tṛtīyaḥ paricchedaḥ
līlāvatāra-nirūpaṇam
atha līlāvatārāś ca vilikhyante yathā mati |
śrīmad-bhāgavatasyānusāreṇa prāyaśas tv amī // Lbh_1,3.1 //
tatra śrī-catuḥsanaḥ śrī-prathame (1.3.6) -
sa eva prathamaṃ devaḥ kaumāraṃ sargam āśritaḥ |
cacāra duścaraṃ brahmā brahmacaryam akhaṇḍitam // Lbh_1,3.2 //
iti |
caturbhir avatāro'yam eka eva satāṃ mataḥ |
sama-śabdāt caturṣv eva catuḥsana iti smṛtaḥ // Lbh_1,3.3 //
śuddha-jñānasya bhakteś ca pracārārtham avātarat |
pañcaṣābdika-bālābho gauraḥ kamala-yonitaḥ // Lbh_1,3.4 //
śrī-nāradaḥ | tatraiva (1.3.8) -
tṛtīyam ṛṣi-sargaṃ vai devarṣitvam upetya saḥ |
tantraṃ sātvatam ācaṣṭa naiṣkarmyaṃ karmaṇāṃ yataḥ // Lbh_1,3.5 //
pravartanāya loke'smin svabhakter eva sarvataḥ |
harir devarṣi-rūpeṇa candra-śubhro vidher abhūt // Lbh_1,3.6 //
āvirbhūyād idme brāhme kalpa eva catuḥsanaḥ |
nāradaś cānuvartete kalpeṣu sakaleṣv api // Lbh_1,3.7 //
śrī-varāhaḥ | tatraiva (1.3.7) --
dvitīyaṃ tu bhavāyāsya rasātala-gatāṃ mahīm |
uddhariṣyann upādatta yajñeśaḥ saukaraṃ vapuḥ // Lbh_1,3.8 //
śrī-dvitīye ca (2.7.1)
yatrodyataḥ kṣiti-taloddharaṇāya bibhrat
krauḍīṃ tanuṃ sakala-yajña-mayīm anantaḥ |
antar-mahārṇava upāgatam ādi-daityaṃ
taṃ daṃṣṭrayādrim iva vajra-dharo dadāra // Lbh_1,3.9 //
iti |
dvir āvirāsīt kalpe'sminn ādye svāyambhuvāntare |
ghrāṇād vidher dharoddhṛtyai cākṣuṣīye tu nīrataḥ // Lbh_1,3.10 //
hiraṇyākṣaṃ dharoddhāre nihantuṃ daṃṣṭri-puṅgavaḥ |
catuṣpāt śrī-varāho'sau nṛ-varāhaḥ kvacin mataḥ // Lbh_1,3.11 //
kadācij jalada-śyāmaḥ kadācic candrapāṇḍaraḥ |
yajña-mūrtiḥ sthaviṣṭho'yaṃ varṇa-dvaya-yutaḥ smṛtaḥ // Lbh_1,3.12 //
dakṣāt prācetasāt sṛṣṭiḥ śrūyate cākṣuṣe'ntare |
atas tatraiva janmāsya hiraṇyākṣasya yujyate // Lbh_1,3.13 //
tathā hi śrī-caturthe (4.30.49) --
cākṣuṣe tv antare prāpte prāk-sarge kāla-vidrute |
yaḥ sasarja prajā iṣṭāḥ sa dakṣo daiva-coditaḥ // Lbh_1,3.14 //
iti |
uttānapāda-vaṃśyānāṃ tanayasya pracetasām |
dakṣasyaiva ditiḥ putrī hiraṇākṣo diteḥ sutaḥ // Lbh_1,3.15 //
kalpārambhe tadā nāsti sutotpattir manor api |
kvāsau prācetaso dakṣaḥ kva ditiḥ kva diteḥ // Lbh_1,3.16 //
ataḥ kāla-dvayodbhūtaṃ śrī-varāhasya ceṣṭitam |
ekatraivāha maitreyaḥ kṣattuḥ praśnānurodhataḥ // Lbh_1,3.17 //
madhye manvantarasyaiva muneḥ śāpān manuṃ prati |
pralayo'sau babhūveti purāṇe kvacid īryate // Lbh_1,3.18 //
ayam ākasmiko jātaś cākṣuṣasyāntare manoḥ |
pralayaḥ padmanābhasya līlayeti ca kutracit // Lbh_1,3.19 //
sarva-manvantarasyānte pralayo niścitaṃ bhavet |
viṣṇu-dharmottare tv etat mārkaṇḍeyena bhāṣitam // Lbh_1,3.20 //
tathā hi -
manvantare parikṣīṇe devā manvantareśvarāḥ |
maharlokam athāsādya tiṣṭhanti gata-kalmaṣāḥ // Lbh_1,3.21 //
manuś ca saha śakreṇa devāś ca yadunandana |
brahma-lokaṃ prapadyante punar āvṛtti-durlabham // Lbh_1,3.22 //
bhūtalaṃ satalaṃ vajra toya-rūpī maheśvaraḥ |
ūrmi-mālī mahāvegaḥ sarvam āvṛtya tiṣṭhati // Lbh_1,3.23 //
bhūrlokam āśritaṃ sarvaṃ tadā naśyati yādava |
na vinaśyanti rājendra viśrutāḥ kula-parvatāḥ // Lbh_1,3.24 //
naur bhūtvā tu tadā devī mahī yadu-kulodvaha |
dhārayaty atha bījāni sarvāṇy evāviśeṣataḥ // Lbh_1,3.25 //
bhaviṣyaś ca manus tatra bhaviṣyā ṛṣayas tathā |
tiṣṭhanti rāja-śārdūla sapta te prathitā bhuvi // Lbh_1,3.26 //
matsya-rūpa-dharo viṣṇuḥ śṛṅgī bhūtvā jagat-patiḥ |
ākarṣati tu tāṃ nāvaṃ sthānāt sthānaṃ tu līlayā // Lbh_1,3.27 //
himādri-śikhare nāvaṃ baddhā devo jagat-patiḥ |
matsyas tv adṛśyo bhavati te ca tiṣṭhanti tatragāḥ // Lbh_1,3.28 //
kṛta-tulyaṃ tataḥ kālaṃ yāvat prakṣālanaṃ smṛtam |
āpaḥ śamam atho yānti yathā-pūrvaṃ narādhipa |
ṛṣayaś ca manuś caiva sarvaṃ kurvanti te tadā // Lbh_1,3.29 //
iti |
manor ante layo nāsti manave'darśi māyayā |
viṣṇuneti bruvāṇais tu svābhir naiṣa manyate // Lbh_1,3.30 //
śrī-matsyaḥ śrī-prathame (1.3.15) -
rūpaṃ sa jagṛhe mātsyaṃ cākṣuṣodadhi-samplave |
nāvy āropya mahī-mayyām apād vaivasvataṃ manum // Lbh_1,3.31 //
śrī-dvitīye (2.7.22) ca --
matsyo yugānta-samaye manunopalabdhaḥ
kṣoṇīmayo nikhila-jīva-nikāya-ketaḥ |
visraṃsitān uru-bhaye salile mukhān me
ādāya tatra vijahāra ha veda-mārgān // Lbh_1,3.32 //
pādme ca -
evam ukto hṛṣīkeśo brahmaṇā parameśvaraḥ |
matsya-rūpaṃ samāsthāya praviveśa mahodadhim // Lbh_1,3.33 //
matsyo'pi prādurabhavad dviḥ kalpe'smin varāhavat |
ādau svāyambhuvīyasya daityaṃ ghnann āharac chrutīḥ |
ante tu cākṣuṣīyasya kṛpāṃ satyavrate'karot // Lbh_1,3.34 //
antyena sārdha-padyena proktam ādyasya ceṣṭitam |
pūrva-sārdhena cāntyasya matsyo jñeyo varāhavat // Lbh_1,3.35 //
upalakṣaṇam evaitat anya-manvantarasya ca |
viṣṇu-dharmottarāj jñeyāḥ prādurbhāvāś caturdaśa // Lbh_1,3.36 //
śrī-yajñaḥ śrī-prathame (1.3.22) -
nara-devatvam āpannaḥ sura-kārya-cikīrṣayā |
samudra-nigrahādīni cakre vīryāṇy ataḥ param // Lbh_1,3.37 //
iti |
trayāṇām eva lokānāṃ mahārti-haraṇād asau |
mātāmahena manunā harir ity api śabditaḥ // Lbh_1,3.38 //
śrī-nara-nārāyaṇau tatraiva (1.3.9) --
turye dharma-kalā-sarge nara-nārāyaṇāv ṛṣī |
bhūtvātmopaśamopetam akarod duścaraṃ tapaḥ // Lbh_1,3.39 //
iti |
śāstre'nyau hari-kṛṣṇākhyāv anayoḥ sodarau smṛtau |
ebhir eko'vatāraḥ syāt caturbhiḥ sanakādivat // Lbh_1,3.40 //
śrī-kapilaḥ tatraiva (1.3.10) --
pañcamaḥ kapilo nāma siddheśaḥ kāla-viplutam |
provācāsuraye sāṅkhyaṃ tattva-grāma-vinirṇayam // Lbh_1,3.41 //
iti |
devahūtyāṃ kardamataḥ prādurbhāvam asau gataḥ |
proktaḥ kapilavarṇatvāt kapilākhyo viriñcinā // Lbh_1,3.42 //
pādme -
kapilo vāsudevāṃśas tattvaṃ sāṅkhyaṃ jagāda ha |
brahmādibhyaś ca devebhyo bhṛgvādibhyas tathaiva ca |
tathaivāsurayesarvavedārthair upabṛṃhitam // Lbh_1,3.43 //
sarva-veda-viruddhaṃ ca kapilo'nyo jagāda ha |
sāṅkhyam āsuraye'naysami kutarka-paribṛṃhitam // Lbh_1,3.44 //
śrī-dattaḥ | śrī-dvitīye (2.7.4) --
atrer apatyam abhikāṅkṣata āha tuṣṭo
datto mayāham iti yad bhagavān sa dattaḥ |
yat-pāda-paṅkaja-parāga-pavitra-dehā
yogarddhim āpur ubhayīṃ yadu-haihayādyāḥ // Lbh_1,3.45 //
śrī-prathame ca (1.3.11) --
ṣaṣṭham atrer apatyatvaṃ vṛtaḥ prāpto 'nasūyayā |
ānvīkṣikīm alarkāya prahlādādibhya ūcivān // Lbh_1,3.46 //
śrī-brahmāṇḍe tu kathitam atri-patnyānusūyayā |
prārthito bhagavān atrer apatyatvam upeyivān // Lbh_1,3.47 //
tathā hi -
varaṃ dattvānasūyāyai viṣṇuḥ sarva-jaganmayaḥ |
atreḥ putro'bhavat tasyāṃ svecchā-mānuṣa-vigrahaḥ |
dattātreya iti khyāto yati-veśa-vibhūṣitaḥ // Lbh_1,3.48 //
śrī-hayaśīrṣā | śrī-dvitīye (2.7.11) --
satre mamāsa bhagavān haya-śīraṣātho
sākṣāt sa yajña-puruṣas tapanīya-varṇaḥ |
chandomayo makhamayo 'khila-devatātmā
vāco babhūvur uśatīḥ śvasato 'sya nastaḥ // Lbh_1,3.49 //
iti |
prādurbhūyaiva yajñāgner dānavau madhu-kaiṭabhau |
hatvā prayānayad vedān punar vāgīśvarī-patiḥ // Lbh_1,3.50 //
śrī-haṃsaḥ | śrī-dvitīye (2.7.19) --
tubhyaṃ ca nārada bhṛśaṃ bhagavān vivṛddha-
bhāvena sādhu parituṣṭa uvāca yogam |
jñānaṃ ca bhāgavatam ātma-satattva-dīpaṃ
yad vāsudeva-śaraṇā vidur añjasaiva // Lbh_1,3.51 //
iti |
śakto'khila-viveke'haṃ kṣīra-nīra-vibhāgavat |
iti vyañjann ayaṃ rāja-haṃso vyaktiṃ jalād gataḥ // Lbh_1,3.52 //
śrī-dhruva-priyaḥ | tatraiva (2.7.8) --
viddhaḥ sapatny-udita-patribhir anti rājño
bālo 'pi sann upagatas tapase vanāni |
tasmā adād dhruva-gatiṃ gṛṇate prasanno
divyāḥ stuvanti munayo yad upary-adhastāt // Lbh_1,3.53 //
iti |
svāyambhuve'vatārokter nāmnaś cākathanād iha |
yajñādīnāṃ ca tatroktyā pāriśeṣya-pramāṇataḥ ||
prasiddhyā pṛśni-garbheti tad-ākhyāsya nigadyate |
hantāyam adrir ity ādau padye govardhanādrivat // Lbh_1,3.54 //
tathā śrī-daśame (10.3.32) --
tvam eva pūrva-sarge 'bhūḥ pṛśniḥ svāyambhuve sati |
tadāyaṃ sutapā nāma prajāpatir akalmaṣaḥ |
ahaṃ suto vām abhavaṃ pṛśnigarbha iti smṛtaḥ // Lbh_1,3.55 //
iti |
asyātra caritānuktyā nāmānuktyā ca tatra vai |
parasparam apekṣitvād yuktā caikatra saṅgatiḥ // Lbh_1,3.56 //
atrāgamana-mātreṇa yadi syād avatāratā |
anyatrāpi prasajyeta yatheṣṭaṃ tat-prakalpanā // Lbh_1,3.57 //
śrī-ṛṣabhaḥ | śrī-prathame (1.3.13) --
aṣṭame merudevyāṃ tu nābher jāta urukramaḥ |
darśayan vartma dhīrāṇāṃ sarvāśrama-namaskṛtam // Lbh_1,3.58 //
śuklaḥ paramahaṃsānāṃ dharmaṃ jñāpayituṃ prabhuḥ |
vyakto guṇair variṣṭhatvād vikhyāta ṛṣabhākhyayā // Lbh_1,3.59 //
śrī-pṛthuḥ | tatraiva (1.3.14) --
ṛṣibhir yācito bheje navamaṃ pārthivaṃ vapuḥ |
dugdhemām oṣadhīr viprās tenāyaṃ sa uśattamaḥ // Lbh_1,3.60 //
iti |
mathyamānān muni-gaṇair asavyād vaiṇa-bāhutaḥ |
prādurbhūto mahārājaḥ śuddha-svarṇa-ruciḥ pṛthuḥ // Lbh_1,3.61 //
ādye vyaktāḥ kumārādyāḥ pṛthv-antāś ca trayodaśa |
keloamatsyau punar vyaktiṃ cākṣuṣīye tu jagmatuḥ // Lbh_1,3.62 //
atha śrī-nṛsiṃhaḥ | tatraiva (1.3.18) --
caturdaśaṃ nārasiṃhaṃ bibhrad daityendram ūrjitam |
dadāra karajair ūrāv erakāṃ kaṭa-kṛd yathā // Lbh_1,3.64 //
ṣaṣṭhe'ntare'bdhimathanān nṛhareḥ pūrva-bhāvitā |
ataḥ prāg eṣa kūrmāder vyaktiṃ ṣaṣṭhe'ntare gataḥ // Lbh_1,3.65 //
śrī-kūrmaḥ | tatraiva (1.3.16) --
surāsurāṇām udadhiṃ mathnatāṃ mandarācalam |
dadhre kamaṭha-rūpeṇa pṛṣṭha ekādaśe vibhuḥ // Lbh_1,3.66 //
iti |
pādme proktaṃ dadhe kṣauṇīmayam evārthitaḥ suraiḥ |
śāstrāntare tu bhūdhārī kalpādau prakaṭo'bhavat // Lbh_1,3.67 //
śrī-dhanvantari-mohinyau | tatraiva (1.3.17) --
dhānvantaraṃ dvādaśamaṃ trayodaśamam eva ca |
apāyayat surān anyān mohinyā mohayan striyā // Lbh_1,3.68 //
iti |
tatra śrī-dhanvantariḥ -
ṣaṣṭhe ca saptame cāyaṃ dvirāvirbhāvam āgataḥ // Lbh_1,3.69 //
ṣaṣṭhe'ntare'bdhi-mathanād dhṛtāmṛta-kamaṇḍaluḥ |
udgato dvibhujaḥ śyāmaḥ āyurveda-pravartakaḥ |
saptame ca tathā-rūpaḥ kāśīrāja-suto'bhavat // Lbh_1,3.70 //
śrī-mohinī --
daityānāṃ mohanāyāsau pramodāya ca dhurjaṇḥ |
ajito mohinī-mūrtyā dvirāvirbhāvam āgataḥ // Lbh_1,3.71 //
iti ṣaṣṭhe'tra catvāro nṛsiṃhāyāḥ prakīrtitāḥ // Lbh_1,3.72 //
śrī-vāmanaḥ | tatraiva (1.3.19) --
pañcadaśaṃ vāmanakaṃ kṛtvāgād adhvaraṃ baleḥ |
pada-trayaṃ yācamānaḥ pratyāditsus tri-piṣṭapam // Lbh_1,3.73 //
iti |
vāmanas trir abhivyaktaṃ kalpe'smin pratipedivān |
tatrādau dānavendrasya vāskaler adhvaraṃ yayau ||
tato vaivasvatīye'smin dhundhor makham asau gataḥ |
aditau kaśyapāj jātaḥ saptame'sya caturyuge |
pratigraha-kṛte jātās traya eva trivikramāḥ // Lbh_1,3.74 //
śrī-bhārgavaḥ | tatraiva (1.3.20) --
avatāre ṣoḍaśame paśyan brahma-druho nṛpān |
triḥ-sapta-kṛtvaḥ kupito niḥ-kṣatrām akaron mahīm // Lbh_1,3.75 //
iti |
reṇukā-jamadagnibhyāṃ gauro vyaktim asau gataḥ |
prāhuḥ saptadaśe kecid dvāviṃśe'nye caturyuge // Lbh_1,3.76 //
śrī-rāghavendraḥ | tatraiva (1.3.22) --
nara-devatvam āpannaḥ sura-kārya-cikīrṣayā |
samudra-nigrahādīni cakre vīryāṇy ataḥ param // Lbh_1,3.77 //
iti |
kauśalyāyāṃ daśarathān navadūrvādala-dyutiḥ |
tretāyām āvirabhavat caturviṃśe caturyuge |
bharatena sumitrāyā nandanābhyāṃ ca saṃyutaḥ // Lbh_1,3.78 //
asya śāstre trayo vyūhā lakṣmaṇaādyā amī smṛtāḥ |
bharato'tra ghanaśyāmaḥ saumitrī kanaka-prabhau // Lbh_1,3.79 //
pādme bharata-śatrughnau śaṅkha-cakratayoditau |
śrī-lakṣmaṇas tu tatraiva śeṣa ity abhiśabditaḥ // Lbh_1,3.80 //
śrī-vyāsaḥ | tatraiva (1.3.21) -
tataḥ saptadaśe jātaḥ satyavatyāṃ parāśarāt |
cakre veda-taroḥ śākhā dṛṣṭvā puṃso 'lpa-medhasaḥ // Lbh_1,3.81 //
iti |
dvaipāyano'smi vyāsānām iti śaurir yad ūcivān |
ato viṣṇu-purāṇādau viśeṣeṇaiva varṇitaḥ // Lbh_1,3.82 //
yathā (ViP 3.4.5; MBh 12.346.11) -
kṛṣṇa-dvaipāyanaṃ vyāsaṃ viddhi nārāyaṇaṃ svayam |
ko hy anyaḥ puṇḍarīkākṣān mahābhārata-kṛd bhavet ||
iti // Lbh_1,3.83 //
śrūyate'pāntaratamā dvaipāyanyam agād iti |
kiṃ sāyujyaṃ gataḥ so'tra viṣṇv-aṃśaḥ so'pi vā bhavet |
tasmād āveśa evāyam iti kecid vadanti ca // Lbh_1,3.84 //
atha śrī-rāma-kṛṣṇau | śrī-prathame (1.3.23) --
ekonaviṃśe viṃśatime vṛṣṇiṣu prāpya janmanī |
rāma-kṛṣṇāv iti bhuvo bhagavān aharad bharam // Lbh_1,3.85 //
iti |
śrī-rāmaḥ -
eṣa mātṛdvaye vyakto janakād vasudevataḥ |
yo navya-ghana-sārābho ghana-śyāmāmbaraḥ sadā // Lbh_1,3.86 //
saṅkarṣaṇo dvitīyo yo vyūhaḥ rāmaḥ sa eva hi |
pṛthvī-dhareṇa śeṣeṇa sambhūya vyaktim īyivān // Lbh_1,3.87 //
śeṣo dvidhā mahīdhārī śyyārūpaś ca śārṅgiṇaḥ |
tatra saṅkarṣaṇāveśād bhūbhṛt saṅkarṣaṇo mataḥ |
śayyā-rūpas tathā tasya sakhya-dāsyābhimānavān // Lbh_1,3.88 //
śrī-kṛṣṇaḥ -
eṣa mātari devakyāṃ pitur ānaka-dundubheḥ |
prādurbhūto ghanaśyāmo dvibhujo'pi caturbhujaḥ // Lbh_1,3.89 //
śrī-buddhaḥ | tatraiva (1.3.24) --
tataḥ kalau sampravṛtte sammohāya sura-dviṣām |
buddho nāmnāñjana-sutaḥ kīkaṭeṣu bhaviṣyati // Lbh_1,3.90 //
iti |
asau vyaktaḥ kaler abda-sahasra-dvitaye gate |
mūrtiḥ pāṭala-varṇāsya dvibhujā cikurojjhitā // Lbh_1,3.91 //
yadā sūtaḥ kathām āha tadā buddhasya bhāvitā |
adhunā vṛtta evāyaṃ dharmāraṇye yad udgataḥ // Lbh_1,3.92 //
śrī-kalkiḥ | tatraiva (1.3.25) --
athāsau yuga-sandhyāyāṃ dasyu-prāyeṣu rājasu |
janitā viṣṇu-yaśaso nāmnā kalkir jagat-patiḥ // Lbh_1,3.93 //
iti |
pūrvaṃ manur daśaratho vasudevo'py asāv abhūt |
bhāvī viṣṇu-yaśās cāyam iti pādme prakīrtitam // Lbh_1,3.94 //
aiśvaryaṃ kalkinas tasya brahmāṇḍe suṣṭhu varṇitam |
kaiścit kalau kalau buddhaḥ syāt kalkī cety udīryate // Lbh_1,3.95 //
aṣṭau vaivasvatīye'mī kathitā vāmanādayaḥ // Lbh_1,3.96 //
kalpāvatārā ity ete kathitāḥ pañca-viṃśatiḥ |
pratikalpaṃ yataḥ prāyaḥ sakṛt prādurbhvaty amī // Lbh_1,3.97 //
iti līlāvatāra-nirūpaṇam ||
caturthaḥ paricchedaḥ atha manvantarāvatārāḥ
manvantarāvatāro'sau prāyaḥ śakrāri-hatyayā |
tat-sahāyo mukundasya prādurbhāvaḥ sureṣu yaḥ // Lbh_1,4.1 //
yukte kalpāvatāratve yajñādīnām api sphuṭam |
manvatarāvatāratvaṃ tat-tat-paryanta-pālanāt // Lbh_1,4.2 //
manvantareṣv amī svāyambhuvīyādiṣv anukramāt |
avatārās tu yajñādyā bṛhad-bhānv-antimā matāḥ // Lbh_1,4.3 //
prathame svāyambhuvīye yajñaḥ -
yajñas tu pūrvam evoktas tenātra na vilikhyate // Lbh_1,4.4 //
yathā aṣṭama-skandhe (8.1.21-22)
ṛṣes tu vedaśirasas tuṣitā nāma patny abhūt |
tasyāṃ jajñe tato devo vibhur ity abhiviśrutaḥ // Lbh_1,4.5 //
aṣṭāśīti-sahasrāṇi munayo ye dhṛta-vratāḥ |
anvaśikṣan vrataṃ tasya kaumāra-brahmacāriṇaḥ // Lbh_1,4.6 //
iti |
tṛtīye auttamīye satyasenaḥ - (8.1.25-26)
dharmasya sūnṛtāyāṃ tu bhagavān puruṣottamaḥ |
satyasena iti khyāto jātaḥ satyavrataiḥ saha // Lbh_1,4.7 //
so 'nṛta-vrata-duḥśīlān asato yakṣa-rākṣasān |
bhūta-druho bhūta-gaṇāṃś cāvadhīt satyajit-sakhaḥ // Lbh_1,4.8 //
iti |
caturthe tāmasīye hariḥ (8.1.30)
tatrāpi jajñe bhagavān hariṇyāṃ harimedhasaḥ |
harir ity āhṛto yena gajendro mocito grahāt // Lbh_1,4.9 //
iti |
smaryate'sau sadā prātaḥ sadācāra-parāyaṇaiḥ |
sarvāniṣṭa-vināśāya harir danītndra-mocanaḥ // Lbh_1,4.10 //
pañcame raivatīye vaikuṇṭhaḥ (8.5.4-5) -
patnī vikuṇṭhā śubhrasya vaikuṇṭhaiḥ sura-sattamaiḥ |
tayoḥ sva-kalayā jajñe vaikuṇṭho bhagavān svayam // Lbh_1,4.11 //
vaikuṇṭhaḥ kalpito yena loko loka-namaskṛtaḥ |
ramayā prārthyamānena devyā tat-priya-kāmyayā // Lbh_1,4.12 //
iti |
mahā-vaikuṇṭha-lokasya vyāpakasyāvyayātmanaḥ |
prakaṭīkaraṇaṃ satyopari kalpanam ucyate // Lbh_1,4.13 //
ṣaṣṭhe cākṣuṣīye ajitaḥ (BhP 8.5.9-10)
tatrāpi devasambhūtyāṃ vairājasyābhavat sutaḥ |
ajito nāma bhagavān aṃśena jagataḥ patiḥ // Lbh_1,4.14 //
payodhiṃ yena nirmathya surāṇāṃ sādhitā sudhā |
bhramamāṇo'mbhasi dhṛtaḥ kūrma-rūpeṇa mandaraḥ // Lbh_1,4.15 //
iti |
saptame vaivasvatīye vāmanaḥ -
vaivasvatāntare vyaktaḥ puraivoktaḥ sa vāmanaḥ |
bhaviṣyāḥ sapta kathyante te sāvarṇyantarādiṣu // Lbh_1,4.16 //
aṣṭame sāvarṇanīye sārvabhaumaḥ (BhP 8.13.17) -
devaguhyāt sarasvatyāṃ sārvabhauma iti prabhuḥ |
sthānaṃ purandarād dhṛtvā balaye dāsyatīśvaraḥ // Lbh_1,4.17 //
iti |
navame dakṣa-sāvarṇanīye ṛṣabhaḥ (8.13.20) --
āyuṣmato 'mbudhārāyām ṛṣabho bhagavat-kalā |
bhavitā yena saṃrāddhāṃ tri-lokīṃ bhokṣyate 'dbhutaḥ // Lbh_1,4.18 //
iti |
daśame brahma-sāvarṇanīye viṣvaksenaḥ (8.13.23) --
viṣvakseno viṣūcyāṃ tu śambhoḥ sakhyaṃ kariṣyati |
jātaḥ svāṃśena bhagavān gṛhe viśvasṛjo vibhuḥ // Lbh_1,4.19 //
iti |
ekādaśe dharma-sāvarṇanīye dharmasetuḥ (8.13.26) --
āryakasya sutas tatra dharmasetur iti smṛtaḥ |
vaidhṛtāyāṃ harer aṃśas tri-lokīṃ dhārayiṣyati // Lbh_1,4.20 //
iti |
dvādaśe rudra-sāvarṇanīye sudhāmā (8.13.29) --
svadhāmākhyo harer aṃśaḥ sādhayiṣyati tan-manoḥ |
antaraṃ satya-sahasaḥ sunṛtāyāḥ suto vibhuḥ // Lbh_1,4.21 //
trayodaśe deva-sāvarṇanīye yogeśvaraḥ (8.13.32) --
devahotrasya tanaya upahartā divaspateḥ |
yogeśvaro harer aṃśo bṛhatyāṃ sambhaviṣyati // Lbh_1,4.22 //
iti |
caturdaśe indra-sāvarṇanīye bṛhadbhānuḥ (8.13.35) --
satrāyaṇasya tanayo bṛhadbhānus tadā hariḥ |
vitānāyāṃ mahārāja kriyā-tantūn vitāyitā // Lbh_1,4.23 //
yajña-vāmanayos tatra punar uktatayā dvayoḥ |
manvantarāvatārās tu saṅkhyāyāṃ dvādaśoditāḥ // Lbh_1,4.24 //
iti manvantarāvatāra-nirūpaṇam |
atha yugāvatārāḥ -
kathyante varṇanāmābhyāṃ śuklaḥ satya-yuge hariḥ |
raktaḥ śyāmaḥ kramāt kṛṣṇas tretāyāṃ dvāpare kalau // Lbh_1,4.25 //
upāsanāviśeṣārthaṃ satyādiṣu yugeṣv asau |
manvantarāvatāras tu tathāvatarati kramāt // Lbh_1,4.26 //
kalpa-manvantara-yuga-prādurbhāva-vidhāyinaḥ |
avatārā ime tv eka-catvāriṃśad udīritāḥ // Lbh_1,4.27 //
vṛttā brāhmādayaḥ kalpāḥ pādmāntās te sahasraśaḥ |
vartamānas tu kalpo'yaṃ śveta-vārāha ucyate // Lbh_1,4.28 //
brāhma-kalpa-prathama-je vyaktāḥ svāyambhuvāntare |
kumāra-nāradādyāś ca cākṣuṣīyādiṣūttare // Lbh_1,4.29 //
prāyaḥ svāyambhuvādyākhyāḥ kalpe kalpe bhavanty amī |
manavas te'vatārāś ca tathā yajñādi-nāmakāḥ // Lbh_1,4.30 //
tathā hi śrī-viṣṇu-dharmottare śrī-rudra-praśnaḥ -
ya ete bhavatā proktā manavaś ca caturdaśa |
nityaṃ brahma-dine prāpte eta eva kramād dvija |
bhavanty utānye dharmajña etaṃ me chindhi saṃśayam // Lbh_1,4.31 //
śrī-mārkaṇḍeyottaram -
eta eva mahārāja manavaś ca caturdaśa |
kalpe kalpe tvayā jñeyā nātra kāryā vicāraṇā // Lbh_1,4.32 //
eka-rūpās tvayā proktā jñātavyāḥ sarva eva hi |
kecit kiñcid vibhinnāś ca māyayā parameśituḥ // Lbh_1,4.33 //
iti |
avatārāś caturdhā syur āveśāḥ prābhavā api |
athaiva vaibhavāvasthāḥ parāvaasthāś ca tatra te // Lbh_1,4.34 //
tatrāveśāvatārās tu jñeyāḥ pūrvokta-rītitaḥ |
yathā kumāra-devarṣi-veṇāṅga-prabhāvādayaḥ // Lbh_1,4.35 //
yathā pādme -
āviṣṭo'bhūt kumāreṣu nārade ca harir vibhuḥ // Lbh_1,4.36 //
yathā tatraiva --
āviveśa pṛthuṃ devaḥ śaṅkhī cakrī caturbhujaḥ // Lbh_1,4.37 //
āviṣṭo bhārgave cābhūd iti tatraiva kīrtitam // Lbh_1,4.38 //
tathā hi -
etat te kathitaṃ devi jāmadagner mahātmanaḥ |
śaktyāveśāvatārasya caritaṃ śārṅgiṇaḥ prabhoḥ // Lbh_1,4.39 //
iti |
āveśatvaṃ kalkino'pi viṣṇudharme vilokyate // Lbh_1,4.40 //
yathā -
pratyakṣa-rūpa-dhṛg-devo dṛśyate na kalau hariḥ |
kṛtādiṣv iva tenaiva tri-yugaḥ paripaṭhyate // Lbh_1,4.41 //
kaler ante ca samprāpte kalkinaṃ brahma-vādinam |
anupraviśya kurute vāsudevo jagatsthitim // Lbh_1,4.42 //
pūrvotpanneṣ bhūteṣu teṣu teṣu kalau prabhuḥ |
kṛtvā praveśaṃ kurute yad abhipretam ātmanaḥ // Lbh_1,4.43 //
iti |
ato'mīṣvatāratvaṃ paraṃ syād aupacārikam // Lbh_1,4.44 //
atha prābhava-vaibhavāḥ |
hari-svarūpa-rūpā ye parāvasthebhya unakāḥ |
śaktīnāṃ tāratamyena kramāt te tat-tad-ākhyakāḥ // Lbh_1,4.45 //
prābhavāś ca dvidhā tatra dṛśyante śāstra-cakṣuṣā |
eke nāticira-vyaktā nātivistṛta-kīrtayaḥ |
te mohinī ca haṃsaś ca śuklādyāś ca yugānugāḥ // Lbh_1,4.46 //
apare śāstra-kartāraḥ prāyaḥ syur muni-ceṣṭitāḥ |
dhanvantary-ṛṣabhau vyāso dattaś ca kapilaś ca te // Lbh_1,4.47 //
atha syur vaibhavāvasthās te ca kūrmo ṛṣādhipaḥ |
nārāyaṇo nara-sakhaḥ śrī-varāh-hayānanau // Lbh_1,4.48 //
pṛśni-garbhaḥ pralambaghno yajñādyāś ca caturdaśa |
ity amī vaibhavāvasthā ekaviṃśatir īritāḥ // Lbh_1,4.49 //
te kroḍa-hayagrīvau nava-vyūhāntaroditau |
manvantarāvatāreṣu catvāraḥ pravarās tathā // Lbh_1,4.50 //
te tu śrī-hari-vaikuṇṭhau tathaivājita-vāmanau |
ṣaḍ amī vaibhavāvasthāḥ parāvasthopamā matāḥ // Lbh_1,4.51 //
keṣāṃcid eṣāṃ sthānāni likhyante śāstra-dṛṣṭitaḥ |
yatra tatra virājante yāni brahmāṇḍa-madhyataḥ |
viṣṇudharmottarādīnāṃ vākyaṃ tatra pramāṇyate // Lbh_1,4.52 //
viṣṇudharmottare -
tayopariṣṭād aparas tāvān eva pramāṇataḥ |
mahātaleti vikhyāto rakta-bhaumaś ca pañcamaḥ ||
sarovaraṃ bhavet tatra yojanānāṃ daśāyutam |
svayaṃ ca tatra vasati kūrma-rūpa-dharo hariḥ // Lbh_1,4.53 //
tayopariṣṭād aparas tāvān eva pramāṇataḥ |
tatrāste sarasī divyā yojanānāṃ śatā̆-trayam |
tasyāṃ sa vasate devo matsya-rūpa-dharo hariḥ // Lbh_1,4.54 //
nārāyaṇo narasakho vasate vadarīpade // Lbh_1,4.55 //
nṛ-varāhasya vasatir mahar-loke prakīrtitā |
yojanānāṃ pramāṇena ayutānāṃ śata-trayam // Lbh_1,4.56 //
ayutāni ca pañcāśat śeṣa-sthānaṃ manoharam // Lbh_1,4.57 //
sa eva loko vārāhaḥ kathitas tu svayaṃ prabhaḥ |
loko'yam aṇḍa-saṃlagnaḥ sarvādhastān manoharaḥ |
varāha-rūpo bhagavān śvetarūpadharo'vasat // Lbh_1,4.58 //
tayopariṣṭād aparas tāvān eva pramāṇataḥ |
pīta-bhaumaś caturthas tu gabhasti-tala-saṃjñakaḥ |
tatrāste bhagavān viṣṇur devo hayaśirodharaḥ |
śaśāṅka-śata-saṅkāśaḥ śātakumbha-vibhūṣaṇaḥ // Lbh_1,4.59 //
pṛśnigarbhasya vasatir brahmaṇo bhuvanopari // Lbh_1,4.60 //
vāsas tatra pralambārer yatraivāgharipor bhavet // Lbh_1,4.61 //
etasyaivāṃśa-bhūto'yaṃ pātāle vasati svayam |
nityaṃ tāla-dhvajo vāgmī vanamālā-vibhūṣitaḥ ||
dhārayan śirasā nityaṃ ratna-citrāṃ phaṇāvalīm |
lāṅgalī muṣalī kaḍgī nīlāmbara-vibhūṣitaḥ // Lbh_1,4.62 //
brahma-lokopariṣṭāc ca harer loko virājate // Lbh_1,4.63 //
svar-loke vasatir viṣṇor vaikuṇṭhasya mahātmanaḥ |
tathā vaikuṇṭha-loke ca svayam āviṣkṛto hi yaḥ // Lbh_1,4.64 //
ajitasya nivāsas tu dhruva-loke samarthitaḥ |
bhuvar-loke tu vasatir vāmanasya mahātmanaḥ // Lbh_1,4.65 //
trivikramasya vasatis tapo-loke prakīrtitā |
tathāsya brahma-loka-stho divyo nārāyaṇāśrayaḥ |
brahma-lokopariṣṭāc ca nivāso'nena nirmitaḥ // Lbh_1,4.66 //
hari-vaṃśe surendreṇa kahtito yaḥ surarṣaye // Lbh_1,4.67 //
tathā hi harivaṃśe (2.70.37) -
idaṃ bhuṅktvā mahīyaṃ tu bhagavan viṣṇunā kṛtam |
upary upari lokānāṃ adhikaṃ bhuvanaṃ mune // Lbh_1,4.68 //
iti ||
sarveṣām avatārāṇāṃ para-vyomni cakāsati |
nivāsāḥ paramāścaryā iti śāstre nirūpyate // Lbh_1,4.69 //
tathā hi pādme -
vaikuṇṭha-bhuvane nitye nivasanti mahojjvalāḥ |
avatārāḥ sadā tatra matsya-kūrmādayo'khilāḥ // Lbh_1,4.70 //
iti avatāra-tat-sthāna-nirūpaṇam |
pañcamaḥ paricchedaḥ parāvasthā-nirūpaṇam
atha kṛṣṇo nara-bhrātur avatāra iti kvacit |
upendrasyeti ca kvāpi bhrātāsau nātikovidām // Lbh_1,5.1 //
yathā skānde -
dharma-putro harer aṃśau nara-nārāyaṇābhidhau |
candra-vaṃśam anu prāpya jātau kṛṣṇārjunāv ubhau // Lbh_1,5.2 //
śrī-caturthe ca (4.1.59) -
tāv imau vai bhagavato harer aṃśāv ihāgatau |
bhāra-vyayāya ca bhuvaḥ kṛṣṇau yadu-kurūdvahau // Lbh_1,5.3 //
etad-upodbodhakaṃ śrī-daśame (10.69.16) --
sampūjya devarṣi-varyam ṛṣiḥ purāṇo
nārāyaṇo nara-sakho vidhinoditena |
vāṇyābhibhāṣya mitayāmṛtam iṣṭayā taṃ
prāha prabho bhagavate karavāma he kim // Lbh_1,5.4 //
upendrāvatāratvaṃ ca yathā harivaṃśe śakra-vacane (2.70.34) -
aindraṃ vaiṣṇavam asyaiva mune bhāgam ahaṃ dadau |
yavīyāṃsam ahaṃ premnā kṛṣṇaṃ praśyāmi nārada // Lbh_1,5.5 //
iti |
tad etad ubhayatvaṃ na bhavet kṛṣṇe virodhataḥ |
aṃśatvaṃ hi tayor uktaṃ parāvasthatvam asya tu // Lbh_1,5.6 //
nara-bhrātur ihāṃśatvaṃ ete cāṃśeti vakṣyate |
upendrasya tathātvaṃ ca harivaṃśe'pi dṛśyate // Lbh_1,5.7 //
tathā hi devarṣi-vacanam (2.71.21-23) -
adityā tapasā viṣṇur mahātmārādhitaḥ purā |
vareṇa cchanditā tena parituṣṭena cāditiḥ |
tayoktas tvādṛśaṃ putram icchāmīti surottama // Lbh_1,5.8 //
tenoktaṃ bhuvane nāsti mat-samaḥ puruṣo'paraḥ |
aṃśena tu bhaviṣyāmi putraḥ khalv aham eva te // Lbh_1,5.9 //
iti |
atha kṛṣṇe parāvastha-bhāvo'gre vakṣyate sphuṭam |
parāvasthaś c a sampūrṇāvasthaḥ śāstre prakīrtitaḥ ||
tasmād-aṃśatvam evāsya viruddhaṃ sphuṭam īkṣate // Lbh_1,5.10 //
arthagatyantaraṃ teṣāṃ vacanānāṃ ca dṛśyate // Lbh_1,5.11 //
tatra dharma-putrāv ity ādau kārikā -
nara-nārāyaṇau prāpyety ātma-sātkṛtya tau svayam |
kṛṣṇārjunau candra-vaṃśam anu prakaṭatāṃ gatau // Lbh_1,5.12 //
tāv imāv ity ādi kārikā -
kartārau tau harer aṃśau nara-nārāyaṇāv iha |
dvāparānte karma-bhūtau āyātau kṛṣṇa-phālgunau // Lbh_1,5.13 //
sampūjyety ādau kārikāḥ -
sarvādāv upadeṣṭṛtvād yaḥ purāṇarṣir ucyate |
nārāṇāṃ puruṣāṇāṃ yas trayāṇām āśrayaḥ sa tu ||
nareṣ martya-lokeṣu sahacārī bhavan svayam |
tad-dharmam anukṛtyātra pūjayāmāsa taṃ munim ||
nārāyaṇākhyenāṃśena kṛṣṇo yadyapi tad-guruḥ |
nāradaṃ pūjayāmāsa tathāpi kṣatra-līlayā // Lbh_1,5.14 //
aindram ity ādau kārikā -
indras tu nātikauvidyānmatsarāc coktavān idam |
tasmāt kṛṣṇasya no tat-tad-rūpatvaṃ ghaṭate kvacit // Lbh_1,5.15 //
atha parāvarasthāḥ | yathā pādme -
nṛsiṃha-rāma-kṛṣṇeṣu ṣāḍguṇyaṃ paripūritam |
parāvasthās tu te tasya dīpād-utpanna-dīpavat // Lbh_1,5.16 //
tatra śrī-nṛsiṃhaḥ (from Bhāvārtha-dīpikā 1.1.1, 10.87.1) -
prahlāda-hṛdayāhlādaṃ bhaktāvidyā-vidāraṇam |
śarad-indu-ruciṃ vande pārīndra-vadanaṃ harim // Lbh_1,5.17 //
vāgīśā yasya vadane lakṣmīr yasya ca vakṣasi |
yasyāste hṛdaye saṃvit taṃ nṛsiṃham ahaṃ bhaje // Lbh_1,5.18 //
gambhīra-garjitārambha-stambhitāmbhoja-sambhavaḥ |
saṃrambhaḥ stambha-putrasya muninojjṛmbhito nṛpe // Lbh_1,5.19 //
yathā śrī-saptame (7.8.32-33) --
saṭāvadhūtā jaladāḥ parāpatan
grahāś ca tad-dṛṣṭi-vimuṣṭa-rociṣaḥ |
ambhodhayaḥ śvāsa-hatā vicukṣubhur
nirhrāda-bhītā digibhā vicukruśuḥ // Lbh_1,5.20 //
dyaus tat-saṭotkṣipta-vimāna-saṅkulā
protsarpata kṣmā ca padābhipīḍitā |
śailāḥ samutpetur amuṣya raṃhasā
tat-tejasā khaṃ kakubho na rejire // Lbh_1,5.21 //
iti |
ugro'py anugra evāyaṃ svabhaktānāṃ nṛkeśarī |
keśarīva svapotānām anyeṣām ugra-vigrahaḥ // Lbh_1,5.22 //
[*From Śrīdhara Svāmī's commentary to 7.9.1.]
asya śrī-divya-siṃhasya parmānanda-tundilaḥ |
śrīman-nṛsiṃhatāpanyāṃ mahimā prakaṭīkṛtaḥ // Lbh_1,5.23 //
nṛsiṃhasya bhaved vāso jana-loke mahātmanaḥ |
sarvopariṣṭāc ca tathā viṣṇuloke prakīrtitaḥ // Lbh_1,5.24 //
śrī-rāghavendraḥ -
pūrvato'py eṣa niḥśeṣa-mādhuryāmṛta-candramāḥ |
bhāti sad-guṇa-saṅghena tuṅgaḥ śrī-raghu-puṅgavaḥ // Lbh_1,5.25 //
pādme -
vandāmahe maheśānaṃ hara-kodaṇḍa-khaṇḍanam |
jānakī-hṛdayānanda-candanaṃ raghunandanam // Lbh_1,5.26 //
asya janmotsavaṃ brūte śrī-rāmārcana-candrikā // Lbh_1,5.27 //
uccasthe graha-pañcake sura-gurau sendau navamyāṃ tithau
lagne karkaṭake punar vasumate meghaṃ gate pūṣaṇi |
nirdagdhuṃ nikhilāḥ palāśa-samidho medhyādayodhyāraṇer
āvirbhūtam abhūd apūrva-vibhavaṃ yat kiñcid ekaṃ mahaḥ // Lbh_1,5.28 //
ekādaśe (11.5.34) --
tyaktvā su-dustyaja-surepsita-rājya-lakṣmīṃ
dharmiṣṭha ārya-vacasā yad agād araṇyam |
māyā-mṛgaṃ dayitayepsitam anvadhāvad
vande mahā-puruṣa te caraṇāravindam // Lbh_1,5.29 //
śrī-navame (9.11.20-21) -
nedaṃ yaśo raghupateḥ sura-yācñayātta-
līlā-tanor adhika-sāmya-vimukta-dhāmnaḥ |
rakṣo-vadho jaladhi-bandhanam astra-pūgaiḥ
kiṃ tasya śatru-hanane kapayaḥ sahāyāḥ // Lbh_1,5.30 //
yasyāmalaṃ nṛpa-sadaḥsu yaśo 'dhunāpi
gāyanty agha-ghnam ṛṣayo dig-ibhendra-paṭṭam
taṃ nākapāla-vasupāla-kirīṭa-juṣṭa-
pādāmbujaṃ raghupatiṃ śaraṇaṃ prapadye // Lbh_1,5.31 //
iti |
atra kārikā --
āttā prakaṭitā līlātanurlīlāmayī tanuḥ |
yena tasyeti sāmyeti svārthe ṣyañ pratyayo mataḥ ||
dhāma-svarūpaṃ vijñeyam adhikena samena ca |
vimuktaṃ dhāma yasyeti māhātmyaṃ sarvato'dhikam |
yasyādhikaḥ samaś cātra kvāpi nāstīti niścayaḥ // Lbh_1,5.32 //
nāka-pālā mahendrādyā vasupā vasudhādhipāḥ // Lbh_1,5.33 //
vāsudevādi-rūpāṇām avatārāḥ prakīrtitāḥ |
viṣṇu-dharmottare rāma-lakṣmaṇādyāḥ kramādamī // Lbh_1,5.34 //
pādme tu rāmo bhagavān nārāyaṇa itīritaḥ |
śeṣaś cakraṃ ca śaṅkhaś ca kramāt syur lakṣmaṇādayaḥ // Lbh_1,5.35 //
madhya-deśa-sthitāyodhyā-pure 'sya vasatiḥ smṛtā |
mahā-vaikuṇṭhaloke ca rāghavedrasya kīrtitā // Lbh_1,5.36 //
śrī-kṛṣṇaḥ | bilvamaṅgale -
santv avatārā bahavaḥ puṣkara-nābhasya sarvatobhadrāḥ |
kṛṣṇād anyaḥ ko vā latāsv api premado bhavati // Lbh_1,5.37 //
paramaiśvarya-mādhurya-pīyūṣāpūrva-vāridhiḥ |
devakī-nandanas tv eṣa puraḥ paricariṣyate // Lbh_1,5.38 //
yasya vāsaḥ purāṇādau khyātaḥ sthāna-catuṣṭaye |
vraje madhupure dvāra-vatyāṃ goloka eva ca // Lbh_1,5.39 //
nanu siṃhāsya-rāmābhyāṃ sāmyam asyāgataṃ sphuṭam |
iti viṣṇupurāṇīya-prakriyātra vilokyate // Lbh_1,5.40 //
tatra maitreya-praśnaḥ caturthe'ṃśe (4.15.1-2)
hiraṇyakaśiputve ca rāvaṇatve ca viṣṇunā |
avāpa nihato bhogān aprāpyān amarair api // Lbh_1,5.41 //
nālabhat tatra caiveha sāyujyaṃ sa kathaṃ punaḥ |
samprāptaḥ śiśupālatve sāyujyaṃ śāśvate harau // Lbh_1,5.42 //
śrī-parāśarottaram (4.15.4-17) -
daityeśvarasya vadhāyākhila-lokotpatti-sthiti-vināśa-kāriṇā pūrvaṃ tanu-grahaṇaṃ
kurvatā nṛsiṃha-rūpam āviṣkṛtam || tatra ca hiraṇyakaśipor viṣṇur ayam ity etan
na manasy abhūt || niratiśaya-puṇya-samudbhūtam etat sattva-jātam iti |
raja-udreka-preritaikāgra-matis tad-bhāvanāyogāt tato'vāpta-vadha-haitukīṃ
niratiśayām evākhila-trailokyādhikya-dhāriṇīṃ daśānanatve bhoga-sampadam
avāpa // Lbh_1,5.43 //
na tu sa tasminn anādi-nidhane para-brahma-bhūte bhagavaty anālambini kṛte
manasas tal-layam avāpa // Lbh_1,5.44 //
evaṃ daśānanatve'py anaṅga-parādhīnatayā jānakī-samāsakta-cetasā bhagavatā dāśarathi-rūpa-dhāriṇā hatasya tad-rūpa-darśanam evāsīt nāyam acyuta ity āsaktir vipadyato'ntaḥ-karaṇe mānuṣa-buddhir eva kevalam asyābhūt | punar apy acutavinipāta-mātra-phalam akhilabhūmaṇḍala-ślāghya-cedi-rāja-kule janma
avyāhataiśvaryaṃ śiśupālatve'py avāpa // Lbh_1,5.45 //
tatra tv akhilānām eva sa bhagavan-nāmnāṃ tvaṅkāra-kāraṇam abhavat | tataś ca tat-kāla-kṛtānāṃ teṣām aśeṣāṇām evācyuta-nāmnām anavaratam aneka-janmasu vardhita-vidveṣānubandhi-citto vinindana-santarjanādiṣūccāraṇam akarot | tac ca rūpam utphulla-padma-dalāmalākṣamaty-ujjvala-pīta-vastra-dhāry amala-kirīṭa-keyūra-hāra-kaṭakādi-śobhitam
udāra-catur-bāhu-śaṅkha-cakra-gadādharam atiprarūḍha-vairānubhāvād
aṭana-bhojana-snānāsana-śayanādiṣv aśeṣāvasthāntareṣu nānyaatropayayāv asya
cetasaḥ // Lbh_1,5.46 //
tatas tam evākrośeṣūccārayaṃs tam eva hṛdayena dhārayann ātma-vadhāya
yāvad-bhagavad-dhasta-cakrāṃśu-mālojjvalam akṣaya-tejaḥ-svarūpaṃ
brahma-bhūtam apagata-dveṣādi-doṣaṃ bhagavantam adrākṣīt // Lbh_1,5.47 //
tāvac ca bhagavac-cakreṇāśu vyāpāditas tat-smaraṇa-dagdhākhilāgha-sañcayo
bhagavatāntam upanītas tasminn eva layam upayayau // Lbh_1,5.48 //
etat tavākhilaṃ mayābhihitam | ayaṃ hi bhagavān kīrtitaś ca saṃsmṛtaś ca dveṣānubandhenāpi akhila-surāsurādi-durlabhaṃ phalaṃ prayacchati kim uta
samyag-bhaktimatām iti // Lbh_1,5.49 //
noktaṃ parāśareṇātra sthitau tau pārṣadāv iti |
kintūbhayos tayor āsīj janma-trayam itīritam // Lbh_1,5.50 //
ataḥ sarveṣu kalpeṣu na tau pārṣada-jau matau |
anyathā na tayoḥ pātaḥ prati-kalpaṃ samañjasaḥ // Lbh_1,5.51 //
parāśareṇa yad gadyaṃ maitreyāyottarīkṛtam |
ślokīkṛtya tad evedaṃ saṅkṣepeṇa vilikhyate // Lbh_1,5.52 //
nṛsiṃha-rūpaṃ hariṇā yad āviṣkṛtam adbhutam |
hiraṇyakaśipor asmin viṣṇu-buddhir na niścitā // Lbh_1,5.53 //
kintv eṣa puṇya-sampannaḥ ko'pīti kṛta-niścayaḥ |
raja-udriktatā-nunna-matis tad-bhāva-yogataḥ // Lbh_1,5.54 //
tato'vāpta vināśaika-hetukām akhilottamām |
avāpa bhoga-sampattiṃ rāvaṇatve sudurlabhām // Lbh_1,5.55 //
viṣṇutvān niścayān nātidveṣān nāveśa-santatiḥ |
tāṃ vinā ca bhavet dveṣo narakāyaiva veṇavat // Lbh_1,5.56 //
kintv asya sampat-samprāptis tat-kareṇa mṛteḥ param |
evam āhaiva-śabdena tat-sādguṇyam anusmaran // Lbh_1,5.57 //
āveśābhāvato doṣānāśāc chuddham apaśyataḥ |
prakaṭe'pi para-brahma-rūpe tatrāsya no layaḥ // Lbh_1,5.58 //
rāvaṇatve mahākāma-parādhīnīkṛtātmanaḥ |
tadvan manuṣya-dhīr asya śrī-rāme'bhūn mṛtāv api // Lbh_1,5.59 //
ato'sau cedirājatve punar āpottamāṃ śriyam // Lbh_1,5.60 //
tatra kṛṣṇe samastānām eva nāmnāṃ ramāpateḥ |
kāraṇāni pravṛttes tu nimittāny abhavaṃs tadā // Lbh_1,5.61 //
tena niścitya taṃ viṣṇuṃ svasya dvir-maraṇaṃ yataḥ |
atidveṣān mahāveśāt tāni nāmāni sarvaśaḥ |
jajalpa satataṃ śaśvan nindā-santarjanādiṣu // Lbh_1,5.62 //
rūpaṃ ca tādṛśaṃ dṛṣṭvā viṣṇur eveti niścayāt |
nāmavat tac ca sarvatra sarvadā caiva saṃsmaran ||
dagdha-tad-dveṣajāghaudhaḥ kṣipte cakre ca tad-rucā |
apeta-daitya-bhāvo'nte tathā saṃskṛta-dṛṣṭikaḥ |
tadā tūjjvalam adrākṣīt paraṃ brahma narākṛti // Lbh_1,5.63 //
tadaiva cakra-ghātena daitya-dehe vināśite |
tad eva brahma paramam anulīnatvam āyayau // Lbh_1,5.64 //
ity uktvāpy atra bakyāder mokṣam apy arbha-līlayā |
amokṣaṃ kālanemyāder anyatrāpīśa-ceṣṭayā |
muniḥ smṛtvā punaḥ prākhyat ayaṃ hi bhagavān iti // Lbh_1,5.65 //
[ViP 4.15.17]
hi prasiddham ayaṃ kṛṣṇo bhagavān svayam eva yat |
prīṇatāṃ dviṣatāṃ cātaś cetāṃsy ākarṣati drutam |
tasmāt kīrtita ity ādi māhātmyam citram atra na // Lbh_1,5.66 //
iti vijñāya gadyānāṃ hārdaṃ sauhārdataḥ sphuñam |
tasmāt sa eva kaimutyād bhajanīyatayeṣyate // Lbh_1,5.67 //
athākhilānāṃ nāmnāṃ ca pravṛttau kāraṇaṃ śṛṇu // Lbh_1,5.68 //
lakṣmīśa-nāmāny evātra pravṛtter hetu-sāmyataḥ |
tathaiva hetubhedāc ca vartante yadu-puṅgave // Lbh_1,5.69 //
daityāriḥ puṇḍarīkākṣaḥ śārṅgī garuḍa-vāhanaḥ |
pītāmbaraś cakra-pāṇiḥ śrīvatsāṅkaś caturbhujaḥ |
ity ādīny atra nāmāni pravṛtter hetu-sāmyataḥ // Lbh_1,5.70 //
vasudevasya putratvāt vāsudevo nigadyate |
madhu-vaṃśe yato jātaḥ kathyate mādhavas tataḥ // Lbh_1,5.71 //
śrī-hari-vaṃśe'pi (2.7.36)[* According to the critical edition, this is 51.36 or verse 3473.
The GM edition quotes it as 63.36.] -
sa ca tenaiva nāmnātra kṛṣṇo vai dāma-bandhanāt |
goṣṭhe dāmodara iti gopībhiḥ parigīyate // Lbh_1,5.72 //
tatraiva (158.30-32)[* Alternative numbering given in KṛṣṇaS 57 is 101.30-32. I haven't
yet been able to find these verses in the critical or Gita Press editions.] -
adho'nena śayānena śakaṭāntara-cāriṇā |
rākṣasī nihatā raudrī śakunī-veśa-dhāriṇī ||
pūtanā-nāma sā ghorā mahākāyā mahābalā |
viṣa-digdhaṃ stanaṃ kṣudrā prayacchantī janārdane // Lbh_1,5.73 //
dadṛśur nihatāṃ tatra rākṣasīṃ vana-gocarāḥ |
punar jāto'yam ity āhur uktas tasmād adhokṣajaḥ ||
iti // Lbh_1,5.74 //
eṣo'dhaḥ śakaṭasyākṣe punar jāta ivety ataḥ |
adhokṣaja iti prāhur iti ṭīkā kṛtoditam // Lbh_1,5.75 //
tatraiva (2.9.45)[* Alternative numberings HV 62.43 or 4005.] --
ahaṃ kilendro devānāṃ tvaṃ gavām indratāṃ gataḥ |
govinda iti lokās tvāṃ gāsyanti bhuvi śāśvatam // Lbh_1,5.76 //
tatraiva (2.9.46) -
mamopari yathendratvaṃ sthāpito gobhir īśvaraḥ |
upendra iti kṛṣṇa tvāṃ gāsyanti divi devatāḥ // Lbh_1,5.77 //
śrī-viṣṇu-purāṇe (5.16.23) -
yasmāt tvayaiva duṣṭātmā hataḥ keśī janārdana |
tasmāt keśava-nāmnā tvaṃ loke jñeyo bhaviṣyasi // Lbh_1,5.78 //
iti |
ity ādiny atra nāmāni pravṛtter hetu-bhedataḥ |
eṣāṃ pravṛtter hetutvam anyad eva ramāpatau // Lbh_1,5.79 //
kiṃ cāsurāṇāṃ dviṣatāṃ kṛṣṇam aprāpya nānyataḥ |
kuto'pi muktir ity ākhyād eva-kāra-dvayena saḥ // Lbh_1,5.80 //
tathā hi śrī-gītāyāṃ (16.19-20)
tān ahaṃ dviṣataḥ krūrān saṃsāreṣu narādhamān |
kṣipāmy ajasram aśubhān āsurīṣv eva yoniṣu // Lbh_1,5.81 //
āsurīṃ yonim āpannā mūḍhā janmani janmani |
mām aprāpyaiva kaunteya tato yānty adhamāṃ gatim // Lbh_1,5.82 //
iti |
māṃ kṛṣṇa-rūpiṇaṃ yāvan nāpnuvanti mama dviṣaḥ |
tāvad evādhamaṃ yoniṃ prāpnuvantīti hi sphuṭam // Lbh_1,5.83 //
tasmāt trayāṇām evāyaṃ śreṣṭha ity atra vismayaḥ |
ko vā syāt na tathā yasmāt svabhāvo'nyatra dṛśyate // Lbh_1,5.84 //
ato manvakṣara-manoḥ kalpe svāyambhuvāgame |
pūjyante'syāvṛtitvena rāma-siṃhānanādayaḥ // Lbh_1,5.85 //
nanv idaṃ śrūyate śāstre mahā-vārāha-vākyataḥ |
sarve nityāḥ śāśvatāś ca dahās tasya parātmanaḥ |
hānopādāna-rahitā naiva prakṛtijāḥ kvacit ||
paramānanda-sandohā jñāna-mātrāś ca sarvataḥ |
sarve sarva-guṇaiḥ pūrṇā sarva-doṣa-vivarjitāḥ // Lbh_1,5.86 //
kiṃ ca nārada-pañcarātre -
maṇir yathā vibhāgena nīla-pītādibhir yutaḥ |
rūpa-bhedam avāpnoti dhyāna-bhedāt tathā vibhuḥ // Lbh_1,5.87 //
iti |
tasmāt kathaṃ tāratamyaṃ teṣāṃ vyākhyāyate |
atrocyate pareśvatvāt pūrṇā yadyapi te'khilāḥ |
tathāpy akhila-śaktīnāṃ prākaṭyaṃ tatra no bhavet // Lbh_1,5.88 //
aṃśatvaṃ nāma śaktīnāṃ sadālpāṃśa-prakāśitā |
pūrṇatvaṃ ca svacchayaiva nānā-śakti-prakāśitā // Lbh_1,5.89 //
śaktir aiśvarya-mādhurya-kṛpā-tejo-mukhā guṇāḥ |
śakter vyaktis tathāvyaktis tāratamyasya kāraṇam // Lbh_1,5.90 //
śaktiḥ samāpi pūryādi-dāhe dīpāgni-puñjayoḥ |
śītādy-ārti-kṣayenāgni-puñjād eva sukhaṃ bhavet // Lbh_1,5.91 //
evam eva guṇādīnām āviṣkārānusārataḥ |
bhava-dhvaṃsena saukhyaṃ syāt bhaktādīnāṃ yathāyatham // Lbh_1,5.92 //
ekatvaṃ ca pṛthaktvaṃ ca tathāṃśatvam utāṃśitā |
tasminn ekatra nāyuktam acintyānanta-śaktitaḥ // Lbh_1,5.93 //
tatraikatve'pi pṛthak prakāśitā, yathā śrī-daśame (10.69.2)--
citraṃ bataitad ekena vapuṣā yugapat pṛthak |
gṛheṣu dvy-aṣṭa-sāhasraṃ striya eka udāvahat // Lbh_1,5.94 //
pṛthaktve'py ekarūpatāpattiḥ, yathā pādme -
sa devo bahudhā bhūtvā nirguṇaḥ puruṣottamaḥ |
ekībhūya punaḥ śete nirdoṣo harir ādikṛt // Lbh_1,5.95 //
iti |
yathā śrī-daśame (10.40.7) -
yajanti tva-mayās tvāṃ vai bahu-mūrty-eka-mūrtikam // Lbh_1,5.96 //
iti |
kaurme ca --
asthūlaś cānaṇuś caiva sthūlo'ṇuś caiva sarvataḥ |
avarṇaḥ sarvataḥ proktaḥ śyāmo raktākta-locanaḥ |
aiśvarya-yogād bhagavān viruddhārtho'bhidhīyate // Lbh_1,5.97 //
tathāpi doṣāḥ parame naivāhāryaḥ kathañcana |
guṇā viruddhā apy ete samāhāryāḥ samantataḥ // Lbh_1,5.98 //
śrī-ṣaṣṭha-skandhe [6.9.33-35] ca mitho viruddhācintya-śaktitvaṃ yathā gadyeṣu -
duravabodha ivāyaṃ tava vihāra-yogo yad aśaraṇo'śarīra idam
anavekṣitāsmat-samavāya ātmanaivāvikriyamāṇena sa-guṇam aguṇaḥ sṛjasi harasi
pāsi // Lbh_1,5.99 //
atha tatra bhavān kiṃ deva-dattavad iha guṇa-visarga-patitaḥ pāratantryeṇa svakṛta-kuśalākuśalaṃ phalam upādadāti | aho svid ātmārāma upaśama-śīlaḥ
samañjasa-darśana upāste iti ha vāva na vidāmaḥ // Lbh_1,5.100 //
na hi virodha ubhayaṃ bhagavaty aparigaṇita-guṇa-gaṇe īśvare anavagāhya-māhātmye'rvācīna-vikalpa-vitarka-vicāra-pramāṇābhāsa-kutarka-ś āstra-kalitāntaḥ-karaṇāśaya-duravagraha-vādināṃ vivādānavasare
uparata-samasta-māyā-maye kevala evātma-māyām antardhāya ko nv artho
durghaṭa iva bhavati svarūpa-dvayābhāvāt sama-viṣama-matīnāṃ matam anusarasi
yathā rajju-khaṇḍaḥ sarpādi-dhiyām // Lbh_1,5.101 //
vinā śarīra-ceṣṭatvaṃ vinā bhūmyādi-saṃśrayam |
vinā sahāyāṃs te karmāvikriyasya sudurgamam // Lbh_1,5.102 //
ukto guṇa-visargeṇa devāsura-raṇādikaḥ |
tasmin patita āsaktaḥ pāratantryas tu tad bhavet |
yadāśriteṣu deveṣu pāravaśyaṃ kṛpākṛtam // Lbh_1,5.103 //
tena svakṛtam ātmīya-kṛtaṃ śubha-śubhetarat |
sukha-duḥkhādi-rūpaṃ kiṃ phalaṃ svīkurute bhavān // Lbh_1,5.104 //
ātmārāmatayā kiṃvā tatrodāstetarām iti |
na vidmaḥ kintu naivedaṃ viruddham ubhayaṃ tvayi // Lbh_1,5.105 //
tatra hetur bhagavatīty ādi proktaṃ pada-dvayam |
tathaiveśvara ity ādi-padānāṃ pañcakaṃ matam // Lbh_1,5.106 //
bhagavattvena sārvajñaṃ sad-guṇatvaṃ tathānyataḥ |
brahmatvaṃ kevalatvena labhyate tatra ca sphuṭam // Lbh_1,5.107 //
yadyapi brahmatā-hetoḥ sarvatra syāt taṭasthatā |
tathāpy ādi-guṇa-dvayyā bhaved bhatānukūlatā // Lbh_1,5.108 //
nanv ekasya svarūpasya dvairūpyaṃ katham ekadā |
tatrāha arvācīneti tādṛśānāṃ hi vādinām |
vivādasyānavasare tasya tāvad agocare // Lbh_1,5.109 //
ato'cintyātma-śaktiṃ tāṃ madhyekṛtyātra durghaṭaḥ |
ko nv arthaḥ syād viruddho'pi tathaivāsyā hy acintyatā |
sā ca nānāviruddhānāṃ kāryāṇām āśrayān matā // Lbh_1,5.110 //
śrutes tu śabda-mūlatvād iti ca brahma-sūtra-kṛt |
acintyāḥ khalu ye bhāvā na tāṃs tarkeṇa yojayet |
iti skānda-vacas tac ca maṇyādiṣv api dṛśyate // Lbh_1,5.111 //
tādṛśīṃ ca vinā śaktiṃ na sidhyet parameśatā |
yataś cānavagāhyatvenāsya māhātmyam ucyate // Lbh_1,5.112 //
ajñānam indra-jālaṃ vā vīkṣyate yatra kutracit |
ato na pāramaiśvaryaṃ tena tasya prasidhyati // Lbh_1,5.113 //
tac ca tasya na hīty āha sphuṭaṃ coparatety adaḥ |
tathā bhagavatīty ādi-padānāṃ ṣaṭ-tayasya ca |
bhavet prayoga-tātparyam atra niṣphalam eva hi // Lbh_1,5.114 //
tasmān na śāstra-yuktibhyām ubhayaṃ tad virudhyate |
tathāpy uccāvaca-dhiyām anevaṃ-tattva-vedinām |
matānusārato bhāsi rajjūvat tvaṃ tathā tathā // Lbh_1,5.115 //
nanu bhoḥ kevalaṃ jñānaṃ brahma syād bhagavān punaḥ |
nānādharmeti tatrāpi svarūpa-dvaym īkṣyate ||
iti prāha svarūpeti tat-svarūpasya naiva hi |
kadāpi dvaitam ekasya dharma-dvayam idaṃ dhruvam // Lbh_1,5.116 //
tato virodhas tac-chakti-vilāsānāṃ yad īkṣyate |
tad evācintyam aiśvaryaṃ bh”ṣaṇaṃ na tu dūṣaṇam // Lbh_1,5.117 //
iyam eva virodhoktis tṛtīye'pi ca dṛśyate ||
karmāṇy anīhasya bhavo 'bhavasya te
durgāśrayo 'thāri-bhayāt palāyanam |
kālātmano yat pramadā-yutāśramaḥ
svātman-rateḥ khidyati dhīr vidām iha // Lbh_1,5.118 //
iti |
tat tan na vāstavaṃ cet syāt vidyāṃ buddhi-bhramas tadā |
na syād evety acintyaiva śaktir līlāsu kāraṇam ||
yathā yathā ca tasyecchā sā vyanakti tathā tathā // Lbh_1,5.119 //
evaṃ prāsaṅgikaṃ procya prakṛtārtho nirūpyate |
nanu yaḥ prakṛti-svāmī yo'ntaryāmī ca puruṣaḥ |
tābhyām adhikatā nāsya kaṃsārer upapadyate // Lbh_1,5.120 //
tathā hi śrī-prathame (1.3.1-5) --
jagṛhe pauruṣaṃ rūpaṃ bhagavān mahad-ādibhiḥ |
sambhūtaṃ ṣoḍaśa-kalam ādau loka-sisṛkṣayā // Lbh_1,5.121 //
yasyāmbhasi śayānasya yoga-nidrāṃ vitanvataḥ |
nābhi-hradāmbujād āsīd brahmā viśva-sṛjāṃ patiḥ // Lbh_1,5.122 //
yasyāvayava-saṃsthānaiḥ kalpito loka-vistaraḥ |
tad vai bhagavato rūpaṃ viśuddhaṃ sattvam ūrjitam // Lbh_1,5.123 //
paśyanty ado rūpam adabhra-cakṣuṣā
sahasra-pādoru-bhujānanādbhutam |
sahasra-mūrdha-śravaṇākṣi-nāsikaṃ
sahasra-mauly-ambara-kuṇḍalollasat // Lbh_1,5.124 //
etan nānāvatārāṇāṃ nidhānaṃ bījam avyayam |
yasyāṃśāṃśena sṛjyante deva-tiryaṅ-narādayaḥ // Lbh_1,5.125 //
iti |
atra kārikāḥ -
ādau sarvāvatārāgre bhagavān puruṣottamaḥ |
mahat-tattvādibhiḥ kṛtvā bhuvanānāṃ sisṛkṣayā // Lbh_1,5.125 //
pauruṣaṃ puruṣākāram athavā puruṣābhidham |
rūpam ānanda-cin-mūrtiṃ jagṛhe prādurācarat // Lbh_1,5.126 //
arthaḥ sambhūta-śabdasya samyak satyam itīratiḥ |
sambhūtaṃ yuktam iti vā bhuvanānāṃ sisṛkṣayā |
ṣoḍaśaiva kalā yasmiṃs tat ṣoḍaśa-kalaṃ matam // Lbh_1,5.127 //
tāḥ ṣoḍaśa-kalāḥ proktā vaiṣṇavaiḥ śāstra-darśanāt |
śaktitvena ca tā bhakti-vivekādiṣu sammatāḥ // Lbh_1,5.128 //
śrīr bhūḥ kīrtir ilā līlā kāntir vidyeti saptakam |
vimalādyā navety etā mukhyāḥ ṣoḍaśa śaktayaḥ // Lbh_1,5.129 //
iti |
tad idaṃ pauruṣaṃ rūpaṃ trividhaṃ pūrvam īritam |
tatra procya mahat-sraṣṭṛ-rūpam aṇḍa-stham ucyate // Lbh_1,5.130 //
yasyājāṇḍa-praveśena śayānasya tad ambhasi |
nābhihradāmbujād āsīd iti suvyaktam eva hi // Lbh_1,5.131 //
yasya nābhi-hradābjasyāvayavāḥ karṇikādayaḥ |
saṃsthānāny atra vidyā-sa-viśeṣās tais tu kalpitaḥ |
lokānāṃ sarva-jagatāṃ vistāro vitatiḥ kila // Lbh_1,5.132 //
sa śete yena rūpeṇa tac chuddhaṃ sattvam ūrjitam // Lbh_1,5.133 //
paśyantīty-ādi-padyena tad evedaṃ viśiṣyate |
etad-rūpaṃ tu nānāvatārāṇām udayāspadam // Lbh_1,5.134 //
yathaikādaśe (11.4.3) --
bhūtair yadā pañcabhir ātma-sṛṣṭaiḥ
puraṃ virājaṃ viracayya tasmin |
svāṃśena viṣṭaḥ puruṣābhidhānam
avāpa nārāyaṇa ādidevaḥ // Lbh_1,5.135 //
atra sārdha-kārikā -
nārāyaṇo'tra parama-vyomeśānaḥ sa ātmanā |
puṃsvarūpeṇa sṛṣṭais tair bhūtaiḥ sṛṣṭvā virāṭ-tanum |
viṣṭaḥ svāṃśena tenaiva samprāptaḥ puruṣābhidhām // Lbh_1,5.136 //
prastute tu kim āyātam ity āśaṅkya nigadyate |
so'sya garbhodaśayyasya vilāso yaś caturbhujaḥ |
śete praviśya lokābjaṃ viṣṇv-ākhyaḥ kṣīra-vāridhau // Lbh_1,5.137 //
ayaṃ ca sthāvarāntānāṃ syrādīnāṃ śarīriṇām |
hṛdy-antaryāmitāṃ prāpto nānā-rūpa iva sthitaḥ // Lbh_1,5.138 //
tṛtīyaṃ sarva-bhūta-stham iti viṣṇor yad ucyate |
rūpaṃ sātvata-tantre tad-vilāso'syaiva sammataḥ // Lbh_1,5.139 //
[* See above 1.2.9, quote from Sātvata-tantra.]
ataḥ kṣīrāmbudhes tīre kṛtopasthānakaḥ suraiḥ |
eṣa evāvatīrṇo'bhūt kṛṣṇākhya iti yujyate // Lbh_1,5.140 //
athātra pūrva-pakṣe vaḥ siddhāntaḥ pratipadyate |
yathā śrī-daśame teṣu sureṣv evāśarīragīḥ // Lbh_1,5.141 //
vasudeva-gṛhe sākṣād bhagavān puruṣaḥ paraḥ |
janiṣyate tat-priyārthaṃ sambhavantu sura-striyaḥ // Lbh_1,5.142 //
iti (BhP 10.1.23)
atra kārikāḥ -
puruṣasya paratvena sākṣāc ca bhagavān iti |
etasyaiva mahat-sraṣṭā so'ṃśa ity abhiviśrutaḥ // Lbh_1,5.143 //
atra śrī-svāmi-pādānām api sammatir īkṣyate |
yad aṃśabhāgenety asya vyākhyāṃ kurvadbhir eva taiḥ ||
aṃśena bhāgo māyāyā yenety aṃśo'sya puruṣaḥ |
bhāgo bhajanam ity evaṃ pūrṇatāsya sphuṭīkṛtā // Lbh_1,5.144 //
kiṃ ca tatraiva devakyā kṛte stotre nirūpitam // Lbh_1,5.145 //
yathā (10.85.31) --
yasyāṃśāṃśāṃśa-bhāgena
viśvotpatti-layodayāḥ |
bhavanti kila viśvātmaṃs
taṃ tv ādyāhaṃ gatiṃ gatā // Lbh_1,5.146 //
atra kārikā -
yasyāṃśaḥ puruṣasya syād aṃśaḥ prakṛtis tu sā |
tasyā aṃśā guṇās teṣāṃ bhāgenāsyodbhavādayaḥ // Lbh_1,5.147 //
kiṃ ca tatraiva (10.14.14)
nārāyaṇas tvaṃ na hi sarva-dehinām
ātmāsy adhīśākhila-loka-sākṣī |
nārāyaṇo'ṅgaṃ nara-bhū-jalāyanāt
tac cāpi satyaṃ na tavaiva māyā // Lbh_1,5.148 //
iti |
atra kārikāḥ -
jagat-trayeti padyena śrī-nārāyaṇatāṃ vadan |
kṛṣṇasyātha svayaṃ dṛṣṭvā paramaiśvaryam adbhutam ||
paryāptyājāṇḍa-niyutaṃ svayaṃ bhītibharākulaḥ |
nārāyaṇas tvaṃ nety āha sāparādha ivātmabhūḥ // Lbh_1,5.149 //
he adhīśety ajāṇḍaugha-sthitāntaryāmi-puruṣāḥ |
īśās tebhyo'dhiko'dhīśo hi yataḥ sarva-dehinām ||
samaṣṭīnāṃ savikuṇṭha-jīvānāṃ tvaṃ prakāśakaḥ |
teṣām akhila-lokānāṃ sākṣī draṣṭāpy asi svayam // Lbh_1,5.150 //
ato yo narabhū-nīrāyaṇān nārāyaṇaḥ smṛtaḥ |
sa te'ṅgam aṃśaḥ pūrṇasya cini-māyā-śakti-vaibhavaiḥ |
cātuṣpādikam aiśvaryaṃ tava tasya tu pādikam // Lbh_1,5.151 //
viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśeneti te vacaḥ |
tac cāṃśatvaṃ bhavet satyaṃ virāḍvan na tu māyikam // Lbh_1,5.152 //
śrī-brahma-saṃhitāyāṃ (5.48) -
yasyaika-niśvasita-kālam athāvalambya
jīvanti loma-vilajā jagad-aṇḍa-nāthāḥ |
viṣṇur mahān sa iha yasya kalā-viśeṣo
govindam ādi-puruṣaṃ tam ahaṃ bhajāmi // Lbh_1,5.153 //
ataḥ puruṣa evāsya kṛṣṇasyāṃśo bhaved yadi |
tad-vilāsas tu nitarāṃ bhavet kṣīrābdhi-nāyakaḥ // Lbh_1,5.154 //
nanu dvitīya-skandhe tu yo'vatīrṇo yadoḥ kule |
kiṃ vidhātrā sa hi sita-kṛṣṇa-keśatayoditaḥ // Lbh_1,5.155 //
tathā hi (2.7.26)
bhūmeḥ suretara-varūtha-vimarditāyāḥ
kleśa-vyayāya kalayā sita-kṛṣṇa-keśaḥ |
jātaḥ kariṣyati janānupalakṣya-mārgaḥ
karmāṇi cātma-mahimopanibandhanāni // Lbh_1,5.156 //
iti |
maivaṃ bhoḥ śrūyatām asya padyasārtho vidhīyate |
kalayā śilpa-naipuṇya-viśeṣa-vidhinā sitāḥ |
baddhāḥ kṛṣṇā atiśyāmāḥ keśā yeneti vigrahaḥ |
sa evetyasya vaidagdhī-viśeṣotkarṣa īritaḥ // Lbh_1,5.157 //
kiṃvā yaḥ kalayāṃśena syāt sita-śyāma-keśakaḥ |
sa evātrāvatīrṇo'bhūt śrī-līlā-puruṣottamaḥ // Lbh_1,5.158 //
kiṃ ca -
mārkaṇḍeyena vajrāya viṣṇudharmottare sphuṭam |
layābdhistho'niruddho'yaṃ pitā te iti kīrtitam // Lbh_1,5.159 //
tatra vajra-praśnaḥ - (1.79.1)
kas tv asau bāla-rūpeṇa kalpānteṣu punaḥ punaḥ |
dṛṣṭo yo na tvayā jñātas tatra kautūhalaṃ mama // Lbh_1,5.160 //
mārakaṇḍeyottaram - (1.79.2-3)
bhūyo bhūyas tva asau dṛṣṭo mayā devo jagat-patiḥ |
kalpa-kṣaye na vijñātaḥ sa mayā mohitena vai // Lbh_1,5.161 //
kalpa-kṣaye vyatīte tu taṃ tu devaṃ pitāmahāt |
aniruddhaṃ vijānāmi pitaraṃ te jagat-patim // Lbh_1,5.162 //
iti |
atra kārikā --
anyathā munivarṣe'yam avadiṣyad idaṃ tadā |
taṃ śrī-kṛṣṇaṃ vijānāmi prapitāmaham eva te // Lbh_1,5.163 //
ataḥ keśāvatāratva-bhramo'py ārāt parāhataḥ // Lbh_1,5.164 //
nanv astu puruṣādibhyaḥ śraiṣṭhyaṃ tasyāgha-vidviṣaḥ |
kintu śrī-vāsudevo'tra sarvaiśvarya-niṣevitaḥ |
tripāt-pāda-vibhūtyoś ca nānā-rūpa iva sthitaḥ ||
unmīlad-bāla-mārtaṇḍa-parārdha-madhura-dyutiḥ |
kvacin nava-ghana-śyāmaḥ kvacij jāmbunada-prabhaḥ ||
mahā-vaikuṇṭha-nāthasya vilāsatvena viśrutaḥ |
paramātmā bala-jñāna-vīrya-tejobhir anvitaḥ // Lbh_1,5.165 //
mahāvasthākhyayā khyātaṃ yad-vyūhānāṃ catuṣṭayam |
tasyādyo'yam tathopāsyaś citte tad-adhidaivatam |
tathā viśuddha-sattvasya yaś cādhiṣṭhānam ucyate // Lbh_1,5.166 //
nijāṃśo yasya bhagavān śrī-saṅkarṣaṇa īṣyate |
yasya saṅkarṣaṇo vyūho dvitīya iti sammataḥ |
jīvaś ca syāt sarva-jīva-prādurbhāvāspadatvataḥ // Lbh_1,5.167 //
pūrṇa-śārada-śubhrāṃśu-parārdha-madhura-dyutiḥ |
upāsyo'yam ahaṅkāre śeṣa-nyasta-nijāṃśakaḥ ||
smarārāter adharmasya sarpāntaka-sura-dviṣām |
antaryāmitvam āsthāya jagat-saṃhāra-kārakaḥ // Lbh_1,5.168 //
vyūhas tṛtīyaḥ pradyumno vilāso yasya viśrutaḥ |
yaḥ pradyumno buddhi-tattve buddhimadbhir upāsyate ||
stuvatyā ca śriyā devyā niṣevyate ilāvṛte |
śuddha-jāmbunada-prakhyaḥ kvacin nīla-ghana-cchaviḥ ||
nidānaṃ viśva-sargasya kāma-nyasya-nijāṃśakaḥ |
vidheḥ prajāpatīnāṃ rāgināṃ ca smarasya ca |
antaryāmitvam āpannaḥ sargaṃ samyak karoty asau // Lbh_1,5.169 //
vyūhas turyo'niruddhākhyo vilāso yasya śasyate |
yo'niruddho manas-tattve manīṣibhir upāsyate ||
nīla-jīmūta-saṅkāśo viśva-rakṣaṇa-tatparaḥ |
dharmasyāyaṃ manūnāṃ ca devānāṃ bhūbhujāṃ tathā |
antaryāmitvam āsthāya kurute jagataḥ sthitim // Lbh_1,5.170 //
mokṣadharme tu manasaḥ syāt pradyumno'dhidaivatam |
aniruddhas tv ahaṅkārasyeti tatraiva kīrtitam // Lbh_1,5.171 //
sarveṣāṃ pañcarātrāṇām apy eṣā prakriyā matā // Lbh_1,5.172 //
pādme tu parama-vyomnaḥ pūrvādye dik-catuṣṭaye |
vāsudevādayo vyūhaś catvāraḥ kathitāḥ kramāt // Lbh_1,5.173 //
tathā pāda-vibhūtau ca nivasanti kramādi me |
jalāvṛti-stha-vaikuṇṭha-sthita vedavatī-pure ||
satyordhve vaiṣṇave loke nityākhye dvārakā-pure |
śuddhodād uttare śveta-dvīpe cairāvatī-pure |
kṣīrāmbudhi-sthitānte kroḍa-paryaṅka-dhāmani // Lbh_1,5.174 //
sātvatīye kvacit tantre nava vyūhāḥ prakīrtitāḥ |
catvāro vāsudevādyā nārāyaṇa-nṛsiṃhakau ||
hayagrīvo mahā-kroḍo brahmā ceti navoditāḥ |
tatra brahmā tu vijñeyaḥ pūrvokta-vidhayā hariḥ // Lbh_1,5.175 //
kintu vyūhās tu catvāro rājad-bhuja-catuṣṭayāḥ |
ajasra-paramaiśvaryam arṣādāpairbhūṣitāḥ // Lbh_1,5.176 //
atrāpi vāsudevo'yaṃ sampūrṇānanda-samplavaḥ |
aiśvaryādau nirviśeṣaḥ parama-vyoma-nāyakāt |
ādyānām api sarveṣām ādibhūtaḥ suparvaṇām // Lbh_1,5.177 //
ity āśaṅke sa evāyaṃ kṛṣṇākhyaḥ sann avātarat |
vāsudevatayā yasmāt sarvatraiṣa suviśrutaḥ // Lbh_1,5.178 //
naivaṃ yuktaṃ śṛṇu tataḥ samādhānaṃ vidhīyate |
ādya-vyūhād api śreṣṭhaḥ kathyate devakī-sutaḥ // Lbh_1,5.179 //
tathā śrī-daśame -
ete cāṃśakalāḥ puṃsaḥ kṛṣṇas tu bhagavān svayam // Lbh_1,5.180 //
atra kārike -
puṃ-nāmnaḥ puruṣasyaite śrī-varāha-ṛṣādayaḥ |
aṃśāḥ atrāvatārāḥ syuḥ kumārādyāḥ kalā matāḥ ||
tu-bhinnopakrame kṛṣṇo bhagavān puruṣottamaḥ |
svayam ity apayātāsya vāsudevāvatāratā // Lbh_1,5.181 //
śrī-daśame caivam evoktam (10.14.2) -
asyāpi deva vapuṣo mad-anugrahāya
svecchāmayasya na tu bhūtamayasya ko'pi |
neśe mahi tv avasituṃ manasā'ntareṇa
sākṣāt tavaiva kim utātma-sukhānubhūteḥ // Lbh_1,5.182 //
iti |
atra kārikāḥ -
devaḥ sva-nāmni deveti khyātaṃ yasya vapuḥ sa hi |
vyūhānām ādimo vāsudevo deva-vapur mataḥ ||
tato'pi mahi māhātmyaṃ sākṣād evātra te sataḥ |
ko vidhātāpy avasituṃ jñātuṃ neśe'smi na kṣamaḥ |
kim utāho ātma-sukhānubhūter brahma-rūpataḥ // Lbh_1,5.183 //
evam artho'sya padyasya kaimutya-nyāya-saṃsthitaḥ // Lbh_1,5.184 //
nyūne'dhike ca kaimutyaṃ tatra nyūne bhaved yathā |
kaustubhas tu mahā-tejāḥ sūrya-koṭi-śatād api |
ayaṃ kim uta vaktavyaṃ pradīpād dīptimān iti // Lbh_1,5.185 //
athādhike yathā dhvāntaiḥ śakyo dīpo'pi nārditum |
sa tu mārtaṇḍa-koṭībhiḥ sama`y kim uta kaustubhaḥ // Lbh_1,5.186 //
ato nyūnād api nyūne kaimutyam iha tu sthitam // Lbh_1,5.187 //
mayy evānugraho yasyety anugraha-bharo yataḥ |
mayy eva vihito bhūyān apūrvāścarya-darśanāt // Lbh_1,5.188 //
svecchāmayasya bhaktānāṃ kāmāyākhila-karmaṇaḥ |
na tu bhūtamayasyeti puruṣatvaṃ ca khaṇḍitam |
yad eṣa sarva-jīvānāṃ puruṣaḥ paramāśrayaḥ // Lbh_1,5.189 //
āntareṇa niruddhena manasety ekatānatā |
jñātuṃ syān mahimā śakyo yadyapy ebhir viśeṣaṇaiḥ |
jñātuṃ tathāpi neśe'smīty acintyaiśvaryatoditā // Lbh_1,5.190 //
jānatā vāsudevāc ca brahmataś cādhikādhikam |
māhātmyaṃ kṛṣṇa-candrasya viriñcena samarthitam // Lbh_1,5.191 //
ato manv-akṣara-manor dhyāne svāyambhuvāgame |
catvāro vāsudevādyāḥ kṛṣṇasyāvṛtir īritāḥ // Lbh_1,5.192 //
kramādi-dīpikāyāṃ ca vasv-akṣara-manor vidhau |
gokuleśāvṛtitvena vāsudevādayo matāḥ // Lbh_1,5.193 //
nanu śraiṣṭhyaṃ mukundasya brahmato yujyate katham |
yad brahma śrībhāgaator aikyam eva prasidhyate // Lbh_1,5.194 //
puruṣaṃ paramātmā ca brahma ca jñānam ity api |
sa eko bhagavān eva śāstreṣu bahudhocyate // Lbh_1,5.195 //
tathā ca skānde --
bhagavān paramātmeti procyate'ṣṭāṅga-yogibhiḥ |
brahmety upaniṣan-niṣṭhair jñānaṃ ca jñāna-yogibhiḥ // Lbh_1,5.196 //
śrī-prathame ca (1.2.11) -
vadanti tat tattva-vidas tattvaṃ yaj jñānam advayam |
brahmeti paramātmeti bhagavān iti śabdyate // Lbh_1,5.197 //
iti |
satyam uktaṃ śṛṇu tatas tṛtīye kāpilaṃ vacaḥ // Lbh_1,5.198 //
yathā (3.32.33) -
yathendriyaiḥ pṛthag-dvārair artho bahu-guṇāśrayaḥ |
eko nāneyate tadvad bhagavān śāstra-vartmabhiḥ // Lbh_1,5.199 //
iti |
atra kārikāḥ -
tat tat śrī-bhagavaty eva svarūpaṃ bhuvi vidyate |
upāsanānusāreṇa bhāti tat-tad-upāsake // Lbh_1,5.200 //
yathā rūpa-rasādīnāṃ guṇānām āśrayaḥ sadā |
kṣīrādir eka evārtho jñāyate bahudhendriyaiḥ // Lbh_1,5.201 //
dṛśā śuklo rasanayā madhuro bhagavāṃs tathā |
upāsanābhir bahudhā sa eko'pi pratīyate // Lbh_1,5.202 //
jihvayaiva yathā grāhyaṃ mādhuryaṃ tasya nāparaiḥ |
yathā cakṣur-ādīni gṛhṇanty arthaṃ nijaṃ nijam // Lbh_1,5.203 //
tathānyā bāhya-karaṇa-sthānīyopāsanākhilā |
bhaktis tu cetaḥ sthānīyā tat tat sarvārhta-lābhataḥ // Lbh_1,5.204 //
iti pravara-śāstreṣu tasya brahma-svarūpataḥ |
mādhuryādi-guṇādhikyāt kṛṣṇasya śreṣṭhatocyate // Lbh_1,5.205 //
tathā ca śrī-daśame (10.14.6-7)
tathāpi bhūman mahimā-guṇasya te
viboddhum arhaty amalāntar-ātmabhiḥ
avikriyā svānubhavād arūpato
hy ananya-bodhyātmatayā na cānyathā // Lbh_1,5.206 //
guṇātmanas te 'pi guṇān vimātuṃ;
hitāvatīrṇasya ka īśire 'sya |
kālena yair vā vimitāḥ sukalpair;
bhū-pāṃśavaḥ khe mihikā dyubhāsaḥ // Lbh_1,5.207 //
iti |
nanu prākṛta-rūpatvān mṛga-tṛṣṇopamā-juṣām |
guṇānāṃ gaṇanā na syād iti kātra vicitratā // Lbh_1,5.208 //
maivaṃ guṇānām etasya prākṛtatvaṃ na vidyate |
teṣāṃ svarūpa-bhūtatvāt sukharūpatvam eva hi // Lbh_1,5.209 //
tathā ca brahma-tarke -
guṇaiḥ svarūpa-bhūtais tu guṇy asau harir īśvaraḥ |
na viṣṇor na ca muktānāṃ kvāpi bhinno guṇo mataḥ // Lbh_1,5.210 //
śrī-viṣṇu-purāṇe (1.9.43)
sattvādayo na santīśe yatra ca prākṛtā guṇāḥ |
sa śuddhaḥ sarva-śuddhebhyaḥ pumān ādyaḥ prasīdatu // Lbh_1,5.211 //
tathā ca tatraiva (6.5.79)
jñāna-śakti-balaiśvarya-vīrya-tejāṃsy aśeṣataḥ |
bhagavac-chabda-vācyāni vinā heyair guṇādibhiḥ // Lbh_1,5.212 //
pādme ca (6.255.39-40) -
yo'sau nirguṇa ity uktaḥ śāstreṣu jagad-īśvaraḥ |
prākṛtair heya-saṃyuktair guṇair hīnatvam ucyate // Lbh_1,5.213 //
prathame ca (1.16.30) --
ete cānye ca bhagavan nityā yatra mahā-guṇāḥ |
prārthyā mahattvam icchadbhir na viyanti sma karhicit // Lbh_1,5.214 //
iti |
ataḥ kṛṣṇo'prākṛtānāṃ guṇānāṃ niyutāyutaiḥ |
viśiṣṭo'yaṃ mahāśaktiḥ pūrṇānanda-ghanākṛtiḥ // Lbh_1,5.215 //
brahma-nidharmakaṃ vastu nirviśeṣam amūrtikam |
iti sūryopamasyāsya kathyate tat prabhopamam // Lbh_1,5.216 //
tathā ca śrī-gītāsu (14.26-27) -
māṃ ca yo 'vyabhicāreṇa bhaktiyogena sevate |
sa guṇān samatītyaitān brahmabhūyāya kalpate // Lbh_1,5.217 //
brahmaṇo hi pratiṣṭhāham amṛtasyāvyayasya ca |
śāśvatasya ca dharmasya sukhasyaikāntikasya ca // Lbh_1,5.218 //
iti |
atra kārikāḥ -
sa brahma-bhāvam āsādya līlāvigraham āśrayam |
mānānanda-ghanaṃ premṇā bhajed ity ayam āśrayaḥ // Lbh_1,5.219 //
bhakter avyabhicārāyāḥ prema-sevaiva yat phalam |
kevalaṃ brahma-bhāvas tu vidveṣeṇāpi labhyate // Lbh_1,5.220 //
nanu te yādavasyāsya bhajanād brahmatā katham |
ity āha brahmaṇo hīti hi yato'haṃ puras tava ||
sthito'yaṃ vividhānanda-pūrṇa-cid-ghana-vigrahaḥ |
brahmaṇaś cit-svarūpasya pratiṣṭhā paramāśrayaḥ |
ravis tejo-ghanākāraḥ karaughasya yathā bhavet // Lbh_1,5.221 //
avyayenāmṛteneha nitya-muktir udīryate |
śāśvatena tu dharmeṇa bhagavad-dharma ucyate // Lbh_1,5.222 //
aikāntika-sukhenātra prema-bhakti-rasotsavaḥ |
yena mokṣa-sukhasyāpi tiraskāro vidhīyate // Lbh_1,5.223 //
kiṃ ca brahma-saṃhitāyām (5.40) -
yasya prabhā prabhavato jagad-aṇḍa-koṭi-
koṭiṣv aśeṣa-vasudhādi vibhūti-bhinnam |
tad brahma niṣkalam anantam aśeṣa-bhūtaṃ
govindam ādi-puruṣaṃ tam ahaṃ bhajāmi // Lbh_1,5.224 //
iti |
atra kārike -
niṣkalādi-svarūpaṃ tat brahmāṇḍārbuda-koṭiṣu |
vibhūtibhir dharādyābhir bhinnaṃ bhedam upāgatam ||
sadā prabhāva-yuktasya brahma yasya prabhā bhavet |
taṃ govindaṃ bhajāmīti padyasyārthaḥ sphuṭīkṛtaḥ // Lbh_1,5.225 //
nanu bhos tava bhāvo'yaṃ jñāta eva mayā dhruvam |
paravyoma-pateḥ śaurir avatāras tayocyate // Lbh_1,5.226 //
janmādi-līlā-prākaṭyāt avatāratayāpy asau |
prokto vilāsa eva syāt sarvotkarṣātibhūmataḥ // Lbh_1,5.227 //
yaḥ para-vyoma-nāthaḥ syād asamānordha-vaibhavaḥ |
śruti-smṛti-mahātantra-varṇitotkarṣa-sauṣṭhavaḥ |
loka-sṛṣṭeḥ purā brāhme kalpe yaḥ parameṣṭhine |
mahāvaikuṇṭha-lokasthaṃ svam ātmānam adarśayat // Lbh_1,5.228 //
tathā hi śrī-dvitīya-skandhe (2.9.9-16) --
tasmai sva-lokaṃ bhagavān sabhājitaḥ
sandarśayām āsa paraṃ na yat-param
vyapeta-saṅkleśa-vimoha-sādhvasaṃ
sva-dṛṣṭavadbhir puruṣair abhiṣṭutam // Lbh_1,5.229 //
pravartate yatra rajas tamas tayoḥ
sattvaṃ ca miśraṃ na ca kāla-vikramaḥ |
na yatra māyā kim utāpare harer
anuvratā yatra surāsurārcitāḥ // Lbh_1,5.230 //
śyāmāvadātāḥ śata-patra-locanāḥ piśaṅga-vastrāḥ surucaḥ supeśasaḥ |
sarve catur-bāhava unmiṣan-maṇi-
praveka-niṣkābharaṇāḥ suvarcasaḥ |
pravāla-vaidūrya-mṛṇāla-varcasaḥ
parisphurat-kuṇḍala-mauli-mālinaḥ // Lbh_1,5.231 //
bhrājiṣṇubhir yaḥ parito virājate
lasad-vimānāvalibhir mahātmanām |
vidyotamānaḥ pramadottamādyubhiḥ
savidyud abhrāvalibhir yathā nabhaḥ // Lbh_1,5.232 //
śrīr yatra rūpiṇy urugāya-pādayoḥ
karoti mānaṃ bahudhā vibhūtibhiḥ |
preṅkhaṃ śritā yā kusumākarānugair
vigīyamānā priya-karma gāyatī // Lbh_1,5.233 //
dadarśa tatrākhila-sātvatāṃ patiṃ
śriyaḥ patiṃ yajña-patiṃ jagat-patim |
sunanda-nanda-prabalārhaṇādibhiḥ
sva-pārṣadāgraiḥ parisevitaṃ vibhum ||
bhṛtya-prasādābhimukhaṃ dṛg-āsavaṃ
prasanna-hāsāruṇa-locanānanam |
kirīṭinaṃ kuṇḍalinaṃ catur-bhujaṃ
pītāṃśukaṃ vakṣasi lakṣitaṃ śriyā ||
adhyarhaṇīyāsanam āsthitaṃ paraṃ
vṛtaṃ catuḥ-ṣoḍaśa-pañca-śaktibhiḥ |
yuktaṃ bhagaiḥ svair itaratra cādhruvaiḥ
sva eva dhāman ramamāṇam īśvaram // Lbh_1,5.234 //
iti |
atra kārikāḥ -
yad yataḥ param utkṛṣṭaṃ padam anyan na hi kvacit |
saṅkleśāḥ pañcavidyādyā vimoho nirvivekatā ||
sādhvasaṃ pātato bhītir na santy etāni yatra tam |
sva-dṛṣṭam ātmanaḥ sākṣāt kāras tadvadbhir īḍitam // Lbh_1,5.235 //
rajas tamaś ca no yatra sattvaṃ sadhryak tayor na ca |
guṇā yatra prakṛtijā na satnīti pradarśitam ||
na kāla-vikramo yatra sarva-vidhvaṃsa-kāritā |
paraṃ mūlam anarthānāṃ yatra māyaiva nāsti hi ||
apare tatra kim uta vikārā mahad-ādayaḥ |
ato vaikuṇṭha-lokasya kathitā nitya-siddhatā // Lbh_1,5.236 //
harer anuvratā yatra śyāmāruṇa-harit-sitāḥ |
tat-tad-varṇam upāsyeśaṃ tat-sārūpyam upāgatāḥ |
athavā nitya-siddhatvāt tad-rucām apy anāditā // Lbh_1,5.237 //
śrīḥ sampad-rūpiṇī mūrtā yatra padmāṃśa-sambhavā |
mānaṃ sevāṃ racayati vividhābhir vibhūtibhiḥ ||
kusumākāra-śabdena ṛtūnām adhipo mataḥ |
tena tasyānugair grīṣma-varṣādyair ṛtubhiś ca yā ||
viśeṣād gīyamānāpi priyakarmaiva gāyatī |
śatrantena padenātra tiṅ-antā lakṣitā kriyā // Lbh_1,5.238 //
tatreśvaraṃ dadarśāsau kathambhūtaṃ dṛg-āsavam |
sāndrānandair dṛśāṃ suṣṭhu mādakatvāt sa āsavaḥ // Lbh_1,5.239 //
pītāṃśuka-padenāsya dhvanyate śyāma-varṇatā // Lbh_1,5.240 //
adhyarhaṇīya-śabdena mahā-yogākhya-pīṭhakam |
śrī-pādmottara-khaṇḍoktam atraivāgre pravakṣyate // Lbh_1,5.241 //
catasro hlādinī-kīrti-karuṇā-tuṣṭayaḥ smṛtāḥ |
śaktayaḥ ṣoḍaśātraiva pūryam eva pradarśitāḥ // Lbh_1,5.242 //
vidyāyāḥ pañca-parvāṇi sāṅkhyādīny atra pañca ca // Lbh_1,5.243 //
tāni pañcarātre --
sāṅkhya-yogau tu vairāgyaṃ tapo bhaktiś ca keśave |
pañca-parveti vidyeyaṃ yayā vidvān hariṃ viśet // Lbh_1,5.244 //
iti |
ity etābhir vṛtaṃ pañca-viṃśatyā śaktibhiḥ sadā |
bhagair aiśvarya-dharmādyaiḥ svaira-sādhāraṇodayaiḥ ||
itaratra viriñcy-ādāv adhruvair assthiraiḥ kṛśaiḥ |
sva eva dhāmni vaikuṇṭhe ratiṃ vidadhataṃ sadā |
kiṃ vā svarūpa-bhūtatvāt śriyas tasyāḥ svadhāmatā // Lbh_1,5.245 //
tathā ca bhārgava-tantre -
śakti-śaktimatoś cāpi na vibhedaḥ kathañcana |
avibhinnāpi svecchādi-śabdair api vibhāṣyate ||
iti // Lbh_1,5.246 //
kiṃ ca pādmottara-khaṇḍe (6.255.57-64)
pradhāna-parama-vyomnor antare virajā nadī |
vedāṅgasvedajanita-toyaiḥ prasrāvitā śubhā // Lbh_1,5.247 //
tasyāḥ pāre para-vyomni tripād-bhūtaṃ sanātanam |
amṛtaṃ śāśvataṃ nityam anantaṃ paraṃ padam ||
śuddha-sattva-mayaṃ divyam akṣaraṃ brahmaṇaḥ padam ||
aneka-koṭi-sūryāgni-tulya-varcasam avyayam ||
sarva-vedamayaṃ śubhraṃ sarva-pralaya-varjitam |
hiraṇmayaṃ mokṣapadaṃ brahmānanda-sukhāhvayam ||
samānādhikya-rahitam ādy-anta-rahitaṃ śubham ||
tejasāty-adbhutaṃ ramyaṃ nityam ānanda-sāgaram |
evam ādi-guṇopetaṃ tad viṣṇoḥ paramaṃ padam ||
na tad bhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ |
yad gatvā na nivartante tad dhāma paramaṃ hareḥ // Lbh_1,5.248 //
tad viṣṇoḥ paramaṃ dhāma śāśvataṃ nityam acyutam |
na hi varṇayituṃ śakyaṃ kalpa-koṭi-śatair api // Lbh_1,5.249 //
tatraivāgre (6.256.9-21) -
śrī-śārṅgi-bhakti-sevaika-rasabhoga-vivardhitāḥ |
mahātmano mahābhāgā bhagavat-pāda-sevakāḥ // Lbh_1,5.250 //
tad viṣṇoḥ paramaṃ dhāma yānti prema-sukha-pradam |
nānā-janapadākīrṇaṃ vaikuṇṭhaṃ tad dhareḥ padam |
prakāraiś ca vimānaiś ca saudhai ratnamayair vṛtam // Lbh_1,5.251 //
tan madhye nagarī divyā sāyondhyeti prakīrtitā |
maṇi-kāñcana-citrāḍhya-prākārais toraṇair vṛtā |
caturdvāra-samāyuktā ratna-gopura-saṃvṛtā // Lbh_1,5.252 //
caṇḍādi-dvāra-pālaiś ca kumudādyaiḥ surakṣitā |
caṇḍa-pracaṇḍau prāg-dvāre yāmye bhadra-subhadrakau |
vāruṇyāṃ jaya-vijayau saumye dhātṛ-vidhātarau // Lbh_1,5.253 //
kumudaḥ kumudākṣaś ca puṇḍarīko'tha vāmanaḥ |
śaṅku-karṇaḥ sarva-netraḥ sumukhaḥ supratiṣṭhitaḥ |
ete dik-patayaḥ proktāḥ pūryām atra śubhānane // Lbh_1,5.254 //
koṭi-vaiśvānara-prakhya-gṛha-paṅktirbhir āvṛtā |
ārūḍha-yauvanair nityair divya-nārī-narair yutā // Lbh_1,5.255 //
antaḥpuras tu devasya madhye pūryā manoharam |
maṇi-prākāra-saṃyuktaṃ vara-toraṇa-śobhitam |
vimānair gṛhamukhyaiś ca prāsādair bahubhir vṛtam |
divyāpasarogaṇaiḥ strībhiḥ sarvataḥ samalaṅkṛtam // Lbh_1,5.256 //
madhye tu maṇḍapaṃ divyaṃ rājasthānaṃ mahotsavam |
māṇikya-stambha-sahasra-juṣṭaṃ ratna-mayaṃ śubham |
nitya-muktaiḥ samākīrṇaṃ sāma-gānopaśobhitam // Lbh_1,5.257 //
madhye siṃhāsanaṃ ramyaṃ sarva-veda-mayaṃ śubham |
dharmādidaivatair nityair vṛtaṃ vedamayātmakaiḥ |
dharma-jñāna-mahaiśvarya-vairāgyaiḥ pāda-vigrahaiḥ // Lbh_1,5.258 //
tatraiva (6.256.23-54) -
vasanti madhyame tatra vahni-sūrya-sudhāṃśavaḥ |
kūrmaś ca nāgarājaś ca vainateyas trayīśvaraḥ ||
chandāṃsi sarva-mantrāś ca pīṭha-rūpatvam āsthitāḥ |
sarvākṣaramayaṃ divyaṃ yoga-pīṭham iti smṛtam // Lbh_1,5.259 //
tan-madhye'ṣṭa-dalaṃ padmam udayārka-sama-prabham |
tan-madhye karṇikāyāṃ tu sāvitryāṃ śubha-darśane |
īśvaryā saha deveśas tatrāsīnaḥ paraḥ pumān // Lbh_1,5.260 //
indīvara-dala-śyāmaṃ sūrya-koṭi-sama-prabhaḥ |
yuvā kumāraḥ snigdhāṅgaḥ komalāvayavair yutaḥ // Lbh_1,5.261 //
phulla-raktāmbuja-nibha-komalāṅghri-karābjavān |
prabuddha-puṇḍarīkākṣaḥ subhrū-latāyugāṅkitaḥ // Lbh_1,5.262 //
sunāsaḥ sukapolāḍhyaḥ suśobha-mukha-paṅkajaḥ |
muktāphalābhadastāḍhyaḥ susmitādhara-vidrumaḥ // Lbh_1,5.263 //
paripūrṇendu-saṅkāśa-susmitānana-paṅkajaḥ |
taruṇāditya-varṇābhyāṃ kuṇḍalābhyāṃ virājitaḥ // Lbh_1,5.264 //
susnigdha-nīla-kuṭila-kuntalair upaśobhitaḥ |
mandāra-pārijātāḍhyaḥ -kavarī-kṛta-keśavān // Lbh_1,5.265 //
prātar udyat-sahasrāṃśu-nibha-kaustubha-śobhitaḥ |
hāra-svarṇa-sragāsakta-kambu-grīva-virājitaḥ // Lbh_1,5.266 //
siṃha-skandha-nibhaiḥ proccaiḥ pīnair aṃsair virājitaḥ |
pīna-vṛttāyata-bhujaiś caturbhir upaśobhitaḥ // Lbh_1,5.267 //
aṅgulīyaiś ca kaṭakaiḥ keyūrair upaśobhitaḥ |
bālārka-koṭi-saṅkāśaiḥ kaustubhādyaiḥ subhūṣaṇaiḥ |
virājita-mahā-vakṣā vana-mālā-vibhūṣitaḥ // Lbh_1,5.268 //
vidhātur janana-sthāna-nābhi-paṅkaja-śobhitaḥ |
bālātapa-nibha-ślakṣṇa-pīta-vastra-samanvitaḥ // Lbh_1,5.269 //
nānā-ratna-vicitrāṅghri-kaṭakābhyāṃ virājitaḥ |
sajyotsna-candra-pratima-nakha-paṅktibhir āvṛtaḥ // Lbh_1,5.270 //
koṭi-kandarpa-lāvaṇyaḥ saundarya-nidhir acyutaḥ |
divya-candana-liptāṅgo vana-mālā-vibhūṣitaḥ ||
śaṅkha-cakra-gṛhītābhyām udbāhubhyāṃ virājitaḥ |
varadābhaya-hastābhyām itarābhyāṃ tathaiva ca // Lbh_1,5.271 //
vāmāṅka-saṃsthitā devī mahā-lakṣmīr maheśvarī |
hiraṇya-varṇā hariṇī suvarṇa-rajata-srajā // Lbh_1,5.272 //
sarva-lakṣaṇa-sampannā yauvanārambha-vigrahā |
ratna-kuṇḍala-saṃyuktā nīlākuñcita-śīrṣajā // Lbh_1,5.273 //
divya-candana-liptāṅgī divya-puṣpopaśobhitā |
mandāra-ketakī-jātī-puṣpāñcita-sukuntalā // Lbh_1,5.274 //
subhrūḥ sunāsā suśroṇī pīnonnata-payodharā |
paripūrṇendu-saṅkāśa-susmitānana-paṅkajā // Lbh_1,5.275 //
taruṇāditya-varṇābhyāṃ kuṇḍalābhyāṃ virājitā |
tapta-kāñcana-varṇābhā tapta-kāñcana-bhūṣaṇā // Lbh_1,5.276 //
hastaiś caturbhiḥ saṃyuktā kanakāmbuja-bhūṣitā |
nānā-ratna-vicitrāḍhya-kanakāmbuja-mālayā |
hāra-keyūra-kaṭakair aṅgurīyaiś ca bhūṣitā // Lbh_1,5.277 //
bhuja-yugma-dhṛtodagra-padma-yugma-virājitā |
gṛhīta-mātuluṅgākhya-jāmbūnada-karāñcitā // Lbh_1,5.278 //
evaṃ nityānapāyinyā mahālakṣmyā maheśvaraḥ |
modate parama-vyomni śāśvate sarvadā prabhuḥ // Lbh_1,5.279 //
pārśvayor avanī-līle samāsīne śubhānane |
aṣṭa-dikṣu dalāgreṣu vimalādyāś ca śaktayaḥ // Lbh_1,5.280 //
vimalotkarṣiṇī jñānā kriyā yogā tathaiva ca |
prahvī satyā tatheśānā mahiṣyaḥ paramātmanaḥ ||
gṛhītvā cāmarān divyān sudhākara-sama-prabhān |
sarva-lakṣaṇa-sampannā modante patim acyutam // Lbh_1,5.281 //
divyāpsarogaṇāḥ pañca-śata-saṅkhyāś ca yoṣitaḥ |
antaḥpura-nivāsinyaḥ sarvābharaṇa-bhūṣitāḥ ||
padma-hastāś ca tāḥ sarvāḥ koṭi-vaiśvānara-prabhāḥ |
sarva-lakṣaṇa-sampannāḥ śītāṃśu-sadṛśānanāḥ |
tābhiḥ parivṛto rājā śuśubhe paramaḥ pumān // Lbh_1,5.282 //
ananta-vihagādhīśa-senāny-ādyaiḥ sureśvaraiḥ |
anyaiḥ parijanair nityair muktaiś ca parisaṃvṛtaḥ |
modate ramayā sārdhaṃ bhogaiśvaryaiḥ paraḥ pumān // Lbh_1,5.283 //
atra kārikāḥ -
arthataḥ śabdataś cātra yat punaḥ punar ucyate |
tad-asambhāya-vastutvāt pratītyai hetuvādinām // Lbh_1,5.284 //
śrīśa-niśvāsa-rūpāṇāṃ vedānāṃ tatra mūrtatā |
tatas tad-aṅgato jātāḥ svedāḥ parama-pāvanāḥ // Lbh_1,5.285 //
tripād-vibhūter dhāmatvāt tripādbhūtaṃ tu tat padam |
vibhūtir māyikī sarvā proktā pādātmikā yataḥ // Lbh_1,5.286 //
amṛtaṃ suṣṭhu madhuraṃ śāśvatas tu muhur navam |
śuddha-sattvas tu tat proktaṃ sattvam aprākṛtaṃ tu tat |
nityākṣarādi-śabdais tu ṣaḍ-bhāva-parivarjanam // Lbh_1,5.287 //
kiṃ cānutthāpitānām api kārikāḥ -
ādyam āvaraṇaṃ dikṣu pūrvādiṣu kilāṣṭasu |
vyūhair lakṣmyādi-sahitair vāsudevādibhir matam // Lbh_1,5.288 //
pūryo lakṣmyāḥ sarasvatyā rateḥ kānter anukramāt |
vidikṣu parama-vyomna āgneyyādiṣu kīrtitāḥ // Lbh_1,5.289 //
keśavādyair iha caturviṃśatyā tu dvitīyakam |
aṣṭāsu kila kāṣṭhāsu teṣāṃ jñeyaṃ trayaṃ trayam // Lbh_1,5.290 //
daśabhir matsya-kūrmādyair daśa-dikṣu tṛtīyakam // Lbh_1,5.291 //
satyācyutānanta-durgā-viṣvaksena-gajānanaiḥ |
śaṅkha-padma-nidhibhyāṃ ca turyam aṣṭāsu dikṣv idam // Lbh_1,5.292 //
ṛg-vedādi-catuṣkeṇa sāvitryā garuḍena ca |
tathādharma-sakhābhyāṃ ca pañcamaṃ pūrvavan matam // Lbh_1,5.293 //
śaṅkha-cakra-gadā-padma-khaḍga-śārṅga-halais tathā |
mūṣaleṇa ca ṣaṣṭhaṃ syād indrādyai saptamaṃ tathā // Lbh_1,5.294 //
sādhyā marud-gaṇais caiva viśvadevās tathaiva ca |
nityāḥ sarve pare dhāmni ye cānye tridivaukasaḥ |
te vai prākṛtanāke'smin na nityās tridiveśvarāḥ // Lbh_1,5.295 //
vāsudevādi-mūrtīnāṃ saptates tu caturyujaḥ |
lokās tu tāvat-saṅkhyākāḥ pare dhāmni cakāsati // Lbh_1,5.296 //
triṣu puṃso'vatāreṣu rudrāt padmabhavāt tathā |
bhṛgvādikṛtanirdhārād viṣṇur eva mahattamaḥ ||
kiṃ punaḥ puruṣas tatra vāsudevo'tra kintarām |
tatrāpi kintamāṃ so'yaṃ mahā-vaikuṇṭhanāyakaḥ // Lbh_1,5.297 //
sadāśivākhyo yaḥ śambhuḥ sa caiśānyāvṛtir matā // Lbh_1,5.298 //
ato bruve'nayoḥ prāyo vailakṣaṇyaṃ dvayor na hi |
dīpottha-dīpa-tulyatvāt syād vilāsa-vilāsinoḥ // Lbh_1,5.299 //
maivaṃ vādīr mahāvādin adhunā tvam apeśalaḥ |
gahanaiśvarya-vijñāna-rasāsvādayor asi // Lbh_1,5.300 //
sarva-vedāntataḥ sāraṃ veda-kalpataroḥ phalam |
śrī-bhāgavatam evātra pramāṇaṃ sarvato varam // Lbh_1,5.301 //
tathā hi śrī-tṛtīye (3.2.21)
svayaṃ tv asāmyātiśayas tryadhīśaḥ
svārājya-lakṣmy-āpta-samasta-kāmaḥ |
baliṃ haradbhiś cira-loka-pālaiḥ
kirīṭa-koṭy-eḍita-pāda-pīṭhaḥ // Lbh_1,5.302 //
iti |
atra kārikāḥ -
vidyete nānyasāmyātiśayau yatreti vigrahe |
sarvebhyas tat-svarūpebhyaḥ kṛṣṇotkarṣa-nirūpaṇāt |
ādhikyaṃ parama-vyoma-nāthād apy asya darśitam // Lbh_1,5.303 //
svayaṃ-padena cāsyānya-nairapekṣam udīritam // Lbh_1,5.304 //
rāmo'py adhika-sāmyābhyāṃ mukta-dhāmety avādi yat |
tatra svayaṃ-padābhāvāt kṛṣeenaikyena tasya tat |
nara-līlādi-sādharmyāt preṣṭhaṃ rūpaṃ tad asya yat // Lbh_1,5.305 //
tathā hi brahmāṇḍe śrī-kṛṣṇa-vākyam -
antaraṅga-svarūpā me matsya-kūrmādayas tv amī |
sarvātmanāyam atrāpi śrīmad-daśarathātmajaḥ // Lbh_1,5.306 //
iti |
svayaṃ tv asāmyātiśayaḥ kṛṣṇas tu bhagavān svayam |
ity asya paramaiśvarya-viśeṣasyānuvarṇane |
padasya svayam ity asya dviruktir bodhayaty asau |
kṛṣṇasyānya-svarūpaikyāt ādhikyaṃ neti sarvathā // Lbh_1,5.307 //
try-adhīśa iti goloka-mathurā-dvārakābhidham |
yat pada-tritayaṃ tasya so'dhipatvād adhīśvaraḥ |
prakṛtīśa-virāḍ-antaryāmi-kṣīrābdhi-śāyinām |
trayāṇām uparīśo'yaṃ try-adhīśa iti vā smṛtaḥ // Lbh_1,5.308 //
svārājya-lakṣmyā tatrāpi prāpta-sarva-samīhitaḥ |
svenātmanā svayā vāṅ-bhūtayā śakti-varyayā |
rājatīti svarāṭ tasya bhāvaḥ svārājyam ucyate ||
tad eva lakṣmīḥ sarvātiśāyinī sampad etayā |
āptāḥ samastāḥ kāmā yaṃ kāmāḥ preṣṭhārtha-siddhayaḥ // Lbh_1,5.309 //
cireti tu cirāyuṣkā lokapāḥ padmajādayaḥ |
teṣāṃ kirīṭa-koṭībhir mukuṭānāṃ śatārbudhaiḥ |
īḍite saṃstute pāda-pīṭhe yasyeti vigrahaḥ // Lbh_1,5.310 //
hīrādi-ratna-mukuṭaiḥ pāda-pīṭābhighaṭanāt |
janitena svanaughena bāḍham utprekṣitā stutiḥ // Lbh_1,5.311 //
sva-sva-karmaṇy avasthityā tais tair brahmādi-lokapaiḥ |
ājñāpālanam evāsya baler haraṇam ucyate // Lbh_1,5.312 //
athātra prakriyā khyātā paruāṇy eṣā vilikhyate // Lbh_1,5.313 //
brahmāṇḍānām anantānāṃ prāyo nānāvidhātmanām |
vṛndāni bhagavac-chaktau vicitrāṇi cakāsati // Lbh_1,5.314 //
śata-koṭi-pramāṇāni yojanānāṃ tu kānicit |
ajāṇḍāni virājante śakti-vaicitryato hareḥ // Lbh_1,5.315 //
kānicic ca nikharveṇa teṣāṃ padmāyutena ca |
tat-parārdha-śatenāpi vistṛtāni tu kānicit // Lbh_1,5.316 //
madhye teṣām ajāṇḍeṣu keṣucid viṃśatiḥ kṛtā |
bhuvanānāṃ ca pañcāśat kutracit sapatatis tathā |
śataṃ sahasram ayutaṃ lakṣaṃ kvacana rājati // Lbh_1,5.317 //
brahmādyā lokapās teṣu nānā-rūpāś cakāsati |
paramardhi-sahasreṇa sevyamānāḥ samantataḥ ||
kvacid indrādayas teṣu mahākalpa-śatāyuṣaḥ |
mahākalpa-parārdhāyur-bhājo brahmādayas tathā // Lbh_1,5.318 //
te te brahma-sureśādyāḥ kathitāś ciralokapāḥ |
stutāṅghri-pīṭhaḥ kṛṣṇo'yaṃ teṣāṃ mukuṭa-koṭibhiḥ // Lbh_1,5.319 //
ekadā dvārakā-puryāṃ sudharmāyāṃ murāntake |
virājati tam āgatya dvārādhyakṣo nyavedayat |
didṛkṣr deva-pādābjaṃ brahmā dvāre'vatiṣṭhate // Lbh_1,5.320 //
āgataḥ katamo brahmā dvārīti paripṛccha tam |
ity acyuta-giraṃ śṛṇvan etya dvārādhipaḥ punaḥ ||
pṛṣṭvā brahmānam āgatya kṛṣṇāgre ca tam abravīt |
āgataḥ sanakādīnāṃ janakaś caturānanaḥ // Lbh_1,5.321 //
ānayeti harer vācā tena brahmā praveśitaḥ |
praṇaman daṇḍavat pṛṣṭaḥ kṛṣṇena kim ihāgataḥ |
tvam iti prāha taṃ brahmā devāgamana-kāraṇam |
vakṣye paścād yadātthādya brahmā karama ity adaḥ |
jñātum icchāmi tan nātha brahmā nānyo'sti mad yataḥ // Lbh_1,5.322 //
atha smitvā mukundena dvāravatyāṃ drutaṃ tadā | smṛtvā brahmāṇḍa-koṭibhyo loka-pālāḥ samāgatāḥ |
aṣṭavakrāś catuḥṣaṣṭhi-vaktrāḥ śata-mukhās tathā |
sahasra-vaktrā lakṣāsyāḥ koṭi-vaktrā viriñcayaḥ |
rudrāś ca viṃśati-mukhās tathā pañcāśad-ānanāḥ |
śata-vaktrāḥ sahasrāsyā lakṣa-bāhu-śiro-bhṛtaḥ ||
purandarāś ca lakṣālakṣā niyutākṣās tathāpare |
apare loka-pālāś ca vividhākṛti-bhūṣaṇāḥ ||
kṛṣṇasya purataḥ prāptāḥ pāda-pĪṭham avānaman |
tān dṛṣṭvā vismayāt tasmin unmamāda caturmukhaḥ // Lbh_1,5.323 //
kiṃ ca -
viṣṇu-dharmottare proktaṃ sarve brahmāṇḍa-maṇḍalāḥ |
deśato jīvataś cāpi tulya-rūpa bhavanty amī // Lbh_1,5.324 //
tathā hi -
eka-rūpās tathaivāṇḍāḥ sarva eva nareśvara |
tulya-deśa-vibhāgāś ca tulyajantava eva ca // Lbh_1,5.325 //
iti |
virodhe'tra samutpanne samādhānaṃ vidhīyate // Lbh_1,5.326 //
yataḥ śrī-kaurme -
virodho vākyayor yatra nāprāmāṇyaṃ tad iṣyate |
yathāviruddhatā ca syāt tathārthaḥ kalpyate tayoḥ // Lbh_1,5.327 //
iti |
yugapat sakalāṇḍāni jātu saṃharate hariḥ // Lbh_1,5.328 //
tathā hi śrī-viṣṇu-dharmottare (1.77.9) -
anantāni tavoktāni yāny aṇḍāni mayā purā |
sarvāṇi tāni saṃhṛtya sama-kālaṃ jagat-patiḥ |
prakṛtau tiṣṭhati tadā sā rātris tasya kīrtitā // Lbh_1,5.329 //
iti |
ataḥ saṃhṛtya sarvāṇi punar aṇḍāny asau sṛjan |
viṣamāṇi sṛjej jātu kadācic ca samāny api // Lbh_1,5.330 //
ity aupodghātikaṃ procya prakṛtaṃ parilikhyate // Lbh_1,5.331 //
kiṃ ca tatraiva (3.2.12) -
yan martya-līlaupayikaṃ sva-yoga-
māyā-balaṃ darśayatā gṛhītam |
vismāpanaṃ svasya ca saubhagarddheḥ
paraṃ padaṃ bhūṣaṇa-bhūṣaṇāṅgam // Lbh_1,5.332 //
iti |
atra kārikāḥ -
yad bimbaṃ martya-līlānāṃ bhaved aupāyikaṃ param |
pūrva-padya-sthitaṃ bimbaṃ yat-padenānukṛṣyate // Lbh_1,5.333 //
vividhāścarya-mādhurya-vīryaiśvaryādi-sambhavāt |
svasya devādi-līlābhyo martya-līlā manoharāḥ // Lbh_1,5.334 //
dhvanyate bimba-śabdena sad-guṇāvali-śālinām |
sakala-sva-sva-rūpāṇāṃ mūlatvaṃ tasya sarvathā // Lbh_1,5.335 //
atas tad eva niḥśeṣa-guṇa-rūpāspadatvaḥ |
vicitra-nara-līlānām atiyogyam udīryate // Lbh_1,5.336 //
svayogamāyā cic-chaktir balaṃ tasyāḥ samarthatā |
etad-darśayatā sākṣāt-kurvatā prakaṭīkṛtam ||
aho madīya-cic-chakteḥ prabhāvaṃ paśyatādbhutam |
divyātidivya-lokeṣu yad-gandho'pi na sambhavet |
taj-jagan-mohanaṃ rūpaṃ yayāviṣkṛtam īdṛśam |
sva-yoga-māyety ādyasya bhāvo'yam iti gamyate // Lbh_1,5.337 //
svasyātmano'pi parama-vyomeśādyātma-darśinaḥ |
vismāpanaṃ naavoddāma-camatkṛtikaraṃ param // Lbh_1,5.338 //
saubhagardhir mahāścarya-saundarya-paramāvadhiḥ |
tasyāḥ paraṃ padaṃ nityotkarṣa-sampad-varāspadam // Lbh_1,5.339 //
yat tu kaustubha-mīnendra-kuṇḍalādyaṃ hi bhūṣaṇam |
tasyāpi bhūṣaṇāny aṅgāny asyeti sati vigrahe |
tasya śrī-vigrahasyedam asamordhatvam īritam // Lbh_1,5.340 //
sac-cid-ānanda-sāndratvāt dvayor evāviśeṣataḥ |
aupacārika evātra bhedo'yaṃ deha-dehinoḥ // Lbh_1,5.341 //
tathā ca śrī-kaurme -
deha-dehi-bhidā cātra neśvare vidyate kvacit // Lbh_1,5.342 //
iti |
kiṃ ca śrī-daśame śrī-pura-strīṇām uktau (10.44.14) -
gopyas tapaḥ kim acaran yad amuṣya rūpaṃ
lāvaṇya-sāram asamordham ananya-siddham |
dṛgbhiḥ pibanty anusavābhinavaṃ durāpam
ekānta-dhāma yaśasaḥ śriya aiśvarasya // Lbh_1,5.343 //
iti |
tathā hi śrī-baladevaṃ prati śrī-kṛṣṇoktau (10.15.8) -
dhanyeyam adya dharaṇī tṛṇa-vīrudhas tvat-
pāda-spṛśo drumalatāḥ karajābhimṛṣṭāḥ |
nadyo'drayaḥ khaga-mṛgāḥ sadayāvalokair
gopyo'ntareṇa bhujayor api yat-spṛhā śrīḥ // Lbh_1,5.344 //
iti |
atra kārikāḥ --
śrī-vṛndāvana-tad-vāsi-mādhuryollola-cetasā |
tat-stave hariṇārabdhe nijokarṣāvasāyinam |
tam ālocya tato rāmam apadiśya vyadhāyi saḥ // Lbh_1,5.345 //
ato'tra naiva tātparyaṃ rāmotkarṣānuvarṇane |
sakhya-bhāvāt tadā rāme narmaṇaivedam īritam // Lbh_1,5.346 //
bhujāntaraṃ tu vakṣas te tena dhanyā vrajāñganāḥ |
yat-spṛhā vakṣase yasmai śrīr apy ācarati spṛhām // Lbh_1,5.347 //
yat-spṛhaiva paraṃ tasyā na tu tat-prāpti-yogyatā // Lbh_1,5.348 //
sadā vakṣaḥ-sthalasthāpi vaikuṇṭeśitur indirā |
kṛṣṇoraḥ-spṛhayāsyaiva rūpaṃ vivṛṇute'dhikam // Lbh_1,5.349 //
paurāṇikam upākhyānam atra saṅkṣipya likhyate // Lbh_1,5.350 //
śrīḥ prekṣya kṛṣṇa-saundaryaṃ tatra lubdhā tatas tapaḥ |
kurvatīṃ prāha tāṃ kṛṣṇaḥ kiṃ te tapasi kāraṇam ||
vijihīrṣe tvayā goṣṭhe gopī-rūpeti sābravīt |
tad durlabham iti proktā lakṣmīs taṃ punar abravīt ||
svarṇa-rekheva te nātha vastum icchāmi vakṣasi |
evam astv iti sā tasya tad-rūpā vakṣasi sthitā // Lbh_1,5.351 //
yathoktaṃ śrī-daśame nāgapatnībhiḥ (10.16.36) -
yad-vāñchayā śrīr lalanācarat tapo
vihāya kāmān suciraṃ dhṛta-vratā // Lbh_1,5.352 //
iti |
nāmno'pi mahimetasya sarvato'dhika īryate // Lbh_1,5.353 //
yathā śrī-brahmāṇḍe -
sahasra-nāmnāṃ puṇyānāṃ trir āvṛtya tu yat phalam |
ekāvṛttyā tu kṛṣṇasya nāmaikaṃ tat prayacchati // Lbh_1,5.354 //
skānde ca -
madhura-madhuram etan maṅgalaṃ maṅgalānāṃ
sakala-nigama-vallī-sat-phalaṃ cit-svarūpam |
sakṛd api parigītaṃ śraddhayā helayā vā
bhṛgu-vara nara-mātraṃ tārayet kṛṣṇa-nāma ||
iti // Lbh_1,5.355 //
ataḥ svayaṃ-padādibhyo bhagavān kṛṣṇa eva hi |
svayaṃ-rūpa iti vyaktaṃ śrīmad-bhāgavatādiṣu // Lbh_1,5.356 //
yathoktaṃ śrī-brahma-saṃhitāyāṃ (5.1, 5.39)
īśvaraḥ paramaḥ kṛṣṇaḥ saccidānanda-vigrahaḥ |
anādir ādir govindaḥ sarva-kāraṇa-kāraṇam // Lbh_1,5.357 //
rāmādi-mūrtiṣu kalā-niyamena tiṣṭhan
nānāvatāram akarod bhuvaneṣu kintu
kṛṣṇaḥ svayaṃ samabhavat paramaḥ pumān yo
govindam ādi-puruṣaṃ tam ahaṃ bhajāmi // Lbh_1,5.358 //
iti |
tasmāt parama-vaikuṇṭha-nātho'py asya vilāsakaḥ // Lbh_1,5.359 //
ato militvā śrutibhiḥ sva-sāro yaḥ stavaḥ kṛtaḥ |
tat tātparya-kṛtī kṛṣṇam eva devarṣir ānamat // Lbh_1,5.360 //
namas tasmai bhagavate kṛṣṇāya ityādi // Lbh_1,5.361 //
(10.87.46)
nanv eṣa dvāparasyānte prādurbhūto yadūdvahaḥ |
sa vaikuṇṭheśvaro'hādis tad-vilāsaḥ kathaṃ bhavet // Lbh_1,5.362 //
maivam asyādi-śūnyasya janma-līlāpy anādikā |
svacchandato mukundena prākaṭyaṃ nīyate muhuḥ // Lbh_1,5.363 //
tathā ca śrī-tṛtīye (3.2.15)
sva-śānta-rūpeṣv itaraiḥ sva-rūpair
abhyardyamāneṣv anukampitātmā |
parāvareśo mahad-aṃśa-yukto
hy ajo 'pi jāto bhagavān yathāgniḥ // Lbh_1,5.364 //
iti |
atra kārikāḥ -
sve bhaktāḥ sve ca te śānta-rūpāś cety atra vigrahaḥ |
śāntis tan-niṣṭhatā buddheḥ śāntās tan-niṣṭha-buddhayaḥ // Lbh_1,5.365 //
teṣu sūra-sutādyeṣu nandādiṣu ca sādhuṣu |
itarais tad-viruddhais tu kaṃsādyair asurādibhiḥ ||
svarūpaiḥ suṣṭhv arūpair ity arūpatvaṃ virūpatā |
ghorātivikaṭākārair ity arthaḥ sphuṭam īritaḥ // Lbh_1,5.366 //
abhyardyamāneṣv abhitaḥ kriyamāṇamahāritṣu |
anukampāyutamanāḥ pare māyānvayojjhitāḥ |
golokamukhyā avare māyikājāṇḍa-maṇḍalāḥ |
pareṣām avareṣāṃ ca teṣām īśo'dhināyakaḥ // Lbh_1,5.367 //
syur mahānto'tiparama-mahattamatayā smṛtāḥ |
te paravyoma-nāthaś ca vyūhāś ca vasu-saṅkhyakāḥ // Lbh_1,5.368 //
vāsudevādayo vyūhāḥ paravyomeśvarasya ye |
tebhyo'py utkarṣabhājo'mī kṛṣṇa-vyūhāḥ satāṃ matāḥ ||
ity ete parama-vyoma-nātha-vyūhaiḥ sahaikatām |
svavilāsair ihābhyetya prādurbhāvam upāgatāḥ // Lbh_1,5.369 //
aṃśās tasyāvatārā ye prasiddhāḥ puruṣādayaḥ |
tathā śrī-jānakī-nātha-nṛṣiṃha-kroḍa-vāmanāḥ |
nārāyaṇo nara-sakhā hayaśīrṣājitādayaḥ // Lbh_1,5.370 //
ebhir yuktaḥ sadā yogam avāpyayan avasthitaḥ // Lbh_1,5.371 //
ato vṛndāvane tat-tal-līlā-prakaṭatekṣate // Lbh_1,5.372 //
vaikuṇṭheśvara-līlātra darśitā yā viriñcaye |
seśvarāṇām ajāṇḍānāṃ koṭir vṛndāvane'dbhutā |
saiva jñeyā yataḥ svāṃśa-dvāraivāsau prakāśitā // Lbh_1,5.373 //
vāsudevādi-līlās tu mathurā dvārakādiṣu |
tat-tad-rūpair vrajāntas tu bālyehābhiś ca darśitāḥ |
yathā śrī-dāmni tārkṣyatvaṃ prāpte so'pi caturbhujaḥ |
ādityeṣv atha labdheṣu babhau dvādaśabhir bhujaiḥ // Lbh_1,5.374 //
tathā sāṅkarṣaṇī līlā daitya-saṃhārakāpi ca |
mūrtayo māthure bhānti śrī-pradyumnī̀aniruddhayoḥ |
yāḥ śrī-gopāla-tāpanyāṃ vārāhādiṣu ca śrutaḥ // Lbh_1,5.375 //
evaṃ puruṣa-līlānāṃ prākaṭyam iha māthure |
ananta-śāyi-rūpābhiḥ kriyate suṣṭhu mūrtibhiḥ // Lbh_1,5.376 //
yadā yadā ca sā līlā kṛṣṇena prakaṭīkṛtā |
bhavvet tat-tad-upākhyānaṃ purāṇeṣv iti viśrutam // Lbh_1,5.377 //
yāni rāmādi-rūpāṇi prāduścakre svakeliṣu |
tāny ādhiṣṭhāna-rūpeṇa rājante'dyāpi māthure // Lbh_1,5.378 //
go-parārdha-payaḥ-pūrair janitaḥ kṣīra-vāridhiḥ |
mamanthājitarūpas taṃ gopair devāsurīkṛtaiḥ // Lbh_1,5.379 //
ateva brahmāṇḍe -
yo vaikuṇṭhe caturbāhur bhagavān puruṣottamaḥ
ya eva śvetadvīpeśo naro nārāyaṇaś ca yaḥ |
sa eva vṛndāvana-bhū-vihārī nanda-nandanaḥ // Lbh_1,5.380 //
etasyaivāpare'nantā avatārā manoharāḥ |
mahāgner iha yadvat syur ulkāḥ śata-sahasraśaḥ |
tatraiva līnā ekatvaṃ vrajeyus te harau tathā // Lbh_1,5.381 //
iti |
iti siddhā prabhor asya mahad-aṃśais tu yuktatā // Lbh_1,5.382 //
ateva purāṇādau kecin nara-sakhyātmatām |
mahendrānujatāṃ kecit kecit kṣīrābdhi-śāyitām |
sahasra-śīrṣatāṃ kecit kecid vaikuṇṭha-nāthatām |
brūyuḥ kṛṣṇasya munayas tat-tad-vṛttānta-gāminaḥ // Lbh_1,5.383 //
upodghātaṃ samāpyātha prakṛtaṃ likhyate punaḥ // Lbh_1,5.384 //
ajo janma-vihīno'pi jāto janmāvirācarat // Lbh_1,5.385 //
nanv ekasya kilājatvaṃ janmitvaṃ ca virudhyate |
ity āśaṅkyāha bhagavān acintyaiśvarya-vaibhavaḥ // Lbh_1,5.386 //
tatra tatra yathā vahnis tejo-rūpeṇa sann api |
jāyate maṇi-kāṣṭhāder hetuṃ kañcid avāpya saḥ ||
anādim eva janmādi-līlām eva tathādbhutam |
hetunā kenacit kṛṣṇaḥ prāduṣkuryāt kadācana // Lbh_1,5.387 //
sva-līlā-kīrti-vistārāt lokeṣv anujighṛkṣutā |
asya janmādi-līlānāṃ prākaṭye hetur uttamaḥ // Lbh_1,5.388 //
tathā bhayaṅkarataraiḥ pīḍyamāneṣu dānavaiḥ |
priyeṣu karuṇāpy atra hetur ity uttameva hi // Lbh_1,5.389 //
bhūmi-bhāāpahārāya brahmādyais tridaśeśvaraiḥ |
abhyarthanaṃ tu yat tasya tad bhaved ānuṣaṅgikam // Lbh_1,5.390 //
ced adyāpi didṛkṣeran utkaṇṭhārtā nija-priyāḥ |
tāṃ tāṃ līlāṃ tataḥ kṛṣṇo darśayet tān kṛpā-nidhiḥ // Lbh_1,5.391 //
kair api prema-vaivaśya-bhāgbhir bhāgavatottamaiḥ |
adyāpi dṛśyate kṛṣṇaḥ krīḍan vṛndāvanāntare // Lbh_1,5.392 //
kiṃ cāsya pārṣadādīnām apy uktā nitya-mūrtitā |
tasyeśvareśitur nity-mūrtitve kā vicitratā // Lbh_1,5.393 //
tathāpi śuṣka-vādaika-niṣṭhānāṃ hetu-vādinām |
tuṣṇīmbhāvāya vacanaṃ purāṇāder vilikhyate // Lbh_1,5.394 //
tathā hi, śrī-bhāgavate brahma-stutau (10.14.22) -
tvayy eva nitya-sukha-bodha-tanāv anante
māyāt udyad api yat sad ivāvabhāti // Lbh_1,5.395 //
śrī-brahmāṇḍe ca -
anādeyam aheyaṃ ca rūpaṃ bhagavato hareḥ |
āvirbhāva-tirobhāvāv asyokte graha-mocane // Lbh_1,5.396 //
śrī-bṛhad-vaiṣṇave -
nityāvatāro bhagavān nity-mūrtir jagat-patiḥ |
nitya-rūpo nitya-gandho nityaiśvarya-sukhānubhūḥ // Lbh_1,5.397 //
pādme śrī-vyāsāmbarīṣa-saṃvāde śrī-kṛṣṇaṃ prati śrī-vyāsa-vacanam (4.73.12-3)
tvām ahaṃ draṣṭum icchāmi cakṣurbhyāṃ madhusūdana |
yat tat satyaṃ paraṃ brahma jagad-yoniṃ jagat-patim |
vadanti veda-śirasaś cakṣuṣaṃ nātha me'stu tat // Lbh_1,5.398 //
śrī-kṛṣṇa-vākyam - (PadmaP 4.73.17-19) -
paśya tvaṃ darśayiṣyāmi svarūpaṃ veda-gopitam |
tato'paśyam ahaṃ bhūpa bālaṃ kālāmbuda-prabham |
gopa-kanyāvṛtaṃ gopaṃ hasantaṃ gopa-bālakaiḥ |
kadamba-mūla āsīnaṃ pīta-vāsasam acyutam // Lbh_1,5.399 //
tatraivāgre (4.73.23-25) -
tato mām āha bhagavān vṛndāvana-caraḥ svayam |
yad idaṃ me tvayā dṛṣṭaṃ rūpaṃ divyaṃ sanātanam |
niṣkalaṃ niṣkriyaṃ śāntaṃ sac-cid-ānanda-vigraham |
pūrṇaṃ padma-palāśākṣaṃ nātaḥ parataraṃ mama // Lbh_1,5.400 //
idam eva vadany ete vedāḥ kāraṇa-kāraṇam |
satyaṃ vyāpi parānandaṃ cid-ghanaṃ śāśvataṃ śivam // Lbh_1,5.401 //
śrī-vāsudevopaniṣadi (3.5) -
mad-rūpam advayaṃ brahma madhyādy-anta-vivarjitam |
sva-prabhaṃ sac-cid-ānandaṃ bhaktyā jānāti cāvyayam // Lbh_1,5.402 //
iti |
nanv arūpaḥ kṛṣṇo dṛśyo māyika-rūpataḥ // Lbh_1,5.403 //
tathāpi mokṣa-dharme śrī-bhagavad-vacanaṃ yathā (MBh 12.326.42-3)
etat tvayā na vijñeyaṃ rūpavān iti dṛśyate |
icchan muhūrtān naśyeyam īśo 'haṃ jagato guruḥ // Lbh_1,5.404 //
māyā hy eṣā mayā sṛṣṭā yan māṃ paśyasi nārada |
sarvabhūtaguṇair yuktaṃ naivaṃ tvaṃ jñātum arhasi // Lbh_1,5.405 //
iti |
tathā ca pādme -
anāma-rūpa evāyaṃ bhagavān harir īśvaraḥ |
akarteti ca yo vedaiḥ smṛtibhiś cābhidhīyate // Lbh_1,5.406 //
iti |
atra samādhānaṃ yathā śrī-vāsudevādhyātme -
aprasiddhes tad-guṇānām anāmāsau prakīrtitaḥ |
aprākṛtatvād arūpasyāpy arūpo'sāv udīryate ||
sambandhena pradhānasya harer nāsty eva kartṛtā |
akartāram ataḥ prāhuḥ purāṇaṃ taṃ purāvidaḥ // Lbh_1,5.407 //
iti |
ataś ca mokṣadharmīya-vacanaṃ yogyam eva tat // Lbh_1,5.408 //
tathā hi -
rūpīti hetor dṛśyeta yathaiva prākṛto janaḥ |
tathāsau dṛśyata iti tvayā mā sma vicāryatām // Lbh_1,5.409 //
ity uktvā svasya rūpitve'py adṛśyatvam udīritam |
tato nija-svarūpasyāprākṛtatvaṃ ca darśitam // Lbh_1,5.410 //
tad-darśane tv akuṇṭhātmā mamecchaiva ca kāraṇam |
ity āhecchan muhūrtād ity ardha-padyaṃ svayaṃ punaḥ |
naśyeyam ity adṛśyaḥ syāṃ yato naśira-darśane // Lbh_1,5.411 //
tathāpi bhūta-guṇavattvena māṃ tvaṃ yad-īkṣase |
eṣā māyā mayā sṛṣṭā naivaṃ tvaṃ jñātum arhasi // Lbh_1,5.412 //
māyā-śabdena kutrāpi cic-chaktir abhidhīyate // Lbh_1,5.423 //
caturveda-śikhāyāṃ -
svarūpa-bhūtayā nitya-śaktyā māyākhyayā yutaḥ |
ato māyāmayaṃ viṣṇuṃ pravadanti sanātanam ||
ity eṣā darśitā madhvācāryair bhāṣye nije śrutiḥ // Lbh_1,5.414 //
tatra svecchaika-prakāśatvaṃ mokṣa-dharme (MBh 12.323.11, 13, 15-16, 18) [* Alternative numbering. 12.338.13-20.]
eva
prītas tato 'sya bhagavān devadevaḥ purātanaḥ |
sākṣāt taṃ darśayām āsa so 'dṛśyo 'nyena kena cit // Lbh_1,5.415 //
bṛhaspatis tataḥ kruddhaḥ sruvam udyamya vegitaḥ
ākāśaṃ ghnan sruvaḥ pātai roṣād aśrūṇy avartayat // Lbh_1,5.416 //
udyatā yajñabhāgā hi sākṣāt prāptāḥ surair iha |
kimartham iha na prāpto darśanaṃ sa harir vibhuḥ // Lbh_1,5.417 //
tataḥ sa taṃ samuddhūtaṃ bhūmipālo mahān vibhuḥ |
prasādayām āsa muniṃ sadasyās te ca sarvaśaḥ // Lbh_1,5.418 //
aroṣaṇo hy asau devo yasya bhāgo 'yam udyataḥ |
na sa śakyas tvayā draṣṭum asmābhir vā bṛhaspate |
yasya prasādaṃ kurute sa vai taṃ draṣṭum arhati // Lbh_1,5.419 //
tatraikatadvita-trita-vākyaṃ (Mbh 12.338.25-27 or 323.23) --
atha vratasyāvabhṛte vāg uvācāśarīriṇī |
snigdha-gambhīrayā vācā praharṣaṇa-karī vibhoḥ ||
[* Alternative reading --
tato vratasyāvabhṛthe vāg uvācāśarīriṇī |
sutaptaṃ vas tapasviprāḥ prasannenāntar ātmanā ||]
yūyaṃ jijñāsavo bhaktāḥ kathaṃ drakṣyatha taṃ prabhum // Lbh_1,5.420 //
tataḥ svayaṃ prakāśatva-śaktyā svecchā-prakāśayā |
so'bhivyakto bhavet netre na netra-viṣayatvataḥ // Lbh_1,5.421 //
yathā, śrī-nārāyaṇādhyātme -
nityāvyakto'pi bhagavān īkṣyate nija-śaktitaḥ |
tām ṛte paramātmānaṃ kaḥ paśyetām itaṃ prabhum // Lbh_1,5.422 //
pādme ca -
saccidānanda-rūpatvāt syāt kṛṣṇo'dhokṣajo'py asau |
nija-śakteḥ prabhāvena svaṃ bhaktān darśayet prabhuḥ // Lbh_1,5.423 //
ya eva vigraho vyāpī paricchinnaḥ sa eva hi |
ekasyaivaikadā cāsya dvirūpatvaṃ virājate // Lbh_1,5.424 //
yathā śrī-daśame (10.9.13-14) -
na cāntar na bahir yasya na pūrvaṃ nāpi cāparam |
pūrvāparaṃ bahiś cāntar jagato yo jagac ca yaḥ ||
taṃ matvātmajam avyaktaṃ martya-liṅgam adhokṣajam |
gopikolūkhale dāmnā babandha prākṛtaṃ yathā // Lbh_1,5.425 //
anena padya-yugmena vraja-rāja-sutasya hi |
dāma-bandhana-belāyām eva vyaktā dvirūpatā // Lbh_1,5.426 //
tathaiva ca purāṇeṣu śrīmad-bhāgavatādiṣu |
śrūyate kṛṣṇa-līlānāṃ nityatā sphuṭam eva hi // Lbh_1,5.427 //
yathā ca, śrī-prathame śrī-dvārakā-vāsi-vacanam (1.10.26) -
aho alaṃ ślāghyatamaṃ yadoḥ kulam
aho alaṃ puṇyatamaṃ madhor vanam |
yad eṣa puṃsām ṛṣabhaḥ śriyaḥ patiḥ
sva-janmanā caṅkramaṇena cāñcati // Lbh_1,5.428 //
añcatīti padaṃ vartamāna-kālopapādakam |
dvārakā-vāsinām uktau līlānāṃ vakti nityatām // Lbh_1,5.429 //
śrī-daśame śrī-śukoktau (10.90.48) -
jayati jananivāso devakī-janma-vādo
yadu-vara-pariṣat svair dorbhir asyann adharmam |
sthira-cara-vṛjina-ghnaḥ susmita-śrī-mukhena
vraja-pura-vanitānāṃ vardhayan kāma-devam // Lbh_1,5.430 //
śrī-skānde śrī-mathurā-khaṇḍe śrī-yudhiṣṭhiraṃ prati śrī-nārada-vākyam -
vatsair vatsatarībhiś ca sākaṃ krīḍati mādhavaḥ |
vṛndāvanāntaragataḥ sarāmo bālakair vṛtaḥ // Lbh_1,5.431 //
yad-ānayos tu saṃvādo dvāravatyāṃ haris tadā |
tathāpi vartamānatvenoktis tan naity avācikā // Lbh_1,5.432 //
pādme pātāla-khaṇḍe śrī-pārvatīṃ prati śrī-rudra-vākyam -
aho madhu-purī dhanyā yatra tiṣṭhati kaṃsahā |
tatra devā muniḥ sarve vāsam icchanti sarvadā // Lbh_1,5.433 //
līlā-parikarā goṣṭha-janāḥ syur yādavās tathā |
devāś ca brahma-jambhāri-kuvera-tanayādayaḥ |
nāradādyāś ca danuja-nāga-yakṣādayaś ca te // Lbh_1,5.434 //
prakaṭāprakaṭā ceti līlā seyaṃ dvidhocyate // Lbh_1,5.435 //
tathā hi-
sadānantaiḥ prakāśaiḥ svair līlābhiś ca sa dīvyati |
tatraikena prakāśena kadācit jagad-antare |
sahaiva sva-parīvārair janmādi kurute hariḥ // Lbh_1,5.436 //
kṛṣṇa-bhāvānusāreṇa līlākhyā śaktir eva sā |
teṣāṃ parikarāṇāṃ ca taṃ taṃ bhāvaṃ vibhāvayet // Lbh_1,5.437 //
prapañca-gocaratvena sā līlā prakaṭā smṛtā |
anyās tv aprakaṭā bhānti tādṛśyas tad-agocarāḥ // Lbh_1,5.438 //
tatra prakaṭa-līlāyām eva syātāṃ gamāgamau |
gokule mathurāyāṃ ca dvāravatyāṃ ca śārṅgiṇaḥ // Lbh_1,5.439 //
yās tatra tatrāprakaṭās tatra tatraiva santi tāḥ |
ity āha jayatīty-ādi-padyādikam abhīkṣṇaśaḥ // Lbh_1,5.440 //
devādy-aṃśāvataraṇe pravṛtte padmajājñayā |
vasudevādikānāṃ ye svarge'ṃśāḥ kaśyapādayaḥ ||
nitya-līlāntara-sthais te vasudevādibhir gatāḥ |
sāyujyam aṃśibhis tatra jāyante śūra-mukhyataḥ // Lbh_1,5.441 //
yad-vilāso mahā-śrīśaḥ sa līlā-puruṣottamaḥ |
āvirbubhūṣur atrāviṣkṛtya saṅkarṣaṇaṃ puraḥ |
antasthitāviṣkartavya-tad-anya-vyūha īśvaraḥ |
hṛdaye prakaṭas tasya bhavaty ānakadundubheḥ // Lbh_1,5.442 //
bhūmi-bhāra-nirāsāya devānām abhiyācñayā |
dvārapasyāvasāne'smin aṣṭāviṃśe caturyuge |
kṣīrābdhi-śāyi-yad-rūpam aniruddhatayā smṛtam |
tad idaṃ hṛdayasthena rūpeṇānakadundubheḥ |
aikyaṃ prāpya tato gacchet prākaṭyaṃ devakī-hṛdi // Lbh_1,5.443 //
premānandāmṛtais tasyā vātsalyaika-svarūpibhiḥ |
lālyamāno haris tatra vadhate candramā iva // Lbh_1,5.444 //
atha bhādrapadāṣṭamyām asitāyāṃ mahā-niśi |
tasyā hṛdas tirobhūyaḥ kārāyāṃ sūti-sadmani |
devakī-śayane tatra kṛṣṇaḥ prādurbhavaty asau // Lbh_1,5.445 //
janayitrī-prabhṛtibhis tābhir ity avagamyate |
laukikena prakāreṇa sukhaṃ śiśur ajāyata // Lbh_1,5.446 //
ayaṃ caturbhujatve'pi dvibhujatve'pi kṛṣṇatām |
na tyajaty eva tad-bhāva-guṇa-rūpātma-vṛttitaḥ // Lbh_1,5.447 //
tathāpi dvibhujatvasya kṛṣṇe prādhānyam ucyate |
gūḍhatvād eva ca kvāpi gauṇatvam iva kīrtyate |
gūḍhaṃ paraṃ brahma manuṣya-liṅgam iti hi prathā // Lbh_1,5.448 //
atha vrajeśvarī-gehe viśann ānakadumdubhiḥ |
tatra nyasya sutaṃ tasyāḥ sutām ādāya niḥsaret // Lbh_1,5.449 //
so'yaṃ nitya-sutatvena tasyā rājay anāditaḥ |
kṛṣṇaḥ prakaṭa-līlāyāṃ tad-dvāreṇāpy abhūt tathā // Lbh_1,5.450 //
atha prakaṭatāṃ labdhe vrajendra-vihite mahe |
tatra prakaṭayaty eṣa līlā bālyādikā kramāt |
karoti yāḥ prakāśeṣu koṭiśo'prakaṭeṣv api // Lbh_1,5.451 //
preṣṭhānandair vraje tais tair ātmano'pi vimohanaiḥ |
līlollāsair vilasati śrī-līlā-puruṣottamaḥ // Lbh_1,5.452 //
asamordhena bhagavān vātsalyena vrajeśayoḥ |
sutatvenaiva sa tayor ātmānaṃ vetti sarvadā // Lbh_1,5.453 //
kecid bhāgavatāḥ prāhur evam atra purātanāḥ |
vyūhaḥ prādurbhaved ādyo gṛheṣv ānakadundubheḥ |
goṣṭhe tu māyayā sārdhaṃ śrī-līlā-puruṣottamaḥ // Lbh_1,5.454 //
gatvā yaduvaro goṣṭhaṃ tatra sūtī-gṛhaṃ viśan |
kanyām eva paraṃ vīkṣya tām ādāyāvrajat puram |
prāviśad vāsudevas tu śrī-līlā-puruṣottamam // Lbh_1,5.455 //
etac cātirahasyatvāt noktaṃ tatra kathā-krame |
kintu kvacit prasaṅgena sūcyate śrī-śukādibhiḥ // Lbh_1,5.456 //
yathā śrī-daśame (10.5.1) --
nandas tv ātmaja utpanne jātāhlādo mahā-manāḥ // Lbh_1,5.457 //
yathā tatraiva (10.6.43) -
nandaḥ sva-putram ādāya pretyāgatam udāra-dhīḥ // Lbh_1,5.458 //
tathā ca - (10.9.21)
nāyaṃ sukhāpo bhagavān dehināṃ gopikā-sutaḥ // Lbh_1,5.459 //
tathā ca tatra śrī-brahma-stave (10.14.1) -
vanya-sraje kavala-vetra-viṣāṇa-veṇu-
lakṣma-śriye mṛdu-pade paśupāṅgajāya // Lbh_1,5.460 //
tathā śrī-yāmala-vacanaṃ samudāharanti -
kṛṣṇo'nyo yadu-sambhūto yaḥ pūrṇaḥ so'sty ataḥ param |
vṛndāvanaṃ parityajya sa kvacit naiva gacchati // Lbh_1,5.461 //
dvibhujaṃ sarvadā so'tra na kadācit caturbhujaḥ |
gopyaikayā yutas tatra parikrīḍati nityadā // Lbh_1,5.462 //
iti |
atha prakaṭa-rūpeṇa kṛṣṇo yadu-purīṃ vrajet |
vrajeśajatvam ācchādya svāṃ vyañjan vāsudevatām |
yo vāsudevo dvibhujas tathā bhāti caturbhujaḥ // Lbh_1,5.463 //
sva-vacaḥ, yathā śrī-daśame (10.39.35) --
tās tathā tapyatīr vīkṣya sva-prasthāne yadūttamaḥ |
sāntvayāmāsa sapremair āyāsya iti dyautakaiḥ // Lbh_1,5.474 //
tathā (10.45.23) -
yāta yūyaṃ vrajaṃ tāta vayaṃ ca sneha-duḥkhitān |
jñātīn vo draṣṭum eṣyāmo vidhāya suhṛdāṃ sukham // Lbh_1,5.475 //
iti |
niija-priyatamasyāpi vacasā yadu-mantriṇaḥ |
etade eva vacaḥ svīyaṃ punas tanojjvalīkṛtam // Lbh_1,5.476 //
yathā tatraiva (10.46.35) -
hatvā kaṃsaṃ raṅga-madhye pratīpaṃ sarva-sātvatām |
yad āha vaḥ samāgatya kṛṣṇaḥ satyaṃ karoti tat // Lbh_1,5.477 //
yathā śrī-prathame - (1.11.9)
yarhy ambujākṣāpasasāra bho bhavān
kurūn madhūn vātha suhṛd-didṛkṣayā |
tatrābda-koṭi-pratimaḥ kṣaṇo bhaved
raviṃ vinākṣṇor iva nas tavācyuta // Lbh_1,5.479 //
atra kārike -
bho ambujākṣa suhṛdāṃ nandādīnāṃ didṛkṣayā |
bhavān apasasārāsmān apahāya gato madhūn |
mathurām iti vispaṣṭaṃ mathurā-maṇḍale vrajam |
tadānīṃ suhṛdāṃ tatra madhupuryām abhāvataḥ // Lbh_1,5.480 //
kiṃ ca -
rathena mathurāṃ gatvā dantavakraṃ nihatya ca
spaṣṭaṃ pādme purāṇe'sya kṛṣṇasyoktā vrajāgatiḥ // Lbh_1,5.481 //
tad-gadyaṃ padyaṃ ca yathā (PadmaP 6.279.24-26) - kṛṣṇo'pi taṃ hatvā yamunām uttīrya nanda-vrajaṃ gatvā sotkaṇṭhau pitarāv
abhivādyāśvāsya tābhyāṃ sāśru-sekam āliṅgitaḥ sakala-gopa-vṛddhān praṇamy
āśvāsya bahu-ratna-vajrābharaṇādibhis tatrasthān sarvān
santarāyāmāsa // Lbh_1,5.482 //
kālindyāḥ puline ramye puṇya-vṛkṣa-samācite |
gopa-nārībhir aniśaṃ krīḍayāmāsa keśavaḥ ||
ramya-keli-sukhenaiva gopa-veśa-dharaḥ prabhuḥ |
bahu-prema-rasenātra māsa-dvayam uvāsa ha ||
iti // Lbh_1,5.483 //
atra kārikāḥ -
yad uttīryety uttaraṇaṃ tad-āplavanam ucyate |
duṣṭaṃ hatvā vraje yānaṃ snāna-pūrvam ihocitam // Lbh_1,5.484 //
ataḥ prakaṭa-līlāyām apy ayogo'lpa eva hi |
iti dhāma-traye kṛṣṇo viharaty eva sarvadā // Lbh_1,5.485 //
vrajāgamana-kāle ca pādmokte'nyac ca vartate // Lbh_1,5.486 //
yathā (PadmaP 6.279.27) -
atha tatrasthā nanda-gopādayaḥ sarve janāḥ putra-dārādi-sahitāḥ
paśu-pakṣi-mṛgādayaś ca vāsudeva-prasādena divya-rūpadharā vimānam ārūḍhāḥ
paramaṃ vaikuṇṭha-lokam avāpuḥ ||
iti // Lbh_1,5.487 //
atra kārike -
vrajeśāder aṃśa-bhūtā ye droṇādyā avātaran |
kṛṣṇas tān eva vaikuṇṭhe prāhiṇod iti sāmpratam // Lbh_1,5.488 //
preṣṭhebhyo'pi priayatamair janair gokula-vāsibhiḥ |
vṛndāraṇye sadaivāsau vihāraṃ kurute hariḥ // Lbh_1,5.489 //
skāndāyodhyā-mahimani saumitreḥ śrūyate yathā // Lbh_1,5.490 //
tathā hi -
tataḥ śeṣātmatāṃ yātaṃ lakṣmaṇaṃ satya-saṅgaram |
uvāca madhuraṃ śakraḥ sarvasvaṃ ca sa paśyataḥ // Lbh_1,5.491 //
indra uvāca -
lakṣmaṇottiṣṭha śīghraṃ tvam ārohasva padaṃ svakam |
deva-kāryaṃ kṛtaṃ vīra tvayā ripu-nisūdana |
vaiṣṇavaṃ paramaṃ sthānaṃ prāpnuhi svaṃ sanātanam |
bhavan-mūrtiḥ samāyātā śeṣo'pi vilasat-phaṇaḥ // Lbh_1,5.492 //
tataś ca -
ity uktvā sura-rājendro lakṣmaṇaṃ sura-saṅgataḥ |
śeṣaṃ prasthāpya pātāle bhū-bhāra-dharaṇa-kṣamam |
lakṣmaṇaṃ yānam āropya pratasthe divam ādarāt // Lbh_1,5.493 //
iti |
līlāṃ cāprakaṭāṃ tatra dvāravatyāṃ cikīrṣuṇā |
svayaṃ prakāśyate tena muni-śāpādi-kaitavam // Lbh_1,5.494 //
devādy-aṃśāvataraṇe ye tu vṛṣṇiṣv avātaran |
kṣīrābdhi-śāyi-rūpas taiḥ sārdhaṃ svapadam āpnuyāt // Lbh_1,5.495 //
nitya-līlā-parikarā ye syur yaduvarādayaḥ |
taiḥ sārdhaṃ bhagavān kṛṣṇo dvārvatyām eva dīvyati // Lbh_1,5.496 //
dhāmāsya dvividhaṃ proktaṃ māthuraṃ dvārvatī tathā |
māthuraṃ ca dvidhā prāhur gokulaṃ puram eva ca // Lbh_1,5.497 //
yat tu goloka-nāma syāt tac ca gokula-vaibhavam |
sa goloko yathā brahma-saṃhitāyām iha śrutaḥ // Lbh_1,5.498 //
goloka-nāmni nija-dhāmni tale ca tasya
devi maheśa-hari-dhāmasu teṣu teṣu |
te te prabhāva-nicayā vihitāś ca yena
govindam ādi-puruṣaṃ tam ahaṃ bhajāmi // Lbh_1,5.499 //
[BrahmaS 5.43]
tathā cāgre (BrahmaS 5.56)
śriyaḥ kāntāḥ kāntaḥ parama-puruṣaḥ kalpa-taravo
drumā bhūmiś cintāmaṇi-gaṇa-mayi toyam amṛtam |
kathā gānaṃ nāṭyaṃ gamanam api vaṃśī priya-sakhi
cid-ānandaṃ jyotiḥ param api tad āsvādyam api ca // Lbh_1,5.500 //
sa yatra kṣīrābdhiḥ sravati surabhībhyaś ca su-mahān
nimeṣārdhākhyo vā vrajati na hi yatrāpi samayaḥ |
bhaje śvetadvīpaṃ tam aham iha golokam iti yaṃ
vidantas te santaḥ kṣiti-virala-cārāḥ katipaye // Lbh_1,5.501 //
iti |
tad-ātma-vaibhavatvaṃ ca tasya tan-mahimonnateḥ // Lbh_1,5.502 //
yathā pātāla-khaṇḍe -
aho madhupurī dhanyā vaikuṇṭhāc ca garīyasī |
dinam ekaṃ nivāsena harau bhaktiḥ prajāyate // Lbh_1,5.503 //
ayodhyā mathurā māyā kāśī kāñcī avantikā |
purī dvāravatī caiva saptaitā mokṣa-dāyikāḥ // Lbh_1,5.504 //
evaṃ sapta-purīṇāṃ tu sarvotkṛṣṭaṃ tu māthuram |
śrūyatāṃ mahimā devi vaikuṇṭha-bhuvanottamaḥ // Lbh_1,5.505 //
iti |
nitya-līlāspadatvaṃ ca pūrvam eva pradarśitam |
atevāsya pādme ca śrūyate nitya-rūpatā // Lbh_1,5.506 //
nityāṃ me mathurāṃ viddhi vanaṃ vṛndāvanaṃ tathā
yamunāṃ gopa-kanyāś ca tathā gopāla-bālakān // Lbh_1,5.507 //
iti |
sa tu mathurā-bhū-rūpaḥ paricchanno'py athādbhutaḥ |
sphāraḥ saṅkucitaś ca syāt kṛṣṇa-līlānusārataḥ // Lbh_1,5.508 //
atraivājāṇḍamālāpi paryāptim upagacchati |
vṛndāvana-pratīke'pi yānubhūtaiva vedhasā // Lbh_1,5.509 //
ity ato rāsa-līlāyāṃ puline tatra yāmune |
pradaāśata-koṭyo'pi mamūr yat tat kim adbhutam // Lbh_1,5.510 //
svaiḥ svair līlā-parikarair janair dṛśyāni nāparaiḥ |
tat-tal-līlādy-avasare prādurbhāvocitāni hi // Lbh_1,5.511 //
āścaryam ekadaikatra vartamānāny api dhruvam |
paramparam asaṃpṛkta-svarūpāṇy eva sarvathā // Lbh_1,5.512 //
kṛṣṇa-bālyādi-līlābhir bhūṣitāni samantataḥ |
śaila-goṣṭha-vanādīnāṃ santi rūpāṇy anekaśaḥ // Lbh_1,5.513 //
līlāḍhyo'pi pradeśo'sya kadācit kila kaiścana |
śūnya evekṣate dṛṣṭi-yogyair apy aparair api // Lbh_1,5.514 //
ataḥ prabhoḥ priyāṇāṃ ca dhāmnaś ca samayasya ca |
avicintya-prabhāvatvād atra kiṃ ca na durghaṭam // Lbh_1,5.515 //
evam eva dvārakāyāṃ jñeyaṃ sarvaṃ vicakṣaṇaiḥ // Lbh_1,5.516 //
yathaikādaśānte (11.31.23-24)
dvārakāṃ hariṇā tyaktāṃ samudro'plāvayat kṣaṇāt |
varjayitvā mahārāja śrīmad-bhagavad-ālayam ||
smṛtyāśeṣāśubha-haraṃ sarva-maṅgala-maṅgalam |
nityaṃ sannihitas tatra bhagavān madhusūdanaḥ // Lbh_1,5.517 //
iti |
athānyad vaibhavaṃ tasya vyaktaṃ śrī-nāradekṣayā |
yatraikatraikadā nānā-rūpāvasara-citratā // Lbh_1,5.518 //
tathā ca sammohana-tantre -
santi tasya mahā-bhāgā avatārāḥ sahasraśaḥ |
teṣāṃ madhye'vatārāṇāṃ bālatvam ati-durlabham // Lbh_1,5.521 //
iti |
atra kārikā -
tridhā bhaved vayo bālyaṃ yauvanaṃ vṛddhatety api |
varṣād ā-ṣoḍaśād bālyam iti loke mahāntaram // Lbh_1,5.522 //
tathā ca brahmāṇḍe -
santi bhūrīṇi rūpāṇi mama pūrṇāni ṣaḍ-guṇaiḥ |
bhaveyus tāni tulyāni na mayā gopa-rūpiṇā // Lbh_1,5.523 //
iti |
ity atraiva mahāmantrāḥ mahā-māhātmya-maṇḍitāḥ |
daśārṇāṣṭādaśārṇādyā bahutantreṣu kīrtitāḥ // Lbh_1,5.524 //
sarva-pramāṇataḥ śreṣṭhā tathā gopāla-tāpanī |
svayam ādau vidhātre yā proktā gopāla-rūpiṇā // Lbh_1,5.525 //
caturdhā mādhurī tasya vraja eva virājate |
aiśvarya-krīḍayor veṇos tathā śrī-vigrahasya ca // Lbh_1,5.526 //
tatra aiśvaryasya -
kutrāpy aśruta-pūrveṇa madhuraiśvarya-rāśinā |
sevyamāno haris tatra vihāraṃ kurute vraje // Lbh_1,5.527 //
yatra padmaja-rudraādyaiḥ stūyamāno'pi sādhvasāt |
dṛg-anta-pātam apy eṣu kurute na tu keśavaḥ // Lbh_1,5.528 //
yathā śrī-brahmāṇḍe śrī-nārada-vākyam --
ye daityā duḥśakaṃ hantuṃ cakreṇāpi rathāṅginā |
te tvayā nihatāḥ kṛṣṇa navyayā bālya-līlayā ||
sārdhaṃ mitrair hare krīḍan bhrū-bhaṅgaṃ kuruṣe yadi |
sa-śaṅkā brahma-rudrādyāḥ kampate kha-sthitās tadā // Lbh_1,5.529 //
iti |
yathā śrī-daśame (10.35.14) -
vividha-gopa-caraṇeṣu vidagdho
veṇu-vādya urudhā nija-śikṣāḥ |
tava sutaḥ sati yadādhara-bimbe
datta-veṇur anayat svara-jātīḥ // Lbh_1,5.530 //
krīḍāyāḥ, yathā pādme -
caritaṃ kṛṣṇa-devasya sarvam evādbhutaṃ bhavet |
gopāla-līlā tatrāpi sarvato'timanoharā // Lbh_1,5.531 //
śrī-bṛhad-vāmane -
santi yadyapi me prājyā līlās tās tā manoharāḥ |
na hi jāne smṛte rāse mano me kīdṛśaṃ bhavet // Lbh_1,5.532 //
iti |
veṇoḥ yathā - yāvatī nikhile loke nādānām asti mādhurī |
tāvatī vaṃśikā-nāda-paramānau nimajjati
cara-sthāvarayoḥ sāndra-paramānanda-magnayoḥ |
bhaved dharma-viparyāso yasmin dhvanati mohane // Lbh_1,5.533 //
mohanaḥ ko'pi mantro vā padārtho vādbhutaḥ paraḥ |
śruti-peyo'yam ity uktvā yatrāmuhyan śivādayaḥ // Lbh_1,5.534 //
savanaśas tad-upadhārya sureśāḥ
śakra-śarva-parameṣṭhi-purogāḥ |
kavaya ānata-kandhara-cittāḥ
kaśmalaṃ yayur aniścita-tattvāḥ // Lbh_1,5.536 //
iti | (BhP 10.35.15)
ekaviṃśe tathā pañcatriṃśe cādhyāya īḍitā |
mādhurī vraja-devībhir veṇor eva mahādbhutā // Lbh_1,5.537 //
śrī-vigrahasya, yathā -
asamānordha-mādhurya-taraṅgāmṛta-vāridhiḥ |
jaṅgama-sthāvarollāsi-rūpo gopendra-nandanaḥ // Lbh_1,5.538 //
yathā tantre -
kandarpa-koṭy-arbuda-rūpa-śobhā-
nīrājya-pādābja-nakhāñcalasya |
kutrāpy adṛṣṭa-śruta-ramya-kānter
dhyānaṃ paraṃ nandasutasya vakṣye // Lbh_1,5.539 //
śrī-daśame ca (10.29.40) -
kā stry aṅga te kala-padāyata-mūrcchitena
sammohitā 'ryapadavīṃ na calet trilokyām |
trailokya-saubhagam idaṃ ca nirīkṣya rūpaṃ
yad go-dvija-druma-mṛgān pulakāny abibhrat // Lbh_1,5.540 //
iti śrī-rūpa-gosvāmi-pāda-kṛte śrī-laghu-bhāgavatāmṛte śrī-kṛṣṇāmṛta-nāma pūrva-khaṇḍaṃ samāptam ||