśvad īdṛśām /
lakṣmī-indu-pārijāta-ādyā na asmāt te te kim udgatāḥ //
iti taṃ cintayantaṃ ca tatkṣaṇaṃ dīrghadarśinam /
vilokya vismayāviṣṭaṃ karṇadhārādayo 'bruvan //
iti taṃ cintayantaṃ ca tat-kṣaṇaṃ dīrghadarśinam /
vilokya vismaya-āviṣṭaṃ karṇa-dhāra-ādayo 'bruvan //
evam eṣā sadaiveha dṛśyate varakanyakā /
nimajjati ca tatkālaṃ tavaitad darśanaṃ navam //
evam eṣā sada aiva iha dṛśyate vara-kanyakā /
nimajjati ca tat-kālaṃ tava etad darśanaṃ navam //
ity uktas taiḥ samaṃ tena nidhidattena sa kramāt /
mantrī citrīyamāṇo 'bdhes tīraṃ potagato 'bhyagāt //
ity uktas taiḥ samaṃ tena nidhidattena sa kramāt /
mantrī citrīyamāṇo 'b-dhes tīraṃ pota-gato 'bhyagāt //
tatrottāritabhāṇḍena tenaiva vaṇijā saha /
jagāma hṛṣṭabhṛtyena sotsavaṃ so 'tha tadgṛham //
tatra uttārita-bhāṇḍena tena eva vaṇijā saha /
jagāma hṛṣṭa-bhṛtyena sa-utsavaṃ so 'tha tad-gṛham //
sthitvā nāticiraṃ tatra nidhidattam uvāca tam /
sārthavāha bhavadgehe viśrānto 'haṃ ciraṃ sukham //
sthitvā na aticiraṃ tatra nidhidattam uvāca tam /
sa-artha-vāha bhavad-gehe viśrānto 'haṃ ciraṃ sukham //
idānīṃ gantum icchāmi svadeśaṃ bhadram astu te /
ity uktvā tam anicchantam apy āmantrya vaṇikpatim //
idānīṃ gantum icchāmi sva-deśaṃ bhadram astu te /
ity uktvā tam anicchantam apy āmantrya vaṇik-patim //
dīrghadarśī sa sattvaikasahāyaḥ prasthitas tataḥ /
kramollaṅghitadūrādhvā prāpāṅgaviṣayaṃ nijam //
dīrghadarśī sa sattva-eka-sahāyaḥ prasthitas tataḥ /
krama-ullaṅghita-dūra-adhvā prāpa aṅga-viṣayaṃ nijam //
tatra taṃ dadṛśuś cārā bahir nagaram āgatam /
ye yaśaḥketunā rājñā prāṅnyastās tadgaveṣaṇe //
tatra taṃ dadṛśuś cārā bahir nagaram āgatam /
ye yaśaḥketunā rājñā prāṅnyastās tad-gaveṣaṇe //
taiś ca gatvā sa vijñaptaś cāraī rājā tam abhyagāt /
svayaṃ niḥgatya nagarāt tadviśleṣasuduḥkhitaḥ //
taiś ca gatvā sa vijñaptaś cāraī rājā tam abhyagāt /
svayaṃ niḥ-gatya nagarāt tad-viśleṣa-su-duḥkhitaḥ //
upetya ca pariṣvaṅgapūrvaṃ tam abhinandya saḥ /
nināyābhyantaraṃ bhūpaś cirādhvakṣāmadhūsaram //
upetya ca pariṣvaṅga-pūrvaṃ tam abhinandya saḥ /
nināya abhyantaraṃ bhū-paś cira-adhva-kṣāma-dhūsaram //
tyaktvāsmān kiṃ tvayā nītaṃ na paraṃ bata mānasam /
yāvac charīram apy etan niḥsnehaparuṣāṃ daśām //
tyaktva āsmān kiṃ tvayā nītaṃ na paraṃ bata mānasam /
yāvac charīram apy etan niḥ-sneha-paruṣāṃ daśām //
kiṃ vā bhagavato vetti bhavitavyasya ko gatim /
yad akasmāt tavaiṣābhūt tīrthādigamane matiḥ //
kiṃ vā bhagavato vetti bhavitavyasya ko gatim /
yad akasmāt tava eṣa ābhūt tīrtha-ādi-gamane matiḥ //
tad brūhi ke tvayā bhrāntā deśā dṛṣṭaṃ ca kiṃ navam /
iti tatra ca taṃ rājā sa jagāda svamantriṇam //
tad brūhi ke tvayā bhrāntā deśā dṛṣṭaṃ ca kiṃ navam /
iti tatra ca taṃ rājā sa jagāda sva-mantriṇam //
tataḥ suvarṇadvīpāntaṃ so 'dhvānaṃ varṇayan kramāt /
abdhāv udgaminīṃ tasmai tāṃ dṛṣṭāṃ divyakanyakām //
tataḥ su-varṇa-dvīpa-antaṃ so 'dhvānaṃ varṇayan kramāt /
ab-dhāv udgaminīṃ tasmai tāṃ dṛṣṭāṃ divya-kanyakām //
gāyantīṃ trijagatsārabhūtāṃ kalpatarusthitām /
yathāvat kathayāmāsa dīrghadarśī mahībhṛte //
gāyantīṃ tri-jagat-sāra-bhūtāṃ kalpa-taru-sthitām /
yathāvat kathayāmāsa dīrghadarśī mahī-bhṛte //
sa tāṃ śrutvaiva ca nṛpas tathā smaravaśo 'bhavat /
yathā tayā vinā mene niṣphale rājyajīvite //
sa tāṃ śrutva aiva ca nṛ-pas tathā smara-vaśo 'bhavat /
yathā tayā vinā mene niṣphale rājya-jīvite //
jagāda ca tam ekānte nītvā svasacivaṃ tadā /
draṣṭavyāsau mayā-vaśyaṃ jīvitaṃ nāsti me 'nyathā //
jagāda ca tam eka-ante nītvā sva-sacivaṃ tadā /
draṣṭavya āsau maya ā-vaśyaṃ jīvitaṃ na asti me 'nyathā //
yāmi tvaduktena pathā praṇamya bhavitavyatām /
nivāraṇīyo nāhaṃ te nānugamyaś ca sarvathā //
yāmi tvad-uktena pathā praṇamya bhavitavyatām /
nivāraṇīyo na ahaṃ te na anugamyaś ca sarvathā //
guptam eko hi yāsyāmi rājyaṃ rakṣyaṃ tu me tvayā /
madvaco mānyathā kārṣīḥ śāpito 'si mamāsubhiḥ //
guptam eko hi yāsyāmi rājyaṃ rakṣyaṃ tu me tvayā /
mad-vaco ma ānyathā kārṣīḥ śāpito 'si mama asubhiḥ //
ity uktvā tatprativaco nirasya visasarja tam /
mantriṇaṃ svagṛhaṃ rājā cirotkaṃ svajanaṃ prati //
ity uktvā tat-prativaco nirasya visasarja tam /
mantriṇaṃ sva-gṛhaṃ rājā cira-utkaṃ sva-janaṃ prati //
tatrānalpotsave 'py āsīd dīrghadarśī suduḥmanāḥ /
svāminy asādhyavyasane sukhaṃ sanmantriṇāṃ kutaḥ //
tatra an-alpa-utsave 'py āsīd dīrghadarśī su-duḥ-manāḥ /
svāminy a-sādhya-vyasane sukhaṃ san-mantriṇāṃ kutaḥ //
anyedyuś ca sa taddhastanyastarājyabharo nṛpaḥ /
yaśaḥketus tataḥ prāyān niśi tāpasaveṣabhṛt //
anye-dyuś ca sa tad-dhasta-nyasta-rājya-bharo nṛ-paḥ /
yaśaḥketus tataḥ prāyān niśi tāpasa-veṣa-bhṛt //
gacchaṃś ca kuśanābhākhyaṃ muniṃ mārge dadarśa saḥ /
so 'tra taṃ tāpasākalpaṃ praṇataṃ munir ādiśat //
gacchaṃś ca kuśanābha-ākhyaṃ muniṃ mārge dadarśa saḥ /
so 'tra taṃ tāpasa-ākalpaṃ praṇataṃ munir ādiśat //
lakṣmīdattena vaṇijā saha potena vāridhau /
gatvā prapsyasi tām iṣṭāṃ kanyāṃ vraja niḥākulaḥ //
lakṣmīdattena vaṇijā saha potena vāri-dhau /
gatvā prapsyasi tām iṣṭāṃ kanyāṃ vraja niḥ-ākulaḥ //
iti tadvacasā prītās taṃ praṇamya sa pārthivaḥ /
gacchan deśān nadīr adrīn krāntvā taṃ prāpad ambudhim //
iti tad-vacasā prītās taṃ praṇamya sa pārthivaḥ /
gacchan deśān nadīr adrīn krāntvā taṃ prāpad ambu-dhim //
sutāraśaṅkhadhavalair vīcibhrūbhir vikasvaraiḥ /
vīkṣamāṇam ivāvartanetrair ātithyasaṃbhramāt //
sutāra-śaṅkha-dhavalair vīci-bhrūbhir vikasvaraiḥ /
vīkṣamāṇam ivā avarta-netrair ātithya-saṃbhramāt //
tattīre vaṇijā tena muniproktena saṃgatiḥ /
lakṣmīdattena jajñe 'sya svarṇadvīpaṃ yiyāsunā //
tat-tīre vaṇijā tena muni-proktena saṃgatiḥ /
lakṣmīdattena jajñe 'sya svarṇa-dvīpaṃ yiyāsunā //
tenaiva saha cakrāṅkapādamudrādi darśanāt /
prahveṇāruhya vahanaṃ pratasthe so 'mbudhau nṛpaḥ //
tena eva saha cakra-aṅka-pāda-mudrā-ādi darśanāt /
prahveṇā aruhya vahanaṃ pratasthe so 'mbu-dhau nṛ-paḥ //
madhyam abdheś ca saṃprāpte vahane vārimadhyataḥ /
udagāt kalpaviṭapiskandhasthā sātra kanyakā //
madhyam ab-dheś ca saṃprāpte vahane vāri-madhyataḥ /
udagāt kalpa-viṭapi-skandha-sthā sa ātra kanyakā //
yāvat paśyati tāṃ rājā cakora iva candrikām /
tāvat sā gāyati smaivaṃ vallakīvādyasundaram //
yāvat paśyati tāṃ rājā cakora iva candrikām /
tāvat sā gāyati sma evaṃ vallakī-vādya-sundaram //
yat karmabījam uptaṃ yena purā niḥcitaṃ sa tad bhuṅkte /
pūrvakṛtasya hi śakyo vidhināpi na kartum anyathābhāvaḥ //
yat karma-bījam uptaṃ yena purā niḥ-citaṃ sa tad bhuṅkte /
pūrva-kṛtasya hi śakyo vidhina āpi na kartum anyathā-bhāvaḥ //
tasmād yatra yathā yad bhavitavyaṃ yasya daivayogena /
tatra tathā tatprāptyai vivaśo 'sau nīyate 'tra na bhrāntiḥ //
tasmād yatra yathā yad bhavitavyaṃ yasya daiva-yogena /
tatra tathā tat-prāptyai vivaśo 'sau nīyate 'tra na bhrāntiḥ //
iti sūcitabhavyārthāṃ gāyantīṃ tāṃ vibhāvayan /
niḥspandaḥ sa kṣaṇaṃ tasthau rājā smaraśarāhataḥ //
iti sūcita-bhavya-arthāṃ gāyantīṃ tāṃ vibhāvayan /
niḥ-spandaḥ sa kṣaṇaṃ tasthau rājā smara-śara-āhataḥ //
ratnākara namaḥ satyam agādhahṛdayāya te /
yena tvayaitāṃ pracchādya vipralabdho hariḥ śriyā //
ratna-ākara namaḥ satyam a-gādha-hṛdayāya te /
yena tvaya aitāṃ pracchādya vipralabdho hariḥ śriyā //
tat surair apy alabhyāntaṃ sapakṣakṣmābhṛdāśrayam /
śaraṇaṃ tvāṃ prapanno 'ham iṣṭasiddhiṃ vidhatsva me //
tat surair apy a-labhya-antaṃ sa-pakṣa-kṣmā-bhṛd-āśrayam /
śaraṇaṃ tvāṃ prapanno 'ham iṣṭa-siddhiṃ vidhatsva me //
evaṃ yāvat samudraṃ taṃ sa nataḥ stauti bhūmipaḥ /
tāvat sā kanyakā tatra nimamajja sapādapā //
evaṃ yāvat samudraṃ taṃ sa nataḥ stauti bhūmi-paḥ /
tāvat sā kanyakā tatra nimamajja sa-pāda-pā //
tad dṛṣṭvaivānumārge 'syāḥ sa rājātmānam akṣipat /
vāridhāv atra kāmāgnisaṃtāpasyeva śāntaye //
tad dṛṣṭva aiva anumārge 'syāḥ sa rājā ātmānam akṣipat /
vāri-dhāv atra kāma-agni-saṃtāpasya iva śāntaye //
tad vīkṣyā-śaṅkitaṃ matvā vinaṣṭaṃ taṃ sa sajjanaḥ /
lakṣmīdatto vaṇig duḥkhād dehatyāgodyato 'bhavat //
tad vīkṣya a-śaṅkitaṃ matvā vinaṣṭaṃ taṃ sa saj-janaḥ /
lakṣmīdatto vaṇig duḥkhād deha-tyāga-udyato 'bhavat //
mā kārṣīḥ sāhasaṃ nāsti magnasyāsyāmbhudhau bhayam /
eṣo rājā yaśaḥketur nāmnā tāpasaveṣabhṛt //
mā kārṣīḥ sāhasaṃ na asti magnasya asya ambhu-dhau bhayam /
eṣo rājā yaśaḥketur nāmnā tāpasa-veṣa-bhṛt //
etat kanyārtham āyātaḥ pūrvabhāryeyam asya ca /
etāṃ prāpya punaś cāsāv aṅgarājyaṃ sameṣyati //
etat kanyā-artham āyātaḥ pūrva-bhārya īyam asya ca /
etāṃ prāpya punaś ca asāv aṅga-rājyaṃ sameṣyati //
ity athāśvāsito vācā tatkālaṃ gaganotthayā /
sārthavāho yathākāmaṃ sa jagāmeṣṭasiddhaye //
ity athā aśvāsito vācā tat-kālaṃ gagana-utthayā /
sa-artha-vāho yathā-kāmaṃ sa jagāma iṣṭa-siddhaye //
sa rājāpi yaśaḥketur nimagno 'nto mahodadhau /
akasmān nagaraṃ divyam apaśyaj jātavismayaḥ //
sa rāja āpi yaśaḥketur nimagno 'nto mahā-uda-dhau /
akasmān nagaraṃ divyam apaśyaj jāta-vismayaḥ //
bhāsvanmaṇimayastambhaiḥ kāñcanojjvalabhittibhiḥ /
virājamānaṃ prāsādair muktājālagavākṣakaiḥ //
bhāsvan-maṇimaya-stambhaiḥ kāñcana-ujjvala-bhittibhiḥ /
virājamānaṃ prāsādair muktā-jāla-gava-akṣakaiḥ //
nānāratnaśilāpaṭṭabaddhasopānavāpikaiḥ /
kāmadaiḥ kalpavṛkṣāḍhyair udyānair upaśobhitam //
nānā-ratna-śilā-paṭṭa-baddha-sopāna-vāpikaiḥ /
kāma-daiḥ kalpa-vṛkṣa-āḍhyair udyānair upaśobhitam //
samṛddhe 'pi pure tatra niḥjane 'tha gṛhaṃ gṛham /
anupraviśya na yadā tāṃ dadarśa priyāṃ kvacit //
samṛddhe 'pi pure tatra niḥ-jane 'tha gṛhaṃ gṛham /
anupraviśya na yadā tāṃ dadarśa priyāṃ kva-cit //
tadā vicinvan dṛṣṭvaikam uttuṅgaṃ maṇimandiram /
āruhya dvāram udghāṭya praviveśa sa bhūpatiḥ //
tadā vicinvan dṛṣṭva aikam uttuṅgaṃ maṇi-mandiram /
āruhya dvāram udghāṭya praviveśa sa bhū-patiḥ //
praviśya cāntaḥ sadratnaparyaṅkasthitam ekakam /
vastrācchāditasarvāṅgaṃ śayānaṃ kamcid aikṣata //
praviśya ca antaḥ sad-ratna-paryaṅka-sthitam ekakam /
vastra-ācchādita-sarva-aṅgaṃ śayānaṃ kam-cid aikṣata //
kiṃ syāt saiveti sotkaṇṭham udghāṭayati tanmukham /
yāvat tāvad apaśyat tāṃ svepsitām eva so 'ṅganām //
kiṃ syāt sa aiva iti sa-utkaṇṭham udghāṭayati tan-mukham /
yāvat tāvad apaśyat tāṃ sva-īpsitām eva so 'ṅganām //
srastanīlāṃśukadhvāntahasanmukhaśaśiśriyam /
jyotsnāvadātāṃ pātālagatām iva divā niśām //
srasta-nīla-aṃśuka-dhvānta-hasan-mukha-śaśi-śriyam /
jyotsnā-avadātāṃ pātāla-gatām iva divā niśām //
taddarśanena cāsyābhūd avasthā kāpi sā tadā /
grīṣmaṛtau marupānthasya saritsaṃdarśanena yā //
tad-darśanena ca asya abhūd avasthā kā-api sā tadā /
grīṣma-ṛtau maru-pānthasya sarit-saṃdarśanena yā //
sāpy unmīlitacakṣus taṃ kalyāṇākṛtilakṣaṇam /
vīkṣyākasmāt tathāprāptaṃ saṃbhramāc chayanaṃ jahau //
sa āpy unmīlita-cakṣus taṃ kalyāṇa-ākṛti-lakṣaṇam /
vīkṣya akasmāt tathā-prāptaṃ saṃbhramāc chayanaṃ jahau //
kṛtātithyā natamukhī pūjayantīva pādayoḥ /
phullekṣaṇotpalanyāsaiḥ śanair etam uvāca ca //
kṛta-ātithyā nata-mukhī pūjayanti īva pādayoḥ /
phulla-īkṣaṇa-utpala-nyāsaiḥ śanair etam uvāca ca //
ko bhavān kim agamyaṃ ca praviṣṭho 'si rasātalam /
rājacihnāṅkitatanoḥ kiṃ ca te tāpasavratam //
ko bhavān kim agamyaṃ ca praviṣṭho 'si rasā-talam /
rāja-cihna-aṅkita-tanoḥ kiṃ ca te tāpasa-vratam //
ity ādiśa mahābhāga prasādo yadi te mayi /
evaṃ tasyā vacaḥ śrutvā sa rājā pratyuvāca tām //
ity ādiśa mahā-bhāga prasādo yadi te mayi /
evaṃ tasyā vacaḥ śrutvā sa rājā pratyuvāca tām //
aṅgarājo yaśaḥketur iti nāmnāsmi sundari /
āptād anvahadṛśyāṃ ca tvām aśrauṣam ihāmbudhau //
aṅga-rājo yaśaḥketur iti nāmna āsmi sundari /
āptād anvaha-dṛśyāṃ ca tvām aśrauṣam iha ambu-dhau //
tatas tvadarthaṃ kṛtvemaṃ veṣaṃ rājyaṃ vimucya ca /
āgatyaiṣa praviṣṭo 'ham anumārgeṇa te 'mbudhim //
tatas tvad-arthaṃ kṛtva īmaṃ veṣaṃ rājyaṃ vimucya ca /
āgatya eṣa praviṣṭo 'ham anumārgeṇa te 'mbu-dhim //
tan me kathaya kāsi tvam ity ukte tena cātha sā /
salajjā sānurāgā ca sānandā caivam abhyadhāt //
tan me kathaya ka āsi tvam ity ukte tena ca atha sā /
sa-lajjā sa-anurāgā ca sa-ānandā ca evam abhyadhāt //
mṛgāṅkasena ity asti śrīmān vidyādharādhipaḥ /
māṃ mṛgāṅkavatīṃ nāmnā viddhi tasya sutām imām //
mṛgāṅkasena ity asti śrīmān vidyādhara-adhipaḥ /
māṃ mṛgāṅkavatīṃ nāmnā viddhi tasya sutām imām //
sa mām asmin svanagare vimucyaikākinīṃ pitā /
na jāne hetunā kena gataḥ kvāpi sapaurakaḥ //
sa mām asmin sva-nagare vimucya ekākinīṃ pitā /
na jāne hetunā kena gataḥ kva api sa-paurakaḥ //
tenāhaṃ śūnyavasater nirviṇṇonmajjya vāridheḥ /
yantrakalpadrumārūḍhā gāyāmi bhavitavyatām //
tena ahaṃ śūnya-vasater nirviṇṇa ūnmajjya vāri-dheḥ /
yantra-kalpa-druma-ārūḍhā gāyāmi bhavitavyatām //
evam uktavatī tena smaratā tan muner vacaḥ /
tathārajyata sā rājñā vacobhiḥ premapeśalaiḥ //
evam uktavatī tena smaratā tan muner vacaḥ /
tatha ārajyata sā rājñā vacobhiḥ prema-peśalaiḥ //
yathānurāgavivaśā bhāryātvaṃ tasya tatkṣaṇam /
aṅgīcakāra vīrasya samayaṃ tv ekam abhyadhāt //
yatha ānurāga-vivaśā bhāryātvaṃ tasya tat-kṣaṇam /
aṅgī-cakāra vīrasya samayaṃ tv ekam abhyadhāt //
śuklakṛṣṇacaturdaśyām aṣṭamyāṃ cāryaputra te /
pratimāsam anāyattā caturo divasān aham //
śukla-kṛṣṇa-caturdaśyām aṣṭamyāṃ cā arya-putra te /
prati-māsam anāyattā caturo divasān aham //
yatra kvāpi dineṣv eṣu gacchantī cāsmi na tvayā /
praṣṭavyā na niṣeddhavyā kāraṇaṃ hy atra vidyate //
yatra kva-api dineṣv eṣu gacchantī ca asmi na tvayā /
praṣṭavyā na niṣeddhavyā kāraṇaṃ hy atra vidyate //
evaṃ tām uktasamayāṃ sa rājā divyakanyakām /
tathety uktvaiva gāndharvavidhinā pariṇītavān //
evaṃ tām ukta-samayāṃ sa rājā divya-kanyakām /
tatha īty uktva aiva gāndharva-vidhinā pariṇītavān //
bheje tataś ca saṃbhogasukhaṃ tatra tayā saha /
yathābhūd anya evāsyā mānmatho maṇḍanakramaḥ //
bheje tataś ca saṃbhoga-sukhaṃ tatra tayā saha /
yatha ābhūd anya eva asyā mānmatho maṇḍana-kramaḥ //
keśeṣu srastamālyeṣu kacagrahanakhāvalī /
bimbādhare 'tha niṣpītanīrāge daśanakṣatiḥ //
keśeṣu srasta-mālyeṣu kaca-graha-nakha-āvalī /
bimba-adhare 'tha niṣpīta-nīrāge daśana-kṣatiḥ //
kucayoḥ karajaśreṇir bhinnamāṇikyamālayoḥ /
luptāṅgarāgeṣv aṅgeṣu gāḍhāliṅganarāgitā //
kucayoḥ kara-ja-śreṇir bhinna-māṇikya-mālayoḥ /
lupta-aṅga-rāgeṣv aṅgeṣu gāḍha-āliṅgana-rāgitā //
iti taddivyasaṃbhogasukhāvasthitam atra tam /
sā mṛgāṅkavatī bhāryā bhūpaṃ prāhedam ekadā //
iti tad-divya-saṃbhoga-sukha-avasthitam atra tam /
sā mṛgāṅkavatī bhāryā bhū-paṃ prāha idam ekadā //
tvam ihaiva pratīkṣethāḥ kāryārthaṃ kvāpi yāmy aham /
adya saiṣā hi saṃprāptā mama kṛṣṇacaturdaśī //
tvam iha eva pratīkṣethāḥ kārya-arthaṃ kva-api yāmy aham /
adya sa aiṣā hi saṃprāptā mama kṛṣṇa-caturdaśī //
iha sthas tv āryaputrāmuṃ mā sma gāḥ sphāṭikaṃ gṛham /
mātra vāpyāṃ nipatito bhūlokaṃ tvaṃ gamiṣyasi //
iha sthas tv ārya-putra amuṃ mā sma gāḥ sphāṭikaṃ gṛham /
ma ātra vāpyāṃ nipatito bhū-lokaṃ tvaṃ gamiṣyasi //
ity uktvā sā tam āmantrya yayau tasmāt purād bahiḥ /
rājāpi prāptakhaḍgas tāṃ channo jijñāsur anvagāt //
ity uktvā sā tam āmantrya yayau tasmāt purād bahiḥ /
rāja āpi prāpta-khaḍgas tāṃ channo jijñāsur anvagāt //
tatrāpaśyat tamaḥśyāmaṃ vyāttavakrabilaṃ ca saḥ /
sākāram iva pātālam āyāntaṃ rākṣasaṃ nṛpaḥ //
tatra apaśyat tamaḥ-śyāmaṃ vyātta-vakra-bilaṃ ca saḥ /
sa-ākāram iva pātālam āyāntaṃ rākṣasaṃ nṛ-paḥ //
sa rākṣaso nipatyaiva muktaghoraravas tadā /
tāṃ mṛgāṅkavatīṃ vaktre nikṣipyaiva nigīrṇavān //
sa rākṣaso nipatya eva mukta-ghora-ravas tadā /
tāṃ mṛgāṅkavatīṃ vaktre nikṣipya eva nigīrṇavān //
tad dṛṣṭvaivātikopena sahasā sa jvalann iva /
niḥmokamuktabhujagaśyāmalena mahāsinā //
tad dṛṣṭva aiva ati-kopena sahasā sa jvalann iva /
niḥ-moka-mukta-bhujaga-śyāmalena mahā-asinā //
koṣākṛṣṭena dhāvitvā rājasiṃho 'bhidhāvataḥ /
ciccheda rakṣasas tasya saṃdaṣṭauṣṭhapuṭaṃ śiraḥ //
koṣa-ākṛṣṭena dhāvitvā rāja-siṃho 'bhidhāvataḥ /
ciccheda rakṣasas tasya saṃdaṣṭa-oṣṭha-puṭaṃ śiraḥ //
rakṣaḥkabandhavāntena rājñas tasyāsravāriṇā /
krodhajo 'tha śaśāmāgnir na tu kāntāviyogajaḥ //
rakṣaḥ-kabandha-vāntena rājñas tasya asra-vāriṇā /
krodha-jo 'tha śaśāma agnir na tu kāntā-viyoga-jaḥ //
tato mohaniśāndhe 'smin vinaṣṭagatike nṛpe /
akasmān meghamalinasyāṅgaṃ bhittveva rakṣasaḥ //
tato moha-niśā-andhe 'smin vinaṣṭa-gatike nṛ-pe /
akasmān megha-malinasya aṅgaṃ bhittva īva rakṣasaḥ //
tasyoddyotitadikcakrā candramūrtir ivā-malā /
sā mṛgāṅkavatī jīvanty akṣatāṅgī viniryayau //
tasya uddyotita-dik-cakrā candra-mūrtir iva a-malā /
sā mṛgāṅkavatī jīvanty a-kṣata-aṅgī viniryayau //
tāṃ tathā saṃkaṭottīrṇāṃ dṛṣṭvā kāntāṃ sasaṃbhramam /
ehy ehīti vadan rājā pradhāvyaivāliliṅga saḥ //
tāṃ tathā saṃkaṭa-uttīrṇāṃ dṛṣṭvā kāntāṃ sa-saṃbhramam /
ehy ehi iti vadan rājā pradhāvya evā aliliṅga saḥ //
priye kim etat svapno 'yam uta māyeti tena sā /
pṛṣṭā nṛpeṇa saṃsmṛtya vidyādhary evam abravīt //
priye kim etat svapno 'yam uta māya īti tena sā /
pṛṣṭā nṛ-peṇa saṃsmṛtya vidyādhary evam abravīt //
śṛṇv āryaputra na svapno na māyeyam ayaṃ punaḥ /
vidhyādharendrāt svapituḥ śāpo 'bhūd īdṛśo mama //
śṛṇv ārya-putra na svapno na māya īyam ayaṃ punaḥ /
vidhyādhara-indrāt sva-pituḥ śāpo 'bhūd īdṛśo mama //
bahuputro 'pi sa hi me pitā pūrvaṃ vasann iha /
mayā vinātivātsalyān nāharam akarot sadā //
bahu-putro 'pi sa hi me pitā pūrvaṃ vasann iha /
mayā vina āti-vātsalyān nā aharam akarot sadā //
ahaṃ ca sarvadā śarvapūjāsakteha niḥjane /
caturdaśyor athāṣṭamyor āgacchaṃ pakṣayor dvayoḥ //
ahaṃ ca sarvadā śarva-pūjā-āsakta īha niḥ-jane /
caturdaśyor atha aṣṭamyor āgacchaṃ pakṣayor dvayoḥ //
ekadā ca caturdaśyām ihāgatya rasān mama /
ciraṃ gaurīṃ samarcantyā daivād avasitaṃ dinam //
ekadā ca caturdaśyām ihā agatya rasān mama /
ciraṃ gaurīṃ samarcantyā daivād avasitaṃ dinam //
tad ahar matpratīkṣaḥ san kṣudhito 'pi sa matpitā /
nābhuṅkta nāpibat kimcid āsīt kruddhas tu māṃ prati //
tad ahar mat-pratīkṣaḥ san kṣudhito 'pi sa mat-pitā /
na abhuṅkta na apibat kim-cid āsīt kruddhas tu māṃ prati //
tato rātrāv upetāṃ māṃ sāparādhām adhaḥmukhīm /
bhavitavyabalagrastamatsnehaḥ śapati sma saḥ //
tato rātrāv upetāṃ māṃ sa-aparādhām adhaḥ-mukhīm /
bhavitavya-bala-grasta-mat-snehaḥ śapati sma saḥ //
yathā tvadavalepena grasto 'dyāham ayaṃ kṣudhā /
māsi māsi tathāṣṭamyoś caturdaśyoś ca kevalam //
yathā tvad-avalepena grasto 'dya aham ayaṃ kṣudhā /
māsi māsi tatha āṣṭamyoś caturdaśyoś ca kevalam //
harārcanarasād yantīm atraiva tvāṃ bahiḥ pure /
nāmnā kṛtāntasaṃtrāso rākṣaso nigariṣyati //
hara-arcana-rasād yantīm atra eva tvāṃ bahiḥ pure /
nāmnā kṛtāntasaṃtrāso rākṣaso nigariṣyati //
bhittvā bhittvāsya hṛdayaṃ jīvantī ca nireṣyasi /
na smariṣyasi śāpaṃ ca na tāṃ nigaraṇavyathām //
bhittvā bhittva āsya hṛdayaṃ jīvantī ca nireṣyasi /
na smariṣyasi śāpaṃ ca na tāṃ nigaraṇa-vyathām //
sthāsyasy ekākinī cātrety uktaśāpavacāḥ śanaiḥ /
so 'nunīto mayā dhyātvā śāpāntaṃ me 'bravīt pitā //
sthāsyasy ekākinī ca atra ity ukta-śāpa-vacāḥ śanaiḥ /
so 'nunīto mayā dhyātvā śāpa-antaṃ me 'bravīt pitā //
bhartā bhūtvā yaśaḥketunāmāṅganṛpatir yadā /
rākṣasena nigīrṇāṃ tvāṃ dṛṣṭvā taṃ nihaniṣyati //
bhartā bhūtvā yaśaḥketu-nāma-aṅga-nṛ-patir yadā /
rākṣasena nigīrṇāṃ tvāṃ dṛṣṭvā taṃ nihaniṣyati //
tadā tvaṃ mokṣyase śāpād dhṛdayāt tasya niḥgatā /
saṃsmariṣyasi śāpādi vidyāḥ sarvās tathā nijāḥ //
tadā tvaṃ mokṣyase śāpād dhṛdayāt tasya niḥ-gatā /
saṃsmariṣyasi śāpa-ādi vidyāḥ sarvās tathā nijāḥ //
ity ādiśya sa śāpāntaṃ tyaktvā mām ekakām iha /
niṣadhādriṃ gatas tāto bhūlokaṃ saparicchadaḥ //
ity ādiśya sa śāpa-antaṃ tyaktvā mām ekakām iha /
niṣadha-adriṃ gatas tāto bhū-lokaṃ sa-paricchadaḥ //
ahaṃ tathā carantī ca śāpamohād ihāvasam /
kṣīṇaś caiṣa sa śāpo me jātā sarvatra ca smṛtiḥ //
ahaṃ tathā carantī ca śāpa-mohād iha avasam /
kṣīṇaś ca eṣa sa śāpo me jātā sarvatra ca smṛtiḥ //
tat tātapārśvam adhunā niṣadhādriṃ vrajāmy aham /
śāpānte svāṃ gatiṃ yāma ity eṣa samayo hi naḥ //
tat tāta-pārśvam adhunā niṣadha-adriṃ vrajāmy aham /
śāpa-ante svāṃ gatiṃ yāma ity eṣa samayo hi naḥ //
tvam ihāsva svarāṣṭraṃ vā vraja svātantryam atra te /
evaṃ tayokte sa nṛpo duḥkhito 'rthayate sma tām //
tvam ihā asva sva-rāṣṭraṃ vā vraja svātantryam atra te /
evaṃ taya ūkte sa nṛ-po duḥkhito 'rthayate sma tām //
saptāhāni na gantavyaṃ prasīda sumukhi tvayā /
kṣipāva tāvad autsukyam udyāne krīḍanair iha //
sapta-ahāni na gantavyaṃ prasīda su-mukhi tvayā /
kṣipāva tāvad autsukyam udyāne krīḍanair iha //
tvaṃ gacchātha pituḥ sthānaṃ yāsyāmy aham api svakam /
etat tadvacanaṃ mugdhā tathety aṅgīcakāra sā //
tvaṃ gaccha atha pituḥ sthānaṃ yāsyāmy aham api svakam /
etat tad-vacanaṃ mugdhā tatha īty aṅgī-cakāra sā //
tato 'tra reme sa tayā sahodyāneṣu kāntayā /
sajalotpalanetrāsu vāpīṣu ṣaḍahaṃ nṛpaḥ //
tato 'tra reme sa tayā saha udyāneṣu kāntayā /
sa-jala-utpala-netrāsu vāpīṣu ṣaḍ-ahaṃ nṛ-paḥ //
mā sma yātaṃ vihāyāsmān iti pūt kurvatīṣv iva /
utkṣiptavīcihastāsu haṃsasārasaniḥsvanaiḥ //
mā sma yātaṃ vihāya asmān iti pūt kurvatīṣv iva /
utkṣipta-vīci-hastāsu haṃsa-sārasa-niḥ-svanaiḥ //
saptame 'hni sa yuktyā tāṃ priyāṃ tatrānayad gṛhe /
bhūlokaprāpiṇī yatra sā yantradvāravāpikā //
saptame 'hni sa yuktyā tāṃ priyāṃ tatrā anayad gṛhe /
bhū-loka-prāpiṇī yatra sā yantra-dvāra-vāpikā //
tatra kaṇṭhe gṛhītvā tāṃ tasyāṃ vāpyāṃ nipatya saḥ /
uttasthau svapurodyānavāpīmadhyāt tayā saha //
tatra kaṇṭhe gṛhītvā tāṃ tasyāṃ vāpyāṃ nipatya saḥ /
uttasthau sva-pura-udyāna-vāpī-madhyāt tayā saha //
tatra kāntāsakhaṃ prāptaṃ taṃ dṛṣṭvodyānapālakāḥ /
hṛṣṭās tan mantriṇe gatvā jagadur dīrghadarśine //
tatra kāntā-sakhaṃ prāptaṃ taṃ dṛṣṭva ūdyāna-pālakāḥ /
hṛṣṭās tan mantriṇe gatvā jagadur dīrghadarśine //
so 'py etya pādapatitas tam ānītepsitāṅganam /
dṛṣṭvā prāveśayan mantrī sapauro 'bhyantaraṃ nṛpam //
so 'py etya pāda-patitas tam ānīta-īpsita-aṅganam /
dṛṣṭvā prāveśayan mantrī sa-pauro 'bhyantaraṃ nṛ-pam //
aho saiṣā kathaṃ prāptā rājñā divyāṅganāmunā /
vyomnīva vidyud iva yā kṣaṇadṛśyā mayekṣitā //
aho sa aiṣā kathaṃ prāptā rājñā divya-aṅgana āmunā /
vyomni iva vidyud iva yā kṣaṇa-dṛśyā mayā īkṣitā //
yad yasya likhitaṃ dhātrā lalāṭā-kṣarapaṅktiṣu /
tad avaśyam asaṃbhāvyam api tasyopatiṣṭhate //
yad yasya likhitaṃ dhātrā lalāṭa-a-kṣara-paṅktiṣu /
tad a-vaśyam asaṃbhāvyam api tasya upatiṣṭhate //
ity atra mantrimukhye 'smin dhyāyaty anyajane 'pi ca /
divyastrīprāptisāścaryaṃ rājāgamanasotsave //
ity atra mantri-mukhye 'smin dhyāyaty anya-jane 'pi ca /
divya-strī-prāpti-sa-aścaryaṃ rāja-agamana-sa-utsave //
sā mṛgāṅkavatī dṛṣṭvā taṃ svadeśagataṃ nṛpam /
iyeṣa pūrṇasaptāhā yātuṃ vaidyādharīṃ gatim //
sā mṛgāṅkavatī dṛṣṭvā taṃ sva-deśa-gataṃ nṛ-pam /
iyeṣa pūrṇa-sapta-ahā yātuṃ vaidyādharīṃ gatim //
nāvirāsīc ca vidyāsyāḥ smṛtāpy utpatanī tadā /
tataḥ sā muṣitevātra viṣādam agamat param //
nā avirāsīc ca vidya āsyāḥ smṛta āpy utpatanī tadā /
tataḥ sā muṣita īva atra viṣādam agamat param //
kim akasmād viṣaṇṇeva dṛśyase vada me priye /
ity uktā tena rājñā sā vidhyādary evam abravīt //
kim akasmād viṣaṇṇa īva dṛśyase vada me priye /
ity uktā tena rājñā sā vidhyādary evam abravīt //
sthitāhaṃ śāpamuktāpi tvatsnehād yad iyac ciram /
tena vidyā mama bhraṣṭā naṣṭā divyā ca sā gatiḥ //
sthita āhaṃ śāpa-mukta āpi tvat-snehād yad iyac ciram /
tena vidyā mama bhraṣṭā naṣṭā divyā ca sā gatiḥ //
tac chrutvā hanta siddheyaṃ mama vidyādharīti saḥ /
rājā tato yaśaḥketuḥ pūrṇaṃ cakre mahotsavam //
tac chrutvā hanta siddha īyaṃ mama vidyādhari īti saḥ /
rājā tato yaśaḥketuḥ pūrṇaṃ cakre mahā-utsavam //
tad dṛṣṭvā dīrghadarśī sa mantrī gatvā gṛhaṃ niśi /
śayanīyagato 'kasmād dhṛtsphoṭena vyapadyata //
tad dṛṣṭvā dīrghadarśī sa mantrī gatvā gṛhaṃ niśi /
śayanīya-gato 'kasmād dhṛt-sphoṭena vyapadyata //
tato 'nubhūya tacchokaṃ dhṛtarājyabharaḥ svayam /
yaśaḥketuś ciraṃ tasthau sa mṛgāṅkavatīyutaḥ //
tato 'nubhūya tac-chokaṃ dhṛta-rājya-bharaḥ svayam /
yaśaḥketuś ciraṃ tasthau sa mṛgāṅkavatī-yutaḥ //
ity etāṃ kathayitvā mārge tasmai kathāṃ sa vetālaḥ /
avadat punas trivikramasenaṃ nṛpatiṃ tam aṃsagataḥ //
ity etāṃ kathayitvā mārge tasmai kathāṃ sa vetālaḥ /
avadat punas trivikramasenaṃ nṛ-patiṃ tam aṃsa-gataḥ //
tad brūhi bhūpate te saṃpanne svāminas tathābhyudaye /
hṛdayaṃ sapadi sphuṭitaṃ tasya mahāmantriṇaḥ kim iti //
tad brūhi bhū-pate te saṃpanne svāminas tatha ābhyudaye /
hṛdayaṃ sa-padi sphuṭitaṃ tasya mahā-mantriṇaḥ kim iti //
divyastrī na mayā kiṃ prāpteti śucāsphuṭad dhṛdayam /
kiṃ vā rājyam abhīpsor rājāgamajena duḥkhena //
divya-strī na mayā kiṃ prāpta īti śuca āsphuṭad dhṛdayam /
kiṃ vā rājyam abhīpsor rāja-āgama-jena duḥkhena //
etac ca yadi na vakṣyasi mahyaṃ jānann apīha tad rājan /
dharmaś ca tava vinaṅkṣyati yāsyati dalaśaś ca jhaṭiti śiraḥ //
etac ca yadi na vakṣyasi mahyaṃ jānann api iha tad rājan /
dharmaś ca tava vinaṅkṣyati yāsyati dalaśaś ca jhaṭiti śiraḥ //
śrutveti tu trivikramaseno rājā jagāda vetālam /
naitat tasmin dvayam api śubhacarite yujyate hi mantrivare //
śrutva īti tu trivikramaseno rājā jagāda vetālam /
na etat tasmin dvayam api śubha-carite yujyate hi mantri-vare //
kiṃ tu strīmātrarasād upekṣitaṃ yena bhūbhujā rājyam /
tasyādhunā tu divyastrīraktasyātra kā vārtā //
kiṃ tu strī-mātra-rasād upekṣitaṃ yena bhū-bhujā rājyam /
tasya adhunā tu divya-strī-raktasya atra kā vārtā //
tan me kaṣṭe 'pi kṛte pratyuta doṣo batādhikībhūtaḥ /
iti tasya vibhāvayato hṛdayaṃ tanmantriṇaḥ sphuṭitam //
tan me kaṣṭe 'pi kṛte pratyuta doṣo bata adhikībhūtaḥ /
iti tasya vibhāvayato hṛdayaṃ tan-mantriṇaḥ sphuṭitam //
ity ukte narapatinā punaḥ sa māyī vetālo nijapadam eva taj jagāma /
rājāpi prasabham avāptum anvadhāvad bhūyo 'pi drutam atha taṃ sa dhīracetāḥ //
ity ukte nara-patinā punaḥ sa māyī vetālo nija-padam eva taj jagāma /
rāja āpi prasabham avāptum anvadhāvad bhūyo 'pi drutam atha taṃ sa dhīra-cetāḥ //
atha gatvā punaḥ prāpya śiṃśapātas tato nṛpaḥ /
sa trivikramasenas taṃ skandhe vetālam ādade //
atha gatvā punaḥ prāpya śiṃśapātas tato nṛ-paḥ /
sa trivikramasenas taṃ skandhe vetālam ādade //
āyāntaṃ ca sa vetālo bhūyas taṃ nṛpam abravīt /
rājañ śṛṇu kathām ekāṃ saṃkṣiptāṃ varṇayāmi te //
āyāntaṃ ca sa vetālo bhūyas taṃ nṛ-pam abravīt /
rājañ śṛṇu kathām ekāṃ saṃkṣiptāṃ varṇayāmi te //
asti vārāṇasī nāma purī haranivāsabhūḥ /
devasvāmīti tatrāsīn mānyo narapater dvijaḥ //
asti vārāṇasī nāma purī hara-nivāsa-bhūḥ /
devasvāmi īti tatrā asīn mānyo nara-pater dvi-jaḥ //
mahādhanasya tasyaiko harisvāmīty abhūt sutaḥ /
tasya bhāryā ca lāvaṇyavatīty atyuttamābhavat //
mahā-dhanasya tasya eko harisvāmi īty abhūt sutaḥ /
tasya bhāryā ca lāvaṇyavati īty atyuttama ābhavat //
tilottamādinākastrīniḥmāṇe prāptakauśalaḥ /
anargharūpalāvaṇyāṃ manye yāṃ nirmame vidhiḥ //
tilottamā-ādi-nāka-strī-niḥ-māṇe prāpta-kauśalaḥ /
anargha-rūpa-lāvaṇyāṃ manye yāṃ nirmame vidhiḥ //
tayā sa kāntayā sākaṃ harisvāmī kadācana /
ratiśrānto yayau nidrāṃ harmye candrāṃśuśītale //
tayā sa kāntayā sākaṃ harisvāmī kadā-cana /
rati-śrānto yayau nidrāṃ harmye candra-aṃśu-śītale //
tat kālaṃ tena mārgeṇa kāmacārī vihāyasā /
āgān madanavegākhyo vidyādharakumārakaḥ //
tat kālaṃ tena mārgeṇa kāma-cārī vihāyasā /
āgān madanavega-ākhyo vidyādhara-kumārakaḥ //
sa tatra lāvaṇyavatīṃ patyuḥ pārśve dadarśa tām /
suptāṃ ratiklamasrastavastravyaktāṅgasauṣṭhavām //
sa tatra lāvaṇyavatīṃ patyuḥ pārśve dadarśa tām /
suptāṃ rati-klama-srasta-vastra-vyakta-aṅga-sauṣṭhavām //
tadrūpahṛtacittaḥ san madanāndhaḥ sa tat kṣaṇam /
suptām eva nipatyaitāṃ gṛhītvā nabhasā yayau //
tad-rūpa-hṛta-cittaḥ san madana-andhaḥ sa tat kṣaṇam /
suptām eva nipatya etāṃ gṛhītvā nabhasā yayau //
kṣaṇāt prabuddho 'tha yuvā harisvāmī sa tatpatiḥ /
prāṇeśvarīm apaśyaṃs tām udatiṣṭhat sasaṃbhramaḥ //
kṣaṇāt prabuddho 'tha yuvā harisvāmī sa tat-patiḥ /
prāṇa-īśvarīm apaśyaṃs tām udatiṣṭhat sa-saṃbhramaḥ //
aho kim etat kva gatā kupitā sā nu kiṃ mayi /
channā jijñāsituṃ kiṃ me cittaṃ parihasaty uta //
aho kim etat kva gatā kupitā sā nu kiṃ mayi /
channā jijñāsituṃ kiṃ me cittaṃ parihasaty uta //
ity anekavikalpaughavyākulas tām itas tataḥ /
harmyaprāsādavalabhīṣv anviṣyan so 'bhraman niśi //
ity an-eka-vikalpa-ogha-vyākulas tām itas tataḥ /
harmya-prāsāda-valabhīṣv anviṣyan so 'bhraman niśi //
agṛhodyānataś cinvan yan na prāpa kuto 'pi tām /
tat sa śokāgnisaṃtapto vilalāpāśrugadgadam //
a-gṛha-udyānataś cinvan yan na prāpa kuto 'pi tām /
tat sa śoka-agni-saṃtapto vilalāpa aśru-gadgadam //
hā candrabimbavadane hā jyotsnāgaurī hā priye /
rātryā tulyaguṇadveṣāt kiṃ nu soḍhāsi nānayā //
hā candra-bimba-vadane hā jyotsnā-gaurī hā priye /
rātryā tulya-guṇa-dveṣāt kiṃ nu soḍha āsi na anayā //
tvayā kāntyā jito bibhyad iva candanaśītalaiḥ /
karair asukhayad yo māṃ so 'yam indus tvayā vinā //
tvayā kāntyā jito bibhyad iva candana-śītalaiḥ /
karair asukhayad yo māṃ so 'yam indus tvayā vinā //
labdhāntara ivedānīṃ tair eva tudati priye /
prajvaladbhir ivāṅgārair viṣadigdhair ivāśugaiḥ //
labdha-antara iva idānīṃ tair eva tudati priye /
prajvaladbhir iva aṅgārair viṣa-digdhair ivā aśu-gaiḥ //
ity ādi krandatas tasya sā harisvāminas tadā /
kṛcchrād vyatīyāya niśā na punar virahavyathā //
ity ādi krandatas tasya sā harisvāminas tadā /
kṛcchrād vyatīyāya niśā na punar viraha-vyathā //
prātar bibheda viśvasya karaiḥ saṃtamasaṃ raviḥ /
bhettuṃ na cakṣame tasya mohāndhatamasaṃ punaḥ //
prātar bibheda viśvasya karaiḥ saṃtamasaṃ raviḥ /
bhettuṃ na cakṣame tasya moha-andha-tamasaṃ punaḥ //
vilabdha iva cakrāhvais tasya tīrṇaniśais tadā /
bheje śatagunībhāvaṃ karuṇākranditadhvaniḥ //
vilabdha iva cakra-āhvais tasya tīrṇa-niśais tadā /
bheje śata-gunī-bhāvaṃ karuṇā-krandita-dhvaniḥ //
svajanaiḥ sāntvyamāno 'pi viyogānaladīpitaḥ /
na ca lebhe dvijayuvā dhṛtiṃ tāṃ preyasīṃ vinā //
sva-janaiḥ sāntvyamāno 'pi viyoga-anala-dīpitaḥ /
na ca lebhe dvi-ja-yuvā dhṛtiṃ tāṃ preyasīṃ vinā //
iha sthitam iha snātaṃ kṛtam atra prasādhanam /
vihṛtaṃ ca tayātreti yayau tv ita ito rudan //
iha sthitam iha snātaṃ kṛtam atra prasādhanam /
vihṛtaṃ ca taya ātra iti yayau tv ita ito rudan //
mṛtā tāvan na sā tat kim ātmaivaṃ hanyate tvayā /
avaśyaṃ tām avāptāsi jīvañ jātu kutaḥcana //
mṛtā tāvan na sā tat kim ātma aivaṃ hanyate tvayā /
a-vaśyaṃ tām avāptāsi jīvañ jātu kutaḥ-cana //
tad dhairyam avalambasva tāṃ gaveṣaya ca priyām /
aprāpyaṃ nāma nehāsti dhīrasya vyavasāyinaḥ //
tad dhairyam avalambasva tāṃ gaveṣaya ca priyām /
aprāpyaṃ nāma na iha asti dhīrasya vyavasāyinaḥ //
iti bandhusuhṛdvākyair bodhitaḥ so 'tha kṛcchrataḥ /
dinaiḥ kaiḥcid dharisvāmī babandha dhṛtim āsthayā //
iti bandhu-su-hṛd-vākyair bodhitaḥ so 'tha kṛcchrataḥ /
dinaiḥ kaiḥ-cid dharisvāmī babandha dhṛtim āsthayā //
acintayac ca sarvasvaṃ kṛtvā brāhmaṇasād aham /
bhramāmi tāvat tīrthāni kṣapayāmy aghasaṃcayam //
acintayac ca sarva-svaṃ kṛtvā brāhmaṇa-sād aham /
bhramāmi tāvat tīrthāni kṣapayāmy agha-saṃcayam //
pāpakṣayād dhi tāṃ jātu priyāṃ bhrāmyann avāpnuyām /
ity ālocya yathāvasthaṃ snānādy utthāya so 'karot //
pāpa-kṣayād dhi tāṃ jātu priyāṃ bhrāmyann avāpnuyām /
ity ālocya yathā-avasthaṃ snāna-ādy utthāya so 'karot //
anyedyuś ca vicitrānnapānaṃ sattre dvijanmanām /
cakārāvāritaṃ kiṃ ca dadau dhanam aśeṣataḥ //
anye-dyuś ca vicitra-anna-pānaṃ sattre dvi-janmanām /
cakāra avāritaṃ kiṃ ca dadau dhanam a-śeṣataḥ //
brāhmaṇyamātravittasya niḥgatyaiva svadeśataḥ /
priyāprāptīcchayā so 'tha tīrthāni bhramituṃ yayau //
brāhmaṇya-mātra-vittasya niḥ-gatya eva sva-deśataḥ /
priyā-prāpti-icchayā so 'tha tīrthāni bhramituṃ yayau //
bhrāmyataś ca jagāmāsya bhīmo grīṣmartukesarī /
pracaṇḍādityavadano dīptatadraśmikesaraḥ //
bhrāmyataś ca jagāma asya bhīmo grīṣma-rtu-kesarī /
pracaṇḍa-āditya-vadano dīpta-tad-raśmi-kesaraḥ //
priyāvirahasaṃtaptapānthaniḥśvāsamārutaiḥ /
nyastoṣmāṇa ivātyuṣṇā vānti sma ca samīraṇāḥ //
priyā-viraha-saṃtapta-pāntha-niḥ-śvāsa-mārutaiḥ /
nyasta-uṣmāṇa iva atyuṣṇā vānti sma ca samīraṇāḥ //
śuṣyadvidīrṇapaṅkāś ca hṛdayaiḥ sphuṭitair iva /
jalāśayā dadṛśire gharmaluptāmbusaṃpadaḥ //
śuṣyad-vidīrṇa-paṅkāś ca hṛdayaiḥ sphuṭitair iva /
jala-āśayā dadṛśire gharma-lupta-ambu-saṃpadaḥ //
cīrīcītkāramukharās tāpamlānadalādharāḥ /
madhuśrīvirahān mārgeṣv arudann iva pādapāḥ //
cīrī-cīt-kāra-mukharās tāpa-mlāna-dala-adharāḥ /
madhu-śrī-virahān mārgeṣv arudann iva pāda-pāḥ //
tasmin kāle 'rkatāpena viyogena kṣudhā tṛṣā /
nityādhvanā ca sa klānto virūkṣakṣāmadhūsaraḥ //
tasmin kāle 'rka-tāpena viyogena kṣudhā tṛṣā /
nitya-adhvanā ca sa klānto virūkṣa-kṣāma-dhūsaraḥ //
bhojanārthi harisvāmī prāpa grāmaṃ kvacid bhraman /
padmanābhābhidhānasya gṛhaṃ viprasya sattriṇaḥ //
bhojana-arthi harisvāmī prāpa grāmaṃ kva-cid bhraman /
padmanābha-abhidhānasya gṛhaṃ viprasya sattriṇaḥ //
tatra dṛṣṭvā sa bhuñjānān viprān abhyantare bahūn /
dvāraśākhāṃ samālambya tasthau niḥśabdaniḥcalaḥ //
tatra dṛṣṭvā sa bhuñjānān viprān abhyantare bahūn /
dvāra-śākhāṃ samālambya tasthau niḥ-śabda-niḥ-calaḥ //
tathāsthitaṃ tam ālokya sattriṇas tasya gehinī /
padmanābhasya saṃjātadayā sādhvī vyacintayat //
tathā-sthitaṃ tam ālokya sattriṇas tasya gehinī /
padmanābhasya saṃjāta-dayā sādhvī vyacintayat //
aho kṣun nāma gurvy eṣā na kuryāt kasya lāghavam /
yad evam ayam annārthī ko 'py āste dvāry adhaḥmukhaḥ //
aho kṣun nāma gurvy eṣā na kuryāt kasya lāghavam /
yad evam ayam anna-arthī ko 'py āste dvāry adhaḥ-mukhaḥ //
dūrādhvābhyāgataḥ snātas tāvat kṣīṇendriyaḥ kṣudhā /
tad eṣaś cānnadānasya pātram ity avadhārya sā //
dūra-adhva-abhyāgataḥ snātas tāvat kṣīṇa-indriyaḥ kṣudhā /
tad eṣaś ca anna-dānasya pātram ity avadhārya sā //
paramānnabhṛtaṃ sādhvī tasmai saghṛtaśarkaram /
pātram utkṣipya pāṇibhyām ānīya praśritā dadau //
parama-anna-bhṛtaṃ sādhvī tasmai sa-ghṛta-śarkaram /
pātram utkṣipya pāṇibhyām ānīya praśritā dadau //
jagāda caitaṃ bhuṅkṣvaitad gatvā vāpītaṭe kvacit /
idaṃ sthānaṃ samucchiṣṭaṃ bhuñjānair brāhmanair vṛtam //
jagāda ca etaṃ bhuṅkṣva etad gatvā vāpī-taṭe kva-cit /
idaṃ sthānaṃ samucchiṣṭaṃ bhuñjānair brāhmanair vṛtam //
tatheti so 'nnapātraṃ tad gṛhītvā nātidūrataḥ /
gatvā sthāpitavān vāpyās taṭe vaṭataror adhaḥ //
tatha īti so 'nna-pātraṃ tad gṛhītvā na atidūrataḥ /
gatvā sthāpitavān vāpyās taṭe vaṭa-taror adhaḥ //
prakṣālya pāṇipādaṃ ca vāpyām ācamya cātra saḥ /
yāvad bhakṣayituṃ tuṣṭaḥ paramānnam upaiti tat //
prakṣālya pāṇi-pādaṃ ca vāpyām ācamya ca atra saḥ /
yāvad bhakṣayituṃ tuṣṭaḥ parama-annam upaiti tat //
tāvad gṛhītvā kṛṣṇāhiṃ cañcvā pādayugena ca /
śyenaḥ kutaḥcid āgatya tarau tasminn upāviśat //
tāvad gṛhītvā kṛṣṇa-ahiṃ cañcvā pāda-yugena ca /
śyenaḥ kutaḥ-cid āgatya tarau tasminn upāviśat //
tena tasyohyamānasya sarpasyākramya pakṣiṇā /
utkrāntajīvitasyāsyād viṣalālā viniryayau //
tena tasya uhyamānasya sarpasyā akramya pakṣiṇā /
utkrānta-jīvitasya asyād viṣa-lālā viniryayau //
sā tatrādhaḥsthite tasminn annapātre 'patat tadā /
tac cādṛṣṭvā harisvāmī sa etyānnam abhuṅkta tat //
sā tatra adhaḥ-sthite tasminn anna-pātre 'patat tadā /
tac ca adṛṣṭvā harisvāmī sa etya annam abhuṅkta tat //
kṣudhārtasya tadā tasya mṛṣṭānnaṃ tat kṣaṇena tat /
kṛtsnaṃ bhuktavatas tīvrā prodabhūd viṣavedanā //
kṣudhā-artasya tadā tasya mṛṣṭa-annaṃ tat kṣaṇena tat /
kṛtsnaṃ bhuktavatas tīvrā prodabhūd viṣa-vedanā //
aho vidhau viparyaste na viparyasyatīha kim /
yad viṣībhūtam annaṃ me sakṣīraghṛṭaśarkaram //
aho vidhau viparyaste na viparyasyati iha kim /
yad viṣī-bhūtam annaṃ me sa-kṣīra-ghṛṭa-śarkaram //
iti jalpan viṣārtaḥ sa harisvāmī pariskhalan /
gatvā tāṃ sattriṇas tasya viprasyovāca gehinīm //
iti jalpan viṣa-artaḥ sa harisvāmī pariskhalan /
gatvā tāṃ sattriṇas tasya viprasya uvāca gehinīm //
tvaddattād viṣam annān me jātaṃ tad viṣamantriṇam /
kamcin mamānaya kṣipraṃ brahmahatyānyathāsti te //
tvad-dattād viṣam annān me jātaṃ tad viṣa-mantriṇam /
kam-cin mamā anaya kṣipraṃ brahma-hatya ānyatha āsti te //
ity uktvaiva sa tāṃ sādhvīṃ kim etad iti vihvalām /
harisvāmī parāvṛttanetraḥ prāṇair vyayujyata //
ity uktva aiva sa tāṃ sādhvīṃ kim etad iti vihvalām /
harisvāmī parāvṛtta-netraḥ prāṇair vyayujyata //
tataḥ sā tena niḥdoṣāpy ātitheyy api sattriṇā /
bhāryā niṣkāsitā gehān mithyātithivadhakrudhā //
tataḥ sā tena niḥ-doṣa āpy ātitheyy api sattriṇā /
bhāryā niṣkāsitā gehān mithyā-ātithi-vadha-krudhā //
sāpy utpannamṛṣāvadyā suśubhād api karmaṇaḥ /
jātāvamānā tapase sādhvī tīrtham aśiśṛiyat //
sa āpy utpanna-mṛṣā-vadyā su-śubhād api karmaṇaḥ /
jāta-avamānā tapase sādhvī tīrtham aśiśṛiyat //
kasya vipravadhaḥ so 'stu sarpaśyenānnadeśv iti /
tad abhūd dharmarājāgre vādo nāsīt tu niḥṇayaḥ //
kasya vipra-vadhaḥ so 'stu sarpa-śyena-anna-deśv iti /
tad abhūd dharma-rāja-agre vādo nā asīt tu niḥ-ṇayaḥ //
tat trivikramasena tvaṃ rajan brūhi mamādhunā /
kasya sā brahmahatyeti pūrvaḥ śāpaḥ sa te 'nyathā //
tat trivikramasena tvaṃ rajan brūhi mama adhunā /
kasya sā brahma-hatya īti pūrvaḥ śāpaḥ sa te 'nyathā //
iti vetālato rājā śrutvā śāpaniyantritaḥ /
sa trivikramasenas taṃ muktamauno 'bravīd idam //
iti vetālato rājā śrutvā śāpa-niyantritaḥ /
sa trivikramasenas taṃ mukta-mauno 'bravīd idam //
tasya tat pātakaṃ tāvat sarpasya yadi vāsya kaḥ /
vivaśasyāparādho 'sti bhakṣyamāṇasya śatruṇā //
tasya tat pātakaṃ tāvat sarpasya yadi va āsya kaḥ /
vivaśasya aparādho 'sti bhakṣyamāṇasya śatruṇā //
atha syenasya tenāpi kiṃ duṣṭaṃ kṣudhitātmanā /
akasmāt prāptam ānīya bhakṣyaṃ bhakṣayatā nijam //
atha syenasya tena api kiṃ duṣṭaṃ kṣudhita-ātmanā /
akasmāt prāptam ānīya bhakṣyaṃ bhakṣayatā nijam //
daṃpatyor annadātror vā tayor ekasya vā kutaḥ /
abhāvyadoṣau dharmaikapravṛttau tāv ubhau yataḥ //
daṃ-patyor anna-dātror vā tayor ekasya vā kutaḥ /
abhāvya-doṣau dharma-eka-pravṛttau tāv ubhau yataḥ //
tad ahaṃ tasya manye sā brahmahatyā jaḍātmanaḥ /
avicāryaiva yo brūyād eṣām ekatamasya tām //
tad ahaṃ tasya manye sā brahma-hatyā jaḍa-ātmanaḥ /
avicārya eva yo brūyād eṣām eka-tamasya tām //
ity uktavato 'sya nṛpasyāṃsād bhūyo 'py agāt sa vetālaḥ /
nijapadam eva nṛpo 'pi sa punar api dhīras tam anvagād eva //
ity uktavato 'sya nṛ-pasya aṃsād bhūyo 'py agāt sa vetālaḥ /
nija-padam eva nṛ-po 'pi sa punar api dhīras tam anvagād eva //
sa trivikramaseno 'tha gatvā taṃ śiṃśapātaroḥ /
bhūyo 'py āsādya vetālaṃ skandhe jagrāha bhūpatiḥ //
sa trivikramaseno 'tha gatvā taṃ śiṃśapā-taroḥ /
bhūyo 'py āsādya vetālaṃ skandhe jagrāha bhū-patiḥ //
prasthitaṃ ca tam urvīśaṃ sa vetālo 'bhyadhāt punaḥ /
rājañ śrānto 'si tac citrāṃ kathām ākhyāmi te śṛṇu //
prasthitaṃ ca tam urvī-īśaṃ sa vetālo 'bhyadhāt punaḥ /
rājañ śrānto 'si tac citrāṃ kathām ākhyāmi te śṛṇu //
asty ayodhyeti nagarī rājadhānī babhūva yā /
rakṣaḥkulakṛtāntasya rāmarūpasya śārṅgiṇaḥ //
asty ayodhya īti nagarī rāja-dhānī babhūva yā /
rakṣaḥ-kula-kṛta-antasya rāma-rūpasya śārṅgiṇaḥ //
tasyāṃ rājābhavad vīraketur nāma rarakṣa yaḥ /
kṣoṇīm imāṃ mahābāhuḥ prākāro nagarīm iva //
tasyāṃ rāja ābhavad vīraketur nāma rarakṣa yaḥ /
kṣoṇīm imāṃ mahā-bāhuḥ prākāro nagarīm iva //
tasmin mahīpatāv asyāṃ puryām eko mahāvaṇik /
ratnadattābhidhāno 'bhūd vaṇiṅnīvahanāyakaḥ //
tasmin mahī-patāv asyāṃ puryām eko mahā-vaṇik /
ratnadatta-abhidhāno 'bhūd vaṇiṅ-nīvaha-nāyakaḥ //
nandayantyabhidhānāyāṃ patnyāṃ tasyodapadyata /
sutā ratnavatī nāma devatārādhanārjitā //
nandayanty-abhidhānāyāṃ patnyāṃ tasya udapadyata /
sutā ratnavatī nāma devatā-ārādhana-arjitā //
sā ca tasya pitur veśmany avardhata manasvinī /
rūpalāvaṇyavinayaiḥ sahaiva sahajair guṇaiḥ //
sā ca tasya pitur veśmany avardhata manasvinī /
rūpa-lāvaṇya-vinayaiḥ saha eva saha-jair guṇaiḥ //
yauvanasthāṃ ca tāṃ tasmād ratnadattān na kevalam /
mahānto vaṇijo yāvad rājāno 'pi yayācire //
yauvana-sthāṃ ca tāṃ tasmād ratnadattān na kevalam /
mahānto vaṇijo yāvad rājāno 'pi yayācire //
sā tu pumdveṣiṇī naicchad bhartāram api vāsavam /
prāṇatyāgodyatā sehe na vivāhakathām api //
sā tu pum-dveṣiṇī nā ecchad bhartāram api vāsavam /
prāṇa-tyāga-udyatā sehe na vivāha-kathām api //
tena tasyāḥ pitā tūṣṇīṃ tasthau vātsalyaduḥsthitaḥ /
sa ca pravādo 'yodyāyāṃ tasyāṃ sarvatra paprathe //
tena tasyāḥ pitā tūṣṇīṃ tasthau vātsalya-duḥ-sthitaḥ /
sa ca pravādo 'yodyāyāṃ tasyāṃ sarvatra paprathe //
atrāntare sadā caurair muṣyamāṇāḥ kilākhilāḥ /
saṃbhūyātra nṛpaṃ paurā vīraketuṃ vyajijñapan //
atra antare sadā caurair muṣyamāṇāḥ kilā akhilāḥ /
saṃbhūya atra nṛ-paṃ paurā vīraketuṃ vyajijñapan //
nityaṃ muṣyāmahe cauraī rātrau rātrāv iha prabho /
lakṣyante te ca nāsmābhis tad devo vettu yat param //
nityaṃ muṣyāmahe cauraī rātrau rātrāv iha prabho /
lakṣyante te ca na asmābhis tad devo vettu yat param //
iti pauraiḥ sa vijñapto rājā tām abhitaḥ purīm /
taskarānveṣaṇe channān ādiśad ratrirakṣakān //
iti pauraiḥ sa vijñapto rājā tām abhitaḥ purīm /
taskara-anveṣaṇe channān ādiśad ratri-rakṣakān //
te 'pi prāpur na yac caurān purī sāmuṣyataiva ca /
tadaikadā svayaṃ rājā niśi svairaṃ viniryayau //
te 'pi prāpur na yac caurān purī sa āmuṣyata eva ca /
tada aikadā svayaṃ rājā niśi svairaṃ viniryayau //
ekākī cāttaśastro 'tra bhraman so 'paśyad ekataḥ /
ekaṃ prākārapṛṣṭena yāntaṃ kam api pūruṣam //
ekākī cā atta-śastro 'tra bhraman so 'paśyad ekataḥ /
ekaṃ prākāra-pṛṣṭena yāntaṃ kam api pūruṣam //
niḥśabdapadavinyāsavicitragatikauśalam /
saśaṅkalolanayanaṃ paśyantaṃ pṛṣṭato muhuḥ //
niḥ-śabda-pada-vinyāsa-vicitra-gati-kauśalam /
sa-śaṅka-lola-nayanaṃ paśyantaṃ pṛṣṭato muhuḥ //
ayaṃ sa nūnaṃ cauro me muṣṇāty ekacaraḥ purīm /
iti matvaiva nikaṭaṃ sa tasyopayayau nṛpaḥ //
ayaṃ sa nūnaṃ cauro me muṣṇāty eka-caraḥ purīm /
iti matva aiva nikaṭaṃ sa tasya upayayau nṛ-paḥ //
tataḥ sa cauro dṛṣṭvā taṃ nṛpaṃ ko 'sīty abhāṣata /
cauro 'ham iti rājā taṃ cauraṃ pratyabravīt sa tam //
tataḥ sa cauro dṛṣṭvā taṃ nṛ-paṃ ko 'si ity abhāṣata /
cauro 'ham iti rājā taṃ cauraṃ pratyabravīt sa tam //
so 'tha cauro 'bhyadhād dṛṣṭvā tarhi tulyo 'si me suhṛt /
tad ehi madgṛhaṃ tāvan mitrācāraṃ karomi te //
so 'tha cauro 'bhyadhād dṛṣṭvā tarhi tulyo 'si me su-hṛt /
tad ehi mad-gṛhaṃ tāvan mitra-ācāraṃ karomi te //
tac chrutvā sa tathety uktvā tenaiva saha bhūpatiḥ /
yayau vanāntaḥdharaṇīkhātāntaḥvarti tadgṛham //
tac chrutvā sa tatha īty uktvā tena eva saha bhū-patiḥ /
yayau vana-antaḥ-dharaṇī-khāta-antaḥ-varti tad-gṛham //
aśeṣabhogabhogāḍhyaṃ bhāsvaddīpaprakāśitam /
navīnam iva pātālaṃ balirājānadhiṣṭhitam //
aśeṣa-bhoga-bhoga-āḍhyaṃ bhāsvad-dīpa-prakāśitam /
navīnam iva pātālaṃ bali-rāja-anadhiṣṭhitam //
tatra praviṣṭe tasmiṃś ca kṛtāsanaparigrahe /
rājñi so 'bhyantaragṛhaṃ praviveśātha taskaraḥ //
tatra praviṣṭe tasmiṃś ca kṛta-āsana-parigrahe /
rājñi so 'bhyantara-gṛhaṃ praviveśa atha taskaraḥ //
tat kṣaṇaṃ ca tam etyaikā dāsī tatrāvadan nṛpam /
mahābhāga praviṣṭas tvam iha mṛtyumukhe katham //
tat kṣaṇaṃ ca tam etya ekā dāsī tatra avadan nṛ-pam /
mahā-bhāga praviṣṭas tvam iha mṛtyu-mukhe katham //
ekacauro hy asau pāpaṃ niḥgatyātaḥ kariṣyati /
dhruvaṃ visvāsaghātīti tad itas tvaritaṃ vraja //
eka-cauro hy asau pāpaṃ niḥ-gatya ataḥ kariṣyati /
dhruvaṃ visvāsa-ghāti īti tad itas tvaritaṃ vraja //
ity uktaḥ sa tayā rājā niḥgatyaiva tato drutam /
gatvā svarājadhānīṃ ca niśi sainyāny asajjayat //
ity uktaḥ sa tayā rājā niḥ-gatya eva tato drutam /
gatvā sva-rāja-dhānīṃ ca niśi sainyāny asajjayat //
saṃnaddhasainyaś cāgatya dasyos tasya rurodha tat /
bhūgṛhadvāravivaraṃ rasattūryā-kulair balaiḥ //
saṃnaddha-sainyaś cā agatya dasyos tasya rurodha tat /
bhū-gṛha-dvāra-vivaraṃ rasat-tūrya-a-kulair balaiḥ //
tato ruddhe gṛhe vṛttaṃ pratibhedam avetya saḥ /
maraṇe niḥcitaś cauraḥ śūro yuddhāya niryayau //
tato ruddhe gṛhe vṛttaṃ pratibhedam avetya saḥ /
maraṇe niḥ-citaś cauraḥ śūro yuddhāya niryayau //
niḥgataś ca raṇe cakre parākramam amānuṣam /
karāṃś cakarta kariṇāṃ jaṅghāś ciccheda vājinām //
niḥ-gataś ca raṇe cakre parākramam a-mānuṣam /
karāṃś cakarta kariṇāṃ jaṅghāś ciccheda vājinām //
jahāra ca śirāṃsy eko bhaṭānāṃ khaḍgacarmabhṛt /
tatas taṃ kṣapitānīkam abhyadhāvat svayaṃ nṛpaḥ //
jahāra ca śirāṃsy eko bhaṭānāṃ khaḍga-carma-bhṛt /
tatas taṃ kṣapita-anīkam abhyadhāvat svayaṃ nṛ-paḥ //
sa tasya khaḍgavidyājño rājā karaṇayuktitaḥ /
hastāj jahāra niḥtriṃśam atha tāṃ kṣurikām api //
sa tasya khaḍga-vidyā-jño rājā karaṇa-yuktitaḥ /
hastāj jahāra niḥ-triṃśam atha tāṃ kṣurikām api //
aśastraṃ muktaśastro 'tha bāhuyuddhena taṃ nṛpaḥ /
cauraṃ nihatya dharaṇau sajīvagrāham agrahīt //
a-śastraṃ mukta-śastro 'tha bāhu-yuddhena taṃ nṛ-paḥ /
cauraṃ nihatya dharaṇau sa-jīva-grāham agrahīt //
nināya taṃ ca saṃyamya sadhanaṃ nagarīṃ nijām /
prātaś cājñāpayat tasya śūlāropaṇanigraham //
nināya taṃ ca saṃyamya sa-dhanaṃ nagarīṃ nijām /
prātaś ca ajñāpayat tasya śūla-āropaṇa-nigraham //
nīyamānaṃ ca taṃ vadhyabhūmiṃ cauraṃ saḍiṇḍimam /
dadarśa sā ratnavatī vaṇikkanyātra harmyataḥ //
nīyamānaṃ ca taṃ vadhya-bhūmiṃ cauraṃ sa-ḍiṇḍimam /
dadarśa sā ratnavatī vaṇik-kanya ātra harmyataḥ //
vraṇitaṃ dhūliliptāṅgam apy etaṃ māramohitā /
dṛṣṭvaiva gatvā pitaraṃ ratnadattam uvāca sā //
vraṇitaṃ dhūli-lipta-aṅgam apy etaṃ māra-mohitā /
dṛṣṭva aiva gatvā pitaraṃ ratnadattam uvāca sā //
vadhāya nīyate yo 'yam eṣa bhartā vṛto mayā /
tan nṛpād rakṣa tātainaṃ na ced enam anu mriye //
vadhāya nīyate yo 'yam eṣa bhartā vṛto mayā /
tan nṛ-pād rakṣa tāta enaṃ na ced enam anu mriye //
tac chrutvā tāṃ pitāvādīt kim idaṃ putri bhāṣase /
yā tvaṃ necchasi bhūpālām api bhartṝn abhīpsataḥ //
tac chrutvā tāṃ pita āvādīt kim idaṃ putri bhāṣase /
yā tvaṃ na icchasi bhū-pālām api bhartṝn abhīpsataḥ //
sā pāpaṃ taskaram imaṃ vāñchasy āpadgataṃ katham /
ity ādi pitrā proktāpi niḥcayān na cacāla sā //
sā pāpaṃ taskaram imaṃ vāñchasy āpad-gataṃ katham /
ity ādi pitrā prokta āpi niḥ-cayān na cacāla sā //
tataḥ sa tatpitā gatvā tasya caurasya satvaram /
sarvasvenāpi rājānaṃ vadhān mokṣam ayācata //
tataḥ sa tat-pitā gatvā tasya caurasya sa-tvaram /
sarva-svena api rājānaṃ vadhān mokṣam ayācata //
rājā tu taṃ na tatyāja hemakoṭiśatair api /
svaśarīrapaṇānītaṃ cauraṃ sarvāpahāriṇam //
rājā tu taṃ na tatyāja hema-koṭi-śatair api /
sva-śarīra-paṇa-ānītaṃ cauraṃ sarva-apahāriṇam //
tataḥ pitary upāyāte vimukhe sā vaṇiksutā /
anumartuṃ kṛtasnānā vāryamāṇāpi bandhubhiḥ //
tataḥ pitary upāyāte vimukhe sā vaṇik-sutā /
anumartuṃ kṛta-snānā vāryamāṇa āpi bandhubhiḥ //
āruhya śibikāṃ tasya dasyor vadhyabhuvaṃ yayau /
anvīyamānā rudatā pitrā mātrā janena ca //
āruhya śibikāṃ tasya dasyor vadhya-bhuvaṃ yayau /
anvīyamānā rudatā pitrā mātrā janena ca //
tāvac ca vadhakaiḥ so 'tra cauraḥ śūle 'dhiropitaḥ /
tāṃ dadarśa galatprāṇas tathā sajñātim āgatām //
tāvac ca vadhakaiḥ so 'tra cauraḥ śūle 'dhiropitaḥ /
tāṃ dadarśa galat-prāṇas tathā sa-jñātim āgatām //
janāc chrutvā ca vṛttāntam aśru muktvā kṣaṇaṃ tataḥ /
hasan sa cauraḥ kim api prāṇāñ śūlagato jahau //
janāc chrutvā ca vṛttāntam aśru muktvā kṣaṇaṃ tataḥ /
hasan sa cauraḥ kim api prāṇāñ śūla-gato jahau //
tato 'vatāritaṃ śūlāt sā taccaurakalevaram /
ādāya cārurohātra citāṃ sādhvī vaṇiksutā //
tato 'vatāritaṃ śūlāt sā tac-caura-kalevaram /
ādāya cā aruroha atra citāṃ sādhvī vaṇik-sutā //
tat kṣaṇaṃ ca śmaśāne 'tra bhairavaḥ kṛtasaṃnidhiḥ /
adṛśyo bhagavān evaṃ tām uvācāntarikṣataḥ //
tat kṣaṇaṃ ca śmaśāne 'tra bhairavaḥ kṛta-saṃnidhiḥ /
a-dṛśyo bhagavān evaṃ tām uvāca antarikṣataḥ //
asmin svayamvarapatāv evaṃ bhaktyā tavānayā /
tuṣṭo 'smi tad varaṃ mattaḥ prārthayasva pativrate //
asmin svayam-vara-patāv evaṃ bhaktyā tava anayā /
tuṣṭo 'smi tad varaṃ mattaḥ prārthayasva pati-vrate //
tac chrutvaiva varaṃ devād evaṃ vavre praṇamya sā /
nātha putraśataṃ bhūyād aputrasyāpi matpituḥ //
tac chrutva aiva varaṃ devād evaṃ vavre praṇamya sā /
nātha putra-śataṃ bhūyād a-putrasya api mat-pituḥ //
yenānanyasuto naiṣaḥ prāṇāñ jahyān mayā vinā /
iti proktavatīm enāṃ sādhvīṃ devo 'bravīt punaḥ //
yena an-anya-suto na eṣaḥ prāṇāñ jahyān mayā vinā /
iti proktavatīm enāṃ sādhvīṃ devo 'bravīt punaḥ //
pituḥ putraśataṃ te 'stu varam anyaṃ vṛṇīṣva ca /
tvādṛśī dṛḍhasattvā hi naitāvanmātram arhati //
pituḥ putra-śataṃ te 'stu varam anyaṃ vṛṇīṣva ca /
tvādṛśī dṛḍha-sattvā hi na etāvan-mātram arhati //
tad ākarṇyātha sāvādīt prasanno mayi cet prabhuḥ /
taj jīvatv eṣa bhartā me dhārmikaś ca sadāstv iti //
tad ākarṇya atha sa āvādīt prasanno mayi cet prabhuḥ /
taj jīvatv eṣa bhartā me dhārmikaś ca sada āstv iti //
evam astv akṣato jīvann uttiṣṭhatv eṣa te patiḥ /
dhārmikaś cāstu rājāsya vīraketuś ca tuṣyatu //
evam astv a-kṣato jīvann uttiṣṭhatv eṣa te patiḥ /
dhārmikaś ca astu rājāsya vīraketuś ca tuṣyatu //
ity uktavaty anālakṣyamūrtau śarve nabhaḥsthite /
uttasthāv akṣatāṅgo 'tra cauro jīvaṃs tadaiva saḥ //
ity uktavaty an-ālakṣya-mūrtau śarve nabhaḥ-sthite /
uttasthāv a-kṣata-aṅgo 'tra cauro jīvaṃs tada aiva saḥ //
tato vismitahṛṣṭaḥ san ratnadattaḥ sutāṃ vaṇik /
ādāya tāṃ ratnavatīṃ cauraṃ jāmātaraṃ ca tam //
tato vismita-hṛṣṭaḥ san ratnadattaḥ sutāṃ vaṇik /
ādāya tāṃ ratnavatīṃ cauraṃ jāmātaraṃ ca tam //
prahṛṣṭair bāndhavaiḥ sākaṃ praviśya nijamandiram /
labdhaputravaraś cakre svānandocitam utsavam //
prahṛṣṭair bāndhavaiḥ sākaṃ praviśya nija-mandiram /
labdha-putra-varaś cakre sva-ānanda-ucitam utsavam //
jñātavṛttāntatuṣṭaś ca tadaivānāyya taṃ nṛpaḥ /
ekavīraṃ vīraketuś cauraṃ senāpatiṃ vyadhāt //
jñāta-vṛttānta-tuṣṭaś ca tada aivā anāyya taṃ nṛ-paḥ /
eka-vīraṃ vīraketuś cauraṃ senā-patiṃ vyadhāt //
cauryān nivṛtto 'tha sa tāṃ pariṇīya vaṇiksutām /
ekavīraḥ sukhaṃ tasthau mārgastho rājasaṃmataḥ //
cauryān nivṛtto 'tha sa tāṃ pariṇīya vaṇik-sutām /
eka-vīraḥ sukhaṃ tasthau mārga-stho rāja-saṃmataḥ //
iti kathayitvā sa kathāṃ vetālo dattapūrvaśāpabhayam /
aṃsasthitas trivikramasenaṃ papraccha taṃ kṣitipam //
iti kathayitvā sa kathāṃ vetālo datta-pūrva-śāpa-bhayam /
aṃsa-sthitas trivikramasenaṃ papraccha taṃ kṣiti-pam //
rājan brūhi sapitṛkām upasthitāṃ tāṃ vaṇiksutāṃ dṛṣṭvā /
caureṇa śūlapṛṣṭe ruditaṃ hasitaṃ ca kiṃ tena //
rājan brūhi sa-pitṛkām upasthitāṃ tāṃ vaṇik-sutāṃ dṛṣṭvā /
caureṇa śūla-pṛṣṭe ruditaṃ hasitaṃ ca kiṃ tena //
atha rājā pratyavadad ruditaṃ caureṇa duḥkhatas tena /
nāsyānṛṇyam akāraṇabandhor yāto 'smi vaṇija iti //
atha rājā pratyavadad ruditaṃ caureṇa duḥkhatas tena /
na asya an-ṛṇyam a-kāraṇa-bandhor yāto 'smi vaṇija iti //
āścaryataś ca hasitaṃ kim iyaṃ kanyā nṛpān varān hitvā /
mayy asminn anuraktā strīcittam aho vicitram iti //
āścaryataś ca hasitaṃ kim iyaṃ kanyā nṛ-pān varān hitvā /
mayy asminn anuraktā strī-cittam aho vicitram iti //
ity uktavākyasya mahībhṛto 'ṃsān māyī svaśaktyaiva tadā jagāma /
svaṃ dhāma vetālavaraḥ sa rājāpy etaṃ punaḥ pūrvavad anvagacchat //
ity ukta-vākyasya mahī-bhṛto 'ṃsān māyī sva-śaktya eva tadā jagāma /
svaṃ dhāma vetāla-varaḥ sa rāja āpy etaṃ punaḥ pūrvavad anvagacchat //
tato gatvā punaḥ prāpya vetālaṃ śiṃśapātaroḥ /
sa trivikramasenas tam ādāyodacalat punaḥ //
tato gatvā punaḥ prāpya vetālaṃ śiṃśapā-taroḥ /
sa trivikramasenas tam ādāya udacalat punaḥ //
āyāntaṃ taṃ ca rājānaṃ sa vetālo 'ṃsapṛṣṭhagaḥ /
jagāda bhūyo 'py etāṃ te rājan vacmi kathāṃ śṛṇu //
āyāntaṃ taṃ ca rājānaṃ sa vetālo 'ṃsa-pṛṣṭha-gaḥ /
jagāda bhūyo 'py etāṃ te rājan vacmi kathāṃ śṛṇu //
abhūn nepālaviṣaye nāmnā śivapuraṃ puram /
yathārthanāmā tatrāsīd yaśaḥketuḥ purā nṛpaḥ //
abhūn nepāla-viṣaye nāmnā śivapuraṃ puram /
yathā-artha-nāmā tatrā asīd yaśaḥketuḥ purā nṛ-paḥ //
sa mantriṇi nyasya bharaṃ prajñāsāgarasaṃjñake /
candraprabhākhyayā devyā sārdhaṃ bhogān asevata //
sa mantriṇi nyasya bharaṃ prajñāsāgara-saṃjñake /
candraprabhā-ākhyayā devyā sārdhaṃ bhogān asevata //
kālena tasyāṃ devyāṃ ca tasyājāyata kanyakā /
rājñaḥ śaśiprabhā nāma jagannetraśaśiprabhā //
kālena tasyāṃ devyāṃ ca tasyā ajāyata kanyakā /
rājñaḥ śaśiprabhā nāma jagan-netra-śaśi-prabhā //
krameṇa yauvanasthā sā madhumāse kadācana /
yayau yātrotsavaṃ draṣṭum udyānaṃ saparicchadā //
krameṇa yauvana-sthā sā madhu-māse kadā-cana /
yayau yātrā-utsavaṃ draṣṭum udyānaṃ sa-paricchadā //
tatraikadeśe 'paśyat tāṃ kusumāvacayodyatām /
utkṣiptabāhulatikālakṣitaikapayaḥdharām //
tatra eka-deśe 'paśyat tāṃ kusuma-avacaya-udyatām /
utkṣipta-bāhu-latikā-lakṣita-eka-payaḥ-dharām //
prasūnavṛntavigalatsaṃdaṃśakaraśobhinīm /
āḍhyaputro manaḥsvāmī nāma yātrāgato dvijaḥ //
prasūna-vṛnta-vigalat-saṃdaṃśa-kara-śobhinīm /
āḍhya-putro manaḥsvāmī nāma yātrā-āgato dvi-jaḥ //
sa tayā dṛṣṭayā sadyo hṛtasya manaso yuvā /
manaḥsvāmy api naivābhūt svāmī madanamohitaḥ //
sa tayā dṛṣṭayā sadyo hṛtasya manaso yuvā /
manaḥsvāmy api na eva abhūt svāmī madana-mohitaḥ //
mārgaṇānāṃ kṛte kiṃ svid ratir eṣā manaḥbhuvaḥ /
vasantasaṃbhṛtānīha puṣpāṇy uccinute svayam //
mārgaṇānāṃ kṛte kiṃ svid ratir eṣā manaḥ-bhuvaḥ /
vasanta-saṃbhṛtāni iha puṣpāṇy uccinute svayam //
kiṃ vārcayitukāmeyaṃ mādhavaṃ vanadevatā /
iti saṃcintayantaṃ taṃ sāpy apaśyan nṛpātmajā //
kiṃ va ārcayitu-kāma īyaṃ mādhavaṃ vana-devatā /
iti saṃcintayantaṃ taṃ sa āpy apaśyan nṛ-pa-ātma-jā //
dṛṣṭamātre ca sā tasmin sāṅge nava iva smare /
na puṣpāṇi na cāṅgāni sotkā nātmānam asmarat //
dṛṣṭa-mātre ca sā tasmin sa-aṅge nava iva smare /
na puṣpāṇi na ca aṅgāni sa-utkā nā atmānam asmarat //
ity anyo'nyanavapremasarasau yāvad atra tau /
tiṣṭhatas tāvad udabhūd dhāhāheti mahāravaḥ //
ity anyo'nya-nava-prema-sa-rasau yāvad atra tau /
tiṣṭhatas tāvad udabhūd dhāhāha īti mahā-ravaḥ //
kim etad iti cotkṣiptakamdharaṃ paśyatos tayoḥ /
āyād atropalabdhānyagajagandhotthayā ruṣā //
kim etad iti ca utkṣipta-kam-dharaṃ paśyatos tayoḥ /
āyād atra upalabdha-anya-gaja-gandha-utthayā ruṣā //
bhagnālāno vinirgatya matto mārgadrumān rujan /
patitādhorano dhāvaṃl lambamānāṅkuśaḥ karī //
bhagna-ālāno vinirgatya matto mārga-drumān rujan /
patita-ādhorano dhāvaṃl lambamāna-aṅkuśaḥ karī //
tataḥ parijane trastavidrute tāṃ sasaṃbhramam /
rājaputrīṃ pradhāvyaiva dorbhyām utkṣipya caikakām //
tataḥ parijane trasta-vidrute tāṃ sa-saṃbhramam /
rāja-putrīṃ pradhāvya eva dorbhyām utkṣipya ca ekakām //
aṅgaiḥ kimcit kṛtāśleṣāṃ bhayaprematrapākulām /
nināya sa manaḥsvāmī sudūraṃ gajagocarāt //
aṅgaiḥ kim-cit kṛta-āśleṣāṃ bhaya-prema-trapā-ākulām /
nināya sa manaḥsvāmī su-dūraṃ gaja-gocarāt //
athāgataiḥ parijanaiḥ stuvadbhis taṃ dvijottamam /
muhur vivṛtya paśyantī sā ninye nijamandiram //
athā agataiḥ parijanaiḥ stuvadbhis taṃ dvi-ja-uttamam /
muhur vivṛtya paśyantī sā ninye nija-mandiram //
tatra tasthau tam evārtā smarantī prāṇadāyinam /
smarāgnipuṭapākena pacyamānā divāniśam //
tatra tasthau tam evā artā smarantī prāṇa-dāyinam /
smara-agni-puṭa-pākena pacyamānā divā-niśam //
so 'py udyānān manaḥsvāmī tadā tasmād anuvrajan /
svāntaḥpurapraviṣṭāṃ tāṃ dṛṣṭvā sotko vyacintayat //
so 'py udyānān manaḥsvāmī tadā tasmād anuvrajan /
sva-antaḥ-pura-praviṣṭāṃ tāṃ dṛṣṭvā sa-utko vyacintayat //
naitāṃ vinādhunā sthātuṃ jīvituṃ vāham utsahe /
tan me śrīmūladevo 'tra dhūrthaḥ siddho gurur gatiḥ //
na etāṃ vina ādhunā sthātuṃ jīvituṃ va āham utsahe /
tan me śrī-mūladevo 'tra dhūrthaḥ siddho gurur gatiḥ //
iti saṃcintya katham apy asminn avasite dine /
prato yayau guros tasya mūladevasya so 'ntikam //
iti saṃcintya katham apy asminn avasite dine /
prato yayau guros tasya mūladevasya so 'ntikam //
dadarśa taṃ ca mitreṇa śaśinā nitya saṃgatam /
siddhamāyādbhutapathaṃ saśarīram ivāmbaram //
dadarśa taṃ ca mitreṇa śaśinā nitya saṃgatam /
siddha-māyā-adbhuta-pathaṃ sa-śarīram iva ambaram //
nyavedayac ca tat tasmai praṇamya svamanīṣitam /
so 'pi sādhayituṃ tasya pratipede vihasya tat //
nyavedayac ca tat tasmai praṇamya sva-manīṣitam /
so 'pi sādhayituṃ tasya pratipede vihasya tat //
tataḥ sa yogagulikāṃ kṣiptvā dhūrtapatir mukhe /
mūladevo vyadhād vṛddhabrāhmaṇākṛtim ātmanaḥ //
tataḥ sa yoga-gulikāṃ kṣiptvā dhūrta-patir mukhe /
mūladevo vyadhād vṛddha-brāhmaṇa-ākṛtim ātmanaḥ //
dvitīyāṃ gulikāṃ dattvā mukhakṣepyāṃ cakāra ca /
sukāntakanyakārūpaṃ taṃ manaḥsvāminaṃ dvijam //
dvitīyāṃ gulikāṃ dattvā mukha-kṣepyāṃ cakāra ca /
su-kānta-kanyakā-rūpaṃ taṃ manaḥsvāminaṃ dvi-jam //
tadrūpaṃ taṃ samādāya gatvā dhūrtādhipo 'tha saḥ /
tatpriyājanakaṃ bhūpam āsthāne taṃ vyajijñapat //
tad-rūpaṃ taṃ samādāya gatvā dhūrta-adhipo 'tha saḥ /
tat-priyā-janakaṃ bhū-pam āsthāne taṃ vyajijñapat //
rājann eko 'sti me putraḥ kanyā dūrāc ca tatkṛte /
mayaiṣā yācitānītā sa ca kvāpi gato 'dhunā //
rājann eko 'sti me putraḥ kanyā dūrāc ca tat-kṛte /
maya aiṣā yācitā ānītā sa ca kva api gato 'dhunā //
tam anveṣṭum ahaṃ yāmi tad eṣā rakṣyatāṃ tvayā /
ānayāmi sutaṃ yāvat tvaṃ hi viśvasya rakṣitā //
tam anveṣṭum ahaṃ yāmi tad eṣā rakṣyatāṃ tvayā /
ānayāmi sutaṃ yāvat tvaṃ hi viśvasya rakṣitā //
tac chrutvā śāpabhītyā ca pratipadya sa bhūpatiḥ /
sutām ānāyayāmāsa yaśaḥketuḥ śaśiprabhām //
tac chrutvā śāpa-bhītyā ca pratipadya sa bhū-patiḥ /
sutām ānāyayāmāsa yaśaḥketuḥ śaśiprabhām //
jagāda caitāṃ putrīmāṃ kanyāṃ rakṣeḥ svamandire /
svapārśva eva cāhāraṃ śayyāṃ cāsyāḥ prakalpayeḥ //
jagāda ca etāṃ putri īmāṃ kanyāṃ rakṣeḥ sva-mandire /
sva-pārśva eva cā ahāraṃ śayyāṃ ca asyāḥ prakalpayeḥ //
iti pitroktayā ninye kanyārūpas tatheti saḥ /
antaḥpuraṃ manaḥsvāmī rājaputryā tayā nijam //
iti pitra ūktayā ninye kanyā-rūpas tatha īti saḥ /
antaḥ-puraṃ manaḥsvāmī rāja-putryā tayā nijam //
yathāruci tato yāte muladeve dvijākṛtau /
kanyārūpaḥ sa tatrāsīn manaḥsvāmī priyāntike //
yathā-ruci tato yāte muladeve dvi-ja-ākṛtau /
kanyā-rūpaḥ sa tatrā asīn manaḥsvāmī priyā-antike //
dinaiś ca tāṃ sakhīprītivisrambhaṃ samyagāgatām /
ekadā virahakṣāmāṃ śayanīyaluṭhattanum //
dinaiś ca tāṃ sakhī-prīti-visrambhaṃ samyag-āgatām /
ekadā viraha-kṣāmāṃ śayanīya-luṭhat-tanum //
rātrau raho rājasutām āsannaśayanasthitaḥ /
kanyārūpapraticchanno manaḥsvāmī sa pṛṣṭavān //
rātrau raho rāja-sutām āsanna-śayana-sthitaḥ /
kanyā-rūpa-praticchanno manaḥsvāmī sa pṛṣṭavān //
sakhi kiṃ pāṇḍurachāyā kṣīyamāṇā dine dine /
kāntapakṣaviyukteva duḥkhitāsi śaśiprabhe //
sakhi kiṃ pāṇḍura-chāyā kṣīyamāṇā dine dine /
kānta-pakṣa-viyukta īva duḥkhita āsi śaśiprabhe //
brūhi me ko hy aviśvāsaḥ snigdhamugdhe sakhijane /
idānīṃ naiva bhokṣye 'haṃ na vadiṣyasi cen mama //
brūhi me ko hy a-viśvāsaḥ snigdha-mugdhe sakhi-jane /
idānīṃ na eva bhokṣye 'haṃ na vadiṣyasi cen mama //
tac chrutvā sā viniḥśvasya śanaī rājasutābravīt /
kiṃ me tvayy apy aviśvāsaḥ śṛṇu tat sakhi vacmi te //
tac chrutvā sā viniḥśvasya śanaī rāja-suta ābravīt /
kiṃ me tvayy apy a-viśvāsaḥ śṛṇu tat sakhi vacmi te //
ekadāhaṃ madhūdyānayātrāṃ draṣṭuṃ gatābhavam /
tatrāpaśyaṃ ca subhagaṃ kamcid brāhmaṇaputrakam //
ekada āhaṃ madhu-udyāna-yātrāṃ draṣṭuṃ gata ābhavam /
tatra apaśyaṃ ca su-bhagaṃ kam-cid brāhmaṇa-putrakam //
himamuktendusaśrīkaṃ darśanoddīpitasmaram /
madhumāsam ivālokakrīḍālaṃkṛtakānanam //
hima-mukta-indu-sa-śrīkaṃ darśana-uddīpita-smaram /
madhu-māsam ivā aloka-krīḍa-alaṃkṛta-kānanam //
cakorāyitum ete ca pravṛtte yāvad unmukhe /
tanmukhendudyutisudhāpāyinī me vilocane //
cakorāyitum ete ca pravṛtte yāvad unmukhe /
tan-mukha-indu-dyuti-sudhā-pāyinī me vilocane //
tāvat sravanmadajalas tatrākasmān niḥargalaḥ /
akālakālameghābho garjann āgān mahāgajaḥ //
tāvat sravan-mada-jalas tatra akasmān niḥ-argalaḥ /
a-kāla-kāla-megha-ābho garjann āgān mahā-gajaḥ //
tatsaṃbhramāt parijane naṣṭe 'haṃ bhayavihvalā /
utkṣipya vipraputreṇa nītā tenaiva dūrataḥ //
tat-saṃbhramāt parijane naṣṭe 'haṃ bhaya-vihvalā /
utkṣipya vipra-putreṇa nītā tena eva dūrataḥ //
śrīkhaṇḍenānulipteva sikteva sudhayā tathā /
ahaṃ tadaṅgasparśena na jāne kāṃ daśām agām //
śrī-khaṇḍena anulipta īva sikta īva sudhayā tathā /
ahaṃ tad-aṅga-sparśena na jāne kāṃ daśām agām //
kṣanāc ca parivāreṇa militenā-vaśā tataḥ /
ihānītāsmi nikṣiptā svargād iva bhuvas tale //
kṣanāc ca parivāreṇa militena a-vaśā tataḥ /
ihā anīta āsmi nikṣiptā svargād iva bhuvas tale //
tadāprabhṛti saṃkalpais tais taiḥ kalpitasaṃgamam /
paśyāmi taṃ prabuddhāpi pārśvasthaṃ prāṇadaṃ patim //
tadā-prabhṛti saṃkalpais tais taiḥ kalpita-saṃgamam /
paśyāmi taṃ prabuddha āpi pārśva-sthaṃ prāṇa-daṃ patim //
suptā svapne ca kurvāṇaṃ cāṭūny ālokayāmi tam /
tyājayantaṃ haṭhāl lajjāṃ cumbanāliṅganādhibhiḥ //
suptā svapne ca kurvāṇaṃ cāṭūny ālokayāmi tam /
tyājayantaṃ haṭhāl lajjāṃ cumbana-āliṅgana-ādhibhiḥ //
na ca prāpnomy abhavyā tannāmādyajñānamohitā /
tad evaṃ māṃ dahaty eṣa prāṇeśavirahānalaḥ //
na ca prāpnomy abhavyā tan-nāma-ādy-ajñāna-mohitā /
tad evaṃ māṃ dahaty eṣa prāṇa-īśa-viraha-analaḥ //
iti vāksudhayā tasyāḥ pūrṇasvaśravaṇodaraḥ /
sānandaḥ sa manaḥsvāmī viprakanyāvapuḥdharaḥ //
iti vāk-sudhayā tasyāḥ pūrṇa-sva-śravaṇa-udaraḥ /
sa-ānandaḥ sa manaḥsvāmī vipra-kanyā-vapuḥ-dharaḥ //
kṛtārthamānī matvā taṃ kālam ātmaprakāśane /
svarūpaṃ prakaṭīcakre niṣkṛṣya gulikāṃ mukhāt //
kṛta-artha-mānī matvā taṃ kālam ātma-prakāśane /
sva-rūpaṃ prakaṭī-cakre niṣkṛṣya gulikāṃ mukhāt //
jagāda ca vilolākṣi so 'ham evaiṣo yas tvayā /
udyāne darśanakrīto nīto niḥvyājadāsatām //
jagāda ca vilola-akṣi so 'ham eva eṣo yas tvayā /
udyāne darśana-krīto nīto niḥ-vyāja-dāsatām //
tvat saṃstavakṣaṇabhraṃśāt kleśaṃ taṃ cāptavān aham /
yasyaiṣaḥ pariṇāmo me kanyārūpagraho 'bhavat //
tvat saṃstava-kṣaṇa-bhraṃśāt kleśaṃ taṃ cā aptavān aham /
yasya eṣaḥ pariṇāmo me kanyā-rūpa-graho 'bhavat //
tasmāt saphalayaitāṃ me visoḍhāṃ virahavyathām /
ātmanaś ca na tanvaṅgi kṣamate 'taḥ paraṃ smaraḥ //
tasmāt saphalaya etāṃ me visoḍhāṃ viraha-vyathām /
ātmanaś ca na tanv-aṅgi kṣamate 'taḥ paraṃ smaraḥ //
evaṃ vadantaṃ sahasā prāṇeśaṃ taṃ vilokya sā /
āsīd rājasutā kṣipraṃ snehāścaryatrapākulā //
evaṃ vadantaṃ sahasā prāṇa-īśaṃ taṃ vilokya sā /
āsīd rāja-sutā kṣipraṃ sneha-āścarya-trapā-ākulā //
athātyautsukyanirvṛttagāndharvodvāhayos tayoḥ /
premṇas tasya mato yādṛk tādṛśo 'bhūd ratotsavaḥ //
atha atyautsukya-nirvṛtta-gāndharva-udvāhayos tayoḥ /
premṇas tasya mato yādṛk tādṛśo 'bhūd rata-utsavaḥ //
tataḥ so 'tra manaḥsvāmī kṛtī tasthau dvirūpabhṛt /
divā sagulikāḥ kanyā rātrāv agulikāḥ pumān //
tataḥ so 'tra manaḥsvāmī kṛtī tasthau dvi-rūpa-bhṛt /
divā sa-gulikāḥ kanyā rātrāv a-gulikāḥ pumān //
gateṣv atha dineṣv atra yaśaḥketor mahīpateḥ /
mṛgāṅkadattasaṃjñena svaśuryeṇa nijā sutā //
gateṣv atha dineṣv atra yaśaḥketor mahī-pateḥ /
mṛgāṅkadatta-saṃjñena svaśuryeṇa nijā sutā //
dattā mṛgāṅkavatyākhyā mahārhavibhavottarā /
dvijātaye mahāmantriprajñāsāgarasūnave //
dattā mṛgāṅkavaty-ākhyā mahā-arha-vibhava-uttarā /
dvi-jātaye mahā-mantri-prajñāsāgara-sūnave //
tasmin mātulaputryāḥ sā rājaputrī śaśiprabhā /
vivāhe mātulagṛhaṃ taj jagāma nimantritā //
tasmin mātula-putryāḥ sā rāja-putrī śaśiprabhā /
vivāhe mātula-gṛhaṃ taj jagāma nimantritā //
tayā saha yayau so 'pi kanyakāparivārayā /
vipraputro manaḥsvāmī kāntakanyāsvarūpadhṛt //
tayā saha yayau so 'pi kanyakā-parivārayā /
vipra-putro manaḥsvāmī kānta-kanyā-sva-rūpa-dhṛt //
tatra taṃ kanyakārūpadharaṃ mantrisuto 'tha saḥ /
dṛṣṭvā kila smaravyādhagāḍhabāṇāhato 'bhavat //
tatra taṃ kanyakā-rūpa-dharaṃ mantri-suto 'tha saḥ /
dṛṣṭvā kila smara-vyādha-gāḍha-bāṇa-āhato 'bhavat //
tato muṣitacittaḥ saṃs tayā kapaṭakanyayā /
yayau mantrisutaḥ śūnyaṃ svagṛhaṃ svavadhūsakhaḥ //
tato muṣita-cittaḥ saṃs tayā kapaṭa-kanyayā /
yayau mantri-sutaḥ śūnyaṃ sva-gṛhaṃ sva-vadhū-sakhaḥ //
tatra tanmukhalāvanyadhyānāsakto jagāma saḥ /
tīvrarāgamahāvyāladaṣṭo moham aśaṅkitam //
tatra tan-mukha-lāvanya-dhyāna-āsakto jagāma saḥ /
tīvra-rāga-mahā-vyāla-daṣṭo moham a-śaṅkitam //
kim etad iti saṃbhrānte jane tatrotsavojjhite /
tam upāgād drutaṃ buddhvā sa prajñāsāgaraḥ pitā //
kim etad iti saṃbhrānte jane tatra utsava-ujjhite /
tam upāgād drutaṃ buddhvā sa prajñāsāgaraḥ pitā //
tena cāśvāsyamāno 'pi pitrā mohāt prabudhya saḥ /
pralapann iva sonmādam ujjagāra manaḥgatam //
tena cā aśvāsyamāno 'pi pitrā mohāt prabudhya saḥ /
pralapann iva sa-unmādam ujjagāra manaḥ-gatam //
asvādhīnaṃ ca taṃ matvā tat pitary ativihvale /
tasmin rājāpi tad buddhvā tatraiva samupāyayau //
a-sva-adhīnaṃ ca taṃ matvā tat pitary ativihvale /
tasmin rāja āpi tad buddhvā tatra eva samupāyayau //
sa taṃ dṛṣṭvā jhaṭity eva gāḍhābhiṣvaṅgato gatam /
saptamīṃ madanāvasthāṃ jagāda prakṛtīr nṛpaḥ //
sa taṃ dṛṣṭvā jhaṭity eva gāḍha-abhiṣvaṅgato gatam /
saptamīṃ madana-avasthāṃ jagāda prakṛtīr nṛ-paḥ //
kathaṃ brāhmaṇanikṣepaḥ kanyā sāsmai pradīyate /
tayā vinā ca niyataṃ paścimām ety asau daśām //
kathaṃ brāhmaṇa-nikṣepaḥ kanyā sa āsmai pradīyate /
tayā vinā ca niyataṃ paścimām ety asau daśām //
asmin naṣṭe pitāsyaiṣo mama mantrī vinaṅkṣyati /
etannāśe rājyanāśas tad iha brūta kā gatiḥ //
asmin naṣṭe pita āsya eṣo mama mantrī vinaṅkṣyati /
etan-nāśe rājya-nāśas tad iha brūta kā gatiḥ //
ity uktās tena rājñā tāḥ sarvāḥ prakṛtayo 'bruvan /
rājño dharmaṃ nijaṃ prāhuḥ prajānāṃ dharmarakṣaṇam //
ity uktās tena rājñā tāḥ sarvāḥ prakṛtayo 'bruvan /
rājño dharmaṃ nijaṃ prāhuḥ prajānāṃ dharma-rakṣaṇam //
mūlaṃ tasya vidur mantraṃ sa ca mantriṣv avasthitaḥ /
mantrināśe mūlanāśād rakṣyā dharmakṣatir dhruvam //
mūlaṃ tasya vidur mantraṃ sa ca mantriṣv avasthitaḥ /
mantri-nāśe mūla-nāśād rakṣyā dharma-kṣatir dhruvam //
pāpaṃ ca syād dvijasyāsya sasūnor mantriṇo vadhāt /
tasmād rakṣyo 'yam āsanno 'vaśyaṃ te dharmaviplavaḥ //
pāpaṃ ca syād dvi-jasya asya sa-sūnor mantriṇo vadhāt /
tasmād rakṣyo 'yam āsanno '-vaśyaṃ te dharma-viplavaḥ //
dātavyā mantriputrāya vipranyastā kumārikā /
kālāntarāgate vipre kruddhe pratividhāsyate //
dātavyā mantri-putrāya vipra-nyastā kumārikā /
kāla-antara-āgate vipre kruddhe pratividhāsyate //
evam uktaḥ prakṛtibhis tatheti pratyapadyata /
sa rājā mantriputrāya dātuṃ tāṃ kūṭakanyakām //
evam uktaḥ prakṛtibhis tatha īti pratyapadyata /
sa rājā mantri-putrāya dātuṃ tāṃ kūṭa-kanyakām //
ānītaś ca sa niścitya lagnaṃ rājasūtāgṛhāt /
kanyārūpo manaḥsvāmī taṃ jagāda mahīpatim //
ānītaś ca sa niścitya lagnaṃ rāja-sūtā-gṛhāt /
kanyā-rūpo manaḥsvāmī taṃ jagāda mahī-patim //
anyenānyārtham ānītām anyasmai māṃ dadāsi cet /
kāmaṃ tad astu rājā tvaṃ dharmādharmau tavādya tau //
anyena anya-artham ānītām anyasmai māṃ dadāsi cet /
kāmaṃ tad astu rājā tvaṃ dharma-adharmau tava adya tau //
ahaṃ vivāham icchāmi samayenedṛśena tu /
ekaśayyāṃ na netavyā patyā tāvad ahaṃ haṭhāt //
ahaṃ vivāham icchāmi samayenā idṛśena tu /
eka-śayyāṃ na netavyā patyā tāvad ahaṃ haṭhāt //
yāvat tīrthāni ṣaṇmāsān paribhramya sa nāgataḥ /
evaṃ na cet kṛttajihvāṃ dantair jānīhi māṃ mṛtām //
yāvat tīrthāni ṣaṇ-māsān paribhramya sa nā agataḥ /
evaṃ na cet kṛtta-jihvāṃ dantair jānīhi māṃ mṛtām //
ity ukte samaye tena yūnā kanyāvapuḥbhṛtā /
rājñā sa bodhitaḥ prāpa niḥvṛttiṃ mantriputrakaḥ //
ity ukte samaye tena yūnā kanyā-vapuḥ-bhṛtā /
rājñā sa bodhitaḥ prāpa niḥ-vṛttiṃ mantri-putrakaḥ //
tatheti pratipadyaitat kṛtvodvāhaṃ kilāśu tam /
ekasmin sthāpayitvā ca vāsake te surakṣite //
tatha īti pratipadya etat kṛtva ūdvāhaṃ kilā aśu tam /
ekasmin sthāpayitvā ca vāsake te su-rakṣite //
tāṃ mṛgāṅkavatīm ādyāṃ vadhūṃ kūṭavadhūṃ ca tām /
jagāma tīrthayātrāyai mūḍaḥ kāntāpriyecchayā //
tāṃ mṛgāṅkavatīm ādyāṃ vadhūṃ kūṭa-vadhūṃ ca tām /
jagāma tīrtha-yātrāyai mūḍaḥ kāntā-priyā-icchayā //
sa covāsa manaḥsvāmī strīrūpo 'tra tayā saha /
mṛgāṅkavatyekagṛhe samānaśayanāsanaḥ //
sa ca uvāsa manaḥsvāmī strī-rūpo 'tra tayā saha /
mṛgāṅkavaty-eka-gṛhe samāna-śayana-āsanaḥ //
tathā sthitaṃ kadācit taṃ sā mṛgāṅkavatī niśi /
śayyāgṛhe raho 'vādīd bahiḥsupte paricchade //
tathā sthitaṃ kadā-cit taṃ sā mṛgāṅkavatī niśi /
śayyā-gṛhe raho 'vādīd bahiḥ-supte paricchade //
kathāṃ kāmcit tvam ākhyāhi nidrā nāsti hi me sakhi /
tac chrutvākathayat so 'syai strīrūpas tāṃ kathāṃ yuvā //
kathāṃ kām-cit tvam ākhyāhi nidrā na asti hi me sakhi /
tac chrutva ākathayat so 'syai strī-rūpas tāṃ kathāṃ yuvā //
yatrelākhyasya rājaṛṣeḥ sūryavaṃśabhuvaḥ purā /
prāptasya gaurīśāpena srtītvaṃ viśvaikamohanam //
yatra ilā-ākhyasya rāja-ṛṣeḥ sūrya-vaṃśa-bhuvaḥ purā /
prāptasya gaurī-śāpena srtītvaṃ viśva-eka-mohanam //
anyonyadarśanaprītyā devodyānavanāntare /
abhūd budhena saṃyogaḥ samabhūc ca purūravāḥ //
anyonya-darśana-prītyā deva-udyāna-vana-antare /
abhūd budhena saṃyogaḥ samabhūc ca purūravāḥ //
tāṃ kathāṃ kathayitvā ca dhūrtaḥ puna uvāca saḥ /
tad evaṃ devatādeśān mantrauṣadhavaśena vā //
tāṃ kathāṃ kathayitvā ca dhūrtaḥ puna uvāca saḥ /
tad evaṃ devatā-ādeśān mantra-auṣadha-vaśena vā //
puruṣaḥ strī kadācit syāt strī vā jātu pumān bhavet /
bhavanti caivaṃ saṃyogāḥ kāmajā mahatām api //
puruṣaḥ strī kadā-cit syāt strī vā jātu pumān bhavet /
bhavanti ca evaṃ saṃyogāḥ kāma-jā mahatām api //
śrutvaitat taruṇī mugdhā vivāhaproṣitānukā /
sā mṛgāṅkavatī smāha viśvastā sahavāsataḥ //
śrutva aitat taruṇī mugdhā vivāha-proṣita-anukā /
sā mṛgāṅkavatī smā aha viśvastā saha-vāsataḥ //
śrutvaitāṃ me kathām etad aṅgaṃ simisimāyate /
hṛdayaṃ sīdatīvedaṃ tad etat sakhi kiṃ vada //
śrutva aitāṃ me kathām etad aṅgaṃ simisimāyate /
hṛdayaṃ sīdati iva idaṃ tad etat sakhi kiṃ vada //
tac chrutvā so 'ṅganārūpo vipraḥ puna uvāca tām /
etāni kāmacihnāni nanv apūrvāṇi te sakhi //
tac chrutvā so 'ṅganā-rūpo vipraḥ puna uvāca tām /
etāni kāma-cihnāni nanv a-pūrvāṇi te sakhi //
mayaitāny anubhūtāni nigūhe na hy ahaṃ tava /
iti tenoditāvādīt sā mṛgāṅkavatī śanaiḥ //
maya aitāny anubhūtāni nigūhe na hy ahaṃ tava /
iti tena udita āvādīt sā mṛgāṅkavatī śanaiḥ //
sakhi prāṇasamā tvaṃ me tat kālajñā na vacmi kim /
api puṃsaḥ praveśaḥ syād upāyena hi kenacit //
sakhi prāṇa-samā tvaṃ me tat kāla-jñā na vacmi kim /
api puṃsaḥ praveśaḥ syād upāyena hi kena-cit //
evam uktavatīm etāṃ sa ca labdhāśayas tadā /
prāha dhūrtapateḥ śiṣyo yady evaṃ tad vadāmi te //
evam uktavatīm etāṃ sa ca labdha-āśayas tadā /
prāha dhūrta-pateḥ śiṣyo yady evaṃ tad vadāmi te //
vaiṣṇavo 'sti prasādo me yenāhaṃ svecchayā niśi /
puruṣaḥ syāṃ tad eṣa adya bhavāmi tvatkṛte pumān //
vaiṣṇavo 'sti prasādo me yena ahaṃ sva-icchayā niśi /
puruṣaḥ syāṃ tad eṣa adya bhavāmi tvat-kṛte pumān //
ity uktvā sa manaḥsvāmī niṣkṛṣya gulikāṃ mukhāt /
yauvanoddāmam ātmānaṃ tasyai kāntam adarśayat //
ity uktvā sa manaḥsvāmī niṣkṛṣya gulikāṃ mukhāt /
yauvana-uddāmam ātmānaṃ tasyai kāntam adarśayat //
tataḥ kathitavisrambhaḥ sarvasvagatayantraṇaḥ /
kālocitarasaḥ ko 'pi tayor āsīd ratotsavaḥ //
tataḥ kathita-visrambhaḥ sarva-sva-gata-yantraṇaḥ /
kāla-ucita-rasaḥ ko 'pi tayor āsīd rata-utsavaḥ //
atha tatra tayā sākaṃ sa mantrisutabhāryayā /
tasthau dvijo divā nārī rātrau ca puruṣo bhavan //
atha tatra tayā sākaṃ sa mantri-suta-bhāryayā /
tasthau dvi-jo divā nārī rātrau ca puruṣo bhavan //
āsannāgamanaṃ taṃ ca buddhvā mantrisutaṃ dinaiḥ /
tām ādāya niśi svairaṃ palāyya sa yayau tataḥ //
āsannā agamanaṃ taṃ ca buddhvā mantri-sutaṃ dinaiḥ /
tām ādāya niśi svairaṃ palāyya sa yayau tataḥ //
etasmiṃś ca kathāsaṃdhau mūladevaḥ sa tadguruḥ /
buddhvā tad akhilaṃ bhūtvā bhūyo vṛddhadvijākṛtiḥ //
etasmiṃś ca kathā-saṃdhau mūladevaḥ sa tad-guruḥ /
buddhvā tad akhilaṃ bhūtvā bhūyo vṛddha-dvi-ja-ākṛtiḥ //
śaśinānugataḥ sakhyā taruṇadvijarūpiṇā /
āgatya taṃ yaśaḥketuṃ prahvo rājānam abravīt //
śaśina ānugataḥ sakhyā taruṇa-dvi-ja-rūpiṇā /
āgatya taṃ yaśaḥketuṃ prahvo rājānam abravīt //
ānīto 'yaṃ mayā putro dehi me tāṃ snuṣām iti /
tataḥ saṃmantrya sa nṛpaḥ śāpabhītas tam abhyadhāt //
ānīto 'yaṃ mayā putro dehi me tāṃ snuṣām iti /
tataḥ saṃmantrya sa nṛ-paḥ śāpa-bhītas tam abhyadhāt //
brahman na jāne kva gatā sā snuṣā te kṣamasva tat /
aparādhāt sutasyārthe dadāmi svasutāṃ tava //
brahman na jāne kva gatā sā snuṣā te kṣamasva tat /
aparādhāt sutasya arthe dadāmi sva-sutāṃ tava //
ity uktvā dhūrtarājaṃ taṃ kṛtakakrodhaniṣṭhuram /
vibruvāṇaṃ jaradviprarūpaṃ prārthya sa bhūpatiḥ //
ity uktvā dhūrta-rājaṃ taṃ kṛtaka-krodha-niṣṭhuram /
vibruvāṇaṃ jarad-vipra-rūpaṃ prārthya sa bhū-patiḥ //
tatsakhye kṛtatatputravyapadeśāya tāṃ dadau /
tanayāṃ śaśine tasmai yathāvidhi śaśiprabhām //
tat-sakhye kṛta-tat-putra-vyapadeśāya tāṃ dadau /
tanayāṃ śaśine tasmai yathā-vidhi śaśiprabhām //
tataḥ sa mūladevas tau yathābhūtau vadhūvarau /
ādāya svāspadaṃ prāyād rājārtheṣv akṛtaspṛhaḥ //
tataḥ sa mūladevas tau yathā-bhūtau vadhū-varau /
ādāya sva-āspadaṃ prāyād rāja-artheṣv a-kṛta-spṛhaḥ //
tatra tasmiṃś ca milite manaḥsvāmīny abhūn mahān /
vivādo mūladevāgre śaśinas tasya cobhayoḥ //
tatra tasmiṃś ca milite manaḥsvāmīny abhūn mahān /
vivādo mūladeva-agre śaśinas tasya ca ubhayoḥ //
manaḥsvāmy abravīd eṣā dīyatāṃ me śaśiprabhā /
kanyaiva hi mayodūḍā prāg asau gurvanugrahāt //
manaḥsvāmy abravīd eṣā dīyatāṃ me śaśiprabhā /
kanya aiva hi maya ūdūḍā prāg asau gurv-anugrahāt //
śaśī jagāda ko 'syās tvaṃ mūrkha dārā iyaṃ mama /
agnisākṣikam eṣā hi pitrā me pratipāditā //
śaśī jagāda ko 'syās tvaṃ mūrkha dārā iyaṃ mama /
agni-sākṣikam eṣā hi pitrā me pratipāditā //
evaṃ māyābalaprāptarājaputrīnimittataḥ /
vivādāsaktayor nāsīt paricchedas tayor dvayoḥ //
evaṃ māyā-bala-prāpta-rāja-putrī-nimittataḥ /
vivāda-āsaktayor nā asīt paricchedas tayor dvayoḥ //
tad rājaṃs tvaṃ mama brūhi tāvat kasyopapadyate /
bhāryā sā saṃśayaṃ chindhi pūrvoktaḥ samayo 'sti te //
tad rājaṃs tvaṃ mama brūhi tāvat kasya upapadyate /
bhāryā sā saṃśayaṃ chindhi pūrva-uktaḥ samayo 'sti te //
iti vetālataḥ śrutvā tasmāt skandhāgravartinaḥ /
sa trivikramasenas taṃ nṛpatiḥ pratyabhāṣata //
iti vetālataḥ śrutvā tasmāt skandha-agra-vartinaḥ /
sa trivikramasenas taṃ nṛ-patiḥ pratyabhāṣata //
manye śaśina evāsau bhāryā nyāyyā nṛpātmajā /
yasmai pradattā prakaṭaṃ pitrā dharmyeṇa vartmanā //
manye śaśina eva asau bhāryā nyāyyā nṛ-pātma-jā /
yasmai pradattā prakaṭaṃ pitrā dharmyeṇa vartmanā //
manaḥsvāmī tu tāṃ bheje cauryād gāndharvadharmataḥ /
caurasya tu parasveṣu svatvaṃ nyāyyaṃ na jātu cit //
manaḥsvāmī tu tāṃ bheje cauryād gāndharva-dharmataḥ /
caurasya tu para-sveṣu svatvaṃ nyāyyaṃ na jātu cit //
iti tasya vaco niśamya rājño vetālaḥ sa yayau punas tad eva /
sahasaiva tad aṃsataḥ svadhāma kṣitipaḥ so 'pi tam anviyāya tūrṇam //
iti tasya vaco niśamya rājño vetālaḥ sa yayau punas tad eva /
sahasa aiva tad aṃsataḥ sva-dhāma kṣiti-paḥ so 'pi tam anviyāya tūrṇam //
atha gatvā punaḥ skandhe vetālaṃ śiṃśapādrumāt /
sa trivikramasenas tam ādāyodacalat tataḥ //
atha gatvā punaḥ skandhe vetālaṃ śiṃśapā-drumāt /
sa trivikramasenas tam ādāya udacalat tataḥ //
āgacchantaṃ ca taṃ bhūpaṃ sa vetālo 'bravīt punaḥ /
rājañ śṛṇu kathām ekām udārāṃ kathayāmi te //
āgacchantaṃ ca taṃ bhū-paṃ sa vetālo 'bravīt punaḥ /
rājañ śṛṇu kathām ekām udārāṃ kathayāmi te //
astīha himavān nāma nagendraḥ sarvaratnabhūḥ /
yo gaurīgaṅgayos tulyaḥ prabhavo harakāntayoḥ //
asti iha himavān nāma naga-indraḥ sarva-ratna-bhūḥ /
yo gaurī-gaṅgayos tulyaḥ prabhavo hara-kāntayoḥ //
śūrā-saṃspṛṣṭaspṛṣṭhaś ca yo madhye kulabhūbhṛtām /
abhimānonnataḥ satyaṃ gīyate bhuvanatraye //
śūra-a-saṃspṛṣṭa-spṛṣṭhaś ca yo madhye kula-bhū-bhṛtām /
abhimāna-unnataḥ satyaṃ gīyate bhuvana-traye //
tasyāsti sānuny anvarthaṃ tat kāñcanapuraṃ puram /
nyāsīkṛtam ivārkeṇa raśmivṛndaṃ vibhāti yat //
tasya asti sānuny anv-arthaṃ tat kāñcanapuraṃ puram /
nyāsī-kṛtam iva arkeṇa raśmi-vṛndaṃ vibhāti yat //
jīmūtaketur ity āsīt tasmin puravare purā /
vidyādhareśvaraḥ śrīmān merāv iva śatakratuḥ //
jīmūtaketur ity āsīt tasmin pura-vare purā /
vidyādhara-īśvaraḥ śrīmān merāv iva śata-kratuḥ //
tasyāsīt svagṛhodyāne kalpavṛkṣo 'nvayāgataḥ /
yathārthanāmā prathito yo manaḥrathadāyakaḥ //
tasyā asīt sva-gṛha-udyāne kalpa-vṛkṣo 'nvaya-āgataḥ /
yathā-artha-nāmā prathito yo manaḥ-ratha-dāyakaḥ //
taṃ prārthya devatātmānaṃ sa rājā tat prasādataḥ /
prāpa jātismaraṃ putraṃ bodhisattvāṃśasaṃbhavam //
taṃ prārthya devatā-ātmānaṃ sa rājā tat prasādataḥ /
prāpa jāti-smaraṃ putraṃ bodhi-sattva-aṃśa-saṃbhavam //
dānavīraṃ mahāsattvaṃ sarvabhūtānukampinam /
guruśuśrūṣaṇaparaṃ nāmnā jīmūtavāhanam //
dāna-vīraṃ mahā-sattvaṃ sarva-bhūta-anukampinam /
guru-śuśrūṣaṇa-paraṃ nāmnā jīmūtavāhanam //
saṃprāptayauvanaṃ taṃ ca yauvarājye 'bhiṣiktavān /
tanayaṃ preritaḥ sadbhis tadguṇaiḥ sacivaiś ca saḥ //
saṃprāpta-yauvanaṃ taṃ ca yauvarājye 'bhiṣiktavān /
tanayaṃ preritaḥ sadbhis tad-guṇaiḥ sacivaiś ca saḥ //
yauvarājyasthitaś caiṣo jātu jīmūtavāhanaḥ /
hitaiṣibhir upāgatya jagade pitṛmantribhiḥ //
yauvarājya-sthitaś ca eṣo jātu jīmūtavāhanaḥ /
hita-eṣibhir upāgatya jagade pitṛ-mantribhiḥ //
deva kalpatarur yo 'yam asti vaḥ sarvakāmadaḥ /
adhṛṣyaḥ sarvabhūtānāṃ saiṣa pūjyaḥ sadā tava //
deva kalpa-tarur yo 'yam asti vaḥ sarva-kāma-daḥ /
a-dhṛṣyaḥ sarva-bhūtānāṃ saiṣa pūjyaḥ sadā tava //
nāsmin sati hi śakro 'pi bādhetāsmān kuto 'paraḥ /
etac chrutvā sa jīmūtavāhano 'ntaracintayat //
na asmin sati hi śakro 'pi bādheta asmān kuto 'paraḥ /
etac chrutvā sa jīmūtavāhano 'ntaracintayat //
aho batedṛśam imaṃ saṃprāpyā-marapādapam /
nāsāditaṃ kim apy asmāt pūrvair nas tādṛśaṃ phalam //
aho batā idṛśam imaṃ saṃprāpya a-mara-pāda-pam /
nā asāditaṃ kim apy asmāt pūrvair nas tādṛśaṃ phalam //
kevalaṃ kaiḥcid apy arthair arthitaiḥ kṛpaṇocitaiḥ /
ātmā caiṣo mahātmā ca nītau dvāv api lāghavam //
kevalaṃ kaiḥ-cid apy arthair arthitaiḥ kṛpaṇa-ucitaiḥ /
ātmā ca eṣo mahā-ātmā ca nītau dvāv api lāghavam //
tad ahaṃ sādhayīṣyāmi kāmam asmān manaḥgatam /
iti niścitya sa yayau mahāsattvo 'ntikaṃ pituḥ //
tad ahaṃ sādhayīṣyāmi kāmam asmān manaḥ-gatam /
iti niścitya sa yayau mahā-sattvo 'ntikaṃ pituḥ //
tatra saṃvihitā-śeṣaśuśrūṣāparitoṣitam /
sukhāsīnaṃ tam ekānte pitaraṃ sa vyajijñapat //
tatra saṃvihita-a-śeṣa-śuśrūṣā-paritoṣitam /
sukha-āsīnaṃ tam eka-ante pitaraṃ sa vyajijñapat //
tata tvam eva jānāsi yad etasmin bhavāmbudhau /
āśarīram idaṃ sarvaṃ vīcivibhramacañcalam //
tata tvam eva jānāsi yad etasmin bhava-ambu-dhau /
ā-śarīram idaṃ sarvaṃ vīci-vibhrama-cañcalam //
viśeṣenā-cirasthāyiprakāśapravilāyinī /
saṃdhyā vidyuc ca lakṣmīś ca dṛṣṭā kutra kadā sthirā //
viśeṣena a-cira-sthāyi-prakāśa-pravilāyinī /
saṃdhyā vidyuc ca lakṣmīś ca dṛṣṭā kutra kadā sthirā //
ekaḥ paropakāras tu saṃsāre 'sminn anaśvaraḥ /
yo dharmayaśasī sūte yugāntaśatasākṣiṇī //
ekaḥ para-upakāras tu saṃsāre 'sminn a-naśvaraḥ /
yo dharma-yaśasī sūte yuga-anta-śata-sākṣiṇī //
tat tāta kṣaṇikeṣv eṣu bhogeṣv asmābhir īdṛśaḥ /
eṣa kalpataruḥ kasya kṛte mogho 'bhirakṣyate //
tat tāta kṣaṇikeṣv eṣu bhogeṣv asmābhir īdṛśaḥ /
eṣa kalpa-taruḥ kasya kṛte mogho 'bhirakṣyate //
yair vā mama mamety evam āgrahenaiṣo rakṣitaḥ /
pūrvais te kutra kutrāyaṃ teṣāṃ kaś caiṣaḥ ko 'sya vā //
yair vā mama mama ity evam āgrahena eṣo rakṣitaḥ /
pūrvais te kutra kutra ayaṃ teṣāṃ kaś ca eṣaḥ ko 'sya vā //
tasmāt paropakāraikaphalasiddhyai tvadājñayā /
tātainaṃ viniyuñje 'haṃ kāmadaṃ kalpapādapam //
tasmāt para-upakāra-eka-phala-siddhyai tvad-ājñayā /
tāta enaṃ viniyuñje 'haṃ kāma-daṃ kalpa-pāda-pam //
evam astv iti pitrā ca dattānujño 'tha tena saḥ /
jīmūtavāhano gatvā kalpadrumam uvāca tam //
evam astv iti pitrā ca datta-anujño 'tha tena saḥ /
jīmūtavāhano gatvā kalpa-drumam uvāca tam //
abhīṣṭāḥ pūritāḥ kāmāḥ pūrveṣāṃ deva nas tvayā /
tan mamaikam imaṃ kāmam ananyaṃ paripūraya //
abhīṣṭāḥ pūritāḥ kāmāḥ pūrveṣāṃ deva nas tvayā /
tan mama ekam imaṃ kāmam an-anyaṃ paripūraya //
adaridrāṃ yathā pṛthvīm imāṃ drakṣye tathā kuru /
bhadraṃ te vraja datto 'si lokāyārthārthine mayā //
a-daridrāṃ yathā pṛthvīm imāṃ drakṣye tathā kuru /
bhadraṃ te vraja datto 'si lokāya artha-arthine mayā //
ity uktavati jīmūtavāhane racitāñjalau /
tyaktas tvayaiṣo jāto 'smīty udabhūd vāk taros tataḥ //
ity uktavati jīmūta-vāhane racita-añjalau /
tyaktas tvaya aiṣo jāto 'smi ity udabhūd vāk taros tataḥ //
kṣaṇāc cotpatya sa divaṃ kalpavṛkṣas tathā vasu /
vavarṣa bhuvi naivāsīt ko 'py asyāṃ duḥgato yathā //
kṣaṇāc ca utpatya sa divaṃ kalpa-vṛkṣas tathā vasu /
vavarṣa bhuvi na evā asīt ko 'py asyāṃ duḥ-gato yathā //
tatas tasya tayā tīvrasarvasattvānukampayā /
jīmūtavāhanasyātra trailokye paprathe yaśaḥ //
tatas tasya tayā tīvra-sarva-sattva-anukampayā /
jīmūtavāhanasya atra trailokye paprathe yaśaḥ //
tena tadgotrajāḥ sarve mātsaryād asahiṣṇavaḥ /
taṃ lokasātkṛtārtighnakalpavṛkṣavinākṛtam //
tena tad-gotra-jāḥ sarve mātsaryād a-sahiṣṇavaḥ /
taṃ lokasāt-kṛta-ārti-ghna-kalpa-vṛkṣa-vinā-kṛtam //
jeyaṃ sapitṛkaṃ matvā saṃbhūya kṛtaniścayāḥ /
yuddhāya samanahyanta tad rājyāpajihīrṣayā //
jeyaṃ sa-pitṛkaṃ matvā saṃbhūya kṛta-niścayāḥ /
yuddhāya samanahyanta tad rājya-apajihīrṣayā //
tad dṛṣṭvā prāha pitaraṃ svaṃ sa jīmūtavāhanaḥ /
tāta kasyāparasyāsti śaktis tvayi dhṛtāyudhe //
tad dṛṣṭvā prāha pitaraṃ svaṃ sa jīmūtavāhanaḥ /
tāta kasya aparasya asti śaktis tvayi dhṛta-āyudhe //
kiṃ tv asya pāpakasyārthe śarīrasya vināśinaḥ /
hatvā bandhūn akṛpano rājyaṃ ko nāma vāñchati //
kiṃ tv asya pāpakasya arthe śarīrasya vināśinaḥ /
hatvā bandhūn a-kṛpano rājyaṃ ko nāma vāñchati //
tat kiṃ rājyena naḥ kāryaṃ gatvānyatra kvacid vayam /
dharmam eva cariṣyāmo lokadvayasukhāvaham //
tat kiṃ rājyena naḥ kāryaṃ gatva ānyatra kva-cid vayam /
dharmam eva cariṣyāmo loka-dvaya-sukha-āvaham //
modantāṃ kṛpaṇā ete dāyādā rājyalolupāḥ /
ity uktavantaṃ jīmūtaketus taṃ sa pitābravīt //
modantāṃ kṛpaṇā ete dāyādā rājya-lolupāḥ /
ity uktavantaṃ jīmūta-ketus taṃ sa pita ābravīt //
ahaṃ tvadartham icchāmi rājyaṃ putra tvam eva cet /
taj jahāsi kṛpāviṣṭas tan me vṛddhasya tena kim //
ahaṃ tvad-artham icchāmi rājyaṃ putra tvam eva cet /
taj jahāsi kṛpā-āviṣṭas tan me vṛddhasya tena kim //
evaṃ kṛtābhyanujñena pitrā mātrā ca so 'nvitaḥ /
malayādrim agāt tyaktarājyo jīmūtavāhanaḥ //
evaṃ kṛta-abhyanujñena pitrā mātrā ca so 'nvitaḥ /
malaya-adrim agāt tyakta-rājyo jīmūtavāhanaḥ //
tatra candanasaṃchannavahan niḥjharakandare /
śuśrūṣamāṇaḥ pitaraṃ sa tasthau kalpitāśramaḥ //
tatra candana-saṃchanna-vahan niḥ-jhara-kandare /
śuśrūṣamāṇaḥ pitaraṃ sa tasthau kalpita-āśramaḥ //
mitraṃ cāsyātra saṃpede mitrāvasur iti śrutaḥ /
viśvāvasoḥ sutaḥ siddharājasyaitannivāsinaḥ //
mitraṃ ca asya atra saṃpede mitrāvasur iti śrutaḥ /
viśvāvasoḥ sutaḥ siddha-rājasya etan-nivāsinaḥ //
ekadā cātra sa bhrāmyan viveśopavanasthitam /
draṣṭum āyatanaṃ devyā gauryā jīmūtavāhanaḥ //
ekadā ca atra sa bhrāmyan viveśa upavana-sthitam /
draṣṭum āyatanaṃ devyā gauryā jīmūtavāhanaḥ //
tatropavīṇayantīṃ ca dadarśa varakanyakām /
sakhījanānvitāṃ śailatanayārādhanodyatām //
tatra upavīṇayantīṃ ca dadarśa vara-kanyakām /
sakhī-jana-anvitāṃ śaila-tanayā-ārādhana-udyatām //
ākarṇyamānasaṃgītamañjuvīṇāravāṃ mṛgaiḥ /
dṛṣṭalocanalāvanyalajjitair iva niḥcalaiḥ //
ākarṇyamāna-saṃgīta-mañju-vīṇā-ravāṃ mṛgaiḥ /
dṛṣṭa-locana-lāvanya-lajjitair iva niḥ-calaiḥ //
dadhatā tārakaṃ kṛṣṇam arjunena svacakṣuṣā /
pāṇḍavīyām iva camūṃ karṇamūlaṃ vivikṣatīm //
dadhatā tārakaṃ kṛṣṇam arjunena sva-cakṣuṣā /
pāṇḍavīyām iva camūṃ karṇa-mūlaṃ vivikṣatīm //
paraḥparavimardena mukhendor iva darśanam /
atṛptāv iva vāñchantau bibhrantīṃ saṃmukhau stanau //
paraḥ-para-vimardena mukha-indor iva darśanam /
a-tṛptāv iva vāñchantau bibhrantīṃ saṃmukhau stanau //
dhātur ghaṭayato muṣṭigraheṇeva nipīḍite /
valīmagnāṅgulīmudre madhye kṣāmamanaḥramām //
dhātur ghaṭayato muṣṭi-graheṇa iva nipīḍite /
valī-magna-aṅgulī-mudre madhye kṣāma-manaḥ-ramām //
dṛṣṭayā ca tayā sadyaḥ so 'bhūj jīmūtavāhanaḥ /
tanvyā muṣitacitto 'nto dṛṣṭimārgapraviṣṭayā //
dṛṣṭayā ca tayā sadyaḥ so 'bhūj jīmūtavāhanaḥ /
tanvyā muṣita-citto 'nto dṛṣṭi-mārga-praviṣṭayā //
sāpi taṃ bhūṣitodyānaṃ dṛṣṭvotkaṇṭhāvikāradam /
kāmāṅgadāhavairāgyād vanaṃ madhum ivāśritam //
sa āpi taṃ bhūṣita-udyānaṃ dṛṣṭva ūtkaṇṭhā-vikāra-dam /
kāma-aṅga-dāha-vairāgyād vanaṃ madhum ivā aśritam //
tathānurāgavivaśā bheje kanyā vihastatām /
yathā sakhīva vīṇāsyā vyākulālāpatāṃ yayau //
tatha ānurāga-vivaśā bheje kanyā vihastatām /
yathā sakhi īva vīṇa āsyā vyākulā ālāpatāṃ yayau //
tataḥ sa papraccha sakhīṃ tasyā jīmūtavāhanaḥ /
kiṃ dhanyaṃ nāma sakhyās te ko vaṃśo 'laṃkṛto 'nayā //
tataḥ sa papraccha sakhīṃ tasyā jīmūtavāhanaḥ /
kiṃ dhanyaṃ nāma sakhyās te ko vaṃśo 'laṃkṛto 'nayā //
tac chrutvā sā sakhī prāha nāmnā malayavaty asau /
mitrāvasusvasā siddharājaviśvāvasoḥ sutā //
tac chrutvā sā sakhī prāha nāmnā malayavaty asau /
mitrāvasu-svasā siddha-rāja-viśvāvasoḥ sutā //
evam uktvā sahṛdayā sā taṃ jīmūtavāhanam /
nāmānvayau ca pṛṣṭvāsya muniputraṃ sahāgatam //
evam uktvā sa-hṛdayā sā taṃ jīmūtavāhanam /
nāma-anvayau ca pṛṣṭva āsya muni-putraṃ saha-āgatam //
tāṃ bravīti sma malayavatīṃ smitamitākṣaram /
sakhi vidyādharendrasya nāsyātithyaṃ karoṣi kim //
tāṃ bravīti sma malaya-vatīṃ smita-mita-akṣaram /
sakhi vidyādhara-indrasya na asyā atithyaṃ karoṣi kim //
jagatpūjyo 'tithir hy eṣa prāpta ity udite tayā /
sābhūd vidyādharasutā tūṣṇīṃ lajjānatānanā //
jagat-pūjyo 'tithir hy eṣa prāpta ity udite tayā /
sa ābhūd vidyādhara-sutā tūṣṇīṃ lajjā-ānata-ānanā //
lajjāvatīyaṃ matto 'rcā gṛhyatām iti vādinī /
ekātha tat sakhī tasmai sārghyāṃ mālām upānayat //
lajjā-vati īyaṃ matto 'rcā gṛhyatām iti vādinī /
eka ātha tat sakhī tasmai sa-arghyāṃ mālām upānayat //
sa cādāyaiva jīmūtavāhanaḥ premaniḥbharaḥ /
kaṇṭhe malayavatyās tāṃ mālāṃ tasyāḥ samarpayat //
sa cā adāya eva jīmūta-vāhanaḥ prema-niḥ-bharaḥ /
kaṇṭhe malayavatyās tāṃ mālāṃ tasyāḥ samarpayat //
sāpi tiryakprasṛtayā paśyantī snigdhayā dṛśā /
nīlotpalamayīṃ mālām iva tasmin nyaveśayat //
sa āpi tiryak-prasṛtayā paśyantī snigdhayā dṛśā /
nīla-utpalamayīṃ mālām iva tasmin nyaveśayat //
ity anyo'nyakṛtā-śabdasvayamvaraviśeṣayoḥ /
tayor etya jagādaikā ceṭī tāṃ siddhakanyakām //
ity anyo'nya-kṛta-a-śabda-svayam-vara-viśeṣayoḥ /
tayor etya jagāda ekā ceṭī tāṃ siddha-kanyakām //
jananī rājaputri tvāṃ smaraty āgaccha māciram /
tac chrutvākṛṣya kāmeṣukīlitām iva kṛcchrataḥ //
jananī rāja-putri tvāṃ smaraty āgaccha mā-ciram /
tac chrutvā ākṛṣya kāma-iṣu-kīlitām iva kṛcchrataḥ //
sotkāṃ priyamukhād dṛṣṭiṃ kathamcit sā yayau gṛham /
jīmūtavāhano 'py āgāt tan natātmā svamāśramam //
sa-utkāṃ priya-mukhād dṛṣṭiṃ katham-cit sā yayau gṛham /
jīmūtavāhano 'py āgāt tan nata-ātmā svam-āśramam //
sātha svāṃ jananīṃ dṛṣṭā prāṇeśavirahāturā /
gatvā malayavaty āśu papāta śayanīyake //
sa ātha svāṃ jananīṃ dṛṣṭā prāṇa-īśa-viraha-āturā /
gatvā malayavaty āśu papāta śayanīyake //
athāntargatakāmāgnidhūmenevāvilekṣaṇā /
aśrudhārāṃ pramuñcantī saṃtāpakvathitāṅgakā //
atha antargata-kāma-agni-dhūmena ivā avila-īkṣaṇā /
aśru-dhārāṃ pramuñcantī saṃtāpa-kvathita-aṅgakā //
sakhībhiś candanair liptā vījitā cābjinidalaiḥ /
ratiṃ na bheje śayane nāṅke sakhyā na bhūtale //
sakhībhiś candanair liptā vījitā ca abjini-dalaiḥ /
ratiṃ na bheje śayane na aṅke sakhyā na bhū-tale //
gate 'tha vāsare kvāpi raktayā saha saṃdhyayā /
hasatprācīmukhaṃ candre samākramya ca cumbati //
gate 'tha vāsare kva-api raktayā saha saṃdhyayā /
hasat-prācī-mukhaṃ candre samākramya ca cumbati //
smareṇa preryamāṇāpi dūtīsaṃpreṣaṇādi sā /
lajjayā nāśakat kartuṃ jīvitaspṛhayojjhitā //
smareṇa preryamāṇa āpi dūtī-saṃpreṣaṇa-ādi sā /
lajjayā na aśakat kartuṃ jīvita-spṛhaya ūjjhitā //
nināya ca niśām induviṣamām abjinīva tām /
baddhamohālipaṭale hṛdi saṃkocam etya sā //
nināya ca niśām indu-viṣamām abjini īva tām /
baddha-moha-ali-paṭale hṛdi saṃkocam etya sā //
tāvac ca tadviyogārtaḥ so 'pi jīmūtavāhanaḥ /
śayanastho 'pi patito haste kusumadhanvanaḥ //
tāvac ca tad-viyoga-ārtaḥ so 'pi jīmūtavāhanaḥ /
śayana-stho 'pi patito haste kusuma-dhanvanaḥ //
nūtanodbhinnarāgo 'pi pronmiṣatpāṇḍurachaviḥ /
hrīmūko 'pi vadan pīḍāṃ kāmajām anayan niśām //
nūtana-udbhinna-rāgo 'pi pronmiṣat-pāṇḍura-chaviḥ /
hrī-mūko 'pi vadan pīḍāṃ kāma-jām anayan niśām //
prātaś cātyutsuko bhūyas tad gauryāyatanaṃ yayau /
yatra dṛṣṭābhavat tena sā siddhādhipaputrikā //
prātaś ca atyutsuko bhūyas tad gaury-āyatanaṃ yayau /
yatra dṛṣṭa ābhavat tena sā siddha-adhipa-putrikā //
tatra tena sa mitreṇa muniputreṇa pṛṣṭhataḥ /
āgatyāśvāsyate yāvan madanānalavihvalaḥ //
tatra tena sa mitreṇa muni-putreṇa pṛṣṭhataḥ /
āgatyā aśvāsyate yāvan madana-anala-vihvalaḥ //
tāvat tatraiva sāpy āgān nirgatyaikaiva niḥjane /
guptaṃ malayavaty ātmatyāgāya virahā-sahā //
tāvat tatra eva sa āpy āgān nirgatya eka aiva niḥ-jane /
guptaṃ malayavaty ātma-tyāgāya viraha-a-sahā //
alakṣayantī kāntaṃ svaṃ pādapāntaritaṃ ca sā /
udaśrulocanā bālā devīṃ gaurīṃ vyajijñapat //
a-lakṣayantī kāntaṃ svaṃ pāda-pa-antaritaṃ ca sā /
udaśru-locanā bālā devīṃ gaurīṃ vyajijñapat //
tvadbhaktyā devi saṃvṛtto nāsmiñ janmani cen mama /
jīmūtavāhano bhartā tad bhūyāt so 'nyajanmani //
tvad-bhaktyā devi saṃvṛtto na asmiñ janmani cen mama /
jīmūtavāhano bhartā tad bhūyāt so 'nya-janmani //
ity uktvā racayāmāsa svottarīyeṇa tat kṣaṇam /
aśokataruśākhāyāṃ pāśaṃ sā girijāgrataḥ //
ity uktvā racayāmāsa sva-uttarīyeṇa tat kṣaṇam /
aśoka-taru-śākhāyāṃ pāśaṃ sā giri-jā-agrataḥ //
hā nātha viśvavikhyātakaruṇenāpi na tvayā /
katham asmi paritrātā deva jīmūtavāhana //
hā nātha viśva-vikhyāta-karuṇena api na tvayā /
katham asmi paritrātā deva jīmūtavāhana //
evam uktvā gale yāvat sā taṃ pāśaṃ niyacchati /
uccacāra divas tāvad bhāratī devyudīritā //
evam uktvā gale yāvat sā taṃ pāśaṃ niyacchati /
uccacāra divas tāvad bhāratī devy-udīritā //
putri mā sāhasaṃ kārṣīś cakravartī patis tava /
vidyādharendro jīmūtavāhano hi bhaviṣyati //
putri mā sāhasaṃ kārṣīś cakra-vartī patis tava /
vidyādhara-indro jīmūta-vāhano hi bhaviṣyati //
ity uktavatyāṃ devyāṃ sa śrutvaiva savayasyakaḥ /
jīmūtavāhano hṛṣṭāṃ priyām upajagāma tām //
ity uktavatyāṃ devyāṃ sa śrutva aiva sa-vayasyakaḥ /
jīmūtavāhano hṛṣṭāṃ priyām upajagāma tām //
sa eṣa devyā varaḥ paśya vitīrṇaḥ satya eva te /
iti jalpati bālāṃ tāṃ tanmitre muniputrake //
sa eṣa devyā varaḥ paśya vitīrṇaḥ satya eva te /
iti jalpati bālāṃ tāṃ tan-mitre muni-putrake //
jīmūtavāhanas tat tad bruvan praṇayapeśalam /
svahastenaiva taṃ tasyāḥ kaṇṭhāt pāśam apānayat //
jīmūtavāhanas tat tad bruvan praṇaya-peśalam /
sva-hastena eva taṃ tasyāḥ kaṇṭhāt pāśam apānayat //
tato 'kasmāt sudhāvarṣam iva manvānayos tayoḥ /
bhuvaṃ malayavatyāṃ ca likhantyāṃ hrītayā dṛśā //
tato 'kasmāt sudhā-varṣam iva manvānayos tayoḥ /
bhuvaṃ malayavatyāṃ ca likhantyāṃ hrītayā dṛśā //
cinvānāgatya sahasā sakhī hṛṣṭā jagāda tām /
sakhi kalyāṇinī diṣṭyā vardhase 'bhīṣṭasiddhitaḥ //
cinvānā āgatya sahasā sakhī hṛṣṭā jagāda tām /
sakhi kalyāṇinī diṣṭyā vardhase 'bhīṣṭa-siddhitaḥ //
adyaiva hi mahārājas tava viśvāvasuḥ pitā /
kumāramitrāvasunā vijñaptaḥ saṃnidhau mama //
adya eva hi mahā-rājas tava viśvāvasuḥ pitā /
kumāra-mitrāvasunā vijñaptaḥ saṃnidhau mama //
ihāgato jaganmānyas tāta kalpatarupradaḥ /
vidyādharendratanayo yo 'yaṃ jīmūtavāhanaḥ //
ihā agato jagan-mānyas tāta kalpa-taru-pradaḥ /
vidyādhara-indra-tanayo yo 'yaṃ jīmūtavāhanaḥ //
atithitvāt sa naḥ pūjyo varaś cānyo na tādṛśaḥ /
tasmān malayavatyāsau kanyāratnena pūjyatām //
atithitvāt sa naḥ pūjyo varaś ca anyo na tādṛśaḥ /
tasmān malayavatya āsau kanyā-ratnena pūjyatām //
tatheti śraddhite rājñā bhrātā mitrāvasuḥ sa te /
tādarthyena mahābhāgasyāsyāśramapadaṃ gataḥ //
tatha īti śraddhite rājñā bhrātā mitrāvasuḥ sa te /
tādarthyena mahā-bhāgasya asyā aśrama-padaṃ gataḥ //
jāne sadyaś ca bhāvī te vivāhas tat svamandiram /
āyāhi yātu caiṣo 'pi mahābhāgaḥ svam āspadam //
jāne sadyaś ca bhāvī te vivāhas tat sva-mandiram /
āyāhi yātu ca eṣo 'pi mahā-bhāgaḥ svam āspadam //
ity uktā sā tayā sakhyā rājaputrī śanais tataḥ /
yayuḥ saharṣā sotkā ca muhuḥvalitakaṃdharā //
ity uktā sā tayā sakhyā rāja-putrī śanais tataḥ /
yayuḥ sa-harṣā sa-utkā ca muhuḥ-valita-kaṃdharā //
jīmūtavāhano 'py āśu gatvā svāśramam āgatāt /
mitrāvasor yathābhīṣṭaṃ kāryaṃ śrutvābhinandya ca //
jīmūtavāhano 'py āśu gatvā sva-āśramam āgatāt /
mitrāvasor yathā-abhīṣṭaṃ kāryaṃ śrutva ābhinandya ca //
jātismaraḥ samācakhyau tasmai svaṃ pūrvajanma saḥ /
yatra mitraṃ sa tasyāsīt sā ca bhāryaiva tatsvasā //
jāti-smaraḥ samācakhyau tasmai svaṃ pūrva-janma saḥ /
yatra mitraṃ sa tasyā asīt sā ca bhārya aiva tat-svasā //
tato mitrāvasuḥ prītas tatpitroḥ parituṣyatoḥ /
āvedya gatvā pitarau kṛtārthaḥ svāv anandayat //
tato mitrāvasuḥ prītas tat-pitroḥ parituṣyatoḥ /
āvedya gatvā pitarau kṛta-arthaḥ svāv anandayat //
nināya ca tadaiva svān gṛhāñ jīmūtavāhanam /
cakre cotsavasaṃbhāraṃ svasiddhyucitavaibhavam //
nināya ca tada aiva svān gṛhāñ jīmūtavāhanam /
cakre ca utsava-saṃbhāraṃ sva-siddhy-ucita-vaibhavam //
tasminn eva ca dhanye 'hni tasya vidyādharaprabhoḥ /
svasur malayavatyāś ca vivāhaṃ samapādayan //
tasminn eva ca dhanye 'hni tasya vidyādhara-prabhoḥ /
svasur malayavatyāś ca vivāhaṃ samapādayan //
tato navoḍhayā sākaṃ tayā jīmūtavāhanaḥ /
tasthau malayavatyā sa tatra siddhamanaḥrathaḥ //
tato nava-ūḍhayā sākaṃ tayā jīmūtavāhanaḥ /
tasthau malayavatyā sa tatra siddha-manaḥ-rathaḥ //
ekadā kautukāc cātra sa mitrāvasunā saha /
malayādrau bhramann abdher velāvanam upeyivān //
ekadā kautukāc ca atra sa mitrāvasunā saha /
malaya-adrau bhramann ab-dher velā-vanam upeyivān //
tatrāsthirāśīn subahūn dṛṣṭvā mitrāvasuṃ sa tam /
keṣām ete 'sthisaṃghātāḥ prāṇinām iti pṛṣṭavān //
tatra asthi-rāśīn su-bahūn dṛṣṭvā mitrāvasuṃ sa tam /
keṣām ete 'sthi-saṃghātāḥ prāṇinām iti pṛṣṭavān //
tato mitrāvasuḥ śyālas taṃ kāruṇikam abravīt /
śṛṇu vṛttāntam atremaṃ saṃkṣepād varṇayāmi te //
tato mitrāvasuḥ śyālas taṃ kāruṇikam abravīt /
śṛṇu vṛtta-antam atra imaṃ saṃkṣepād varṇayāmi te //
nāgamātā purā kadrūr vinatāṃ tārkṣyamātaram /
nināya kila dāsatvaṃ savyājapaṇanirjitām //
nāga-mātā purā kadrūr vinatāṃ tārkṣya-mātaram /
nināya kila dāsatvaṃ sa-vyāja-paṇa-nirjitām //
tena vaireṇa garuḍas tām unmocyāpi mātaram /
balī bhakṣayituṃ nāgān kadrūputrān pracakrame //
tena vaireṇa garuḍas tām unmocya api mātaram /
balī bhakṣayituṃ nāgān kadrū-putrān pracakrame //
sadā praviśya pātālaṃ so 'tha kāncij jaghāsa tān /
kāncin mamarda kecit tu svayaṃ trāsād vipedire //
sadā praviśya pātālaṃ so 'tha kān-cij jaghāsa tān /
kān-cin mamarda ke-cit tu svayaṃ trāsād vipedire //
tad dṛṣṭvaikapade sarvakṣayam āśaṅkya nāgarāṭ /
vāsukiḥ prārthanāpūrvaṃ tārkṣyasya samayaṃ vyadhāt //
tad dṛṣṭva aika-pade sarva-kṣayam āśaṅkya nāga-rāṭ /
vāsukiḥ prārthanā-pūrvaṃ tārkṣyasya samayaṃ vyadhāt //
ekam ekam ahaṃ nāgam āhārārthaṃ khagendra te /
pratyahaṃ preṣayāmy atra puline dakṣiṇodadheḥ //
ekam ekam ahaṃ nāgam āhāra-arthaṃ kha-ga-indra te /
praty-ahaṃ preṣayāmy atra puline dakṣiṇa-uda-dheḥ //
tvayā tu na praveṣṭavyaṃ pātāle 'smin kathamcana /
ko hi svārtho vinaṣṭeṣu nāgeṣv ekapade tava //
tvayā tu na praveṣṭavyaṃ pātāle 'smin katham-cana /
ko hi sva-artho vinaṣṭeṣu nāgeṣv eka-pade tava //
ity ukte nāgarājena samayaṃ pratyapadyata /
svārthadarśī tathety eva garuḍo guruvikramaḥ //
ity ukte nāga-rājena samayaṃ pratyapadyata /
sva-artha-darśī tatha īty eva garuḍo guru-vikramaḥ //
tadāprabhṛti caikaikaṃ nāgaṃ bhuṅkte dine dine /
vāsukipreṣitaṃ so 'tra khagendraḥ puline 'mbudheḥ //
tadā-prabhṛti ca eka-ekaṃ nāgaṃ bhuṅkte dine dine /
vāsuki-preṣitaṃ so 'tra kha-ga-indraḥ puline 'mbu-dheḥ //
atas tadbhakṣyamāṇānāṃ nāganām asthisaṃcayāḥ /
ete 'tra giriśṛṅgābhā vṛddhiṃ kālakramād gatāḥ //
atas tad-bhakṣyamāṇānāṃ nāganām asthi-saṃcayāḥ /
ete 'tra giri-śṛṅga-ābhā vṛddhiṃ kāla-kramād gatāḥ //
iti mitrāvasor vaktrāt sāntaḥduḥkho niśamya saḥ /
nijagāda dayādhairyanidhir jīmūtavāhanaḥ //
iti mitrāvasor vaktrāt sa-antaḥ-duḥkho niśamya saḥ /
nijagāda dayā-dhairya-nidhir jīmūtavāhanaḥ //
śocyaḥ sa vāsukī rājā yaḥ svahastena vidviṣe /
upahārīkaroti svāḥ prajāḥ klībo dine dine //
śocyaḥ sa vāsukī rājā yaḥ sva-hastena vidviṣe /
upahārī-karoti svāḥ prajāḥ klībo dine dine //
dhṛtānanasahasraḥ sann ekenāpy ānanena saḥ /
mām ādau bhuṅkṣva tārkṣyeti bhāṣituṃ nāśakat katham //
dhṛta-ānana-sahasraḥ sann ekena apy ānanena saḥ /
mām ādau bhuṅkṣva tārkṣya iti bhāṣituṃ na aśakat katham //
kathaṃ cābhyarthayāmāsa niḥsattvaḥ svakulakṣayam /
tārkṣyaṃ nāgāṅganākrandanityākarṇananiḥghṛṇaḥ //
kathaṃ ca abhyarthayāmāsa niḥ-sattvaḥ sva-kula-kṣayam /
tārkṣyaṃ nāga-aṅganā-kranda-nitya-ākarṇana-niḥ-ghṛṇaḥ //
tārkṣyo 'pi kāśyapir vīraḥ kṛṣṇādhiṣṭhānapāvanaḥ /
īdṛśaṃ kurute pāpam aho mohasya gāḍhatā //
tārkṣyo 'pi kāśyapir vīraḥ kṛṣṇa-adhiṣṭhāna-pāvanaḥ /
īdṛśaṃ kurute pāpam aho mohasya gāḍhatā //
ity uktvā sa mahāsattvo hṛdi cakre manaḥratham /
apy asāreṇa dehena sāram atrāpnuyām aham //
ity uktvā sa mahā-sattvo hṛdi cakre manaḥ-ratham /
apy a-sāreṇa dehena sāram atrā apnuyām aham //
ekasyāpy adya nāgasya kuryāṃ jīvitarakṣaṇam /
abāndhavasya bhītasya dattvātmānaṃ garutmate //
ekasya apy adya nāgasya kuryāṃ jīvita-rakṣaṇam /
a-bāndhavasya bhītasya dattvā ātmānaṃ garutmate //
iti saṃcintayaty eva tasmiñ jīmūtavāhane /
mitrāvasoḥ pituḥ pārśvāt kṣattāhvānārtham āyayau //
iti saṃcintayaty eva tasmiñ jīmūtavāhane /
mitrāvasoḥ pituḥ pārśvāt kṣattā āhvāna-artham āyayau //
vraja tvam aham eṣyāmi paścād iti tataś ca tam /
mitrāvasuṃ sa jīmūtavāhano vyasṛjad gṛham //
vraja tvam aham eṣyāmi paścād iti tataś ca tam /
mitrāvasuṃ sa jīmūta-vāhano vyasṛjad gṛham //
gate tasmin sa cātraiko vāñchitārthonmukho bhraman /
kṛpālur aśṛnod dūrāt karuṇaṃ ruditadhvanim //
gate tasmin sa ca atra eko vāñchita-artha-unmukho bhraman /
kṛpālur aśṛnod dūrāt karuṇaṃ rudita-dhvanim //
gatvā dadarśa cottuṅgaśilātalasamīpagam /
yuvānam ekaṃ puruṣaṃ duḥkhitaṃ sundarākṛtim //
gatvā dadarśa ca uttuṅga-śilā-tala-samīpa-gam /
yuvānam ekaṃ puruṣaṃ duḥkhitaṃ sundara-ākṛtim //
puṃsā rājabhaṭeneva tyaktam ānīya tat kṣaṇam /
nivartayantaṃ rudatīṃ vṛddhāṃ sānunayaṃ striyam //
puṃsā rāja-bhaṭena iva tyaktam ānīya tat kṣaṇam /
nivartayantaṃ rudatīṃ vṛddhāṃ sa-anunayaṃ striyam //
ko 'yaṃ syād iti yāvac ca jijñāsuḥ so 'tra tiṣṭhati /
karuṇākulitaś channaḥ śṛṇvañ jīmūtavāhanaḥ //
ko 'yaṃ syād iti yāvac ca jijñāsuḥ so 'tra tiṣṭhati /
karuṇā-ākulitaś channaḥ śṛṇvañ jīmūtavāhanaḥ //
tāvat sā tatra vṛddhā strī duḥkhabhārātipīḍitā /
prāvartata yuvānaṃ taṃ dṛṣṭvā dṛṣṭvānuśocitum //
tāvat sā tatra vṛddhā strī duḥkha-bhāra-atipīḍitā /
prāvartata yuvānaṃ taṃ dṛṣṭvā dṛṣṭva ānuśocitum //
hā śaṅkhacūḍa hā duḥkhaśatasaṃprāpta hā guṇin /
kulaikatanto hā putra kva tvāṃ drakṣyāmy ahaṃ punaḥ //
hā śaṅkhacūḍa hā duḥkha-śata-saṃprāpta hā guṇin /
kula-eka-tanto hā putra kva tvāṃ drakṣyāmy ahaṃ punaḥ //
vatsa tvanmukhacandre 'smin gate 'staṃ sa pitā tava /
sokāndhakārapatitaḥ kathaṃ vṛddho bhaviṣyati //
vatsa tvan-mukha-candre 'smin gate 'staṃ sa pitā tava /
soka-andha-kāra-patitaḥ kathaṃ vṛddho bhaviṣyati //
athārkakarasaṃsparśād aṅgaṃ dūyeta yat tava /
kathaṃ śakṣyati tat soḍhuṃ tārkṣyabhakṣaṇajāṃ rujam //
atha arka-kara-saṃsparśād aṅgaṃ dūyeta yat tava /
kathaṃ śakṣyati tat soḍhuṃ tārkṣya-bhakṣaṇa-jāṃ rujam //
vistīrṇe nāgaloke 'pi dhātrā nāgādhipena ca /
labdhas tvaṃ kim abhavyāyā vicityaikasuto mama //
vistīrṇe nāga-loke 'pi dhātrā nāga-adhipena ca /
labdhas tvaṃ kim abhavyāyā vicitya eka-suto mama //
iti tāṃ vilapantīṃ ca sa yuvā tanayo 'bravīt /
duḥkhārtam api mām amba kiṃ duḥkhayasi hā bhṛśam //
iti tāṃ vilapantīṃ ca sa yuvā tanayo 'bravīt /
duḥkha-ārtam api mām amba kiṃ duḥkhayasi hā bhṛśam //
nivartasva gṛhān eṣa praṇāmaḥ paścimas tava /
ihāgamanavelā hi bhavej jātu garutmataḥ //
nivartasva gṛhān eṣa praṇāmaḥ paścimas tava /
ihā agamana-velā hi bhavej jātu garutmataḥ //
tac chrutvā hā hatāsmīha ko me pāsyati putrakam /
ita cakranda sā vṛddhā dikṣu kṣiptārtalocanā //
tac chrutvā hā hata āsmi iha ko me pāsyati putrakam /
ita cakranda sā vṛddhā dikṣu kṣipta-ārta-locanā //
tāvac ca bodhisattvāṃśaḥ sa taj jīmūtavāhanaḥ /
śrutvā dṛṣṭvā ca kṛpayā gāḍhākrānto vyacintayat //
tāvac ca bodhi-sattva-aṃśaḥ sa taj jīmūtavāhanaḥ /
śrutvā dṛṣṭvā ca kṛpayā gāḍha-ākrānto vyacintayat //
hantāyaṃ śaṅkhacūḍākhyo nāgo vāsukinā bata /
āhārahetos tārkṣyasya tapasvī preṣito 'dhunā //
hanta ayaṃ śaṅkhacūḍa-ākhyo nāgo vāsukinā bata /
āhāra-hetos tārkṣyasya tapasvī preṣito 'dhunā //
iyaṃ caitasya jananī snehenehānvag āgatā /
etadekasutā vṛddhā duḥkhadīnapralāpinī //
iyaṃ ca etasya jananī snehena iha anvag āgatā /
etad-eka-sutā vṛddhā duḥkha-dīna-pralāpinī //
tad enam ekam ārtaṃ ced dehenaikāntanāśinā /
rakṣāmi nāmunā nāgaṃ tan me dhig janma niḥphalam //
tad enam ekam ārtaṃ ced dehena eka-anta-nāśinā /
rakṣāmi na amunā nāgaṃ tan me dhig janma niḥ-phalam //
ity ālocyopagamyaiva mudā jīmūtavāhanaḥ /
vṛddhām uvāca tāṃ mātaḥ putraṃ rakṣāmy ahaṃ tava //
ity ālocya upagamya eva mudā jīmūtavāhanaḥ /
vṛddhām uvāca tāṃ mātaḥ putraṃ rakṣāmy ahaṃ tava //
tac chrutvā bhāvitabhayā vṛddhā garuḍaśaṅkhinī /
saṃtrastā tārkṣya māṃ bhuṅkṣva māṃ bhuṅkṣveti jagāda sā //
tac chrutvā bhāvita-bhayā vṛddhā garuḍa-śaṅkhinī /
saṃtrastā tārkṣya māṃ bhuṅkṣva māṃ bhuṅkṣva iti jagāda sā //
śaṅkhacūḍas tato 'vādīn naiṣas tārkṣyo 'mba mā trasīḥ /
kvāyaṃ candra ivāhlādī kva sa tārkṣyo bhayaṃkaraḥ //
śaṅkhacūḍas tato 'vādīn na eṣas tārkṣyo 'mba mā trasīḥ /
kva ayaṃ candra ivā ahlādī kva sa tārkṣyo bhayaṃ-karaḥ //
ity ukte śaṅkhacūḍena prāha jīmūtavāhanaḥ /
vidyādharo 'ham āyāto rākṣituṃ sutam amba te //
ity ukte śaṅkhacūḍena prāha jīmūtavāhanaḥ /
vidyādharo 'ham āyāto rākṣituṃ sutam amba te //
dāsyāmi hi śarīraṃ svaṃ vastrachannaṃ garutmate /
kṣudhitāya prayāhi tvam ādāyainaṃ sutaṃ gṛham //
dāsyāmi hi śarīraṃ svaṃ vastra-channaṃ garutmate /
kṣudhitāya prayāhi tvam ādāya enaṃ sutaṃ gṛham //
tac chrutvā sābravīd vṛddhā maivaṃ tvaṃ hy adhiko mama /
putro yasyedṛśe kāle kṛpāsmāsv iyam īdṛśī //
tac chrutvā sa ābravīd vṛddhā ma aivaṃ tvaṃ hy adhiko mama /
putro yasyā idṛśe kāle kṛpā-asmāsv iyam īdṛśī //
etac chrutvā sa jīmūtavāhanaḥ punar abravīt /
na me manaḥrathasyāsya bhaṅgaṃ kartum ihārhatha //
etac chrutvā sa jīmūta-vāhanaḥ punar abravīt /
na me manaḥ-rathasya asya bhaṅgaṃ kartum iha arhatha //
grahād evaṃ bruvāṇaṃ ca śaṅkhacūḍo jagāda tam /
darśitaiva mahāsattva tvayā satyaṃ kṛpālutā //
grahād evaṃ bruvāṇaṃ ca śaṅkhacūḍo jagāda tam /
darśita aiva mahā-sattva tvayā satyaṃ kṛpālutā //
na tv ahaṃ tvaccharīreṇa rakṣyāmi svaśarīrakam /
ratnavyayena pāṣāṇaṃ ko hi rakṣitum arhati //
na tv ahaṃ tvac-charīreṇa rakṣyāmi sva-śarīrakam /
ratna-vyayena pāṣāṇaṃ ko hi rakṣitum arhati //
mādṛśais tu jagat pūrṇaṃ svātmamātrānukampibhiḥ /
anukampyaṃ jagad yeṣāṃ viralās te bhavādṛśāḥ //
mādṛśais tu jagat pūrṇaṃ sva-ātma-mātra-anukampibhiḥ /
anukampyaṃ jagad yeṣāṃ viralās te bhavādṛśāḥ //
na cāhaṃ malinīkartuṃ śaṅkhapālakulaṃ śuci /
kalaṅka iva tīkṣṇāṃśubimbaṃ śakṣyāmi sanmate //
na ca ahaṃ malinī-kartuṃ śaṅkhapāla-kulaṃ śuci /
kalaṅka iva tīkṣṇa-aṃśu-bimbaṃ śakṣyāmi san-mate //
iti taṃ pratiṣidhyaiva śaṅkhacūḍaḥ svamātaram /
jagādāmba nivartasva kāntārād duḥgamād itaḥ //
iti taṃ pratiṣidhya eva śaṅkhacūḍaḥ sva-mātaram /
jagāda amba nivartasva kāntārād duḥ-gamād itaḥ //
na paśyasi kim atraitan nāgāsṛkkardamokṣitam /
kṛtāntalīlāparyaṅkaraudraṃ vadhyaśilātalam //
na paśyasi kim atra etan nāga-asṛk-kardama-ukṣitam /
kṛta-anta-līlā-paryaṅka-raudraṃ vadhya-śilā-talam //
ahaṃ cābdhitaṭe gatvā natvā gokarṇam īśvaram /
āgacchāmi drutaṃ yāvan nāyāti garuḍo 'tra saḥ //
ahaṃ ca ab-dhi-taṭe gatvā natvā gokarṇam īśvaram /
āgacchāmi drutaṃ yāvan nā ayāti garuḍo 'tra saḥ //
ity uktvā kṛpaṇākrandāṃ praṇamyāpṛcchya mātaram /
sa gokarṇapraṇāmārthaṃ śaṅkhacūḍo yayau tataḥ //
ity uktvā kṛpaṇa-ākrandāṃ praṇamyā apṛcchya mātaram /
sa gokarṇa-praṇāma-arthaṃ śaṅkhacūḍo yayau tataḥ //
asmiṃś ced antare prāptas tārkṣyaḥ siddho mamepsitaḥ /
parārtheti jīmūtavāhano 'py akarod dhṛdi //
asmiṃś ced antare prāptas tārkṣyaḥ siddho mamā ipsitaḥ /
para-artha iti jīmūtavāhano 'py akarod dhṛdi //
tāvac cāsannapakṣīndrapakṣānilacalāṃs tarūn /
vilokyātra sa mā meti nivāraṇaparān iva //
tāvac cā asanna-pakṣi-indra-pakṣa-anila-calāṃs tarūn /
vilokya atra sa mā ma īti nivāraṇa-parān iva //
matvā garuḍavelāṃ ca prāptāṃ jīmūtavāhanaḥ /
parārthaprāṇado vadhyaśilām adhyāruroha tām //
matvā garuḍa-velāṃ ca prāptāṃ jīmūtavāhanaḥ /
para-artha-prāṇa-do vadhya-śilām adhyāruroha tām //
pavanāghūrṇite cābdhau sphuradratnaprabhādṛśā /
taṃ sattvātiśayaṃ tasya paśyatīva savismayam //
pavana-āghūrṇite ca ab-dhau sphurad-ratna-prabhā-dṛśā /
taṃ sattva-atiśayaṃ tasya paśyati iva sa-vismayam //
āgatyācchāditanabhā nipatyaitacchilātalāt /
cañcvā garutmān āhatya mahāsattvaṃ jahāra tam //
āgatyā acchādita-nabhā nipatya etac-chilā-talāt /
cañcvā garutmān āhatya mahā-sattvaṃ jahāra tam //
srutāsṛgdhāram utkhātaśiraḥratnaṃ ca taṃ javāt /
nītvā bhakṣayituṃ śṛṅge malayādreḥ pracakrame //
sruta-asṛg-dhāram utkhāta-śiraḥ-ratnaṃ ca taṃ javāt /
nītvā bhakṣayituṃ śṛṅge malaya-adreḥ pracakrame //
evam eva parārthāya dehaḥ syāt pratijanma me /
mā bhūtāṃ svargamokṣau tu paropakṛtivarjitau //
evam eva para-arthāya dehaḥ syāt prati-janma me /
mā bhūtāṃ svarga-mokṣau tu para-upakṛti-varjitau //
iti tārkṣyādyamānasya tasyānudhyāyatas tadā /
vidyādharendor apatat puṣpavṛṣṭir nabhaḥtalāt //
iti tārkṣya-adyamānasya tasya anudhyāyatas tadā /
vidyādhara-indor apatat puṣpa-vṛṣṭir nabhaḥ-talāt //
atrāntare sa tad raktadhārāsravaśiraḥmaṇiḥ /
tasyā malayavatyāś ca tatpatnyāḥ prāpatat puraḥ //
atra-antare sa tad rakta-dhārā-srava-śiraḥ-maṇiḥ /
tasyā malayavatyāś ca tat-patnyāḥ prāpatat puraḥ //
sā tad dṛṣṭvā parijñāya cūḍāratnaṃ suvihvalā /
antikasthā śvaśurayos tābhyāṃ sāśrur adarśayat //
sā tad dṛṣṭvā parijñāya cūḍā-ratnaṃ su-vihvalā /
antika-sthā śvaśurayos tābhyāṃ sa-aśrur adarśayat //
tau ca jāyāpatī sūnoḥ śiraḥratnaṃ vilokya tam /
kim etad iti saṃbhrāntau sahasaiva babhūvatuḥ //
tau ca jāyā-patī sūnoḥ śiraḥ-ratnaṃ vilokya tam /
kim etad iti saṃbhrāntau sahasa aiva babhūvatuḥ //
tataḥ svavidyānudhyānād yathāvṛttam avetya tat /
rājā jīmūtaketuḥ sā rājnī kanakavaty api //
tataḥ sva-vidyā-anudhyānād yathā-vṛttam avetya tat /
rājā jīmūtaketuḥ sā rājnī kanakavaty api //
vadhvā malayavatyā tau prāvartetāṃ saha drutam /
gantuṃ tatraiva tau yatra tārkṣyajīmūtavāhanau //
vadhvā malayavatyā tau prāvartetāṃ saha drutam /
gantuṃ tatra eva tau yatra tārkṣya-jīmūtavāhanau //
tāvat sa śaṅkhacūḍo 'tra natvā gokarṇam āgataḥ /
dadarśa rudhirārdraṃ tad vigno vadhyaśilātalam //
tāvat sa śaṅkhacūḍo 'tra natvā gokarṇam āgataḥ /
dadarśa rudhira-ardraṃ tad vigno vadhya-śilā-talam //
hā hato 'smi mahāpāpo dhruvaṃ tena mahātmanā /
ātmā garutmate datto matkṛte sukṛpālunā //
hā hato 'smi mahā-pāpo dhruvaṃ tena mahā-ātmanā /
ātmā garutmate datto mat-kṛte su-kṛpālunā //
tad anviṣyāmi nītaḥ sa kṣaṇe 'smin kvāhivairiṇā /
majjeyaṃ nā-yaśaḥpaṅke jīvantaṃ cet tam āpnuyām //
tad anviṣyāmi nītaḥ sa kṣaṇe 'smin kva ahi-vairiṇā /
majjeyaṃ na a-yaśaḥ-paṅke jīvantaṃ cet tam āpnuyām //
ity udaśrur vadan so 'tha sādhur dṛṣṭvā niḥantarām /
patitāṃ bhuvi tadraktadhārām anusaran yayau //
ity udaśrur vadan so 'tha sādhur dṛṣṭvā niḥ-antarām /
patitāṃ bhuvi tad-rakta-dhārām anusaran yayau //
atrāntare bhakṣayaṃs taṃ dṛṣṭvā jīmūtavāhanam /
hṛṣṭaṃ viramya garuḍaś cintayāmāsa tat kṣaṇam //
atra-antare bhakṣayaṃs taṃ dṛṣṭvā jīmūtavāhanam /
hṛṣṭaṃ viramya garuḍaś cintayāmāsa tat kṣaṇam //
aho apūrvaḥ ko 'py eṣa bhakṣyamāno 'pi yo mayā /
prahṛṣyati mahāsattvo na tu prāṇair viyujyate //
aho a-pūrvaḥ ko 'py eṣa bhakṣyamāno 'pi yo mayā /
prahṛṣyati mahā-sattvo na tu prāṇair viyujyate //
bibharti luptaśeṣe ca gātre romāñcakañcukam /
kiṃ copakāriṇīvāsya mayi dṛṣṭiḥ prasīdati //
bibharti lupta-śeṣe ca gātre roma-añca-kañcukam /
kiṃ ca upakāriṇi iva asya mayi dṛṣṭiḥ prasīdati //
tan naiṣo nāgaḥ ko 'py eṣa sādhuḥ pṛcchāmi nādmy amum /
iti tārkṣyaṃ vimṛśyantaṃ prāha jīmūtavāhanaḥ //
tan na eṣo nāgaḥ ko 'py eṣa sādhuḥ pṛcchāmi na admy amum /
iti tārkṣyaṃ vimṛśyantaṃ prāha jīmūtavāhanaḥ //
pakṣīndra kiṃ nivṛtto 'si na hi me māṃsaśoṇitam /
dehe nāsti na cādyāpi paritṛpto 'si buṅkṣva tat //
pakṣi-indra kiṃ nivṛtto 'si na hi me māṃsa-śoṇitam /
dehe na asti na ca adya api paritṛpto 'si buṅkṣva tat //
etac chrutvātisāścaryas taṃ papraccha sa pakṣirāṭ /
nāgo naivāsi tad brūhi mahātman ko bhavān iti //
etac chrutva āti-sa-āścaryas taṃ papraccha sa pakṣi-rāṭ /
nāgo na eva asi tad brūhi mahā-ātman ko bhavān iti //
nāga evāsmi ko 'yaṃ te praśnaḥ prakṛtam ācara /
prastutārthaviruddhaṃ hi ko 'bhidadhyād abāliśaḥ //
nāga eva asmi ko 'yaṃ te praśnaḥ prakṛtam ācara /
prastuta-artha-viruddhaṃ hi ko 'bhidadhyād a-bāliśaḥ //
evaṃ prativadaty eva tārkṣyaṃ jīmūtavāhane /
prāptaḥ sa śaṅkhacūḍo 'tra dūrād evābhyabhāṣata //
evaṃ prativadaty eva tārkṣyaṃ jīmūtavāhane /
prāptaḥ sa śaṅkhacūḍo 'tra dūrād eva abhyabhāṣata //
mā mā kṛthā mahāpāpaṃ sāhasaṃ vinatātmaja /
ko 'yaṃ bhramas te na hy eṣa nāgo nāgo 'ham eṣa te //
mā mā kṛthā mahā-pāpaṃ sāhasaṃ vinatā-ātma-ja /
ko 'yaṃ bhramas te na hy eṣa nāgo nāgo 'ham eṣa te //
ity uktvā drutam āgatya madhye sthitvā tayor dvayoḥ /
dṛṣṭvā ca tārkṣyaṃ vibhrāntaṃ śaṅkhacūḍo 'bravīt punaḥ //
ity uktvā drutam āgatya madhye sthitvā tayor dvayoḥ /
dṛṣṭvā ca tārkṣyaṃ vibhrāntaṃ śaṅkhacūḍo 'bravīt punaḥ //
kiṃ bhrāmyasi phaṇāḥ kiṃ me jihve dve ca na paśyasi /
vidyādharasya kiṃ cāsya saumyāṃ paśyasi nākṛtim //
kiṃ bhrāmyasi phaṇāḥ kiṃ me jihve dve ca na paśyasi /
vidyādharasya kiṃ ca asya saumyāṃ paśyasi nā akṛtim //
śaṅkhacūḍe vadaty evaṃ bhāryā ca pitarau ca tau /
jīmūtavāhanasyātra sarve satvaram āyayuḥ //
śaṅkhacūḍe vadaty evaṃ bhāryā ca pitarau ca tau /
jīmūtavāhanasya atra sarve sa-tvaram āyayuḥ //
viluptāṅgaṃ ca taṃ dṛṣṭvā pitarau tasya tat kṣaṇam /
cakrandatus tau hā putra hā hā jīmūtavāhana //
vilupta-aṅgaṃ ca taṃ dṛṣṭvā pitarau tasya tat kṣaṇam /
cakrandatus tau hā putra hā hā jīmūtavāhana //
hā kāruṇika hā vatsa parārthaprattajīvita /
hā kathaṃ vainateyedam avimṛśya kṛtaṃ tvayā //
hā kāruṇika hā vatsa para-artha-pratta-jīvita /
hā kathaṃ vainateya idam a-vimṛśya kṛtaṃ tvayā //
etac chrutvaiva tārkṣyo 'tra so 'nutapto vyacintayat /
hā kathaṃ bodhisattvāṃśaḥ saṃmohād bhakṣito mayā //
etac chrutva aiva tārkṣyo 'tra so 'nutapto vyacintayat /
hā kathaṃ bodhi-sattva-aṃśaḥ saṃmohād bhakṣito mayā //
jīmūtavāhanaḥ so 'yaṃ parārthaprāṇadāyakaḥ /
yasya bhramati kṛtsne 'smiṃs trailokye kīrtighoṣaṇā //
jīmūtavāhanaḥ so 'yaṃ para-artha-prāṇa-dāyakaḥ /
yasya bhramati kṛtsne 'smiṃs trailokye kīrti-ghoṣaṇā //
tan me mṛte 'smin pāpasya prāptam agnipraveśanam /
adharmaviṣavṛkṣasya pacyate svādu kiṃ phalam //
tan me mṛte 'smin pāpasya prāptam agni-praveśanam /
a-dharma-viṣa-vṛkṣasya pacyate svādu kiṃ phalam //
iti cintākule tārkṣye dṛṣṭvā bandhūn nipatya saḥ /
vraṇavyathāyāṃ pañcatvaṃ prāpa jīmūtavāhanaḥ //
iti cintā-ākule tārkṣye dṛṣṭvā bandhūn nipatya saḥ /
vraṇa-vyathāyāṃ pañcatvaṃ prāpa jīmūtavāhanaḥ //
tato vilapatos tatra tatpitroḥ śokadīnayoḥ /
utkruśya muhur ātmānaṃ śaṅkhacūḍe ca nindati //
tato vilapatos tatra tat-pitroḥ śoka-dīnayoḥ /
utkruśya muhur ātmānaṃ śaṅkhacūḍe ca nindati //
bhāryā malayavaty asya nabho dṛṣṭvāśrugadgadam /
pūrvaprasannāṃ varadām ity upālabhatāmbikām //
bhāryā malayavaty asya nabho dṛṣṭva āśru-gadgadam /
pūrva-prasannāṃ vara-dām ity upālabhata ambikām //
vidyādharādhipo bhāvicakravartī patis tava /
bhavitety aham ādiṣṭā devi gaurī tadā tvayā //
vidyādhara-adhipo bhāvi-cakra-vartī patis tava /
bhavita īty aham ādiṣṭā devi gaurī tadā tvayā //
tan mithyāvādinī jātā tvam apy asi kathaṃ mayi /
ity uktavatyāṃ tasyāṃ sā gaurī pratyakṣatām agāt //
tan mithyā-vādinī jātā tvam apy asi kathaṃ mayi /
ity uktavatyāṃ tasyāṃ sā gaurī pratyakṣatām agāt //
na me mithyā vacaḥ putrīty uktvā sā svakamaṇḍaloḥ /
amṛtenāśu jīmūtavāhanaṃ siñcati sma tam //
na me mithyā vacaḥ putri īty uktvā sā sva-kamaṇḍaloḥ /
amṛtenā aśu jīmūta-vāhanaṃ siñcati sma tam //
tena so 'kṣatasarvāṅgaḥ pūrvādhikataradyutiḥ /
jīvan sadyaḥ samuttasthau kṛtī jīmūtavāhanaḥ //
tena so '-kṣata-sarva-aṅgaḥ pūrva-adhikatara-dyutiḥ /
jīvan sadyaḥ samuttasthau kṛtī jīmūtavāhanaḥ //
utthitaṃ praṇataṃ taṃ ca sarveṣu praṇamatsu sā /
uvāca devī tuṣṭāsmi dehadānena te 'munā //
utthitaṃ praṇataṃ taṃ ca sarveṣu praṇamatsu sā /
uvāca devī tuṣṭa āsmi deha-dānena te 'munā //
tad eṣā tvābhiṣiñcāmi putrātmīyena pāṇinā /
vidyādharāṇām ākalpaṃ cakravartipade 'dhunā //
tad eṣā tva ābhiṣiñcāmi putrā atmīyena pāṇinā /
vidyādharāṇām ā-kalpaṃ cakra-varti-pade 'dhunā //
evaṃ vadantī jīmūtavāhanaṃ kalaśāmbudhiḥ /
tam abhyaṣiñcac charvānī pūjitā ca tiraḥdadhe //
evaṃ vadantī jīmūta-vāhanaṃ kalaśa-ambudhiḥ /
tam abhyaṣiñcac charvānī pūjitā ca tiraḥ-dadhe //
nipetuś cātra tat kālaṃ divyāḥ kusumavṛṣṭayaḥ /
nadanti sma ca sānandaṃ devadundubhayo divi //
nipetuś ca atra tat kālaṃ divyāḥ kusuma-vṛṣṭayaḥ /
nadanti sma ca sa-ānandaṃ deva-dundubhayo divi //
athovāca sa taṃ prahvas tārkṣyo jīmūtavāhanam /
cakravartinn ahaṃ prītaḥ puruṣātiśaye tvayi //
atha uvāca sa taṃ prahvas tārkṣyo jīmūtavāhanam /
cakra-vartinn ahaṃ prītaḥ puruṣa-atiśaye tvayi //
apūrvodāramatinā trijagatkautukāvaham /
brahmāṇḍabhittilikhitaṃ yena citram idaṃ kṛtam //
a-pūrva-udāra-matinā tri-jagat-kautuka-āvaham /
brahmā-aṇḍa-bhitti-likhitaṃ yena citram idaṃ kṛtam //
tan māṃ praśādhi mattaś ca vṛṇuṣvābhīpsitaṃ varam /
ity uktavantaṃ garuḍaṃ mahāsattvo jagāda saḥ //
tan māṃ praśādhi mattaś ca vṛṇuṣva abhīpsitaṃ varam /
ity uktavantaṃ garuḍaṃ mahā-sattvo jagāda saḥ //
na bhakṣyāḥ sānutāpena bhūtvā nāgāḥ punas tvayā /
te 'py asthiśeṣā jīvantu ye tvayā pūrvabhakṣitāḥ //
na bhakṣyāḥ sa-anutāpena bhūtvā nāgāḥ punas tvayā /
te 'py asthi-śeṣā jīvantu ye tvayā pūrva-bhakṣitāḥ //
evam astu na bhokṣye 'haṃ nāgāñ śāntamataḥ param /
prāg ye ca bhuktās te jīvantv iti tārkṣyo 'py uvāca saḥ //
evam astu na bhokṣye 'haṃ nāgāñ śānta-mataḥ param /
prāg ye ca bhuktās te jīvantv iti tārkṣyo 'py uvāca saḥ //
tato 'stiśeṣā ye 'py āsan nāgās tatpūrvabhakṣitāḥ /
te 'pi sarve samuttasthus tadvarāmṛtajīvitāḥ //
tato 'sti-śeṣā ye 'py āsan nāgās tat-pūrva-bhakṣitāḥ /
te 'pi sarve samuttasthus tad-vara-amṛta-jīvitāḥ //
surair nagair muniganaiḥ sānandair militair atha /
sa lokatritayābhikhyām uvāha malayācalaḥ //
surair nagair muni-ganaiḥ sa-ānandair militair atha /
sa loka-tritaya-abhikhyām uvāha malaya-acalaḥ //
tat kālaṃ taṃ ca jīmūtavāhanodantam adbhutam /
gauryāḥ prasādād vividuḥ sarve vidyādhareśvarāḥ //
tat kālaṃ taṃ ca jīmūta-vāhana-udantam adbhutam /
gauryāḥ prasādād vividuḥ sarve vidyā-dhara-īśvarāḥ //
āgatya te ca caraṇāvanatā himādriṃ ninyuḥ kṣaṇān muditabandhusuhṛtsametam /
taṃ pārvatīsvakarakḷptamahābhiṣekaṃ saccakravartinam atha pratimuktatārkṣyam //
āgatya te ca caraṇa-avanatā hima-adriṃ ninyuḥ kṣaṇān mudita-bandhu-su-hṛt-sametam /
taṃ pārvatī-sva-kara-kḷpta-mahā-abhiṣekaṃ sac-cakra-vartinam atha pratimukta-tārkṣyam //
tatra sa pitrā mātrā mitrāvasunā ca malayavatyā ca /
nijagṛhagatāgatena ca saṃyuktaḥ śaṅkhacūḍena //
tatra sa pitrā mātrā mitrāvasunā ca malayavatyā ca /
nija-gṛha-gata-āgatena ca saṃyuktaḥ śaṅkhacūḍena //
lokottaracaritādbhutasiddhāṃ jīmūtavāhanaḥ suciram /
abhajata ratnopacitāṃ vidyādharacakravartidhuram //
loka-uttara-carita-adbhuta-siddhāṃ jīmūtavāhanaḥ su-ciram /
abhajata ratna-upacitāṃ vidyā-dhara-cakra-varti-dhuram //
ity atyudārasarasām ākhyāya kathāṃ tadā sa vetālaḥ /
puna eva taṃ trivikramasenaṃ papraccha rājānam //
ity atyudāra-sa-rasām ākhyāya kathāṃ tadā sa vetālaḥ /
puna eva taṃ trivikramasenaṃ papraccha rājānam //
tad brūhi śaṅkhacūḍaḥ kiṃ vā jīmūtavāhano 'bhyadhikaḥ /
sattvena tayor ubhayoḥ pūrvoktaś cātra samayas te //
tad brūhi śaṅkhacūḍaḥ kiṃ vā jīmūtavāhano 'bhyadhikaḥ /
sattvena tayor ubhayoḥ pūrva-uktaś ca atra samayas te //
ity asmād vetālāc chrutvā maunaṃ vihāya śāpabhayāt /
tam uvāca sa trivikramaseno nṛpatir niḥudvegaḥ //
ity asmād vetālāc chrutvā maunaṃ vihāya śāpa-bhayāt /
tam uvāca sa trivikramaseno nṛ-patir niḥ-udvegaḥ //
bahujanmasiddham etac citraṃ jīmūtavāhanasya kiyat /
ślāghyaḥ sa śaṅkhacūḍo maraṇottīrṇo 'pi yo ripave //
bahu-janma-siddham etac citraṃ jīmūtavāhanasya kiyat /
ślāghyaḥ sa śaṅkhacūḍo maraṇa-uttīrṇo 'pi yo ripave //
anyaprattātmānaṃ prāpya sudūraṃ gatāya tārkṣyāya /
paścād dhāvan gatvā svaṃ deham upānayat prasabham //
anya-pratta-ātmānaṃ prāpya su-dūraṃ gatāya tārkṣyāya /
paścād dhāvan gatvā svaṃ deham upānayat prasabham //
etan niśamyaiva nṛpasya tasya vākyaṃ sa vetālavaro jagāma /
punaḥ svadhāmaiva tadaṃsapṛṣṭhān nṛpo 'pi taṃ so 'nuyayau tathaiva //
etan niśamya eva nṛ-pasya tasya vākyaṃ sa vetāla-varo jagāma /
punaḥ sva-dhāma eva tad-aṃsa-pṛṣṭhān nṛ-po 'pi taṃ so 'nuyayau tatha aiva //
tato gatvā punas tasmāt sa rājā śiṃśapātaroḥ /
taṃ trivikramaseno 'ṃse vīro vetālam agrahīt //
tato gatvā punas tasmāt sa rājā śiṃśapā-taroḥ /
taṃ trivikramaseno 'ṃse vīro vetālam agrahīt //
prasthitaṃ ca tatas taṃ sa vetālaḥ skandhato 'bravīt /
rājañ śramavinodāya śṛṇv etāṃ vacmi te kathām //
prasthitaṃ ca tatas taṃ sa vetālaḥ skandhato 'bravīt /
rājañ śrama-vinodāya śṛṇv etāṃ vacmi te kathām //
akhaṇḍadharmamaryādaṃ gaṅgākūle kṛtāspadam /
kaler agamyaṃ kanakapuraṃ nāmnābhavat puram //
a-khaṇḍa-dharma-maryādaṃ gaṅgā-kūle kṛta-āspadam /
kaler a-gamyaṃ kanaka-puraṃ nāmna ābhavat puram //
tasmin yaśodhanākhyo 'bhūd anvartho vasudhādhipaḥ /
raraKṣa viplavāmbhaḥdher yo velādrir iva kṣitim //
tasmin yaśodhana-ākhyo 'bhūd anvartho vasu-dhā-adhipaḥ /
raraKṣa viplava-ambhaḥ-dher yo velā-adrir iva kṣitim //
jagādāhlādakaś caṇḍapratāpo 'khaṇḍamaṇḍalaḥ /
vidhinā yaś ca candrārkāv ekīkṛtyeva nirmame //
jagād-āhlādakaś caṇḍa-pratāpo '-khaṇḍa-maṇḍalaḥ /
vidhinā yaś ca candra-arkāv ekīkṛtya iva nirmame //
maurkhyaṃ paraparīvāde na śāstrārthe daridratā /
doṣe na koṣadaṇḍābhyāṃ yasyāsīc ca mahīpateḥ //
maurkhyaṃ para-parīvāde na śāstra-arthe daridratā /
doṣe na koṣa-daṇḍābhyāṃ yasyā asīc ca mahī-pateḥ //
pāpabhīrur yaśaḥlubdhaḥ ṣaṇḍhaḥ parapuraṃdhriṣu /
yaḥ śauryaudāryaśṛṅgāramayo janatayā jage //
pāpa-bhīrur yaśaḥ-lubdhaḥ ṣaṇḍhaḥ para-puraṃdhriṣu /
yaḥ śaurya-audārya-śṛṅgāra-mayo janatayā jage //
tasya rājñaḥ pure tasminn abhūd eko mahāvaṇik /
unmādinīti khyātā ca kanyā tasyābhavat sutā //
tasya rājñaḥ pure tasminn abhūd eko mahā-vaṇik /
unmādini īti khyātā ca kanyā tasya abhavat sutā //
yo yas tāṃ hi dadarśātra sa sa tadrūpasaṃpadā /
unmādyati sma madanasyāpi mohanaśaktayā //
yo yas tāṃ hi dadarśa atra sa sa tad-rūpa-saṃpadā /
unmādyati sma madanasya api mohana-śaktayā //
tasyāṃ ca yauvanasthāyāṃ sa gatvā tatpitā vaṇik /
yaśodhanaṃ taṃ rājānaṃ nītivedī vyajijñapat //
tasyāṃ ca yauvana-sthāyāṃ sa gatvā tat-pitā vaṇik /
yaśodhanaṃ taṃ rājānaṃ nīti-vedī vyajijñapat //
trailokyaratnabhūtā me pradeyāsti sutā prabho /
tām anāvedya devasya nānyasmai dātum utsahe //
trailokya-ratna-bhūtā me pradeya āsti sutā prabho /
tām an-āvedya devasya na anyasmai dātum utsahe //
devo 'pi sarvaratnānāṃ prabhuḥ kṛtsne 'pi bhūtale /
tatsvīkṛtyānugṛhṇātu devas tāṃ pratimucya vā //
devo 'pi sarva-ratnānāṃ prabhuḥ kṛtsne 'pi bhū-tale /
tat-svī-kṛtya anugṛhṇātu devas tāṃ pratimucya vā //
ity ākarṇya vaṇigvākyaṃ sa rājā brāhmaṇān nijān /
sādaraṃ vyasṛjat tasyāḥ saulakṣaṇyam avekṣitum //
ity ākarṇya vaṇig-vākyaṃ sa rājā brāhmaṇān nijān /
sa-ādaraṃ vyasṛjat tasyāḥ saulakṣaṇyam avekṣitum //
te gatvā brāhmaṇā dṛṣṭvā tāṃ trailokyaikasundarīm /
sadyaḥ kṣobhaṃ yayuḥ kṣiprāl labdhvā dhairyam acintayan //
te gatvā brāhmaṇā dṛṣṭvā tāṃ trailokya-eka-sundarīm /
sadyaḥ kṣobhaṃ yayuḥ kṣiprāl labdhvā dhairyam acintayan //
imāṃ prāpnoti ced rājā tad rāṣṭram avasīdati /
etanmohitacitto hi kiṃ sa rājyam avekṣate //
imāṃ prāpnoti ced rājā tad rāṣṭram avasīdati /
etan-mohita-citto hi kiṃ sa rājyam avekṣate //
tasmāt sulakṣaṇety eṣā nākhyeyā kṣitipāya naḥ /
ity eva mantraṃ saṃmantrya rājñas te jagmur antikam //
tasmāt su-lakṣaṇa ity eṣā nā akhyeyā kṣiti-pāya naḥ /
ity eva mantraṃ saṃmantrya rājñas te jagmur antikam //
kulakṣaṇā sā deveti tam ūcuś cātra te mṛṣā /
tena rājā sa naivaitāṃ svīcakāra vaṇiksutām //
ku-lakṣaṇā sā deva iti tam ūcuś ca atra te mṛṣā /
tena rājā sa na eva etāṃ svīcakāra vaṇik-sutām //
tatas tadājñayā tāṃ sa kanyām unmādinīṃ pitā /
vaṇig baladharākhyāya tat senāpataye dadau //
tatas tad-ājñayā tāṃ sa kanyām unmādinīṃ pitā /
vaṇig baladhara-ākhyāya tat senā-pataye dadau //
atha sā tadgṛhe tasthau bhartrā tena samaṃ sukham /
kulakṣaṇety ahaṃ rajñā tyaktety āttavimānanā //
atha sā tad-gṛhe tasthau bhartrā tena samaṃ sukham /
ku-lakṣaṇa īty ahaṃ rajñā tyakta īty ātta-vimānanā //
yāti kāle ca jātv atra hatvā hemantahastinam /
phullakundalatādantaṃ mathitāmbujinīvanam //
yāti kāle ca jātv atra hatvā hemanta-hastinam /
phulla-kunda-latā-dantaṃ mathita-ambujinī-vanam //
ājagāma lasatpuṣpamañjarīkesarāvaliḥ /
cūtāṅkuranakhaḥ krīdan kānane madhukesarī //
ājagāma lasat-puṣpa-mañjarī-kesara-āvaliḥ /
cūta-aṅkura-nakhaḥ krīdan kānane madhu-kesarī //
tat kālaṃ cātra nagare taṃ vasantamahotsavam /
sa rājā niryayau draṣṭuṃ gajārūḍho yaśodhanaḥ //
tat kālaṃ ca atra nagare taṃ vasanta-mahā-utsavam /
sa rājā niryayau draṣṭuṃ gaja-ārūḍho yaśodhanaḥ //
tadrūpālokasaṃbhāvyaviplavāḥ kulayoṣitaḥ /
apasārayituṃ dattaṃ tadā codghoṣaḍiṇḍimam //
tad-rūpa-āloka-saṃbhāvya-viplavāḥ kula-yoṣitaḥ /
apasārayituṃ dattaṃ tadā ca udghoṣa-ḍiṇḍimam //
sā śrutvonmādinī tasmai rājñe svagṛhaharmyataḥ /
ātmānaṃ darśayāmāsa parityāgāvamānataḥ //
sā śrutva ūnmādinī tasmai rājñe sva-gṛha-harmyataḥ /
ātmānaṃ darśayāmāsa parityāga-avamānataḥ //
sa ca tāṃ cakṣubhe dṛṣṭvā rājā jvālām ivodgatām /
saṃdhukṣitasya kāmāgner madhunā malayānilaiḥ //
sa ca tāṃ cakṣubhe dṛṣṭvā rājā jvālām iva udgatām /
saṃdhukṣitasya kāma-agner madhunā malaya-anilaiḥ //
nirvarṇayaṃś ca tadrūpaṃ jaitram astraṃ manaḥbhuvaḥ /
gāḍhaṃ praviṣṭaṃ hṛdaye kṣaṇān moham upāyayau //
nirvarṇayaṃś ca tad-rūpaṃ jaitram astraṃ manaḥ-bhuvaḥ /
gāḍhaṃ praviṣṭaṃ hṛdaye kṣaṇān moham upāyayau //
bhṛtyair āśvāsitaś cātra rājadhānīṃ praviśya saḥ /
pṛṣṭebhyo bubudhe tebhyas tāṃ prāgupanatojjhitām //
bhṛtyair āśvāsitaś ca atra rāja-dhānīṃ praviśya saḥ /
pṛṣṭebhyo bubudhe tebhyas tāṃ prāg-upanatā-ujjhitām //
tato nirvāsya deśāt tāṃs tatkulakṣaṇavādinaḥ /
viprān anudinaṃ dadhyau tām evotkaḥ sa bhūpatiḥ //
tato nirvāsya deśāt tāṃs tat-ku-lakṣaṇa-vādinaḥ /
viprān anu-dinaṃ dadhyau tām eva utkaḥ sa bhū-patiḥ //
aho jaḍātmā niḥlajjaś candro nityam udeti yat /
jagannetrotsave tasyā niḥkalaṅke mukhe sati //
aho jaḍa-ātmā niḥ-lajjaś candro nityam udeti yat /
jagan-netra-utsave tasyā niḥ-kalaṅke mukhe sati //
kaṭhorau hemakalaśau gajakumbhau ca karkaśau /
labhete nopamām asyāḥ stanayoḥ pīnatuṅgayoḥ //
kaṭhorau hema-kalaśau gaja-kumbhau ca karkaśau /
labhete na upamām asyāḥ stanayoḥ pīna-tuṅgayoḥ //
kāñcīnakṣatramālāṅkaṃ tat tasyā jaghanasthalam /
kaṃ na kaṃdarpamātaṅgamastakābhaṃ vilobhayet //
kāñcī-nakṣatra-mālā-aṅkaṃ tat tasyā jaghana-sthalam /
kaṃ na kaṃdarpa-mātaṅga-mastaka-ābhaṃ vilobhayet //
iti tāṃ cintayann antaḥ kṣīyate sma dine dine /
kāmāgnipuṭapākena pacyamānaḥ sa bhūpatiḥ //
iti tāṃ cintayann antaḥ kṣīyate sma dine dine /
kāma-agni-puṭa-pākena pacyamānaḥ sa bhū-patiḥ //
hriyā nigūhamānaś ca pṛcchadbhyo bāhyalakṣaṇaiḥ /
kṛcchrāc chaśaṃsa cāptebhyaḥ svapīḍākāraṇaṃ sa tat //
hriyā nigūhamānaś ca pṛcchadbhyo bāhya-lakṣaṇaiḥ /
kṛcchrāc chaśaṃsa cā aptebhyaḥ sva-pīḍā-kāraṇaṃ sa tat //
alaṃ saṃtapya bhajase svādhīnāṃ tarhi kiṃ na tām /
ity uktas taiś ca naivaitad anumene sa dhārmikaḥ //
alaṃ saṃtapya bhajase sva-adhīnāṃ tarhi kiṃ na tām /
ity uktas taiś ca na eva etad anumene sa dhārmikaḥ //
tato baladharo buddhvā sa senāpatir etya tam /
prabhum abhyarthayāmāsa sadbhaktaś caraṇānataḥ //
tato baladharo buddhvā sa senā-patir etya tam /
prabhum abhyarthayāmāsa sad-bhaktaś caraṇa-ānataḥ //
dāsastrī tava dāsy eva sā deva na parāṅganā /
svayaṃ cāhaṃ prayacchāmi tad bhāryāṃ svīkuruṣva me //
dāsa-strī tava dāsy eva sā deva na para-aṅganā /
svayaṃ ca ahaṃ prayacchāmi tad bhāryāṃ svī-kuruṣva me //
athavā tāṃ tyajāmīha deva devakule tataḥ /
na doṣo grahaṇe tasyās tava devakulastriyaḥ //
athavā tāṃ tyajāmi iha deva deva-kule tataḥ /
na doṣo grahaṇe tasyās tava deva-kula-striyaḥ //
iti svasenāpatinā nirbandhena sa pārthivaḥ /
tenānunāthyamāno 'pi sāntaḥkopam uvāca tam //
iti sva-senā-patinā nirbandhena sa pārthivaḥ /
tena anunāthyamāno 'pi sa-antaḥ-kopam uvāca tam //
rājā bhūtvā kathaṃ kuryām adharmam aham īdṛśam /
mayy ullaṅghitamaryāde ko hi tiṣṭhet svavartmani //
rājā bhūtvā kathaṃ kuryām a-dharmam aham īdṛśam /
mayy ullaṅghita-maryāde ko hi tiṣṭhet sva-vartmani //
bhakto 'pi ca bhavān pāpe niyojayati māṃ katham /
paralokamahāduḥkhahetau kṣaṇasukhāvahe //
bhakto 'pi ca bhavān pāpe niyojayati māṃ katham /
para-loka-mahā-duḥkha-hetau kṣaṇa-sukha-āvahe //
na kṣamiṣye ca te dharmyān dārān yadi vihāsyasi /
sahate mādṛśaḥ ko hi tādṛśaṃ dharmaviplavam //
na kṣamiṣye ca te dharmyān dārān yadi vihāsyasi /
sahate mādṛśaḥ ko hi tādṛśaṃ dharma-viplavam //
tad varaṃ mṛtyur ity uktvā sa rājā niṣiṣedha tam /
tyajanty uttamasattvā hi prāṇān api na satpatham //
tad varaṃ mṛtyur ity uktvā sa rājā niṣiṣedha tam /
tyajanty uttama-sattvā hi prāṇān api na sat-patham //
tathaivārthayamānāṃś ca paurajānapadān api /
militān sa nirācakre rājā sudṛḍhaniścayaḥ //
tatha aiva arthayamānāṃś ca paura-jāna-padān api /
militān sa nirācakre rājā sudṛḍha-niścayaḥ //
tataḥ krameṇa tenaiva smarajvarabharoṣmaṇā /
prakṣīṇadehaḥ prayayau sa yaśaḥśeṣatāṃ nṛpaḥ //
tataḥ krameṇa tena eva smara-jvara-bhara-uṣmaṇā /
prakṣīṇa-dehaḥ prayayau sa yaśaḥ-śeṣatāṃ nṛ-paḥ //
senāpatiś cā-sahiṣṇus taṃ tathā pramayaṃ prabhoḥ /
so 'gniṃ viveśa bhaktānām anirvācyaṃ hi ceṣṭitam //
senā-patiś ca a-sahiṣṇus taṃ tathā pramayaṃ prabhoḥ /
so 'gniṃ viveśa bhaktānām a-nirvācyaṃ hi ceṣṭitam //
ity ākhyātakathāścaryo vetālo 'ṃsasthitas tadā /
sa trivikramasenaṃ taṃ bhūyaḥ papraccha pārthivam //
ity ākhyāta-kathā-āścaryo vetālo 'ṃsa-sthitas tadā /
sa trivikramasenaṃ taṃ bhūyaḥ papraccha pārthivam //
tad etayoḥ ko nṛpateḥ senāpatimahībhṛtoḥ /
sattvenābhyadhiko brūhi pūrvoktaḥ samayaś ca te //
tad etayoḥ ko nṛpateḥ senā-pati-mahī-bhṛtoḥ /
sattvena abhyadhiko brūhi pūrva-uktaḥ samayaś ca te //
iti vetālataḥ śrutvā muktamaunaḥ sa taṃ nṛpaḥ /
pratyuvāca dvayor rājā sattvavān adhikas tayoḥ //
iti vetālataḥ śrutvā mukta-maunaḥ sa taṃ nṛ-paḥ /
pratyuvāca dvayor rājā sattvavān adhikas tayoḥ //
tad ākarṇyaiva vetālaḥ sākṣepas tam abhāṣata /
senāpatiḥ kathaṃ nātra rājann abhyadhiko vada //
tad ākarṇya eva vetālaḥ sa-ākṣepas tam abhāṣata /
senā-patiḥ kathaṃ na atra rājann abhyadhiko vada //
yas tathā svāmine bhaktyā svabhāryāṃ tāṃ tathāvidhām /
sucirajñātatadbhogasukhāsvādo 'py upānayat //
yas tathā svāmine bhaktyā sva-bhāryāṃ tāṃ tathā-vidhām /
sucira-jñāta-tad-bhoga-sukha-āsvādo 'py upānayat //
ātmānaṃ cāgnisāc cakre tasmin pañcatvam āgate /
anāsvāditatadbhogas tatkāntāṃ tu jahau nṛpaḥ //
ātmānaṃ ca agnisāc cakre tasmin pañcatvam āgate /
an-āsvādita-tad-bhogas tat-kāntāṃ tu jahau nṛ-paḥ //
vetālenaivam uktas tu vihasya sa nṛpo 'bravīt /
yady apy evaṃ tathāpy etat kiṃ citraṃ kulaputrakaḥ //
vetālena evam uktas tu vihasya sa nṛ-po 'bravīt /
yady apy evaṃ tatha āpy etat kiṃ citraṃ kula-putrakaḥ //
senāpatiḥ sa bhaktyā yat svāmyarthe tat tathākarot /
prāṇair api hi bhṛtyānāṃ svāmisaṃrakṣaṇaṃ vratam //
senā-patiḥ sa bhaktyā yat svāmy-arthe tat tatha ākarot /
prāṇair api hi bhṛtyānāṃ svāmi-saṃrakṣaṇaṃ vratam //
rājānas tu madādhmātā gajā iva niḥaṅkuśāḥ /
chindanti dharmamaryādāśṛṅkhalāṃ viṣayonmukhāḥ //
rājānas tu mada-ādhmātā gajā iva niḥ-aṅkuśāḥ /
chindanti dharma-maryādā-śṛṅkhalāṃ viṣaya-unmukhāḥ //
teṣāṃ hy udriktacittānām abhiṣekāmbubhiḥ samam /
viveko vigalaty oghenohyamāna ivākhilaḥ //
teṣāṃ hy udrikta-cittānām abhiṣeka-ambubhiḥ samam /
viveko vigalaty oghena uhyamāna iva akhilaḥ //
kṣipyanta iva coddhūya calaccāmaramārutaiḥ /
vṛddhopadiṣṭaśāstrārtharajomaśakamakṣikāḥ //
kṣipyanta iva ca uddhūya calac-cāmara-mārutaiḥ /
vṛddha-upadiṣṭa-śāstra-artha-rajo-maśaka-makṣikāḥ //
ātapatreṇa satyaṃ ca sūryāloko nivāryate /
vibhūtivātyopahatā dṛṣṭir mārgaṃ ca nekṣate //
ātapatreṇa satyaṃ ca sūrya-āloko nivāryate /
vibhūti-vātyā-upahatā dṛṣṭir mārgaṃ ca nā ikṣate //
te te ca vipadaṃ prāptā māramohitacetasaḥ /
jagadvijayino 'pīha rājāno nahuṣādayaḥ //
te te ca vipadaṃ prāptā māra-mohita-cetasaḥ /
jagad-vijayino 'pi iha rājāno nahuṣa-ādayaḥ //
eṣo rājā punaḥ pṛthvyām ekachatro 'pi yat tayā /
unmadinyā capalayā lakṣmyeva na vimohitaḥ //
eṣo rājā punaḥ pṛthvyām eka-chatro 'pi yat tayā /
unmadinyā capalayā lakṣmya īva na vimohitaḥ //
prāṇān api sa dharmātmā tatyāja na punaḥ padam /
amārge nidadhe dhīras tenāsau me 'dhiko mataḥ //
prāṇān api sa dharma-ātmā tatyāja na punaḥ padam /
a-mārge nidadhe dhīras tena asau me 'dhiko mataḥ //
ity ākarṇya nṛpasya tasya vacanaṃ bhūyas tadaṃsasthalād vatālaḥ sahasā svam eva sa padaṃ māyāprabhāvād yayau /
rājāpy anvasarat tathaiva sa punaḥ saṃprāptum etaṃ javād ārabdhe hi suduḥkare 'pi mahatāṃ madhye virāmaḥ kutaḥ //
ity ākarṇya nṛ-pasya tasya vacanaṃ bhūyas tad-aṃsa-sthalād vatālaḥ sahasā svam eva sa padaṃ māyā-prabhāvād yayau /
rāja āpy anvasarat tatha aiva sa punaḥ saṃprāptum etaṃ javād ārabdhe hi su-duḥ-kare 'pi mahatāṃ madhye virāmaḥ kutaḥ //
tataḥ pitṛvane tasmin kravyabhakṣibhir āvṛte /
jvālāvilolarasanair bhūtair iva citāgnibhiḥ //
tataḥ pitṛ-vane tasmin kravya-bhakṣibhir āvṛte /
jvālā-vilola-rasanair bhūtair iva citā-agnibhiḥ //
gatvaiva tasyām akṣobhyaḥ kṣapāyāṃ śiṃśapātarum /
sa trivikramasenas tam āsasāda punar nṛpaḥ //
gatva aiva tasyām a-kṣobhyaḥ kṣapāyāṃ śiṃśapā-tarum /
sa trivikramasenas tam āsasāda punar nṛ-paḥ //
tatrāpaśyac ca vetālavikṛtān sadṛśākṛtīn /
ullambamānān subahūn pretakāyān aśaṅkitam //
tatra apaśyac ca vetāla-vikṛtān sadṛśa-ākṛtīn /
ullambamānān su-bahūn preta-kāyān a-śaṅkitam //
aho kim etat kiṃ vānyan māyī kālaṃ kṣipaty ayam /
vetālo me na vedmy eṣāṃ grāhyaṃ yeneha bhūyaṣām //
aho kim etat kiṃ va ānyan māyī kālaṃ kṣipaty ayam /
vetālo me na vedmy eṣāṃ grāhyaṃ yena iha bhūyaṣām //
asiddhārthasya ced rātrir iyaṃ mama gamiṣyati /
tato vahniṃ pravekṣyāmi na sahiṣye tu hāsyatām //
a-siddha-arthasya ced rātrir iyaṃ mama gamiṣyati /
tato vahniṃ pravekṣyāmi na sahiṣye tu hāsyatām //
iti cintayatas tasya rājño vijñāya niścayam /
sattvatuṣṭaḥ sa vetālaḥ svamāyāṃ saṃjahāra tām //
iti cintayatas tasya rājño vijñāya niścayam /
sattva-tuṣṭaḥ sa vetālaḥ sva-māyāṃ saṃjahāra tām //
tato dṛṣṭvaikam evātra vetālaṃ nṛkalevare /
avatīrya gṛhītvāṃse sa pratasthe punar nṛpaḥ //
tato dṛṣṭva aikam eva atra vetālaṃ nṛ-kalevare /
avatīrya gṛhītva āṃse sa pratasthe punar nṛ-paḥ //
prakrāmantaṃ ca taṃ bhūyaḥ sa vetālo 'bhyabhāṣata /
rājan nodvijase citraṃ tad imāṃ me kathāṃ sṛṇu //
prakrāmantaṃ ca taṃ bhūyaḥ sa vetālo 'bhyabhāṣata /
rājan na udvijase citraṃ tad imāṃ me kathāṃ sṛṇu //
asti gaurītapaḥkleśavṛtena tripurāriṇā /
asāmānyaguṇotkarṣalubdheneva svayamvṛtā //
asti gaurī-tapaḥ-kleśa-vṛtena tripurāriṇā /
a-sāmānya-guṇa-utkarṣa-lubdhena iva svayam-vṛtā //
bhogavatyamarāvatyos tṛtīyojjayinī purī /
udārasukṛtaprāpyanānābhogopabṛṃhitā //
bhogavaty-amarāvatyos tṛtīya-ujjayinī purī /
udāra-su-kṛta-prāpya-nānā-bhoga-upabṛṃhitā //
yasyāṃ stabdhatvakārkaśye kuceṣu varayoṣitām /
tāsām eva bhruvor bhaṅgo locaneṣu ca cāpalam //
yasyāṃ stabdhatva-kārkaśye kuceṣu vara-yoṣitām /
tāsām eva bhruvor bhaṅgo locaneṣu ca cāpalam //
tamo niśāsu vakratvaṃ yasyāṃ kavivaroktiṣu /
mado dantiṣu jāḍyaṃ ca muktāmalayajenduṣu //
tamo niśāsu vakratvaṃ yasyāṃ kavi-vara-uktiṣu /
mado dantiṣu jāḍyaṃ ca muktā-malaya-ja-induṣu //
tasyāṃ candraprabhākhyasya rājño 'mātyo bahuśrutaḥ /
devasvāmīty abhūd vipro bhūriyajño mahādhanaḥ //
tasyāṃ candraprabha-ākhyasya rājño 'mātyo bahu-śrutaḥ /
devasvāmi īty abhūd vipro bhūri-yajño mahā-dhanaḥ //
tasya kālena tanayaś candrasvāmīty ajāyata /
so 'dhītavidyo 'pi yuvā dyūtaikavyasano 'bhavat //
tasya kālena tanayaś candrasvāmi īty ajāyata /
so 'dhīta-vidyo 'pi yuvā dyūta-eka-vyasano 'bhavat //
ekadā ca dvijasutaś candrasvāmī sa kāṃcana /
dyūtakāramahāṭhiṇṭhāṃ dyūtena krīḍituṃ yayau //
ekadā ca dvi-ja-sutaś candrasvāmī sa kāṃ-cana /
dyūta-kāra-mahā-ṭhiṇṭhāṃ dyūtena krīḍituṃ yayau //
āśliṣyāmaḥ kam atreti vipadbhir iva vīkṣitum /
vikṣiptaiḥ kṛṣṇaśārābhair netrair akṣair nirantarām //
āśliṣyāmaḥ kam atra iti vipadbhir iva vīkṣitum /
vikṣiptaiḥ kṛṣṇa-śāra-ābhair netrair akṣair nirantarām //
kaḥ so 'sti na śriyaṃ yasya harāmy apy alakāpateḥ /
itīva tanvatīṃ nādān dyūtakṛtkalahasvanaiḥ //
kaḥ so 'sti na śriyaṃ yasya harāmy apy alakā-pateḥ /
iti iva tanvatīṃ nādān dyūta-kṛt-kalaha-svanaiḥ //
tāṃ praviśya kramād dīvyann akṣaiḥ sa kitavaiḥ saha /
vastrādi hārayitvāpi dhanam anyad ahārayat //
tāṃ praviśya kramād dīvyann akṣaiḥ sa kitavaiḥ saha /
vastra-ādi hārayitva āpi dhanam anyad ahārayat //
mṛgyamāṇaṃ ca yan nādāt sa tad dhanam asaṃbhavi /
tad avaṣṭabhya sabhyena laguḍaiḥ paryatāḍyata //
mṛgyamāṇaṃ ca yan nā adāt sa tad dhanam asaṃbhavi /
tad avaṣṭabhya sabhyena laguḍaiḥ paryatāḍyata //
laguḍāhatasarvāṅgaḥ pāṣāṇam iva niḥcalam /
kṛtvā mṛtam ivātmānaṃ tasthau viprasuto 'tha saḥ //
laguḍa-āhata-sarva-aṅgaḥ pāṣāṇam iva niḥ-calam /
kṛtvā mṛtam ivā atmānaṃ tasthau vipra-suto 'tha saḥ //
tathaiva divasān dvitrāṃs tatra tasminn avasthite /
kruddhaḥ sa sabhyaṣ ṭhiṇṭhāyāṃ kitavān svān abhāṣata //
tatha aiva divasān dvi-trāṃs tatra tasminn avasthite /
kruddhaḥ sa sabhyaṣ ṭhiṇṭhāyāṃ kitavān svān abhāṣata //
śritānenāśmatā tāvat tad etaṃ kṣipata kvacit /
nītvāndhakūpe niḥsattvaṃ dhanaṃ dāsyāmy ahaṃ tu vaḥ //
śrita ānena aśmatā tāvat tad etaṃ kṣipata kva-cit /
nītva āndha-kūpe niḥ-sattvaṃ dhanaṃ dāsyāmy ahaṃ tu vaḥ //
ity uktās tena kitavās taṃ candrasvāminaṃ tataḥ /
araṇyaṃ ninyur utkṣipya dūraṃ kūpagaveṣiṇaḥ //
ity uktās tena kitavās taṃ candrasvāminaṃ tataḥ /
araṇyaṃ ninyur utkṣipya dūraṃ kūpa-gaveṣiṇaḥ //
tatraiko vṛddhakitavas tān anyān evam abhyadhāt /
mṛto 'yaṃ prāyaśas tat kiṃ kūpe kṣiptena no 'munā //
tatra eko vṛddha-kitavas tān anyān evam abhyadhāt /
mṛto 'yaṃ prāyaśas tat kiṃ kūpe kṣiptena no 'munā //
tad ihaivainam ujjhitvā vakṣyāmaḥ kūpa ujjhitam /
iti te tadvacaḥ sarve tatheti pratipedire //
tad iha eva enam ujjhitvā vakṣyāmaḥ kūpa ujjhitam /
iti te tad-vacaḥ sarve tatha īti pratipedire //
tatas tyaktvā gateṣv eṣu kitaveṣu sa utthitaḥ /
candrasvāmī viveśātra śūnyam ekaṃ śivālayam //
tatas tyaktvā gateṣv eṣu kitaveṣu sa utthitaḥ /
candrasvāmī viveśa atra śūnyam ekaṃ śiva-ālayam //
tatra kimcit samāśvasya cintayāmāsa duḥkhitaḥ /
viśvasto māyayā kaṣṭaṃ muṣitaḥ kitavair aham //
tatra kim-cit samāśvasya cintayāmāsa duḥkhitaḥ /
viśvasto māyayā kaṣṭaṃ muṣitaḥ kitavair aham //
tad īdṛśaḥ kva gacchāmi nāgnopahatapāṃśulaḥ /
pitā bandhuḥ suhṛd vāpi dṛṣṭvā kiṃ hi vaden mama //
tad īdṛśaḥ kva gacchāmi nāgna-upahata-pāṃśulaḥ /
pitā bandhuḥ suhṛd va āpi dṛṣṭvā kiṃ hi vaden mama //
tat saṃprati sthito 'smīha naktaṃ ca kṣutpraśāntaye /
paśyāmi nirgatya kathaṃ yatiṣye bhojanaṃ prati //
tat saṃprati sthito 'smi iha naktaṃ ca kṣut-praśāntaye /
paśyāmi nirgatya kathaṃ yatiṣye bhojanaṃ prati //
ity ālocayatas tasya klāntasyānambarasya ca /
mandīkṛtātapo 'stādriṃ ravis tyaktāmbaro yayau //
ity ālocayatas tasya klāntasya an-ambarasya ca /
mandī-kṛta-ātapo 'sta-adriṃ ravis tyakta-ambaro yayau //
tāvac ca bhūtidigdhāṅgas tatrāyāti sma tāpasaḥ /
mahāvratī jaṭāśūladharo hara ivāparaḥ //
tāvac ca bhūti-digdha-aṅgas tatrā ayāti sma tāpasaḥ /
mahā-vratī jaṭā-śūla-dharo hara iva aparaḥ //
sa candrasvāminaṃ dṛṣṭvā ko 'sīti paripṛcchya ca /
srutvā tasmāc ca vṛttāntaṃ prahvaṃ taṃ tāpaso 'bravīt //
sa candrasvāminaṃ dṛṣṭvā ko 'si iti paripṛcchya ca /
srutvā tasmāc ca vṛtta-antaṃ prahvaṃ taṃ tāpaso 'bravīt //
tvaṃ mamehāśramaṃ prāptaḥ kṣutklānto 'cintito 'tithiḥ /
tad uttiṣṭha kṛtasnāno bhikṣābhāgaṃ mamāhara //
tvaṃ mama ihā aśramaṃ prāptaḥ kṣut-klānto 'cintito 'tithiḥ /
tad uttiṣṭha kṛta-snāno bhikṣā-bhāgaṃ mamā ahara //
ity ukto vratinā so 'tha candrasvāmī jagāda tam /
vipro 'haṃ bhagavan bhokṣye bhikṣābhāgaṃ kathaṃ tava //
ity ukto vratinā so 'tha candrasvāmī jagāda tam /
vipro 'haṃ bhagavan bhokṣye bhikṣā-bhāgaṃ kathaṃ tava //
tac chrutvā sa vratī siddhaḥ praviśya maṭhikāṃ nijām /
iṣṭasaṃpādinīṃ vidyāṃ sasmārātithivallabhaḥ //
tac chrutvā sa vratī siddhaḥ praviśya maṭhikāṃ nijām /
iṣṭa-saṃpādinīṃ vidyāṃ sasmāra atithi-vallabhaḥ //
saṃsmṛtopasthitāṃ tāṃ ca kiṃ karomīti vādinīm /
amuṣyātithyam atitheḥ kuruṣveti śaśāsa tām //
saṃsmṛta-upasthitāṃ tāṃ ca kiṃ karomi iti vādinīm /
amuṣyā atithyam atitheḥ kuruṣva iti śaśāsa tām //
tathety ukte tayā tatra sodyānaṃ sāṅganājanam /
puraṃ sauvarṇam utpannaṃ candrasvāmī dadarśa saḥ //
tatha īty ukte tayā tatra sa-udyānaṃ sa-aṅganā-janam /
puraṃ sauvarṇam utpannaṃ candrasvāmī dadarśa saḥ //
vismitaṃ ca tam abhyetya tasmād vārāṅganāḥ purāt /
ūcur uttiṣṭha bhadraihi snāhi bhuṅkṣva tyaja śramam //
vismitaṃ ca tam abhyetya tasmād vāra-aṅganāḥ purāt /
ūcur uttiṣṭha bhadra ehi snāhi bhuṅkṣva tyaja śramam //
ity uktvābhyantaraṃ nītvā snāpayitvānulipya ca /
tābhiḥ sa dattasadvastro ninye 'nyad vāsakottamam //
ity uktva ābhyantaraṃ nītvā snāpayitva ānulipya ca /
tābhiḥ sa datta-sad-vastro ninye 'nyad vāsaka-uttamam //
tatrāntaḥ sa dadarśaikāṃ pradhānayuvatiṃ yuvā /
sarvāṅgasundarīṃ dhātrā kautukād iva nirmitām //
tatra antaḥ sa dadarśa ekāṃ pradhāna-yuvatiṃ yuvā /
sarva-aṅga-sundarīṃ dhātrā kautukād iva nirmitām //
tayā sa sotkayotthāya svāsanārdhopaveśitaḥ /
bubhuje divyam āhāraṃ tayaivātra samaṃ tataḥ //
tayā sa sa-utkaya ūtthāya sva-āsana-ardha-upaveśitaḥ /
bubhuje divyam āhāraṃ taya aiva atra samaṃ tataḥ //
bhuktapakvaphalasvādutāmbūlaḥ svarasena ca /
paryaṅkaśayane bheje tatsaṃbhogasukhaṃ niśi //
bhukta-pakva-phala-svādu-tāmbūlaḥ sva-rasena ca /
paryaṅka-śayane bheje tat-saṃbhoga-sukhaṃ niśi //
prātaḥ prabuddhaś cāpaśyat tad evātra śivāyalam /
nāpi divyāṅganāṃ nāpi puraṃ tan na paricchadam //
prātaḥ prabuddhaś ca apaśyat tad eva atra śiva-āyalam /
na api divya-aṅganāṃ na api puraṃ tan na paricchadam //
tataḥ sa vigno niryātaṃ maṭhikātaḥ smitānanam /
pṛṣṭarātrisukhaṃ prātas tāpasaṃ taṃ vyajijñapat //
tataḥ sa vigno niryātaṃ maṭhikātaḥ smita-ānanam /
pṛṣṭa-rātri-sukhaṃ prātas tāpasaṃ taṃ vyajijñapat //
tatprasādād ahaṃ rātrāv uṣito bhagavan sukham /
kiṃ tu yāsyanti me prāṇās tayā divyastriyā vinā //
tat-prasādād ahaṃ rātrāv uṣito bhagavan sukham /
kiṃ tu yāsyanti me prāṇās tayā divya-striyā vinā //
tac chrutvā sa tapasvī taṃ hasan kāruṇiko 'bravīt /
ihaivāssva punar naktaṃ bhaviṣyati tathaiva te //
tac chrutvā sa tapasvī taṃ hasan kāruṇiko 'bravīt /
iha evā assva punar naktaṃ bhaviṣyati tatha aiva te //
ity ukte vratinā tena tadyuktyaiva pratikṣapam /
candrasvāmy atra so 'bhuṅkta bhogāṃs tāṃs tatprasādataḥ //
ity ukte vratinā tena tad-yuktya eva prati-kṣapam /
candrasvāmy atra so 'bhuṅkta bhogāṃs tāṃs tat-prasādataḥ //
buddhvā ca taṃ śanair vidyāprabhāvaṃ vidhicoditaḥ /
ekadā tāpasendraṃ taṃ sa prasādyānvayācata //
buddhvā ca taṃ śanair vidyā-prabhāvaṃ vidhi-coditaḥ /
ekadā tāpasa-indraṃ taṃ sa prasādya anvayācata //
satyaṃ kṛpā ced bhagavan mayi te śaraṇāgate /
tad etāṃ dehi me vidyāṃ yatprabhāvo 'yam īdṛśaḥ //
satyaṃ kṛpā ced bhagavan mayi te śaraṇa-āgate /
tad etāṃ dehi me vidyāṃ yat-prabhāvo 'yam īdṛśaḥ //
iti bruvāṇaṃ nirbandhāt taṃ pratyāha sa tāpasaḥ /
asādhyā tava vidyeyaṃ sādhyate 'ntarjale hy asau //
iti bruvāṇaṃ nirbandhāt taṃ pratyāha sa tāpasaḥ /
asādhyā tava vidya īyaṃ sādhyate 'ntar-jale hy asau //
tatra caiṣā sṛjaty āśu japataḥ sādhakasya tat /
māyājālaṃ vimohāya yena siddhiṃ na so 'śnute //
tatra ca eṣā sṛjaty āśu japataḥ sādhakasya tat /
māyā-jālaṃ vimohāya yena siddhiṃ na so 'śnute //
sa hi tatra punar jātaṃ bālam ātmānam īkṣate /
tato yuvānam udvyūḍhadāraṃ jātātmajaṃ tathā //
sa hi tatra punar jātaṃ bālam ātmānam īkṣate /
tato yuvānam udvyūḍha-dāraṃ jāta-ātma-jaṃ tathā //
suhṛn me 'yam ayaṃ śatrur iti mithyā sa muhyati /
na ca smarati janmedaṃ na vidyāsādhane kriyām //
su-hṛn me 'yam ayaṃ śatrur iti mithyā sa muhyati /
na ca smarati janma idaṃ na vidyā-sādhane kriyām //
yas tu triḥaṣṭavarṣaḥ san guruvidyāprabodhitaḥ /
janma smṛtvā viditvā tad dhīro māyāvijṛmbhitam //
yas tu triḥ-aṣṭa-varṣaḥ san guru-vidyā-prabodhitaḥ /
janma smṛtvā viditvā tad dhīro māyā-vijṛmbhitam //
tadvaśo 'py atra kurute tathaivāgnipraveśanam /
paramārthaṃ jalottīrṇaḥ siddhavidyaḥ sa paśyati //
tad-vaśo 'py atra kurute tatha aiva agni-praveśanam /
parama-arthaṃ jala-uttīrṇaḥ siddha-vidyaḥ sa paśyati //
anyasya na paraṃ vidyā śiṣyasyaiṣā hi sidhyati /
asthānārpaṇato yāvad guror api vinaśyati //
anyasya na paraṃ vidyā śiṣyasya eṣā hi sidhyati /
a-sthāna-arpaṇato yāvad guror api vinaśyati //
matsiddhyaiva phale siddhe kiṃ graheṇāmunā tava /
matsiddhihānyā mā jātu tavaitad api naṅkṣyati //
mat-siddhya aiva phale siddhe kiṃ graheṇa amunā tava /
mat-siddhi-hānyā mā jātu tava etad api naṅkṣyati //
evaṃ tapasvinokte 'pi candrasvāmī graheṇa saḥ /
śikṣyāmi sarvaṃ mā bhūd vaś cintātreti tam abravīt //
evaṃ tapasvina ūkte 'pi candrasvāmī graheṇa saḥ /
śikṣyāmi sarvaṃ mā bhūd vaś cinta ātra iti tam abravīt //
tato 'smai pratipede tāṃ vidyāṃ dātuṃ sa tāpasaḥ /
batāśritānurodhena kiṃ na kurvanti sādhavaḥ //
tato 'smai pratipede tāṃ vidyāṃ dātuṃ sa tāpasaḥ /
batā aśrita-anurodhena kiṃ na kurvanti sādhavaḥ //
tato nītvā nadītīraṃ sa taṃ smāha mahāvratī /
vatsa vidyāṃ japan māyāṃ yadi drakṣyasi tāṃ tadā //
tato nītvā nadī-tīraṃ sa taṃ smā aha mahā-vratī /
vatsa vidyāṃ japan māyāṃ yadi drakṣyasi tāṃ tadā //
māyāgnim eva praviśer vidhyayā bodhito mayā /
ahaṃ ca tāvat sthāsyāmi tavehaiva nadītaṭe //
māyā-agnim eva praviśer vidhyayā bodhito mayā /
ahaṃ ca tāvat sthāsyāmi tava iha eva nadī-taṭe //
ity uktvādhyāpayāmāsa tam ācāntaṃ śuciṃ śuciḥ /
sa candrasvāminaṃ vidyāṃ samyak tāṃ vratināṃ varaḥ //
ity uktva ādhyāpayāmāsa tam ācāntaṃ śuciṃ śuciḥ /
sa candrasvāminaṃ vidyāṃ samyak tāṃ vratināṃ varaḥ //
tatas tīre sthite tasmin gurau mūrdhnā praṇamya tam /
candrasvāmī sa rabhasān nadīm avatatāra tām //
tatas tīre sthite tasmin gurau mūrdhnā praṇamya tam /
candrasvāmī sa rabhasān nadīm avatatāra tām //
tasyām antaḥjale vidyāṃ tāṃ japan sahasaiva saḥ /
tanmāyāmohito mithyā sarvaṃ vismṛtya janma tat //
tasyām antaḥ-jale vidyāṃ tāṃ japan sahasa aiva saḥ /
tan-māyā-mohito mithyā sarvaṃ vismṛtya janma tat //
vīkṣate yāvad anyasyām utpannaḥ svātmanā puri /
putro viprasya kasyāpi buddhiṃ sa śanakair gataḥ //
vīkṣate yāvad anyasyām utpannaḥ sva-ātmanā puri /
putro viprasya kasya api buddhiṃ sa śanakair gataḥ //
kṛtopanayano 'dhītavidyo dārān avāpya ca /
tadduḥkhasukhasaṃmūḍhaḥ saṃpūrṇo 'patyavān kramāt //
kṛta-upanayano 'dhīta-vidyo dārān avāpya ca /
tad-duḥkha-sukha-saṃmūḍhaḥ saṃpūrṇo 'patyavān kramāt //
tataś cātra sutasnehasvīkṛtas tat tad ācarat /
sthito baddharatiḥ sārdhaṃ pitṛbhyāṃ bandhubhis tathā //
tataś ca atra suta-sneha-svī-kṛtas tat tad ācarat /
sthito baddha-ratiḥ sārdhaṃ pitṛbhyāṃ bandhubhis tathā //
evaṃ janmāntaraṃ mithyā tasyānubhavato 'tra saḥ /
kāle prabodhinīṃ vidyāṃ guruḥ prāyuṅkta tāpasaḥ //
evaṃ janma-antaraṃ mithyā tasya anubhavato 'tra saḥ /
kāle prabodhinīṃ vidyāṃ guruḥ prāyuṅkta tāpasaḥ //
sa tadvidyāprayogeṇa sadyas tena prabodhitaḥ /
smṛtvātmānaṃ guruṃ taṃ ca māyājālam avetya tat //
sa tad-vidyā-prayogeṇa sadyas tena prabodhitaḥ /
smṛtvā ātmānaṃ guruṃ taṃ ca māyā-jālam avetya tat //
udyato 'gnipraveśāya divyāsādhyaphalāptaye /
paryavāri niṣedhadbhir vṛddhāptagurubandhubhiḥ //
udyato 'gni-praveśāya divya-asādhya-phala-āptaye /
paryavāri niṣedhadbhir vṛddha-āpta-guru-bandhubhiḥ //
bahudhā bodhyamāno 'pi tair divyasukhalolupaḥ /
sa sajjitacitaṃ prāyān nadītīraṃ sabāndhavaḥ //
bahudhā bodhyamāno 'pi tair divya-sukha-lolupaḥ /
sa sajjita-citaṃ prāyān nadī-tīraṃ sa-bāndhavaḥ //
dṛṣṭvātra vṛddhau pitarau bhāryāṃ ca maraṇodyatām /
krandanti bālāpatyāni so 'tha mohād acintayat //
dṛṣṭva ātra vṛddhau pitarau bhāryāṃ ca maraṇa-udyatām /
krandanti bāla-apatyāni so 'tha mohād acintayat //
kaṣṭaṃ mriyante svajanāḥ sarve me viśato 'nalam /
na ca jānāmi kiṃ satyaṃ guros tad vacanaṃ na vā //
kaṣṭaṃ mriyante sva-janāḥ sarve me viśato 'nalam /
na ca jānāmi kiṃ satyaṃ guros tad vacanaṃ na vā //
tat kiṃ nu praviśāmy agnim uta na praviśāmi kim /
athavā tat kathaṃ mithyā syāt saṃvādi guror vacaḥ //
tat kiṃ nu praviśāmy agnim uta na praviśāmi kim /
athavā tat kathaṃ mithyā syāt saṃvādi guror vacaḥ //
tad viśāmy analaṃ kāmam ity antaḥ pravimṛśya saḥ /
agnipraveśaṃ vidadhe candrasvāmī kila dvijaḥ //
tad viśāmy analaṃ kāmam ity antaḥ pravimṛśya saḥ /
agni-praveśaṃ vidadhe candrasvāmī kila dvi-jaḥ //
anubhūtahimasparśo vahneś ca sa savismayaḥ /
śāntamāyo nadītīrād utthāyopayayau taṭam //
anubhūta-hima-sparśo vahneś ca sa sa-vismayaḥ /
śānta-māyo nadī-tīrād utthāya upayayau taṭam //
tatra sthitaṃ ca dṛṣṭvā taṃ guruṃ natvā ca pādayoḥ /
pṛcchantaṃ cāgniśaityāntaṃ svam udantam abodhayat //
tatra sthitaṃ ca dṛṣṭvā taṃ guruṃ natvā ca pādayoḥ /
pṛcchantaṃ ca agni-śaitya-antaṃ svam udantam abodhayat //
tatas taṃ sa guruḥ prāha vatsa śaṅke kṛtas tvayā /
apacāro 'tra śītas te kathaṃ jāto 'gnir anyathā //
tatas taṃ sa guruḥ prāha vatsa śaṅke kṛtas tvayā /
apacāro 'tra śītas te kathaṃ jāto 'gnir anyathā //
adṛṣṭam etad etasyā vidyāyāḥ sādhane yataḥ /
etad guror vacaḥ śrutvā candrasvāmī jagāda saḥ //
a-dṛṣṭam etad etasyā vidyāyāḥ sādhane yataḥ /
etad guror vacaḥ śrutvā candrasvāmī jagāda saḥ //
nāpacāro mayā kaḥcid vihito bhagavann iti /
tataḥ sa tadgurur vidyāṃ jijñāsus tāṃ samasmarat //
na apacāro mayā kaḥ-cid vihito bhagavann iti /
tataḥ sa tad-gurur vidyāṃ jijñāsus tāṃ samasmarat //
na ca sāviḥabhūt tasya na tacchiṣyasya tasya vā /
naṣṭavidyāv athobhau tau viṣaṇṇau jagmatus tataḥ //
na ca sā āviḥ-abhūt tasya na tac-chiṣyasya tasya vā /
naṣṭa-vidyāv atha ubhau tau viṣaṇṇau jagmatus tataḥ //
ity ākhyāya kathām atha vetālaḥ pṛṣṭavān sa taṃ bhūyaḥ /
pṛthvīpatiṃ trivikramasenaṃ samayaṃ nigadya pūrvoktam //
ity ākhyāya kathām atha vetālaḥ pṛṣṭavān sa taṃ bhūyaḥ /
pṛthvī-patiṃ trivikramasenaṃ samayaṃ nigadya pūrva-uktam //
rājan saṃśayam etaṃ chinddhi mama brūhi hetunā kena /
vihite 'pi yathoddiṣṭe karmaṇi vidyobhayos tayor naṣṭā //
rājan saṃśayam etaṃ chinddhi mama brūhi hetunā kena /
vihite 'pi yatha ūddiṣṭe karmaṇi vidya ūbhayos tayor naṣṭā //
etat sa vetālavaco niśamya taṃ pratyavocan manujendravīraḥ /
jāne bhavān me kṣipatīha kālaṃ yogeśvaraivaṃ tad api bravīmi //
etat sa vetāla-vaco niśamya taṃ pratyavocan manu-ja-indra-vīraḥ /
jāne bhavān me kṣipati iha kālaṃ yoga-īśvara evaṃ tad api bravīmi //
na duṣkareṇāpi hi karmaṇaiva śuddhena siddhiḥ puruṣasya labhyā /
yāvan na niṣkramya vikalpaśuddhaṃ dhīraṃ mano nirmalasattvavṛtti //
na duṣkareṇa api hi karmaṇa eva śuddhena siddhiḥ puruṣasya labhyā /
yāvan na niṣkramya vikalpa-śuddhaṃ dhīraṃ mano nirmala-sattva-vṛtti //
tasyātra mandasya tu viprayūnaś cittaṃ prabudhyāpi vikalpate sma /
vidyā na sā tena gatāsya siddhir asthānadānāc ca guror vinaṣṭā //
tasya atra mandasya tu vipra-yūnaś cittaṃ prabudhya api vikalpate sma /
vidyā na sā tena gata āsya siddhir asthāna-dānāc ca guror vinaṣṭā //
iti tasya nṛpasya sṛṣṭavāco bata vetālavaro 'ṃsataḥ sa bhūyaḥ /
nijam eva padaṃ yayāv alakṣyo nṛpatis taṃ tathaiva so 'nvayāsīt //
iti tasya nṛ-pasya sṛṣṭa-vāco bata vetāla-varo 'ṃsataḥ sa bhūyaḥ /
nijam eva padaṃ yayāv a-lakṣyo nṛ-patis taṃ tatha aiva so 'nvayāsīt //
atha gatvā punaḥ skandhe vetālaṃ śiṃśapādrumāt /
sa trivikramasenas taṃ gṛhītvodacalan nṛpaḥ //
atha gatvā punaḥ skandhe vetālaṃ śiṃśapā-drumāt /
sa trivikramasenas taṃ gṛhītva ūdacalan nṛ-paḥ //
āgacchantaṃ ca taṃ bhūyo vetālaḥ so 'bhyabhāṣata /
rājañ śṛṇu katham ekāṃ hṛdyāṃ te kathayāmy aham //
āgacchantaṃ ca taṃ bhūyo vetālaḥ so 'bhyabhāṣata /
rājañ śṛṇu katham ekāṃ hṛdyāṃ te kathayāmy aham //
asti vakrolakaṃ nāma puraṃ surapuropamam /
tasmin sūryaprabhākhyo 'bhūd rājā janbhārisaṃnibhaḥ //
asti vakrolakaṃ nāma puraṃ sura-pura-upamam /
tasmin sūryaprabha-ākhyo 'bhūd rājā janbhāri-saṃnibhaḥ //
saukaryodyatayā mūrtyā dattānando vasuṃdharām /
imāṃ harir ivoddhṛtya yo babhāra ciraṃ bhuje //
saukarya-udyatayā mūrtyā datta-ānando vasuṃ-dharām /
imāṃ harir iva uddhṛtya yo babhāra ciraṃ bhuje //
dhūmāsaṅge 'śrusaṃpātaḥ śṛṅgāre mārasaṃkathāḥ /
dvāḥstheṣu hemadaṇḍāś ca rāṣṭre yasyābhavan prabhoḥ //
dhūma-āsaṅge 'śru-saṃpātaḥ śṛṅgāre māra-saṃkathāḥ /
dvāḥ-stheṣu hema-daṇḍāś ca rāṣṭre yasya abhavan prabhoḥ //
sarvasaṃpatsamṛddhasya tasyaikābhūd anirvṛtiḥ /
nodapadyata yat putro bahuṣv antaḥpureṣv api //
sarva-saṃpat-samṛddhasya tasya eka ābhūd a-nirvṛtiḥ /
na udapadyata yat putro bahuṣv antaḥ-pureṣv api //
etasmiṃś ca kathāsaṃdhau tāmraliptyāṃ mahāpuri /
babhūva dhanapālākhyo dhuryo dhanavatāṃ vanik //
etasmiṃś ca kathā-saṃdhau tāmraliptyāṃ mahā-puri /
babhūva dhanapāla-ākhyo dhuryo dhanavatāṃ vanik //
tasya cājāyataikaiva nāmnā dhanavatī sutā /
vidyādharī cyutā śāpāt saundaryeṇaiva sūcitā //
tasya ca ajāyata eka aiva nāmnā dhanavatī sutā /
vidyādharī cyutā śāpāt saundaryeṇa eva sūcitā //
tasyāṃ ca yauvanasthāyāṃ sa vaṇik pañcatāṃ yayau /
taddhanaṃ rājasānāthyaād ākrāntam atha gotrajaiḥ //
tasyāṃ ca yauvana-sthāyāṃ sa vaṇik pañcatāṃ yayau /
tad-dhanaṃ rāja-sānāthyaād ākrāntam atha gotra-jaiḥ //
tato hiraṇyavatyākhyā vaṇijas tasya gehinī /
ādāya ratnabharaṇaṃ nijam aprakaṭasthitam //
tato hiraṇyavaty-ākhyā vaṇijas tasya gehinī /
ādāya ratna-bharaṇaṃ nijam a-prakaṭa-sthitam //
dhanavatyā tayā sākaṃ svaduhitrā niśāmukhe /
palāyya dāyādabhayād gṛhād guptaṃ viniryayau //
dhanavatyā tayā sākaṃ sva-duhitrā niśā-mukhe /
palāyya dāyāda-bhayād gṛhād guptaṃ viniryayau //
dhvāntena bahir antaś ca sā duḥkhenāndhakāritā /
kṛcchrād bahiḥpuraṃ prāyāt sutāhastāvalambinī //
dhvāntena bahir antaś ca sā duḥkhena andha-kāritā /
kṛcchrād bahiḥ-puraṃ prāyāt sutā-hasta-avalambinī //
tatra saṃtamase yāntī vidhiyogād alakṣitam /
aṃsenātāḍayac cauraṃ śūlāgrāropitasthitam //
tatra saṃtamase yāntī vidhi-yogād a-lakṣitam /
aṃsena atāḍayac cauraṃ śūla-agra-āropita-sthitam //
sa sajīvas tadaṃsāgraghaṭṭanādhikapīḍitaḥ /
āḥ kṣate kṣāram etan me kṣiptaṃ kenety abhāṣata //
sa sa-jīvas tad-aṃsa-agra-ghaṭṭana-adhika-pīḍitaḥ /
āḥ kṣate kṣāram etan me kṣiptaṃ kena ity abhāṣata //
tatas tatraiva sā ko 'sīty apṛcchat taṃ vaṇigvadhūḥ /
pratyuvāca tataś cauraś cauro 'ham iha sūcitaḥ //
tatas tatra eva sā ko 'si ity apṛcchat taṃ vaṇig-vadhūḥ /
pratyuvāca tataś cauraś cauro 'ham iha sūcitaḥ //
śūle pāpasya cādyāpi notkrāmanti mamāsavaḥ /
tad ārye tvaṃ mama brūhi kāsikvaivaṃ prayāsi ca //
śūle pāpasya ca adya api na utkrāmanti mama asavaḥ /
tad ārye tvaṃ mama brūhi ka āsikva evaṃ prayāsi ca //
tac chrutvā taṃ vaṇigbhāryā yāvat svodantam āha sā /
tāvat tilakitaṃ prācyā mukham udbhāsitendunā //
tac chrutvā taṃ vaṇig-bhāryā yāvat sva-udantam āha sā /
tāvat tilakitaṃ prācyā mukham udbhāsita-indunā //
tato dikṣu prakāśāsu sa cauras tāṃ vaṇiksutām /
dṛṣṭvā dhanavatīṃ kanyāṃ tanmātaram uvāca tām //
tato dikṣu prakāśāsu sa cauras tāṃ vaṇik-sutām /
dṛṣṭvā dhanavatīṃ kanyāṃ tan-mātaram uvāca tām //
śṛṇu me prārthanām ekāṃ sahasraṃ kāñcanasya te /
dadāmi tad imāṃ mahyaṃ svasutāṃ dehi kanyakām //
śṛṇu me prārthanām ekāṃ sahasraṃ kāñcanasya te /
dadāmi tad imāṃ mahyaṃ sva-sutāṃ dehi kanyakām //
kim etayā tavety ukto hasantyātha tayātra saḥ /
punaś cauro 'bravīn nāsti putro mama gatāyuṣaḥ //
kim etayā tava ity ukto hasantya ātha taya ātra saḥ /
punaś cauro 'bravīn na asti putro mama gata-āyuṣaḥ //
na cā-putro 'śnate lokāṃs tad eṣā yaṃ madājñayā /
kutracij janayet putraṃ kṣetrajaḥ sa bhaven mama //
na ca a-putro 'śnate lokāṃs tad eṣā yaṃ mad-ājñayā /
kutra-cij janayet putraṃ kṣetra-jaḥ sa bhaven mama //
ity etāṃ prārthaye tvaṃ tu tad vidhatsva mamepsitam /
tac chrutvā sā vaṇigyoṣil lobhāt tat pratyapadyata //
ity etāṃ prārthaye tvaṃ tu tad vidhatsva mamā ipsitam /
tac chrutvā sā vaṇig-yoṣil lobhāt tat pratyapadyata //
ānīya ca kuto 'py ambu pāṇau caurasya tasya sā /
eṣā sutā mayā tubhyaṃ kanyā dattety apātayat //
ānīya ca kuto 'py ambu pāṇau caurasya tasya sā /
eṣā sutā mayā tubhyaṃ kanyā datta īty apātayat //
so 'pi tadduhitur dattayathoktājño jagāda tām /
gacchāmuṣya vaṭasyādhaḥ khātvā svarṇaṃ gṛhāṇa tat //
so 'pi tad-duhitur datta-yathā-ukta-ājño jagāda tām /
gaccha amuṣya vaṭasya adhaḥ khātvā svarṇaṃ gṛhāṇa tat //
gatāsor dāhayitvā me dehaṃ yuktyā visṛjya ca /
asthīni tīrthe sasutā gaccher vakrolakaṃ puram //
gata-āsor dāhayitvā me dehaṃ yuktyā visṛjya ca /
asthīni tīrthe sa-sutā gaccher vakrolakaṃ puram //
tatra sūryaprabhe rājñi saurājyasukhite jane /
niḥupadravaniḥcintā sthāsyasi tvaṃ yathecchasi //
tatra sūryaprabhe rājñi saurājya-sukhite jane /
niḥ-upadrava-niḥ-cintā sthāsyasi tvaṃ yatha īcchasi //
ity uktvā tṛṣitaḥ pītvā tayaivopahṛtaṃ jalam /
śūlavyadhavyathotkrāntajīvaś cauro babhūva saḥ //
ity uktvā tṛṣitaḥ pītvā taya aiva upahṛtaṃ jalam /
śūla-vyadha-vyathā-utkrānta-jīvaś cauro babhūva saḥ //
tato gatvā vaṇikstrī sā svarṇaṃ vaṭataros talāt /
gṛhītvā sasutā guptam agād bhartṛsuhṛdgṛham //
tato gatvā vaṇik-strī sā svarṇaṃ vaṭa-taros talāt /
gṛhītvā sa-sutā guptam agād bhartṛ-suhṛd-gṛham //
tatra sthitvā ca yuktyā tad dāhayitvā kalevaram /
caurasya tasya tīrthe 'sthikṣepādikam akārayat //
tatra sthitvā ca yuktyā tad dāhayitvā kalevaram /
caurasya tasya tīrthe 'sthi-kṣepa-ādikam akārayat //
anyedyuś cāttaguptārthā tato nirgatya sātmajā /
prayāntī kramaśaḥ prāpa sā tad vakrolakaṃ puram //
anye-dyuś cā atta-gupta-arthā tato nirgatya sa-ātma-jā /
prayāntī kramaśaḥ prāpa sā tad vakrolakaṃ puram //
tatraikaṃ vasudattākhyād gṛhaṃ krītvā vaṇigvarāt /
tasminn uvāsa sutayā dhanavatyā tayā saha //
tatra ekaṃ vasudatta-ākhyād gṛhaṃ krītvā vaṇig-varāt /
tasminn uvāsa sutayā dhanavatyā tayā saha //
tadā ca tatropādhyāyo viṣṇusvāmīty abhūt pure /
manaḥsvāmīti tasyāsīc chiṣyo vipro 'tirūpavān //
tadā ca tatra upādhyāyo viṣṇusvāmi īty abhūt pure /
manaḥsvāmi īti tasyā asīc chiṣyo vipro 'tirūpavān //
vidhyābhijanayukto 'pi sa yauvanavaśīkṛtaḥ /
tatra haṃsāvalīṃ nāma vāñchati sma vilāsinīm //
vidhyā-abhijana-yukto 'pi sa yauvana-vaśī-kṛtaḥ /
tatra haṃsāvalīṃ nāma vāñchati sma vilāsinīm //
sā ca sauvarṇadīnāraśatapañcakam agrahīt /
bhāṭiṃ tasya ca tan nābhūd vyaṣīdat tena so 'nvaham //
sā ca sauvarṇa-dīnāra-śatapañcakam agrahīt /
bhāṭiṃ tasya ca tan na abhūd vyaṣīdat tena so 'nv-aham //
ekadā ca tam adrākṣīt tādṛśaṃ sā vaṇiksutā /
kṣāmābhirāmavapuṣaṃ dhanavaty atra harmyataḥ //
ekadā ca tam adrākṣīt tādṛśaṃ sā vaṇik-sutā /
kṣāma-abhirāma-vapuṣaṃ dhanavaty atra harmyataḥ //
tadrūpahṛtacitta ca bhartuś caurasya tasya sā /
smṛtvānujñāṃ samīpasthāṃ yuktyāvocat svamātaram //
tad-rūpa-hṛta-citta ca bhartuś caurasya tasya sā /
smṛtva ānujñāṃ samīpa-sthāṃ yuktya āvocat sva-mātaram //
amba viprasutasyāsya paśyaite rūpayauvane /
kīdṛśe bata viśvasya nayanāmṛtavarṣiṇī //
amba vipra-sutasya asya paśya ete rūpa-yauvane /
kīdṛśe bata viśvasya nayana-amṛta-varṣiṇī //
etac chrutvaiva tasmiṃs tāṃ baddhabhāvām avetya ca //
etac chrutva aiva tasmiṃs tāṃ baddha-bhāvām avetya ca //
tan mātā sā vaṇigbhāryā manasy evam acintayat /
madduhitrānayā tāvad varaṇīyaḥ sutāptaye /
kaścid bhartrājñayā tasmād eṣa evārthyate na kim //
tan mātā sā vaṇig-bhāryā manasy evam acintayat /
mad-duhitra ānayā tāvad varaṇīyaḥ suta-āptaye /
kaścid bhartr-ājñayā tasmād eṣa eva arthyate na kim //
ity ākalayya vyasṛjat tat saṃdiśya manīṣitam /
rahasyadhāriṇīṃ ceṭīṃ tam ānetuṃ sutākṛte //
ity ākalayya vyasṛjat tat saṃdiśya manīṣitam /
rahasya-dhāriṇīṃ ceṭīṃ tam ānetuṃ sutā-kṛte //
sā gatvā vijane nītvā ceṭī tasmai śaśaṃsa tat /
sa ca śrutvā dvijayuvā vyasanī tām abhāṣata //
sā gatvā vijane nītvā ceṭī tasmai śaśaṃsa tat /
sa ca śrutvā dvija-yuvā vyasanī tām abhāṣata //
yadi haṃsāvalīhetor dīnāraśatapañcakam /
sauvarṇaṃ dīyate sahyaṃ tad ekām emi yāminīm //
yadi haṃsāvalī-hetor dīnāra-śatapañcakam /
sauvarṇaṃ dīyate sahyaṃ tad ekām emi yāminīm //
iti tenoktayā ceṭyā tayā gatvā tathaiva sā /
uktā vaṇikstrī tasmai tat taddhaste prāhiṇod dhanam //
iti tena uktayā ceṭyā tayā gatvā tatha aiva sā /
uktā vaṇik-strī tasmai tat tad-dhaste prāhiṇod dhanam //
tad gṛhītvā manaḥsvāmī tatputryā vāsakaṃ yayau /
tasyāḥ sa tannisṛṣṭāyā dhanavatyaḥ saceṭikaḥ //
tad gṛhītvā manaḥsvāmī tat-putryā vāsakaṃ yayau /
tasyāḥ sa tan-nisṛṣṭāyā dhanavatyaḥ sa-ceṭikaḥ //
tatra tāṃ vitatotkaṇṭhāṃ kāntāṃ bhūṣitabhūtalām /
sa cakora iva jyotsnāṃ dadarśa ca jaharṣa ca //
tatra tāṃ vitata-utkaṇṭhāṃ kāntāṃ bhūṣitabhūtalām /
sa cakora iva jyotsnāṃ dadarśa ca jaharṣa ca //
tayā samaṃ ca nītvā tāṃ rātriṃ saṃbhogalīlayā /
nirgatya sa tato guptaṃ yayau prātar yathāgatam //
tayā samaṃ ca nītvā tāṃ rātriṃ saṃbhoga-līlayā /
nirgatya sa tato guptaṃ yayau prātar yathā-āgatam //
sāpi tasmād dhanavatī sagarbhābhūd vaṇiksutā /
kāle ca suṣuve putraṃ lakṣaṇānumitāyatim //
sa āpi tasmād dhanavatī sagarbhābhūd vaṇik-sutā /
kāle ca suṣuve putraṃ lakṣaṇa-anumita-āyatim //
parituṣṭāṃ tadā tāṃ ca sutotpattyā samātṛkām /
ādideśa haraḥ svapne darśitasvavapur niśi //
parituṣṭāṃ tadā tāṃ ca suta-utpattyā samātṛkām /
ādideśa haraḥ svapne darśita-sva-vapur niśi //
yuktaṃ hemasahasreṇa nītvā bālam uṣasy amum /
sūryaprabhanṛpasyeha mañcasthaṃ dvāri muñcatam //
yuktaṃ hema-saha-sreṇa nītvā bālam uṣasy amum /
sūryaprabha-nṛ-pasya iha mañca-sthaṃ dvāri muñcatam //
evaṃ syāt kṣemam ity uktā śūlinā sā vaṇiksutā /
tanmātā ca prabudhyaitaṃ svapnann anyo'nyam ūcatuḥ //
evaṃ syāt kṣemam ity uktā śūlinā sā vaṇik-sutā /
tan-mātā ca prabudhya etaṃ svapnann anyo'nyam ūcatuḥ //
nītvā ca taṃ tatyajatur bhagavatpratyayāc chiśum /
rājñaḥ sūryaprabhasyāsya siṃhadvāre sahemakam //
nītvā ca taṃ tatyajatur bhagavat-pratyayāc chiśum /
rājñaḥ sūryaprabhasya asya siṃha-dvāre sa-hemakam //
tāvac ca tam api svapne sutacintāturaṃ sadā /
tatra sūryaprabhaṃ bhūpam ādideśa vṛṣadhvajaḥ //
tāvac ca tam api svapne suta-cintā-āturaṃ sadā /
tatra sūryaprabhaṃ bhūpam ādideśa vṛṣa-dhvajaḥ //
uttiṣṭha rājan bālas te siṃhadvāre sakāñcanaḥ /
kenāpi sthāpito bhavyo mañcakasthaṃ gṛhāṇa tam //
uttiṣṭha rājan bālas te siṃha-dvāre sa-kāñcanaḥ /
kena-api sthāpito bhavyo mañcaka-sthaṃ gṛhāṇa tam //
ity uktaḥ śaṃbhunā prātaḥ prabuddho 'pi tathaiva saḥ /
dvāḥsthaiḥ praviśya vijñapto niryayau nṛpatiḥ svayam //
ity uktaḥ śaṃbhunā prātaḥ prabuddho 'pi tatha aiva saḥ /
dvāḥ-sthaiḥ praviśya vijñapto niryayau nṛ-patiḥ svayam //
dṛṣṭvā ca siṃhadvāre taṃ bālaṃ sakanakotkaram /
rekhāchattradhvajādyaṅkapāṇipādaṃ śubhākṛtim //
dṛṣṭvā ca siṃha-dvāre taṃ bālaṃ sa-kanaka-utkaram /
rekhā-chattra-dhvaja-ādy-aṅka-pāṇi-pādaṃ śubha-ākṛtim //
datto mamocitaḥ putraḥ śaṃbhunāyam iti bruvan /
svayaṃ gṛhītvā bāhubhyāṃ rājadhānīṃ viveśa saḥ //
datto mama ucitaḥ putraḥ śaṃbhuna āyam iti bruvan /
svayaṃ gṛhītvā bāhubhyāṃ rāja-dhānīṃ viveśa saḥ //
cakāra cotsavaṃ tāvad asaṃkhyātaṃ dadad vasu /
daridraśabdasyaikasya yāvad āsīn niḥarthatā //
cakāra ca utsavaṃ tāvad a-saṃkhyātaṃ dadad vasu /
daridra-śabdasya ekasya yāvad āsīn niḥ-arthatā //
nṛttavādyādibhir nītvā dvādaśāhaṃ tataḥ sa tam /
putraṃ candraprabhaṃ nāmnā cakre suryaprabho nṛpaḥ //
nṛtta-vādyā-ādibhir nītvā dvādaśa-ahaṃ tataḥ sa tam /
putraṃ candraprabhaṃ nāmnā cakre suryaprabho nṛ-paḥ //
vavṛdhe rājaputro 'tra so 'tha candraprabhaḥ kramāt /
vapuṣeva guṇaughenāpy āśritānandadāyinā //
vavṛdhe rāja-putro 'tra so 'tha candraprabhaḥ kramāt /
vapuṣa iva guṇa-oghena apy āśrita-ānanda-dāyinā //
śanair yuvā ca saṃjañje śauryaudāryaśrutādibhiḥ /
āvarjitaprakṛtikaḥ kṣmābhārodvahanakṣamaḥ //
śanair yuvā ca saṃjañje śaurya-audārya-śruta-ādibhiḥ /
āvarjita-prakṛtikaḥ kṣmā-bhāra-udvahana-kṣamaḥ //
tādṛśaṃ ca tato dṛṣṭvā taṃ sa sūryaprabhaḥ pitā /
rājaye 'bhiṣijyaiva kṛtī vṛddho vārāṇasīṃ yayau //
tādṛśaṃ ca tato dṛṣṭvā taṃ sa sūryaprabhaḥ pitā /
rājaye 'bhiṣijya eva kṛtī vṛddho vārāṇasīṃ yayau //
pṛthvīṃ śāsati tasmiṃś ca tanaye nayaśālina /
sa rājā tatra tatyāja caraṃs tīvratapas tanum //
pṛthvīṃ śāsati tasmiṃś ca tanaye naya-śālina /
sa rājā tatra tatyāja caraṃs tīvra-tapas tanum //
buddhvā pitṛvipattiṃ tām anuśocya kṛtakriyaḥ /
so 'tha candraprabho rājā sacivān dhārmiko 'bravīt //
buddhvā pitṛ-vipattiṃ tām anuśocya kṛta-kriyaḥ /
so 'tha candraprabho rājā sacivān dhārmiko 'bravīt //
tātasya tāvat kenāham anṛṇo bhavituṃ kṣamaḥ /
tathāpy ekāṃ svahastena dadāmy etasya niṣkṛtim //
tātasya tāvat kena aham an-ṛṇo bhavituṃ kṣamaḥ /
tatha āpy ekāṃ sva-hastena dadāmy etasya niṣkṛtim //
nītvā kṣipāmi gaṅgāyām asthīny asya yathāvidhi /
gatvā sarvapitṛhyaś ca gayāṃ piṇḍaṃ dadāmy aham //
nītvā kṣipāmi gaṅgāyām asthīny asya yathā-vidhi /
gatvā sarva-pitṛhyaś ca gayāṃ piṇḍaṃ dadāmy aham //
prasaṅgāt tīrthayātrāṃ ca karomy āpūrvasāgaram /
ity uktavantaṃ rājānaṃ mantriṇas taṃ vyajijñapan //
prasaṅgāt tīrtha-yātrāṃ ca karomy ā-pūrva-sāgaram /
ity uktavantaṃ rājānaṃ mantriṇas taṃ vyajijñapan //
na deva yujyate kartum etad rājñaḥ kathamcana /
na hi rājyaṃ bahuchidraṃ kṣaṇaṃ tiṣṭhaty arakṣitam //
na deva yujyate kartum etad rājñaḥ katham-cana /
na hi rājyaṃ bahu-chidraṃ kṣaṇaṃ tiṣṭhaty a-rakṣitam //
tad eṣā parahastena kāryā te pitrupakriyā /
svadharmapālanād anyā tīrthayātrā ca kā tava //
tad eṣā para-hastena kāryā te pitr-upakriyā /
sva-dharmapālanād anyā tīrtha-yātrā ca kā tava //
bahvapāyaṃ kva pānthatvāṃ nityaguptaāḥ kva pārthivāḥ /
iti mantrivacaḥ śrutvā rājā candraprabho 'bravīt //
bahv-apāyaṃ kva pānthatvāṃ nitya-guptaāḥ kva pārthivāḥ /
iti mantri-vacaḥ śrutvā rājā candraprabho 'bravīt //
alaṃ vikalpaiḥ pitrarthe gantavyaṃ niścitaṃ mayā /
draṣṭavyāni ca tīrthāni yāvan me kṣamate vayaḥ //
alaṃ vikalpaiḥ pitr-arthe gantavyaṃ niścitaṃ mayā /
draṣṭavyāni ca tīrthāni yāvan me kṣamate vayaḥ //
paścā ko vetti kiṃ bhāvi śarire kṣaṇanaśvare /
rājyaṃ cāgamanaṃ yāvad rakṣyaṃ yuṣmābhir eva me //
paścā ko vetti kiṃ bhāvi śarire kṣaṇa-naśvare /
rājyaṃ cā agamanaṃ yāvad rakṣyaṃ yuṣmābhir eva me //
śrutvaitaṃ niścayaṃ rājñas tūṣṇīm āsata mantriṇaḥ /
tataḥ prayaṇasaṃbhāraṃ sajjīcakre sa bhūpatiḥ //
śrutva aitaṃ niścayaṃ rājñas tūṣṇīm āsata mantriṇaḥ /
tataḥ prayaṇa-saṃbhāraṃ sajjī-cakre sa bhū-patiḥ //
athāhni sa śubhe snāto hutāgniḥ pūjitadvijaḥ /
suyuktaṃ ratham āsthāya prayataḥ śāntaveṣabhṛt //
atha ahni sa śubhe snāto huta-agniḥ pūjita-dvijaḥ /
su-yuktaṃ ratham āsthāya prayataḥ śānta-veṣa-bhṛt //
sāmantān rajaputrāṃś ca paurāñ janapadān api /
nivartyānicchataḥ kṛcchrād āsīmāntānuyāyinaḥ //
sāmantān raja-putrāṃś ca paurāñ jana-padān api /
nivartya an-icchataḥ kṛcchrād ā-sīma-anta-anuyāyinaḥ //
brāhmaṇair vāhanārūḍhaiḥ samaṃ sa sapurohitaḥ /
pratasthe sacivanyastarājyaś candraprabho nṛpaḥ //
brāhmaṇair vāhana-ārūḍhaiḥ samaṃ sa sa-purohitaḥ /
pratasthe saciva-nyasta-rājyaś candraprabho nṛ-paḥ //
vicitraveṣabhāṣādivilokanavinoditaḥ /
paśyan nānāvidhān deśān kramāt prāpa ca jāhnavīm //
vicitra-veṣa-bhāṣa-ādi-vilokana-vinoditaḥ /
paśyan nānā-vidhān deśān kramāt prāpa ca jāhnavīm //
dadarśa tā ca jantūnāṃ jalakallolapaṅktibhiḥ /
tridivārohasopānapaddhatiṃ sṛjatīm iva //
dadarśa tā ca jantūnāṃ jala-kallola-paṅktibhiḥ /
tri-diva-āroha-sopāna-paddhatiṃ sṛjatīm iva //
himavatprabhavāṃ śaṃbhoḥ kṛtakrīḍākacagrahām /
bibhratīṃ cāmbikālīlāṃ devarṣigaṇavanditām //
himavat-prabhavāṃ śaṃbhoḥ kṛta-krīḍā-kaca-grahām /
bibhratīṃ ca ambikā-līlāṃ deva-rṣi-gaṇa-vanditām //
rathāvatīrṇas tasyāṃ ca kṛtasnāno yathāvidhi /
cikṣepāsthīni bhūpasya tasya sūryaprabhasya saḥ //
ratha-avatīrṇas tasyāṃ ca kṛta-snāno yathā-vidhi /
cikṣepa-asthīni bhū-pasya tasya sūryaprabhasya saḥ //
dattadānaḥ kṛtaśrāddho rathārūḍhas tato 'pi ca /
prasthitaḥ kramaśaḥ prāpa prayāgam ṛṣisaṃstutam //
datta-dānaḥ kṛta-śrāddho ratha-ārūḍhas tato 'pi ca /
prasthitaḥ kramaśaḥ prāpa prayāgam ṛṣi-saṃstutam //
yatrārciḥādyadhūmādim āgrāv iva samāgatau /
gaṅgāyamunayor vāhau bhātaḥ sugataye nṛṇām //
yatra arciḥ-ādya-dhūma-ādim āgrāv iva samāgatau /
gaṅgā-yamunayor vāhau bhātaḥ su-gataye nṛṇām //
tatropoṣya kṛtasnānadānaśrāddhādisatkṛiyaḥ /
vārāṇasīṃ jagāmātha sa candraprabhabhūpatiḥ //
tatra upoṣya kṛta-snāna-dāna-śrāddha-ādi-sat-kṛiyaḥ /
vārāṇasīṃ jagāma atha sa candraprabha-bhū-patiḥ //
eta mokṣaṃ prayāteti vadantām iva dūrataḥ /
vātākṣiptasamutkṣiptaiḥ surasadmadhvajāṃśukaiḥ //
eta mokṣaṃ prayāta iti vadantām iva dūrataḥ /
vāta-ākṣipta-samutkṣiptaiḥ sura-sadma-dhvaja-aṃśukaiḥ //
tasyāṃ dināny upoṣya trīṇy abhyarcyātha vṛṣadhvajam /
bhogair nijocitais tais taiḥ prayayau sa gayāṃ prati //
tasyāṃ dināny upoṣya trīṇy abhyarcya atha vṛṣa-dhvajam /
bhogair nija-ucitais tais taiḥ prayayau sa gayāṃ prati //
tataḥ phalaughanamitair mañjuguñjadvihaṃgamaiḥ /
pade pade sapraṇāmaṃ stūyamāna ivāṅghripaiḥ //
tataḥ phala-ogha-namitair mañju-guñjad-vihaṃ-gamaiḥ /
pade pade sa-praṇāmaṃ stūyamāna iva aṅghri-paiḥ //
vikṣiptavanyakusumair arcyamāna ivānilaiḥ /
nānāraṇyāny atikramya puṇyaṃ prāpa gayāśiraḥ //
vikṣipta-vanya-kusumair arcyamāna iva anilaiḥ /
nānā-araṇyāny atikramya puṇyaṃ prāpa gayāśiraḥ //
vidhāya tatra ca śrāddhaṃ vidhivad bhūridakṣiṇam /
candraprabhaḥ sa rājātra dharmāraṇyam upeyivān //
vidhāya tatra ca śrāddhaṃ vidhivad bhūri-dakṣiṇam /
candraprabhaḥ sa rāja ātra dharma-araṇyam upeyivān //
gayākūpe 'sya dadataḥ pituḥ piṇḍaṃ tadantarāt /
samuttasthus tam ādātuṃ trayo mānuṣapaṇayaḥ //
gayā-kūpe 'sya dadataḥ pituḥ piṇḍaṃ tad-antarāt /
samuttasthus tam ādātuṃ trayo mānuṣa-paṇayaḥ //
tad dṛṣṭvaiva sa vibhrāntaḥ kim etad iti pārthavaḥ /
kasmin haste kṣipe piṇḍam ity apṛcchan nijān dvijān //
tad dṛṣṭva aiva sa vibhrāntaḥ kim etad iti pārthavaḥ /
kasmin haste kṣipe piṇḍam ity apṛcchan nijān dvijān //
te tam ūcur ayaṃ tāvad ekaś caurasya niścatam /
hasto lohamayaḥ śaṅkur yasmin devaiṣo dṛśyate //
te tam ūcur ayaṃ tāvad ekaś caurasya niścatam /
hasto loha-mayaḥ śaṅkur yasmin deva eṣo dṛśyate //
dvitīyo brāhmaṇasyāyaṃ karo dhṛtapavitrakaḥ /
rājñaḥ pāṇis tṛtīyo 'yaṃ sāṅgulīyaḥ sulakṣaṇaḥ //
dvitīyo brāhmaṇasya ayaṃ karo dhṛta-pavitrakaḥ /
rājñaḥ pāṇis tṛtīyo 'yaṃ sa-aṅgulīyaḥ su-lakṣaṇaḥ //
tan na vidmaḥ kva piṇḍo 'yaṃ nikṣepyaḥ kim idaṃ bhavet /
ity uktas tair dvijaiḥ so 'tra rājā lebhe na niścayam //
tan na vidmaḥ kva piṇḍo 'yaṃ nikṣepyaḥ kim idaṃ bhavet /
ity uktas tair dvi-jaiḥ so 'tra rājā lebhe na niścayam //
ity ākhyāya kathāścaryaṃ vetālo 'ṃsasthitas tadā /
sa trivikramasenaṃ taṃ jagāda nṛpatiṃ punaḥ //
ity ākhyāya kathā-āścaryaṃ vetālo 'ṃsa-sthitas tadā /
sa trivikramasenaṃ taṃ jagāda nṛ-patiṃ punaḥ //
tat kasya haste deyaḥ syāt sa piṇḍa iti vaktu me /
bhavāṃs tāvat sa evātra prāktanaḥ samayaś ca te //
tat kasya haste deyaḥ syāt sa piṇḍa iti vaktu me /
bhavāṃs tāvat sa eva atra prāktanaḥ samayaś ca te //
iti vetālataḥ śrutvā muktamaunaḥ sa bhūpatiḥ /
taṃ trivikramaseno 'tra dharmajñaḥ pratyabhāṣata //
iti vetālataḥ śrutvā mukta-maunaḥ sa bhū-patiḥ /
taṃ trivikramaseno 'tra dharma-jñaḥ pratyabhāṣata //
caurasya haste dātavyaḥ sa piṇḍaḥ kṣetrajo yataḥ /
candraprabaḥ sa nṛpatiḥ putras tasyaiva nānyayoḥ //
caurasya haste dātavyaḥ sa piṇḍaḥ kṣetra-jo yataḥ /
candraprabaḥ sa nṛ-patiḥ putras tasya eva na anyayoḥ //
viprasya janakasyāpi sa hi putro na budhyate /
vikrīto hi dhanenātmā tām ekāṃ tena yāminīm //
viprasya janakasya api sa hi putro na budhyate /
vikrīto hi dhanenā atmā tām ekāṃ tena yāminīm //
rājñaḥ sūraprabasyāpi saṃskārādānavardhanaiḥ /
bhavet sa putro na syāc cet svadhanaṃ tasya tatkṛte //
rājñaḥ sūraprabasya api saṃskāra-ādāna-vardhanaiḥ /
bhavet sa putro na syāc cet sva-dhanaṃ tasya tat-kṛte //
śiśos tasya hi śīrṣānte mañcasthasyaiva hema yat /
nyastam āsīt tad evāsya mūlyaṃ saṃvardhanādike //
śiśos tasya hi śīrṣa-ante mañcasthasya eva hema yat /
nyastam āsīt tad eva asya mūlyaṃ saṃvardhana-ādike //
tasmād dhastodakaprāptā tanmātā yasya yena sā /
ajñā tajjanane dattā yasya tan nikhilaṃ dhanam //
tasmād dhasta-udaka-prāptā tan-mātā yasya yena sā /
ajñā taj-janane dattā yasya tan nikhilaṃ dhanam //
tasya sa kṣetrajaḥ putaś caurasyaiva mahīpatiḥ /
piṇḍas tasyaiva haste ca deyas teneti me matiḥ //
tasya sa kṣetra-jaḥ putaś caurasya eva mahī-patiḥ /
piṇḍas tasya eva haste ca deyas tena iti me matiḥ //
ity uktvato nṛpates tasyāṃsāt svapadam eva vetālaḥ /
prayayau sa ca trivikramaseno rājā tam anvayād bhūyaḥ //
ity uktvato nṛ-pates tasya aṃsāt sva-padam eva vetālaḥ /
prayayau sa ca trivikramaseno rājā tam anvayād bhūyaḥ //
tato gatvā gṛhītvāṃse vetālaṃ śiṃśapātaroḥ /
sa trivikramasenas tam uccacāla punar nṛpaḥ //
tato gatvā gṛhītva āṃse vetālaṃ śiṃśapā-taroḥ /
sa trivikramasenas tam uccacāla punar nṛ-paḥ //
maunena prasthitaṃ taṃ ca vetālo 'ṃsād uvāca saḥ /
rājan kas te 'nubandho 'yaṃ gaccha rātrisukhaṃ bhaja //
maunena prasthitaṃ taṃ ca vetālo 'ṃsād uvāca saḥ /
rājan kas te 'nubandho 'yaṃ gaccha rātri-sukhaṃ bhaja //
na yuktaṃ tava netuṃ māṃ kubhikṣos tasya gocaram /
graho vā tatra ced astu kathām ekām imāṃ śṛṇu //
na yuktaṃ tava netuṃ māṃ ku-bhikṣos tasya gocaram /
graho vā tatra ced astu kathām ekām imāṃ śṛṇu //
asti svarekhānutkrāntavarṇabhedavyavasthiti /
nagaraṃ citrakūṭākhyaṃ bibhrāṇaṃ satyanāmatām //
asti sva-rekhā-anutkrānta-varṇa-bheda-vyavasthiti /
nagaraṃ citrakūṭa-ākhyaṃ bibhrāṇaṃ satya-nāmatām //
tatrāmṛtarasāsāravarṣī praṇayicakṣuṣām /
candrāvaloka ity āsīd rājā rājaśikhāmaṇiḥ //
tatra amṛta-rasa-āsāra-varṣī praṇayi-cakṣuṣām /
candrāvaloka ity āsīd rājā rāja-śikhā-maṇiḥ //
ālānaṃ śauryakariṇas tyāgasyotpattiketanam /
vilāsaveśma rūpasya śaśaṃsur yaṃ vicakṣaṇāḥ //
ālānaṃ śaurya-kariṇas tyāgasya utpatti-ketanam /
vilāsa-veśma rūpasya śaśaṃsur yaṃ vicakṣaṇāḥ //
satīṣu sarvasaṃpatsu yan na prāpa nijocitām /
bhāryāṃ saikā paraṃ cintā yūnas tasyābhavad dhṛdi //
satīṣu sarva-saṃpatsu yan na prāpa nija-ucitām /
bhāryāṃ sa aikā paraṃ cintā yūnas tasya abhavad dhṛdi //
ekadā ca tadudvegavinodāya mahāṭavīm /
jagāmāśvīyasahito mṛgayāyai sa bhūpatiḥ //
ekadā ca tad-udvega-vinodāya mahā-aṭavīm /
jagāma aśvīya-sahito mṛgayāyai sa bhū-patiḥ //
tatra sūkaravṛndāni bhindan bāṇair niḥantaraiḥ /
śyāmalāmbararociṣṇus tamāṃsīva raviḥ karaiḥ //
tatra sūkara-vṛndāni bhindan bāṇair niḥ-antaraiḥ /
śyāmala-ambara-rociṣṇus tamāṃsi iva raviḥ karaiḥ //
śāyayañ śaraśayyāsu siṃhān samaraduḥmadān /
mūrdhajair dhavalair bhīṣmān arjunādhikavikramaḥ //
śāyayañ śara-śayyāsu siṃhān samara-duḥ-madān /
mūrdha-jair dhavalair bhīṣmān arjuna-adhika-vikramaḥ //
vipakṣīkṛtya śarabhān pātayan parvatopamān /
dambholikarkaśaprāsapātair jambhārivikramaḥ //
vipakṣī-kṛtya śarabhān pātayan parvata-upamān /
dambholi-karkaśa-prāsa-pātair jambha-ari-vikramaḥ //
rasād vivikṣuḥ sa nṛpo vanābhyantaram ekakaḥ /
tīvrapārṣṇiprahāreṇa prerayāmāsa vājinam //
rasād vivikṣuḥ sa nṛ-po vana-abhyantaram ekakaḥ /
tīvra-pārṣṇi-prahāreṇa prerayāmāsa vājinam //
sa vājī tena ca kaśāghātenottejito bhṛśam /
pārṣṇighātena viṣamaṃ samaṃ cā-gaṇayan kṣaṇāt //
sa vājī tena ca kaśā-ghātena uttejito bhṛśam /
pārṣṇi-ghātena viṣamaṃ samaṃ ca a-gaṇayan kṣaṇāt //
vanāntaraṃ tato 'naiṣīd vātādhikajavo nṛpam /
mohitendriyavṛttiṃ taṃ vyatītya daśayojanīm //
vana-antaraṃ tato 'naiṣīd vāta-adhika-javo nṛ-pam /
mohita-indriya-vṛttiṃ taṃ vyatītya daśa-yojanīm //
tatra tasmin sthite vāhe rājā diṅmoham etya saḥ /
bhramañ śrānto dadarśaikam ārāt suvipulaṃ saraḥ //
tatra tasmin sthite vāhe rājā diṅ-moham etya saḥ /
bhramañ śrānto dadarśa ekam ārāt su-vipulaṃ saraḥ //
mārutenābhimukhyena namitonnamitair muhuḥ /
ita ehīti hastābhaiḥ saṃjñāṃ kurvad ivāmbujaiḥ //
mārutenā abhimukhyena namita-unnamitair muhuḥ /
ita ehi iti hasta-ābhaiḥ saṃjñāṃ kurvad iva ambu-jaiḥ //
tatra gatvā ca turagaṃ viparyāṇopavartitam /
snātapītaṃ taruchāyābaddhaṃ dattatṛṇotkaram //
tatra gatvā ca turagaṃ viparyāṇa-upavartitam /
snāta-pītaṃ taru-chāyā-baddhaṃ datta-tṛṇa-utkaram //
kṛtvā svayaṃ kṛtasnānaḥ pītāmbur galitaśramaḥ /
ramyeṣu tatpradeśeṣu dadau dṛṣṭim itas tataḥ //
kṛtvā svayaṃ kṛta-snānaḥ pīta-ambur galita-śramaḥ /
ramyeṣu tat-pradeśeṣu dadau dṛṣṭim itas tataḥ //
ekatra cāśokataror adhastān munikanyakām /
āmuktapuṣpābharaṇāṃ valkalāṃśukaśobhinīm //
ekatra ca aśoka-taror adhastān muni-kanyakām /
āmukta-puṣpa-ābharaṇāṃ valkala-aṃśuka-śobhinīm //
mugdhabaddhajaṭājūṭasaviśeṣamanaḥramām /
sakhīdvitīyām āścaryarūpāṃ rājā dadarśa saḥ //
mugdha-baddha-jaṭā-jūṭa-sa-viśeṣa-manaḥ-ramām /
sakhī-dvitīyām āścarya-rūpāṃ rājā dadarśa saḥ //
acintayac ca puṣpeṣoḥ patitaḥ śaragocare /
keyaṃ syāt sarasi snātuṃ sāvitrī kiṃ svid āgatā //
acintayac ca puṣpa-iṣoḥ patitaḥ śara-gocare /
ka īyaṃ syāt sarasi snātuṃ sāvitrī kiṃ svid āgatā //
kiṃ harasyāṅkavibhraṣṭā gaurī bhūyaḥ śritā tapaḥ /
ahany astamgatasyendoḥ kāntiḥ kiṃ vā dhṛtavratā //
kiṃ harasya aṅka-vibhraṣṭā gaurī bhūyaḥ śritā tapaḥ /
ahany astam-gatasya indoḥ kāntiḥ kiṃ vā dhṛta-vratā //
tad etām upasṛtyeha śanair upalabhe varam /
ity ālocya yayau tasyāḥ kanyāyāḥ so 'ntikaṃ nṛpaḥ //
tad etām upasṛtya iha śanair upalabhe varam /
ity ālocya yayau tasyāḥ kanyāyāḥ so 'ntikaṃ nṛ-paḥ //
sāpi dṛṣṭvā tam āyāntaṃ tadrūpākulitekṣaṇā /
pūrvaprārabdhapuṣpasraksannahastā vyacintayat //
sa āpi dṛṣṭvā tam āyāntaṃ tad-rūpa-ākulita-īkṣaṇā /
pūrva-prārabdha-puṣpa-srak-sanna-hastā vyacintayat //
ko 'yam īdṛg araṇye 'smin siddho vidyādharo nu kim /
batāsya rūpaṃ viśvasya kṛtārthīkaraṇaṃ dṛśoḥ //
ko 'yam īdṛg araṇye 'smin siddho vidyādharo nu kim /
bata asya rūpaṃ viśvasya kṛta-arthī-karaṇaṃ dṛśoḥ //
evaṃ vitarkya paśyantī tiryak taṃ trapayā tataḥ /
utthāya sorustambhāpi gantuṃ prāvartataiva sā //
evaṃ vitarkya paśyantī tiryak taṃ trapayā tataḥ /
utthāya sa-ūru-stambha āpi gantuṃ prāvartata eva sā //
athopetya sa rājā tām evaṃ nāgariko 'bravīt /
āstāṃ prathamadṛṣṭasya darśanaikaphalārthinaḥ //
atha upetya sa rājā tām evaṃ nāgariko 'bravīt /
āstāṃ prathama-dṛṣṭasya darśana-eka-phala-arthinaḥ //
janasya dūrāyātasya sundari svāgatādikam /
ko 'yaṃ nv āśramiṇāṃ dharmo yad etasmāt palāyyate //
janasya dūra-āyātasya sundari sva-āgata-adikam /
ko 'yaṃ nv āśramiṇāṃ dharmo yad etasmāt palāyyate //
ity ukte bhūbhujā tasyāḥ sakhī tadvad vicakṣaṇā /
tatropaveśya nṛpateh cakārātithyasatkriyām //
ity ukte bhū-bhujā tasyāḥ sakhī tadvad vicakṣaṇā /
tatra upaveśya nṛ-pateh cakārā atithya-sat-kriyām //
atha sapraṇayaṃ rājā tāṃ sa papraccha sotsukaḥ /
bhadre kaḥ puṇyavān vaṃśas tvatsakhyālaṃkṛto 'nayā //
atha sa-praṇayaṃ rājā tāṃ sa papraccha sa-utsukaḥ /
bhadre kaḥ puṇyavān vaṃśas tvat-sakhya ālaṃ-kṛto 'nayā //
kāni śrotrāmṛtasyandīny asyā nāmākṣarāṇi ca /
kiṃ caivam anayā puṣpasukumāram idaṃ vapuḥ //
kāni śrotra-amṛta-syandīny asyā nāma-akṣarāṇi ca /
kiṃ ca evam anayā puṣpa-sukumāram idaṃ vapuḥ //
tāpasocitayā vṛttyā vijane 'smin kadarthyate /
iti rājño vacaḥ śrutvā tatsakhī pratyuvāca sā //
tāpasa-ucitayā vṛttyā vijane 'smin kadarthyate /
iti rājño vacaḥ śrutvā tat-sakhī pratyuvāca sā //
eṣā mahāṛṣeḥ kaṇvasya duhitā vardhitāśrame /
menakāsaṃbhavā kanyā nāmnā cendīvaraprabhā //
eṣā mahā-ṛṣeḥ kaṇvasya duhitā vardhita-āśrame /
menakā-saṃbhavā kanyā nāmnā ca indīvaraprabhā //
ihāsmin sarasi snātum āgatānujñayā pituḥ /
ito 'tra nātidūre 'sti tasyaitat pitur āśramaḥ //
iha asmin sarasi snātum āgata ānujñayā pituḥ /
ito 'tra na atidūre 'sti tasya etat pitur āśramaḥ //
ity uktaḥ sa tayā hṛṣṭo rājāruhya turaṅgamam /
yācituṃ tāṃ sutāṃ tasya kaṇvarṣer āśramaṃ yayau //
ity uktaḥ sa tayā hṛṣṭo rājā āruhya turaṅgamam /
yācituṃ tāṃ sutāṃ tasya kaṇva-rṣer āśramaṃ yayau //
viveśa ca vinītas taṃ bahiḥ sthāpitavāhanaḥ /
jaṭāvalkalibhiḥ pūrṇaṃ pādapair iva tāpasaiḥ //
viveśa ca vinītas taṃ bahiḥ sthāpita-vāhanaḥ /
jaṭā-valkalibhiḥ pūrṇaṃ pāda-pair iva tāpasaiḥ //
tanmadhye ca tam adrākṣīd ṛṣibhiḥ parivāritam /
tejasāhlādanaṃ kaṇvamuniṃ candram iva grahaiḥ //
tan-madhye ca tam adrākṣīd ṛṣibhiḥ parivāritam /
tejasā āhlādanaṃ kaṇva-muniṃ candram iva grahaiḥ //
upetya pādayos taṃ ca vavande so 'pi taṃ muniḥ /
kalpitātithyaviśrāntaṃ jñānī kṣiprād abhāṣata //
upetya pādayos taṃ ca vavande so 'pi taṃ muniḥ /
kalpita-ātithya-viśrāntaṃ jñānī kṣiprād abhāṣata //
vatsa candravalokaitac chṛṇu yad vacmi te hitam /
jānāsi yādṛk saṃsāre prāṇināṃ mṛtyuto bhayam //
vatsa candravaloka etac chṛṇu yad vacmi te hitam /
jānāsi yādṛk saṃsāre prāṇināṃ mṛtyuto bhayam //
tan niḥkāraṇam evaitān varākān haṃsi kiṃ mṛgān /
śastraṃ hi bhītarakṣārthaṃ dhātrā kṣatrasya nirmitam //
tan niḥ-kāraṇam eva etān varākān haṃsi kiṃ mṛgān /
śastraṃ hi bhīta-rakṣa-arthaṃ dhātrā kṣatrasya nirmitam //
tat prajā rakṣa dharmeṇa samun mūlaya kaṇṭakān /
hastyaśvāstrādiyogyābhiś calalakṣmyādi sādhaya //
tat prajā rakṣa dharmeṇa samun mūlaya kaṇṭakān /
hasty-aśva-astra-ādi-yogyābhiś cala-lakṣmya-ādi sādhaya //
bhuṅkṣva rājyasukhaṃ dehi dhanaṃ dikṣu yaśaḥ kira /
kṛtāntakrīḍitaṃ hiṃsraṃ mṛgayāvyasanaṃ tyaja //
bhuṅkṣva rājya-sukhaṃ dehi dhanaṃ dikṣu yaśaḥ kira /
kṛtānta-krīḍitaṃ hiṃsraṃ mṛgayā-vyasanaṃ tyaja //
hantur vadhyasya cānyasya yatra tulyā pramāditā /
kiṃ tena bahvanarthena pāṇḍor vṛttaṃ na kiṃ śrutam //
hantur vadhyasya ca anyasya yatra tulyā pramāditā /
kiṃ tena bahv-an-arthena pāṇḍor vṛttaṃ na kiṃ śrutam //
etat kaṇvamuner vākyaṃ śrutvā samabhinandya ca /
rājā candrāvalokas tam arthajñaḥ pratyabhāṣata //
etat kaṇva-muner vākyaṃ śrutvā samabhinandya ca /
rājā candrāvalokas tam artha-jñaḥ pratyabhāṣata //
anuśiṣṭo 'smi bhagavan kṛto me 'nugrahaḥ paraḥ /
mṛgayāyā nivṛtto 'haṃ prāṇinaḥ santu niḥbhayāḥ //
anuśiṣṭo 'smi bhagavan kṛto me 'nugrahaḥ paraḥ /
mṛgayāyā nivṛtto 'haṃ prāṇinaḥ santu niḥ-bhayāḥ //
tac chrutvovāca sa munis tuṣṭo 'ham amunā tava /
prāṇiṣv abhayadānena tad vṛṇīṣvepsitaṃ varam //
tac chrutva ūvāca sa munis tuṣṭo 'ham amunā tava /
prāṇiṣv a-bhaya-dānena tad vṛṇīṣvā ipsitaṃ varam //
ity uktas tena muninā kālajñaḥ sa nṛpo 'bhyadhāt /
tuṣṭo 'si cet sutāṃ dehi mahyam indīvaraprabhām //
ity uktas tena muninā kāla-jñaḥ sa nṛ-po 'bhyadhāt /
tuṣṭo 'si cet sutāṃ dehi mahyam indīvaraprabhām //
ity arthitavate so 'smai rājñe snānagatāṃ muniḥ /
apsaraḥsaṃbhavāṃ kanyāṃ tāṃ dadāv anurūpikām //
ity arthitavate so 'smai rājñe snāna-gatāṃ muniḥ /
apsaraḥ-saṃbhavāṃ kanyāṃ tāṃ dadāv anurūpikām //
tataḥ kṛtavivāhas tāṃ munibhāryāprasādhitām /
kṛtānuyātrām udbāṣpais tāpasair ā nijāśramāt //
tataḥ kṛta-vivāhas tāṃ muni-bhāryā-prasādhitām /
kṛta-anuyātrām udbāṣpais tāpasair ā nija-āśramāt //
indīvaraprabhāṃ bhāryām ādāyāruhya vājinam /
candrāvalokas tarasā pratasthe sa tato nṛpaḥ //
indīvaraprabhāṃ bhāryām ādāyā aruhya vājinam /
candrāvalokas tarasā pratasthe sa tato nṛ-paḥ //
gacchataś cāsya vitataṃ dṛṣṭvā taddinaceṣṭitam /
raviḥ khinna ivāstādrim astake samupāviśat //
gacchataś ca asya vitataṃ dṛṣṭvā tad-dina-ceṣṭitam /
raviḥ khinna iva asta-adrim astake samupāviśat //
dadṛśe mṛganetrā ca kramād udriktamanmathā /
dhvāntanīlapaṭachannarūpā rātryabhisārikā //
dadṛśe mṛga-netrā ca kramād udrikta-manmathā /
dhvānta-nīla-paṭa-channa-rūpā rātry-abhisārikā //
tasmin kāle pathi prāpa sa rājāśvatthapādapam /
sajjanāśayasusvacchavāpījalataṭasthitam //
tasmin kāle pathi prāpa sa rāja āśvattha-pāda-pam /
saj-jana-āśaya-su-svaccha-vāpī-jala-taṭa-sthitam //
śākhāpattraughasaṃchannaśādvalaśyāmalasthalam /
dṛṣṭvā ca taṃ vasāmīha rātrim ity akarod dhṛdi //
śākhā-pattra-ogha-saṃchanna-śādvala-śyāmala-sthalam /
dṛṣṭvā ca taṃ vasāmi iha rātrim ity akarod dhṛdi //
tato 'vatīrya turagād dattvā tasmai tṛṇodakam /
viśramya puline vāpyā upayuktāmbumārutaḥ //
tato 'vatīrya tura-gād dattvā tasmai tṛṇa-udakam /
viśramya puline vāpyā upayukta-ambu-mārutaḥ //
muniputrikayā sārdhaṃ tayā tasya taros tale /
priyayā puṣpaśayyāyāṃ saṃviveśa sa bhūpatiḥ //
muni-putrikayā sārdhaṃ tayā tasya taros tale /
priyayā puṣpa-śayyāyāṃ saṃviveśa sa bhū-patiḥ //
tatkṣaṇaṃ ca samākramya timirāṃśukahāriṇā /
sarāgam ānanaṃ prācyāś cucumbe śaśalakṣmaṇā //
tat-kṣaṇaṃ ca samākramya timira-aṃśuka-hāriṇā /
sa-rāgam ānanaṃ prācyāś cucumbe śaśa-lakṣmaṇā //
virejuś candrakiraṇaiḥ samāśliṣya prasāritāḥ /
vītamānāvakāśāś cā-śeṣā vitamaso diśaḥ //
virejuś candra-kiraṇaiḥ samāśliṣya prasāritāḥ /
vīta-māna-avakāśāś ca a-śeṣā vitamaso diśaḥ //
atrāntare latāgulmavivaraprasṛtaiḥ karaiḥ /
aindavaī ratnadīpābhais tarumūle vibhāsite //
atra antare latā-gulma-vivara-prasṛtaiḥ karaiḥ /
aindavaī ratna-dīpa-ābhais taru-mūle vibhāsite //
so 'pi rājā siṣeve tām āśliṣyendīvaraprabhām /
navasaṃgamasotkaṇṭhasarasaṃ suratotsavam //
so 'pi rājā siṣeve tām āśliṣya indīvaraprabhām /
nava-saṃgama-sa-utkaṇṭha-sa-rasaṃ su-rata-utsavam //
visraṃsayāmāsa śanair nīvīṃ tasyās trapām iva /
akhaṇḍayac ca daśanair mugdhabhāvam ivādharam //
visraṃsayāmāsa śanair nīvīṃ tasyās trapām iva /
akhaṇḍayac ca daśanair mugdha-bhāvam iva adharam //
racayāmāsa kucayor yauvanadvipakumbhayoḥ /
karajakṣatasadratnanavanakṣatramālikām //
racayāmāsa kucayor yauvana-dvi-pa-kumbhayoḥ /
kara-ja-kṣata-sad-ratna-nava-nakṣatra-mālikām //
mukhaṃ kapolau nayane muhuḥ paricucumba ca /
lāvaṇyāmṛtaniḥṣyandam āpibann iva sarvataḥ //
mukhaṃ kapolau nayane muhuḥ paricucumba ca /
lāvaṇya-amṛta-niḥṣyandam āpibann iva sarvataḥ //
itthan nidhuvanakrīḍāsukhena sa tayā saha /
nināya kāntayā tatra rājā kṣaṇam iva kṣapām //
itthan nidhuvana-krīḍā-sukhena sa tayā saha /
nināya kāntayā tatra rājā kṣaṇam iva kṣapām //
prātaś ca muktaśayanaḥ sāṃdhyasyānantaraṃ vidheḥ /
svasainyāvāptaye yātum unmukho 'bhūd vadhūsakhaḥ //
prātaś ca mukta-śayanaḥ sāṃdhyasya anantaraṃ vidheḥ /
sva-sainya-avāptaye yātum unmukho 'bhūd vadhū-sakhaḥ //
tāvac ca naktaṃ luptābjakhaṇḍaśobhaṃ niśāpatim /
bhiyevāstādrikuharapralīnaṃ dhvastatejasam //
tāvac ca naktaṃ lupta-ab-ja-khaṇḍa-śobhaṃ niśā-patim /
bhiya īva asta-adri-kuhara-pralīnaṃ dhvasta-tejasam //
hantukāma iva krodhād ātāmratararociṣi /
prasāritakarotkṣiptamaṇḍalāgre vivasvati //
hantu-kāma iva krodhād ātāmratara-rociṣi /
prasārita-kara-utkṣipta-maṇḍala-agre vivasvati //
akasmād ājagāmātra vidyutpiṅgaśiraḥruhaḥ /
kajjalaśyāmalaḥ kālameghābho brahmarākṣasaḥ //
akasmād ājagāma atra vidyut-piṅga-śiraḥ-ruhaḥ /
kajjala-śyāmalaḥ kāla-megha-ābho brahma-rākṣasaḥ //
antramālākṛtottaṃsaḥ keśayajñopavītabhṛt /
khādan naraśiraḥmāṃsaṃ kapālena pibann asṛk //
antra-mālā-kṛta-uttaṃsaḥ keśa-yajña-upavīta-bhṛt /
khādan nara-śiraḥ-māṃsaṃ kapālena pibann asṛk //
so 'ṭṭahāsaṃ vimucyograṃ mukhenāgniṃ vaman krudhā /
daṃṣṭrākarālo rājānaṃ bhartsayan nijagāda tam //
so 'ṭṭa-hāsaṃ vimucya ugraṃ mukhena agniṃ vaman krudhā /
daṃṣṭrā-karālo rājānaṃ bhartsayan nijagāda tam //
pāpa jvālāmukhaṃ nāma viddhi māṃ brahmarākṣasam /
nivāsaś caiṣa me 'śvattho devair api na laṅghyate //
pāpa jvālāmukhaṃ nāma viddhi māṃ brahma-rākṣasam /
nivāsaś ca eṣa me 'śvattho devair api na laṅghyate //
so 'yaṃ tvayā samākramya paribhuktaḥ striyā saha /
rātricaryāgatasyādya tad bhuṅkṣvā-vinayāt phalam //
so 'yaṃ tvayā samākramya paribhuktaḥ striyā saha /
rātri-carya-āgatasya adya tad bhuṅkṣva a-vinayāt phalam //
eṣo 'haṃ te duḥācāra kāmopahatacetasaḥ /
utpāṭya hṛdayaṃ bhokṣye pāsyāmy eva ca śoṇitam //
eṣo 'haṃ te duḥ-ācāra kāma-upahata-cetasaḥ /
utpāṭya hṛdayaṃ bhokṣye pāsyāmy eva ca śoṇitam //
tac chrutvaiva tathā ghoraṃ tam avadhyam avekṣya ca /
trastāṅganaḥ savinayaṃ bhayāt pratyabravīn nṛpaḥ //
tac chrutva aiva tathā ghoraṃ tam a-vadhyam avekṣya ca /
trasta-aṅganaḥ sa-vinayaṃ bhayāt pratyabravīn nṛ-paḥ //
ajānatāparāddhaṃ yan mayā te tat kṣamasva me /
tavāham āśrame hy asminn atithiḥ śaraṇāśritaḥ //
a-jānata āparāddhaṃ yan mayā te tat kṣamasva me /
tava aham āśrame hy asminn atithiḥ śaraṇa-āśritaḥ //
dāsyāmi cepsitaṃ tubhyam ānīya puruṣaṃ paśum /
yena te bhavitā tṛptis tat prasīda krudhaṃ tyaja //
dāsyāmi cā ipsitaṃ tubhyam ānīya puruṣaṃ paśum /
yena te bhavitā tṛptis tat prasīda krudhaṃ tyaja //
iti rājño vacaḥ śrutvā śāntaḥ sa brahmarāksasaḥ /
astu ko doṣa ity anto vicintyaivam abhāṣata //
iti rājño vacaḥ śrutvā śāntaḥ sa brahma-rāksasaḥ /
astu ko doṣa ity anto vicintya evam abhāṣata //
yaḥ saptavarṣadeśyo 'pi mahāsattvo vivekavān /
tvadarthe svecchayātmānaṃ dadyād brāhmaṇaputrakaḥ //
yaḥ sapta-varṣa-deśyo 'pi mahā-sattvo vivekavān /
tvad-arthe sva-icchayā ātmānaṃ dadyād brāhmaṇa-putrakaḥ //
hanyamānaṃ ca yaṃ mātā hastayoḥ pādayoḥ pitā /
avaṣṭabhyātisudṛḍhaṃ saṃniveśya mahītale //
hanyamānaṃ ca yaṃ mātā hastayoḥ pādayoḥ pitā /
avaṣṭabhya ati-su-dṛḍhaṃ saṃniveśya mahī-tale //
tādṛśaṃ puruṣaṃ mahyam upahārīkaroṣi cet /
svayaṃ khaḍgaprahāreṇa hatvā saptadināntare //
tādṛśaṃ puruṣaṃ mahyam upahārī-karoṣi cet /
svayaṃ khaḍga-prahāreṇa hatvā sapta-dina-antare //
tat te kṣamiṣye nyakkāram anyathā tu mahīpate /
sadyo vināśayiṣyāmi tvām ahaṃ saparicchadam //
tat te kṣamiṣye nyak-kāram anyathā tu mahī-pate /
sadyo vināśayiṣyāmi tvām ahaṃ sa-paricchadam //
śrutvaitat sa bhayād rājā pratipede tatheti tat /
tiraḥbabhūva ca brahmarākṣasaḥ so 'pi tat kṣaṇam //
śrutva aitat sa bhayād rājā pratipede tatha īti tat /
tiraḥ-babhūva ca brahma-rākṣasaḥ so 'pi tat kṣaṇam //
atha candrāvaloko 'sau rājā sendīvaraprabhaḥ /
hayārūḍhas tataḥ prāyāt sainyaṃ cinvan sudurmanāḥ //
atha candrāvaloko 'sau rājā sa-indīvaraprabhaḥ /
haya-ārūḍhas tataḥ prāyāt sainyaṃ cinvan su-durmanāḥ //
aho ahaṃ mṛgayayā madanena ca mohitaḥ /
gataḥ pāṇḍur ivā-kāṇḍe vināśaṃ bata bāliśaḥ //
aho ahaṃ mṛgayayā madanena ca mohitaḥ /
gataḥ pāṇḍur iva a-kāṇḍe vināśaṃ bata bāliśaḥ //
prāpyate hy upahāro 'sya rākṣasas tādṛśaḥ kutaḥ /
tan nijaṃ nagaraṃ tāvad yāmi paśyāmi bhāvi kim //
prāpyate hy upahāro 'sya rākṣasas tādṛśaḥ kutaḥ /
tan nijaṃ nagaraṃ tāvad yāmi paśyāmi bhāvi kim //
iti dhyāyan sa ca prāpa svasainyaṃ cinvad āgatam /
tadyuktaś ca sadāraḥ svaṃ citrakūṭam agāt puram //
iti dhyāyan sa ca prāpa sva-sainyaṃ cinvad āgatam /
tad-yuktaś ca sa-dāraḥ svaṃ citrakūṭam agāt puram //
tatra tasyocitāṃ bhāryāprāptiṃ vīkṣya kṛtotsave /
rāṣṭre 'ntargataduḥkhasya dinaśeṣo jagāma saḥ //
tatra tasya ucitāṃ bhāryā-prāptiṃ vīkṣya kṛta-utsave /
rāṣṭre 'ntargata-duḥkhasya dina-śeṣo jagāma saḥ //
dvitīye 'hni rahaḥ sarvaṃ svavṛttāntaṃ śaśaṃsa saḥ /
mantribhyas teṣu caikas taṃ mantrī sumatir abravīt //
dvitīye 'hni rahaḥ sarvaṃ sva-vṛtta-antaṃ śaśaṃsa saḥ /
mantribhyas teṣu ca ekas taṃ mantrī su-matir abravīt //
viṣādo deva te mā bhūd upahāraṃ hi tādṛśam /
āneṣyāmy aham anviṣya bahvāścaryā hi medinī //
viṣādo deva te mā bhūd upahāraṃ hi tādṛśam /
āneṣyāmy aham anviṣya bahv-āścaryā hi medinī //
evam āśvāsya rājānaṃ sa sauvarṇīm akārayat /
mantrī saptābdadeśīyabālakapratimāṃ drutam //
evam āśvāsya rājānaṃ sa sauvarṇīm akārayat /
mantrī sapta-abda-deśīya-bālaka-pratimāṃ drutam //
ratnair alaṃkṛtāṃ tāṃ ca kṛtvā karṇirathārpitām /
bhrāmayāmāsa nagaragrāmaghoṣeṣv itas tataḥ //
ratnair alaṃ-kṛtāṃ tāṃ ca kṛtvā karṇi-ratha-arpitām /
bhrāmayāmāsa nagara-grāma-ghoṣeṣv itas tataḥ //
yaḥ saptavarṣadeśīyaḥ svecchayā vipraputrakaḥ /
dadāti sarvasattvārtham ātmānaṃ brahmarakṣase //
yaḥ sapta-varṣa-deśīyaḥ sva-icchayā vipra-putrakaḥ /
dadāti sarva-sattva-artham ātmānaṃ brahma-rakṣase //
upahārāya sattvastho mātāpitror anujñayā /
hanyamānaś ca yas tābhyāṃ hastapāde pragṛhyate //
upahārāya sattvastho mātā-pitror anujñayā /
hanyamānaś ca yas tābhyāṃ hasta-pāde pragṛhyate //
tasmai grāmaśatopetāṃ hemaratnamayīm imām /
dadāti pratimāṃ rājā pitror upacikīrṣave //
tasmai grāma-śata-upetāṃ hema-ratna-mayīm imām /
dadāti pratimāṃ rājā pitror upacikīrṣave //
iti ca bhrāmyamānāyās tasyāḥ pratikṛteḥ śiśoḥ /
paṭahodghoṣaṇāṃ mantrī so 'gre 'jasram adāpayat //
iti ca bhrāmyamānāyās tasyāḥ pratikṛteḥ śiśoḥ /
paṭaha-udghoṣaṇāṃ mantrī so 'gre '-jasram adāpayat //
tāvac chrutvā tad ekasminn agrahāre dvijārbhakaḥ /
ko 'pi saptābdadeśīyo 'py atidhīro 'dbhutākṛtiḥ //
tāvac chrutvā tad ekasminn agra-hāre dvi-ja-arbhakaḥ /
ko 'pi sapta-abda-deśīyo 'py atidhīro 'dbhuta-ākṛtiḥ //
pūrvābhyāsena bālye 'pi sadā parahite rataḥ /
prajāpuṇyaparīpāka iva sākāratāṃ gataḥ //
pūrva-abhyāsena bālye 'pi sadā para-hite rataḥ /
prajā-puṇya-parī-pāka iva sa-ākāratāṃ gataḥ //
uvācodghoṣakān etya yuṣmadarthe dadāmy aham /
ātmānaṃ pitarau gatvā bodhayitvābhyupaimi ca //
uvāca udghoṣakān etya yuṣmad-arthe dadāmy aham /
ātmānaṃ pitarau gatvā bodhayitva ābhyupaimi ca //
iti ūcivāṃs tān muditān sa bālo 'numataś ca taiḥ /
gatvā gṛhaṃ jagāda svau pitarau racitāñjaliḥ //
iti ūcivāṃs tān muditān sa bālo 'numataś ca taiḥ /
gatvā gṛhaṃ jagāda svau pitarau racita-añjaliḥ //
dadāmi sarvasattvārthaṃ deham etaṃ vinaśvaram /
tan mām abhyanujānītaṃ hatāṃ cāpadam ātmanaḥ //
dadāmi sarva-sattva-arthaṃ deham etaṃ vinaśvaram /
tan mām abhyanujānītaṃ hatāṃ cā apadam ātmanaḥ //
ātmapratikṛtiṃ hy etāṃ gṛhītvā vitarāmi vām /
hemaratnamayīṃ rājñā dattāṃ grāmaśatānvitām //
ātma-pratikṛtiṃ hy etāṃ gṛhītvā vitarāmi vām /
hema-ratna-mayīṃ rājñā dattāṃ grāma-śata-anvitām //
evaṃ me yuṣmadānṛṇyaṃ parārthaś caiva sidhyati /
yuvāṃ ca dhvastadāridryau bahūn putrān avāpsyathaḥ //
evaṃ me yuṣmad-ānṛṇyaṃ para-arthaś ca eva sidhyati /
yuvāṃ ca dhvasta-dāridryau bahūn putrān avāpsyathaḥ //
ity uktavantaṃ sahasā pitarau tau tam ūcatuḥ /
kim etad bhāṣase putra vātena kṣubhito 'si kim //
ity uktavantaṃ sahasā pitarau tau tam ūcatuḥ /
kim etad bhāṣase putra vātena kṣubhito 'si kim //
kiṃ vā grahagṛhīto 'si pralapasy anyathā katham /
ko hy arthair ghātayet putraṃ dehaṃ dadyāc ca kaḥ śiśuḥ //
kiṃ vā graha-gṛhīto 'si pralapasy anyathā katham /
ko hy arthair ghātayet putraṃ dehaṃ dadyāc ca kaḥ śiśuḥ //
etat pitror vacaḥ śrutvā bālaḥ puna uvāca saḥ /
na buddhimohāj jalpāmi śṛṇutaṃ me 'rthavad vacaḥ //
etat pitror vacaḥ śrutvā bālaḥ puna uvāca saḥ /
na buddhi-mohāj jalpāmi śṛṇutaṃ me 'rthavad vacaḥ //
avācyā-śucisaṃpūrṇam utpattyaiva sugupsitam /
duḥkhakṣetraṃ vināśy eva śarīram acirād idam //
a-vācya a-śuci-saṃpūrṇam utpattya aiva su-gupsitam /
duḥkha-kṣetraṃ vināśy eva śarīram acirād idam //
tad etenātya-sāreṇa sukṛtaṃ yad upārjyate /
tad eva sāraṃ saṃsāre kṛtabuddhibhir ucyate //
tad etena aty-a-sāreṇa su-kṛtaṃ yad upārjyate /
tad eva sāraṃ saṃsāre kṛta-buddhibhir ucyate //
sarvabhūtopakārāc ca kim anyat sukṛtaṃ param /
tatrāpi pitror bhaktiś cet kiṃ dehād dṛśyate phalam //
sarva-bhūta-upakārāc ca kim anyat su-kṛtaṃ param /
tatra api pitror bhaktiś cet kiṃ dehād dṛśyate phalam //
ityādivākyaiḥ sa śiśuḥ śocantau dṛḍhaniścayaḥ /
tāv aṅgīkārayāmāsa pitarau svamanīṣitam //
ity-ādi-vākyaiḥ sa śiśuḥ śocantau dṛḍha-niścayaḥ /
tāv aṅgī-kārayāmāsa pitarau sva-manīṣitam //
gatvā ca rājabhṛtyebhyaḥ pratimāṃ taṃ hiraṇmayīm /
ānīya pradadau tābhyāṃ sagrāmaśataśāsanām //
gatvā ca rāja-bhṛtyebhyaḥ pratimāṃ taṃ hiraṇmayīm /
ānīya pradadau tābhyāṃ sa-grāma-śata-śāsanām //
tataḥ kṛtvāgrato rājabhṛtyāṃs tān eva sa drutam /
pitṛbhyām anvitaḥ prāyāc citrakūṭaṃ nṛpāntikam //
tataḥ kṛtva āgrato rāja-bhṛtyāṃs tān eva sa drutam /
pitṛbhyām anvitaḥ prāyāc citrakūṭaṃ nṛ-pa-antikam //
tatra candrāvalokas taṃ vīkṣyā-khaṇḍitatejasam /
rakṣāratnam iva prāptaṃ bālaṃ rājā nananda saḥ //
tatra candrāvalokas taṃ vīkṣya a-khaṇḍita-tejasam /
rakṣā-ratnam iva prāptaṃ bālaṃ rājā nananda saḥ //
āropya gajapṛṣṭaṃ ca racitasragvilepanam /
nīnāya taṃ sapitṛkaṃ ketanaṃ brahmarakṣasaḥ //
āropya gaja-pṛṣṭaṃ ca racita-srag-vilepanam /
nīnāya taṃ sa-pitṛkaṃ ketanaṃ brahma-rakṣasaḥ //
tatra maṇḍalam ālikhya tasyāśvatthasya pārśvataḥ /
vihitocitapūjena hute vahnau puraḥdhasā //
tatra maṇḍalam ālikhya tasya aśvatthasya pārśvataḥ /
vihita-ucita-pūjena hute vahnau puraḥ-dhasā //
āvirbabhūva muktāṭṭahāsaḥ so 'dhyayanaṃ paṭhan /
ghūrṇan raktāsavakṣībo jṛmbhamāṇo muhuḥ śvasan //
āvirbabhūva mukta-aṭṭa-hāsaḥ so 'dhyayanaṃ paṭhan /
ghūrṇan rakta-āsava-kṣībo jṛmbhamāṇo muhuḥ śvasan //
jvalannetro diśaḥ kurvan dehachāyāndhakāritāḥ /
jvālāmukho mahāraudradarśano brahmarākṣasaḥ //
jvalan-netro diśaḥ kurvan deha-chāyā-andha-kāritāḥ /
jvālā-mukho mahā-raudra-darśano brahma-rākṣasaḥ //
tataś candrāvalokas taṃ dṛṣṭvā prahvo 'bravīn nṛpaḥ /
naropahāro bhagavann ānītaḥ sa mayā tava //
tataś candrāvalokas taṃ dṛṣṭvā prahvo 'bravīn nṛ-paḥ /
nara-upahāro bhagavann ānītaḥ sa mayā tava //
saptamo divasaś cādya pratijñātasya so 'sya te /
tat prasīda gṛhāṇaitam upahāraṃ yathāvidhi //
saptamo divasaś ca adya pratijñātasya so 'sya te /
tat prasīda gṛhāṇa etam upahāraṃ yathā-vidhi //
iti rāñjārthito viprakumāraṃ brahmarākṣasaḥ /
sa tam ālokayāmāsa jihvayā sṛkkiṇī lihan //
iti rāñja ārthito vipra-kumāraṃ brahma-rākṣasaḥ /
sa tam ālokayāmāsa jihvayā sṛkkiṇī lihan //
tat kṣaṇaṃ sa mahāsattvo bālo hṛṣyann acintayat /
svadehadānenānena sukṛtaṃ yan mayārjitam //
tat kṣaṇaṃ sa mahā-sattvo bālo hṛṣyann acintayat /
sva-deha-dānena anena su-kṛtaṃ yan maya ārjitam //
tena mā bhūn mama svargo mokṣo vā niḥupakriyaḥ /
bhūyāt tu me parārthāya deho janmani janmani //
tena mā bhūn mama svargo mokṣo vā niḥ-upakriyaḥ /
bhūyāt tu me para-arthāya deho janmani janmani //
iti saṃkalpayaty eva tasminn āpūryata kṣaṇāt /
vimānaiḥ surasaṃghānāṃ puṣpavṛṣṭimucāṃ nabhaḥ //
iti saṃkalpayaty eva tasminn āpūryata kṣaṇāt /
vimānaiḥ sura-saṃghānāṃ puṣpa-vṛṣṭi-mucāṃ nabhaḥ //
athāgre prāpitaṃ tasya bālaṃ taṃ brahmarakṣasaḥ /
mātā jagrāha karayoḥ pitā caraṇayos tathā //
atha agre prāpitaṃ tasya bālaṃ taṃ brahma-rakṣasaḥ /
mātā jagrāha karayoḥ pitā caraṇayos tathā //
tato yāvat tam ākṛṣṭakhaḍgo rājā jighāṃsati /
tāvaj jahāsa sa śiśus tathā sarve 'tra te yathā //
tato yāvat tam ākṛṣṭa-khaḍgo rājā jighāṃsati /
tāvaj jahāsa sa śiśus tathā sarve 'tra te yathā //
sabrahmarākṣasās tyaktvā svaṃ svaṃ karma savismayāḥ /
racitāñjalayaḥ prahvās tanmukhaprekṣiṇo 'bhavan //
sa-brahma-rākṣasās tyaktvā svaṃ svaṃ karma sa-vismayāḥ /
racita-añjalayaḥ prahvās tan-mukha-prekṣiṇo 'bhavan //
iti vyākhyāya vetālo vicitrasarasāṃ kathām /
taṃ trivikramasenaṃ sa nijagāda nṛpaṃ punaḥ //
iti vyākhyāya vetālo vicitra-sa-rasāṃ kathām /
taṃ trivikramasenaṃ sa nijagāda nṛ-paṃ punaḥ //
tad brūhi rājan ko hetur yat tena hasitaṃ tadā /
bālenaitādṛśe 'py asmin prāṇāntasamaye 'py aho //
tad brūhi rājan ko hetur yat tena hasitaṃ tadā /
bālena etādṛśe 'py asmin prāṇa-anta-samaye 'py aho //
kautukaṃ ca mahan me 'tra tad etac cen na vakṣyasi /
jānāno 'pi tato mūrdhā śatadhā te sphuṭiṣyati //
kautukaṃ ca mahan me 'tra tad etac cen na vakṣyasi /
jānāno 'pi tato mūrdhā śatadhā te sphuṭiṣyati //
iti vetālataḥ śrutvā sa rājā pratyuvāca tam /
śṛṇu yo 'bhūd abhiprāyo hāse tasya śiśos tadā //
iti vetālataḥ śrutvā sa rājā pratyuvāca tam /
śṛṇu yo 'bhūd abhiprāyo hāse tasya śiśos tadā //
yo nāma duḥbalo jantuḥ sa bhaye pratyupasthite /
krandati prāṇahetoḥ svaṃ pitaraṃ mātaraṃ tathā //
yo nāma duḥ-balo jantuḥ sa bhaye pratyupasthite /
krandati prāṇa-hetoḥ svaṃ pitaraṃ mātaraṃ tathā //
tadvyapāye ca rājānam ārtatrāṇāya nirmitam /
tadalābhe 'pi yady atra yathāsaṃbhavi daivatam //
tad-vyapāye ca rājānam ārta-trāṇāya nirmitam /
tad-alābhe 'pi yady atra yathā-saṃbhavi daivatam //
tasya tv ekastham apy etat sarvaṃ saṃjātam anyathā /
pitṛbhyāṃ hastapādaṃ hi ruddhaṃ tasyārthatṛṣṇayā //
tasya tv eka-stham apy etat sarvaṃ saṃjātam anyathā /
pitṛbhyāṃ hasta-pādaṃ hi ruddhaṃ tasya artha-tṛṣṇayā //
rājā ca trātum ātmānaṃ svayaṃ taṃ hantum udyataḥ /
daivataṃ tatra yad brahmarakṣas tat tasya bhakṣakam //
rājā ca trātum ātmānaṃ svayaṃ taṃ hantum udyataḥ /
daivataṃ tatra yad brahma-rakṣas tat tasya bhakṣakam //
adhruvasyāntavirasasyādhivyādhikṣatasya ca /
dehasyārthe vimūḍhānāṃ teṣām īdṛg viḍambanā //
adhruvasya anta-virasasya adhivyādhi-kṣatasya ca /
dehasya arthe vimūḍhānāṃ teṣām īdṛg viḍambanā //
brahmendraviṣṇurudrādyā yatrāvaśyaṃ vināśinaḥ /
tatraiṣām īdṛśī kāpi śarīrasthairyavāsanā //
brahmā-indra-viṣṇu-rudra-ādyā yatra avaśyaṃ vināśinaḥ /
tatra eṣām īdṛśī ka āpi śarīra-sthai-rya-vāsanā //
etat tan mohavaicitryaṃ dṛṣṭvā matvā ca vāñchitam /
siddham āścaryaharṣābhyāṃ sa jahāsa dvijārbhākaḥ //
etat tan moha-vaicitryaṃ dṛṣṭvā matvā ca vāñchitam /
siddham āścarya-harṣābhyāṃ sa jahāsa dvija-arbhākaḥ //
ity uktvā viratasya tasya nṛpater aṃsāt sa bhūyo 'pi tad vetālo jhagiti svakaṃ padam agād antarhito māyayā /
rājā so 'py avikalpam eva punar apy anvag yayau taṃ javād akṣobhyaṃ hṛdayaṃ bateha mahatām ambhaḥnidhīnām iva //
ity uktvā viratasya tasya nṛ-pater aṃsāt sa bhūyo 'pi tad vetālo jhagiti svakaṃ padam agād antarhito māyayā /
rājā so 'py avikalpam eva punar apy anvag yayau taṃ javād a-kṣobhyaṃ hṛdayaṃ bata iha mahatām ambhaḥ-nidhīnām iva //
atha gatvā punaḥ prāpya śiṃśapātas tato 'grahīt /
sa trivikramaseno 'ṃse vetālaṃ taṃ narādhipaḥ //
atha gatvā punaḥ prāpya śiṃśapātas tato 'grahīt /
sa trivikramaseno 'ṃse vetālaṃ taṃ nara-adhipaḥ //
āgacchantaṃ ca taṃ bhūyaḥ sa vetālo 'bravīn nṛpam /
rājann udgāḍhakandarpāṃ śṛṇv ekāṃ vacmi te kathām //
āgacchantaṃ ca taṃ bhūyaḥ sa vetālo 'bravīn nṛ-pam /
rājann udgāḍha-kandarpāṃ śṛṇv ekāṃ vacmi te kathām //
asti śakrapurīvānyā dhātrā sukṛtināṃ kṛte /
divaś cyutānāṃ vihitā viśālākhyā purī bhūvi //
asti śakra-puri īva anyā dhātrā su-kṛtināṃ kṛte /
divaś cyutānāṃ vihitā viśālā-ākhyā purī bhūvi //
tasyāṃ babhūva nṛpatiḥ padmanābha iti śrutaḥ /
saccakranandakaḥ srīmān ākrāntabalirājakaḥ //
tasyāṃ babhūva nṛ-patiḥ padmanābha iti śrutaḥ /
sac-cakra-nandakaḥ srīmān ākrānta-bali-rājakaḥ //
tasmin pṛthvīpatau tasyāṃ nagaryāṃ sumahāvaṇik /
arthadattābhidhāno 'bhūd dhanair vijitavittapaḥ //
tasmin pṛthvī-patau tasyāṃ nagaryāṃ su-mahā-vaṇik /
arthadatta-abhidhāno 'bhūd dhanair vijita-vittapaḥ //
tasyaikā ca sutānaṅgamañjarīty udapadyata /
svaḥsundarīpratikṛtir bhuvi dhātreva darśitā //
tasya ekā ca suta ānaṅgamañjari īty udapadyata /
svaḥ-sundarī-pratikṛtir bhuvi dhātra īva darśitā //
dattā ca tena vaṇijā vaṇigvarasutāya sā /
maṇivarmābhidhānāya tāmraliptīnivāsine //
dattā ca tena vaṇijā vaṇig-vara-sutāya sā /
maṇivarma-abhidhānāya tāmraliptī-nivāsine //
ekāpatyatayā cātivatsalaḥ sa na tāṃ vaṇik /
bhartṛyuktāṃ sutāṃ gehāt tatyājānaṅgamañjarīm //
ekā-patyatayā ca ati-vatsalaḥ sa na tāṃ vaṇik /
bhartṛ-yuktāṃ sutāṃ gehāt tatyāja anaṅgamañjarīm //
tasyāś cānaṅgamañjaryāḥ patir dveṣyo babhūva saḥ /
maṇivarmā sarogasya kaṭutiktam ivauṣadham //
tasyāś ca anaṅgamañjaryāḥ patir dveṣyo babhūva saḥ /
maṇivarmā sa-rogasya kaṭu-tiktam ivā oṣadham //
patyus tu sāsya sumukhī jīvitād apy abhūt priyā /
dhanaṛddhiḥ kṛpaṇasyeva kṛcchrāt sucirasaṃcitā //
patyus tu sa āsya su-mukhī jīvitād apy abhūt priyā /
dhana-ṛddhiḥ kṛpaṇasya iva kṛcchrāt su-cira-saṃcitā //
ekadā cāntikaṃ pitros tāmraliptīṃ nijaṃ gṛham /
utkaṇṭhādinimittena maṇivarmā jagāma saḥ //
ekadā ca antikaṃ pitros tāmraliptīṃ nijaṃ gṛham /
utkaṇṭha-ādi-nimittena maṇivarmā jagāma saḥ //
tato dineṣu yāteṣu tīkṣṇasūryāṃśusāyakaiḥ /
proṣitānāṃ niruddhādhvā gharmakāla ihābhyagāt //
tato dineṣu yāteṣu tīkṣṇa-sūrya-aṃśu-sāyakaiḥ /
proṣitānāṃ niruddha-adhvā gharma-kāla iha abhyagāt //
vasantavirahād uṣṇā niḥśvāsāḥ kakubhām iva /
mallikāpāṭalāmodamedurā maruto vavuḥ //
vasanta-virahād uṣṇā niḥśvāsāḥ kakubhām iva /
mallikā-pāṭalā-āmoda-medurā maruto vavuḥ //
utpetuḥ pavanoddhūtā gagane reṇurājayaḥ /
dūtyo ghanāgamāyeva prahitās taptayā bhuvā //
utpetuḥ pavana-uddhūtā gagane reṇu-rājayaḥ /
dūtyo ghana-āgamāya iva prahitās taptayā bhuvā //
ākāṅkṣitataruchāyāḥ kaṭhorātapatāpitāḥ /
pathikā iva yānti sma cireṇa divasā api //
ākāṅkṣita-taru-chāyāḥ kaṭhora-ātapa-tāpitāḥ /
pathikā iva yānti sma cireṇa divasā api //
candrāṃśupāṇḍurucayo gāḍhāśleṣasukhapradam /
vinā hemantam agamann atidurbalatāṃ niśāḥ //
candra-aṃśu-pāṇḍu-rucayo gāḍha-āśleṣa-sukha-pradam /
vinā hemantam agamann ati-durbalatāṃ niśāḥ //
tatkālaṃ candanālepadhavalā sā vaṇiksutā /
saṃvītatanukauśeyaśobhitānaṅgamañjarī //
tat-kālaṃ candana-ālepa-dhavalā sā vaṇik-sutā /
saṃvīta-tanu-kauśeya-śobhita ānaṅgamañjarī //
dadarśa svagṛhottuṅgavātāyanagataikadā /
āptasakhyā yutā bhavyaṃ yuvānaṃ vipraputrakam //
dadarśa sva-gṛha-uttuṅga-vāta-ayana-gata aikadā /
āpta-sakhyā yutā bhavyaṃ yuvānaṃ vipra-putrakam //
saṃcarantaṃ ratiprāptyai navotpannam iva smaram /
kamalākaranāmānaṃ putraṃ rājapuraḥdhasaḥ //
saṃcarantaṃ rati-prāptyai nava-utpannam iva smaram /
kamalākara-nāmānaṃ putraṃ rāja-puraḥ-dhasaḥ //
so 'pīndor iva mūrtiṃ tāṃ kāntāṃ dṛṣṭvopari sthitām /
kumudākaratāṃ bheje sānandaḥ kamalākaraḥ //
so 'pi indor iva mūrtiṃ tāṃ kāntāṃ dṛṣṭva ūpari sthitām /
kumuda-ākaratāṃ bheje sa-ānandaḥ kamalākaraḥ //
tayor abhūd amūlyaṃ tan manaḥsaṃvananaṃ tadā /
smaragurvājñayā yūnor anyao'nyasyāvalokanam //
tayor abhūd a-mūlyaṃ tan manaḥ-saṃvananaṃ tadā /
smara-gurv-ājñayā yūnor anyao'nyasya avalokanam //
unmūlitahriyau tau ca dūravikṣiptacetasā /
rajo'bhibhūtau jahrāte manmathāvegavātyayā //
unmūlita-hriyau tau ca dūra-vikṣipta-cetasā /
rajo'bhibhūtau jahrāte manmatha-āvega-vātyayā //
dṛṣṭvā ca madanāviṣṭaḥ sakhyā sa kamalākaraḥ /
sahasthitena nīto 'bhūt kathamcid bhavanaṃ nijam //
dṛṣṭvā ca madana-āviṣṭaḥ sakhyā sa kamalākaraḥ /
saha-sthitena nīto 'bhūt katham-cid bhavanaṃ nijam //
sāpi taṃ nāmato 'nviṣya vivaśānaṅgamañjarī /
tayā svayā samaṃ sakhyā prāviśad vāsakaṃ śanaiḥ //
sa āpi taṃ nāmato 'nviṣya vivaśa ānaṅgamañjarī /
tayā svayā samaṃ sakhyā prāviśad vāsakaṃ śanaiḥ //
tatra saṃcintayantī ca kāntaṃ kāmajvarāturā /
nāpaśyan nāśṛṇot kimcil luṭhantī śayanīyake //
tatra saṃcintayantī ca kāntaṃ kāma-jvara-āturā /
na apaśyan na aśṛṇot kim-cil luṭhantī śayanīyake //
gateṣv ahaḥsu dvitreṣu satrapā sabhayā ca sā /
asahā virahonmādaṃ visoḍhuṃ kṛśapāṇḍurā //
gateṣv ahaḥsu dvi-treṣu sa-trapā sa-bhayā ca sā /
a-sahā viraha-unmādaṃ visoḍhuṃ kṛśa-pāṇḍurā //
duḥprāpapriyasaṃyoganiḥāsthā naktam ekadā /
gavākṣapreritakareṇākṛṣṭeva himāṃśunā //
duḥ-prāpa-priya-saṃyoga-niḥ-āsthā naktam ekadā /
gava-akṣa-prerita-kareṇā akṛṣṭa īva hima-aṃśunā //
supte parijane svairaṃ nirgatya maraṇonmukhī /
jagāma svagṛhodyānavāpīṃ tarulatāvṛtām //
supte parijane svairaṃ nirgatya maraṇa-unmukhī /
jagāma sva-gṛha-udyāna-vāpīṃ taru-latā-vṛtām //
tatra pitrā kṛtodārapratiṣṭhāṃ kuladevatām /
upetya caṇḍikāṃ devīṃ natvā stutvā vyajijñapat //
tatra pitrā kṛta-udāra-pratiṣṭhāṃ kula-devatām /
upetya caṇḍikāṃ devīṃ natvā stutvā vyajijñapat //
asmiñ janmani ced bhartā na mayā kamalākaraḥ /
prāptas tad devi bhūyān me so 'nyasminn api janmani //
asmiñ janmani ced bhartā na mayā kamalākaraḥ /
prāptas tad devi bhūyān me so 'nyasminn api janmani //
ity uktvā puratas tasyā devyāḥ sāśokapādape /
pāśaṃ viracayāmāsa svottarīyeṇa rāgiṇī //
ity uktvā puratas tasyā devyāḥ sa āśoka-pāda-pe /
pāśaṃ viracayāmāsa sva-uttarīyeṇa rāgiṇī //
tāvad āptā sakhī tasyāḥ sā prabudhyātra vāsake /
tām adṛṣṭvā tad udyānaṃ daivād āgād vicinvatī //
tāvad āptā sakhī tasyāḥ sā prabudhya atra vāsake /
tām a-dṛṣṭvā tad udyānaṃ daivād āgād vicinvatī //
tatra dṛṣṭvā ca tāṃ pāśam arpayantīṃ tathā gale /
mā mety uktvā pradhāvyaiva pāśaṃ tasyāh tam acchinat //
tatra dṛṣṭvā ca tāṃ pāśam arpayantīṃ tathā gale /
mā ma īty uktvā pradhāvya eva pāśaṃ tasyāh tam acchinat //
sāpi tāṃ vīkṣya saṃprāptāṃ kṛttapāśāṃ nijāṃ sakhīm /
anaṅgamañjarī bhūmau papātādhikaduḥkhitā //
sa āpi tāṃ vīkṣya saṃprāptāṃ kṛtta-pāśāṃ nijāṃ sakhīm /
anaṅgamañjarī bhūmau papāta adhika-duḥkhitā //
āśvāsitā svasakhyā ca tayā pṛṣṭā ca sā kṣaṇāt /
duḥkhahetuṃ samākhyāya puna enām abhāṣata //
āśvāsitā sva-sakhyā ca tayā pṛṣṭā ca sā kṣaṇāt /
duḥkha-hetuṃ samākhyāya puna enām abhāṣata //
sakhi mālatike tan me duḥlabhe priyasaṃgame /
gurvādiparatantrāyā na sukhaṃ maraṇāt param //
sakhi mālatike tan me duḥ-labhe priya-saṃgame /
gurv-ādi-para-tantrāyā na sukhaṃ maraṇāt param //
iti bruvāṇaivānaṅgaśarāgnijvalitā bhṛśam /
sānaṅgamañjarī mohaṃ yayau nairāśyaniḥsahā //
iti bruvāṇa aiva anaṅga-śara-agni-jvalitā bhṛśam /
sa ānaṅgamañjarī mohaṃ yayau nairāśya-niḥ-sahā //
kaṣṭaṃ smarājñā duḥlaṅghyā yayā nītā daśām imām /
anyā-vinītavanitāhāsinīyaṃ sakhī mama //
kaṣṭaṃ smara-ājñā duḥ-laṅghyā yayā nītā daśām imām /
anya-a-vinīta-vanitā-hāsini īyaṃ sakhī mama //
ityādivilapantī ca tāṃ sā mālatikā sakhī /
śanair āśvāsayāmāsa śītāmbupavanādibhiḥ //
ity-ādi-vilapantī ca tāṃ sā mālatikā sakhī /
śanair āśvāsayāmāsa śīta-ambu-pavana-ādibhiḥ //
tāpopaśāntaye cāsyāś cakāra nalinīdalaiḥ /
śayyāṃ dadau ca hṛdaye hāraṃ tuhinaśītalam //
tāpa-upaśāntaye ca asyāś cakāra nalinī-dalaiḥ /
śayyāṃ dadau ca hṛdaye hāraṃ tuhina-śītalam //
tataḥ sāśrur uvācaitāṃ sakhīṃ sānaṅgamañjarī /
sakhi hārādibhir nāyaṃ dāho 'nto mama śāmyati //
tataḥ sa-aśrur uvāca etāṃ sakhīṃ sa ānaṅgamañjarī /
sakhi hāra-ādibhir na ayaṃ dāho 'nto mama śāmyati //
yena praśāmyati punaḥ svabuddhyaiva vidhatsva tat /
māṃ saṃyojaya kāntena jīvitaṃ me yadīcchasi //
yena praśāmyati punaḥ sva-buddhya aiva vidhatsva tat /
māṃ saṃyojaya kāntena jīvitaṃ me yadi icchasi //
evam uktavatīṃ tāṃ sā snehān mālatikābravīt /
sakhi bhūyiṣṭayātādya rātriḥ prātar ahaṃ punaḥ //
evam uktavatīṃ tāṃ sā snehān mālatika ābravīt /
sakhi bhūyiṣṭayāta ādya rātriḥ prātar ahaṃ punaḥ //
ihaiva kṛtasaṃketam āneṣyāmi priyaṃ tava /
tad ālambya dhṛtiṃ tāvan nijaṃ praviśa mandiram //
iha eva kṛta-saṃketam āneṣyāmi priyaṃ tava /
tad ālambya dhṛtiṃ tāvan nijaṃ praviśa mandiram //
ityuktavatyai saṃtuṣya tasyai sānaṅgamañjarī /
hāraṃ svakaṇṭhād ākṛṣya pradadau pāritoṣikam //
ity-uktavatyai saṃtuṣya tasyai sa ānaṅgamañjarī /
hāraṃ sva-kaṇṭhād ākṛṣya pradadau pāritoṣikam //
gacchādhunaiva svagṛhaṃ prātaḥ siddhyai tato vraja /
iti caitāṃ sakhīṃ preṣya sā viveśa svavāsakam //
gaccha adhuna aiva sva-gṛhaṃ prātaḥ siddhyai tato vraja /
iti ca etāṃ sakhīṃ preṣya sā viveśa sva-vāsakam //
prātaś ca sā mālatikā kenāpy anupalakṣitā /
tatsakhī tasya kamalākarasya bhavanaṃ yayau //
prātaś ca sā mālatikā kena-apy an-upalakṣitā /
tat-sakhī tasya kamalākarasya bhavanaṃ yayau //
cinvatī tatra codyāne tarumūle dadarśa tam /
candanārdrāmburuhiṇīpattraśayyāvivartinam //
cinvatī tatra ca udyāne taru-mūle dadarśa tam /
candana-ārdra-ambu-ruhiṇī-pattra-śayyā-vivartinam //
rahasyadhāriṇaikena kadalīdalamārutaiḥ /
āśvāsyamānaṃ suhṛdā dahyamānaṃ smarāgninā //
rahasya-dhāriṇa aikena kadalī-dala-mārutaiḥ /
āśvāsyamānaṃ suhṛdā dahyamānaṃ smara-agninā //
tasyā vineyam asya syāt kāmāvasthedṛśīti sā /
vicintya tasthau pracchannā jñātuṃ tatra viniścayam //
tasyā vina īyam asya syāt kāma-avasthā-īdṛśi īti sā /
vicintya tasthau pracchannā jñātuṃ tatra viniścayam //
tāvac ca suhṛdā tena sa ūce kamalākaraḥ /
kṣaṇam ekam ihodyāne dattvā dṛṣṭiṃ manaḥrame //
tāvac ca suhṛdā tena sa ūce kamalākaraḥ /
kṣaṇam ekam iha udyāne dattvā dṛṣṭiṃ manaḥ-rame //
vinodaya mano mitra mātra viklavatām agāḥ /
tac chrutvā taṃ svasuhṛdaṃ vipraputro jagāda saḥ //
vinodaya mano mitra ma ātra viklavatām agāḥ /
tac chrutvā taṃ sva-suhṛdaṃ vipra-putro jagāda saḥ //
yan mamānaṅgamañjaryā vaṇikputryā tayā hṛtam /
vinodayāmi tad idaṃ kutaḥ śūnyāśayo manaḥ //
yan mama anaṅgamañjaryā vaṇik-putryā tayā hṛtam /
vinodayāmi tad idaṃ kutaḥ śūnya-āśayo manaḥ //
smareṇa śūnyahṛdayo bāṇatūṇīkṛto hy aham /
tat prāpsyāmi manaḥcaurīṃ tāṃ yathā kuru me tathā //
smareṇa śūnya-hṛdayo bāṇa-tūṇī-kṛto hy aham /
tat prāpsyāmi manaḥ-caurīṃ tāṃ yathā kuru me tathā //
ity ukte vipraputreṇa tenātmānaṃ pradarśya sā /
hṛṣṭā mālatikābhyetya tam uvācāstasaṃśayā //
ity ukte vipra-putreṇa tenā atmānaṃ pradarśya sā /
hṛṣṭā mālatika ābhyetya tam uvāca asta-saṃśayā //
tavāsmy anaṅgamañjaryā subhaga prahitāntikam /
saṃdeśaṃ cāham evaiṣā vispaṣṭārthaṃ bravīmi te //
tava asmy anaṅgamañjaryā su-bhaga prahita āntikam /
saṃdeśaṃ ca aham eva eṣā vispaṣṭa-arthaṃ bravīmi te //
eṣa kaḥ śiṣṭadharmo yat praviśya hṛdayaṃ haṭhāt /
mano muṣitvā mugdhāyā gamyate sthagitātmanā //
eṣa kaḥ śiṣṭa-dharmo yat praviśya hṛdayaṃ haṭhāt /
mano muṣitvā mugdhāyā gamyate sthagita-ātmanā //
citraṃ ca yad vāmadṛśā tubhyam eva tayādhunā /
manaḥharāya deho 'pi dātuṃ prāṇaiḥ saheṣyate //
citraṃ ca yad vāma-dṛśā tubhyam eva taya ādhunā /
manaḥ-harāya deho 'pi dātuṃ prāṇaiḥ sahā iṣyate //
niḥśvāsān sā hi saṃtaptān vimuñcati divāniśam /
jvalato hṛdi kandarpavahner dhūmodgamān iva //
niḥśvāsān sā hi saṃtaptān vimuñcati divā-niśam /
jvalato hṛdi kandarpa-vahner dhūma-udgamān iva //
saṃpatanti muhuś cāsyāḥ sāñjanā bāṣpabindavaḥ /
vadanāmbhaḥjasaugandhyalubdhā madhukarā iva //
saṃpatanti muhuś ca asyāḥ sa-añjanā bāṣpa-bindavaḥ /
vadana-ambhaḥ-ja-saugandhya-lubdhā madhu-karā iva //
tad yadīcchasi tad vacmi śivaṃ vām ubhayor aham /
ity ukto mālatikayā so 'bravīt kamalākaraḥ //
tad yadi icchasi tad vacmi śivaṃ vām ubhayor aham /
ity ukto mālatikayā so 'bravīt kamalākaraḥ //
bhadre bhayaṃ karoty eṣā vāk tavāśvāsayaty api /
vadantī vidhurāvasthāṃ baddhabhāvāṃ ca me priyām //
bhadre bhayaṃ karoty eṣā vāk tavā aśvāsayaty api /
vadantī vidhura-avasthāṃ baddha-bhāvāṃ ca me priyām //
tad ekā gatir atra tvaṃ yathā vetsi tathā kuru /
ityuktavākye kamalākare mālatikābravīt //
tad ekā gatir atra tvaṃ yathā vetsi tathā kuru /
ity-ukta-vākye kamalāk-are mālatika ābravīt //
anaṅgamañjarīm adya guptaṃ tāṃ prāpayāmy aham /
naktaṃ svabhavanodyānaṃ tvaṃ tiṣṭhes tatra bāhyataḥ //
anaṅgamañjarīm adya guptaṃ tāṃ prāpayāmy aham /
naktaṃ sva-bhavana-udyānaṃ tvaṃ tiṣṭhes tatra bāhyataḥ //
tataḥ praveśayiṣyāmi tvām atrāntaḥ svayuktitaḥ /
evaṃ yatheṣṭo yuvayor bhaviṣyati samāgamaḥ //
tataḥ praveśayiṣyāmi tvām atra antaḥ sva-yuktitaḥ /
evaṃ yathā-iṣṭo yuvayor bhaviṣyati samāgamaḥ //
ity uktvānandya taṃ vipraputraṃ mālatikā tataḥ /
gatvā kṛtārthā sānaṅgamañjarīm apy anandayat //
ity uktvā ānandya taṃ vipra-putraṃ mālatikā tataḥ /
gatvā kṛta-arthā sa ānaṅgamañjarīm apy anandayat //
athāhnā saha yāte 'rke kvāpi saṃdhyānurāgiṇi /
aindryā diśendutilakenānane suprasādhite //
atha ahnā saha yāte 'rke kva-api saṃdhyā-anurāgiṇi /
aindryā diśa īndu-tilakenā anane su-prasādhite //
tyaktapadmākarā prāptā śrīr mayetīva harṣataḥ /
hasaty uphullavadane viśade kumudākare //
tyakta-padma-ākarā prāptā śrīr maya īti iva harṣataḥ /
hasaty uphulla-vadane viśade kumuda-ākare //
kṛtaprasādhanaḥ sotkaḥ svairaṃ sa kamalākaraḥ /
kāmī kāntāgṛhodyānadvārabāhyam upāgamat //
kṛta-prasādhanaḥ sa-utkaḥ svairaṃ sa kamalākaraḥ /
kāmī kāntā-gṛha-udyāna-dvāra-bāhyam upāgamat //
tāvac ca sā mālatikā tāṃ yuktyānaṅgamañjarīm /
ānināya tad udyānaṃ kṛcchrād gamitavāsarām //
tāvac ca sā mālatikā tāṃ yuktya ānaṅgamañjarīm /
ānināya tad udyānaṃ kṛcchrād gamita-vāsarām //
upaveśya ca tāṃ madhye gulmake cūtaśākhinām /
prāveśayat taṃ nirgatya tatraiva kamalākaram //
upaveśya ca tāṃ madhye gulmake cūta-śākhinām /
prāveśayat taṃ nirgatya tatra eva kamalākaram //
sa ca praviśya pattraughaghanapādapamadhyagām /
tām adhvaga iva chāyāṃ dadarśānaṅgamañjarīm //
sa ca praviśya pattra-ogha-ghana-pāda-pa-madhya-gām /
tām adhva-ga iva chāyāṃ dadarśa anaṅgamañjarīm //
upaiti yāvac ca sa tāṃ tāvad dṛṣṭvā pradhāvya sā /
kāmavegahṛtavrīḍā kaṇṭhe taṃ sahasāgrahīt //
upaiti yāvac ca sa tāṃ tāvad dṛṣṭvā pradhāvya sā /
kāma-vega-hṛta-vrīḍā kaṇṭhe taṃ sahasa āgrahīt //
kva yāsi labdho 'si mamety ālapantī ca tat kṣaṇam /
sātiharṣabharastabdhaniḥśvāsā pañcatām agāt //
kva yāsi labdho 'si mama ity ālapantī ca tat kṣaṇam /
sa āti-harṣa-bhara-stabdha-niḥśvāsā pañcatām agāt //
papāta ca mahīpṛṣṭhe vātarugṇā lateva sā /
vicitro bata kāmasya vipākaviṣamaḥ kramaḥ //
papāta ca mahī-pṛṣṭhe vāta-rugṇā lata īva sā /
vicitro bata kāmasya vipāka-viṣamaḥ kramaḥ //
tad dṛṣṭvāśanipātograṃ sadyaḥ sa kamalākaraḥ /
hā hā kim etad ity uktvā mūrcchito nyapatad bhuvi //
tad dṛṣṭva āśani-pāta-ugraṃ sadyaḥ sa kamalākaraḥ /
hā hā kim etad ity uktvā mūrcchito nyapatad bhuvi //
labdhasaṃjñaḥ kṣaṇenātha tām aṅkāropitāṃ priyām /
āliṅgan paricumbaṃś ca tat tac ca vilapan bahu //
labdha-saṃjñaḥ kṣaṇena atha tām aṅka-āropitāṃ priyām /
āliṅgan paricumbaṃś ca tat tac ca vilapan bahu //
tathā dukhātibhāreṇa sa prasahya nipīḍitaḥ /
yathā tasya ṭasatkṛtya kṣaṇād dhṛdayam asphuṭat //
tathā dukha-ati-bhāreṇa sa prasahya nipīḍitaḥ /
yathā tasya ṭasat-kṛtya kṣaṇād dhṛdayam asphuṭat //
atha tau mālatikayā śocyamānāv ubhāv api /
dṛṣṭvā prāptakṣayau śokād iva kṣīṇābhavat kṣapā //
atha tau mālatikayā śocyamānāv ubhāv api /
dṛṣṭvā prāpta-kṣayau śokād iva kṣīṇa ābhavat kṣapā //
prāta udyānapālebhyo jñātvā bandhujanas tayoḥ /
tatrāyayau trapāścaryaduḥkhamohākulīkṛtaḥ //
prāta udyāna-pālebhyo jñātvā bandhu-janas tayoḥ /
tatrā ayayau trapā-āścarya-duḥkha-moha-ākulī-kṛtaḥ //
āsīt kartavyatāmūḍhaś ciraṃ khedād avāṅmukhaḥ /
kaṣṭāḥ kulakhalīkārahetavo bata kustriyaḥ //
āsīt kartavyatā-mūḍhaś ciraṃ khedād avāṅ-mukhaḥ /
kaṣṭāḥ kula-khalī-kāra-hetavo bata ku-striyaḥ //
tāvac ca tāmraliptītaḥ sa tasyāḥ patir āgamat /
sotkaṇṭho 'naṅgamañjaryā maṇivarmā pitur gṛhāt //
tāvac ca tāmraliptītaḥ sa tasyāḥ patir āgamat /
sa-utkaṇṭho 'naṅgamañjaryā maṇivarmā pitur gṛhāt //
sa śvāśuraṃ gṛhaṃ prāpya yathātattvam avetya tat /
bāṣpāndhalocano dhyāyaṃs tad evodyānam āyayau //
sa śvāśuraṃ gṛhaṃ prāpya yathā-tattvam avetya tat /
bāṣpa-andha-locano dhyāyaṃs tad eva udyānam āyayau //
tatra bhāryāṃ gatāsuṃ tāṃ dṛṣṭvānyasahitām api /
śokāgnijvalito rāgī sadyaḥ so 'pi jahāv asūn //
tatra bhāryāṃ gata-asuṃ tāṃ dṛṣṭva ānya-sahitām api /
śoka-agni-jvalito rāgī sadyaḥ so 'pi jahāv asūn //
tataḥ krandati tatrasthe jane kolāhalākulāḥ /
āyayur jñātavṛttāntāḥ paurāḥ sarve 'tra vismitāḥ //
tataḥ krandati tatra-sthe jane kolāhala-ākulāḥ /
āyayur jñāta-vṛtta-antāḥ paurāḥ sarve 'tra vismitāḥ //
athātrānaṅgamañjaryāḥ pitrā pūrvāvatārītā /
devī saṃnihitā caṇḍī vijñaptābhūn nijair gaṇaiḥ //
atha atra anaṅgamañjaryāḥ pitrā pūrva-avatārītā /
devī saṃnihitā caṇḍī vijñapta ābhūn nijair gaṇaiḥ //
tvadākārapratiṣṭhākṛd arthadattaḥ sadaiṣas te /
bhakto vaṇik tad asyāsmin duḥkhe devi dayāṃ kuru //
tvad-ākāra-pratiṣṭhā-kṛd arthadattaḥ sada aiṣas te /
bhakto vaṇik tad asya asmin duḥkhe devi dayāṃ kuru //
etad gaṇebhyaḥ śrutvā sā śaraṇyā śaṅkarapriyā /
śāntānaṅgās trayo 'py ete jīvantv iti samādiśat //
etad gaṇebhyaḥ śrutvā sā śaraṇyā śaṅkara-priyā /
śānta-anaṅgās trayo 'py ete jīvantv iti samādiśat //
atha sarve 'pi te suptapratibuddhā iva kṣaṇāt /
tatprasādāt samuttasthur jīvanto vītamanmathāḥ //
atha sarve 'pi te supta-pratibuddhā iva kṣaṇāt /
tat-prasādāt samuttasthur jīvanto vīta-manmathāḥ //
tato dṛṣṭvā tad āścaryaṃ sānande sakale jane /
lajjānatamukhaḥ prāyāt svagṛhaṃ kamalākaraḥ //
tato dṛṣṭvā tad āścaryaṃ sa-ānande sa-kale jane /
lajjā-nata-mukhaḥ prāyāt sva-gṛhaṃ kamalākaraḥ //
arthadatto 'pi tāṃ hrītām ādāyānaṅgamañjarīm /
sutāṃ svabhartṛsahitāṃ yayau baddhotsavo gṛhān //
arthadatto 'pi tāṃ hrītām ādāya anaṅgamañjarīm /
sutāṃ sva-bhartṛ-sahitāṃ yayau baddha-utsavo gṛhān //
iti kathayitvā tasyāṃ rātrau mārge kathāṃ sa vetālaḥ /
nijagāda taṃ trivikramasenaṃ kṣoṇīpatiṃ bhūyaḥ //
iti kathayitvā tasyāṃ rātrau mārge kathāṃ sa vetālaḥ /
nijagāda taṃ trivikramasenaṃ kṣoṇī-patiṃ bhūyaḥ //
rājan kasya vadaiteṣv adhiko moho 'nurāgamūḍheṣu /
so 'tra ca pūrvoktas te śāpo jānan na ced vadasi //
rājan kasya vada eteṣv adhiko moho 'nurāga-mūḍheṣu /
so 'tra ca pūrva-uktas te śāpo jānan na ced vadasi //
ity etad vetālāc chrutvā sa pratyuvāca taṃ nṛpatiḥ /
eteṣu rāgamūḍhaḥ pratibhāti mamādhikaḥ sa maṇivarmā //
ity etad vetālāc chrutvā sa pratyuvāca taṃ nṛ-patiḥ /
eteṣu rāga-mūḍhaḥ pratibhāti mama adhikaḥ sa maṇivarmā //
itarau hi tāv ubhāv api kālakramapakvamanmathāvasthau /
anyo'nyasānurāgau yadi jīvitam ujjhataḥ sma tad bhavatu //
itarau hi tāv ubhāv api kāla-krama-pakva-manmatha-avasthau /
anyo'nya-sa-anurāgau yadi jīvitam ujjhataḥ sma tad bhavatu //
maṇivarmā tv atimūḍho yo bhāryām anyapuruṣasaktamṛtām /
dṛṣṭvaiva kopakāle pratyuta raktaḥ śucāmucat prāṇān //
maṇivarmā tv ati-mūḍho yo bhāryām anya-puruṣa-sakta-mṛtām /
dṛṣṭva aiva kopa-kāle pratyuta raktaḥ śuca āmucat prāṇān //
iti gadita vataḥ sa tasya rājño bata vetālapatiḥ punar jagāma /
nijam eva padaṃ tad aṃsapīṭhād atha rājāpi tam anvagāt sa bhūyaḥ //
iti gadita vataḥ sa tasya rājño bata vetāla-patiḥ punar jagāma /
nijam eva padaṃ tad aṃsa-pīṭhād atha rāja āpi tam anvagāt sa bhūyaḥ //
tato rājā punar gatvā vetālaṃ śiṃśapāgrataḥ /
sa trivikramasenas taṃ prāpyāṃsāropitaṃ vyadhāt //
tato rājā punar gatvā vetālaṃ śiṃśapā-agrataḥ /
sa trivikramasenas taṃ prāpya aṃsa-āropitaṃ vyadhāt //
āyāntaṃ taṃ ca rājānaṃ sa vetālo 'bravīt pathi /
rājan sādhuḥ susattvas tvaṃ tad apūrvāṃ kathāṃ śṛṇu //
āyāntaṃ taṃ ca rājānaṃ sa vetālo 'bravīt pathi /
rājan sādhuḥ su-sattvas tvaṃ tad a-pūrvāṃ kathāṃ śṛṇu //
babhūva pūrvaṃ kusumapurākhyanagareśvaraḥ /
pṛthvītale 'smin dharaṇīvarāho nāma bhūpatiḥ //
babhūva pūrvaṃ kusuma-pura-ākhya-nagara-īśvaraḥ /
pṛthvī-tale 'smin dharaṇī-varāho nāma bhū-patiḥ //
tasya brāhmaṇabhūyiṣṭhe rāṣṭre brahmasthalābhidhaḥ /
agrahāro 'bhavat tatra viṣṇusvāmīty abhūd dvijaḥ //
tasya brāhmaṇa-bhūyiṣṭhe rāṣṭre brahmasthala-abhidhaḥ /
agra-hāro 'bhavat tatra viṣṇusvāmi īty abhūd dvi-jaḥ //
tasyānurūpā bhāryābhūd yathā svāhā havir bhujaḥ /
tasyāṃ ca tasya catvāraḥ kramād utpedire sutāḥ //
tasya anurūpā bhārya ābhūd yathā svāhā havir bhujaḥ /
tasyāṃ ca tasya catvāraḥ kramād utpedire sutāḥ //
adhītavedeṣūtkrāntaśaiśaveṣu ca teṣu saḥ /
viṣṇusvāmī divaṃ prāyād bhāryayānugatas tayā //
adhīta-vedeṣu utkrānta-śaiśaveṣu ca teṣu saḥ /
viṣṇusvāmī divaṃ prāyād bhāryaya ānugatas tayā //
tatas te tatra tatputrāḥ sarve 'py ānāyya duḥsthitāḥ /
gotrajair hṛtasarvasvā mantrayāṃcakrire mithaḥ //
tatas te tatra tat-putrāḥ sarve 'py ānāyya duḥ-sthitāḥ /
gotra-jair hṛta-sarva-svā mantrayāṃcakrire mithaḥ //
nāstīha gatir asmākaṃ tad vrajāmo vayaṃ na kim /
ito mātāmahagṛhaṃ grāmaṃ yañjasthalābhidham //
na asti iha gatir asmākaṃ tad vrajāmo vayaṃ na kim /
ito mātā-maha-gṛhaṃ grāmaṃ yañjasthala-abhidham //
etad eva viniścitya prasthitā bhaikṣyabhojanāḥ /
mātāmahagṛhaṃ prāpus te 'tha tad bahubhir dinaiḥ //
etad eva viniścitya prasthitā bhaikṣya-bhojanāḥ /
mātā-maha-gṛhaṃ prāpus te 'tha tad bahubhir dinaiḥ //
tatra mātāmahā-bhāvān mātulair dattasaṃśrayāḥ /
bhuñjānās tadgṛhe tasthuḥ svādhyāyābhyāsatatparāḥ //
tatra mātā-maha-a-bhāvān mātulair datta-saṃśrayāḥ /
bhuñjānās tad-gṛhe tasthuḥ sva-adhyāya-abhyāsa-tat-parāḥ //
kālakramāc ca teṣāṃ te mātulānām akimcanāḥ /
avajñāpātratāṃ jagmur bhojanācchādanādiṣu //
kāla-kramāc ca teṣāṃ te mātulānām a-kim-canāḥ /
avajñā-pātratāṃ jagmur bhojana-ācchādana-ādiṣu //
tataḥ svajanasaṃsphūrjadavamānahatātmanām /
teṣāṃ rahaḥ sacintānāṃ jyeṣṭho bhrātābravīd idam //
tataḥ sva-jana-saṃsphūrjad-avamāna-hata-ātmanām /
teṣāṃ rahaḥ sa-cintānāṃ jyeṣṭho bhrāta ābravīd idam //
bho bhrātaraḥ kiṃ kriyate sarvam āceṣṭate vidhiḥ /
na śakyaṃ puruṣasyeha kvacit kimcit kadācana //
bho bhrātaraḥ kiṃ kriyate sarvam āceṣṭate vidhiḥ /
na śakyaṃ puruṣasya iha kva-cit kim-cit kadā-cana //
ahaṃ hy udvegato bhrāmyan prāpto 'dya pitṛkānane /
vipannasthitam adrākṣaṃ trastāṅgaṃ puruṣaṃ bhuvi //
ahaṃ hy udvegato bhrāmyan prāpto 'dya pitṛ-kānane /
vipanna-sthitam adrākṣaṃ trasta-aṅgaṃ puruṣaṃ bhuvi //
acintayaṃ ca dṛṣṭvā tam ahaṃ tāṃ spṛhayan gatim /
dhanyo 'yam evaṃ viśrānto duḥkhabhāraṃ vimucya yaḥ //
acintayaṃ ca dṛṣṭvā tam ahaṃ tāṃ spṛhayan gatim /
dhanyo 'yam evaṃ viśrānto duḥkha-bhāraṃ vimucya yaḥ //
iti saṃcintya tat kālaṃ kṛtvā maraṇaniścayam /
vṛkṣāgrasaṅginā pāśenātmānam udalambayam //
iti saṃcintya tat kālaṃ kṛtvā maraṇa-niścayam /
vṛkṣa-agra-saṅginā pāśenā atmānam udalambayam //
yāvac ca me visaṃjñasya tadā niryānti nāsavaḥ /
tāvat truṭitapāśo 'tra patito 'smi mahītale //
yāvac ca me visaṃjñasya tadā niryānti na asavaḥ /
tāvat truṭita-pāśo 'tra patito 'smi mahī-tale //
labdhasaṃjñaś ca kenāpi puṃsā kṣiprāt kṛpālunā /
āśvāsyamānam ātmānam apaśyaṃ paṭamārutaiḥ //
labdha-saṃjñaś ca kena-api puṃsā kṣiprāt kṛpālunā /
āśvāsyamānam ātmānam apaśyaṃ paṭa-mārutaiḥ //
sakhe kathaya vidvān apy evaṃ kaṃ prati khidyase /
sukhaṃ hi sukṛtād duḥkhaṃ duḥkṛtād eti nānyataḥ //
sakhe kathaya vidvān apy evaṃ kaṃ prati khidyase /
sukhaṃ hi sukṛtād duḥkhaṃ duḥ-kṛtād eti na anyataḥ //
duḥkhād yadi tavodvegaḥ sukṛtaṃ tat samācara /
kathaṃ tu nārakaṃ duḥkham ātmatyāgena vāñchasi //
duḥkhād yadi tava udvegaḥ sukṛtaṃ tat samācara /
kathaṃ tu nārakaṃ duḥkham ātma-tyāgena vāñchasi //
ity uktvā māṃ samāśvāsya sa ca kvāpi gataḥ pumān /
ahaṃ cehāgatas tyaktvā tādṛśaṃ maraṇodyamam //
ity uktvā māṃ samāśvāsya sa ca kva api gataḥ pumān /
ahaṃ ca ihā agatas tyaktvā tādṛśaṃ maraṇa-udyamam //
tad evaṃ necchati vidhau na martum api labhyate /
idānīṃ ca tanuṃ tīrthe tapasā dāhayāmy aham //
tad evaṃ na icchati vidhau na martum api labhyate /
idānīṃ ca tanuṃ tīrthe tapasā dāhayāmy aham //
yena niḥdhanatāduḥkhabhāgī na syām ahaṃ punaḥ /
ity uktavantaṃ jyeṣṭhaṃ taṃ kaniṣṭhā bhrātaro 'bruvan //
yena niḥ-dhanatā-duḥkha-bhāgī na syām ahaṃ punaḥ /
ity uktavantaṃ jyeṣṭhaṃ taṃ kaniṣṭhā bhrātaro 'bruvan //
arthair vinā kathaṃ prājño 'py ārya duḥkena bādhyase /
kiṃ na vetsi yad arthānāṃ śaradabhracalā gatiḥ //
arthair vinā kathaṃ prājño 'py ārya duḥkena bādhyase /
kiṃ na vetsi yad arthānāṃ śarad-abhra-calā gatiḥ //
āhṛtya rakṣyamāṇāpi yatnenāntavirāgiṇī /
asanmaitrī ca veśyā ca śrīś ca kasya kadā sthirā //
āhṛtya rakṣyamāṇa āpi yatnena anta-virāgiṇī /
a-san-maitrī ca veśyā ca śrīś ca kasya kadā sthirā //
tad udyogena sa guṇaḥ ko 'py upārjyo manasvinā /
ānīyante haṭād baddhvā yenārthahariṇā muhuḥ //
tad udyogena sa guṇaḥ ko 'py upārjyo manasvinā /
ānīyante haṭād baddhvā yena artha-hariṇā muhuḥ //
ity ukto bhrātṛbhir dhairyaṃ kṣaṇāj jyeṣṭho 'valambya saḥ /
uvāca ko guṇas tādṛgarjanīyo bhaved iti //
ity ukto bhrātṛbhir dhairyaṃ kṣaṇāj jyeṣṭho 'valambya saḥ /
uvāca ko guṇas tādṛg-arjanīyo bhaved iti //
tato vicitya sarve te vadanti sma parasparam /
vicintya pṛthvīṃ vijñānaṃ kimcic chikṣāmahe vayam //
tato vicitya sarve te vadanti sma parasparam /
vicintya pṛthvīṃ vijñānaṃ kim-cic chikṣāmahe vayam //
niścityaitac ca saṃketasthānam uktvā samāgame /
ekaikaśas te catvāraś catasraḥ prayayur diśaḥ //
niścitya etac ca saṃketa-sthānam uktvā samāgame /
eka-ekaśas te catvāraś catasraḥ prayayur diśaḥ //
yāti kāle ca militās te saṃketaniketane /
kiṃ kena śikṣitam iti bhrātaro 'nyo'nyam abruvan //
yāti kāle ca militās te saṃketa-niketane /
kiṃ kena śikṣitam iti bhrātaro 'nyo'nyam abruvan //
athātraiko 'bravīd īdṛg vijñānaṃ śikṣitaṃ mayā /
yenāsthiśakalaṃ prāpya prāṇino yasya kasyacit //
atha atra eko 'bravīd īdṛg vijñānaṃ śikṣitaṃ mayā /
yena asthi-śakalaṃ prāpya prāṇino yasya kasya-cit //
utpādayāmy ahaṃ tasmin māṃsaṃ taducitaṃ kṣaṇāt /
etat tasya vacaḥ śrutvā dvitīyas teṣv abhāṣata //
utpādayāmy ahaṃ tasmin māṃsaṃ tad-ucitaṃ kṣaṇāt /
etat tasya vacaḥ śrutvā dvitīyas teṣv abhāṣata //
ahaṃ tatraiva saṃjātamāṃse 'sthiśakale kila /
jāne janayituṃ lomatvacaṃ tatprāṇisaṃbhavi //
ahaṃ tatra eva saṃjāta-māṃse 'sthi-śakale kila /
jāne janayituṃ loma-tvacaṃ tat-prāṇi-saṃbhavi //
tatas tṛtīyo 'py avadaj jāne tatraiva cāsmy aham /
tatprānyavayavān sraṣṭuṃ jātatvaṅmāṃsalomani //
tatas tṛtīyo 'py avadaj jāne tatra eva ca asmy aham /
tat-prāny-avayavān sraṣṭuṃ jāta-tvaṅ-māṃsa-lomani //
caturthaś ca tato 'vādīd utpannāvayavākṛtim /
tam eva prāṇinaṃ prānair yuktaṃ kartum avaimy aham //
caturthaś ca tato 'vādīd utpanna avayava-ākṛtim /
tam eva prāṇinaṃ prānair yuktaṃ kartum avaimy aham //
evam uktvā mithaḥ svasvavijñānaprathanāya te /
catvāro 'py asthikhaṇḍāya prayayur bhrātaro 'ṭavīm //
evam uktvā mithaḥ sva-sva-vijñāna-prathanāya te /
catvāro 'py asthi-khaṇḍāya prayayur bhrātaro 'ṭavīm //
tatra siṃhasya te prāpur asthikhaṇḍaṃ vidher vaśāt /
avijñātaviśeṣāś ca gṛhnanti sma tathaiva tat //
tatra siṃhasya te prāpur asthi-khaṇḍaṃ vidher vaśāt /
a-vijñāta-viśeṣāś ca gṛhnanti sma tatha aiva tat //
ekaś ca tat samucitais tato māṃsair ayojayat /
dvitīyo 'janayat tasya tadvat tvaglomasaṃhatīḥ //
ekaś ca tat samucitais tato māṃsair ayojayat /
dvitīyo 'janayat tasya tadvat tvag-loma-saṃhatīḥ //
tṛtīyaś cā-khilair aṅgais tadyogyais tad apūrayat /
caturthaś ca dadau tasya siṃhībhūtasya jīvitam //
tṛtīyaś ca a-khilair aṅgais tad-yogyais tad apūrayat /
caturthaś ca dadau tasya siṃhī-bhūtasya jīvitam //
udatiṣṭhad athoddhūtasaṭābhāro 'tibhairavaḥ /
sa daṃṣṭrāsaṃkaṭamukhaḥ siṃhaḥ kharanakhāṅkuśaḥ //
udatiṣṭhad atha uddhūta-saṭā-bhāro 'ti-bhairavaḥ /
sa daṃṣṭrā-saṃkaṭa-mukhaḥ siṃhaḥ khara-nakha-aṅkuśaḥ //
dhāvitvā ca svanirmātṝṃs tān eva caturo 'pi saḥ /
avadhīt kesarī tṛpto viveśa ca vanaṃ tataḥ //
dhāvitvā ca sva-nirmātṝṃs tān eva caturo 'pi saḥ /
avadhīt kesarī tṛpto viveśa ca vanaṃ tataḥ //
evaṃ te siṃhanirmāṇadoṣān naṣṭā dvijātayaḥ /
duṣṭaṃ hi jantum utthāpya kasyātmani sukhaṃ bhavet //
evaṃ te siṃha-nirmāṇa-doṣān naṣṭā dvi-jātayaḥ /
duṣṭaṃ hi jantum utthāpya kasyā atmani sukhaṃ bhavet //
itthaṃ copārjito yatnād guṇo 'pi vidhure vidhau /
saṃpattaye na na paraṃ jāyate tu vipattaye //
itthaṃ ca upārjito yatnād guṇo 'pi vidhure vidhau /
saṃpattaye na na paraṃ jāyate tu vipattaye //
mūle hy avikṛte daive sikte prajñānavāriṇā /
nayālavālaḥ phalati prāyaḥ pauruṣapādapaḥ //
mūle hy a-vikṛte daive sikte prajñāna-vāriṇā /
naya-ālavālaḥ phalati prāyaḥ pauruṣa-pāda-paḥ //
iti tasyāṃ niśi mārge vetālenāṃsataḥ kathāṃ tena /
ākhyāya sa trivikramaseno rājā punar jagade //
iti tasyāṃ niśi mārge vetālena aṃsataḥ kathāṃ tena /
ākhyāya sa trivikramaseno rājā punar jagade //
rājaṃs teṣv aparādhyati caturṣu kas tatra siṃhanirmāṇe /
yan nyavadhīt tatkḷpto vada samayaḥ so 'tra pūrvas te //
rājaṃs teṣv aparādhyati caturṣu kas tatra siṃha-nirmāṇe /
yan nyavadhīt tat-kḷpto vada samayaḥ so 'tra pūrvas te //
iti vetālāc chrutvā rājā so 'cintayad vimaunasya /
icchati gantum ayaṃ me yātv āneṣyāmy amuṃ bhūyaḥ //
iti vetālāc chrutvā rājā so 'cintayad vimaunasya /
icchati gantum ayaṃ me yātv āneṣyāmy amuṃ bhūyaḥ //
iti hṛdi niścitya sa taṃ mahīpatiḥ pratyuvāca vetālam /
yas tasya jīvadāyī siṃhasya sa pāpabhāk teṣu //
iti hṛdi niścitya sa taṃ mahī-patiḥ pratyuvāca vetālam /
yas tasya jīva-dāyī siṃhasya sa pāpa-bhāk teṣu //
prāṇiviśeṣam abuddhvā māṃsatvaglomagātranirmāṇam /
yuktibalāt tu kṛtaṃ yais teṣāṃ doṣo 'sti nājñānāt //
prāṇi-viśeṣam a-buddhvā māṃsa-tvag-loma-gātra-nirmāṇam /
yukti-balāt tu kṛtaṃ yais teṣāṃ doṣo 'sti na ajñānāt //
yena tu siṃhākāraṃ dṛṣṭvā vidyāprakāśanotkena /
prāṇās tasya vitīrṇās tena kṛtā brahmahatyās tāḥ //
yena tu siṃha-ākāraṃ dṛṣṭvā vidyā-prakāśana-utkena /
prāṇās tasya vitīrṇās tena kṛtā brahma-hatyās tāḥ //
etat sa rājño vacanaṃ niśamya svadhāma vetālavaro jagāma /
tasyāṃsatas tat puna eva māyī rājāpi taṃ so 'nusasāra bhūyaḥ //
etat sa rājño vacanaṃ niśamya sva-dhāma vetāla-varo jagāma /
tasya aṃsatas tat puna eva māyī rāja āpi taṃ so 'nusasāra bhūyaḥ //
tato gatvā punaḥ prāpa śiṃśapāpādapāt tataḥ /
sa trivikramasenas taṃ vetālaṃ rājasattamaḥ //
tato gatvā punaḥ prāpa śiṃśapā-pādapāt tataḥ /
sa trivikramasenas taṃ vetālaṃ rāja-sattamaḥ //
skandhe kṛtvā ca taṃ maunī darśitānekavaikṛtam /
yāvat pratiṣṭhate tāvat sa vetālas tam abravīt //
skandhe kṛtvā ca taṃ maunī darśita-aneka-vaikṛtam /
yāvat pratiṣṭhate tāvat sa vetālas tam abravīt //
rājann akārye 'py etasmin duḥvāro 'yaṃ grahas tava /
tat te śramavinodāya kathayāmi kathāṃ śṛṇu //
rājann akārye 'py etasmin duḥ-vāro 'yaṃ grahas tava /
tat te śrama-vinodāya kathayāmi kathāṃ śṛṇu //
āsīt kaliṅgaviṣaye nāmnā śobhāvatī purī /
divīva śakranagarī vasatiḥ śubhakarmaṇām //
āsīt kaliṅga-viṣaye nāmnā śobhāvatī purī /
divi iva śakra-nagarī vasatiḥ śubha-karmaṇām //
yāṃ pradyumna ivaiśvaryavīryātiśayaviśrutaḥ /
pradyumnanāmā nṛpatiḥ śaśāsorjitaśāsanaḥ //
yāṃ pradyumna ivā eśvarya-vīrya-atiśaya-viśrutaḥ /
pradyumna-nāmā nṛ-patiḥ śaśāsā urjita-śāsanaḥ //
guṇāpakarṣaś cāpeṣu murajeṣu karāhatiḥ /
yugeṣv aśrūyata kalir yasyāṃ prajñāsu tīkṣṇatā //
guṇa-apakarṣaś cāpeṣu murajeṣu kara-āhatiḥ /
yugeṣv aśrūyata kalir yasyāṃ prajñāsu tīkṣṇatā //
ekadeśe puras tasyā nṛpeṇa pratipāditaḥ /
yajñasthalābhidhāno 'bhūd agrahāro bahudvijaḥ //
eka-deśe puras tasyā nṛ-peṇa pratipāditaḥ /
yajñasthala-abhidhāno 'bhūd agrahāro bahu-dvijaḥ //
tatrāsīd yajñasomākhyo brāhmaṇo vedapāragaḥ /
mahādhano 'gnihotrī ca pūjitātithidevataḥ //
tatrā asīd yajñasoma-ākhyo brāhmaṇo veda-pāra-gaḥ /
mahā-dhano 'gni-hotrī ca pūjita-atithi-devataḥ //
tasya vyatīte tāruṇye manaḥrathaśataiḥ sutaḥ /
bhāryāyām anurūpāyām eka evodapadyata //
tasya vyatīte tāruṇye manaḥ-ratha-śataiḥ sutaḥ /
bhāryāyām anurūpāyām eka eva udapadyata //
vavṛdhe ca pituḥ so 'sya gṛhe bālaḥ sulakṣaṇaḥ /
kṛtābhidhāno vidhivad devasoma iti dvijaiḥ //
vavṛdhe ca pituḥ so 'sya gṛhe bālaḥ su-lakṣaṇaḥ /
kṛta-abhidhāno vidhivad devasoma iti dvijaiḥ //
prāptaṣoḍaśavarṣaś ca sa vidyāvinayādibhiḥ /
āvarjitajano 'kasmāj jvareṇa prāpa pañcatām //
prāpta-ṣoḍaśa-varṣaś ca sa vidyā-vinaya-ādibhiḥ /
āvarjita-jano '-kasmāj jvareṇa prāpa pañcatām //
tataḥ parāsuṃ snehāt tam āśliṣya saha bhāryayā /
yajñasenaḥ pitā śocan na dāhāya jahau ciram //
tataḥ parāsuṃ snehāt tam āśliṣya saha bhāryayā /
yajñasenaḥ pitā śocan na dāhāya jahau ciram //
brahman saṃsāragandharvanagarasya na vetsi kim /
parāvarajño 'pi gatiṃ vāribudbudabhaṅgurām //
brahman saṃsāra-gandharva-nagarasya na vetsi kim /
para-avara-jño 'pi gatiṃ vāri-budbuda-bhaṅgurām //
ye sainyaiḥ pūritadharā harmyapṛṣṭheṣu hāriṣu /
lasatsaṃgītanādeṣu ratnaparyaṅkavartinaḥ //
ye sainyaiḥ pūrita-dharā harmya-pṛṣṭheṣu hāriṣu /
lasat-saṃgīta-nādeṣu ratna-paryaṅka-vartinaḥ //
śrīkhaṇḍadravaliptāṅgā varastrīparivāritāḥ /
vyalasann amarammanyā bhūloke 'smin narādhipāḥ //
śrī-khaṇḍa-drava-lipta-aṅgā vara-strī-parivāritāḥ /
vyalasann amaram-manyā bhū-loke 'smin nara-adhipāḥ //
te 'py ekakāḥ śmaśāneṣu rudatpretānuyāyiṣu /
citādhiśayino yatra jagdhāḥ kravyātkṛśānubhiḥ //
te 'py ekakāḥ śmaśāneṣu rudat-preta-anuyāyiṣu /
cita-adhiśayino yatra jagdhāḥ kravya-at-kṛśānubhiḥ //
śivābhir valitopāntāḥ kālena kavalīkṛtāḥ /
na roddhuṃ śakitāḥ kaiḥcit tatrānyeṣāṃ kathaiva kā //
śivābhir valita-upāntāḥ kālena kavalī-kṛtāḥ /
na roddhuṃ śakitāḥ kaiḥ-cit tatra anyeṣāṃ katha aiva kā //
tad etaṃ pretam āśliṣya vidvan vada karoṣi kim /
ityādy abodhayan vṛddhā militās taṃ dvijaṃ tataḥ //
tad etaṃ pretam āśliṣya vidvan vada karoṣi kim /
ity-ādy abodhayan vṛddhā militās taṃ dvi-jaṃ tataḥ //
tatas tena kathamcit taṃ muktam āropya tatsutam /
śibikāyāṃ gataprāṇaṃ kṛtapretaprasādhanam //
tatas tena katham-cit taṃ muktam āropya tat-sutam /
śibikāyāṃ gata-prāṇaṃ kṛta-preta-prasādhanam //
bāndhavā vaiśasodaśrumiladbandhujanānvitāḥ /
śmaśānaṃ prāpayāmāsuḥ kolāhalasamākulāḥ //
bāndhavā vaiśasa-udaśru-milad-bandhu-jana-anvitāḥ /
śmaśānaṃ prāpayāmāsuḥ kolāhala-samākulāḥ //
atrāntare ca tatrāsīc chmaśāne ko 'pi tāpasaḥ /
vṛddhaḥ pāśupato yogī maṭhikāyāṃ kṛtasthitiḥ //
atra antare ca tatrā asīc chmaśāne ko 'pi tāpasaḥ /
vṛddhaḥ pāśupato yogī maṭhikāyāṃ kṛta-sthitiḥ //
vayasā tapasā cātibhūyasā sukṛśāṃ tanum /
bibhrāṇo bhaṅgabhītyeva sirābhiḥ pariveṣṭitam //
vayasā tapasā ca ati-bhūyasā su-kṛśāṃ tanum /
bibhrāṇo bhaṅga-bhītya īva sirābhiḥ pariveṣṭitam //
nāmnā vāmaśivo bhasmapāṇḍuromāvṛtākṛtiḥ /
vidyutpiṅgajaṭājūṭo maheśvara ivā-paraḥ //
nāmnā vāmaśivo bhasma-pāṇḍu-roma-āvṛta-ākṛtiḥ /
vidyut-piṅga-jaṭā-jūṭo maheśvara iva a-paraḥ //
sa tāpaso 'tra tat kālaṃ dattopālambhakheditam /
mūrkhaṃ śaṭhaṃ dhyānayogādyavaliptam ahamkṛtam //
sa tāpaso 'tra tat kālaṃ datta-upālambha-kheditam /
mūrkhaṃ śaṭhaṃ dhyāna-yoga-ādy-avaliptam aham-kṛtam //
bhikṣāphalavratadharaṃ śiṣyam antikavāsinam /
jagāda dūrāc chrutvā taṃ janakolāhalaṃ bahiḥ //
bhikṣā-phala-vrata-dharaṃ śiṣyam antika-vāsinam /
jagāda dūrāc chrutvā taṃ jana-kolāhalaṃ bahiḥ //
uttiṣṭha gatvātra bahir vijñāyāgaccha satvaram /
kuto 'trā-śrutapūrvo 'yaṃ śmaśāne tumulāravaḥ //
uttiṣṭha gatva ātra bahir vijñāyā agaccha sa-tvaram /
kuto 'tra a-śruta-pūrvo 'yaṃ śmaśāne tumula-āravaḥ //
ity ukte guruṇā tena sa śiṣyaḥ pratyuvāca tam /
nāhaṃ yāmi svayaṃ yāhi bhikṣāvelā hy apaiti me //
ity ukte guruṇā tena sa śiṣyaḥ pratyuvāca tam /
na ahaṃ yāmi svayaṃ yāhi bhikṣā-velā hy apaiti me //
tac chrutvovāca sa gurur dhiṅ mūrkhodaratatpara /
ahno 'rdhaprahare yāte bhikṣāvelātra kā tava //
tac chrutva ūvāca sa gurur dhiṅ mūrkha udara-tat-para /
ahno 'rdha-prahare yāte bhikṣā-vela ātra kā tava //
śrutvaivaitat sa taṃ kruddhaḥ kuśiṣyaḥ prāha tāpasam /
dhig jarājīrṇa nāhaṃ te śiṣyo na tvaṃ gurur mama //
śrutva aiva etat sa taṃ kruddhaḥ ku-śiṣyaḥ prāha tāpasam /
dhig jarā-jīrṇa na ahaṃ te śiṣyo na tvaṃ gurur mama //
aham anyatra yāsyāmi vaha pātrīm imāṃ svayam /
ity uktvotthāya sa prāyāt tyaktvāgre daṇḍakuṇḍikām //
aham anyatra yāsyāmi vaha pātrīm imāṃ svayam /
ity uktva ūtthāya sa prāyāt tyaktva āgre daṇḍa-kuṇḍikām //
vihasann atha nirgatya maṭhikāyāḥ sa tāpasaḥ /
tatrāgād yatra dāhārtham ānītaḥ sa dvijārbhakaḥ //
vihasann atha nirgatya maṭhikāyāḥ sa tāpasaḥ /
tatrā agād yatra dāha-artham ānītaḥ sa dvi-ja-arbhakaḥ //
dṛṣṭvā ca taṃ janatayā śocyamānāgryayauvanam /
yogī praveṣṭuṃ taddehaṃ matiṃ cakre jarārditaḥ //
dṛṣṭvā ca taṃ janatayā śocyamāna-agrya-yauvanam /
yogī praveṣṭuṃ tad-dehaṃ matiṃ cakre jarā-arditaḥ //
gatvā ca drutam ekānte muktakaṇṭhaṃ prarudya ca /
nanarta sa tataḥ kṣipram aṅgahārair yathocitaiḥ //
gatvā ca drutam eka-ante mukta-kaṇṭhaṃ prarudya ca /
nanarta sa tataḥ kṣipram aṅga-hārair yathā-ucitaiḥ //
tato viveśa yogāt tad dvijaputrakalevaram /
kṣaṇāt sa svatanuṃ tyaktvā tapasvī yauvanecchayā //
tato viveśa yogāt tad dvi-ja-putra-kalevaram /
kṣaṇāt sa sva-tanuṃ tyaktvā tapasvī yauvana-icchayā //
tat kṣaṇaṃ racitāyāṃ ca citāyāṃ sahasaiva saḥ /
labdhajīvo dvijayuvā prottasthau kṛtajṛmbhikaḥ //
tat kṣaṇaṃ racitāyāṃ ca citāyāṃ sahasa aiva saḥ /
labdha-jīvo dvi-ja-yuvā prottasthau kṛta-jṛmbhikaḥ //
tad dṛṣṭvā bandhuvargasya diṣṭyā jīvati jīvati /
ity udbabhūva nādo 'tra nikhilasya janasya ca //
tad dṛṣṭvā bandhu-vargasya diṣṭyā jīvati jīvati /
ity udbabhūva nādo 'tra nikhilasya janasya ca //
athā-mokṣyan vrataṃ sarvān mṛṣā yogesvaraḥ sa tān /
vipraputraśarīrāntaḥpraviṣṭas tāpaso 'bravīt //
atha a-mokṣyan vrataṃ sarvān mṛṣā yoga-īsvaraḥ sa tān /
vipra-putra-śarīra-antaḥ-praviṣṭas tāpaso 'bravīt //
lokāntaragatasyādya mahāpāśupatavratam /
grāhyaṃ sākṣān mamā-bhāṣya dattaṃ śarveṇa jīvitam //
loka-antara-gatasya adya mahā-pāśupata-vratam /
grāhyaṃ sākṣān mama a-bhāṣya dattaṃ śarveṇa jīvitam //
adhunaiva ca dhāryaṃ tad gatvaikānte vrataṃ mayā /
jīvitaṃ me 'nyathā nāsti tad yūyaṃ yāta yāmy aham //
adhuna aiva ca dhāryaṃ tad gatva aika-ante vrataṃ mayā /
jīvitaṃ me 'nyathā na asti tad yūyaṃ yāta yāmy aham //
iti sarvān sa tatrasthān saṃbodhya dṛḍhaniścayaḥ /
svagṛhān preṣayāmāsa harṣaśokākulān vratī //
iti sarvān sa tatra-sthān saṃbodhya dṛḍha-niścayaḥ /
sva-gṛhān preṣayāmāsa harṣa-śoka-ākulān vratī //
svayaṃ ca gatvā śvabhre tat kṣiptvā pūrvakalevaram /
āttavrato mahāyogī yuvībhūto 'nyato yayau //
svayaṃ ca gatvā śvabhre tat kṣiptvā pūrva-kalevaram /
ātta-vrato mahā-yogī yuvī-bhūto 'nyato yayau //
iti vyākhyāya vetālaḥ kathāṃ niśi tadā pathi /
taṃ trivikramasenaṃ sa rājānaṃ punar abravīt //
iti vyākhyāya vetālaḥ kathāṃ niśi tadā pathi /
taṃ trivikramasenaṃ sa rājānaṃ punar abravīt //
rājan brūhi sa yogīndraḥ kasmāt parapure vasan /
praruroda nanartātha kautukaṃ mahad atra me //
rājan brūhi sa yogī-indraḥ kasmāt parapure vasan /
praruroda nanarta atha kautukaṃ mahad atra me //
iti vetālataḥ śrutvā śāpaśaṅkī sa bhūpatiḥ /
vimucya maunam evaṃ tam avādīd dhīmatāṃ varaḥ //
iti vetālataḥ śrutvā śāpa-śaṅkī sa bhū-patiḥ /
vimucya maunam evaṃ tam avādīd dhīmatāṃ varaḥ //
śṛṇu tatra babhūvāsya yo 'bhiprāyas tapasvinaḥ /
saha vṛddhaṃ cirāyedaṃ śarīraṃ siddhisādhanam //
śṛṇu tatra babhūva asya yo 'bhiprāyas tapasvinaḥ /
saha vṛddhaṃ cirāya idaṃ śarīraṃ siddhi-sādhanam //
pitṛbhyāṃ lālitaṃ bālye tyajāmy adyeti duḥkhitaḥ /
sa jarat tāpaso 'rodīd dehasneho hi duḥtyajaḥ //
pitṛbhyāṃ lālitaṃ bālye tyajāmy adya iti duḥkhitaḥ /
sa jarat tāpaso 'rodīd deha-sneho hi duḥ-tyajaḥ //
navaṃ dehaṃ pravekṣyāmi sādhayiṣyāmy ato 'dhikam /
iti harṣād anṛtyac ca kasya neṣṭaṃ hi yauvanam //
navaṃ dehaṃ pravekṣyāmi sādhayiṣyāmy ato 'dhikam /
iti harṣād anṛtyac ca kasya na iṣṭaṃ hi yauvanam //
etat tasya vaco niśamya nṛpater aṃsat sa bhūyo 'py agād vetālo mṛtapūruṣāntaragatas taṃ śiṃśapāpādapam /
rājā so 'pi tam anvadhāvad adhikotsāhaḥ punaḥ prepsayā kalpānte 'py acalaṃ kulādrivijayi sthairyaṃ hi dhīrātmanām //
etat tasya vaco niśamya nṛpater aṃsat sa bhūyo 'py agād vetālo mṛta-pūruṣa-antaragatas taṃ śiṃśapā-pādapam /
rājā so 'pi tam anvadhāvad adhika-utsāhaḥ punaḥ prepsayā kalpa-ante 'py acalaṃ kula-adri-vijayi sthairyaṃ hi dhīra-ātmanām //
tatas tāṃ timiraśyāmāṃ citāgnijvalitekṣaṇām /
smaśāne bhīṣaṇe tasmin vīro rajanirākṣasīm //
tatas tāṃ timira-śyāmāṃ citā-agni-jvalita-īkṣaṇām /
smaśāne bhīṣaṇe tasmin vīro rajani-rākṣasīm //
ghorām agaṇayan rājā gatvā tāṃ śiṃśapāṃ punaḥ /
sa trivikramasenas taṃ tasyā vetālam ādade //
ghorām agaṇayan rājā gatvā tāṃ śiṃśapāṃ punaḥ /
sa trivikramasenas taṃ tasyā vetālam ādade //
skandhe kṛtvā ca taṃ yāvat prakrāmati sa pūrvavat /
tāvad bhūyaḥ sa vetālo naradevam uvāca tam //
skandhe kṛtvā ca taṃ yāvat prakrāmati sa pūrvavat /
tāvad bhūyaḥ sa vetālo nara-devam uvāca tam //
bho rājann aham udvigno na punas tvaṃ gatāgataiḥ /
tad ekaṃ me mahāpraśnam imaṃ kathayataḥ śṛṇu //
bho rājann aham udvigno na punas tvaṃ gata-āgataiḥ /
tad ekaṃ me mahā-praśnam imaṃ kathayataḥ śṛṇu //
āsīn māṇḍalikaḥ ko 'pi nṛpatir dakṣiṇāpathe /
dharmābhidhāno dhaureyaḥ sādhūnāṃ bahugotrajaḥ //
āsīn māṇḍalikaḥ ko 'pi nṛ-patir dakṣiṇā-pathe /
dharma-abhidhāno dhaureyaḥ sādhūnāṃ bahu-gotra-jaḥ //
tasya candravatīnāma bhāryā mālavadeśajā /
abhūn mahākulotpannā varastrīmaulimālikā //
tasya candravatī-nāma bhāryā mālava-deśa-jā /
abhūn mahā-kula-utpannā vara-strī-mauli-mālikā //
tasyāṃ ca tasya bhāryāyāṃ bhūpater udapadyata /
ekaiva lāvaṇyavatī nāmānvarthābhidhā sutā //
tasyāṃ ca tasya bhāryāyāṃ bhū-pater udapadyata /
eka aiva lāvaṇyavatī nāma anvartha-abhidhā sutā //
pradeyāyāṃ ca tasyāṃ sa sutāyāṃ dharmabhūpatiḥ /
unmūlito 'bhūn militair dāyādaī rāṣṭrabhedibhiḥ //
pradeyāyāṃ ca tasyāṃ sa sutāyāṃ dharma-bhū-patiḥ /
unmūlito 'bhūn militair dāyādaī rāṣṭra-bhedibhiḥ //
tataḥ palāyya niragāt sa deśād bhāryayā saha /
duhitrā ca tayā rātrav āttasadratnasaṃcayaḥ //
tataḥ palāyya niragāt sa deśād bhāryayā saha /
duhitrā ca tayā rātrav ātta-sad-ratna-saṃcayaḥ //
mālavaṃ prati ca svairaṃ prasthitaḥ śvaśurāspadam /
vindhyāṭavīṃ tayā rātryā prāpa bhāryāsutāyutaḥ //
mālavaṃ prati ca svairaṃ prasthitaḥ śvaśura-āspadam /
vindhya-aṭavīṃ tayā rātryā prāpa bhāryā-sutā-yutaḥ //
tasyāṃ praviṣṭasyodaśrur ivāvaśyāyaśīkaraiḥ /
niśānuyātrāṃ dattveva yayau tasya mahīkṣitaḥ //
tasyāṃ praviṣṭasya udaśrur iva avaśyāya-śīkaraiḥ /
niśa ānuyātrāṃ dattva īva yayau tasya mahī-kṣitaḥ //
ārurohātha pūrvādrim utkṣiptāgrakaro raviḥ /
mā gāś caurāṭavīm etām iti taṃ vārayann iva //
āruroha atha pūrva-adrim utkṣipta-agra-karo raviḥ /
mā gāś caura-aṭavīm etām iti taṃ vārayann iva //
tato 'tra sasutājāniḥ kṣatāṅghriḥ kuśakaṇṭakaiḥ /
padātiḥ sa nṛpo gacchan bhillānāṃ prāpa pallikām //
tato 'tra sa-sutā-jāniḥ kṣata-aṅghriḥ kuśa-kaṇṭakaiḥ /
padātiḥ sa nṛ-po gacchan bhillānāṃ prāpa pallikām //
pareṣāṃ prāṇasarvasvahāribhiḥ puṃbhir āvṛtām /
varjitāṃ dhārmikair durgāṃ kṛtāntanagarīm iva //
pareṣāṃ prāṇa-sarva-sva-hāribhiḥ puṃbhir āvṛtām /
varjitāṃ dhārmikair durgāṃ kṛta-anta-nagarīm iva //
tatra dṛṣṭvaiva taṃ dūrāt savastrābharaṇaṃ nṛpam /
moṣituṃ bahavo 'dhāvañ śabarā vividhāyudhāḥ //
tatra dṛṣṭva aiva taṃ dūrāt sa-vastra-ābharaṇaṃ nṛ-pam /
moṣituṃ bahavo 'dhāvañ śabarā vividha-āyudhāḥ //
tān vilokya sutābhārye rājā dharmo jagāda saḥ /
purā spṛśanti vāṃ mlecchās tad ito viśataṃ vanam //
tān vilokya sutā-bhārye rājā dharmo jagāda saḥ /
purā spṛśanti vāṃ mlecchās tad ito viśataṃ vanam //
iti rājñoditā rajñī vanamadhyaṃ viveśa sā /
lāvaṇyavatyā sutayā sārdhaṃ candravatī bhayāt //
iti rājña ūditā rajñī vana-madhyaṃ viveśa sā /
lāvaṇyavatyā sutayā sārdhaṃ candravatī bhayāt //
rājāpy abhimukhāyātān khaḍgacarmadharo 'tra saḥ /
avadhīt tān bahūñ śūraḥ śabarāñ śaravartiṇaḥ //
rāja āpy abhimukha-āyātān khaḍga-carma-dharo 'tra saḥ /
avadhīt tān bahūñ śūraḥ śabarāñ śara-vartiṇaḥ //
tatas tenā-khilā pallī patyājñaptā nipatya tam /
prahārakṣatacarmāṇam avadhīn nṛpam ekakam //
tatas tena a-khilā pallī patyā ājñaptā nipatya tam /
prahāra-kṣata-carmāṇam avadhīn nṛ-pam ekakam //
gṛhītābharaṇe yāte dasyusainye vilokya tam /
bhartāraṃ nihataṃ dūrād vanagulmāntarasthitā //
gṛhīta-ābharaṇe yāte dasyu-sainye vilokya tam /
bhartāraṃ nihataṃ dūrād vana-gulma-antara-sthitā //
rājñī candravatī sātra duhitrā saha vihvalā /
palāyamānā gahanaṃ dūram anvag agād vanam //
rājñī candravatī sa ātra duhitrā saha vihvalā /
palāyamānā gahanaṃ dūram anvag agād vanam //
tatra madhyāhnatāpārtāsv iva mūlāni śākhinām /
chāyāsv api praviṣṭāsu śiśirāṇi sahādhvagaiḥ //
tatra madhya-ahna-tāpa-ārtāsv iva mūlāni śākhinām /
chāyāsv api praviṣṭāsu śiśirāṇi saha adhva-gaiḥ //
ekadeśe 'bjasarasas tīre 'śokataros tale /
śokārtā rudatī śrāntā sasutā samupāviśat //
eka-deśe 'b-ja-sarasas tīre 'śoka-taros tale /
śoka-ārtā rudatī śrāntā sa-sutā samupāviśat //
tāvat tad vanam abhyarṇanivāsī mṛgayākṛte /
mahāmanuṣyaḥ ko 'py āgād aśvārūḍhaḥ saputrakaḥ //
tāvat tad vanam abhyarṇa-nivāsī mṛgayā-kṛte /
mahā-manuṣyaḥ ko 'py āgād aśva-ārūḍhaḥ sa-putrakaḥ //
sa caṇḍasiṃhanāmā taṃ putraṃ siṃhaparākramam /
uvāca dṛṣṭvātra tayoḥ pāṃsūtthe padapaddhatī //
sa caṇḍasiṃha-nāmā taṃ putraṃ siṃhaparākramam /
uvāca dṛṣṭva ātra tayoḥ pāṃsu-utthe pada-paddhatī //
ete surekhe subhage anusṛtyāpnuvo yadi /
strīyau te tat tayor ekāṃ svīkuruṣva yathāruci //
ete surekhe subhage anusṛtyā apnuvo yadi /
strīyau te tat tayor ekāṃ svī-kuruṣva yathā-ruci //
ity uktavantaṃ taṃ smāha putraḥ siṃhaparākramaḥ /
yasyāḥ sūkṣmāv imau pādau sā bhāryā pratibhāti me //
ity uktavantaṃ taṃ smā aha putraḥ siṃhaparākramaḥ /
yasyāḥ sūkṣmāv imau pādau sā bhāryā pratibhāti me //
sā hi svalpavayā nūnaṃ jāne samucitā mama /
bṛhatpādā tu yogyeyam etajjyeṣṭhavayās tava //
sā hi svalpa-vayā nūnaṃ jāne samucitā mama /
bṛhat-pādā tu yogya īyam etaj-jyeṣṭha-vayās tava //
iti sūnor vacaḥ śrutvā caṇḍasiṃho jagāda tam /
kaiṣā kathā bhavanmātā pratyagraṃ hi gatā divam //
iti sūnor vacaḥ śrutvā caṇḍasiṃho jagāda tam /
ka aiṣā kathā bhavan-mātā pratyagraṃ hi gatā divam //
tādṛśe sukalatre ca gate kānyatra vāsanā /
tac chrutvā so 'pi putras taṃ caṇḍasiṃham abhāṣata //
tādṛśe su-kalatre ca gate ka ānyatra vāsanā /
tac chrutvā so 'pi putras taṃ caṇḍasiṃham abhāṣata //
tāta maivam abhāryaṃ hi śūnyaṃ gṛhapater gṛham /
anyac ca mūladevoktā gāthā kiṃ na śrutā tvayā //
tāta ma aivam a-bhāryaṃ hi śūnyaṃ gṛha-pater gṛham /
anyac ca mūladeva-uktā gāthā kiṃ na śrutā tvayā //
yatra ghanastanajaghanā nāste mārgāvalokinī kāntā /
ajaḍaḥ kas tad anigaḍaṃ praviśati gṛhasaṃjñakaṃ durgam //
yatra ghana-stana-jaghanā nā aste mārga-avalokinī kāntā /
a-jaḍaḥ kas tad a-nigaḍaṃ praviśati gṛha-saṃjñakaṃ durgam //
taj jīvitena me tāta śāpito 'si na tāṃ yadi /
dvitīyāṃ madabhīṣṭāyāṃ bhāryārthe svīkarīṣyasi //
taj jīvitena me tāta śāpito 'si na tāṃ yadi /
dvitīyāṃ mad-abhīṣṭāyāṃ bhāryā-arthe svī-karīṣyasi //
etat putravacaḥ śrutvā pratipadya ca tatsakhaḥ /
sa caṇḍasiṃho 'nusaran padapaṅktiṃ śanair yayau //
etat putra-vacaḥ śrutvā pratipadya ca tat-sakhaḥ /
sa caṇḍasiṃho 'nusaran pada-paṅktiṃ śanair yayau //
prāpya tac ca saraḥsthānaṃ muktātāraughamaṇḍitām /
śyāmāṃ caṇdravatīṃ rājñīṃ tāṃ dadarśāvabhāsitām //
prāpya tac ca saraḥ-sthānaṃ muktā-tārā-ogha-maṇḍitām /
śyāmāṃ caṇdravatīṃ rājñīṃ tāṃ dadarśa avabhāsitām //
lāvaṇyavatyā sutayā jyotsnayevāvadātayā /
naiśīṃ dyām iva madhyāhne tarucchāyām upāśritām //
lāvaṇyavatyā sutayā jyotsnaya īva avadātayā /
naiśīṃ dyām iva madhya-ahne taru-cchāyām upāśritām //
upāyayau ca putreṇa sākaṃ tāṃ sa sakautukaḥ /
sāpi dṛṣṭvā tam uttasthau vitrastā cauraśaṅkinī //
upāyayau ca putreṇa sākaṃ tāṃ sa sa-kautukaḥ /
sa āpi dṛṣṭvā tam uttasthau vitrastā caura-śaṅkinī //
alaṃ trāsena nāmbaitau caurau saumyākṛtī imau /
suveṣau kaucid ākheṭakṛte nūnam ihāgatau //
alaṃ trāsena na amba etau caurau saumya-ākṛtī imau /
su-veṣau kau-cid ākheṭa-kṛte nūnam ihā agatau //
ity uktā sutayā rājñī yāvad dolāyate 'tra sā /
tāvad aśvāvatīrṇas te caṇḍasiṃḥo 'bravīd ubhe //
ity uktā sutayā rājñī yāvad dolāyate 'tra sā /
tāvad aśva-avatīrṇas te caṇḍasiṃḥo 'bravīd ubhe //
kiṃ saṃbhrameṇa vām āvāṃ praṇayād draṣṭum āgatau /
tad visvasya niḥātaṅke vadataṃ ke yuvām iti //
kiṃ saṃbhrameṇa vām āvāṃ praṇayād draṣṭum āgatau /
tad visvasya niḥ-ātaṅke vadataṃ ke yuvām iti //
haranetrānalajvālādagdhamanmathaduḥsthite /
ratiprītī ivāraṇyam idam evam upāgate //
hara-netra-anala-jvālā-dagdha-manmatha-duḥsthite /
rati-prītī iva araṇyam idam evam upāgate //
praviṣṭe sthaḥ kathaṃ ceha bata niḥmānuṣe vane /
ratnaprāsādavāsārham idaṃ hi yuvayor vapuḥ //
praviṣṭe sthaḥ kathaṃ ca iha bata niḥ-mānuṣe vane /
ratna-prāsāda-vāsa-arham idaṃ hi yuvayor vapuḥ //
kathaṃ varāṅganotsaṅgayogyau kaṇṭakinīm imām /
bhuvaṃ vāṃ caraṇau bhrāntāv iti nau manasi vyathā //
kathaṃ vara-aṅganā-utsaṅga-yogyau kaṇṭakinīm imām /
bhuvaṃ vāṃ caraṇau bhrāntāv iti nau manasi vyathā //
eṣā ca citraṃ yuvayoḥ patantī dhūlir ānane /
vātoddhūtā hatachāyam āvayoḥ kurute mukham //
eṣā ca citraṃ yuvayoḥ patantī dhūlir ānane /
vāta-uddhūtā hata-chāyam āvayoḥ kurute mukham //
bhavatyor eṣaś cāṅge 'smin nipatan puṣpapeśale /
kiraṇoṣmā dahaty asmān uccaṇḍaś caṇḍadīdhiteḥ //
bhavatyor eṣaś ca aṅge 'smin nipatan puṣpa-peśale /
kiraṇa-uṣmā dahaty asmān uccaṇḍaś caṇḍa-dīdhiteḥ //
tad brūtam ātmavṛttāntaṃ dūyate hṛdayaṃ hi naḥ /
draṣṭuṃ na śaknumo 'raṇye sthitiṃ vāṃ svāpadāvṛte //
tad brūtam ātma-vṛtta-antaṃ dūyate hṛdayaṃ hi naḥ /
draṣṭuṃ na śaknumo 'raṇye sthitiṃ vāṃ svā-pada-āvṛte //
ity ukte caṇḍasiṃhena rājñī niḥsvasya sā śanaiḥ /
lajjāśokākulā tasmai svaṃ vṛttāntam avarṇayat //
ity ukte caṇḍasiṃhena rājñī niḥsvasya sā śanaiḥ /
lajjā-śoka-ākulā tasmai svaṃ vṛtta-antam avarṇayat //
tato niḥsvāmikāṃ matvā tām āśvāsya ca sātmajām /
svīcakre madhurair vākyaiś caṇḍasiṃho 'nurañjayan //
tato niḥsvāmikāṃ matvā tām āśvāsya ca sa-ātma-jām /
svī-cakre madhurair vākyaiś caṇḍasiṃho 'nurañjayan //
āropya cāsvayoḥ pṛṣṭhaṃ saputras tāṃ saputrikām /
nināya vittapapurīsamṛddhāṃ vasatiṃ nijām //
āropya ca asvayoḥ pṛṣṭhaṃ sa-putras tāṃ sa-putrikām /
nināya vittapapurī-samṛddhāṃ vasatiṃ nijām //
sāpi janmāntaragatevā-vaśāṅgīcakāra tam /
anāthā kṛcchrapatitā videśe strī karoti kim //
sa āpi janma-antara-gata īva a-vaśa āṅgī-cakāra tam /
a-nāthā kṛcchra-patitā videśe strī karoti kim //
tatas tāṃ sūkṣmapādatvād rājñīṃ siṃhaparākramaḥ /
caṇḍasiṃhasutas tatra bhāryāṃ caṇdravatīṃ vyadhāt //
tatas tāṃ sūkṣma-pādatvād rājñīṃ siṃhaparākramaḥ /
caṇḍasiṃha-sutas tatra bhāryāṃ caṇdravatīṃ vyadhāt //
tatsutāṃ tāṃ ca lāvaṇyavatīṃ nṛpatikanyakām /
bṛhattvāt pādayor bhāryāṃ caṇḍasiṃhaś cakāra saḥ //
tat-sutāṃ tāṃ ca lāvaṇya-vatīṃ nṛ-pati-kanyakām /
bṛhattvāt pādayor bhāryāṃ caṇḍasiṃhaś cakāra saḥ //
prāK hi sūkṣmabṛhatpādamudrāpaṅktidvayekṣaṇāt /
pratipannaṃ tathā tābhyāṃ satyaṃ kaś cātivartate //
prāK hi sūkṣma-bṛhat-pāda-mudrā-paṅkti-dvaya-īkṣaṇāt /
pratipannaṃ tathā tābhyāṃ satyaṃ kaś ca ativartate //
evaṃ pādaviparyāsāt te pitāputrayos tayoḥ /
duhitāmātarau bhārye jāte śvaśrūsnuṣe tadā //
evaṃ pāda-viparyāsāt te pitā-putrayos tayoḥ /
duhitā-mātarau bhārye jāte śvaśrū-snuṣe tadā //
kālena ca tayos tābhyāṃ bhartṛbhyāṃ jajñire dvayoḥ /
putrā duhitaraś caiva teṣām anye 'py atha kramāt //
kālena ca tayos tābhyāṃ bhartṛbhyāṃ jajñire dvayoḥ /
putrā duhitaraś ca eva teṣām anye 'py atha kramāt //
itthaṃ saṃprāpya tau caṇḍasiṃhasiṃhaparākramau /
tasthatus tatra lāvaṇyavatīṃ candravatīṃ ca te //
itthaṃ saṃprāpya tau caṇḍa-siṃha-siṃhaparākramau /
tasthatus tatra lāvaṇya-vatīṃ candravatīṃ ca te //
iti vyāvarṇya vetālas tadā pathi kathāṃ niśi /
sa trivikramasenaṃ taṃ papraccha nṛpatiṃ punaḥ //
iti vyāvarṇya vetālas tadā pathi kathāṃ niśi /
sa trivikramasenaṃ taṃ papraccha nṛ-patiṃ punaḥ //
tayor mātāduhitror ye putrapitros tayor nṛpa /
sakāśāj jantavo jātāḥ kramād ubhayapakṣayoḥ //
tayor mātā-duhitror ye putra-pitros tayor nṛ-pa /
sakāśāj jantavo jātāḥ kramād ubhaya-pakṣayoḥ //
jñātvedaṃ brūhi me teṣām anyo'nyaṃ ke bhavanti te /
pūrvoktaḥ so 'tra śāpas te jānānaś cen na vakṣyasi //
jñātva īdaṃ brūhi me teṣām anyo'nyaṃ ke bhavanti te /
pūrva-uktaḥ so 'tra śāpas te jānānaś cen na vakṣyasi //
etad vetālataḥ śrutvā vimṛśan bahudhāpi saḥ /
nājñāsīt tad yadā rājā tūṣṇīkaḥ prayayau tadā //
etad vetālataḥ śrutvā vimṛśan bahudha āpi saḥ /
na ajñāsīt tad yadā rājā tūṣṇīkaḥ prayayau tadā //
tatas tadaṃsakūṭastho vetālo vihasan hṛdi /
mṛtapūruṣadehānto niviṣṭaḥ samacintayat //
tatas tad-aṃsa-kūṭa-stho vetālo vihasan hṛdi /
mṛta-pūruṣa-deha-anto niviṣṭaḥ samacintayat //
nāyaṃ rājā mahāpraśne vetty asmin dātum uttaram /
tena tūṣṇīṃ vrajaty eṣa hṛṣṭo 'ticaturaiḥ padaiḥ //
na ayaṃ rājā mahā-praśne vetty asmin dātum uttaram /
tena tūṣṇīṃ vrajaty eṣa hṛṣṭo 'ti-caturaiḥ padaiḥ //
na ca vañcayituṃ śakyaḥ sattvarāśir ayaṃ param /
krīḍan bhikṣuḥ sa cāsmābhir iyataiva na śāmyati //
na ca vañcayituṃ śakyaḥ sattva-rāśir ayaṃ param /
krīḍan bhikṣuḥ sa ca asmābhir iyata aiva na śāmyati //
tad adya vañcayitvā taṃ durātmānam upāyataḥ /
tatsiddhiṃ bhāvikalyāṇe rājany asmin niveśaye //
tad adya vañcayitvā taṃ dur-ātmānam upāyataḥ /
tat-siddhiṃ bhāvi-kalyāṇe rājany asmin niveśaye //
ity ālocya sa vetālo nṛpaṃ tam avadat tadā /
rājan kṛṣṇaniśāghore smaśāne 'smin gatāgataiḥ //
ity ālocya sa vetālo nṛ-paṃ tam avadat tadā /
rājan kṛṣṇa-niśā-ghore smaśāne 'smin gata-āgataiḥ //
etaiḥ kliṣṭaḥ sukhārhas tvaṃ na vikalpaś ca ko 'pi te /
tad āścaryeṇa dhairyeṇa tuṣṭo 'ham amunā tava //
etaiḥ kliṣṭaḥ sukha-arhas tvaṃ na vikalpaś ca ko 'pi te /
tad āścaryeṇa dhairyeṇa tuṣṭo 'ham amunā tava //
śavam etaṃ nayedānīṃ nirgacchāmy amuto hy aham /
idaṃ tu śṛṇu yad vacmi hitaṃ tava kuruṣva ca //
śavam etaṃ naya idānīṃ nirgacchāmy amuto hy aham /
idaṃ tu śṛṇu yad vacmi hitaṃ tava kuruṣva ca //
ānītam etad bhavatā yasyārthe nṛkalevaram /
kubhikṣuḥ so 'dya mām asmin samāhūyārcayiṣyati //
ānītam etad bhavatā yasya arthe nṛ-kalevaram /
ku-bhikṣuḥ so 'dya mām asmin samāhūya arcayiṣyati //
upahārīcikīrṣuś ca tvām eva sa śaṭhas tataḥ /
bhūmau praṇāmam aṣṭābhir aṅgaiḥ kurv iti vakṣyati //
upahārī-cikīrṣuś ca tvām eva sa śaṭhas tataḥ /
bhūmau praṇāmam aṣṭābhir aṅgaiḥ kurv iti vakṣyati //
tvaṃ prāg darśaya tāvan me kariṣye 'haṃ tathaiva tat /
iti so 'pi mahārāja vaktavyah śramaṇas tvayā //
tvaṃ prāg darśaya tāvan me kariṣye 'haṃ tatha aiva tat /
iti so 'pi mahā-rāja vaktavyah śramaṇas tvayā //
tato nipatya bhūtau sa praṇāmaṃ yāvad eva te /
darśayiṣyati tāvat tvaṃ chindyās tasyāsinā śiraḥ //
tato nipatya bhūtau sa praṇāmaṃ yāvad eva te /
darśayiṣyati tāvat tvaṃ chindyās tasya asinā śiraḥ //
tato vidyādharaiśvaryasiddhir yā tasya vāñchitā /
tāṃ tvaṃ prāpsyasi bhuṅkṣvemaṃ bhuvaṃ tadupahārataḥ //
tato vidyādhara-aiśvarya-siddhir yā tasya vāñchitā /
tāṃ tvaṃ prāpsyasi bhuṅkṣva īmaṃ bhuvaṃ tad-upahārataḥ //
anyathā tu sa bhikṣus tvām upahārīkariṣyati /
etadarthaṃ kṛto vighnas tavātreyac ciraṃ mayā //
anyathā tu sa bhikṣus tvām upahārī-kariṣyati /
etad-arthaṃ kṛto vighnas tava atra iyac ciraṃ mayā //
tat siddhir astu te gacchety uktvā tasyāṃsapṛṣṭhagāt /
nirgatya sa yayau tasmād vetālaḥ pretakāyataḥ //
tat siddhir astu te gaccha ity uktvā tasya aṃsa-pṛṣṭha-gāt /
nirgatya sa yayau tasmād vetālaḥ preta-kāyataḥ //
atha sa narapatis taṃ prītavetālavākyāc chramaṇam ahitam eva kṣāntiśīlaṃ vicintya /
vaṭaviṭapitalaṃ tat tasya pārśvaṃ pratasthe mṛtapuruṣaśarīraṃ tad gṛhītvā prahṛṣṭaḥ //
atha sa nara-patis taṃ prīta-vetāla-vākyāc chramaṇam ahitam eva kṣāntiśīlaṃ vicintya /
vaṭa-viṭapi-talaṃ tat tasya pārśvaṃ pratasthe mṛta-puruṣa-śarīraṃ tad gṛhītvā prahṛṣṭaḥ //
tatas tasyāntikaṃ bhikṣoḥ kṣāntiśīlasya bhūpatiḥ /
sa trivikramaseno 'tra prāpa skandhe śavaṃ vahan //
tatas tasya antikaṃ bhikṣoḥ kṣāntiśīlasya bhū-patiḥ /
sa trivikramaseno 'tra prāpa skandhe śavaṃ vahan //
dadarśa taṃ ca śramaṇaṃ mārgābhimukham ekakam /
kṛṣṇapakṣakṣapāraudre śmaśāne tarumūlagam //
dadarśa taṃ ca śramaṇaṃ mārga-abhimukham ekakam /
kṛṣṇa-pakṣa-kṣapā-raudre śmaśāne taru-mūla-gam //
asṛgliptasthale gaureṇāsthicūrṇena nirmite /
maṇḍale dikṣu vinyastapūrṇaśoṇitakumbhake //
asṛg-lipta-sthale gaureṇa asthi-cūrṇena nirmite /
maṇḍale dikṣu vinyasta-pūrṇa-śoṇita-kumbhake //
mahātailapradīpāḍhye hutapārśvasthavahnini /
saṃbhṛtocitasaṃbhāre sveṣṭadaivatapūjane //
mahā-taila-pradīpa-āḍhye huta-pārśva-stha-vahnini /
saṃbhṛta-ucita-saṃbhāre sva-iṣṭa-daivata-pūjane //
upāgāc ca sa taṃ rājā so 'pi bhikṣur vilokya tam /
ānītamaṭakaṃ harṣād utthāyovāca saṃstuvan //
upāgāc ca sa taṃ rājā so 'pi bhikṣur vilokya tam /
ānīta-maṭakaṃ harṣād utthāya uvāca saṃstuvan //
duḥkaro me mahārāja vihito 'nugrahas tvayā /
tvā dṛśāḥ kva kva ceṣṭeyaṃ deśakālau kva cedṛśau //
duḥ-karo me mahā-rāja vihito 'nugrahas tvayā /
tvā dṛśāḥ kva kva ceṣṭa īyaṃ deśa-kālau kva cā idṛśau //
niḥkampaṃ satyam evāhur mukhyaṃ tvāṃ kulabhūbhṛtām /
evam ātmānapekṣeṇa parārtho yena sādhyate //
niḥ-kampaṃ satyam evā ahur mukhyaṃ tvāṃ kula-bhū-bhṛtām /
evam ātma-an-apekṣeṇa para-artho yena sādhyate //
etad eva mahattvaṃ ca mahatām ucyate budhaiḥ /
pratipannād acalanaṃ prāṇānām atyaye 'pi yat //
etad eva mahattvaṃ ca mahatām ucyate budhaiḥ /
pratipannād acalanaṃ prāṇānām atyaye 'pi yat //
iti bruvan sa siddhārthamānī bhikṣur mahīpateḥ /
tasyāvatārayāmāsa skandhāt taṃ maṭakaṃ tadā //
iti bruvan sa siddha-artha-mānī bhikṣur mahī-pateḥ /
tasya avatārayāmāsa skandhāt taṃ maṭakaṃ tadā //
snapayitvā samālabhya baddhamālyaṃ vidhāya ca /
maṭakaṃ maṇḍalasyāntaḥ sthāpayāmāsa tasya tat //
snapayitvā samālabhya baddha-mālyaṃ vidhāya ca /
maṭakaṃ maṇḍalasya antaḥ sthāpayāmāsa tasya tat //
bhasmoddhūlitagātraś ca keśayajñopavītabhṛt /
prāvṛtapretavasano bhūtvā dhyānasthitaḥ kṣaṇam //
bhasma-uddhūlita-gātraś ca keśa-yajña-upavīta-bhṛt /
prāvṛta-preta-vasano bhūtvā dhyāna-sthitaḥ kṣaṇam //
tasmin mantrabalāhūtaṃ praveśya nṛkalevare /
taṃ vetālavaraṃ bhikṣuḥ pūjayāmāsa sa kramāt //
tasmin mantra-bala-āhūtaṃ praveśya nṛ-kalevare /
taṃ vetāla-varaṃ bhikṣuḥ pūjayāmāsa sa kramāt //
dadau tasmai kapālārghapātreṇārghyaṃ suniḥmalaiḥ /
naradantais tataḥ puṣpaṃ sugāndhi ca vilepanam //
dadau tasmai kapāla-argha-pātreṇa arghyaṃ su-niḥ-malaiḥ /
nara-dantais tataḥ puṣpaṃ sugāndhi ca vilepanam //
dattvā mānuṣanetraiś ca dhūpaṃ māṃsair baliṃ tathā /
samāpya pūjāṃ rājānaṃ tam uvāca sa pārśvagam //
dattvā mānuṣa-netraiś ca dhūpaṃ māṃsair baliṃ tathā /
samāpya pūjāṃ rājānaṃ tam uvāca sa pārśva-gam //
rājann ihāsya mantrādhirājasya kṛtasaṃvidheḥ /
praṇāmam aṅgair aṣṭābhir nipatya kuru bhūtale //
rājann iha asya mantra-adhi-rājasya kṛta-saṃvidheḥ /
praṇāmam aṅgair aṣṭābhir nipatya kuru bhū-tale //
yenābhipretasiddhiṃ te dāsyaty eṣa varapradaḥ /
śrutvaitat smṛtavetālavacā rājābravīt sa tam //
yena abhipreta-siddhiṃ te dāsyaty eṣa vara-pradaḥ /
śrutva aitat smṛta-vetāla-vacā rāja ābravīt sa tam //
nāhaṃ jānāmi tat pūrvaṃ pradarśayatu me bhavān /
tatas tathaiva tad ahaṃ kariṣye bhagavann iti //
na ahaṃ jānāmi tat pūrvaṃ pradarśayatu me bhavān /
tatas tatha aiva tad ahaṃ kariṣye bhagavann iti //
tato darśayituṃ yāvat sa bhikṣuḥ patito bhuvi /
tāvat khaḍgaprahāreṇa sa rājāsya śiro 'cchinat //
tato darśayituṃ yāvat sa bhikṣuḥ patito bhuvi /
tāvat khaḍga-prahāreṇa sa rāja āsya śiro 'cchinat //
ācakarṣa ca hṛtpadmam udarād asya pāṭitam /
vetālāya ca tasmai tacchiraḥhṛtkamalaṃ dadau //
ācakarṣa ca hṛt-padmam udarād asya pāṭitam /
vetālāya ca tasmai tac-chiraḥ-hṛt-kamalaṃ dadau //
sādhuvāde tato datte prītair bhūtagaṇais tataḥ /
tuṣṭo 'bravīt sa vetālo nṛpaṃ taṃ nṛkalevarāt //
sādhu-vāde tato datte prītair bhūta-gaṇais tataḥ /
tuṣṭo 'bravīt sa vetālo nṛ-paṃ taṃ nṛ-kalevarāt //
rājan vidyādharendratvaṃ bhikṣor āsīd yad īpsitam /
tat tāvad bhūmisāmrājyabhogānte te bhaviṣyati //
rājan vidyādhara-indratvaṃ bhikṣor āsīd yad īpsitam /
tat tāvad bhūmi-sāmrājya-bhoga-ante te bhaviṣyati //
kleśito 'si mayā yat tvaṃ tad abhīṣṭaṃ varaṃ vṛṇu /
ity uktavantaṃ vetālaṃ sa rājā tam abhāṣata //
kleśito 'si mayā yat tvaṃ tad abhīṣṭaṃ varaṃ vṛṇu /
ity uktavantaṃ vetālaṃ sa rājā tam abhāṣata //
tvaṃ cet prasannaḥ ko nāma na siddho 'bhimato varaḥ /
tathāpy amoghavacanād idaṃ tvatto 'ham arthaye //
tvaṃ cet prasannaḥ ko nāma na siddho 'bhimato varaḥ /
tatha āpy a-mogha-vacanād idaṃ tvatto 'ham arthaye //
ādyāḥ praśnakathā etā nānākhyānamanaḥramāḥ /
caturviṃśatir eṣā ca pañcaviṃśī samāptigā //
ādyāḥ praśna-kathā etā nānā-ākhyāna-manaḥ-ramāḥ /
caturviṃśatir eṣā ca pañcaviṃśī samāpti-gā //
sarvāḥ khyātā bhavantv etāḥ pūjanīyāś ca bhūtale /
iti tenārthito rājñā vetālo nijagāda saḥ //
sarvāḥ khyātā bhavantv etāḥ pūjanīyāś ca bhū-tale /
iti tena arthito rājñā vetālo nijagāda saḥ //
evam astu viśeṣaṃ ca śṛṇu vacmy atra bhūtale /
yāś caturviṃśatiḥ pūrvā yaiṣā caikā samāpinī //
evam astu viśeṣaṃ ca śṛṇu vacmy atra bhū-tale /
yāś caturviṃśatiḥ pūrvā ya aiṣā ca ekā samāpinī //
kathāvalīyaṃ vetālapañcaviṃśatikākhyayā /
khyātā jagati pūjyā ca śivā caiva bhaviṣyati //
kathā-āvali īyaṃ vetāla-pañcaviṃśatika-ākhyayā /
khyātā jagati pūjyā ca śivā ca eva bhaviṣyati //
yaḥ ślokamātram apy asyāḥ kathayiṣyati sādaraḥ /
yo vā śroṣyati tau sadyo muktapāpau bhaviṣyataḥ //
yaḥ śloka-mātram apy asyāḥ kathayiṣyati sa-ādaraḥ /
yo vā śroṣyati tau sadyo mukta-pāpau bhaviṣyataḥ //
yakṣavetālakūṣmāṇḍaḍākinīrākṣasādayaḥ /
na tatra prabhaviṣyanti yatraiṣā kīrtayiṣyate //
yakṣa-vetāla-kūṣmāṇḍa-ḍākinī-rākṣasa-ādayaḥ /
na tatra prabhaviṣyanti yatra eṣā kīrtayiṣyate //
ity uktvā sa yayau tasmān nirgatya nṛkalevarāt /
yathābhirucitaṃ dhāma vetālo yogamāyayā //
ity uktvā sa yayau tasmān nirgatya nṛ-kalevarāt /
yatha ābhirucitaṃ dhāma vetālo yoga-māyayā //
tatas tatra suraiḥ sārdhaṃ rājñas tasya maheśvaraḥ /
sākṣād āvirabhūt tuṣṭaḥ praṇataṃ cādideśa tam //
tatas tatra suraiḥ sārdhaṃ rājñas tasya maheśvaraḥ /
sākṣād āvirabhūt tuṣṭaḥ praṇataṃ cā adideśa tam //
sādhu vatsa hato 'dyāyaṃ yat tvayā kūṭatāpasaḥ /
vidyādharamahācakravartitāhaṭhakāmukaḥ //
sādhu vatsa hato 'dya ayaṃ yat tvayā kūṭa-tāpasaḥ /
vidyādhara-mahā-cakra-vartitā-haṭha-kāmukaḥ //
tvam ādau vikramādityaḥ sṛṣṭo 'bhūḥ svāṃśato mayā /
mleccharūpāvatīrṇānām asurāṇāṃ praśāntaye //
tvam ādau vikramādityaḥ sṛṣṭo 'bhūḥ sva-aṃśato mayā /
mleccha-rūpa-avatīrṇānām asurāṇāṃ praśāntaye //
adya coddāmaduḥvṛttadamanāya mayā punaḥ /
tvaṃ trivikramasenākhyo hīraḥ sṛṣṭo 'tra bhūpatiḥ //
adya ca uddāma-duḥ-vṛtta-damanāya mayā punaḥ /
tvaṃ trivikramasena-ākhyo hīraḥ sṛṣṭo 'tra bhū-patiḥ //
ataḥ sadvīpapātālāṃ sthāpayitvā mahīṃ vaśe /
vidyādharāṇam acirād adhirājo bhaviṣyasi //
ataḥ sa-dvīpa-pātālāṃ sthāpayitvā mahīṃ vaśe /
vidyādharāṇam a-cirād adhirājo bhaviṣyasi //
bhuktvā divyāṃś ciraṃ bhogān udvignaḥ svecchayaiva tān /
tyaktvā mamaiva sāyujyam ante yāsyasy asaṃśayam //
bhuktvā divyāṃś ciraṃ bhogān udvignaḥ sva-icchaya aiva tān /
tyaktvā mama eva sāyujyam ante yāsyasy a-saṃśayam //
aparājitanāmānaṃ khaḍgaṃ caitaṃ gṛhāṇa me /
yasya prasādāt sarvaṃ tvaṃ prāpsyasy etad yathoditam //
aparājita-nāmānaṃ khaḍgaṃ ca etaṃ gṛhāṇa me /
yasya prasādāt sarvaṃ tvaṃ prāpsyasy etad yatha ūditam //
ity uktvā khaḍgaratnaṃ tad dattvā tasmai mahībhṛte /
vākpuṣpābhyarcitas tena devaḥ śaṃbhus tiraḥdadhe //
ity uktvā khaḍga-ratnaṃ tad dattvā tasmai mahī-bhṛte /
vāk-puṣpa-abhyarcitas tena devaḥ śaṃbhus tiraḥ-dadhe //
atha dṛṣṭvā samāptaṃ kāryam aśeṣaṃ niśi prabhātāyām /
praviveśa sa trivikramasenaḥ svapuraṃ nṛpaḥ pratiṣṭhānam //
atha dṛṣṭvā samāptaṃ kāryam a-śeṣaṃ niśi prabhātāyām /
praviveśa sa trivikramasenaḥ sva-puraṃ nṛ-paḥ pratiṣṭhānam //
tatra kramāvagatarātriviceṣṭitābhir abhyarcitaḥ prakṛtibhir vitatotsavābhiḥ /
snānapradānagiriśārcananṛttagītavādyādibhis tad akhilaṃ sa dinaṃ nināya //
tatra krama-avagata-rātri-viceṣṭitābhir abhyarcitaḥ prakṛtibhir vitata-utsavābhiḥ /
snāna-pradāna-giriśa-arcana-nṛtta-gīta-vādya-ādibhis tad a-khilaṃ sa dinaṃ nināya //
alpair eva ca vāsaraiḥ sa nṛpatiḥ śārvasya vīryād aseḥ sadvīpāṃ sarasā talāṃ ca bubhuje niḥkaṇṭakāṃ medinīm /
saṃprāpyātha harājñayā sumahatīṃ vidyādharādhīśatāṃ bhuktvā tāṃ suciraṃ jagāma bhagavatsāyujyam ante kṛtī //
alpair eva ca vāsaraiḥ sa nṛ-patiḥ śārvasya vīryād aseḥ sa-dvīpāṃ sa-rasā talāṃ ca bubhuje niḥ-kaṇṭakāṃ medinīm /
saṃprāpya atha hara-ājñayā su-mahatīṃ vidyādhara-adhi-īśatāṃ bhuktvā tāṃ su-ciraṃ jagāma bhagavat-sāyujyam ante kṛtī //