610. Dummhans un de grote Ries.

Vör vęle Johre weer in enen groten endlosen Woold en grote Ries, de weer so ungeslacht un harr en Hart vun Steen. Den Risen hör dat Holt to. Wenn nu Winterdags de armen Lüde kemen un wullen sik en bęten Sprock sammeln, so keem he gliek an un sä, he würr se as en Steen kört un kleen riwen, wenn se nich maken dat se fortkemen. Nu waan da ok en Buer in de Neeg, dat weer en starken Mann un de harr ok twee Sœns, de weren noch starker; darup verleet he sik. He harr awers noch enen drürren Sœn, van den sprök he sien Daag nich groot; dat güng to Huus ümmer Dummhans hier un Dummhans dar, de weer ok doch to gor nicks to gebruken! Nu weer dat mal en harden Winter un de Fürung wür all. Da güng de Buer in groter Noot na den Risen sinen Woold un wull sik Sprock söken. Da keem stracks de grote Kęrl an un froog: »Wat wullt du klene Eerdworm hier?« »Ik wull mi en bęten Sprock söken«, sä de Buer. Da sä de Ries up: »Faatst du enen Splitter an, so riew ik di as en Steen kört un kleen.« Da würr de Buer bang un leep weg; so beestig harr he sik em nich dacht.

As de Vader nu na Huus keem, ganz witt vör Schreck, da wull de öldste Sœn dat mal versöken, wo sik mit den Risen spręken leet. Dat güng em awer nich bęter as den Vader, he würr ok bang und leep weg. Da güng de twete Sœn hen, de kreeg noch weniger wat. Se weren alle bang vör dat kört un kleenriwen. Da sä Dummhans: »Wenn gi nich wöllt, so will ik hen.« Da säen sien beiden Bröder: »Wenn du klook weerst, güngst du to Bett bi de Kalwer, da dien Lager is.« Hans awer wull hin na den Risen un sä: »Wo gi nich dörchkaamt, do ik dat villicht.« Da wullen de Bröder em enen utwischen, awer de Vader sä: »Laat em, dat seggt he so in sien Dummheit!«

Hans güng weg un as he nu en Enden henkummt, so fünn he da annen Weg en Löwinkennest (Lerchennest) un de Löwink seet up de Eier. Hans neem den Löwink ganz lisen up, steek em in de Dasch: »Wer weet, wo dat good för is!« seggt he. Nu güng he werrer en ardige Streck, da finnt he da en Stück Kees, in Papier bedreit. He nimmt dat up un steek dat in de Dasch: »Wer weet, wo dat good för is!« seggt he un güng wider. Da fünn he da en olle Kohuut liggen: »Wer weet, wo dat good för is!« seggt he un binnt sik de Kohuut vör, dat se em bet an de Kneen güng. Nu keem he in den Woold. Da bemött em de grote Ries, de seggt: »Wat wullt du klene Eerdworm hier?« »Heff ik di all fraagt, du grote Ries?« »Du büst en driste Jung, ik will mi en Dracht Füerholt halen«, seggt de Ries. »Dat will ik ok«, seggt Hans. »Hör mal«,[459] antwoort em da de Ries, »du Klene, nu will ik di en Kunst vertellen; wenn du mi dat nich na doon kannst, so will ik di as enen Steen kört un kleen riwen: Ik riet den groten Boom dal up de Eer, see to, wat du dat na doon kannst.« Tohant faat de Ries den Boom an den Telgen (Zweigen) un bög em dal an de Eer. Da faat Dummhans bi den Telgen an, de Ries leet los, de Boom swępt up, un Hans springt œwer de Telgen hen. Darup fraag he: »Kannstu dat ok, du grote Ries, un œwer de Telgen springen?« Dat kunn de nich. »Nu wöllt wi noch en Wett anslaan«, sä de Ries, »nu wöllt wi mal seen, wer tom höchsten smiten kann.« Da neem de Ries en groten Steen, den smeet he so hoog, man kunn em so ęben noch seen; awerst naast füll de Steen werrer dal. Nu sull Dummhans smiten. Da nimmt he sinen Löwink ut de Dasch un smitt den in de Luft; de Löwink steeg so hoog, dat he gor nich meer to seen is. »Süst du, du grote Ries«, seggt Hans, »ik heff den Steen in de Luft fast smęten, he kummt gor nich werrer dal.« Da weer de grote Ries all werrer to kort kamen. »Nu«, seggt de grote Ries, »wöllt wi seen, wer tom besten knipen kann«; he neem en Steen van de Eer up un kneep em to luder Męl. Da sull Hans da ok bi. Hans lang in de Dasch un kreeg sien Stück Kees herut, dat knippt he so, dat dat Water herut löppt. Da is he den Riesen all werrer œwer. Da seggt de Ries: »Ik kann di bruken, du sallst bi mi bliwen un kannst mien Knecht warren, nu kumm mit na mien Quarteer.« Un damit ritt he noch eerst sik en groten Boom to Füerholt ut de Eer un seggt to Hans, up welken Enden he anfaten wull. Hans sä: »Bi de Telgen«; da nimmt de Ries den Boom up de Nack un geit vöran un Hans sett sik in de Telgen un leet sik to Huus dręgen. As se nu in de Huul kaamt, wo de Ries waan, so is da en olle Fru, de hett en ganz Pęrd to Füer. Denn de Riesen pleggen in de ollen Tiden nicks to ęten as Pęrfleesch; datomal weren hier van de lütten wilden Pęrde innen Landen, de grepen se mit een Hand un verspisen se tom Fröstück. Nu leggt de Ries den Boom bit Füer un gifft Hans en grote Stang inne Hand, dat weer en ganzen Eschenboom, damit sull he dat Füer staken, bet dat Ęten gor weer. Hans kunn awers de Stang nich hanteren, da würr de Ries en bęten verdreetlich. As dat nu ant Ęten güng, seggt he: »Nu wöllt wi noch en Stückschen proberen, nu wöllt wi seen, wer tom meisten ęten kann; denn sast du dat Lęwen behollen.« Da eet Hans sik eerst satt, naast awer füll he allens wat he ęten sull, achter sien Kohuut. De grote Ries seggt: »Büstu noch nich bald satt, du klene Eerdworm? ik grote Ries kann nich meer laten.« Da nimmt Hans dat Meß un seggt: »Ik wull nu eerst van vœrn werrer anfangen, see du grote Ries to, wat du deist«, un so snitt he sik de Kohuut up, dat all dat Ęten herut löpt, un da füng he van frischen werrer an. Da denkt de grote Ries, dat kannst du ok doon, un snitt sik dat Lief up un is dood. So denkt de olle Risenmoder: »Wat fangst du nu mit den lütten Eerdworm an?« Se wiest em in en Bettstatt h'rin, da [460] sall he liggen, un wenn he slöppt, will se em mit de Ecks hauen, dat se em man loos ward. As Dummhans in de Nach dat nu mark, legg he da en swarten Pott hen, wo sien Kopp węsen weer, un kröp sülwen unnert Bett hen. De Riesenmoder kummt un sleit mit de Ecks upt Bett, dat dat krach: »De Bręgenpann (Hirnschale) is entwei, Gottlof, dat he dood is!« seggt se. Nu güng se ok to Bett. Da stünn Hans werrer up un söch all de Scharwen van den Putt uten Bett, naast legg he sik ganz sacht werrer daal. Morgens stiggt he up un seggt goden Morgen to ęr. De Riesenmoder verwunner sik un meent, dat se em dood slagen hett, se fraagt em: »Hett he ok good slapen œwer Nacht?« »Ja«, seggt he, »heel good (ganz gut), man güstern Awend as ik ęben to Bett weer, steek mi en Floh in den Kopp.« Nu wull de olle Riesenmoder nicks meer mit em to doon hebben un geev em Geld noog, dat he man werrer wegreisen sull na sine Öllern, se kunnen so vęl Sprock sik halen as se wullen. Nu güng Hans to Huus un vertell, wo dat em gaan weer, un sä to sine Bröder: »Nu kœnt gi hengaan un Sprock halen, so vęl as gi wöllt«; van de Tid af an weer he nich meer de Dummhans.

Aus Kurburg durch Kandidat Arndt; doch ward die erste Hälfte des Märchens nach einer dithmarschen Relation hinzugefügt. Aus Fehmarn, aus Ahrensburg, aus Dithmarschen wurden mehrere Varianten bekannt. Statt des Pferdebratens wird sonst ein Kessel mit Grütze genannt, die Riesenmutter fehlt; oft ist auch als Fortsetzung ein Ritt auf den Glasberg angefügt. Vgl. Grimm, Kindermärchen Nr. 20.