Sudhanakinnaryavadāna from: Kṣemendra: Avadānakalpalatā (Avadāna 64) = KAvk_64
abhinavakisalayakomalamanasām api kuliśakaṭhinadhairyāṇām /
mahatāṃ maṇivimalānāṃ api bhavati na rāgasaṃkrāntiḥ // KAvk_64.1 //
śākyālaye darśanam eva pitrā sarvānukampī bhṛśam arthyamānaḥ
yadā yadānandasudhārasendur viveśa śāstā nijarājadhānīṃ // KAvk_64.2 //
tadā tadā harmyagatā mṛgākṣī karṇāvataṃsīkṛtanetrakāntiḥ /
kāntyā diśāṃ vismayam ullikhantaṃ yaśodharā taṃ dayitaṃ vilokya // KAvk_64.3 //
tatsaṃgamāliṅganayor nirāśā bhrāntākhilāśā viṣamūrcchiteva /
dhṛtiṃ vayasyām iva vārayantīṃ nirasya saudhāt tanum utsasarja // KAvk_64.4 //
yadā yadā pallavapeśalāṅgī dehaṃ samutsṛṣṭavatī satī sā /
tadā tadā manmathamohitāṃ tāṃ dayārdracakṣur bhagavān rarakṣa // KAvk_64.5 //
tataḥ kadā cid bhagavān vanānte tatkautukād bhikṣugaṇena pṛṣṭaḥ /
jagāda dantadyuticandrikābhir nivārayan rāgam ivādharasya // KAvk_64.6 //
yaśodharā madviraheṇa nityaṃ karoti yat sāhasam etad ārtā /
haranti dhairyaṃ vitaranti mohaṃ eṣa svabhāvaḥ smaravibhramāṇāṃ // KAvk_64.7 //
mayāpi tasyā viraheṇa pūrvaṃ janmāntare māravimohitena /
saṃsaktasaṃtāpanimittabhūtaḥ khedaḥ prabhūtavyaśano 'nubhūtaḥ // KAvk_64.8 //
purā jitāmarapure satpure hastināpure /
rājā dhanābhidhāno 'bhūn nidhānaṃ guṇasaṃpadāṃ // KAvk_64.9 //
bhujenāliṅgitā bhūmiḥ kṛtā kaṇṭhe sarasvatī /
lakṣmīḥ prasādhitā yena kīrtir eva pravāsitā // KAvk_64.10 //
rāmāyāṃ tasya jāyāyāṃ tanayaḥ sudhanābhidhaḥ /
abhavat sahasaṃjātanidhānaśataviśrutaḥ // KAvk_64.11 //
sarvavidyākumudinīvikāsarasikaḥ sadā /
kalāvān nirmalarucir yaḥ pūrṇendur ivābabhau // KAvk_64.12 //
babhūva tasya bhūbhartur bhūpatir bhūmyanantaraḥ /
mānī mahendrasenākhyaḥ prakhyātapṛthuvikramaḥ // KAvk_64.13 //
tena duḥsahadaṇḍena sarvasarvasvahāriṇā /
akālakālakalpena pīḍitāḥ śuśucuḥ prajāḥ // KAvk_64.14 //
tasyādharmapravṛttasya nivṛttasukṛtotsave /
tīvropatāpasaṃtapte pure na vavṛṣur ghanāḥ // KAvk_64.15 //
pratikūle mahīpāle tatra durbhikṣaviplavaḥ /
babhūva vyasaneṣv eva bhavanti vyasanodayāḥ // KAvk_64.16 //
tataḥ kleśaviśeṣārtāḥ sarve puranivāsinaḥ /
kupativyasanodvegād ekībhūtā vyacintayan // KAvk_64.17 //
rājñā doṣākareṇeyaṃ jaḍena janatā param /
pratyagrakarapātena nalinīva nimīlitā // KAvk_64.18 //
eṣa durvyasanī nityam asatyāmātyasaṃmataḥ /
asmān nipīḍya puṣṇāti viṭaceṭakagāyanān // KAvk_64.19 //
kaṣṭā tatrāpy anāvṛṣṭiḥ pāpaśāpena bhūpateḥ /
durbhikṣajananī jātā janasaṃkṣayasākṣiṇī // KAvk_64.20 //
sutīkṣṇaḥ kṣmāpālaḥ kharamukharamūrkhaḥ parijanaḥ
kadaryāś cāmātyāḥ kaṭukapaṭakauṭilyapaṭavaḥ /
padasthāḥ kāyasthā viṣamamukharogāḥ prakupitāḥ
kathaṃ sahyaḥ so 'yaṃ kṛpaṇadalano dāruṇagaṇaḥ // KAvk_64.21 //
dhanaḥ śrimān kṣitipatiḥ śrūyate rāṣṭravardhanaḥ /
gacchāmas tatpuraṃ so 'smān vatsalaḥ pālayiṣyati // KAvk_64.22 //
apatyam iva rāṣṭraṃ yaḥ sadā paśyati bhūpatiḥ /
viṣaye jīvyate tasya janakasyeva veśmani // KAvk_64.23 //
iti niścayam ādhāya yayus te hastināpuraṃ /
tyājyaḥ kāyo 'pi sāpāyaḥ kiṃ punar deśasaṃśrayaḥ // KAvk_64.24 //
jñātvā mahendraseno 'pi svapuraṃ nirjanaṃ nṛpaḥ /
tīvrānutāpaḥ sāmarṣaṃ mahāmātyān abhāṣata // KAvk_64.25 //
dhanasya dhanino rājñaḥ puraṃ matpuravāsinaḥ /
prayātā iti naś cāraiḥ kathitaṃ gūḍhacāribhiḥ // KAvk_64.26 //
durbhikṣakhinnā yadi te yātā mama ripoḥ puram /
tat sarvatra bhavanty eva paryāyair devaviplavāḥ // KAvk_64.27 //
atha vā rājadoṣena gatās te sukhavāñchayā /
viṣṭidaṇḍakaronmuktaḥ kasya rājñaḥ pure janaḥ // KAvk_64.28 //
prāyaḥ paricitadveṣāt sadā navanavaiṣiṇaḥ /
dūrastha eva sarvasya sarvo bhavati vallabhaḥ // KAvk_64.29 //
asmadabhyadhikaḥ ko 'sau tasya bhūmipater guṇaḥ /
pareṣāṃ harate yena mugdhā jāyā iva prajāḥ // KAvk_64.30 //
upāyaś cintyatāṃ tāvat tasya darpapraśāntaye /
samṛddhikāraṇaṃ yac ca tadvighāto vidhīyatāṃ // KAvk_64.31 //
iti rājavacaḥ śrutvā mahāmātyā babhāṣire /
śrūyatāṃ deva yenāsau rājā dhanajanorjitaḥ // KAvk_64.32 //
viṣaye nāgarājo 'sti citro nāma bahūdakaḥ /
tasya kṣitipater mūrtaḥ puṇyabaddha ivodayaḥ // KAvk_64.33 //
akāle sasyaniṣpattis tatprabhāveṇa jāyate /
kṛṣisaṃpattimūlāś ca bhūbhujāṃ sarvasaṃpadaḥ // KAvk_64.34 //
tasmād vidyābalān nāgaḥ sa hartuṃ yadi śakyate /
tadā yānti svayaṃ tasya prajās tvām eva saṃśrayam // KAvk_64.35 //
dīptamantrabalaṃ kaṃ cit tasmād anviṣya sādhakam /
nāgarājasya haraṇe kriyatāṃ tūrṇam udyamaḥ // KAvk_64.36 //
ity amātyavacaḥ śrutvā tathety āha mahīpatiḥ /
svaguṇādhānavikalāḥ paradoṣodyatāḥ khalāḥ // KAvk_64.37 //
tataḥ prabhūtakanakapradānapaṇaghoṣaṇām /
kṛtvā te mantriṇaḥ prāpur nāgabandhanamantriṇam // KAvk_64.38 //
sa tair vidyādharo nāma suvarṇārpaṇasaṃvidā /
prārthitaś citram ānetuṃ prayayau hastināpuram // KAvk_64.39 //
tatra kānanaparyante snigdhaśyāmalapādape /
bhavanaṃ bhogināṃ bhartuḥ sa dadarśa nabhaḥprabham // KAvk_64.40 //
valadbakulamālāyā vilasattilakaśriyaḥ /
vanalakṣmyā ivāsannamaṇḍanaṃ maṇidarpaṇam // KAvk_64.41 //
tad vilokyāmalajalaṃ spṛhāmalinamānasaḥ /
mantrānudhyānasaṃnaddhaḥ siddhyai digbandham ādadhe // KAvk_64.42 //
digbandhe vihite tena vratenātyugratejasā /
śirovyathā nāgapater abhūt taptaphaṇāmaṇeḥ // KAvk_64.43 //
athādṛśyaḥ samutthāya taṃ dṛṣṭvā mantrasādhakam /
kampamānaḥ phaṇipatir bandhatrāsād acintayat // KAvk_64.44 //
babhrubhrūśmaśruśabalas taḍitkapilalocanaḥ /
akālakālasaṃkāśaḥ kulaṃ hantuṃ mamāgataḥ // KAvk_64.45 //
vane saṃprati digbandhaḥ kṛto 'nena durātmanā /
badhnāty eṣa na yāvan māṃ tāvad yuktikramaḥ kṣamaḥ // KAvk_64.46 //
tīropānte vasaty asmin maharṣir valkalāyanaḥ /
jāne so 'pi na me sādhu paritrāṇe pragalbhate // KAvk_64.47 //
tasyāśramapade yo 'sau paricaryāparaḥ sadā /
lubdhakaḥ padmako nāma sa me saṃrakṣaṇakṣamaḥ // KAvk_64.48 //
iti niścitya manasā sa gatvā lubdhakāntikam /
svavṛttāntaṃ nivedyāsmai bandharakṣām ayācata // KAvk_64.49 //
sādhakasya vadhāyaiva nāgarājena so 'rthitaḥ /
dhanvī taṃ deśam abhyetya mantradhīraṃ vyalokayat // KAvk_64.50 //
asminn avasare mantrasādhako 'pi hutānalaḥ /
ākṛṣṭiṃ nāgarājasya vidadhe bandhanotsukaḥ // KAvk_64.51 //
mantrākṛṣṭe phaṇipatau kṣaṇaṃ tadbhavanodakam / saviṣādaṃ rurodeva prodyadbudbudagadgadam // KAvk_64.52 // saṃtrāsavihvalabhujaṅgavadhūviṣādaniśvāsavegavihitojjvalaphenamālam /
rakṣārthanām iva cakāra taraṅgahastasaktāñjali prabalakampavilolam ambhaḥ // KAvk_64.53 //
ātte vidyābalāt tena nāge garudatejasā /
saṃkocakuṭilābhoge kṣipte ca jalabhājane // KAvk_64.54 //
taṃ hemalubdhaṃ bāṇena trāsasaṃdigdhalocanam /
vivyādha dhanur ākṛṣya viṣadigdhena lubdhakaḥ // KAvk_64.55 //
magnabāṇaṃ tam abhyetya bhūyastyaktabhujaṅgamaṃ /
karālakaravālena viśiraskaṃ cakāra saḥ // KAvk_64.56 //
sā vidyābandhakī tasya lobhād anyopayoginī /
abhūt siddhāpi mugdhasya svavināśāya kevalam // KAvk_64.57 //
yuktāḥ paropatāpāya vidyāvibhavaśaktayaḥ /
sahasaiva vimūḍhānāṃ vinaśyanti sahāsubhiḥ // KAvk_64.58 //
tataḥ praharṣasaṃpūrṇaḥ kṛtajñaḥ phaṇināyakaḥ /
taṃ nināya svabhavanaṃ lubdhakaṃ snehalubdhadhīḥ // KAvk_64.59 //
tatra ratnalatodyānavimānamaṇiveśmasu /
abhyarcyamānaś citreṇa kaṃ cit kālam uvāsa saḥ // KAvk_64.60 //
kadā cid atha nāgena pūjyamānaṃ savismayaḥ /
vidyuddāmopamaṃ pāśam amoghākhyaṃ dadarśa saḥ // KAvk_64.61 //
taṃ dṛṣṭvā tatprabhāvaṃ ca śrutvā nāganiveditam /
yatnāt tadarthanāṃ cakre lubdhako lubdhamānasaḥ // KAvk_64.62 //
ajayyaṃ samarodyoge surāṇām api bandhanaṃ /
taṃ jīvitādhikaṃ tasmai dadau prītyā phaṇīśvaraḥ // KAvk_64.63 //
tatas taṃ pāśam ādāya citram āmantrya lubdhakaḥ /
uttīrya nāgabhavanāl labdhārthaḥ svapadaṃ yayau // KAvk_64.64 //
nāgaprabhāvasaṃprāptāṃ ciraṃ bhuktvā sa saṃpadam /
putrāyotpalakākhyāya pāśaṃ dattvā vyapadyata // KAvk_64.65 //
pālayan pitur ācāraṃ so 'pi lubdhakumārakaḥ /
munes tasya kulasthityā paricaryāparo 'bhavat // KAvk_64.66 //
tataḥ kadā cit sa muner viśrāntasya sthitaḥ puraḥ / śuśrāva kākalīgītaṃ kīrṇaṃ karṇarasāyanam // KAvk_64.67 // gītaśravaṇaniṣpandanilīnahariṇaṃ vanam / citranyastam ivālokya so 'pṛcchad vismito munim // KAvk_64.68 // kamalābandhasaṃruddhamadhupadhvanisodaraḥ /
kuto 'yaṃ kokilālāpalalitaḥ śrūyate svanaḥ // KAvk_64.69 //
iti lubdhakaputreṇa pṛṣṭas taṃ munir abravīt /
gāyanti madhurālāpam etaṃ kinnarakanyakāḥ // KAvk_64.70 //
drumasya kinnarapateḥ kanyā kanyāśatair vṛtā /
pañcabhir nāgabhavane krīḍaty eṣā manoharā // KAvk_64.71 //
śrutvaitat kautukākrāntaḥ sa punar munim abhyadhāt /
api śaknoti puruṣaḥ prāptuṃ kinnarakanyakām // KAvk_64.72 //
tam uvāca munir yasya bhavet pāśaḥ karāgragaḥ /
amoghākhyaḥ sa śaknoti hartuṃ kinnarakāminīm // KAvk_64.73 //
etad ākarṇya sotsāhas taṃ praṇamyātha lubdhakaḥ /
prayayau pāśam ādāya bhogīndrabhavanāntikam // KAvk_64.74 //
tatra kelivilāsāṅkaṃ so 'paśyat kinnarīgaṇam /
bibhrāṇam anilālolahemavallīvanaśriyam // KAvk_64.75 //
madbye snānotthitāṃ tāsāṃ sa dadarśa manoharām /
smarasyeva trinetrāgninirvāṇajaladevatām // KAvk_64.76 //
anaṅgavibhramārambhanirbharormiṇi yauvane / majjataḥ śaiśavasyeva kurvāṇām avalambanam // KAvk_64.77 // mekhalābaddhasaṃnaddhadivyāmbaramanoramām /
jalakelikalāsaktasphāraphenāvalīm iva // KAvk_64.78 //
lāvaṇyaprasṛteneva pravāhena mahīyasā /
harantīṃ tārahāreṇa śaśiśubhraniśāśriyam // KAvk_64.79 //
kalayantīṃ jalollīḍhāṃ līlāpattralatāṃ punaḥ /
karṇābharaṇaratnāṃśukalāpena kapolayoḥ // KAvk_64.80 //
kastūrīlekhayā sakhyā likhyamānalalāṭikām /
kalaṅkakalanāklaibyaṃ śamayantīṃ himatviṣaḥ // KAvk_64.81 //
tāṃ dṛṣṭvā vismayāveśapāśenākṛṣṭamānasaḥ /
cakre pāśam amoghākhyaṃ sajjaṃ sapadi lubdhakaḥ // KAvk_64.82 //
tataḥ saṃtrāsataralāḥ sahasā hariṇekṣaṇāḥ /
kinnaryo divam utpetuḥ pāśahastaṃ vilokya taṃ // KAvk_64.83 //
laghuhastatayā kṣiptvā pāśaṃ cakitalocanām /
manoharāṃ sa jagrāha hariṇīm iva lubdhakaḥ // KAvk_64.84 //
sā pāśavivaśā tena kṛṣṭā kaṣṭadaśāṃ śritā /
kim etad iti nājñāsīt kṣaṇamūrcchānimīlitā // KAvk_64.85 //
yūthabhraṣṭeva hariṇī svajanālokanāśayā /
nirīkṣamāṇā kakubhaḥ sā saṃbhrāntā tam abhyadhāt // KAvk_64.86 //
muñca muñca dṛḍhākṣiptāṃ mā sprākṣīḥ parirakṣa mām /
krūrā api bhavanty eva śokārtiṣu kṛpālavaḥ // KAvk_64.87 //
lobhād anuttamapadaprayuktā divyakanyakā /
sadyaḥ pradīptā vidyeva nirdahaty eva sādhakam // KAvk_64.88 //
māṃ vicārya dhiyā dhīmann ucitāya prayacchataḥ /
bhaviṣyati tavāvaśyam mahān dharmadhanāgamaḥ // KAvk_64.89 //
pīḍāṃ pāśakṛtām etāṃ na sahe muñca bandhanam /
svayaṃ vrajāmy ahaṃ tatra yatra te 'bhimatā gatiḥ // KAvk_64.90 //
divam utplutya gacchāmi na tv ahaṃ muktabandhanā /
yadvaśān me gatir vyomni cūḍāratnaṃ gṛhāṇa tat // KAvk_64.91 //
ity uktaḥ sa tayā sāsraṃ prayātaḥ karuṇārdratām /
cūḍāmaṇiṃ samādāya pāśaṃ muktvā jagāda tām // KAvk_64.92 //
samāśvasihi kalyāṇi na śokaṃ kartum arhasi /
na nāmānucitāya tvāṃ prayacchāmi nijecchayā // KAvk_64.93 //
asti rājasutaḥ śrīmān guṇaratnamahodadhiḥ /
pūritāḥ kakubhaḥ sarvā yena kīrtyamṛtormibhiḥ // KAvk_64.94 //
sa vidyāvadanādarśaḥ kalākelivibhūṣaṇaḥ /
suvṛttaḥ sudhano nāma nijavaṃśaviśeṣakaḥ // KAvk_64.95 //
sa te samucitaḥ subhru vibhramābharaṇaṃ bhuvaḥ / tyāgopabhogasubhagaḥ sukhotsava iva śriyaḥ // KAvk_64.96 // surakinnaragandharvavidyādharavilāsinām /
yaḥ kharvīkurute garvam urvarāśarvaripatiḥ // KAvk_64.97 //
iti tena kṛtāśvāsā bandhuvargaviyoginī /
kurarīvātikaruṇaṃ vilalāpa manoharā // KAvk_64.98 //
atrāntare vindhyataṭīṃ mṛgayākelikautukī /
prasthitaḥ sudhano dhanvī śanais taṃ deśam āyayau // KAvk_64.99 //
rathanemisvanais tasya pranṛttaśikhimaṇḍalī /
vanalakṣmyāḥ kṣaṇaṃ lebhe lolanīladukūlatām // KAvk_64.100 //
sa kapolapraṇayibhir babhau svedodabindubhiḥ /
saṃkrāntaiḥ kuṇḍalaprānte kāntamuktāphalair iva // KAvk_64.101 //
syandanāśvakhuroddhūtaṃ dantadīdhitibhiḥ puraḥ /
harann iva rajaḥpuñjaṃ vyājahāra sa sārathim // KAvk_64.102 //
aho manoratheneva rathenānilaraṃhasā /
dūrojjhitā svasainyena kiyatī laṅghitā kṣitiḥ // KAvk_64.103 //
etā bālānilollāsalolapippalapallavāḥ /
haranti haritacchāyāṃ hariṇābharaṇā bhuvaḥ // KAvk_64.104 //
etā bālapravāloṣṭhyaḥ stabakastanabandhurāḥ /
sotkaṇṭhā iva jṛmbhante mañjaryaḥ śvasanākulāḥ // KAvk_64.105 //
imā marakataśyāmaśaṣpasaṃcayakañcukāḥ /
rājante kausumarajorañjitā vanarājayaḥ // KAvk_64.106 //
etā vivalitagrīvā hariṇyas trāsavidrutāḥ /
nīlotpalavanānīva sṛjanti taralekṣitaiḥ // KAvk_64.107 //
ete niśākarakarāṅkurakāntadantāḥ pallīpatipraṇayiṇīstanatulyakumbhāḥ /
paśyanti dantiśiśavaḥ parito rathaṃ me nemisvanāpaḥrtacāpalalīnakarṇāḥ // KAvk_64.108 //
ete nirmalanarmadāparisaravyājṛmbhivallīvalat-
puṣpoddāmamadhūtsavapraṇayinaḥ kṣībā ivāghūrṇitāḥ /
saṃnaddhāḥ śabarīnitambavilasanmāyūrapattrāvalī-
līlāndolananarmavibhramakalābandheṣu vindhyānilāḥ // KAvk_64.109 //
iti bruvāṇaḥ kalayan vanalakṣmīṃ nṛpātmajaḥ /
śuśrāva nirjane kīrṇaṃ kinnaryāḥ karuṇaṃ svanam // KAvk_64.110 //
śrutvaiva kautukākṛṣṭas tatsamīpaṃ kṛpānidhiḥ /
so 'bhyetya sadguṇādarśas tāṃ dadarśa mṛgīdṛśam // KAvk_64.111 //
yācamānām paritrāṇaṃ lubdhakaṃ sāśrulocanām /
vanecarabhayodvignām iva kānanadevatāṃ // KAvk_64.112 //
anveṣṭuṃ lubdhakākṛṣṭaṃ svam aṅkaṃrgam āgatām /
khinnām iva vanabhrāntyā lakṣmīṃ hariṇalakṣmaṇaḥ // KAvk_64.113 //
tāṃ vilokya sa sāścaryarūpātiśayavismitaḥ /
abhilāṣapaṭe kṣipraṃ citranyasta ivābhavat // KAvk_64.114 //
so 'cintayad aho ramyanirmāṇābhyāsakāriṇaḥ /
asmin mukhasamullekhe rekhāpariṇatir vidheḥ // KAvk_64.115 //
durlabhā bhogibhavane martyaloke kathaiva kā /
manye lāvaṇyamudreyaṃ svarge 'py abhinavoditā // KAvk_64.116 //
tāruṇyena nipītaśaiśavatayā sānaṅgaśṛṅgāriṇī
tanvaṅgyā sakalāṅgasaṃgamasakhī bhaṅgir navāṅgīkṛtā /
niḥsaṃrambhaparākramaḥ pṛthutarārambhābhiyogaṃ vinā
sāṃrājye jagatāṃ yayā vijayate devo vilāsāyudhaḥ // KAvk_64.117 //
iti vismayagarbheṇa sābhilāṣeṇa cakṣuṣa /
tāṃ pibantam ivābhyetya praṇamya prāha lubdhakaḥ // KAvk_64.118 //
kulakalpadrumasyeyaṃ drumasya dayitā sutā /
deva kinnararājasya pāśenāpaḥrtā mayā // KAvk_64.119 //
ānītā tvatkṛte divyakanyaiṣā pratigṛhyatām /
tvam evāsyā guṇodāra bhartā bhuva ivocitaḥ // KAvk_64.120 //
asyāś cūḍāmaṇir ayaṃ mayā svecchāgatipradaḥ /
gṛhītas tadvirahitā neyaṃ yāti vihāyasā // KAvk_64.121 //
rakṣyo maṇir ayaṃ nāsti datte 'smin saṃgamo 'nayā /
ity uktvāsmai dadau kanyāratnaṃ ratnaṃ ca lubdhakaḥ // KAvk_64.122 //
gṛhītā rājaputreṇa sā mahīṃrgalakṣmaṇā /
sudhāsikteva tatyāja svadeśavirahānalam // KAvk_64.123 //
utkaṇṭhālokanālolāṃ tāṃ bālahariṇīm iva /
babandha lubdhakatyaktāṃ rāgavāgurayā smaraḥ // KAvk_64.124 //
kinnarīṃ ratham āropya ratnair āpūrya lubdhakam /
harṣapūrṇaḥ svanagaraṃ pratasthe pārthivātmajaḥ // KAvk_64.125 //
sa hastināpuraṃ prāpya nivedya svakathāṃ pituḥ /
harṣād vismayinā tena vivāhe vihitotsavaḥ // KAvk_64.126 //
sukṛtair bhogyatāṃ yātāṃ mūrtām iva śaśiśriyam /
antaḥpurapraṇayiṇīṃ cakre kinnarakanyakām // KAvk_64.127 //
dadhatā madhupeneva tenādharamadhuspṛhām /
spṛṣṭā natamukhāmbhojā cakampe nalinīva sā // KAvk_64.128 //
maune 'pi kathitotkaṇṭhāṃ muhuḥ kampe 'pi niścalām /
vailakṣye 'pi sphuṭallakṣmīṃ tasyāḥ prītiṃ tatāna saḥ // KAvk_64.129 //
sa śanair adharāsvāde dattvā dantavibhīṣikām /
vinidrābjadṛśas tasyā maunamudrāṃ avārayat // KAvk_64.130 //
nīvīmokṣe niṣedhe ca dampatyoḥ paṇipadmayoḥ /
vivāda iva sotkampaṃ kaṅkaṇasvanayor abhūt // KAvk_64.131 //
sa rāgapallavas tasya vilāsasmitapuṣpitaḥ /
kāntākucaphalāṅko 'bhūd bhogyaḥ saṃbhogapādapaḥ // KAvk_64.132 //
atrāntare dākṣiṇātyau viprau kapilapuṣkarau /
ājagmatur vṛttikāmau dhanasya nṛpateḥ sabhām // KAvk_64.133 //
tau vidyātiśayaślāghyau paurohityam avāpatuḥ /
kapilaḥ kṣitipālasya rājaputrasya cāparaḥ // KAvk_64.134 //
tayoḥ spardhānubandhena sadā vivadamānayoḥ /
ekadravyābhilāṣeṇa vidveṣaḥ samajāyata // KAvk_64.135 //
dveṣadoṣeṇa mātaṅgayogyanirghātayos tayoḥ /
vidadhe madalekheva vidyā malinatām mukhe // KAvk_64.136 //
yeṣāṃ vastuvivekinī guṇasakhī lokaprakāśonmukhī
vidyādīpaśikhā karoti viṣamaṃ dveṣāndhakāraṃ puraḥ /
te mohopahatā vicārarahitāḥ saujanyajanyāhitā
dagdhāś candanacandrakāntakamalasyandodgatenāgninā // KAvk_64.137 //
śrutismṛtivivādeṣu puṣkareṇa pade pade /
nigṛhyamāṇaḥ kapilaḥ kopatāpād acintayat // KAvk_64.138 //
mandābhyāsaṃ dṛḍhābhyāsas tīkṣṇas tīvramadoddhataḥ /
sadā saṃsadi mām eva nayaty eṣa vilakṣatām // KAvk_64.139 //
prajñā vañcakavṛttāya śrutaṃ darpajvarāya ca /
dhanaṃ dharmaniṣedhāya bhavaty adhamacetasām // KAvk_64.140 //
dṛptaḥ paribhavaty eṣa rājaputrāśrayeṇa mām /
tasmād āśrayam evāsya śrīmūlam praharāmy aham // KAvk_64.141 //
nidhane rājaputrasya yuktyupāyena kena cit /
yuktaḥ kartuṃ prayatno me mānamlāniṃ kathaṃ sahe // KAvk_64.142 //
ity ugrapāpasaṃkalpas tasya dveṣāt samudyayau /
nāsti tat pātakaṃ loke yan na kurvanti matsarāḥ // KAvk_64.143 //
kathaṃ paśyati sadvartma sa sadā vyathitāśayaḥ /
dattaṃ nayanayor yena tīvrāmarṣaviṣāñjanam // KAvk_64.144 //
rāgaḥ pāpaṃ paramam adhikaṃ darpapāpaṃ tato 'pi
krodhāt pāpaṃ jagati na paraṃ duḥsahaṃ lobhapāpam /
yāvān eṣa vyasanini jane gaṇyate pāpavargaḥ
pāpāṃśasya spṛśati na tulāṃ so 'pi vidveṣasūteḥ // KAvk_64.145 //
tataḥ kadā cin meghākhyaṃ krūraṃ karvaṭavāsinam /
visṛṣṭasainyahantāraṃ sāmantam apakāriṇam // KAvk_64.146 //
śrutvā narapatiḥ kopāc caturthopāyaniścaye /
amātyānāṃ anumate kumāram idam abravīt // KAvk_64.147 //
kumāra gamyatāṃ tūrṇam ucchettuṃ tarasā ripum /
kramopapannaṃ sāṃrājyaṃ niḥśalyam idam astu te // KAvk_64.148 //
ayaṃ te samarārambhe prabhāvābharaṇo bhujaḥ /
ālānastambhatāṃ yātu jagadvijayadantinaḥ // KAvk_64.149 //
meghe bhūbhṛtkulākrāntisaṃrambhābhyadhikodaye /
hate tava pratāpasya nirvighnāvaraṇā diśaḥ // KAvk_64.150 //
durbalaiḥ kiṃ hatair anyaiḥ sāmantair antavāsibhiḥ /
dṛptaḥ sa eva hantavyas tadvadhe sarvasiddhayaḥ // KAvk_64.151 //
kiṃ kautukaṃ yadi hariḥ karicakravālaṃ
āhanti daivavihitam nijam eva bhojyam /
pañcānanaṃ yadi bhinatti nakhāṭṭahāsaṃ
tat tasya pauruṣakathāpatham eti śauryam // KAvk_64.152 //
iti pitrā samādiṣṭaḥ samīhitaraṇotsavaḥ /
kinnarīvirahālolaḥ so 'bhūd dolākulaḥ kṣaṇam // KAvk_64.153 //
acirāgamanākhyānair yatnair āśvāsya vallabhām /
jananīṃ svairam abhyetya praṇipatya jagāda saḥ // KAvk_64.154 //
duhitā śakrakalpasya kinnarendrasya māninī /
pālyā virahaśokārtā madvātsalyadhiyā tvayā // KAvk_64.155 //
asyāś cūḍāmaṇir ayaṃ rakṣyaḥ svecchāgatipradaḥ /
dātavyaḥ sarvathā mātar nānyatra prāṇasaṃśayāt // KAvk_64.156 //
ity uktvā jananīhaste kāntaṃ kāntāśikhāmaṇim /
nikṣipya sa yayau tūrṇaṃ sainyācchāditadiṅmukhaḥ // KAvk_64.157 //
tasya vājivrajoddhūtarajaḥpuñjaghanodayaḥ /
prayayau rājahaṃsānāṃ saṃtrāsāyāsahetutām // KAvk_64.158 //
dūraṃ prayāte dayite viraheṇa manoharā /
babhūva bālanalinīpalāśaśayanāśrayā // KAvk_64.159 //
sotkaṇṭhāyā divasagaṇanārambhanityābhiyoge
saṃkhyālekhāsaraṇim avanau kampalolaṃ likhantyāḥ /
tasyāḥ pāṇau nipatitaraṇatkaṅkaṇe tānavena
kṣipraṃ muktāvalayakalanām aśrudhārā cakāra // KAvk_64.160 //
dveṣaḥ puṣpaśare sukhe vimukhatā dehe 'pi niḥsnehatā
patyau dhyānaparāyaṇatvam aniśaṃ tannāmamantro japaḥ /
śayyā bhūmitalaṃ tathāpi sutanos tāpakṣatir nābhavan
nūnaṃ niścalalīnarāgamanasāṃ muktir na tīvravrataiḥ // KAvk_64.161 //
līnā sphaṭikaparyaṅke haricandanapāṇḍurā /
candralekheva sā tanvī jyotsnāmadhyagatā babhau // KAvk_64.162 //
kadā cid atha bhūpālaḥ svapnadarśanaśaṅkitaḥ /
purohitaṃ samāhūya papraccha kapilaṃ rahaḥ // KAvk_64.163 //
dṛṣṭaṃ adya mayā svapne niruddhaṃ śatrubhiḥ puram /
pāṭitodarakṛṣṭaiś ca mamāntraiḥ pariveṣṭitam // KAvk_64.164 //
svapnasyāsya vipākārhaṃ phalaṃ brūhi mahāmate /
vicintaya śubhodarkām ucitāṃ ca pratikriyām // KAvk_64.165 //
iti pṛṣṭaḥ kṣitīśena kṣaṇam antaḥ purohitaḥ /
bhaktidambhadhṛtadhyānaḥ samīhitam acintayat // KAvk_64.166 //
upāyo 'yaṃ mayā diṣṭyā prāptaḥ suciracintitaḥ /
puṣkarasyāśrayocchittyai rājaputravināśane // KAvk_64.167 //
priyā manoharā jyeṣṭhaṃ jīvitaṃ tasya kinnarī /
abhāve niyataṃ tasyā na sa jīvati duḥkhitaḥ // KAvk_64.168 //
iti saṃcintya śanakair mithyākhedaviṣādavān /
abhyadhād vasudhādhīśam ahitaiṣī purohitaḥ // KAvk_64.169 //
duḥsvapno 'yaṃ tvayā deva hṛdayākampanaḥ param /
dṛṣṭaḥ spaṣṭaṃ phalaṃ tasya duḥsahaṃ katham ucyate // KAvk_64.170 //
prabhubhaktivratasthānāṃ doṣeṣv avihitātmanām /
na karṇakaṭukaṃ vaktuṃ niṣedho 'sti hitaiṣiṇām // KAvk_64.171 //
rājyāt bhraṃśaḥ śarīrād vā svapnasyāsya phalaṃ sphuṭam /
śaṅkāvirahitaiḥ kāryaḥ pratīkāro 'tra bhūtaye // KAvk_64.172 //
puṣkariṇyāṃ kratukṣetre pūrṇāyāṃ paśuśoṇitaiḥ /
snātas tvaṃ mārjito viprair bhūriratnasuvarṇadaḥ // KAvk_64.173 //
kinnarīmedasā vahniṃ hutvā kuśalam āpsyasi /
antaḥpure snuṣā te 'sti kinnarī na tu durlabhā // KAvk_64.174 //
iti tasya vacaḥ śrutvā krūraṃ pātakakūṇitaḥ /
nṛśaṃsavṛttasaṃtrastas tam abhāṣata bhūpatiḥ // KAvk_64.175 //
nijajīvitarakṣāyai kathaṃ strīvadham utsahe /
kinnarīvirahe 'vaśyaṃ na ca jīvati me sutaḥ // KAvk_64.176 //
iti bhūmibhujā tasya pratyākhyāte samīhite /
taṃ pāpābhiniveśena punaḥ prāha purohitaḥ // KAvk_64.177 //
aho rājan na jānīṣe dhīmān api janasthitim /
trivargasādhanaṃ tyājyam na rājyaṃ na ca jīvitaṃ // KAvk_64.178 //
arthā iva svajanamitrakalatraputrā naṣṭāḥ sthitasya puruṣasya punar bhavanti /
ucchvāsamātravirahe gatajīvitasya tatkālasaṃnihitam apy asad eva sarvam // KAvk_64.179 //
tyajyante jīvitasyārthe nijadeśapriyātmajāḥ /
jīvitād aparaṃ rājañ jīvaloke 'sti na priyam // KAvk_64.180 //
iti jīvitalobhāya tena nānānidarśanaiḥ śanaiḥ /
pratāritaḥ pāpaṃ rājā yuktam amanyata // KAvk_64.181 //
tataḥ susambhṛtārambhe pravṛtte yajñakarmaṇi /
kṛtāyāṃ puṣkariṇyāṃ ca pūrṇāyāṃ paśuśoṇitaiḥ // KAvk_64.182 //
rājñā kathitavṛttāntā nijapatnī svayaṃ rahaḥ /
putrapravāsaśokārtā pāpatrastā vyacintayat // KAvk_64.183 //
aho mūrkhataro rājā mohāndhena purodhasā /
snuṣāvadhavidhāne 'smin preritaḥ pṛthupātake // KAvk_64.184 //
yatnair aparihārye 'pi nibaddhe nidhanāvadhau /
paraprāṇāpahāreṇa mūḍhā vāñchanti jīvitam // KAvk_64.185 //
yadi jīvitalubdhena mugdhā mṛgavadhūr iva /
snuṣāpi hanyate rājñā tat kiṃ vakṣyāmy ahaṃ sutam // KAvk_64.186 //
mātas tvayeyaṃ vātsalyāt pālyā mama manoharā /
ity uktvā sudhanaḥ sūnur gato nikṣipya me vadhūm // KAvk_64.187 //
tasmāc cūḍāmaṇim mattaḥ prāpya vyomnā prayātu sā /
bhaviṣyati tayā patyur jīvantyā saṃgamaḥ punaḥ // KAvk_64.188 //
iti saṃcintya sā gatvā sāśrunetrā snuṣāntikam /
rājavṛttaṃ nivedyāsyai sotkampā punar abravīt // KAvk_64.189 //
vatse cūḍāmaṇiṃ baddhvā gaccha tūrṇaṃ vihāyasā /
nṛpaḥ pāpapravṛtto 'yaṃ na sadācāram īkṣate // KAvk_64.190 //
yajñabhūmiṃ tvayā gatvā gantavyaṃ vyomavartmanā /
anyathā tvām asau vetti gūḍhanyastāṃ mayā kva cit // KAvk_64.191 //
iti bhartṛpravāsārtā vacaḥ śrutvā manoharā /
tatsaṃgamāya rakṣantī yatnāt priyataraṃ vapuḥ // KAvk_64.192 //
śvaśrvā dattaṃ samādāya baddhvā mūrdhni śikhāmaṇim /
nṛpāhūtā kratukṣetraṃ gatvā vyoma vyagāhata // KAvk_64.193 //
rājan naitat tava samucitaṃ yat priyasyāpi sūnor vadhyā patnī nijapadam iyaṃ svasti tubhyaṃ gatāham / rakṣyaś cāsau pratihatadhṛtir madviyoge kumāras
tatrety uktvā tanutaratadidvibhramaiḥ sā jagāma // KAvk_64.194 // /
tasyāṃ gatāyāṃ nṛpatir yajñavighnena śaṅkitaḥ
purohitas tam avadad deva mā saṃśayaṃ kṛthāḥ // KAvk_64.195 //
mantrair mayā samākṛṣṭaḥ krūrākhyo brahmarākṣasaḥ /
nirvighnas te kratuḥ siddhaḥ sā hatā tena kinnarī // KAvk_64.196 //
iti mithyāvacas tasya rājā satyam amanyata /
nartyante kuṭilair mugdhā yantraputrakalīlayā // KAvk_64.197 //
pitur bhavanam abhyetya kīrṇaharṣā manoharā /
nyavedayat svavṛttāntaṃ vahantī vallabhaṃ hṛdi // KAvk_64.198 //
sā pituḥ śāsanān martyasaṅgasaurabhaśāntaye /
hemakumbhaśataiḥ snānaṃ pañcabhiḥ pratyahaṃ vyadhāt // KAvk_64.199 //
martyāmodaḥ pratanutāṃ kṣālitāyāḥ śanair yayau /
sudhanasnehasaṃyogī na tu rāgo mṛgīdṛśaḥ // KAvk_64.200 //
divyodyānopabhogeṣu na sā nirvṛtim āyayau /
anyatra baddharāgāṇāṃ ratir nānyatra dehinām // KAvk_64.201 //
sā kāntavirahaklāntā kadā cid vyomagāminī /
tāṃ nāgabhavanopāntavanāntavasudhāṃ yayau // KAvk_64.202 //
tatrāśramasthalīsaktaṃ maharṣiṃ valkalayanam /
avadat sā samabhyetya praṇāmavinamanmukhī // KAvk_64.203 //
lubdhakasyopadiśatā bhavatā mama bandhanam /
tvam eva brūhi bhagavan yadi yuktam idaṃ kṛtam // KAvk_64.204 //
iti tasyā vacaḥ śrutvā kiṃcillajjānatānanaḥ /
tām uvāca munir mugdhe tavaiṣā bhavitavyatā // KAvk_64.205 //
amoghapāśas tasyāstīty ajñātvā kathitaṃ mayā /
upalabhya kathāṃ dhūrtas tvāṃ babandha sa lubdhakaḥ // KAvk_64.206 //
duṣṭātmanāṃ na jānīmaḥ kauṭilyaṃ krūracetasām /
satyapravādamukharāḥ svabhāvasaralā vayam // KAvk_64.207 //
ity uktā muninā tanvī praṇayāt tam abhāṣata /
bhagavan kṣamyatām etad bālāvacanacāpalam // KAvk_64.208 //
idaṃ tu bhavatām agre yan mayā kiṃ cid ucyate /
lalanāsulabhaḥ so 'yaṃ sadācāravyatikramaḥ // KAvk_64.209 //
kathātithitvam āyānti cāpale guravo 'pi yat /
sā viyogāgnitāpasya jvālāyogāsahiṣṇutā // KAvk_64.210 //
duḥkhoddharaṇasaṃnaddhāḥ saṃtaptānāṃ dayālavaḥ /
kāryāntaraṅgāḥ prāyeṇa bhavanty anuciteṣv api // KAvk_64.211 //
pāśabandhād vimuktāhaṃ lubdhakena pralāpinī /
nibaddhā rājaputreṇa snehapāśena hāriṇā // KAvk_64.212 //
subhagaḥ sudhanākhyo 'sau madviyogānalākulaḥ /
amunā yadi mārgeṇa sameṣyati tavāntikam // KAvk_64.213 //
tad idaṃ bhavatā vācyaṃ kāruṇyād vacasā mama /
sthitā tvadvirahāyāsaniḥsukhāhaṃ gṛhe pituḥ // KAvk_64.214 //
utkaṇṭhām anukampāṃ vā sahajāṃ vā kṛtajñatām /
dākṣiṇyaṃ vā puraskṛtya tūrṇam āgamyatām itaḥ // KAvk_64.215 //
durgamaḥ kinnarapure mārgaḥ kleśaśatāśrayaḥ /
abhūmir eva martyānām alpavīryabalaujasām // KAvk_64.216 //
dīptā tapovanānte 'smin sudhā nāma mahauṣadhiḥ /
dṛśyate haviṣā paktvā pātavyā sā svayaṃ tvayā // KAvk_64.217 //
tatprabhāvāt samuttīrya kleśaṃ sattvasahāyavān /
kailāsahāsaśubhreṇa pathā matpuram eṣyasi // KAvk_64.218 //
idaṃ ca tasmai dātavyam madabhijñāṅgulīyakam /
ity uktvā viṣamaṃ vartma kathayitvā krameṇa sā // KAvk_64.219 //
vighnapratikriyopāyān saṃdiśyāścaryayuktibhiḥ /
āśābandhadhṛtaprāṇā yayau dattvāṅgulīyakam // KAvk_64.220 //
tayā kathitam ākarṇya dūrādhvataraṇādbhutam /
aṅgulīyakam ādāya tad evācintayan muniḥ // KAvk_64.221 //
atrāntare rājasūnur jitvā meghaṃ mahīpatim /
āyayau kośam ādāya dayitādarśanotsukaḥ // KAvk_64.222 //
sa viveśa svanagarīṃ sāmantacchattramaṇḍalaiḥ / phullaphenasmitasyābdheḥ kurvāṇaḥ saṃnibhaṃ nabhaḥ // KAvk_64.223 // snuṣāvaiśasavṛttāntakathanakleśakampitam /
athāntaḥpuram abhyetya janakaṃ praṇanāma saḥ // KAvk_64.224 //
adhomukhākhilajanaṃ śokaśalyahatotsavam /
pitur antaḥpuraṃ dṛṣṭvā sa vipriyam aśaṅkata // KAvk_64.225 //
api jīvati sā tanvī virahārtā manoharā /
iti bruvāṇaṃ na yadā tam ūce kaś cid apriyam // KAvk_64.226 //
tadā jagāda jananī putra jīvati te priyā /
gatā cūḍāmaṇiṃ prāpya kiṃ tu jīvitasaṃśaye // KAvk_64.227 //
iti śrutvaiva sahasā sa papāta mahītale / kīrṇahāralatāṃ kurvan sāśrudhārām iva kṣitim // KAvk_64.228 // tuṣāraśīkarasmeraharicandanavāribhiḥ /
sa labdhasaṃjñaḥ śanakair vilalāpāśrugadgadaḥ // KAvk_64.229 //
anākāśaśaśāṅkaśrīr amanthāmṛtavāhinī /
ayatnaratnavaḍabhī kva sā kusumadhanvanaḥ // KAvk_64.230 //
guruśāsanayantritena dūraṃ vrajatā bāṣpaniruddhalocanāyāḥ /
vihitā na dhṛtir mayā mṛgākṣyās tad ayaṃ me patitaḥ smarābhiśāpaḥ // KAvk_64.231 //
dehi prativacaḥ subhru kva gatāsi manohare /
mayā pramādamūḍhena hariṇākṣī na rakṣitā // KAvk_64.232 //
tvatsamāgamasaubhāgyaślāghyasya surasaṃsadi /
mameva martyalokasya tvadviyuktasya kā dyutiḥ // KAvk_64.233 //
iti bruvāṇaḥ śanakaiḥ kāntāsaṃbhogasākṣiṣu /
udyāneṣu priyatamāṃ vicetuṃ svayam udyayau // KAvk_64.234 //
vañcayitvā parijanaṃ sa rajanyām alakṣitaḥ /
gatvā vanāntaṃ babhrāma sameṣu viṣameṣu ca // KAvk_64.235 //
tīvrarāgapiśācena mahatā sa vimohitaḥ /
unmatta iva papraccha cetanācetanān api // KAvk_64.236 //
brūhi sakhe śukaśāvaka sakhyuḥ prāṇasakhīṃ nikhilendumukhīṃ tām / taddaśanacchadarāgavibhāge bimbaphale 'stu sadā tava bhogaḥ // KAvk_64.237 //
haṃho haṃsa sitāṃsa śaṃsa nalinīlīlāvataṃsadyute
dṛṣṭā saurabhasadmapadmavadanā kiṃ kāntikallolinī /
yasyāḥ pīnapayodharāgraviluṭhanmuktākalāpasya sā
haṃsasyeva vibhāti romalatikā śaivālavallī cyutā // KAvk_64.238 //
tasyeti tīvravyasanānubandhāt pralāpinaḥ praskhalataḥ same 'pi /
diśan prakāśaṃ dayayeva mārge śanair jagāhe gaganaṃ sitāṃśuḥ // KAvk_64.239 //
śyāmāpater manmathabāndhavasya kāntaṃ sa dṛṣṭvāmbaracumbi bimbam /
saṃdarśitaṃ sasmitam indumukhyā mene mukhaṃ vyomavimānaśrṅgāt // KAvk_64.240 //
mūkaṃ kalaṅkāṅkam avāptadoṣam avibhramaṃ hāsavilāsahīnaṃ /
cireṇa niścitya śaśāṅkam eva papraccha gacchan naranāthasūnuḥ // KAvk_64.241 //
api tvayā kāntisakhī sakhe khe tulyekṣaṇā lakṣmaṃrgasya dṛṣṭā /
tavoditā yadvadanopamānasaṃbandhalabdhā jagati prasiddhiḥ // KAvk_64.242 //
kathaṃ na kiṃ cit kathayaty ayaṃ me gatasya kāntākathanārthibhāvam / parārthasaṃpādanaśītalena kalāvatā kasya kṛto 'nurodhaḥ // KAvk_64.243 //
api tvayā snigdhataḍitprakāśā ghanastanī kvāpi mayūra dṛṣṭā /
tvadbarhabhārasya suhṛt sa yasyā vicitramālyaḥ kabarīkalāpaḥ // KAvk_64.244 //
bhujaṃga kac cid bhavatā bhujaṃgī dṛṣṭā kva cit sā vararatnacūḍā /
viṣacchaṭāḥ paśya yayā visṛṣṭā māṃ duḥsahe 'smin virahe dahanti // KAvk_64.245 //
sāraṅga sā raṅgavilāsinī kiṃ dṛṣṭā tvayā manmathapārthivasya /
yasyāḥ kaṭākṣotpalasaṃvibhāgair vibhānti manye gahane hariṇyaḥ // KAvk_64.246 //
api tvayā vibhramajanmabhumir vanaspate pallavapeśaloṣṭhī /
līlāvilolā lalanā vanānte lateva dṛṣṭā stabakāvanaṃrā // KAvk_64.247 //
anena nūnaṃ vanakuñjareṇa sā rājarambhā parirambhalobhāt /
ākṛṣya nītā ghanasaṃnibhena saṃcchāditā vā śaśinaḥ kaleva // KAvk_64.248 //
iti kānanakuñjeṣu tasyonmādapralāpinaḥ /
śokād iva vivarṇenduvadanā rajanī yayau // KAvk_64.249 //
sa nāgabhavanāsannatīropāntatapovanam /
śanaiḥ praviśya papraccha maharṣiṃ valkalāyanaṃ // KAvk_64.250 //
ihavirahavicintāśokaniśvāsamūrcchanmadanadahanadhūmaśyāmasaktaikaveṇī /
api śamitaśaśāṅkoddāmasaundaryadarpā munivara hariṇākṣī kinnarī kāpi dṛṣṭā // KAvk_64.251 //
iti kāntāviyuktasya prāptasyonmādinīṃ daśām /
muniḥ śrutvā vacas tasya parijñāya tam abravīt // KAvk_64.252 //
samāśvasihi viśramya saṃtāpas tyajyatām ayam /
dṛṣṭā sā tava kalyāṇī mayā mānasacandrikā // KAvk_64.253 //
yūthabhraṣṭeva hariṇī nirapekṣāpi jīvite /
pāśākṛṣṭeva kariṇī dhāryate sā tvadāśayā // KAvk_64.254 //
pāṇau śete vadanakamalaṃ prastare pallavānāṃ
tāpaklāntā taralavalanasraṃsinī gātralekhā /
āśābandhe dhṛtir iva mates tvadviyogākulāyās
tasyā naiva kva cid api manaḥ kiṃ tu viśrāntim eti // KAvk_64.255 //
drumasya kinnarapateḥ sthitāhaṃ bhavane pituḥ /
āgantavyaṃ tvayā tūrṇam iti tvāṃ saṃdideśa sā // KAvk_64.256 //
vīryasattvabalopāyadhairyotsāhavatām api /
agamye kinnarapure kramād vartma śaśaṃsa ca // KAvk_64.257 //
idaṃ ca tvatkṛte dattaṃ tayā ratnāṅgulīyakam /
yasya snigdhaprabhābhyaṅgair diśo yānti piśaṅgatām // KAvk_64.258 //
ity ānandasudhāsiktam uktvā dhairyāvalambanam /
aṅgulīyaṃ dadau tasmai mārgaṃ cākathayan muniḥ // KAvk_64.259 //
pathā tadupadiṣṭena sopāyena nṛpātmajaḥ /
dhīraḥ pracakrame gantuṃ dhanadādhyuṣitāṃ diśam // KAvk_64.260 //
sa siddhāṃ ghṛtapākena sudhāṃ pītvā mahauṣadhim /
labdharddhibalamāhātmyaḥ sāyudhaḥ prayayau śanaiḥ // KAvk_64.26 //
ṛddhyā saṃnihitaṃ tasya sarvopakaraṇaṃ pathi /
abhūt sattvasahāyānāṃ svādhīnāḥ sarvasaṃpadaḥ // KAvk_64.262 //
atha vidyādharavadhūvilāsahasitadyutim /
himavantam atikramya kukūlādrim avāpa saḥ // KAvk_64.263 //
phalopahāraiḥ svīkṛtya tatra vānarayūthapam /
vāyuvegākhyam āruhya sa taṃ śailam alaṅghayat // KAvk_64.264 //
athājapathanāmānam aticakrāma bhūdharam /
nihatyājagaraṃ ghoraṃ vighnasaṃgham iveṣunā // KAvk_64.265 //
vīṇāsvanair vaśīkṛtya rākṣasīṃ kāmarūpiṇīm /
kāmarūpādrim ullaṅghya prayayau kinnarīpriyaḥ // KAvk_64.266 //
balavān mudgarāghātanikhātaiḥ śastraśaṅkubhiḥ /
ekadhāraṃ tataḥ śailam ārurohātisāhasaḥ // KAvk_64.267 //
athogrataram āruhya vajrakākhyaṃ sa parvatam /
gṛdhrarūpāṃ samālokya rākṣasīṃ piśitaiṣiṇīm // KAvk_64.268 //
parivṛttena saṃcchannaḥ samāṃsamṛgacarmaṇā /
sa pādamūle tasyādres tasthau niścalavigrahaḥ // KAvk_64.269 //
māṃsalubdhā tam utkṣipya gṛdhrarūpā niśācarī /
nidadhe śikharasyāgre bhoktuṃ bhīṣaṇavigrahā // KAvk_64.270 //
mṛgacarma samutsṛjya tāṃ nihatya sa vīryavān /
nīrandhrakhadirākīrṇam prāpa khādirabhūdharam // KAvk_64.271 //
praviśya tadguhāṃ lebhe śilāṃ vyasya mahauṣadhim / śītātapatamaḥsarparākṣasādibhayāpahām // KAvk_64.272 //
sa yantraparvatau prāpya saṃghaṭtaiḥ prāṇahāriṇau /
yantrakīlaṃ śarāgreṇa chittvā cakre viniścalau // KAvk_64.273 //
yantrakīlasamucchedair yantradvāraṃ vidārya saḥ /
chedanam yantracakraṃ ca yantrayuktau tathāyasau // KAvk_64.274 //
tīvraprahārau puruṣau yantrameṣau ca duḥsahau /
yantrogradantaniṣpeṣau tathā makararākṣasau // KAvk_64.275 //
ghorāndhakāragambhīraṃ guhākūpaṃ vilaṅghya ca /
tuṅgāṃ saritam uttīrya hatvā tatkūlarākṣasān // KAvk_64.276 //
āśīviṣāvṛtajalāṃ pataṃgākhyāṃ ca nimnagām /
rodinīṃ ca nadīṃ tīre yasyāḥ kinnaraceṭikāḥ // KAvk_64.277 //
kurvanti rodanaravair vighnaṃ tadgatacetasām /
tadvidhāṃ hāsinīṃ nāma hāsāpaḥrtacetasām // KAvk_64.278 //
diśanti puline yasyā vyasanaṃ kinnarāṅganāḥ /
laṅghayitvāpagāś cānyā vetrāṃ prāpya nadīṃ tataḥ // KAvk_64.279 //
kūlavetralatālambī tasyām atha titīrṣayā /
pavanapreritāṃ pāravetravallīm avāpa saḥ // KAvk_64.280 //
tayā prāpya paraṃ pāram āśayevātidīrghayā /
dadarśa kinnarapuraṃ sphārasphaṭikamandiram // KAvk_64.281 //
praviśya sa śanaiḥ prapya kāntāṃ kanakapadminīm /
tattīratarum āruhya tasthau ratnalatāvṛtaḥ // KAvk_64.282 //
sa dadarśāmbujarajaḥpuñjaiḥ surabhipiñjaram /
hemakumbhair jalaṃ tatra nayantīḥ kinnarāṅganāḥ // KAvk_64.283 //
kumbhotkṣepe śramārtāyās tatraikasyāḥ sametya saḥ /
hastālambena sāhāyyaṃ kṛtvā papraccha tārn śanaiḥ // KAvk_64.284 //
mātaḥ kasya kṛte toyaṃ idaṃ yatnena nīyate /
yadbhaktyā gaṇyate nāyaṃ bhavatībhiḥ pariśramaḥ // KAvk_64.285 //
iti tena priyagirā sā pṛṣṭā tam abhāṣata /
mādhuryadhuryasaundarye pakṣapātavatī kṣaṇāt // KAvk_64.286 //
martyāmodāpanodāya sadā surabhivāribhiḥ /
pituḥ kinnararājasya girā snāti manoharā // KAvk_64.287 //
tayeti kathitaṃ śrutvā sudhāsikta iva kṣaṇāt /
sa hemakumbhe cikṣepa tadabhijñāṅgulīyakam // KAvk_64.288 //
snāntyās tatas tad abhihāri manoharāyāḥ kumbhāt papāta kucakumbhayuge 'ṅgulīyam /
yasyāṃśumatpratimaratnamayūkhalekhāḥ kṣipraṃ nakhakṣatavilāsatulām avāpuḥ // KAvk_64.289 //
mūrtaṃ tataḥ svaṃ anurāgam ivākalayya
ratnāṅgulīyakam anaṅgakathāntaraṅgam /
sā kāntam āgatam avetya kutas tvayedaṃ
saṃprāptam ity avadad ucchaliteva dāsīm // KAvk_64.290 //
tatas tām avadad dāsī devi puṣkariṇītaṭe /
sthitaḥ ko 'pi yuvā kāntaḥ pratyakṣa iva manmathaḥ // KAvk_64.291 //
nikṣiptaṃ hemakumbhe 'sminn idaṃ tenāṅgulīyakam /
bhajate yatprabhāgarbham payaḥ kuṅkumakāntatām // KAvk_64.292 //
iti tadvacanaṃ tanvī priyaṃ śrutvā manoharā /
niścitya dayitaṃ prāptam ānināya tayaiva tam // KAvk_64.293 //
tayā guptatare nyastaṃ kāntam udyānamandire /
kumudvatīva śaśinaṃ gatvāpaśyan manoharā // KAvk_64.294 //
parasparālokanavibhrameṇa viyogasaṃtāpanivedanena /
tayoḥ praharṣānubhavena lebhe śobhām aśeṣāṅgavatīm anaṅgaḥ // KAvk_64.295 //
yad yat kiṃ cid virahasamaye cintayābhyastam antar
yad yat prauḍhapramadasuhṛdā manmathenopadiṣṭam /
yad yat premṇaḥ sadṛśam ucitaṃ yad yad autsukyarāśes
tat tat sarvaṃ praṇayasubhagaṃ dampatī cakratus tau // KAvk_64.296 //
tataḥ pracchannavṛttāntaṃ lajjamānā manoharā /
nivedyādarśayat pitroḥ patiṃ bhūmimanobhavam // KAvk_64.297 //
tataḥ kinnararājas tāṃ kopaprasphuritādharaḥ /
uvāca darśanapathaṃ parihṛtyātmajāpateḥ // KAvk_64.298 //
aho pramādapatitā daivād anucite jane /
na vimuñcasi durvṛtte kṣālyamānāpi raktatām // KAvk_64.299 //
yauvanāvanilāvaṇyaṃ spṛhaṇīyaṃ divaukasām /
bata prayātam etat te martyasnehena śocyatāṃ // KAvk_64.300 //
udagragotraprabhavā ghanayauvananirbharā /
nimnage kṣobhavibhraṣṭā yātāsi sutarām adhaḥ // KAvk_64.301 //
vidvadudvegajananī kulavailakṣyakāriṇī /
malinā khalavidyeva saṃmatāsi na kasya cit // KAvk_64.302 //
rūpamātreṇa tuṣṭā tvaṃ yadi martyavaśaṃ gatā /
tat kiṃ na ramase hemanirmāṇapuruṣatviṣā // KAvk_64.303 //
prabhāvaguṇahīnasya puṃsaś cārutarākṛteḥ /
ālekhyapuruṣasyeva saundaryaṃ bhittirañjanam // KAvk_64.304 //
vadhyo me tvatpatiḥ pāpe hīnasaṃbandhalajjayā /
mukhaṃ draṣṭuṃ na śaknomi tvadyācñāptadivaukasām // KAvk_64.305 //
satyaṃ utsāhayuktasya kulasyonnatiśālinaḥ /
jareva kila kāyasya kanyā saṃkocakāriṇī // KAvk_64.306 //
iti sā bhartsitā pitrā tam uvāca natānanā /
asūtrahāraṃ kurvāṇā kucayor bāṣpabindhubhiḥ // KAvk_64.307 //
kopād anucitaṃ tāta naitan māṃ vaktum arhasi /
na śrūyante prabhāveṇa kiṃ narāḥ kinnarādhikāḥ // KAvk_64.308 //
garuḍasyāpi durlaṅghyām imām ullaṅghya yaḥ kṣitim /
prabhāvabhūmir āyāti manuṣyaḥ sa kathaṃ bhavet // KAvk_64.309 //
guṇasaṃvādinī mūrtir bhavaty eva śaririṇām /
karoty ānanda saṃvādaṃ dyutir eva himatviṣaḥ // KAvk_64.310 //
jātyā kiṃ kriyate tāta svabhāvānuguṇā guṇāḥ /
pūrṇendur amṛtasyandī kālakūṭasya sodaraḥ // KAvk_64.311 //
bhavanty antarguṇāḥ ke cic channadoṣās tathāpare /
aparīkṣya na kartavyā maṇīnāṃ mūlyalaṅghanā // KAvk_64.312 //
śrutvaitat kinnarapatis tat tatheti vicintya ca /
jāmātaraṃ samāhūya guṇajijñāsayābravīt // KAvk_64.313 //
tvayā kāntyā jitās tāvad ete kinnaradārakāḥ /
saṃdarśitaprabhāvas tu divyasaṃbandham arhasi // KAvk_64.314 //
atyāyataṃ śaravanaṃ kṛtvoddhṛtaśaraṃ kṣaṇāt /
vyuptam anyūnam uccitya punar dehi tilādhakam // KAvk_64.315 //
saṃdarśaya dhanurvede dṛḍhalakṣyādikauśalam /
tataḥ kīrtipatākeyaṃ tavāyattā manoharā // KAvk_64.316 //
ity aśakye 'pi kauṭilyāt preritas tena karmaṇi /
sarvaṃ kāntānurāgeṇa kumāraḥ kartum udyayau // KAvk_64.317 //
mithyāśramakleśaphale pravṛttaṃ śarapāṭane /
taṃ vijñāya sahasrākṣaḥ pakṣapātād acintayat // KAvk_64.318 //
kiṃ bhādrakalpiko bodhisattvo 'yaṃ pārthivātmajaḥ /
niyuktaḥ kinnarendreṇa niṣphale kleśakarmaṇi // KAvk_64.319 //
asyāsmin samayāyāse kāryaṃ sāhāyyakaṃ mayā /
iti saṃcintya śakro 'sya karmaniṣpattim ādadhe // KAvk_64.320 //
śatakratusamādiṣṭair yakṣaiḥ sūkararūpibhiḥ /
utpāṭite śaravane same vyuptaṃ tilādhakam // KAvk_64.321 //
ekīkṛtaṃ samuccitya śakrasṛṣṭaiḥ pipīlakaiḥ /
kumāraḥ kinnarendrāya vismitāya nyavedayat // KAvk_64.322 //
sa saptakanakastambhān saptatālān balorjitaḥ /
sūkarīcakrasaṃyuktān viddhvā niśitapattriṇā // KAvk_64.323 //
śastrāstravikramakalāśilpaśaktim adarśayat /
yayāsya petur mukuṭe divyāḥ kusumavṛṣṭayaḥ // KAvk_64.324 //
vismito 'pi prabhāveṇa tasya kinnarabhūpatiḥ /
punas tadvañcanāyaiva tāṃ tāṃ yuktim acintayat // KAvk_64.325 //
dadhati vipulāścarye maunaṃ hasanti satāṃ stutau
malinavadanāḥ kīrtyutkarṣe vrajanti vivāditām /
api guṇaśatair nārādhyante viruddhadhiyaḥ paraṃ paraparibhavakṣobhārambhasthirābhiniveśinaḥ // KAvk_64.326 //
sa tam ūce prabhāvo 'yaṃ divyaḥ prakaṭitas tvayā /
prajñāprakarṣam adhunā saṃdarśayitum arhasi // KAvk_64.327 //
abhinnavarṇarūpāṇāṃ tulyābharaṇavāsasām /
kinnarīṇāṃ sthitāṃ madhye gṛhāṇa nijavallabhām // KAvk_64.328 //
ity uktas tena sa punaḥ kinnarīśatapañcakam /
tulyavarṇavayoveśaṃ dadarśāvyagram agrataḥ // KAvk_64.329 //
tāsāṃ madhye parijñāya sa jagrāha manoharām /
vallarīvanasaṃcchannāṃ bhrṅgaś cūtalatām iva // KAvk_64.330 //
devo 'yam iti niścitya tatas taṃ kinnareśvaraḥ /
tuṣṭas tasmai dadau divyaratnaiḥ saha manoharām // KAvk_64.331 //
ślāghyopabhogavibhavaiḥ pūjitas tena sādaram /
jāyāsakhas tam āmantrya kumāraḥ svapuraṃ yayau // KAvk_64.332 //
manoharāgragaṃ putraṃ prāptam ālokya bhūpatiḥ /
rākendudarśanodbhūtaḥ sudhāmbudhir ivābabhau // KAvk_64.333 //
putraṃ tataś caritacandrasitātapatre rājye 'bhiṣicya paritāpaharaṃ prajānāṃ /
saṃtoṣaśītalavivekasukhābhirāmāṃ chāyām asevata nṛpaḥ praśamadrumasya // KAvk_64.334 //
prāptābhiṣekaṃ sudhanam prabhāte taṃ saptaratnāni pṛthupratāpam / navaprabhāvaprabhubhāvabhītyā sevānivāsārtham ivopajagmuḥ // KAvk_64.335 //
sa bodhisattvaḥ sudhano 'ham eva yaśodharā sāpi manoharābhūt
tadviprayogavyasanānalārtiḥ kāmānubandhād iyatī mayāptā // KAvk_64.336 //
tasmāt kāmaḥ kamalavadanānetraparyantavāsī varjyaḥ sadbhiḥ śamaṃrgavadhūbandhakeliḥ kirātaḥ / sphūrjatpuṣpaprasarajarajaḥpuñjahālāhalāgrair
lokaḥ śokavyasanaviśikhair mohanair yena viddhaḥ // KAvk_64.337 //
iti bhikṣugaṇaḥ svayaṃ jinena svakathāṃ tāṃ viniveditāṃ niśamya /
sarasaṃ pṛthumūlam eva mene śataśākhasya manobhavam bhavasya // KAvk_64.338 //
iti kṣemendraviracitāyāṃ bodhisattvāvadānakalpalatāyāṃ sudhanakinnaryavadānaṃ catuḥṣaṣṭitamaḥ pallavaḥ