[18]atimānād atikrodhāt snehād vā yadi vā bhayāt /
udbadhnīyāt strī pumān vā gatir eṣā vidhīyate //
Note: atimānād atikrodhāt snehād vā yadi vā bhayāt /
udbadhnīyāt strī pumān vā gatir eṣā vidhīyate //
[19]pūyaśoṇitasaṃpūrṇe tv andhe tamasi majjati /
ṣaṣṭhīr varṣasahasrāṇi narakaṃ pratipadyate //
Note: pūya-śoṇita-saṃpūrṇe tv andhe tamasi majjati /
ṣaṣṭhīr varṣa-sahasrāṇi narakaṃ pratipadyate //
[23]nāśaucaṃ nodakaṃ nāgniṃ nāśrupātaṃ ca kārayet /
voḍhāro 'gnipradātāraḥ pāśacchedakarās tathā //
Note: nā aśaucaṃ na udakaṃ na agniṃ na aśru-pātaṃ ca kārayet /
voḍhāro 'gni-pradātāraḥ pāśa-ccheda-karās tathā //
[25]taptakṛcchreṇa śudhyantīty evam āha prajāpatiḥ /
gobhir hataṃ tathodbaddhaṃ brāhmaṇena tu ghātitam //
Note: tapta-kṛcchreṇa śudhyanti ity evam āha prajā-patiḥ /
gobhir hataṃ tatha ūdbaddhaṃ brāhmaṇena tu ghātitam //
saṃspṛśanti tu ye viprā voḍhāraś cāgnidāś ca ye /
anye ye vānugantāraḥ pāśacchedakarāś ca ye //
Note: saṃspṛśanti tu ye viprā voḍhāraś ca agnidāś ca ye /
anye ye va ānugantāraḥ pāśa-ccheda-karāś ca ye //
taptakṛcchreṇa śuddhās te kuryur brāhmaṇabhojanam /
anaḍutsahitāṃ gāṃ ca dadyur viprāya dakṣiṇām //
Note: tapta-kṛcchreṇa śuddhās te kuryur brāhmaṇa-bhojanam /
anaḍut-sahitāṃ gāṃ ca dadyur viprāya dakṣiṇām //
[26]tryaham uṣṇaṃ pibed vāri tryaham uṣṇaṃ payaḥ pibet /
tryaham uṣṇaṃ pibet sarpir vāyubhakṣo dinatrayam //
Note: try-aham uṣṇaṃ pibed vāri try-aham uṣṇaṃ payaḥ pibet /
try-aham uṣṇaṃ pibet sarpir vāyu-bhakṣo dina-trayam //
ṣaṭpalaṃ tu pibed ambhas tripalaṃ tu payaḥ pibet /
palam ekaṃ pibet sarpis taptakṛcchraṃ vidhīyate //
Note: ṣaṭ-palaṃ tu pibed ambhas tri-palaṃ tu payaḥ pibet /
palam ekaṃ pibet sarpis tapta-kṛcchraṃ vidhīyate //
[27]yo vai samācared vipraḥ patitādiṣv akāmataḥ /
pañcāhaṃ vā daśāhaṃ vā dvādaśāham athāpi vā //
Note: yo vai samācared vipraḥ patita-ādiṣv akāmataḥ /
pañca-ahaṃ vā daśa-ahaṃ vā dvādaśa-aham atha api vā //
māsārdhaṃ māsam ekaṃ vā māsadvayam athāpi vā /
abdārdham abdam ekaṃ vā tad ūrdhvaṃ caiva tatsamaḥ //
Note: māsa-ardhaṃ māsam ekaṃ vā māsa-dvayam atha api vā /
abda-ardham abdam ekaṃ vā tad ūrdhvaṃ ca eva tat-samaḥ //
[29]trirātraṃ prathame pakṣe dvitīye kṛcchram ācaret /
tṛtīye caiva pakṣe tu kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret //
Note: tri-rātraṃ prathame pakṣe dvitīye kṛcchram ācaret /
tṛtīye ca eva pakṣe tu kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret //
caturthe daśarātraṃ syāt parākaḥ pañcame mataḥ /
kuryāc cāndrāyaṇaṃ ṣaṣṭhe saptame tv aindavadvayam //
Note: caturthe daśa-rātraṃ syāt parākaḥ pañcame mataḥ /
kuryāc cāndrāyaṇaṃ ṣaṣṭhe saptame tv aindava-dvayam //
[30]śuddhyartham aṣṭame caiva ṣaṇ māsān kṛcchram ācaret /
pakṣasaṃkhyāpramāṇena suvarṇāny api dakṣiṇā //
Note: śuddhy-artham aṣṭame ca eva ṣaṇ māsān kṛcchram ācaret /
pakṣa-saṃkhyā-pramāṇena suvarṇāny api dakṣiṇā //
[33]ṛtusnātā tu yā nārī bhartāraṃ nopasarpati /
sā mṛtā narakaṃ yāti vidhavā ca punaḥ punaḥ //
Note: ṛtu-snātā tu yā nārī bhartāraṃ na upasarpati /
sā mṛtā narakaṃ yāti vidhavā ca punaḥ punaḥ //
ṛtusnātāṃ tu yo bhāryāṃ saṃnidhau nopagacchati /
ghorāyāṃ bhrūṇahatyāyāṃ yujyate nātra saṃśayaḥ //
Note: ṛtu-snātāṃ tu yo bhāryāṃ saṃnidhau na upagacchati /
ghorāyāṃ bhrūṇa-hatyāyāṃ yujyate na atra saṃśayaḥ //
daridraṃ vyādhitaṃ mūrkhaṃ bhartāraṃ yāvamanyate /
sā śunī jāyate mṛtvā sūkarī ca punaḥ punaḥ //
Note: daridraṃ vyādhitaṃ mūrkhaṃ bhartāraṃ ya āvamanyate /
sā śunī jāyate mṛtvā sūkarī ca punaḥ punaḥ //
patyau jīvati yā nārī upoṣya vratam ācaret /
āyuṣyaṃ harate bhartuḥ sā nārī narakaṃ vrajet //
Note: patyau jīvati yā nārī upoṣya vratam ācaret /
āyuṣyaṃ harate bhartuḥ sā nārī narakaṃ vrajet //
[34]apṛṣṭvā caiva bhartāraṃ yā nārī kurute vratam /
sarvaṃ tad rākṣasān gacched ity evaṃ manur abravīt //
Note: apṛṣṭvā ca eva bhartāraṃ yā nārī kurute vratam /
sarvaṃ tad rākṣasān gacched ity evaṃ manur abravīt //
bāndhavānāṃ sajātīnāṃ durvṛttaṃ kurute tu yā /
garbhapātaṃ ca yā kuryān na tāṃ saṃbhāṣayet kvacit //
Note: bāndhavānāṃ sajātīnāṃ durvṛttaṃ kurute tu yā /
garbha-pātaṃ ca yā kuryān na tāṃ saṃbhāṣayet kvacit //
yat pāpaṃ brahmahatyāyāṃ dviguṇaṃ garbhapātane /
prāyaścittaṃ na tasyāḥ syāt tasyās tyāgo vidhīyate //
Note: yat pāpaṃ brahma-hatyāyāṃ dvi-guṇaṃ garbha-pātane /
prāyaś-cittaṃ na tasyāḥ syāt tasyās tyāgo vidhīyate //
na kāryam āvasathyena nāgnihotreṇa vā punaḥ /
sa bhavet karmacāṇḍālo yas tu dharmaparāṅmukhaḥ //
Note: na kāryam āvasathyena na agni-hotreṇa vā punaḥ /
sa bhavet karma-cāṇḍālo yas tu dharma-parāṅ-mukhaḥ //
[42]oghavātāhṛtaṃ bījaṃ yasya kṣetre prarohati /
sa kṣetrī labhate bījaṃ na bījī bhāgam arhati //
Note: ogha-vātā-āhṛtaṃ bījaṃ yasya kṣetre prarohati /
sa kṣetrī labhate bījaṃ na bījī bhāgam arhati //
tadvat parastriyāḥ putrau dvau smṛtau kuṇḍagolakau /
patyau jīvati kuṇḍaḥ syāt mṛte bhartari golakaḥ //
Note: tadvat para-striyāḥ putrau dvau smṛtau kuṇḍa-golakau /
patyau jīvati kuṇḍaḥ syāt mṛte bhartari golakaḥ //
[48]aurasaḥ kṣetrajaś caiva dattaḥ kṛtrimakaḥ sutaḥ /
dadyān mātā pitā vāpi sa putro dattako bhavet //
Note: aurasaḥ kṣetrajaś ca eva dattaḥ kṛtrimakaḥ sutaḥ /
dadyān mātā pitā va āpi sa putro dattako bhavet //
parivittiḥ parivettā yayā ca parividyate /
sarve te narakaṃ yānti dātṛyājakapañcamāḥ //
Note: parivittiḥ parivettā yayā ca parividyate /
sarve te narakaṃ yānti dātṛ-yājaka-pañcamāḥ //
dvau kṛcchrau parivittes tu kanyāyāḥ kṛcchra eva ca /
kṛcchrātikṛcchrau dātus tu hotā cāndrāyaṇaṃ caret //
Note: dvau kṛcchrau parivittes tu kanyāyāḥ kṛcchra eva ca /
kṛcchra-atikṛcchrau dātus tu hotā cāndrāyaṇaṃ caret //
[51]kubjavāmanaṣaṇḍheṣu gadgadeṣu jaḍeṣu ca /
jātyandhe badhire mūke na doṣaḥ parivedane //
Note: kubja-vāmana-ṣaṇḍheṣu gadgadeṣu jaḍeṣu ca /
jāty-andhe badhire mūke na doṣaḥ parivedane //
[52]pitṛvyaputraḥ sāpatnaḥ paranārīsutas tathā /
dārāgnihotrasamyoge na doṣaḥ parivedane //
Note: pitṛvya-putraḥ sāpatnaḥ para-nārī-sutas tathā /
dārā-agni-hotra-samyoge na doṣaḥ parivedane //
jyeṣṭho bhrātā yadā tiṣṭhed ādhānaṃ naiva kārayet /
anujñātas tu kurvīta śaṅkhasya vacanaṃ yathā //
Note: jyeṣṭho bhrātā yadā tiṣṭhed ādhānaṃ na eva kārayet /
anujñātas tu kurvīta śaṅkhasya vacanaṃ yathā //
[53]naṣṭe mṛte pravrajite klībe ca patite patau /
pañcasv āpatsu nārīṇāṃ patir anyo vidhīyate //
Note: naṣṭe mṛte pravrajite klībe ca patite patau /
pañcasv āpatsu nārīṇāṃ patir anyo vidhīyate //
mṛte bhartari yā nārī brahmacaryavrate sthitā /
sā mṛtā labhate svargaṃ yathā te brahmacāriṇaḥ //
Note: mṛte bhartari yā nārī brahma-carya-vrate sthitā /
sā mṛtā labhate svargaṃ yathā te brahma-cāriṇaḥ //
[54]tisraḥ koṭyo 'rdhakoṭī ca yāni romāṇi mānuṣe /
tāvatkālaṃ vaset svarge bhartāraṃ yānugacchati //
Note: tisraḥ koṭyo 'rdha-koṭī ca yāni romāṇi mānuṣe /
tāvat-kālaṃ vaset svarge bhartāraṃ ya ānugacchati //
[57]vyālagrāhī yathā vyālaṃ balād uddharate bilāt /
evaṃ strī patim uddhṛtya tenaiva saha modate //
Note: vyāla-grāhī yathā vyālaṃ balād uddharate bilāt /
evaṃ strī patim uddhṛtya tena eva saha modate //
[61]vṛkaśvānasṛgālādyair daṣṭo yas tu dvijottamaḥ /
snātvā japet sa gāyatrīṃ pavitrāṃ vedamātaram //
Note: vṛka-śvāna-sṛgāla-ādyair daṣṭo yas tu dvija-uttamaḥ /
snātvā japet sa gāyatrīṃ pavitrāṃ veda-mātaram //
gavāṃ śṛṅgodakaiḥ snānaṃ mahānadyos tu saṃgame /
samudradarśanād vāpi śunā daṣṭaḥ śucir bhavet //
Note: gavāṃ śṛṅga-udakaiḥ snānaṃ mahā-nadyos tu saṃgame /
samudra-darśanād va āpi śunā daṣṭaḥ śucir bhavet //
[62]vedavidyāvratasnātaḥ śunā daṣṭo dvijo yadi /
sa hiraṇyodakaiḥ snātvā ghṛtaṃ prāśya viśudhyati //
Note: veda-vidyā-vrata-snātaḥ śunā daṣṭo dvijo yadi /
sa hiraṇya-udakaiḥ snātvā ghṛtaṃ prāśya viśudhyati //
savratas tu śunā daṣṭo yas trirātram upāvaset /
ghṛtaṃ kuśodakaṃ pītvā vrataśeṣaṃ samāpayet //
Note: savratas tu śunā daṣṭo yas tri-rātram upāvaset /
ghṛtaṃ kuśa-udakaṃ pītvā vrata-śeṣaṃ samāpayet //
avrataḥ savrato vāpi śunā daṣṭo bhaved dvijaḥ /
praṇipatya bhavet pūto vipraiś cakṣurnirīkṣitaḥ //
Note: avrataḥ savrato va āpi śunā daṣṭo bhaved dvijaḥ /
praṇipatya bhavet pūto vipraiś cakṣur-nirīkṣitaḥ //
śunā ghrātāvalīḍhasya nakhair vilikhitasya ca /
adbhiḥ prakṣālanaṃ proktam agninā copacūlanam //
Note: śunā ghrāta-avalīḍhasya nakhair vilikhitasya ca /
adbhiḥ prakṣālanaṃ proktam agninā ca upacūlanam //
śunā tu brāhmaṇī daṣṭā jambukena vṛkeṇa vā /
uditaṃ grahanakṣatraṃ dṛṣṭvā sadyaḥ śucir bhavet //
Note: śunā tu brāhmaṇī daṣṭā jambukena vṛkeṇa vā /
uditaṃ graha-nakṣatraṃ dṛṣṭvā sadyaḥ śucir bhavet //
kṛṣṇapakṣe yadā somo na dṛśyeta kadācana /
yāṃ diśaṃ vrajate somas tāṃ diśaṃ vāvalokayet //
Note: kṛṣṇa-pakṣe yadā somo na dṛśyeta kadācana /
yāṃ diśaṃ vrajate somas tāṃ diśaṃ va āvalokayet //
asadbrāhmaṇake grāme śunā daṣṭo dvijottamaḥ /
vṛṣaṃ pradakṣiṇīkṛtya sadyaḥ snātvā śucir bhavet //
Note: asad-brāhmaṇake grāme śunā daṣṭo dvija-uttamaḥ /
vṛṣaṃ pradakṣiṇī-kṛtya sadyaḥ snātvā śucir bhavet //
[69]caṇḍālena śvapākena gobhir viprair hato yadi /
āhitāgnir mṛto vipro viṣeṇātmahato yadi //
Note: caṇḍālena śva-pākena gobhir viprair hato yadi /
āhita-agnir mṛto vipro viṣeṇā atma-hato yadi //
dahet taṃ brāhmaṇaṃ vipro lokāgnau mantravarjitam /
spṛṣṭvā voḍhvā ca dagdhvā ca sapiṇḍeṣu ca sarvathā //
Note: dahet taṃ brāhmaṇaṃ vipro loka-agnau mantra-varjitam /
spṛṣṭvā voḍhvā ca dagdhvā ca sapiṇḍeṣu ca sarvathā //
[70]prājāpatyaṃ caret paścād viprāṇām anuśāsanāt /
dagdhāsthīni punar gṛhya kṣīraiḥ prakṣālayed dvijaḥ //
Note: prājāpatyaṃ caret paścād viprāṇām anuśāsanāt /
dagdha-asthīni punar gṛhya kṣīraiḥ prakṣālayed dvijaḥ //
[71]punar dahet svāgninā tu svatantreṇa pṛthak pṛthak /
āhitāgnir dvijaḥ kaścit pravasan kālacoditaḥ //
Note: punar dahet sva-agninā tu svatantreṇa pṛthak pṛthak /
āhita-agnir dvijaḥ kaścit pravasan kāla-coditaḥ //
dehanāśam anuprāptas tasyāgnir vasate gṛhe /
pretāgnihotrasaṃskāraḥ śrūyatām ṛṣipuṅgavāḥ //
Note: deha-nāśam anuprāptas tasya agnir vasate gṛhe /
preta-agni-hotra-saṃskāraḥ śrūyatām ṛṣi-puṅgavāḥ //
kṛṣṇājinaṃ samāstīrya kuśais tu puruṣākṛtim /
ṣaṭśatāni śataṃ caiva palāśānāṃ ca vṛntataḥ //
Note: kṛṣṇa-ajinaṃ samāstīrya kuśais tu puruṣa-ākṛtim /
ṣaṭ-śatāni śataṃ ca eva palāśānāṃ ca vṛntataḥ //
[72]catvāriṃśac chire dadyāc chataṃ kaṇṭhe tu vinyaset /
bāhubhyāṃ śatakaṃ dadyād aṅgulīṣu daśaiva tu //
Note: catvāriṃśac chire dadyāc chataṃ kaṇṭhe tu vinyaset /
bāhubhyāṃ śatakaṃ dadyād aṅgulīṣu daśa eva tu //
śataṃ tu jaghane dadyād dviśataṃ tūdare tathā /
dadyād aṣṭau vṛṣaṇayoḥ pañca medhre tu vinyaset //
Note: śataṃ tu jaghane dadyād dvi-śataṃ tu udare tathā /
dadyād aṣṭau vṛṣaṇayoḥ pañca medhre tu vinyaset //
ekaviṃśatim ūrubhyāṃ dviśataṃ jānujaṅghayoḥ /
pādāṅgulīṣu ṣaḍ dadyād yajñapātraṃ tato nyaset //
Note: eka-viṃśatim ūrubhyāṃ dvi-śataṃ jānu-jaṅghayoḥ /
pāda-aṅgulīṣu ṣaḍ dadyād yajña-pātraṃ tato nyaset //
śamyaṃ śiśne viniḥkṣipya araṇīṃ muṣkayor api /
juhūṃ ca dakṣiṇe haste vāme tūpabhṛtaṃ nyaset //
Note: śamyaṃ śiśne viniḥkṣipya araṇīṃ muṣkayor api /
juhūṃ ca dakṣiṇe haste vāme tu upabhṛtaṃ nyaset //
karṇe colūkhalaṃ dadyāt pṛṣṭhe ca musalaṃ nyaset /
urasi kṣipya dṛṣadaṃ taṇḍulājyatilān mukhe //
Note: karṇe ca ulūkhalaṃ dadyāt pṛṣṭhe ca musalaṃ nyaset /
urasi kṣipya dṛṣadaṃ taṇḍulā-ājya-tilān mukhe //
śrotre ca prokṣaṇīṃ dadyād ājyasthalīṃ tu cakṣuṣoḥ /
karṇe netre mukhe ghrāṇe hiraṇyaśakalaṃ nyaset //
Note: śrotre ca prokṣaṇīṃ dadyād ājya-sthalīṃ tu cakṣuṣoḥ /
karṇe netre mukhe ghrāṇe hiraṇya-śakalaṃ nyaset //
[73]agnihotropakaraṇam aśeṣaṃ tatra nikṣipet /
asau svargāya lokāya svāhety ekāhutiṃ sakṛt //
Note: agni-hotra-upakaraṇam aśeṣaṃ tatra nikṣipet /
asau svargāya lokāya svāha īty eka-āhutiṃ sakṛt //
dadyāt putro 'thavā bhrātāpy anyo vāpi ca bāndhavaḥ /
yathā dahanasaṃskāras tathā kāryaṃ vicakṣaṇaiḥ //
Note: dadyāt putro 'thavā bhrāta āpy anyo va āpi ca bāndhavaḥ /
yathā dahana-saṃskāras tathā kāryaṃ vicakṣaṇaiḥ //
[74]īdṛśaṃ tu vidhiṃ kuryād brahmalokagatiḥ smṛtā /
dahanti ye dvijās taṃ tu te yānti paramāṃ gatim //
Note: īdṛśaṃ tu vidhiṃ kuryād brahma-loka-gatiḥ smṛtā /
dahanti ye dvijās taṃ tu te yānti paramāṃ gatim //
anyathā kurvate karma tv ātmabuddhyā pracoditāḥ /
bhavanty alpāyuṣas te vai patanti narake 'śucau //
Note: anyathā kurvate karma tv ātma-buddhyā pracoditāḥ /
bhavanty alpa-āyuṣas te vai patanti narake 'śucau //
[77]ataḥ paraṃ pravakṣyāmi prāṇihatyāsu niṣkṛtim /
parāśarena pūrvoktā manvarthe 'pi ca vistṛtām //
Note: ataḥ paraṃ pravakṣyāmi prāṇi-hatyāsu niṣkṛtim /
parāśarena pūrva-uktā manv-arthe 'pi ca vistṛtām //
[78]krauñcasārasahaṃsāṃś ca cakravākaṃ ca kukkuṭam /
jālapādaṃ ca śarabham ahorātreṇa śudhyati //
Note: krauñca-sārasa-haṃsāṃś ca cakra-vākaṃ ca kukkuṭam /
jāla-pādaṃ ca śarabham aho-rātreṇa śudhyati //
[79]balākāṭiṭṭibhau vāpi śukapārāvatāv api /
ahinakravighātī ca śudhyate naktabhojanāt //
Note: balākā-ṭiṭṭibhau va āpi śuka-pārāvatāv api /
ahi-nakra-vighātī ca śudhyate nakta-bhojanāt //
[80]vṛkakākakapotānāṃ śāritittirighātakaḥ /
antarjala ubhe saṃdhye prāṇāyāmena śudhyati //
Note: vṛka-kāka-kapotānāṃ śāri-tittiri-ghātakaḥ /
antar-jala ubhe saṃdhye prāṇa-āyāmena śudhyati //
[81]gṛdhraśyenaśaśādānām ulūkasya ca ghātakaḥ /
apakvāśī dinaṃ tiṣṭhet trikālaṃ mārutāśanaḥ //
Note: gṛdhra-śyena-śaśa-adānām ulūkasya ca ghātakaḥ /
apakvā aśī dinaṃ tiṣṭhet tri-kālaṃ māruta-aśanaḥ //
[82]valguṇīṭiṭṭibhānāṃ ca kokilākhañjarīṭake /
lāvikāraktapakṣeṣu śudhyate naktabhojanāt //
Note: valguṇī-ṭiṭṭibhānāṃ ca kokilā-khañjarīṭake /
lāvikā-rakta-pakṣeṣu śudhyate nakta-bhojanāt //
[83]kāraṇḍavacakorāṇāṃ piṅgalākurarasya ca /
bhāradvājādikaṃ hatvā śivaṃ pūjya viśudhyati //
Note: kāraṇḍava-cakorāṇāṃ piṅgalā-kurarasya ca /
bhāradvāja-ādikaṃ hatvā śivaṃ pūjya viśudhyati //
bheruṇḍacāṣabhāsāṃś ca pārāvatakapiñjalau /
pakṣiṇāṃ caiva sarveṣām ahorātram abhojanam //
Note: bheruṇḍa-cāṣa-bhāsāṃś ca pārāvata-kapiñjalau /
pakṣiṇāṃ ca eva sarveṣām aho-rātram abhojanam //
[85]hatvā mūṣakamārjārasarpājagaraḍuṇḍubhān /
kṛsaraṃ bhojayed viprān lohadaṇḍaś ca dakṣiṇā //
Note: hatvā mūṣaka-mārjārasarpa-ajagara-ḍuṇḍubhān /
kṛsaraṃ bhojayed viprān loha-daṇḍaś ca dakṣiṇā //
[87]śiśumāraṃ tathā godhāṃ hatvā kūrmaṃ ca śalyakam /
vṛntākaphalabhakṣī cāpy ahorātreṇa śudhyati //
Note: śiśu-māraṃ tathā godhāṃ hatvā kūrmaṃ ca śalyakam /
vṛntāka-phala-bhakṣī ca apy aho-rātreṇa śudhyati //
[89]vṛkajambūkaṛkṣāṇāṃ tarakṣuśvānaghātakaḥ /
tilaprasthaṃ dvije dadyād vāyubhakṣo dinatrayam //
Note: vṛka-jambūka-ṛkṣāṇāṃ tarakṣu-śvāna-ghātakaḥ /
tilaprasthaṃ dvije dadyād vāyu-bhakṣo dina-trayam //
[90]gajasya ca turaṅgasya mahiṣoṣṭranipātane /
prāyaścittam ahorātraṃ trisaṃdhyam avagāhanam //
Note: gajasya ca turaṅgasya mahiṣa-uṣṭra-nipātane /
prāyaś-cittam aho-rātraṃ tri-saṃdhyam avagāhanam //
[91]kuraṅgaṃ vānaraṃ siṃhaṃ citraṃ vyāghraṃ tu ghātayan /
śudhyate sa trirātreṇa viprāṇāṃ tarpaṇena ca //
Note: kuraṅgaṃ vānaraṃ siṃhaṃ citraṃ vyāghraṃ tu ghātayan /
śudhyate sa tri-rātreṇa viprāṇāṃ tarpaṇena ca //
[92]mṛgarohidvarāhāṇām aver bastasya ghātakaḥ /
aphālakṛṣṭam aśnīyād ahorātram upoṣya saḥ //
Note: mṛga-rohid-varāhāṇām aver bastasya ghātakaḥ /
aphāla-kṛṣṭam aśnīyād aho-rātram upoṣya saḥ //
[93]evaṃ catuṣpadānāṃ ca sarveṣāṃ vanacāriṇām /
ahorātroṣitas tiṣṭhej japed vai jātavedasam //
Note: evaṃ catuṣ-padānāṃ ca sarveṣāṃ vana-cāriṇām /
aho-rātra-uṣitas tiṣṭhej japed vai jāta-vedasam //
[94]śilpinaṃ kārukaṃ śūdraṃ striyaṃ vā yas tu ghātayet /
prājāpatyadvayaṃ kṛtvā vṛṣaikādaśadakṣiṇā //
Note: śilpinaṃ kārukaṃ śūdraṃ striyaṃ vā yas tu ghātayet /
prājāpatya-dvayaṃ kṛtvā vṛṣa ekādaśa-dakṣiṇā //
[95]vaiśyaṃ vā kṣatriyaṃ vāpi nirdoṣaṃ yo 'bhighātayet /
so 'pi kṛcchradvayaṃ kuryād goviṃśad dakṣiṇāṃ dadet //
Note: vaiśyaṃ vā kṣatriyaṃ va āpi nirdoṣaṃ yo 'bhighātayet /
so 'pi kṛcchra-dvayaṃ kuryād go-viṃśad dakṣiṇāṃ dadet //
[105]vaiśyaṃ śūdraṃ kriyāsaktaṃ vikarmasthaṃ dvijottamam /
hatvā cāndrāyaṇaṃ tasya triṃśad goś caiva dakṣiṇām //
Note: vaiśyaṃ śūdraṃ kriyā-āsaktaṃ vikarmasthaṃ dvija-uttamam /
hatvā cāndrāyaṇaṃ tasya triṃśad goś ca eva dakṣiṇām //
[106]caṇḍālaṃ hatavān kaścid brāhmaṇe yadi kaṃcana /
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadat //
Note: caṇḍālaṃ hatavān kaścid brāhmaṇe yadi kaṃcana /
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadat //
kṣatriyeṇāpi vaiśyena śūdreṇaivetareṇa vā /
caṇḍālasya vadhe prāpte kṛcchrārdhena viśudhyati //
Note: kṣatriyeṇa api vaiśyena śūdreṇa eva itareṇa vā /
caṇḍālasya vadhe prāpte kṛcchra-ardhena viśudhyati //
[107]corau śvapākacaṇḍālau vipreṇābhihatau yadi /
ahorātroṣitaḥ snātvā pañcagavyena śudhyati //
Note: corau śva-pāka-caṇḍālau vipreṇa abhihatau yadi /
aho-rātra-uṣitaḥ snātvā pañca-gavyena śudhyati //
[108]śvapākaṃ vāpi caṇḍālaṃ vipraḥ saṃbhāṣate yadi /
divjasaṃbhāṣaṇaṃ kuryāt sāvitrīṃ tu sakṛj japet //
Note: śva-pākaṃ va api caṇḍālaṃ vipraḥ saṃbhāṣate yadi /
divja-saṃbhāṣaṇaṃ kuryāt sāvitrīṃ tu sakṛj japet //
caṇḍālaiḥ saha suptaṃ tu trirātram upavāsayet /
caṇḍālaikapathaṃ gatvā gāyatrīsmaraṇāc chuciḥ //
Note: caṇḍālaiḥ saha suptaṃ tu tri-rātram upavāsayet /
caṇḍāla-eka-pathaṃ gatvā gāyatrī-smaraṇāc chuciḥ //
[109]caṇḍāladarśane sadya ādityam avalokayet /
caṇḍālasparśane caiva sacailaṃ snānam ācaret //
Note: caṇḍāla-darśane sadya ādityam avalokayet /
caṇḍāla-sparśane ca eva sacailaṃ snānam ācaret //
[111]caṇḍālakhātavāpīṣu pītvā salilam agrajaḥ /
ajñānāc caikabhaktena tv ahorātreṇa śudhyati //
Note: caṇḍāla-khāta-vāpīṣu pītvā salilam agrajaḥ /
ajñānāc ca eka-bhaktena tv aho-rātreṇa śudhyati //
[112]caṇḍālabhāṇḍasaṃspṛṣṭaṃ pītvā kūpagataṃ jalam /
gomūtrayāvakāhāras trirātrāc chuddhim āpnuyāt //
Note: caṇḍāla-bhāṇḍa-saṃspṛṣṭaṃ pītvā kūpa-gataṃ jalam /
go-mūtra-yāvaka-āhāras tri-rātrāc chuddhim āpnuyāt //
caṇḍālaghaṭasaṃsthaṃ tu yat toyaṃ pibati dvijaḥ /
tatkṣaṇāt kṣipate yas tu prājāpatyaṃ samācaret //
Note: caṇḍāla-ghaṭa-saṃsthaṃ tu yat toyaṃ pibati dvijaḥ /
tat-kṣaṇāt kṣipate yas tu prājāpatyaṃ samācaret //
yadi na kṣipate toyaṃ śarīre yasya jīryati /
prājāpatyaṃ na dātavyaṃ kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret //
Note: yadi na kṣipate toyaṃ śarīre yasya jīryati /
prājāpatyaṃ na dātavyaṃ kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret //
[113]caret sāṃtapanaṃ vipraḥ prājāpatyam anantaraḥ /
tadardhaṃ tu cared vaiśyaḥ pādaṃ śūdras tad ācaret //
Note: caret sāṃtapanaṃ vipraḥ prājāpatyam anantaraḥ /
tad-ardhaṃ tu cared vaiśyaḥ pādaṃ śūdras tad ācaret //
[114]bhāṇḍastham antyajānāṃ tu jalaṃ dadhi payaḥ pibet /
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ śūdraś caiva pramādataḥ //
Note: bhāṇḍastham antyajānāṃ tu jalaṃ dadhi payaḥ pibet /
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ śūdraś ca eva pramādataḥ //
brahmakūrcopavāsena dvijātīnāṃ tu niṣkṛtiḥ /
śūdrasya copavāsena tathā dānena śaktitaḥ //
Note: brahma-kūrca-upavāsena dvijātīnāṃ tu niṣkṛtiḥ /
śūdrasya ca upavāsena tathā dānena śaktitaḥ //
[115]bhuṅkte 'jñānād dvijaśreṣṭhaś caṇḍālānnaṃ kathaṃcana /
gomūtrayāvakāhāro daśarātreṇa śudhyati //
Note: bhuṅkte 'jñānād dvija-śreṣṭhaś caṇḍāla-annaṃ kathaṃcana /
go-mūtra-yāvaka-āhāro daśa-rātreṇa śudhyati //
[116]ekaikaṃ grāsam aśnīyād gomūtrayāvakasya ca /
daśāhaṃ niyamasthasya vrataṃ tat tu vinirdiśet //
Note: eka-ekaṃ grāsam aśnīyād go-mūtra-yāvakasya ca /
daśa-ahaṃ niyamasthasya vrataṃ tat tu vinirdiśet //
[118]avijñātas tu caṇḍālo yatra veśmani tiṣṭhati /
vijñāte tupasannasya dvijāḥ kurvanty anugraham //
Note: avijñātas tu caṇḍālo yatra veśmani tiṣṭhati /
vijñāte tu7pasannasya dvijāḥ kurvanty anugraham //
munivaktrodgatān dharmān gāyanto vedapāragāḥ /
patantam uddhareyus taṃ dharmajñāḥ pāpasaṃkarāt //
Note: muni-vaktra-udgatān dharmān gāyanto veda-pāragāḥ /
patantam uddhareyus taṃ dharmajñāḥ pāpa-saṃkarāt //
[119]dadhnā ca sarpiṣā caiva kṣīragomūtrayāvakam /
bhuñjīta saha sarvaiś ca trisaṃdhyam avagāhanam //
Note: dadhnā ca sarpiṣā ca eva kṣīra-go-mūtra-yāvakam /
bhuñjīta saha sarvaiś ca tri-saṃdhyam avagāhanam //
tryahaṃ bhuñjīta dadhnā ca tryahaṃ bhuñjīta sarpiṣā /
tryahaṃ kṣīreṇa bhuñjīta ekaikena dinatrayam //
Note: try-ahaṃ bhuñjīta dadhnā ca try-ahaṃ bhuñjīta sarpiṣā /
try-ahaṃ kṣīreṇa bhuñjīta eka-ekena dina-trayam //
[120]bhāvaduṣṭaṃ na bhuñjīta nocchiṣṭaṃ kṛmidūṣitam /
dadhikṣīrasya tripalaṃ palaṃ ekaṃ ghṛtasya tu //
Note: bhāva-duṣṭaṃ na bhuñjīta na ucchiṣṭaṃ kṛmi-dūṣitam /
dadhi-kṣīrasya tri-palaṃ palaṃ ekaṃ ghṛtasya tu //
bhasmanā tu bhavec chuddhir ubhayos tāmrakāṃsyayoḥ /
jalaśaucena vastrāṇāṃ parityāgena mṛṇmayam //
Note: bhasmanā tu bhavec chuddhir ubhayos tāmra-kāṃsyayoḥ /
jala-śaucena vastrāṇāṃ parityāgena mṛṇ-mayam //
kusumbhaguḍakārpāsalavaṇaṃ tailasarpiṣī /
dvāre kṛtvā tu dhānyāni dadyād veśmani pāvakam //
Note: kusumbha-guḍa-kārpāsalavaṇaṃ taila-sarpiṣī /
dvāre kṛtvā tu dhānyāni dadyād veśmani pāvakam //
[121]evaṃ śuddhas tataḥ paścāt kuryād brāhmaṇatarpaṇam /
triṃśataṃ govṛṣaṃ caikaṃ dadyād vipreṣu dakṣiṇām //
Note: evaṃ śuddhas tataḥ paścāt kuryād brāhmaṇa-tarpaṇam /
triṃśataṃ go-vṛṣaṃ ca ekaṃ dadyād vipreṣu dakṣiṇām //
punar lepanakhātena homajapyena śudhyati /
ādhāreṇa ca viprāṇāṃ bhūmidoṣo na vidyate //
Note: punar lepana-khātena homa-japyena śudhyati /
ādhāreṇa ca viprāṇāṃ bhūmi-doṣo na vidyate //
[122]caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ māsaṃ māsārdham eva vā /
gomūtrayāvakāhāro māsārdhena viśudhyati //
Note: caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ māsaṃ māsa-ardham eva vā /
go-mūtra-yāvaka-āhāro māsa-ardhena viśudhyati //
[123]rajakī carmakārī ca lubdhakī veṇujīvinī /
cāturvarṇyasya ca gṛhe tv avijñātā tu tiṣṭhati //
Note: rajakī carma-kārī ca lubdhakī veṇu-jīvinī /
cātur-varṇyasya ca gṛhe tv avijñātā tu tiṣṭhati //
[124]jñātvā tu niṣkṛtiṃ kuryāt pūrvoktasyārdham eva ca /
gṛhadāhaṃ na kurvīta śeṣaṃ sarvaṃ ca kārayet //
Note: jñātvā tu niṣkṛtiṃ kuryāt pūrva-uktasya ardham eva ca /
gṛha-dāhaṃ na kurvīta śeṣaṃ sarvaṃ ca kārayet //
gṛhasyābhyantaraṃ gacchec caṇḍālo yadi kasyacit /
tam agārād vinirvāsya mṛdbhāṇḍaṃ tu visarjayet //
Note: gṛhasya abhyantaraṃ gacchec caṇḍālo yadi kasyacit /
tam agārād vinirvāsya mṛd-bhāṇḍaṃ tu visarjayet //
rasapūrṇaṃ tu yad bhāṇḍaṃ na tyajet tu kadācana /
gomayena tu saṃmiśrair jalaiḥ prokṣed gṛhaṃ tathā //
Note: rasa-pūrṇaṃ tu yad bhāṇḍaṃ na tyajet tu kadācana /
go-mayena tu saṃmiśrair jalaiḥ prokṣed gṛhaṃ tathā //
[126]brāhmaṇasya vraṇadvāre pūyaśoṇitasaṃbhave /
kṛmir utpadyate yasya prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet //
Note: brāhmaṇasya vraṇa-dvāre pūya-śoṇita-saṃbhave /
kṛmir utpadyate yasya prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet //
gavāṃ mūtrapurīṣeṇa dadhnā kṣīreṇa sarpiṣā /
tryahaṃ snātvā ca pītvā ca kṛmiduṣṭaḥ śucir bhavet //
Note: gavāṃ mūtra-purīṣeṇa dadhnā kṣīreṇa sarpiṣā /
try-ahaṃ snātvā ca pītvā ca kṛmi-duṣṭaḥ śucir bhavet //
kṣatriyo 'pi suvarṇasya pañcamāṣān pradāya tu /
godakṣiṇāṃ tu vaiśyasyāpy upavāsaṃ vinirdiśet //
Note: kṣatriyo 'pi suvarṇasya pañca-māṣān pradāya tu /
go-dakṣiṇāṃ tu vaiśyasya apy upavāsaṃ vinirdiśet //
[127]śūdrāṇāṃ nopavāsaḥ syāc chūdro dānena śudhyati /
acchidram iti yad vākyaṃ vadanti kṣitidevatāḥ //
Note: śūdrāṇāṃ na upavāsaḥ syāc chūdro dānena śudhyati /
acchidram iti yad vākyaṃ vadanti kṣiti-devatāḥ //
[128]praṇamya śirasā grāhyam agniṣṭomaphalaṃ hi tat /
japac chidraṃ tapac chidraṃ yac chidraṃ yajñakarmaṇi //
Note: praṇamya śirasā grāhyam agniṣṭoma-phalaṃ hi tat /
japac chidraṃ tapac chidraṃ yac chidraṃ yajña-karmaṇi //
sarvaṃ bhavati niśchidraṃ brāhmaṇair upapāditam /
vyādhivyasanini.śrānte durbhikṣe ḍāmare tathā //
Note: sarvaṃ bhavati niśchidraṃ brāhmaṇair upapāditam /
vyādhi-vyasanini.śrānte durbhikṣe ḍāmare tathā //
[129]upavāso vrataṃ homo dvijasaṃpāditāni vai /
athavā brāhmaṇās tuṣṭāḥ sarvaṃ kurvanty anugraham //
Note: upavāso vrataṃ homo dvija-saṃpāditāni vai /
athavā brāhmaṇās tuṣṭāḥ sarvaṃ kurvanty anugraham //
[130]sarvān kāmān avāpnoti dvijasaṃpāditair iha /
durbale 'nugrahaḥ proktas tathā vai bālavṛddhayoḥ //
Note: sarvān kāmān avāpnoti dvija-saṃpāditair iha /
durbale 'nugrahaḥ proktas tathā vai bāla-vṛddhayoḥ //
[131]ato 'nyathā bhaved doṣas tasmān nānugrahaḥ smṛtaḥ /
snehād vā yadi vā lobhād bhayād ajñānato 'pi vā //
Note: ato 'nyathā bhaved doṣas tasmān na anugrahaḥ smṛtaḥ /
snehād vā yadi vā lobhād bhayād ajñānato 'pi vā //
[132]kurvanty anugrahaṃ ye tu tat pāpaṃ teṣu gacchati /
śarīrasyātyaye prāpte vadanti niyamaṃ tu ye //
Note: kurvanty anugrahaṃ ye tu tat pāpaṃ teṣu gacchati /
śarīrasya atyaye prāpte vadanti niyamaṃ tu ye //
[133]mahat kāryoparodhena na svasthasya kadācana /
svasthasya mūḍhāḥ kurvanti vadanty aniyamaṃ tu ye //
Note: mahat kārya-uparodhena na svasthasya kadācana /
svasthasya mūḍhāḥ kurvanti vadanty aniyamaṃ tu ye //
te tasya vighnakartāraḥ patanti narake 'śucau /
svayam eva vrataṃ kṛtvā brāhmaṇaṃ yo 'vamanyate //
Note: te tasya vighna-kartāraḥ patanti narake 'śucau /
svayam eva vrataṃ kṛtvā brāhmaṇaṃ yo 'vamanyate //
[134]vṛthā tasyopavāsaḥ syān na sa puṇyena yujyate /
sa eva niyamo grāhyo yady eko 'pi vaded dvijaḥ //
Note: vṛthā tasya upavāsaḥ syān na sa puṇyena yujyate /
sa eva niyamo grāhyo yady eko 'pi vaded dvijaḥ //
kuryād vākyaṃ dvijānāṃ tu anyathā bhrūṇahā bhavet /
brāhmaṇā jaṅgamaṃ tīrthaṃ tīrthabhūtā hi sādhavaḥ //
Note: kuryād vākyaṃ dvijānāṃ tu anyathā bhrūṇahā bhavet /
brāhmaṇā jaṅgamaṃ tīrthaṃ tīrtha-bhūtā hi sādhavaḥ //
[135]tedāṃ vākyodakenaiva śudhyanti malinā janāḥ /
brāhmaṇā yāni bhāṣante manyante tāni devatāḥ //
Note: tedāṃ vākya-udakena eva śudhyanti malinā janāḥ /
brāhmaṇā yāni bhāṣante manyante tāni devatāḥ //
[136]sarvadevamayo vipro na tadvacanam anyathā /
upavāso vrataṃ caiva snānaṃ tīrthaṃ japas tapaḥ //
Note: sarva-devamayo vipro na tad-vacanam anyathā /
upavāso vrataṃ ca eva snānaṃ tīrthaṃ japas tapaḥ //
viprasaṃpāditaṃ yasya saṃpūrṇaṃ tasya tat phalam /
annādye kīṭasamyukte makṣikākeśadūṣite //
Note: vipra-saṃpāditaṃ yasya saṃpūrṇaṃ tasya tat phalam /
anna-ādye kīṭa-samyukte makṣikā-keśa-dūṣite //
tadantarā spṛśec cāpas tad annaṃ bhasmanā spṛśet /
bhuñjānaś caiva yo vipraḥ pādaṃ hastena saṃspṛśet //
Note: tad-antarā spṛśec ca apas tad annaṃ bhasmanā spṛśet /
bhuñjānaś ca eva yo vipraḥ pādaṃ hastena saṃspṛśet //
[138]svam ucchiṣṭam asau bhuṅkte pāṇinā muktabhājane /
pādukāstho na bhuñjīta paryaṅke saṃsthito 'pi vā //
Note: svam ucchiṣṭam asau bhuṅkte pāṇinā mukta-bhājane /
pādukāstho na bhuñjīta paryaṅke saṃsthito 'pi vā //
śvānacaṇḍāladṛṣṭau ca bhojanaṃ parivarjayet /
yad annaṃ pratiṣiddhaṃ syād annaśuddhis tathaiva ca //
Note: śvāna-caṇḍāla-dṛṣṭau ca bhojanaṃ parivarjayet /
yad annaṃ pratiṣiddhaṃ syād anna-śuddhis tatha aiva ca //
[139]yathā parāśareṇoktaṃ tathaivāhaṃ vadāmi vaḥ /
śṛtaṃ droṇāḍhakasyānnaṃ kākaśvānopaghātitam //
Note: yathā parāśareṇa uktaṃ tathaiva ahaṃ vadāmi vaḥ /
śṛtaṃ droṇa-āḍhakasya annaṃ kāka-śvāna-upaghātitam //
[140]kenedaṃ śudhyate ceti brāhmaṇebhyo nivedayet /
kākaśvānāvalīḍhaṃ tu droṇānnaṃ na parityajet //
Note: kena idaṃ śudhyate ca iti brāhmaṇebhyo nivedayet /
kāka-śvāna-avalīḍhaṃ tu droṇa-annaṃ na parityajet //
vedavedāṅgavidviprair dharmaśāstrānupālakaiḥ /
prasthā dvātriṃśatir droṇaḥ smṛto dviprastha āḍhakaḥ //
Note: veda-veda-aṅgavid-viprair dharma-śāstra-anupālakaiḥ /
prasthā dvātriṃśatir droṇaḥ smṛto dviprastha āḍhakaḥ //
[141]tato droṇāḍhakasyānnaṃ śrutismṛtivido viduḥ /
kākaśvānāvalīḍhaṃ tu gavāghrātaṃ khareṇa vā //
Note: tato droṇa-āḍhakasya annaṃ śruti-smṛtivido viduḥ /
kāka-śvāna-avalīḍhaṃ tu gava-āghrātaṃ khareṇa vā //
[142]svalpam annaṃ tyajed vipraḥ śuddhir droṇāḍhake bhavet /
annasyoddhṛtya tan.mātraṃ yac ca lālāhataṃ bhavet //
Note: svalpam annaṃ tyajed vipraḥ śuddhir droṇa-āḍhake bhavet /
annasya uddhṛtya tan.mātraṃ yac ca lālā-hataṃ bhavet //
suvarṇodakam abhyukṣya hutāśenaiva tāpayet /
hutāśanena saṃspṛṣṭaṃ suvarṇasalilena ca //
Note: suvarṇa-udakam abhyukṣya huta-āśena eva tāpayet /
huta-aśanena saṃspṛṣṭaṃ suvarṇa-salilena ca //
[144]viprāṇāṃ brahmaghoṣeṇa bhojyaṃ bhavati tatkṣaṇāt /
sneho vā goraso vāpi tatraśuddhiḥ kathaṃ bhavet //
Note: viprāṇāṃ brahma-ghoṣeṇa bhojyaṃ bhavati tat-kṣaṇāt /
sneho vā go-raso va āpi tatra-śuddhiḥ kathaṃ bhavet //
alpaṃ parityajet tatra snehasyotpavanena ca /
analajvālayā śuddhir gorasasya vidhīyate //
Note: alpaṃ parityajet tatra snehasya utpavanena ca /
anala-jvālayā śuddhir go-rasasya vidhīyate //
dravya-śuddhiḥ
[147]athāto dravyaśuddhis tu parāśaravaco yathā /
dāravāṇāṃ pātrāṇāṃ takṣaṇāc chuddhir iṣyate //
Note: atha ato dravya-śuddhis tu parāśara-vaco yathā /
dāravāṇāṃ pātrāṇāṃ takṣaṇāc chuddhir iṣyate //
[150]bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ tāmramamlena śudhyati /
rajasā śudhyate nārī vikalaṃ yā na gacchati //
Note: bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ tāmra-mamlena śudhyati /
rajasā śudhyate nārī vikalaṃ yā na gacchati //
[153]nadī vegena śudhyeta lopo yadi na dṛśyate /
vāpīkūpataḍāgeṣu dūṣiteṣu kathaṃcana //
Note: nadī vegena śudhyeta lopo yadi na dṛśyate /
vāpī-kūpa-taḍāgeṣu dūṣiteṣu kathaṃcana //
[156]uddhṛtya vai ghaṭaśataṃ pañcagavyena śudhyati /
aṣṭavarṣā bhaved gaurī navavarṣā tu rohiṇī //
Note: uddhṛtya vai ghaṭa-śataṃ pañca-gavyena śudhyati /
aṣṭa-varṣā bhaved gaurī nava-varṣā tu rohiṇī //
[157]daśavarṣā bhavet kanyā ata ūrdhvaṃ rajasvalā /
prāpte tu dvādaśe varṣe yaḥ kanyāṃ na prayacchati //
Note: daśa-varṣā bhavet kanyā ata ūrdhvaṃ rajasvalā /
prāpte tu dvādaśe varṣe yaḥ kanyāṃ na prayacchati //
[158]māsi māsi rajas tasyāḥ pibanti pitaraḥ svayam /
mātā caiva pitā caiva jyeṣṭho bhrātā tathaiva ca //
Note: māsi māsi rajas tasyāḥ pibanti pitaraḥ svayam /
mātā ca eva pitā ca eva jyeṣṭho bhrātā tatha aiva ca //
trayas te narakaṃ yānti dṛṣṭvā kanyāṃ rajasvalām /
yas tāṃ samudvahet kanyāṃ brāhmaṇo madamohitaḥ //
Note: trayas te narakaṃ yānti dṛṣṭvā kanyāṃ rajasvalām /
yas tāṃ samudvahet kanyāṃ brāhmaṇo mada-mohitaḥ //
[159]asaṃbhāṣyo hy apāṅkteyaḥ sa vipro vṛṣalīpatiḥ /
yaḥ karoty ekarātreṇa vṛṣalīsevanaṃ dvijaḥ //
Note: asaṃbhāṣyo hy apāṅkteyaḥ sa vipro vṛṣalī-patiḥ /
yaḥ karoty eka-rātreṇa vṛṣalī-sevanaṃ dvijaḥ //
sa bhaikṣabhuj japan nityaṃ tribhir varṣair viśudhyati /
astaṃgate yadā sūrye caṇḍālaṃ patitaṃ striyam //
Note: sa bhaikṣa-bhuj japan nityaṃ tribhir varṣair viśudhyati /
astaṃ-gate yadā sūrye caṇḍālaṃ patitaṃ striyam //
sūtikāṃ spṛśataś caiva kathaṃ śuddhir vidhīyate /
jātavedaḥ suvarṇaṃ ca somamārgaṃ vilokya ca //
Note: sūtikāṃ spṛśataś ca eva kathaṃ śuddhir vidhīyate /
jāta-vedaḥ suvarṇaṃ ca soma-mārgaṃ vilokya ca //
[160]brāhmaṇānumataś caiva snānaṃ kṛtvā viśudhyati /
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ brāhmaṇī brāhmaṇī tathā //
Note: brāhmaṇa-anumataś ca eva snānaṃ kṛtvā viśudhyati /
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ brāhmaṇī brāhmaṇī tathā //
tāvat tiṣṭhen nirāhārā trirātreṇaiva śudhyati /
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ brāhmaṇī kṣatriyā tathā //
Note: tāvat tiṣṭhen nirāhārā tri-rātreṇa eva śudhyati /
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ brāhmaṇī kṣatriyā tathā //
ardhakṛcchraṃ caret pūrvā pādam ekam anantarā /
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ brāhmaṇī vaiśyajā tathā //
Note: ardha-kṛcchraṃ caret pūrvā pādam ekam anantarā /
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ brāhmaṇī vaiśyajā tathā //
pādahīnaṃ caret pūrvā pādam ekam anantarā /
spṛṣṭvā rajasvalānyonyaṃ brāhmaṇī śūdrajā tathā //
Note: pāda-hīnaṃ caret pūrvā pādam ekam anantarā /
spṛṣṭvā rajasvala ānyonyaṃ brāhmaṇī śūdrajā tathā //
[164]kṛcchreṇa śudhyate pūrvā śūdrā dānena śudhyati /
snātā rajasvalā yā tu caturthe 'hani śudhyati //
Note: kṛcchreṇa śudhyate pūrvā śūdrā dānena śudhyati /
snātā rajasvalā yā tu caturthe 'hani śudhyati //
[165]kuryād rajo nivṛttau tu daivapitryādi karma ca /
rogeṇa yad rajaḥ strīṇām anvahaṃ tu pravartate //
Note: kuryād rajo nivṛttau tu daiva-pitrya-ādi karma ca /
rogeṇa yad rajaḥ strīṇām anvahaṃ tu pravartate //
[168]nāśuciḥ sā tatas tena tat syād vaikālikaṃ matam /
sādhvācārā na tāvat syād rajo yāvat pravartate //
Note: na aśuciḥ sā tatas tena tat syād vaikālikaṃ matam /
sādhv-ācārā na tāvat syād rajo yāvat pravartate //
rajonivṛttau gamyā strī gṛhakarmaṇi caiva hi /
prathame 'hani caṇḍālī dvitīye brahmaghātinī //
Note: rajo-nivṛttau gamyā strī gṛha-karmaṇi ca eva hi /
prathame 'hani caṇḍālī dvitīye brahma-ghātinī //
[169]tṛtīye rajakī proktā caturthe 'hani śudhyati /
āture snānotpanne daśakṛtvo hy anāturaḥ //
Note: tṛtīye rajakī proktā caturthe 'hani śudhyati /
āture snāna utpanne daśa-kṛtvo hy anāturaḥ //
[170]snātvā snātvā spṛśed enaṃ tataḥ śudhyet sa āturaḥ /
ucchiṣṭocchiṣṭasaṃspṛṣṭaḥ śunā śūdreṇa vā dvijaḥ //
Note: snātvā snātvā spṛśed enaṃ tataḥ śudhyet sa āturaḥ /
ucchiṣṭa-ucchiṣṭa-saṃspṛṣṭaḥ śunā śūdreṇa vā dvijaḥ //
[171]upoṣya rajanīm ekāṃ pañcagavyena śudhyati /
anucchiṣṭena śūdreṇa sparśe snānaṃ vidhīyate //
Note: upoṣya rajanīm ekāṃ pañca-gavyena śudhyati /
anucchiṣṭena śūdreṇa sparśe snānaṃ vidhīyate //
[172]tenocchiṣṭena saṃspṛṣṭaḥ prājāpatyaṃ samācaret /
bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ surayā yan na lipyate //
Note: tena ucchiṣṭena saṃspṛṣṭaḥ prājāpatyaṃ samācaret /
bhasmanā śudhyate kāṃsyaṃ surayā yan na lipyate //
[172]surāmātreṇa saṃspṛṣṭaṃ śudhyate 'gnyupalekhanaiḥ /
gavāghrātāni kāṃsyāni śvakākopahatāni ca //
Note: surā-mātreṇa saṃspṛṣṭaṃ śudhyate 'gny-upalekhanaiḥ /
gava-āghrātāni kāṃsyāni śva-kāka-upahatāni ca //
śudhyanti daśabhiḥ kṣāraiḥ śūdrocchiṣṭāni yāni ca /
gaṇḍūṣaṃ pādaśaucaṃ ca kṛtvā vai kāṃsyabhājane //
Note: śudhyanti daśabhiḥ kṣāraiḥ śūdra-ucchiṣṭāni yāni ca /
gaṇḍūṣaṃ pāda-śaucaṃ ca kṛtvā vai kāṃsya-bhājane //
[173]ṣaṇmāsān bhuvi niḥkṣipya uddhṛtya punar āharet /
āyaseṣv āyasānāṃ ca sīsasyāgnau viśodhanam //
Note: ṣaṇ-māsān bhuvi niḥkṣipya uddhṛtya punar āharet /
āyaseṣv āyasānāṃ ca sīsasya agnau viśodhanam //
[174]dantam asthi tathā bhṛṅgaṃ rūpyaṃ sauvarṇabhājanam /
maṇipāṣāṇapātrāṇīty etān prakṣālayej jalaiḥ //
Note: dantam asthi tathā bhṛṅgaṃ rūpyaṃ sauvarṇa-bhājanam /
maṇi-pāṣāṇa-pātrāṇi-ity etān prakṣālayej jalaiḥ //
[176]pāṣāṇe tu punar gharṣaḥ śuddhir evam udāhṛtā /
mṛṇmaye dahanāc chuddhir dhānyānāṃ mārjanād api //
Note: pāṣāṇe tu punar gharṣaḥ śuddhir evam udāhṛtā /
mṛṇ-maye dahanāc chuddhir dhānyānāṃ mārjanād api //
[179]veṇuvalkalacīrāṇāṃ kṣaumakārpāsavāsasām /
aurṇanetrapaṭānāṃ ca prokṣaṇāc chuddhir iṣyate //
Note: veṇu-valkala-cīrāṇāṃ kṣauma-kārpāsa-vāsasām /
aurṇa-netra-paṭānāṃ ca prokṣaṇāc chuddhir iṣyate //
[181]muñjopaskaraśūrpāṇāṃ śaṇasya phalacarmaṇām /
tṛṇakāṣṭhasya rajjūṇām udakābhyukṣaṇaṃ matam //
Note: muñja-upaskara-śūrpāṇāṃ śaṇasya phala-carmaṇām /
tṛṇa-kāṣṭhasya rajjūṇām udaka-abhyukṣaṇaṃ matam //
[184]tūlikādyupadhānāni raktavastrādikāni ca /
śoṣayitvātapenaiva prokṣaṇāc chuddhitām iyuḥ //
Note: tūlikā-ādy-upadhānāni rakta-vastra-ādikāni ca /
śoṣayitvā ātapena eva prokṣaṇāc chuddhitām iyuḥ //
[185]mārjāramakṣikākīṭapataṅgakṛmidardurāḥ /
medhyāmedhyaṃ spṛśanto 'pi nocchiṣṭaṃ manur abravīt //
Note: mārjāra-makṣikā-kīṭapataṅga-kṛmi-dardurāḥ /
medhya-amedhyaṃ spṛśanto 'pi na ucchiṣṭaṃ manur abravīt //
[186]mahīṃ spṛṣṭvāgataṃ toyaṃ yāś cāpy anyonyavipruṣaḥ /
bhuktocchiṣṭaṃ tathā snehaṃ nocchiṣṭaṃ manur abravīt //
Note: mahīṃ spṛṣṭvā āgataṃ toyaṃ yāś ca apy anyonya-vipruṣaḥ /
bhukta-ucchiṣṭaṃ tathā snehaṃ na ucchiṣṭaṃ manur abravīt //
tāmbūlekṣuphale caiva bhuktasnehānulepane /
madhuparke ca some ca nocchiṣṭaṃ dharmato viduḥ //
Note: tāmbūla-ikṣu-phale ca eva bhukta-sneha-anulepane /
madhu-parke ca some ca na ucchiṣṭaṃ dharmato viduḥ //
rathyākardamatoyāni nāvaḥ panthās tṛṇāni ca /
mārutārkeṇa śudhyanti pakveṣṭakacitāni ca //
Note: rathyā-kardama-toyāni nāvaḥ panthās tṛṇāni ca /
māruta-arkeṇa śudhyanti pakva-iṣṭaka-citāni ca //
[188]aduṣṭā saṃtatā dhārā vātoddhūtāś ca reṇavaḥ /
striyo vṛddhāś ca bālāś ca na duṣyanti kadācana //
Note: aduṣṭā saṃtatā dhārā vāta-uddhūtāś ca reṇavaḥ /
striyo vṛddhāś ca bālāś ca na duṣyanti kadācana //
[196]deśabhaṅge pravāse vā vyādhiṣu vyasaneṣv api /
rakṣed eva svadehādipaścād dharmaṃ samācaret //
Note: deśa-bhaṅge pravāse vā vyādhiṣu vyasaneṣv api /
rakṣed eva sva-deha-ādipaścād dharmaṃ samācaret //
[197]yena kena ca dharmeṇa mṛdunā dāruṇena vā /
uddhared dīnam ātmānaṃ samartho dharmam ācaret //
Note: yena kena ca dharmeṇa mṛdunā dāruṇena vā /
uddhared dīnam ātmānaṃ samartho dharmam ācaret //
āpatkāle tu nistīrṇe śaucācāraṃ tu cintayet /
śuddhiṃ samuddharet paścāt svastho dharmaṃ samācaret //
Note: āpat-kāle tu nistīrṇe śauca-ācāraṃ tu cintayet /
śuddhiṃ samuddharet paścāt svastho dharmaṃ samācaret //
[199]gavāṃ bandhanayoktreṣu bhaven mṛtyur akāmataḥ /
akāmakṛtapāpasya prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet //
Note: gavāṃ bandhana-yoktreṣu bhaven mṛtyur akāmataḥ /
akāma-kṛta-pāpasya prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet //
[205]vedavedāṅgaviduṣāṃ dharmaśāstraṃ vijānatām /
svakarmarataviprāṇāṃ svakaṃ pāpaṃ nivedayet //
Note: veda-veda-aṅga-viduṣāṃ dharma-śāstraṃ vijānatām /
sva-karma-rata-viprāṇāṃ svakaṃ pāpaṃ nivedayet //
[207]sāvitryāś cāpi gāyatryāḥ saṃdhyopāstyagnikāryayoḥ /
ajñānāt kṛṣikartāro brāhmaṇā nāmadhārakāḥ //
Note: sāvitryāś ca api gāyatryāḥ saṃdhyā-upāsty-agni-kāryayoḥ /
ajñānāt kṛṣi-kartāro brāhmaṇā nāma-dhārakāḥ //
[209]avratānām amantrāṇāṃ jātimātropajīvinām /
sahasraśaḥ sametānāṃ pariṣattvaṃ na vidyate //
Note: avratānām amantrāṇāṃ jāti-mātra-upajīvinām /
sahasraśaḥ sametānāṃ pariṣattvaṃ na vidyate //
[210]yad vadanti tamomūḍhā mūrkhā dharmam atadvidaḥ /
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā tadvaktṝn adhigacchati //
Note: yad vadanti tamo-mūḍhā mūrkhā dharmam a-tad-vidaḥ /
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā tad-vaktṝn adhigacchati //
ajñātvā dharmaśāstrāṇi prāyaścittaṃ dadāti yaḥ /
prāyaścittī bhavet pūtaḥ kilbiṣaṃ parṣadi vrajet //
Note: ajñātvā dharma-śāstrāṇi prāyaś-cittaṃ dadāti yaḥ /
prāyaś-cittī bhavet pūtaḥ kilbiṣaṃ parṣadi vrajet //
[212]catvāro vā trayo vāpi yaṃ brūyur vedapāragāḥ /
sa dharmeti vijñeyo netarais tu sahasraśaḥ //
Note: catvāro vā trayo va āpi yaṃ brūyur veda-pāragāḥ /
sa dharma-iti vijñeyo na itarais tu sahasraśaḥ //
pramāṇamārgaṃ mārganto ye dharmaṃ pravadanti vai /
teṣām udvijate pāpaṃ sadbhūtaguṇavādinām //
Note: pramāṇa-mārgaṃ mārganto ye dharmaṃ pravadanti vai /
teṣām udvijate pāpaṃ sad-bhūta-guṇa-vādinām //
[213]yathāśmani sthitaṃ toyaṃ mārutārkeṇa śudhyati /
evaṃ pariṣadādeśān nāśayet tasya duṣkṛtam //
Note: yatha āśmani sthitaṃ toyaṃ māruta-arkeṇa śudhyati /
evaṃ pariṣad-ādeśān nāśayet tasya duṣkṛtam //
[214]naiva gacchati kartāraṃ naiva gacchati parṣadam /
mārutārkādisamyogāt pāpaṃ naśyati toyavat //
Note: na eva gacchati kartāraṃ na eva gacchati parṣadam /
māruta-arka-ādi-samyogāt pāpaṃ naśyati toyavat //
[215]catvāro vā trayo vāpi vedavanto 'gnihotriṇaḥ /
brāhmaṇānāṃ samarthā ye pariṣat sābhidhīyate //
Note: catvāro vā trayo va āpi vedavanto 'gni-hotriṇaḥ /
brāhmaṇānāṃ samarthā ye pariṣat sa ābhidhīyate //
anāhitāgnayo ye 'nye vedavedāṅgapāragāḥ /
pañca trayo vā dharmajñāḥ pariṣat sā prakīrtitā //
Note: anāhita-agnayo ye 'nye veda-veda-aṅga-pāragāḥ /
pañca trayo vā dharmajñāḥ pariṣat sā prakīrtitā //
munīnām ātmavidyānāṃ dvijānāṃ yajñayājinām /
vedavrateṣu snātānām eko 'pi pariṣad bhavet //
Note: munīnām ātma-vidyānāṃ dvijānāṃ yajña-yājinām /
veda-vrateṣu snātānām eko 'pi pariṣad bhavet //
pañca pūrvaṃ mayā proktās teṣāṃ cāsaṃbhave trayaḥ /
svavṛttiparituṣṭo ye pariṣat sā prakīrtitā //
Note: pañca pūrvaṃ mayā proktās teṣāṃ ca asaṃbhave trayaḥ /
sva-vṛtti-parituṣṭo ye pariṣat sā prakīrtitā //
[218]ata ūrdhvaṃ tu ye viprāḥ kevalaṃ nāmadhārakāḥ /
pariṣattvaṃ na teṣv asti sahasraguṇiteṣv api //
Note: ata ūrdhvaṃ tu ye viprāḥ kevalaṃ nāma-dhārakāḥ /
pariṣattvaṃ na teṣv asti sahasra-guṇiteṣv api //
yathā kāṣṭhamayo hastī yathā carmamayo mṛgaḥ /
brāhmaṇas tv anadhīyānas trayas te nāmadhārakāḥ //
Note: yathā kāṣṭha-mayo hastī yathā carma-mayo mṛgaḥ /
brāhmaṇas tv anadhīyānas trayas te nāma-dhārakāḥ //
[219]grāmasthānaṃ yathā śūnyaṃ yathā kūpas tu nirjalaḥ /
yathā hutam anagnau ca amantro brāhmaṇas tathā //
Note: grāma-sthānaṃ yathā śūnyaṃ yathā kūpas tu nirjalaḥ /
yathā hutam anagnau ca amantro brāhmaṇas tathā //
[220]yathā ṣaṇḍho 'phalaḥ strīṣu yathā gaur ūṣarāphalā /
yathā cājñe 'phalaṃ dānaṃ tathā vipro 'nṛco 'phalaḥ //
Note: yathā ṣaṇḍho 'phalaḥ strīṣu yathā gaur ūṣara āphalā /
yathā ca ajñe 'phalaṃ dānaṃ tathā vipro 'nṛco 'phalaḥ //
[221]citrakarma yathānekair aṅgair unmīlyate śanaiḥ /
brāhmaṇyam api tadvad dhi saṃskārair mantrapurvakaiḥ //
Note: citra-karma yatha ānekair aṅgair unmīlyate śanaiḥ /
brāhmaṇyam api tadvad dhi saṃskārair mantra-purvakaiḥ //
prāyaścittaṃ prayacchanti ye dvijā nāmadhārakāḥ /
te dvijā pāpakarmāṇaḥ sametā narakaṃ yayuḥ //
Note: prāyaś-cittaṃ prayacchanti ye dvijā nāma-dhārakāḥ /
te dvijā pāpa-karmāṇaḥ sametā narakaṃ yayuḥ //
[222]ye paṭhanti dvijā vedaṃ pañcayajñaratāś ca ye /
trailokyaṃ tārayanty ete pañcendriyaratā api //
Note: ye paṭhanti dvijā vedaṃ pañca-yajña-ratāś ca ye /
trailokyaṃ tārayanty ete pañca-indriya-ratā api //
[224]saṃpraṇītaḥ śmaśāneṣu dīpto 'gniḥ sarvabhakṣakaḥ /
evaṃ ca vedavid vipraḥ sarvabhakṣo 'pi daivatam //
Note: saṃpraṇītaḥ śmaśāneṣu dīpto 'gniḥ sarva-bhakṣakaḥ /
evaṃ ca vedavid vipraḥ sarva-bhakṣo 'pi daivatam //
[227]amedhyāni tu sarvāṇi prakṣipyante yathodake /
tathaiva kilbiṣaṃ sarvaṃ prakṣipec ca dvijānale //
Note: amedhyāni tu sarvāṇi prakṣipyante yatha ūdake /
tatha aiva kilbiṣaṃ sarvaṃ prakṣipec ca dvija-anale //
gāyatrīrahito vipraḥ śūdrād apy aśucir bhavet /
gāyatrībrahmatattvajñāḥ saṃpūjyante janair dvijāḥ //
Note: gāyatrī-rahito vipraḥ śūdrād apy aśucir bhavet /
gāyatrī-brahma-tattvajñāḥ saṃpūjyante janair dvijāḥ //
[228]duḥśīlo 'pi dvijaḥ pūjyo na tu śūdro jitendriyaḥ /
kaḥ parityajya gāṃ duṣṭāṃ duhec chīlavatīṃ kharīm //
Note: duḥśīlo 'pi dvijaḥ pūjyo na tu śūdro jita-indriyaḥ /
kaḥ parityajya gāṃ duṣṭāṃ duhec chīlavatīṃ kharīm //
[229]dharmaśāstrarathārūḍhā vedakhaḍgadharā dvijāḥ /
krīḍārtham api yad brūyuḥ sa dharmaḥ paramaḥ smṛtaḥ //
Note: dharma-śāstra-ratha-ārūḍhā veda-khaḍga-dharā dvijāḥ /
krīḍa-artham api yad brūyuḥ sa dharmaḥ paramaḥ smṛtaḥ //
[230]cāturvedyo vikalpī ca aṅgavid dharmapāṭhakaḥ /
trayaś ca āśramo mukhyāḥ parṣad eṣā daśāvarā //
Note: cāturvedyo vikalpī ca aṅgavid dharma-pāṭhakaḥ /
trayaś ca āśramo mukhyāḥ parṣad eṣā daśa-avarā //
[232]rājñaś cānumate sthitvā prāyaścittam vinirdiśet /
svayam eva na kartavyaṃ kartavyā svalpaniṣkṛtiḥ //
Note: rājñaś ca anumate sthitvā prāyaś-cittam vinirdiśet /
svayam eva na kartavyaṃ kartavyā svalpa-niṣkṛtiḥ //
[233]brāhmaṇāṃs tān atikramya rājā kartuṃ yad icchati /
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā rājānam anugacchati //
Note: brāhmaṇāṃs tān atikramya rājā kartuṃ yad icchati /
tat pāpaṃ śatadhā bhūtvā rājānam anugacchati //
prāyaścittaṃ sadā dadyād devatāyatanāgrataḥ /
ātmakṛcchraṃ tataḥ kṛtvā japed vai vedamātaram //
Note: prāyaś-cittaṃ sadā dadyād devatā-āyatana-agrataḥ /
ātma-kṛcchraṃ tataḥ kṛtvā japed vai veda-mātaram //
[237]saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā trisaṃdhyam avagāhanam /
gavāṃ madhye vased rātrau divā gāś cāpy anuvrajet //
Note: saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā tri-saṃdhyam avagāhanam /
gavāṃ madhye vased rātrau divā gāś ca apy anuvrajet //
[238]uṣṇe varṣati śīte vā mārute vāti vā bhṛśam /
na kurvītātmanas trāṇaṃ gor akṛtvā tu śaktitaḥ //
Note: uṣṇe varṣati śīte vā mārute vāti vā bhṛśam /
na kurvītā atmanas trāṇaṃ gor akṛtvā tu śaktitaḥ //
ātmano yadi vānyeṣāṃ gṛhe kṣetre khale 'tha vā /
bhakṣayantīṃ na kathayet pibantaṃ caiva vatsakam //
Note: ātmano yadi va ānyeṣāṃ gṛhe kṣetre khale 'tha vā /
bhakṣayantīṃ na kathayet pibantaṃ ca eva vatsakam //
[239]pibantīṣu pibet toyaṃ saṃviśantīṣu saṃviśet /
patitāṃ paṅkamagnāṃ vā sarvaprāṇaiḥ samuddharet //
Note: pibantīṣu pibet toyaṃ saṃviśantīṣu saṃviśet /
patitāṃ paṅka-magnāṃ vā sarva-prāṇaiḥ samuddharet //
brāhmaṇārthe gavārthe vā yas tu prāṇān parityajet /
mucyate brahmahatyāyā goptā gor brāhmaṇasya ca //
Note: brāhmaṇa-arthe gava-arthe vā yas tu prāṇān parityajet /
mucyate brahma-hatyāyā goptā gor brāhmaṇasya ca //
[240]govadhasyānurūpeṇa prājāpatyaṃ vinirdiśet /
prājāpatyaṃ tataḥ kṛcchraṃ vibhajet tac caturvidham //
Note: go-vadhasya anurūpeṇa prājāpatyaṃ vinirdiśet /
prājāpatyaṃ tataḥ kṛcchraṃ vibhajet tac catur-vidham //
ekāham ekabhaktāśī ekāhaṃ naktabhojanaḥ /
ayācitāśy ekam ahar ekāhaṃ mārutāśanaḥ //
Note: eka-aham eka-bhakta-āśī eka-ahaṃ nakta-bhojanaḥ /
ayācita-āśy ekam ahar eka-ahaṃ māruta-aśanaḥ //
dinadvayaṃ caikabhakto dvidinaṃ caikabhojanaḥ /
dinadvayam ayācī syād dvidinaṃ mārutāśanaḥ //
Note: dina-dvayaṃ ca eka-bhakto dvi-dinaṃ ca eka-bhojanaḥ /
dina-dvayam ayācī syād dvi-dinaṃ māruta-aśanaḥ //
tridinaṃ caikabhaktāśī tridinaṃ naktabhojanaḥ /
dinatrayam ayācī syāt tridinaṃ mārutāśanaḥ //
Note: tri-dinaṃ ca eka-bhakta-āśī tri-dinaṃ nakta-bhojanaḥ /
dina-trayam ayācī syāt tri-dinaṃ māruta-aśanaḥ //
[241]caturahaṃ caikabhaktāśī caturahaṃ naktabhojanaḥ /
caturdinam ayācī syāc caturahaṃ mārutāśanaḥ //
Note: catur-ahaṃ ca eka-bhakta-āśī catur-ahaṃ nakta-bhojanaḥ /
catur-dinam ayācī syāc catur-ahaṃ māruta-aśanaḥ //
prāyaścitte tataś cīrṇe kuryād brāhmaṇabhojanam /
viprāṇāṃ dakṣiṇāṃ dadyāt pavitrāṇi japed dvijaḥ //
Note: prāyaś-citte tataś cīrṇe kuryād brāhmaṇa-bhojanam /
viprāṇāṃ dakṣiṇāṃ dadyāt pavitrāṇi japed dvijaḥ //
brāhmaṇān bhojayitvā tu goghnaḥ śuddho na saṃśayaḥ //
Note: brāhmaṇān bhojayitvā tu goghnaḥ śuddho na saṃśayaḥ //
[255]gavāṃ saṃrakṣaṇārthāya na duṣyed rodhabandhayoḥ /
tad vadhaṃ tu na taṃ vidyāt kāmākāmakṛtaṃ tathā //
Note: gavāṃ saṃrakṣaṇa-arthāya na duṣyed rodha-bandhayoḥ /
tad vadhaṃ tu na taṃ vidyāt kāma-akāma-kṛtaṃ tathā //
[256]daṇḍād ūrdhvaṃ yad anyena prahārād yadi pātayet /
prāyaścittaṃ tadā proktaṃ dviguṇaṃ govadhe caret //
Note: daṇḍād ūrdhvaṃ yad anyena prahārād yadi pātayet /
prāyaś-cittaṃ tadā proktaṃ dvi-guṇaṃ go-vadhe caret //
[257]rodhabandhanayoktrāṇi ghātaś ceti caturvidham /
ekapādaṃ cared rodhe dvau pādau bandhane caret //
Note: rodha-bandhana-yoktrāṇi ghātaś ca iti catur-vidham /
eka-pādaṃ cared rodhe dvau pādau bandhane caret //
[258]yoktreṣu pādahīnaṃ syāc caret sarvaṃ nipātane /
govāṭe vā gṛhe vāpi durge vāpy asamasthale //
Note: yoktreṣu pāda-hīnaṃ syāc caret sarvaṃ nipātane /
go-vāṭe vā gṛhe va āpi durge va āpy asama-sthale //
[259]nadīṣv atha samudreṣu tv anyeṣu na nadīmukhe /
dagdhadeśe mṛtā gāvaḥ stambhanād rodha ucyate //
Note: nadīṣv atha samudreṣu tv anyeṣu na nadī-mukhe /
dagdha-deśe mṛtā gāvaḥ stambhanād rodha ucyate //
yoktradāmakadoraiś ca kaṇṭhābharaṇabhūṣaṇaiḥ /
gṛhe vāpi vane vāpi baddhā syād gaur mṛtā yadi //
Note: yoktra-dāmaka-doraiś ca kaṇṭha-ābharaṇa-bhūṣaṇaiḥ /
gṛhe va āpi vane va āpi baddhā syād gaur mṛtā yadi //
[260]tad eva bandhanaṃ vidyāt kāmākāmakṛtaṃ ca yat /
hale vā śakaṭe paṅktau pṛṣṭhe vā pīḍito naraiḥ //
Note: tad eva bandhanaṃ vidyāt kāma-akāma-kṛtaṃ ca yat /
hale vā śakaṭe paṅktau pṛṣṭhe vā pīḍito naraiḥ //
[261]gopatir mṛtyum āpnoti yoktro bhavati tadvadhaḥ /
mattaḥ pramatta unmattaś cetano vāpy acetanaḥ //
Note: go-patir mṛtyum āpnoti yoktro bhavati tad-vadhaḥ /
mattaḥ pramatta unmattaś cetano va āpy acetanaḥ //
kāmākāmakṛtakrodho daṇḍair hanyād athopalaiḥ /
prahṛtā vā mṛtā vāpi tad dhi hetur nipātane //
Note: kāma-akāma-kṛta-krodho daṇḍair hanyād atha upalaiḥ /
prahṛtā vā mṛtā va āpi tad dhi hetur nipātane //
[262]aṅguṣṭhamātrasthūlas tu bāhumātraḥ pramāṇataḥ /
ādras tu sapalāśaś ca daṇḍa ity abhidhīyate //
Note: aṅguṣṭha-mātra-sthūlas tu bāhu-mātraḥ pramāṇataḥ /
ādras tu sapalāśaś ca daṇḍa ity abhidhīyate //
mūrchitaḥ patito vāpi daṇḍenābhihitaḥ sa tu /
utthitas tu yadā gacchet pañca sapta daśaiva vā //
Note: mūrchitaḥ patito va āpi daṇḍena abhihitaḥ sa tu /
utthitas tu yadā gacchet pañca sapta daśa eva vā //
[263]grāsaṃ vā yadi gṛhṇīyāt toyaṃ vāpi pibed yadi /
pūrvaṃ vyādhyupasṛṣṭaś cet prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: grāsaṃ vā yadi gṛhṇīyāt toyaṃ va āpi pibed yadi /
pūrvaṃ vyādhy-upasṛṣṭaś cet prāyaś-cittaṃ na vidyate //
piṇḍasthe pādam ekaṃ tu dvau pādau garbhasaṃmite /
pādonaṃ vratam uddiṣṭaṃ hatvā garbham acetanam //
Note: piṇḍasthe pādam ekaṃ tu dvau pādau garbha-saṃmite /
pāda-ūnaṃ vratam uddiṣṭaṃ hatvā garbham acetanam //
[264]pāde 'ṅgaromavapanaṃ dvipāde śmaśruṇo 'pi ca /
tripāde tu śikhā varjaṃ saśikhaṃ tu nipātane //
Note: pāde 'ṅga-roma-vapanaṃ dvi-pāde śmaśruṇo 'pi ca /
tri-pāde tu śikhā varjaṃ saśikhaṃ tu nipātane //
pāde vastrayugaṃ caiva dvipāde kāṃsyabhājanam /
tripāde govṛṣaṃ dadyāc caturthe godvayaṃ smṛtam //
Note: pāde vastra-yugaṃ ca eva dvi-pāde kāṃsya-bhājanam /
tri-pāde go-vṛṣaṃ dadyāc caturthe go-dvayaṃ smṛtam //
[265]niṣpannasarvagātras tu dṛśyate vā sacetanaḥ /
aṅgapratyaṅgasaṃpūrṇo dviguṇaṃ govrataṃ caret //
Note: niṣpanna-sarva-gātras tu dṛśyate vā sacetanaḥ /
aṅga-pratyaṅga-saṃpūrṇo dvi-guṇaṃ go-vrataṃ caret //
[266]pāṣāṇenātha daṇḍena gāvo yenābhighātitāḥ /
śṛṅgabhaṅge caret pādaṃ dvau pādau netraghātane //
Note: pāṣāṇena atha daṇḍena gāvo yena abhighātitāḥ /
śṛṅga-bhaṅge caret pādaṃ dvau pādau netra-ghātane //
[267]lāṅgūle pādakṛcchraṃ tu dvau pādāv asthibhañjane /
tripādaṃ caiva karṇe tu caret sarvaṃ nipātane //
Note: lāṅgūle pāda-kṛcchraṃ tu dvau pādāv asthi-bhañjane /
tri-pādaṃ ca eva karṇe tu caret sarvaṃ nipātane //
[268]śṛṅgabhaṅge 'sthibhaṅge ca kaṭibhaṅge tathaiva ca /
yadi jīvati ṣaṇmāsān prāyaścitttaṃ na vidyate //
Note: śṛṅga-bhaṅge 'sthi-bhaṅge ca kaṭi-bhaṅge tatha aiva ca /
yadi jīvati ṣaṇ-māsān prāyaś-citttaṃ na vidyate //
vraṇabhaṅge ca kartavyaḥ snehābhyaṅgas tu pāṇinā /
yavasaś copahartavyo yāvad dṛḍhabalo bhavet //
Note: vraṇa-bhaṅge ca kartavyaḥ sneha-abhyaṅgas tu pāṇinā /
yavasaś ca upahartavyo yāvad dṛḍha-balo bhavet //
[269]yāvat saṃpūrṇasarvāṅgas tāvat taṃ poṣayen naraḥ /
gorūpaṃ brāhmaṇasyāgre namaskṛtvā visarjayet //
Note: yāvat saṃpūrṇa-sarva-aṅgas tāvat taṃ poṣayen naraḥ /
go-rūpaṃ brāhmaṇasya agre namas-kṛtvā visarjayet //
yady asaṃpūrṇasargāṅgo hīnadeho bhavet tadā /
goghātakasya tasyārthaṃ prāyaścittaṃ vinirdiśet //
Note: yady asaṃpūrṇa-sarga-aṅgo hīna-deho bhavet tadā /
go-ghātakasya tasya arthaṃ prāyaś-cittaṃ vinirdiśet //
[270]kāṣṭhaloṣṭakapāṣāṇaiḥ śastreṇaivoddhato balāt /
vyāpādayati yo gāṃ tu tasya śuddhiṃ vinirdiśet //
Note: kāṣṭha-loṣṭaka-pāṣāṇaiḥ śastreṇa eva uddhato balāt /
vyāpādayati yo gāṃ tu tasya śuddhiṃ vinirdiśet //
caret sāṃtapanaṃ kāṣṭhe prājāpatyaṃ tu loṣṭake /
taptakṛcchraṃ tu pāṣāṇe sastre caivātikṛcchrakam //
Note: caret sāṃtapanaṃ kāṣṭhe prājāpatyaṃ tu loṣṭake /
tapta-kṛcchraṃ tu pāṣāṇe sastre ca eva atikṛcchrakam //
pañca saṃtapane gāvaḥ prājāpatye tathā trayaḥ /
taptakṛcchre bhavanty aṣṭāv atikṛcchre trayodaśa //
Note: pañca saṃtapane gāvaḥ prājāpatye tathā trayaḥ /
tapta-kṛcchre bhavanty aṣṭāv atikṛcchre trayo-daśa //
pramāpaṇe prāṇabhṛtāṃ dadyāt tat pratirūpakam /
tasyānurūpaṃ mūlyaṃ vā dadyād ity abravīn manuḥ //
Note: pramāpaṇe prāṇa-bhṛtāṃ dadyāt tat pratirūpakam /
tasya anurūpaṃ mūlyaṃ vā dadyād ity abravīn manuḥ //
[271]anyatrāṅkanalakṣmabhyāṃ vāhane mocane tathā /
sāyaṃ saṃgopanārthaṃ ca na duṣyed rodhabandhayoḥ //
Note: anyatra aṅkana-lakṣmabhyāṃ vāhane mocane tathā /
sāyaṃ saṃgopana-arthaṃ ca na duṣyed rodha-bandhayoḥ //
[272]atidāhe 'tivāhe ca nāsikābhedane tathā /
nadīparvatasaṃcāre prāyaścittaṃ vinirdiśet //
Note: atidāhe 'tivāhe ca nāsikā-bhedane tathā /
nadī-parvata-saṃcāre prāyaś-cittaṃ vinirdiśet //
atidāhe caret pādaṃ dvau pādau vāhane caret /
nāsikye padahīnaṃ tu caret sarvaṃ nipātane //
Note: atidāhe caret pādaṃ dvau pādau vāhane caret /
nāsikye pada-hīnaṃ tu caret sarvaṃ nipātane //
[273]dahānāt tu vipadyate anaḍvān yoktrayantritaḥ /
uktaṃ parāśareṇaiva hy ekapādaṃ yathāvidhi //
Note: dahānāt tu vipadyate anaḍvān yoktra-yantritaḥ /
uktaṃ parāśareṇa eva hy eka-pādaṃ yathā-vidhi //
rodhanaṃ bandhanaṃ caiva bhāraḥ praharaṇaṃ tathā /
durgapreraṇayoktraṃ ca nimittāni vadhasya ṣaṭ //
Note: rodhanaṃ bandhanaṃ ca eva bhāraḥ praharaṇaṃ tathā /
durga-preraṇa-yoktraṃ ca nimittāni vadhasya ṣaṭ //
[274]bandhapāśasuguptāṅgo mriyate yadi gopaśuḥ /
bhavane tasya pāpī syāt prāyaścittārdham arhati //
Note: bandha-pāśa-sugupta-aṅgo mriyate yadi go-paśuḥ /
bhavane tasya pāpī syāt prāyaś-citta-ardham arhati //
[275]na nārikelair na ca śāṇavālaiḥ na vāpi mauñjair na ca valkaśṛṅkhalaiḥ /
etais tu gāvo na nibandhanīyā baddhvāpi tiṣṭhet paraśuṃ gṛhītvā //
Note: na nārikelair na ca śāṇa-vālaiḥ na va āpi mauñjair na ca valka-śṛṅkhalaiḥ /
etais tu gāvo na nibandhanīyā baddhva āpi tiṣṭhet paraśuṃ gṛhītvā //
[276]kuśaiḥ kāśaiś ca badhnīyād gopaśuṃ dakṣiṇāmukham /
pāśalagnāgnidagdhāsu prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: kuśaiḥ kāśaiś ca badhnīyād go-paśuṃ dakṣiṇā-mukham /
pāśa-lagna-agni-dagdhāsu prāyaś-cittaṃ na vidyate //
yadi tatra bhavet kāṣṭhaṃ prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet /
japitvā pāvanīṃ devīṃ mucyate tatra kilbiṣāt //
Note: yadi tatra bhavet kāṣṭhaṃ prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet /
japitvā pāvanīṃ devīṃ mucyate tatra kilbiṣāt //
[277]prerayan kūpavāpīṣu vṛkṣacchedeṣu pātayan /
gavāśaneṣu vikrīṇaṃs tataḥ prāpnoti govadham //
Note: prerayan kūpa-vāpīṣu vṛkṣa-cchedeṣu pātayan /
gava-aśaneṣu vikrīṇaṃs tataḥ prāpnoti go-vadham //
ārādhitas tu yaḥ kaścid bhinnakakṣo yadā bhavet /
śravaṇaṃ hṛdayaṃ bhinnaṃ magno vā kūpasaṃkaṭe //
Note: ārādhitas tu yaḥ kaścid bhinna-kakṣo yadā bhavet /
śravaṇaṃ hṛdayaṃ bhinnaṃ magno vā kūpa-saṃkaṭe //
kūpād utkramaṇe caiva bhagno vā grīvapādayoḥ /
sa eva mriyate tatra trīn pādāṃs tu samācaret //
Note: kūpād utkramaṇe ca eva bhagno vā grīva-pādayoḥ /
sa eva mriyate tatra trīn pādāṃs tu samācaret //
kūpakhāṭe taṭābandhe nadībandhe prapāsu ca /
pānīyeṣu vipannānāṃ prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: kūpa-khāṭe taṭa-ābandhe nadī-bandhe prapāsu ca /
pānīyeṣu vipannānāṃ prāyaś-cittaṃ na vidyate //
[279]kūpakhāte taṭākhāte dīrghakhāte tathaiva ca /
anyeṣu dharmakhāteṣu prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: kūpa-khāte taṭā-khāte dīrgha-khāte tatha aiva ca /
anyeṣu dharma-khāteṣu prāyaś-cittaṃ na vidyate //
veśmadvāre nivāseṣu yo naraḥ khātam icchati /
svakāryagṛhakhateṣu prāyaścittaṃ vinirdiśet //
Note: veśma-dvāre nivāseṣu yo naraḥ khātam icchati /
sva-kārya-gṛha-khateṣu prāyaś-cittaṃ vinirdiśet //
[280]niśi bandhaniruddheṣu sarpavyāghrahateṣu ca /
agnividyudvipannānāṃ prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: niśi bandha-niruddheṣu sarpa-vyāghra-hateṣu ca /
agni-vidyud-vipannānāṃ prāyaś-cittaṃ na vidyate //
[281]grāmaghāte śaraugheṇa veśmabhaṅgān nipātane /
ativṛṣṭihatānāṃ ca prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: grāma-ghāte śara-ogheṇa veśma-bhaṅgān nipātane /
ativṛṣṭi-hatānāṃ ca prāyaś-cittaṃ na vidyate //
[282]saṃgrāme prahatānāṃ ca ye dagdhā veśmakeṣu ca /
dāvāgnigrāmaghāteṣu prāyaścittaṃ na vidyāte //
Note: saṃgrāme prahatānāṃ ca ye dagdhā veśmakeṣu ca /
dāva-agni-grāma-ghāteṣu prāyaś-cittaṃ na vidyāte //
yantritā gauś cikitsārthaṃ mūḍhagarbhavimocane /
yatne kṛte vipadyeta prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: yantritā gauś cikitsā-arthaṃ mūḍha-garbha-vimocane /
yatne kṛte vipadyeta prāyaś-cittaṃ na vidyate //
[284]vyāpannānāṃ bahūnāṃ ca bandhane rodhane 'pi vā /
bhiṣaṅmithyopacāre ca prāyaścittaṃ vinirdiśet //
Note: vyāpannānāṃ bahūnāṃ ca bandhane rodhane 'pi vā /
bhiṣaṅ-mithyā-upacāre ca prāyaś-cittaṃ vinirdiśet //
[285]govṛṣāṇāṃ vipattau ca yāvantaḥ prekṣakā janāḥ /
anivārayatāṃ teṣāṃ sarveṣāṃ pātakaṃ bhavet //
Note: go-vṛṣāṇāṃ vipattau ca yāvantaḥ prekṣakā janāḥ /
anivārayatāṃ teṣāṃ sarveṣāṃ pātakaṃ bhavet //
[286]eko hato yair bahubhiḥ sametair na jñāyate yasya hato 'bhighātāt /
divyena teṣām upalabhya hantā nivartanīyo nṛpasaṃniyuktaiḥ //
Note: eko hato yair bahubhiḥ sametair na jñāyate yasya hato 'bhighātāt /
divyena teṣām upalabhya hantā nivartanīyo nṛpa-saṃniyuktaiḥ //
ekā ced bahubhiḥ kācid daivād vyāpāditā yadi /
pādaṃ pādaṃ tu hatyāyāś careyus te pṛthak pṛthak //
Note: ekā ced bahubhiḥ kācid daivād vyāpāditā yadi /
pādaṃ pādaṃ tu hatyāyāś careyus te pṛthak pṛthak //
hate tu rudhiraṃ dṛśyaṃ vyādhigrastaḥ kṛśo bhavet /
lālā bhavati daṣṭeṣu evam anveṣaṇaṃ bhavet //
Note: hate tu rudhiraṃ dṛśyaṃ vyādhi-grastaḥ kṛśo bhavet /
lālā bhavati daṣṭeṣu evam anveṣaṇaṃ bhavet //
[288]grāsārthaṃ codito vāpi adhvānaṃ naiva gacchati /
manunā caivam ekena sarvaśāstrāṇi jānatā //
Note: grāsa-arthaṃ codito va āpi adhvānaṃ na eva gacchati /
manunā ca evam ekena sarva-śāstrāṇi jānatā //
[290]prāyaścittaṃ tu tenoktaṃ goghnaś cāndrāyaṇaṃ caret /
keśānāṃ rakṣaṇārthāya dviguṇaṃ vratam ācaret //
Note: prāyaś-cittaṃ tu tena uktaṃ goghnaś cāndrāyaṇaṃ caret /
keśānāṃ rakṣaṇa-arthāya dvi-guṇaṃ vratam ācaret //
dviguṇe vrata ādiṣṭe dviguṇā dakṣiṇā bhavet /
rājā vā rājaputro vā brāhmaṇo vā bahuśrutaḥ //
Note: dvi-guṇe vrata ādiṣṭe dvi-guṇā dakṣiṇā bhavet /
rājā vā rājaputro vā brāhmaṇo vā bahu-śrutaḥ //
[291]akṛtvā vapanaṃ tasya prāyaścittaṃ vinirdiśet /
sarvān keśān samuddhṛtya cchedayed aṅguladvayam //
Note: akṛtvā vapanaṃ tasya prāyaś-cittaṃ vinirdiśet /
sarvān keśān samuddhṛtya cchedayed aṅgula-dvayam //
[292]evaṃ nārīkumārīṇāṃ śiraso muṇḍanaṃ smṛtam /
na striyāḥ keśavapanaṃ na dūre śayanāśanam //
Note: evaṃ nārī-kumārīṇāṃ śiraso muṇḍanaṃ smṛtam /
na striyāḥ keśa-vapanaṃ na dūre śayana-aśanam //
na ca goṣṭhe vased rātrau na divā gā anuvrajet /
nadīṣu saṃgame caiva araṇyeṣu viśeṣataḥ //
Note: na ca goṣṭhe vased rātrau na divā gā anuvrajet /
nadīṣu saṃgame ca eva araṇyeṣu viśeṣataḥ //
[293]na strīṇām ajinaṃ vāso vratam eva samācaret /
trisaṃdhyaṃ snānam ity uktaṃ surāṇām arcanaṃ tathā //
Note: na strīṇām ajinaṃ vāso vratam eva samācaret /
tri-saṃdhyaṃ snānam ity uktaṃ surāṇām arcanaṃ tathā //
bandhumadhye vrataṃ tāsāṃ kṛcchracāndrāyaṇādikam /
gṛheṣu satataṃ tiṣṭhec chucir niyamam ācaret //
Note: bandhu-madhye vrataṃ tāsāṃ kṛcchra-cāndrāyaṇa-ādikam /
gṛheṣu satataṃ tiṣṭhec chucir niyamam ācaret //
[294]iha yo govadhaṃ kṛtvā pracchādayitum icchati /
sa yāti narakaṃ ghoraṃ kālasūtram asaṃśayam //
Note: iha yo go-vadhaṃ kṛtvā pracchādayitum icchati /
sa yāti narakaṃ ghoraṃ kāla-sūtram asaṃśayam //
vimukto narakāt tasmān martyaloke prajāyate /
klībo duḥkhī ca kuṣṭhī ca sapta janmāni vai naraḥ //
Note: vimukto narakāt tasmān martya-loke prajāyate /
klībo duḥkhī ca kuṣṭhī ca sapta janmāni vai naraḥ //
tasmāt prakāśayet pāpaṃ svadharmaṃ satataṃ caret /
strībālabhṛtyagovipreṣv atikopaṃ vivarjayet //
Note: tasmāt prakāśayet pāpaṃ sva-dharmaṃ satataṃ caret /
strī-bāla-bhṛtya-go-vipreṣv atikopaṃ vivarjayet //
[297]cāturvarṇyeṣu sarveṣu hitāṃ vakṣyāmi niṣkṛtim /
agamyā gamane caiva śuddhyai cāndrāyaṇaṃ caret //
Note: cāturvarṇyeṣu sarveṣu hitāṃ vakṣyāmi niṣkṛtim /
agamyā gamane ca eva śuddhyai cāndrāyaṇaṃ caret //
[298]ekaikaṃ hrāsayed grāsaṃ kṛṣṇe śukle ca vardhayet /
amāvāsyāṃ na bhuñjīta hy eṣa cāndrāyaṇo vidhiḥ //
Note: eka-ekaṃ hrāsayed grāsaṃ kṛṣṇe śukle ca vardhayet /
amāvāsyāṃ na bhuñjīta hy eṣa cāndrāyaṇo vidhiḥ //
[304]kukkuṭāṇḍapramāṇaṃ tu grāsaṃ vai parikalpayet /
anyāthā bhāvadoṣeṇa na dharmo na ca śudhyati //
Note: kukkuṭa-aṇḍa-pramāṇaṃ tu grāsaṃ vai parikalpayet /
anyāthā bhāva-doṣeṇa na dharmo na ca śudhyati //
[305]prāyaścitte tataś cīrṇe kuryād brahmaṇabhojanam /
godvayaṃ vastrayugmaṃ ca dadyād vipreṣu dakṣiṇām //
Note: prāyaś-citte tataś cīrṇe kuryād brahmaṇa-bhojanam /
go-dvayaṃ vastra-yugmaṃ ca dadyād vipreṣu dakṣiṇām //
caṇḍālīṃ vā śvapākīṃ vā hy abhigacchati yo dvijaḥ /
trirātram upavāsitvā viprāṇām anuśāsanam //
Note: caṇḍālīṃ vā śva-pākīṃ vā hy abhigacchati yo dvijaḥ /
tri-rātram upavāsitvā viprāṇām anuśāsanam //
[306]saśikhaṃ pavanaṃ kṛtvā prājāpatyadvayaṃ caret /
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt //
Note: saśikhaṃ pavanaṃ kṛtvā prājāpatya-dvayaṃ caret /
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt //
[307]kṣatriyo vātha vaiśyo vā caṇḍālīṃ gacchato yadi /
prājāpatyadvayaṃ kuryād dadyād gomithunadvayam //
Note: kṣatriyo va ātha vaiśyo vā caṇḍālīṃ gacchato yadi /
prājāpatya-dvayaṃ kuryād dadyād go-mithuna-dvayam //
śvapākīṃ vātha caṇḍālīṃ śūdro vā yadi gacchati /
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ catur gomithunaṃ dadet //
Note: śva-pākīṃ va ātha caṇḍālīṃ śūdro vā yadi gacchati /
prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ catur go-mithunaṃ dadet //
[311]mātaraṃ yadi gacchet tu bhaginīṃ svasutāṃ tathā /
etās tu mohito gatvā trīṇi kṛcchrāṇi saṃcaret //
Note: mātaraṃ yadi gacchet tu bhaginīṃ sva-sutāṃ tathā /
etās tu mohito gatvā trīṇi kṛcchrāṇi saṃcaret //
[316]cāndrāyaṇatrayaṃ kuryāc chiśnacchedena śudhyati /
mātṛṣvasṛgame caivam ātmameḍhranikartanam //
Note: cāndrāyaṇa-trayaṃ kuryāc chiśna-cchedena śudhyati /
mātṛ-ṣvasṛ-game ca evam ātma-meḍhra-nikartanam //
[317]ajñānena tu yo gacchet kuryāc cāndrāyaṇadvayam /
daśa gomithunaṃ dadyāc chuddhiṃ pāraśaro 'bravīt //
Note: ajñānena tu yo gacchet kuryāc cāndrāyaṇa-dvayam /
daśa go-mithunaṃ dadyāc chuddhiṃ pāraśaro 'bravīt //
[319]pitṛdārān samāruhya mātur āptāṃ tu bhrātṛjām /
gurupātnīṃ snuṣāṃ caiva bhrātṛbhāryāṃ tathaiva ca //
Note: pitṛ-dārān samāruhya mātur āptāṃ tu bhrātṛjām /
guru-pātnīṃ snuṣāṃ ca eva bhrātṛ-bhāryāṃ tatha aiva ca //
mātulānīṃ sagotrāṃ ca prājāpatyatrayaṃ caret /
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc chudhyate nātra saṃśayaḥ //
Note: mātulānīṃ sagotrāṃ ca prājāpatya-trayaṃ caret /
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc chudhyate na atra saṃśayaḥ //
[339]paśuveṣyādigamane mahiṣyuṣṭrīkapīs tathā /
kharīṃ ca sūkarīṃ gatvā prājāpatyavrataṃ caret //
Note: paśu-veṣyā-ādi-gamane mahiṣy-uṣṭrī-kapīs tathā /
kharīṃ ca sūkarīṃ gatvā prājāpatya-vrataṃ caret //
[342]gogāmī ca trirātreṇa gām ekāṃ brāhmaṇe dadan /
mahiṣyuṣṭrīkharīgāmī tv ahorātreṇa śudhyati //
Note: go-gāmī ca tri-rātreṇa gām ekāṃ brāhmaṇe dadan /
mahiṣy-uṣṭrī-kharī-gāmī tv aho-rātreṇa śudhyati //
ḍāmare samare vāpi durbhikṣe vā janakṣaye /
bandigrāhe bhayārtā vā sadā svastrīṃ nirīkṣayet //
Note: ḍāmare samare va āpi durbhikṣe vā jana-kṣaye /
bandi-grāhe bhaya-ārtā vā sadā svastrīṃ nirīkṣayet //
[343]caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ yā nārī kurute tataḥ /
viprān daśa varān kṛtvā svakaṃ doṣaṃ prakāśayet //
Note: caṇḍālaiḥ saha saṃparkaṃ yā nārī kurute tataḥ /
viprān daśa varān kṛtvā svakaṃ doṣaṃ prakāśayet //
ākaṇṭhasaṃmite kūpe gomayodakakardame /
tatra sthitvā nirāhārā tv ahorātreṇa niṣkramet //
Note: ākaṇṭha-saṃmite kūpe gomaya-udaka-kardame /
tatra sthitvā nirāhārā tv aho-rātreṇa niṣkramet //
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā bhuñjīyād yāvakaudanam /
trirātram upavāsitvā tv ekarātraṃ jale vaset //
Note: saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā bhuñjīyād yāvaka-odanam /
tri-rātram upavāsitvā tv eka-rātraṃ jale vaset //
śaṃkhapuṣpīlatāmūlaṃ patraṃ vā kusumaṃ phalam /
suvarṇaṃ pañcagavyaṃ ca kvāthayitvā pibej jalam //
Note: śaṃkha-puṣpī-latā-mūlaṃ patraṃ vā kusumaṃ phalam /
suvarṇaṃ pañca-gavyaṃ ca kvāthayitvā pibej jalam //
[344]ekabhaktaṃ caret paścād yāvat puṣpavatī bhavet /
vrataṃ carati tad yāvat tāvat saṃvasate bahiḥ //
Note: eka-bhaktaṃ caret paścād yāvat puṣpavatī bhavet /
vrataṃ carati tad yāvat tāvat saṃvasate bahiḥ //
[345]prāyaścitte tataś cīrṇe kuryād brāhmaṇabhojanam /
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyac chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt //
Note: prāyaś-citte tataś cīrṇe kuryād brāhmaṇa-bhojanam /
go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyac chuddhiṃ pārāśaro 'bravīt //
[346]cāturvarṇyasya nārīṇāṃ kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ vratam /
yathā bhūmis tathā nārī tasmāt tāṃ na tu dūṣayet //
Note: cātur-varṇyasya nārīṇāṃ kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ vratam /
yathā bhūmis tathā nārī tasmāt tāṃ na tu dūṣayet //
[347]bandigrāheṇa yā bhuktā hatvā baddhvā balād bhayāt /
kṛtvā sāṃtapanaṃ kṛcchraṃ śudhyet pārāśaro 'bravīt //
Note: bandi-grāheṇa yā bhuktā hatvā baddhvā balād bhayāt /
kṛtvā sāṃtapanaṃ kṛcchraṃ śudhyet pārāśaro 'bravīt //
sakṛd bhuktā tu yā nārī necchantī pāpakarmabhiḥ /
prājāpatyena śudhyeta ṛtuprasravaṇena ca //
Note: sakṛd bhuktā tu yā nārī na icchantī pāpa-karmabhiḥ /
prājāpatyena śudhyeta ṛtu-prasravaṇena ca //
[349]pataty ardhaṃ śarīrasya yasya bhāryā surāṃ pibet /
patitārdhaśarīrasya niṣkṛtir na vidhīyate //
Note: pataty ardhaṃ śarīrasya yasya bhāryā surāṃ pibet /
patita-ardha-śarīrasya niṣkṛtir na vidhīyate //
[351]gāyatrīṃ japamānas tu kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret /
gomūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśodakam //
Note: gāyatrīṃ japamānas tu kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ caret /
go-mūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśa-udakam //
[352]ekarātropavāsaś ca kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ smṛtam /
jāreṇa janayed garbhaṃ mṛte 'vyakte gate patau //
Note: eka-rātra-upavāsaś ca kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ smṛtam /
jāreṇa janayed garbhaṃ mṛte 'vyakte gate patau //
[354]tāṃ tyajed apare rāṣṭre patitāṃ pāpakāriṇīm /
brāhmaṇī tu yadā gacchet parapuṃsā samanvitā //
Note: tāṃ tyajed apare rāṣṭre patitāṃ pāpa-kāriṇīm /
brāhmaṇī tu yadā gacchet para-puṃsā samanvitā //
[356]sā tu naṣṭā vinirdiṣṭā na tasyāgamanaṃ punaḥ /
kāmān mohāt tu yā gacchet tyaktvā bandhūn sutān patim //
Note: sā tu naṣṭā vinirdiṣṭā na tasyā agamanaṃ punaḥ /
kāmān mohāt tu yā gacchet tyaktvā bandhūn sutān patim //
sā tu naṣṭā pare loke mānuṣeṣu viśeṣataḥ /
madamohagatā nārī krodhād daṇḍāditāḍitā //
Note: sā tu naṣṭā pare loke mānuṣeṣu viśeṣataḥ /
mada-moha-gatā nārī krodhād daṇḍa-ādi-tāḍitā //
[358]advitīyā gatā caiva punarāgamanaṃ bhavet /
daśame tu dine prāpte prāyaścittaṃ na vidyate //
Note: advitīyā gatā ca eva punar-āgamanaṃ bhavet /
daśame tu dine prāpte prāyaś-cittaṃ na vidyate //
daśāhaṃ na tyajen nārīṃ tyajen naṣṭaśrutāṃ tathā /
bhartā caiva caret kṛcchraṃ kṛcchārdhaṃ caiva bāndhavāḥ //
Note: daśa-ahaṃ na tyajen nārīṃ tyajen naṣṭa-śrutāṃ tathā /
bhartā ca eva caret kṛcchraṃ kṛccha-ardhaṃ ca eva bāndhavāḥ //
[359]teṣāṃ bhuktvā ca pītvā ca ahorātreṇa śudhyati /
brāhmaṇī tu yadā gacchet parapuṃsā vivarjitā //
Note: teṣāṃ bhuktvā ca pītvā ca aho-rātreṇa śudhyati /
brāhmaṇī tu yadā gacchet para-puṃsā vivarjitā //
[360]gatvā puṃsāṃ śataṃ yāti tyajeyus tāṃ tu gotriṇaḥ /
puṃso yadi gṛhe gacchet tad aśuddhaṃ gṛhaṃ bhavet //
Note: gatvā puṃsāṃ śataṃ yāti tyajeyus tāṃ tu gotriṇaḥ /
puṃso yadi gṛhe gacchet tad aśuddhaṃ gṛhaṃ bhavet //
patimātṛgṛhaṃ yac ca jārasyaiva tu tad gṛham /
ullikhya tad gṛhaṃ paścāt pañcagavyena secayet //
Note: pati-mātṛ-gṛhaṃ yac ca jārasya eva tu tad gṛham /
ullikhya tad gṛhaṃ paścāt pañca-gavyena secayet //
tyajec ca mṛṇmayaṃ pātraṃ vastraṃ kāṣṭhaṃ ca śodhayet /
saṃbhārān śodhayet sarvān gobālaiś ca phalodbhavān //
Note: tyajec ca mṛṇ-mayaṃ pātraṃ vastraṃ kāṣṭhaṃ ca śodhayet /
saṃbhārān śodhayet sarvān go-bālaiś ca phala-udbhavān //
tāmrāṇi pañcagavyena kāṃsyāni daśa bhasmabhiḥ /
prāyaścittaṃ cared vipro brāhmaṇair upapāditam //
Note: tāmrāṇi pañca-gavyena kāṃsyāni daśa bhasmabhiḥ /
prāyaś-cittaṃ cared vipro brāhmaṇair upapāditam //
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāt prājāpatyadvayaṃ caret /
itareṣām ahorātraṃ pañcagavyaṃ ca śodhanam //
Note: go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāt prājāpatya-dvayaṃ caret /
itareṣām aho-rātraṃ pañca-gavyaṃ ca śodhanam //
[361]upavāsair vrataiḥ puṇyaiḥ snānasaṃdhyārcanādibhiḥ /
japahomadayādānaiḥ śudhyante brāhmaṇādayaḥ //
Note: upavāsair vrataiḥ puṇyaiḥ snāna-saṃdhyā-arcana-ādibhiḥ /
japa-homa-dayā-dānaiḥ śudhyante brāhmaṇa-ādayaḥ //
ākāśaṃ vāyur agniś ca medhyaṃ bhūmigataṃ jalam /
na praduṣyanti darbhāś ca yajñeṣu camasā yathā //
Note: ākāśaṃ vāyur agniś ca medhyaṃ bhūmi-gataṃ jalam /
na praduṣyanti darbhāś ca yajñeṣu camasā yathā //
[364]amedhyareto gomāṃsaṃ caṇḍālānnam athāpi vā /
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ caret //
Note: amedhya-reto go-māṃsaṃ caṇḍāla-annam atha-api vā /
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ caret //
[374]tathaiva kṣatriyo vaiśyo 'py ardhaṃ cāndrāyaṇaṃ caret /
śūdro 'py evaṃ yadā bhuṅkte prājāpatyaṃ samācaret //
Note: tatha aiva kṣatriyo vaiśyo 'py ardhaṃ cāndrāyaṇaṃ caret /
śūdro 'py evaṃ yadā bhuṅkte prājāpatyaṃ samācaret //
pañcagavyaṃ pibec chūdro brahmakūrcaṃ pibed dvijaḥ /
ekadvitricatur gā vā dadyād viprādyanukramāt //
Note: pañca-gavyaṃ pibec chūdro brahma-kūrcaṃ pibed dvijaḥ /
eka-dvi-tri-catur gā vā dadyād vipra-ādy-anukramāt //
[375]śūdrānnaṃ sūtakānnaṃ ca abhojyasyānnam eva ca /
śaṅkitaṃ pratiṣiddhānnaṃ pūrvocchiṣṭaṃ tathaiva ca //
Note: śūdra-annaṃ sūtaka-annaṃ ca abhojyasya annam eva ca /
śaṅkitaṃ pratiṣiddha-annaṃ pūrva-ucchiṣṭaṃ tatha aiva ca //
yadi bhuktaṃ tu vipreṇa ajñānād āpadāpi vā /
jñātvā samācaret kṛcchraṃ brahmakūrcaṃ tu pāvanam //
Note: yadi bhuktaṃ tu vipreṇa ajñānād āpada āpi vā /
jñātvā samācaret kṛcchraṃ brahma-kūrcaṃ tu pāvanam //
[390]bālair nakulamārjārair annam ucchiṣṭitaṃ yadā /
tiladarbhodakaiḥ prokṣya śudhyate nātrasaṃśayaḥ //
Note: bālair nakula-mārjārair annam ucchiṣṭitaṃ yadā /
tila-darbha-udakaiḥ prokṣya śudhyate na atra-saṃśayaḥ //
[398]ekapaṅktyupaviṣṭānāṃ viprāṇāṃ saha bhojane /
yady eko 'pi tyajet pātraṃ śeṣam annaṃ na bhojayet //
Note: eka-paṅkty-upaviṣṭānāṃ viprāṇāṃ saha bhojane /
yady eko 'pi tyajet pātraṃ śeṣam annaṃ na bhojayet //
mohād bhuñjīta yas tatra paṅktāv ucchiṣṭabhojane /
prāyaścittaṃ cared vipraḥ kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ tathā //
Note: mohād bhuñjīta yas tatra paṅktāv ucchiṣṭa-bhojane /
prāyaś-cittaṃ cared vipraḥ kṛcchraṃ sāṃtapanaṃ tathā //
[399]pīyūṣaṃ śvetalaśunaṃ vṛntākaphalagṛñjane /
palāṇḍuvṛkṣaniryāsadevasvakavakāni ca //
Note: pīyūṣaṃ śveta-laśunaṃ vṛntāka-phala-gṛñjane /
palāṇḍu-vṛkṣa-niryāsadeva-sva-kavakāni ca //
uṣṭrīkṣīram avikṣīram ajñānād bhuñjate dvijaḥ /
trirātram upavāsena pañcagavyena śudhyati //
Note: uṣṭrī-kṣīram avi-kṣīram ajñānād bhuñjate dvijaḥ /
tri-rātram upavāsena pañca-gavyena śudhyati //
[405]maṇḍūkaṃ bhakṣayitvā tu mūṣikāmāṃsam eva ca /
jñātvā vipras tv ahorātraṃ yāvakānnena śudhyati //
Note: maṇḍūkaṃ bhakṣayitvā tu mūṣikā-māṃsam eva ca /
jñātvā vipras tv aho-rātraṃ yāvaka-annena śudhyati //
[410]kṣatriyaś cāpi vaiśyaś ca kriyāvantau śucivratau /
tadgṛhe tu dvijair bhojyaṃ havyakavyeṣu nityaśaḥ //
Note: kṣatriyaś ca api vaiśyaś ca kriyāvantau śuci-vratau /
tad-gṛhe tu dvijair bhojyaṃ havya-kavyeṣu nityaśaḥ //
[411]ghṛtaṃ tailaṃ tathā kṣīraṃ bhakṣyaṃ snehena pācitam /
gatvā nadītaṭe vipro bhuñjīyāc chūdrabhojanam //
Note: ghṛtaṃ tailaṃ tathā kṣīraṃ bhakṣyaṃ snehena pācitam /
gatvā nadī-taṭe vipro bhuñjīyāc chūdra-bhojanam //
[416]madyamāṃsarataṃ nityaṃ nīcakarmapravartakam /
taṃ śūdraṃ varjayed vipraḥ śvapākam iva dūrataḥ //
Note: madya-māṃsa-rataṃ nityaṃ nīca-karma-pravartakam /
taṃ śūdraṃ varjayed vipraḥ śva-pākam iva dūrataḥ //
dvijaśuśrūṣaṇaratān madyamāṃsavivarjitān /
svakarmaṇi ratān nityaṃ na tān śūdrān tyajed dvijaḥ //
Note: dvija-śuśrūṣaṇa-ratān madya-māṃsa-vivarjitān /
sva-karmaṇi ratān nityaṃ na tān śūdrān tyajed dvijaḥ //
[417]ajñānād bhuñjate viprāḥ sūtake mṛtake 'pi vā /
prāyaścittaṃ kathaṃ teṣāṃ varṇe varṇe vinirdiśet //
Note: ajñānād bhuñjate viprāḥ sūtake mṛtake 'pi vā /
prāyaś-cittaṃ kathaṃ teṣāṃ varṇe varṇe vinirdiśet //
gāyatryaṣṭasahasreṇa śuddhiḥ syāc chūdrasūtake /
vaiśye pañcasahasreṇa trisahasreṇa kṣatriye //
Note: gāyatry-aṣṭa-sahasreṇa śuddhiḥ syāc chūdra-sūtake /
vaiśye pañca-sahasreṇa tri-sahasreṇa kṣatriye //
brāhmaṇasya yadā bhuṅkte dve sahasre tu dāpayet /
athavā vāmadaivyena sāmnaivaikena śudhyati //
Note: brāhmaṇasya yadā bhuṅkte dve sahasre tu dāpayet /
athavā vāma-daivyena sāmna eva ekena śudhyati //
[427]śuṣkānnaṃ gorasaṃ snehaṃ śūdraveśmana āgatam /
pakvaṃ vipragṛhe bhuktaṃ bhojyaṃ tan manur abravīt //
Note: śuṣka-annaṃ go-rasaṃ snehaṃ śūdra-veśmana āgatam /
pakvaṃ vipra-gṛhe bhuktaṃ bhojyaṃ tan manur abravīt //
āpatkāleṣu vipreṇa bhuktaṃ śūdragṛhe yadi /
manastāpena śudhyeta drupadāṃ vā japec chatam //
Note: āpat-kāleṣu vipreṇa bhuktaṃ śūdra-gṛhe yadi /
manas-tāpena śudhyeta drupadāṃ vā japec chatam //
[429]dāsanāpitagopālakulamitrārdhasīliṇaḥ /
ete śūdreṣu bhojyānnā yaś cātmānaṃ nivedayet //
Note: dāsa-nāpita-gopālakulamitra-ardhasīliṇaḥ /
ete śūdreṣu bhojya annā yaś cā atmānaṃ nivedayet //
śūdrakanyāsamutpanno brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ /
saṃskārāt tu bhaved dāsaḥ asaṃskārāt tu nāpitaḥ //
Note: śūdra-kanyā-samutpanno brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ /
saṃskārāt tu bhaved dāsaḥ asaṃskārāt tu nāpitaḥ //
kṣatriyāc chūdrakanyāyāṃ samutpannas tu yaḥ sutaḥ /
sa gopāla iti jñeyo bhojyo viprair na saṃśayaḥ //
Note: kṣatriyāc chūdra-kanyāyāṃ samutpannas tu yaḥ sutaḥ /
sa go-pāla iti jñeyo bhojyo viprair na saṃśayaḥ //
vaiśyakanyāsamutpanno brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ /
sa hy ārdhika iti jñeyo bhojyo viprair na saṃśayaḥ //
Note: vaiśya-kanyā-samutpanno brāhmaṇena tu saṃskṛtaḥ /
sa hy ārdhika iti jñeyo bhojyo viprair na saṃśayaḥ //
[432]bhāṇḍasthitam abhojyeṣu jalaṃ dadhi ghṛtaṃ payaḥ /
akāmatas tu yo bhuṅkte prāyaścittaṃ kathaṃ bhavet //
Note: bhāṇḍa-sthitam abhojyeṣu jalaṃ dadhi ghṛtaṃ payaḥ /
akāmatas tu yo bhuṅkte prāyaś-cittaṃ kathaṃ bhavet //
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ śūdro vā upasarpati /
brahmakūrcopavāsena yājyavarṇasya niṣkṛtiḥ //
Note: brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyaḥ śūdro vā upasarpati /
brahma-kūrca-upavāsena yājya-varṇasya niṣkṛtiḥ //
śūdrāṇāṃ nopavāsaḥ syāc chūdro dānena śudhyati /
brahmakūrcam ahorātraṃ śvapākam api śodhayet //
Note: śūdrāṇāṃ na upavāsaḥ syāc chūdro dānena śudhyati /
brahma-kūrcam aho-rātraṃ śva-pākam api śodhayet //
[433]gomūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśodakam /
nirdiṣṭaṃ pañcagavyaṃ tu pavitraṃ pāpaśodhanam //
Note: go-mūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśa-udakam /
nirdiṣṭaṃ pañca-gavyaṃ tu pavitraṃ pāpa-śodhanam //
gomūtraṃ kṛṣṇavarṇāyāḥ śvetāyāś caiva gomayam /
payaś ca tāmravarṇāyā raktāyā gṛhyate dadhi //
Note: go-mūtraṃ kṛṣṇa-varṇāyāḥ śvetāyāś ca eva gomayam /
payaś ca tāmra-varṇāyā raktāyā gṛhyate dadhi //
[434]kapilāyā ghṛtaṃ grāhyaṃ sarvaṃ kāpilam eva vā /
mūtram ekapalaṃ dadyād aṅguṣṭhārdhaṃ tu gomayam //
Note: kapilāyā ghṛtaṃ grāhyaṃ sarvaṃ kāpilam eva vā /
mūtram eka-palaṃ dadyād aṅguṣṭha-ardhaṃ tu go-mayam //
kṣīraṃ saptapalaṃ dadyād dadhi tripalam ucyate /
ghṛtam ekapalaṃ dadyāt palam ekaṃ kuśodakam //
Note: kṣīraṃ sapta-palaṃ dadyād dadhi tri-palam ucyate /
ghṛtam eka-palaṃ dadyāt palam ekaṃ kuśa-udakam //
[435]gāyatryādāya gomūtraṃ gandhadvāreti gomayam /
āpyāyasveti ca kṣīraṃ dadhikrāvṇas tathā dadhi //
Note: gāyatryā ādāya go-mūtraṃ gandha-dvāra iti go-mayam /
āpyāyasva iti ca kṣīraṃ dadhi-krāvṇas tathā dadhi //
tejo 'si śukram ity ājyaṃ devasya tvā kuśodakam /
pañcagavyam ṛcā pūtaṃ sthāpayed agnisaṃnidhau //
Note: tejo 'si śukram ity ājyaṃ devasya tvā kuśa-udakam /
pañca-gavyam ṛcā pūtaṃ sthāpayed agni-saṃnidhau //
[436]āpohiṣṭheti cāloḍya mānastoketi mantrayet /
saptāvarās tu ye darbhā achinnāgrāḥ śukatviṣaḥ //
Note: āpohiṣṭha iti cā aloḍya mānastoka iti mantrayet /
sapta-avarās tu ye darbhā achinna-agrāḥ śuka-tviṣaḥ //
[437]etair uddhṛtya hotavyaṃ pañcagavyaṃ yathāvidhi /
irāvatī idaṃ viṣṇur mānastoketi śaṃvatī //
Note: etair uddhṛtya hotavyaṃ pañca-gavyaṃ yathā-vidhi /
irāvatī idaṃ viṣṇur mānastoka iti śaṃvatī //
[438]etābhiś caiva hotavyaṃ hutaśeṣaṃ pibed dvijaḥ /
āloḍya praṇavenaiva nirmanthya praṇavena tu //
Note: etābhiś ca eva hotavyaṃ huta-śeṣaṃ pibed dvijaḥ /
āloḍya praṇavena eva nirmanthya praṇavena tu //
uddhṛtya praṇavenaiva pibec ca praṇavena tu /
yat tv asthigataṃ pāpaṃ dehe tiṣṭhati dehinām //
Note: uddhṛtya praṇavena eva pibec ca praṇavena tu /
yat tv asthi-gataṃ pāpaṃ dehe tiṣṭhati dehinām //
[439]brahmakūrco dahet sarvaṃ pradīptāgnir ivendhanam /
pavitraṃ triṣu lokeṣu devatābhir adhiṣṭhitam //
Note: brahma-kūrco dahet sarvaṃ pradīpta-agnir iva indhanam /
pavitraṃ triṣu lokeṣu devatābhir adhiṣṭhitam //
varuṇaś caiva gomūtre gomaye havyavāhanaḥ /
dadhni vāyuḥ samuddiṣṭaḥ somaḥ kṣīre ghṛte raviḥ //
Note: varuṇaś ca eva go-mūtre gomaye havya-vāhanaḥ /
dadhni vāyuḥ samuddiṣṭaḥ somaḥ kṣīre ghṛte raviḥ //
[440]pibataḥ patitaṃ toyaṃ bhājane mukhaniḥsṛtam /
apeyaṃ tad vijānīyāt pītvā cāndrāyaṇaṃ caret //
Note: pibataḥ patitaṃ toyaṃ bhājane mukha-niḥsṛtam /
apeyaṃ tad vijānīyāt pītvā cāndrāyaṇaṃ caret //
kūpe ca patitaṃ dṛṣṭvā śvasṛgālau ca markaṭam /
asthicarmādi patitaṃ pītvāmedhyā apo dvijaḥ //
Note: kūpe ca patitaṃ dṛṣṭvā śva-sṛgālau ca markaṭam /
asthi-carma-ādi patitaṃ pītva āmedhyā apo dvijaḥ //
nāraṃ tu kuṇapaṃ kākaṃ viḍvarāhakharoṣṭrakam /
gāvayaṃ saupratīkaṃ ca māyūraṃ khāḍgakaṃ tathā //
Note: nāraṃ tu kuṇapaṃ kākaṃ viḍ-varāha-khara-uṣṭrakam /
gāvayaṃ saupratīkaṃ ca māyūraṃ khāḍgakaṃ tathā //
[441]vaiyāghram ārkṣaṃ saiṃhaṃ vā kūpe yadi nimajjati /
taṭākasyātha duṣṭasya pītaṃ syād udakaṃ yadi //
Note: vaiyāghram ārkṣaṃ saiṃhaṃ vā kūpe yadi nimajjati /
taṭākasya-atha duṣṭasya pītaṃ syād udakaṃ yadi //
prāyaścittaṃ bhavet puṃsaḥ krameṇaitena sarvaśaḥ /
vipraḥ śudhyet trirātreṇa kṣatriyas tu dinadvayāt //
Note: prāyaś-cittaṃ bhavet puṃsaḥ krameṇa etena sarvaśaḥ /
vipraḥ śudhyet tri-rātreṇa kṣatriyas tu dina-dvayāt //
[446]ekāhena tu vaiśyas tu śūdro naktena śudhyati /
parapākanivṛttasya parapākaratasya ca //
Note: eka-ahena tu vaiśyas tu śūdro naktena śudhyati /
para-pāka-nivṛttasya para-pāka-ratasya ca //
apacasya ca bhuktvānnaṃ dvijaś cāndrāyaṇaṃ caret /
apacasya ca yad dānaṃ dātuś cāsya kutaḥ phalam //
Note: apacasya ca bhuktva ānnaṃ dvijaś cāndrāyaṇaṃ caret /
apacasya ca yad dānaṃ dātuś ca asya kutaḥ phalam //
[447]dātā pratigrahītā ca tau dvau nirayagāminau /
gṛhītvāgniṃ samāropya pañcayajñān na nirvapet //
Note: dātā pratigrahītā ca tau dvau niraya-gāminau /
gṛhītva āgniṃ samāropya pañca-yajñān na nirvapet //
parapākanivṛtto 'sau munibhiḥ parikīrtitaḥ /
pañcayajñān svayaṃ kṛtvā parānnenopajīvati //
Note: para-pāka-nivṛtto 'sau munibhiḥ parikīrtitaḥ /
pañca-yajñān svayaṃ kṛtvā para-annena upajīvati //
satataṃ prātar utthāya parapākaratas tu saḥ /
gṛhasthadharmā yo vipro dadāti parivarjitaḥ //
Note: satataṃ prātar utthāya para-pāka-ratas tu saḥ /
gṛhastha-dharmā yo vipro dadāti parivarjitaḥ //
[451]ṛṣibhir dharmatattvajñair apacaḥ parikīrtitaḥ /
yuge yuge tu ye dharmās teṣu teṣu ca ye dvijāḥ //
Note: ṛṣibhir dharma-tattvajñair apacaḥ parikīrtitaḥ /
yuge yuge tu ye dharmās teṣu teṣu ca ye dvijāḥ //
teṣāṃ nindā na kartavyā yugarūpā hi te dvijāḥ /
huṃkāraṃ brāhmaṇasyoktvā tvaṃkāraṃ ca garīyasaḥ //
Note: teṣāṃ nindā na kartavyā yuga-rūpā hi te dvijāḥ /
huṃ-kāraṃ brāhmaṇasya uktvā tvaṃ-kāraṃ ca garīyasaḥ //
snātvā tiṣṭhann ahaḥ śeṣam abhivādya prasādayet /
tāḍayitvā tṛṇenāpi kaṇṭhe baddhvāpi vāsasā //
Note: snātvā tiṣṭhann ahaḥ śeṣam abhivādya prasādayet /
tāḍayitvā tṛṇena api kaṇṭhe baddhva āpi vāsasā //
[455]vivādenāpi nirjitya praṇipatya prasādayet /
avagūrya tv ahorātraṃ trirātraṃ kṣitipātane //
Note: vivādena api nirjitya praṇipatya prasādayet /
avagūrya tv aho-rātraṃ tri-rātraṃ kṣiti-pātane //
[459]atikṛcchraṃ ca rudhire kṛcchro 'bhyantaraśoṇite /
navāham atikṛcchrī syāt pāṇipūrānnabhojanaḥ //
Note: atikṛcchraṃ ca rudhire kṛcchro 'bhyantara-śoṇite /
nava-aham atikṛcchrī syāt pāṇi-pūra-anna-bhojanaḥ //
[460]trirātram upavāsī syād atikṛcchraḥ sa ucyate /
sarveṣām eva pāpānāṃ saṃkare samupasthite //
Note: tri-rātram upavāsī syād atikṛcchraḥ sa ucyate /
sarveṣām eva pāpānāṃ saṃkare samupasthite //
daśasāhasram abhyastā gāyatrī śodhanaṃ paraṃ //
Note: daśa-sāhasram abhyastā gāyatrī śodhanaṃ paraṃ //
[1]duḥsvapnaṃ yadi paśyet tu vānte tu kṣurakarmaṇi /
maithune pretadhūme ca snānam eva vidhīyate //
Note: duḥsvapnaṃ yadi paśyet tu vānte tu kṣura-karmaṇi /
maithune preta-dhūme ca snānam eva vidhīyate //
[5]ajñānāt prāśya viṇmūtraṃ surāsaṃspṛṣṭam eva ca /
punaḥ saṃskāram arhanti trayo varṇā dvijātayaḥ //
Note: ajñānāt prāśya viṇ-mūtraṃ surā-saṃspṛṣṭam eva ca /
punaḥ saṃskāram arhanti trayo varṇā dvijātayaḥ //
ajinaṃ mekhalā daṇḍo bhaikṣyacaryā vratāni ca /
nivartante dvijātīnāṃ punaḥ saṃskārakarmaṇi //
Note: ajinaṃ mekhalā daṇḍo bhaikṣya-caryā vratāni ca /
nivartante dvijātīnāṃ punaḥ saṃskāra-karmaṇi //
[6]viṇmūtrabhojī śudhyarthaṃ prājāpatyaṃ samācaret /
pañcagavyaṃ ca kurvīta snātvā pītvā śucir bhavet //
Note: viṇ-mūtra-bhojī śudhy-arthaṃ prājāpatyaṃ samācaret /
pañca-gavyaṃ ca kurvīta snātvā pītvā śucir bhavet //
[7]jalāgnipatane caiva pravrajyānāśakeṣu ca /
pratyāvasitavarṇānāṃ kathaṃ śuddhir vidhīyate //
Note: jala-agni-patane ca eva pravrajya-anāśakeṣu ca /
pratyāvasita-varṇānāṃ kathaṃ śuddhir vidhīyate //
prājāpatyadvayenaiva tīrthābhigamanena ca /
vṛṣaikādaśadānena varṇāḥ śudhyanti te trayaḥ //
Note: prājāpatya-dvayena eva tīrtha-abhigamanena ca /
vṛṣa-ekādaśa-dānena varṇāḥ śudhyanti te trayaḥ //
brāhmaṇasya pravakṣyāmi vanaṃ gatvā catuṣpathe /
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā prājāpatyadvayaṃ caret //
Note: brāhmaṇasya pravakṣyāmi vanaṃ gatvā catuṣ-pathe /
saśikhaṃ vapanaṃ kṛtvā prājāpatya-dvayaṃ caret //
godvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc chuddhiṃ svāyaṃbhuvo 'bravīt /
mucyate tena pāpena brāhmaṇatvaṃ ca gacchati //
Note: go-dvayaṃ dakṣiṇāṃ dadyāc chuddhiṃ svāyaṃbhuvo 'bravīt /
mucyate tena pāpena brāhmaṇatvaṃ ca gacchati //
[13]snānāni pañca puṇyāni kīrtitāni manīṣibhiḥ /
āgneyaṃ vāruṇaṃ brāhmaṃ vāyavyaṃ divyam eva ca //
Note: snānāni pañca puṇyāni kīrtitāni manīṣibhiḥ /
āgneyaṃ vāruṇaṃ brāhmaṃ vāyavyaṃ divyam eva ca //
āgneyaṃ bhasmanā snānam avagāhya tu vāruṇam /
āpo hi ṣṭheti ca brāhmaṃ vāyavyaṃ gorajaḥ smṛtam //
Note: āgneyaṃ bhasmanā snānam avagāhya tu vāruṇam /
āpo hi ṣṭha iti ca brāhmaṃ vāyavyaṃ go-rajaḥ smṛtam //
yat tu sātapavarṣeṇa tat snānaṃ divyam ucyate /
tatra snātvā tu gaṅgāyāṃ snāto bhavati mānavaḥ //
Note: yat tu sātapa-varṣeṇa tat snānaṃ divyam ucyate /
tatra snātvā tu gaṅgāyāṃ snāto bhavati mānavaḥ //
[17]snātuṃ yāntaṃ dvijaṃ sarve devāḥ pitṛgaṇaiḥ saha /
vāyubhūtās tu gacchanti tṛṣārtāḥ salilārthinaḥ //
Note: snātuṃ yāntaṃ dvijaṃ sarve devāḥ pitṛ-gaṇaiḥ saha /
vāyu-bhūtās tu gacchanti tṛṣā-ārtāḥ salila-arthinaḥ //
nirāśās te nivartante vastraniṣpīḍane kṛte /
tasmān na pīḍayed vastraṃ akṛtvā pitṛtarpaṇam //
Note: nirāśās te nivartante vastra-niṣpīḍane kṛte /
tasmān na pīḍayed vastraṃ akṛtvā pitṛ-tarpaṇam //
[18]romakūpeṣv avasthāpya yas tilair tarpayet pitṝn /
pitaras tarpitās tena rudhireṇa malena ca //
Note: roma-kūpeṣv avasthāpya yas tilair tarpayet pitṝn /
pitaras tarpitās tena rudhireṇa malena ca //
avadhūnoti yaḥ keśān snātvā yas tūtsṛjen malam /
ācāmed vā jalasthe 'pi sa bāhyaḥ pitṛdaivataiḥ //
Note: avadhūnoti yaḥ keśān snātvā yas tu utsṛjen malam /
ācāmed vā jalasthe 'pi sa bāhyaḥ pitṛ-daivataiḥ //
[19]śiraḥ prāvṛttya kaṇṭhaṃ vā muktakacchaśikho 'pi vā /
vinā yajñopavītena ācānto 'py aśucir bhavet //
Note: śiraḥ prāvṛttya kaṇṭhaṃ vā mukta-kaccha-śikho 'pi vā /
vinā yajña-upavītena ācānto 'py aśucir bhavet //
jale sthalastho nācāmej jalasthaś ca bahiḥsthale /
ubhe spṛṣṭvā samācānta ubhayatra śucir bhavet //
Note: jale sthalastho nā acāmej jalasthaś ca bahiḥ-sthale /
ubhe spṛṣṭvā samācānta ubhayatra śucir bhavet //
[20]snātvā pītvā kṣute supte bhuktvā rathyopasarpaṇe /
ācāntaḥ punar ācāmed vāso viparidhāya ca //
Note: snātvā pītvā kṣute supte bhuktvā rathya-upasarpaṇe /
ācāntaḥ punar ācāmed vāso viparidhāya ca //
kṣute niṣṭhīvane caiva dantocchiṣṭe tathānṛte /
patitānāṃ ca saṃbhāṣe dakṣiṇaṃ śravaṇaṃ spṛśet //
Note: kṣute niṣṭhīvane ca eva danta-ucchiṣṭe tatha ānṛte /
patitānāṃ ca saṃbhāṣe dakṣiṇaṃ śravaṇaṃ spṛśet //
prabhāsādīni tīrthāni gaṅgādyāḥ saritas tathā /
viprasya dakṣiṇe karṇe santīti manur abravīt //
Note: prabhāsa-ādīni tīrthāni gaṅgā-ādyāḥ saritas tathā /
viprasya dakṣiṇe karṇe santi iti manur abravīt //
agnir āpaś ca vedāś ca somasūryānilās tathā /
sarva eva tu viprasya śrotre tiṣṭhanti dakṣiṇe //
Note: agnir āpaś ca vedāś ca soma-sūrya-anilās tathā /
sarva eva tu viprasya śrotre tiṣṭhanti dakṣiṇe //
[21]bhāskarasya karaiḥ pūtaṃ divā snānaṃ praśasyāte /
apraśastaṃ niśi snānaṃ rāhor anyatra darśanāt //
Note: bhāskarasya karaiḥ pūtaṃ divā snānaṃ praśasyāte /
apraśastaṃ niśi snānaṃ rāhor anyatra darśanāt //
snānaṃ dānaṃ japo homaḥ kartavyo rāhudarśane /
anyadā tv aśucī rātris tasmāt tāṃ parivarjayet //
Note: snānaṃ dānaṃ japo homaḥ kartavyo rāhu-darśane /
anyadā tv aśucī rātris tasmāt tāṃ parivarjayet //
[22]maruto vasavo rudrā ādityāś caiva devatāḥ /
sarve some pralīyante tasmād dānaṃ tu tadgrahe //
Note: maruto vasavo rudrā ādityāś ca eva devatāḥ /
sarve some pralīyante tasmād dānaṃ tu tad-grahe //
khalayajñe vivāhe ca saṃkrāntau grahaṇe tathā /
śarvaryāṃ dānam asty eva nānyatraiva vidhīyate //
Note: khala-yajñe vivāhe ca saṃkrāntau grahaṇe tathā /
śarvaryāṃ dānam asty eva na anyatra eva vidhīyate //
putrajanmani yajñe ca tathā cātyayakarmaṇi /
rāhoś ca darśane dānaṃ praśastaṃ nānyadā niśi //
Note: putra-janmani yajñe ca tathā ca atyaya-karmaṇi /
rāhoś ca darśane dānaṃ praśastaṃ na anyadā niśi //
mahāniśā tu vijñeyā madhyasthaṃ praharadvayam /
pradoṣapaścimau yāmau dinavat snānam ācaret //
Note: mahā-niśā tu vijñeyā madhyasthaṃ prahara-dvayam /
pradoṣa-paścimau yāmau dinavat snānam ācaret //
[24]caityavṛkṣaś citir yūpaś caṇḍālaḥ somavikrayī /
etāṃs tu brāhmaṇaḥ spṛṣṭvā savāsā jalam āviśet //
Note: caitya-vṛkṣaś citir yūpaś caṇḍālaḥ soma-vikrayī /
etāṃs tu brāhmaṇaḥ spṛṣṭvā savāsā jalam āviśet //
asthisaṃcayanāt pūrvaṃ ruditvā snānam ācaret /
antardaśāhe viprasya hy ūrdhvam ācamanaṃ bhavet //
Note: asthi-saṃcayanāt pūrvaṃ ruditvā snānam ācaret /
antar-daśa-ahe viprasya hy ūrdhvam ācamanaṃ bhavet //
[25]sarvaṃ gaṅgāsamaṃ toyaṃ rāhugraste divākare /
somagrahe tathaivoktaṃ snānadānādikarmasu //
Note: sarvaṃ gaṅgā-samaṃ toyaṃ rāhu-graste divā-kare /
soma-grahe tathaiva uktaṃ snāna-dāna-ādi-karmasu //
[26]kuśaiḥ pūtaṃ tu yat snānaṃ kuśenopaspṛśed dvijaḥ /
kuśena coddhṛtaṃ toyaṃ somapānasamaṃ bhavet //
Note: kuśaiḥ pūtaṃ tu yat snānaṃ kuśena upaspṛśed dvijaḥ /
kuśena ca uddhṛtaṃ toyaṃ soma-pāna-samaṃ bhavet //
agnikāryāt paribhraṣṭāḥ saṃdhyopāsanavarjitāḥ /
vedaṃ caaivānadhīyānāḥ sarve te vṛṣalāḥ smṛtāḥ //
Note: agni-kāryāt paribhraṣṭāḥ saṃdhyā-upāsana-varjitāḥ /
vedaṃ caa eva anadhīyānāḥ sarve te vṛṣalāḥ smṛtāḥ //
[27]tasmād vṛṣalabhītena brāhmaṇena viśeṣataḥ /
adhyetavyo 'py ekadeśo yadi sarvaṃ na śakyate //
Note: tasmād vṛṣala-bhītena brāhmaṇena viśeṣataḥ /
adhyetavyo 'py eka-deśo yadi sarvaṃ na śakyate //
śūdrānnarasapuṣṭasyāpy adhīyānasya nityaśaḥ /
japato juhvato vāpi gatir ūrdhvā na vidyate //
Note: śūdra-anna-rasa-puṣṭasya apy adhīyānasya nityaśaḥ /
japato juhvato va āpi gatir ūrdhvā na vidyate //
[28]śūdrānnaṃ śūdrasaṃparkaḥ śūdreṇa tu sahāsanam /
śūdrāj jñānāgamaś caiva jvalantam api pātayet //
Note: śūdra-annaṃ śūdra-saṃparkaḥ śūdreṇa tu sahā asanam /
śūdrāj jñāna-āgamaś ca eva jvalantam api pātayet //
[29]yaḥ śūdryā pācayen nityaṃ śūdrī ca gṛhamedhinī /
varjitaḥ pitṛdevebhyo rauravaṃ yāti sa dvijaḥ //
Note: yaḥ śūdryā pācayen nityaṃ śūdrī ca gṛha-medhinī /
varjitaḥ pitṛ-devebhyo rauravaṃ yāti sa dvijaḥ //
mṛtasūtakapuṣṭāṅgo dvijaḥ śūdrānnabhojanaḥ /
ahaṃ tan na vijānāmi kāṃ kāṃ yoniṃ gamiṣyati //
Note: mṛta-sūtaka-puṣṭa-aṅgo dvijaḥ śūdra-anna-bhojanaḥ /
ahaṃ tan na vijānāmi kāṃ kāṃ yoniṃ gamiṣyati //
[30]gṛdhro dvādaśajanmāni daśajanmāni sūkaraḥ /
śvayonau saptajanmā syād ity evaṃ manur abravīt //
Note: gṛdhro dvādaśa-janmāni daśa-janmāni sūkaraḥ /
śva-yonau sapta-janmā syād ity evaṃ manur abravīt //
dakṣiṇārtham tu yo vipraḥ śūdrasya juhuyād dhaviḥ /
brāhmaṇas tu bhavec chūdraḥ śūdras tu brāhmaṇo bhavet //
Note: dakṣiṇa-artham tu yo vipraḥ śūdrasya juhuyād dhaviḥ /
brāhmaṇas tu bhavec chūdraḥ śūdras tu brāhmaṇo bhavet //
[31]maunavrataṃ samāśritya āsīno na vaded dvijaḥ /
bhuñjāno hi vaded yas tu tad annaṃ parivarjayet //
Note: mauna-vrataṃ samāśritya āsīno na vaded dvijaḥ /
bhuñjāno hi vaded yas tu tad annaṃ parivarjayet //
ardhe bhukte tu yo vipras tasmin pātre jalaṃ pibet /
hataṃ daivaṃ ca pitryaṃ ca ātmānaṃ copaghātayet //
Note: ardhe bhukte tu yo vipras tasmin pātre jalaṃ pibet /
hataṃ daivaṃ ca pitryaṃ ca ātmānaṃ ca upaghātayet //
[32]bhuñjāneṣu tu vipreṣu yo 'gre pātraṃ vimuñcati /
sa mūḍhaḥ sa ca pāpiṣṭho brahmaghnaḥ sa khalūcyate //
Note: bhuñjāneṣu tu vipreṣu yo 'gre pātraṃ vimuñcati /
sa mūḍhaḥ sa ca pāpiṣṭho brahmaghnaḥ sa khalu ucyate //
bhājaneṣu ca tiṣṭhatsu svastikurvanti ye dvijāḥ /
na devās tṛptim āyānti nirāśāḥ pitaras tathā //
Note: bhājaneṣu ca tiṣṭhatsu svasti-kurvanti ye dvijāḥ /
na devās tṛptim āyānti nirāśāḥ pitaras tathā //
asnātvā naiva bhuñjītā ajaptvāgnim ahūya ca /
parṇapṛṣṭhe na bhuñjīta rātrau dīpaṃ vinā tathā //
Note: asnātvā na eva bhuñjītā ajaptva āgnim ahūya ca /
parṇa-pṛṣṭhe na bhuñjīta rātrau dīpaṃ vinā tathā //
[33]gṛhasthas tu dayāyukto dharmam evānucintayet /
poṣyavargārthasiddhyarthaṃ nyāyavartī subuddhimān //
Note: gṛhasthas tu dayā-yukto dharmam eva anucintayet /
poṣya-varga-artha-siddhy-arthaṃ nyāya-vartī subuddhimān //
nyāyopārjitavittena kartavyaṃ hy ātmarakṣaṇam /
anyāyena tu yo jīvet sarvakarmabahiṣkṛtaḥ //
Note: nyāya-upārjita-vittena kartavyaṃ hy ātma-rakṣaṇam /
anyāyena tu yo jīvet sarva-karma-bahiṣ-kṛtaḥ //
[34]agnicit kapilā satrī rājā bhikṣur mahodadhiḥ /
dṛṣṭamātrāḥ punanty ete tasmāt paśyet tu nityaśaḥ //
Note: agnicit kapilā satrī rājā bhikṣur mahā-udadhiḥ /
dṛṣṭa-mātrāḥ punanty ete tasmāt paśyet tu nityaśaḥ //
[35]araṇiṃ kṛṣṇamārjāraṃ candanaṃ sumaṇiṃ ghṛtam /
tilān kṛṣṇājinaṃ chāgaṃ gṛhe caitāni rakṣayet //
Note: araṇiṃ kṛṣṇa-mārjāraṃ candanaṃ sumaṇiṃ ghṛtam /
tilān kṛṣṇa-ajinaṃ chāgaṃ gṛhe ca etāni rakṣayet //
gavāṃ śataṃ saikavṛṣaṃ yatra tiṣṭhaty ayantritam /
tat kṣetraṃ daśagaṇitaṃ gocarmaparikīrtitam //
Note: gavāṃ śataṃ sa eka-vṛṣaṃ yatra tiṣṭhaty ayantritam /
tat kṣetraṃ daśa-gaṇitaṃ go-carma-parikīrtitam //
[36]brahmahatyādibhir martyo manovākkāyakarmajaiḥ /
etad gocarmadānena mucyate sarvakilbiṣaiḥ //
Note: brahma-hatyā-ādibhir martyo mano-vāk-kāya-karmajaiḥ /
etad go-carma-dānena mucyate sarva-kilbiṣaiḥ //
[37]kuṭumbine daridrāya śrotriyāya viśeṣataḥ /
yad dānaṃ dīyate tasmai tad dānaṃ śubhakārakam //
Note: kuṭumbine daridrāya śrotriyāya viśeṣataḥ /
yad dānaṃ dīyate tasmai tad dānaṃ śubha-kārakam //
vāpīkūpataḍāgādyair vājapeyaśatair mukhaiḥ /
gavāṃ koṭipradānena bhūmihartā na śudhyati //
Note: vāpī-kūpa-taḍāga-ādyair vāja-peya-śatair mukhaiḥ /
gavāṃ koṭi-pradānena bhūmi-hartā na śudhyati //
[38]aṣṭādaśadinād arvāk snānam eva rajasvalā /
ata ūrdhvaṃ trirātraṃ syād uśanā munir abravīt //
Note: aṣṭādaśa-dinād arvāk snānam eva rajasvalā /
ata ūrdhvaṃ tri-rātraṃ syād uśanā munir abravīt //
yugaṃ yugadvayaṃ caiva triyugaṃ ca caturyugam /
cāṇḍālasūtikodakyāpatitānām adhaḥ kramāt //
Note: yugaṃ yuga-dvayaṃ ca eva tri-yugaṃ ca catur-yugam /
cāṇḍāla-sūtika-udakyāpatitānām adhaḥ kramāt //
[39]tataḥ saṃnidhimātreṇa sacailaṃ snānam ācaret /
snātvāvalokayet sūryam ajñānāt spṛśate yadi //
Note: tataḥ saṃnidhi-mātreṇa sacailaṃ snānam ācaret /
snātva āvalokayet sūryam ajñānāt spṛśate yadi //
vidyamāneṣu hasteṣu brāhmaṇo jñānadurbalaḥ /
toyaṃ pibati vaktreṇa śvayonau jāyate dhruvam //
Note: vidyamāneṣu hasteṣu brāhmaṇo jñāna-durbalaḥ /
toyaṃ pibati vaktreṇa śva-yonau jāyate dhruvam //
[40]yas tu kruddhaḥ pumān brūyāj jāyāyās tu agamyatām /
punar icchati ced enāṃ vipramadhye tu śrāvayet //
Note: yas tu kruddhaḥ pumān brūyāj jāyāyās tu agamyatām /
punar icchati ced enāṃ vipra-madhye tu śrāvayet //
śrāntaḥ kruddhas tamo'ndho vā kṣutpipāsābhayārditaḥ /
dānaṃ puṇyam akṛtvā tu prāyaścittaṃ dinatrayam //
Note: śrāntaḥ kruddhas tamo-'ndho vā kṣut-pipāsā-bhaya-arditaḥ /
dānaṃ puṇyam akṛtvā tu prāyaś-cittaṃ dina-trayam //
upaspṛśet triṣavaṇaṃ mahānadyupasaṃgame /
cīrṇānte caiva gāṃ dadyād brāhmaṇān bhojayed daśa //
Note: upaspṛśet tri-ṣavaṇaṃ mahā-nady-upasaṃgame /
cīrṇa-ante ca eva gāṃ dadyād brāhmaṇān bhojayed daśa //
[45]durācārasya viprasya niṣiddhācaraṇasya ca /
annaṃ bhuktvā dvijaḥ kuryād dinam ekam abhojanam //
Note: durācārasya viprasya niṣiddha-ācaraṇasya ca /
annaṃ bhuktvā dvijaḥ kuryād dinam ekam abhojanam //
sadācārasya viprasya tathā vedāntavedinaḥ /
bhuktvānnaṃ mucyate pāpād ahorātrāntarān naraḥ //
Note: sad-ācārasya viprasya tathā veda-anta-vedinaḥ /
bhuktva ānnaṃ mucyate pāpād aho-rātra-antarān naraḥ //
[46]ūrdhvocchiṣṭam adhocchiṣṭam antarikṣam ṛtau tathā /
kṛcchratrayaṃ prakurvīta aśaucamaraṇe tathā //
Note: ūrdhva-ucchiṣṭam adhocchiṣṭam antarikṣam ṛtau tathā /
kṛcchra-trayaṃ prakurvīta aśauca-maraṇe tathā //
kṛcchraṃ devy ayutaṃ caiva prāṇāyāmaśatadvayam /
puṇyatīrthe 'nārdraśiraḥ snānaṃ dvādaśasaṃkhyayā //
Note: kṛcchraṃ devy ayutaṃ ca eva prāṇa-āyāma-śata-dvayam /
puṇya-tīrthe 'nārdra-śiraḥ snānaṃ dvādaśa-saṃkhyayā //
[48]dviyojane tīrthayātrā kṛcchram ekaṃ prakalpitam /
gṛhasthaḥ kāmataḥ kuryād retasaḥ skhalanaṃ bhuvi //
Note: dvi-yojane tīrtha-yātrā kṛcchram ekaṃ prakalpitam /
gṛhasthaḥ kāmataḥ kuryād retasaḥ skhalanaṃ bhuvi //
[50]sahasraṃ tu japed devyāḥ prāṇāyāmais tribhiḥ saha /
caturvidyopapannas tu vidhivad brahmaghātake //
Note: sahasraṃ tu japed devyāḥ prāṇa-āyāmais tribhiḥ saha /
catur-vidyā-upapannas tu vidhivad brahma-ghātake //
samudrasetugamanaṃ prāyaścittaṃ vinirdiśet /
setubandhapathe bhikṣāṃ cāturvarṇyāt samācaret //
Note: samudra-setu-gamanaṃ prāyaś-cittaṃ vinirdiśet /
setu-bandha-pathe bhikṣāṃ cāturvarṇyāt samācaret //
[51]varjayitvā vikarmasthāṃś chatropānadvivarjitaḥ /
ahaṃ duṣkṛtakarmā vai mahāpātakakārakaḥ //
Note: varjayitvā vikarmasthāṃś chatra-upānad-vivarjitaḥ /
ahaṃ duṣkṛta-karmā vai mahā-pātaka-kārakaḥ //
gṛhadvāreṣu tiṣṭhāmi bhikṣārthī brahmaghātakaḥ /
gokuleṣu vasec caiva grāmeṣu nagareṣu vā //
Note: gṛha-dvāreṣu tiṣṭhāmi bhikṣa ārthī brahma-ghātakaḥ /
go-kuleṣu vasec ca eva grāmeṣu nagareṣu vā //
[52]tapo vaneṣu tīrtheṣu nadīprasravaṇeṣu vā /
eteṣu khyāpayann enaḥ puṇyaṃ gatvā tu sāgaram //
Note: tapo vaneṣu tīrtheṣu nadī-prasravaṇeṣu vā /
eteṣu khyāpayann enaḥ puṇyaṃ gatvā tu sāgaram //
daśayojanavistīrṇaṃ śatayojanam āyatam /
rāmacandrasamādiṣṭanalasaṃcayasaṃcitam //
Note: daśa-yojana-vistīrṇaṃ śata-yojanam āyatam /
rāma-candra-samādiṣṭanala-saṃcaya-saṃcitam //
setuṃ dṛṣṭvā samudrasya brahmahatyāṃ vyapohati /
setuṃ dṛṣṭvā viśuddhātmā tv avagāheta sāgaram //
Note: setuṃ dṛṣṭvā samudrasya brahma-hatyāṃ vyapohati /
setuṃ dṛṣṭvā viśuddha-ātmā tv avagāheta sāgaram //
[54]yajeta vāśvamedhena rājā tu pṛthivīpatiḥ /
punaḥ pratyāgate veśma vāsārtham upasarpati //
Note: yajeta va āśva-medhena rājā tu pṛthivī-patiḥ /
punaḥ pratyāgate veśma vāsa-artham upasarpati //
saputraḥ saha bhṛtyaiś ca kuryād brāhmaṇabhojanam /
gāś caivaikaśataṃ dadyāc caturvidhyeṣu dakṣiṇām //
Note: saputraḥ saha bhṛtyaiś ca kuryād brāhmaṇa-bhojanam /
gāś ca eva eka-śataṃ dadyāc catur-vidhyeṣu dakṣiṇām //
[76]brāhmaṇānāṃ prasādena brahmahā tu vimucyate /
savanasthāṃ striyaṃ hatvā brahmahatyāvrataṃ caret //
Note: brāhmaṇānāṃ prasādena brahmahā tu vimucyate /
savanasthāṃ striyaṃ hatvā brahma-hatyā-vrataṃ caret //
[77]madyapaś ca dvijaḥ kuryān nadīṃ gatvā samudragām /
cāndrāyaṇe tataś cīrṇe kuryād brāhmaṇabhojanam //
Note: madyapaś ca dvijaḥ kuryān nadīṃ gatvā samudragām /
cāndrāyaṇe tataś cīrṇe kuryād brāhmaṇa-bhojanam //
[80]anaḍutsahitāṃ gāṃ ca dadyād vipreṣu dakṣiṇām /
surāpānaṃ sakṛt kṛtvā agnivarṇaṃ surāṃ pibet //
Note: anaḍut-sahitāṃ gāṃ ca dadyād vipreṣu dakṣiṇām /
surā-pānaṃ sakṛt kṛtvā agni-varṇaṃ surāṃ pibet //
[84]sa pāvayed athātmānam ihaloke paratra ca /
apahṛtya suvarṇaṃ tu brāhmaṇasya tataḥ svayam //
Note: sa pāvayed athā atmānam iha-loke paratra ca /
apahṛtya suvarṇaṃ tu brāhmaṇasya tataḥ svayam //
gacchen musalam ādāya rājābhyāśaṃ vadhāya tu /
tataḥ śuddhim avāpnoti rājñāsau mukta eva ca //
Note: gacchen musalam ādāya rāja-abhyāśaṃ vadhāya tu /
tataḥ śuddhim avāpnoti rājña āsau mukta eva ca //
[90]kāmatas tu kṛtaṃ yat syān nānyathā vadham arhati /
āsanāc chayanād yānāt saṃbhāṣāt saha bhojanāt //
Note: kāmatas tu kṛtaṃ yat syān na anyathā vadham arhati /
āsanāc chayanād yānāt saṃbhāṣāt saha bhojanāt //
[91]saṃkrāmanti hi pāpāni tailabindur ivāmbhasi /
cāndrāyaṇaṃ yāvakaṃ tu tulāpuruṣa eva ca //
Note: saṃkrāmanti hi pāpāni taila-bindur iva ambhasi /
cāndrāyaṇaṃ yāvakaṃ tu tulā-puruṣa eva ca //
[287][534]gavāṃ caivānugamanaṃ sarvapāpapraṇāśanam /
etat pārāśaraṃ śāstraṃ ślokānāṃ śatapañcakaṃ /
dvinavatyā samāyuktaṃ dharmaśāstrasya saṃgrahaḥ //
Note: gavāṃ caiva anugamanaṃ sarva-pāpa-praṇāśanam /
etat pārāśaraṃ śāstraṃ ślokānāṃ śata-pañcakaṃ /
dvi-navatyā samāyuktaṃ dharma-śāstrasya saṃgrahaḥ //
[288]yathādhyayanakarmāṇi dharmaśāstram idaṃ tathā /
adhyetavyaṃ prayatnena niyataṃ svargagāminā //
Note: yatha ādhyayana-karmāṇi dharma-śāstram idaṃ tathā /
adhyetavyaṃ prayatnena niyataṃ svarga-gāminā //